ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ

Τελικά το σωστό πρέπει να είναι το www.astrotheory.gr. Αυτό μου προτείνεται για να μπει κανείς στην ιστοσελίδα

Τα Κβάζαρ είναι από τα πιο βίαια περιβάλλοντα που παρατηρούμε στον ουρανό. Εκτός τους υπέρλαμπρους γαλαξιακούς πυρήνες μας εντυπωσιάζουν και οι τεράστιοι πίδακες από τους πόλους των πυρήνων τους. Γνωρίζουμε ότι σε αυτούς επιταχούνται σωματίδια στο 99% της ταχύτητας του φωτός, με αποτέλεσμα να εκπέμπουν σχετικιστική ακτινοβολία. Ο μηχανισμός των πιδάκων έχει να κάνει με τον δίσκο προσαύξησης που αναγκάζεται να φιλοξενήσει πολύ ύλη, λόγω του πυκνού γαλαξιακού πυρήνα. Τα μαγνητικά πεδία σε συνδυασμό με την φυγόκεντρο εκτρέπουν μέρος της ύλης, που έχει θερμανθεί σε εκατομμύρια βαθμούς, στους πίδακες. Η τροφοδοσία των πιδάκων δεν είναι ομαλή, λόγω διαταραχών του δίσκου προσαύξησης, αλλά συμβαίνει με συμπυκνώματα ύλης. Έτσι παρατηρούνται συμπυκνώματα σαν κόμποι στους πίδακες και μετακινήσεις τους πάνω από τους πόλους. Ακόμα, η συστροφή και κατάρρευση των μαγνητικών γραμμών (κάτι που παρατηρούμε και στον Ήλιο μας) ενισχύει τα παραπάνω. Παρατηρήθηκε επίσης ότι οι πίδακες περιστρέφονται κοντά στη βάση τους, κάτι σύμφωνο με τα παραπάνω. Τα παραπάνω φαινόμενα ενισχύονται με την δέσμευση του πλάσματος από τα μαγνητικά πεδία. Όλα αυτά παρατηρήθηκαν στα ραδιοκύματα στον Μ87, το Κβάζαρ που μπορούμε να μελετήσουμε καλύτερα από κάθε άλλο λόγω εγγύτητας.

Είναι πλέον σε όλους μας γνωστή η ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων από την σύγκρουση 2 μαύρων τρυπών. Όμως στις 2 από τις 3 τέτοιες περιπτώσεις που ανιχνεύτηκαν από το LIGO οι μαύρες τρύπες είχαν μεγαλύτερες μάζες από ότι προβλέπει η θεωρία. Δηλαδή βρέθηκαν να είναι υπέρβαρες ως απομεινάρια πυρήνων αστεριών μεγάλης μάζας. Φαίνεται ότι αστρικές μαύρες τρύπες μεγάλης μάζας δημιουργούνται μόνο σε πολύ πυκνά αστρικά σμήνη, με αποτέλεσμα να μπορούν να συσσωρεύσουν αρκετή μάζα. Για την δημιουργία ζευγών μαύρων τρυπών υπάρχουν 3 εξηγήσεις. Να προέρχονται από διπλά αστέρια μεγάλης μάζας, τα οποία είναι αρκετά συνηθισμένα στο σύμπαν. Όμως πιστεύουμε ότι τέτοια συστήματα τείνουν να διαλυθούν μετά την πρώτη σουπερνόβα σε αυτά. Ή αν αντέξουν την σουπερνόβα, η απόσταση των 2 σωμάτων είναι πολύ μεγάλη ώστε να οδηγηθούν σε συγχώνευσή τους. Ένα άλλο σενάριο είναι να πρόκειται για ανεξάρτητες μαύρες τρύπες που λόγω πυκνότητας του σμήνος να πλησιάσαν αρκετά η μία την άλλη. Η τρίτη περίπτωση είναι να πρόκειται για αρχέγονες μαύρες τρύπες που δημιουργήθηκαν λίγο μετά την μεγάλη έκρηξη από συμπυκνώσεις της ύλης. Αν ισχύει το τελευταίο σενάριο, μπορεί να συμβάλλουν οι μαύρες τρύπες σε μεγάλο βαθμό στην μάζα της σκοτεινής ύλης. Η περιστροφή των μαύρων τρυπών ρίχνει φως στην υπόθεση. Αν προέρχονται από διπλό σύστημα πρέπει οι άξονες περιστροφή τους να ήταν ευθυγραμμισμένοι, λόγω κοινής προέλευσης από το αρχικό νεφέλωμα. Αν συγκρύστηκαν τυχαία, οι άξονες είχαν και τυχαίο προσανατολισμό. Και στις 2 αυτές περιπτώσεις η περιστροφή τους είναι αρκετά γρήγορη, σε αντίθεση με την τρίτη εκδοχή. Οι αρχέγονες μαύρες τρύπες δεν κέρδισαν στροφορμή από το περιβάλλον τους. Το μέχρι τώρα συμπέρασμα από την ανάλυση των συγχωνεύσεων είναι ότι οι μαύρες τρύπες ήταν γρήγορα περιστρεφόμενες, αλλά με τυχαίας κατεύθυνσης άξονες, κάτι που ενισχύει το σενάριο της τυχαίας σύγκρουσης. Πηγή Nature 548, p 426

Ευχαριστώ πολύ, αν κάτι δεν σας πάει καλά στην ιστοσελίδα, πείτε μου. Τελικά έβαλα τα pdf, και από ότι δοκίμασα, λειτουργεί το σύστημα.

Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Πρέπει να ετοιμάσω τα περίπου 25 κείμενα που έχω να ανεβάσω, και ακόμα παλεύω με το πως ανεβάζει κανείς pdf σε ιστοσελίδα (σε συννενόηση με την webnode)! Η πλήρης διεύθυνση είναι http://cms.astrotheory.webnode.gr/.

Ξεκίνησα δοκιμαστικά την ιστοσελίδα μου astrotheory.gr με θέμα την θεωρητική αστρονομία, και σιγά- σιγά ανεβάζω σχετικά κείμενα. Περιμένω εντυπώσεις.

Υπάρχει μια κατηγορία αστεριών μεγάλης μάζας που πριν την τελική τους έκρηξη σουπερνόβα βιώνουν εκρήξεις μεγάλης λαμπρότητας σε διαστήματα λίγων ετών. Τέτοιοι είναι οι LBV (luminous blue varaible), λαμπροί μπλε μεταβλητοί, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τον Η Καρίνας. Αυτά τα αστέρια εκτινάσσουν μεγάλη ποσότητα ύλης η οποία αλληλεπιδρά με την περιαστική ύλη και εμφανίζεται ως απότομη αύξηση λαμπρότητας (μιμητές σουπερνόβα). Υπάρχουν φασματικές διαφορές με τις σουπερνόβα, αλλά και διαφορές στις καμπύλες φωτός.

Ξέρω ότι στο Linz υπάρχει συνοικία με τους δρόμους να έχουν αστρονομικές ονομασίες. Υπάρχει ένα ιδιωτικό αστεροσκοπείο για το κοινό http://www.pacheiner.at/sternwarte.html. Κάτι άλλο δεν θυμάμαι τώρα.

Τα σφαιρωτά θεωρούνται πυρήνες νάνων γαλαξιών, λόγω της μεγάλη πυκνότητάς τους σε αστέρια. Το στρογγυλό σχήμα προδίδει μαζική δημιουγρία αστεριών (δεν παρατηρούμε δίσκους στα ασφαιρωτά, ούτε διαθέσμο μεσοαστρικό αέριο για την δημιουργία νέων αστεριών). Έχουμε ανακαλύψει σφαιρωτά νεαρής και ενδιάμεσης (4-5 δις ετών) ηλικίας σε άλλους γαλαξίες, άρα η δημιουργία τους είναι συνεχής. Όταν υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα αστρογέννησης (όπως σε περίπτωση σύγκουσης γαλαξιών) δημιουγρούνται οι συνθήκες σχηματισμού σφαιρωτού σμήνος. Ο Γαλαξίας μας δεν βίωσε μεγάλη συγχώνευση τα τελευταία 10 δις έτη, άρα τα σφαιρωτά σμήνη του (που βρίσκονται κυρίως στην άλω) είναι μεγάλης ηλικίας.

Οι δορυφόροι υποβάθρου μικροκυματικής ακτινοβολίας WMAP και Planck μέτρησαν την διαστολή του σύμπαντος σε 68 χιλόμετρα/ δευτερόλεπτο ανά Μεγαπάρσεκ. Οι μετρήσεις από τις σουπερνόβα Ia ανεβάζουν όμως το παραπάνω νούμερο στα 73 χιλιόμετρα. Μια τρίτη μέθοδος αποτελεί η χρήση βαρυτικών φακών. Το φως από τον μακρινό γαλαξία που προβάλλεται φτάνει σε 2 δόσεις, ανάλογα την διαδρομή του (επειδή η ευθυγράμμιση δεν είναι τέλεια, περνώντας, ας πούμε, από την μία πλευρά του φακού- γαλαξία ή σμήνους προς τα εμάς έχει μικρότερη διαδρομή από το αν περάσει από την άλλη πλευρά). Αν ο γαλαξίας που προβάλλεται είναι Κβαζαρ παρουσιάζει μεταβολές λαμπρότητας. Τότε η ίδια μεταβολή λαμπρότητας φτάνει σε εμάς 2 φορές με κάποια χρονική διαφορά. Από ατό το φαινόμενο μπορούμε να συμπεράνουμε την απόσταση του Κβάζαρ και να την συγκρίνουμε με τη ερυθρολίσθηση. Προκύπτει η τιμή 72 km/s/Mpc, που συμφωνεί με την μέτρηση αποστάσεων μέσω σουμερνόβα Ia. Μια πιθανή λύση είναι η σκοτεινή ενέργεια να είναι μεταβαλλόμενη. Όμως ακόμα είναι νωρίς για τελικά συμπεράσματα. Shery Suyu Max Planck Institut fur astrophysik, Garching

Τα ανοιχτά σμήν αποτελούν πολύ σημαντικά πεδία της μελέτης των αστεριών. Μας πληροφορούνε για τα διαφορετικά στάδια της αστρικής εξέλιξης από τα πρώτα στάδια της γέννησης των αστεριών. Όμως το γεγονός ότι γύρω από τα νοεγέννητα αστέρια υπάρχει πολύ σκόνη δεν μας επιτρέπει την άμεση μελέτη τους.Ένα ζητούμενο αποτελούσε μέχρι τώρα η μεταφορά στροφορμής απ΄το νεφέλωμα στα νερά αστέρια. Με την βοήθεια της αστροσεισμολογίας (οι ταλαντώσεις στο εσωτερικό ενός αστεριού προξενούνε ανάλογες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, άρα και της παρατηρήσιμης από εμάς λαμπρότητας στην αστρική επιφάνεια) βρέθηκε ότι σε ένα αξιόλογο δείγμα ερυθρών γιγάντων (25 στο ανοιχτό σμήνος NGC 6791 και 23 στο NGC 6819) διατηρήθηκε παρόμοιας κατεύθυνσης άξονας περιστροφής, κάτι που αποτελεί απόδειξη της μεταφοράς στροφορμής από το αρχικό νεφέλωμα. Να σημειώσουμε ότι τα παραπάνω ανοιχτά σμήνη είναι σχετικά απομονωμένα και δεν βρίσκονται στο γαλαξιακό επίπεδο. Έτσι μένουν προστατευμένα από τις γαλαξιακές παλλιροικές δυνάμεις και άλλες βαρυτικές διαταραχές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους άξονες περιστροφής τους. Enrico Corsaro, Instituto Nationale de Astrofisica, Roma

Σωστή παρατήρηση, αν και γενικά λέμε αστέρια τα σώματα που είναι μεγαλύτερα από πλανήτες και ας μην μεταστοιχειώνουν στοιχεία στον πυρήνα τους, π.χ. αστέρια νετρονίων.

Στην επιφάνεια του ερ. γίγαντα R Sculptoris απεικονίζονται στις παρατηρήσεις με την συστοιχία τηλεσκοπίων μικροκυμάτων ALMA σκοτεινές, δηλαδή πιο ψυχρές περιοχές. Η έκτασή τους δεν δικαιολογείται από δραστηριότητα της φωτόσφαιρας (κυλίδες). Το συμπέρασμα είναι ότι πρόκειται για συμπυκνώματα σκόνης στο περιαστρικό κουκούλι. Αυτό αναπτύσσεται λόγω μεγάλης απώλειας μάζας από το αστέρι στην φάση του ερ. γίγαντα στον ασυμπτώτικό κλάδο. Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε το αρχικό πλανητικό νεφέλωμα.

Μια μελέτη του πανεπιστημίου της Λισσαβόνας έδειξε ότι οι καφέ νάνοι (αστέρια τόσο μικρά που δεν μπορούν να μεταστοιχειώσουν το υδρογόνο σε ήλιο) στον Γαλαξία μας πρέπει να έχουν πληθυσμό της τάξης των 100 δις. Η μελέτη αυτή στο υπέρυθρο έδειξε ότι αναλογεί ένας καφέ νάνος για κάθε 3 αστέρια του Γαλαξία. Ο Γαλαξίας μας κυριαρχείται από κόκκινους νάνους, 200 για κάθε αστέρι σαν τον ήλιο μας.

Βασίλη πολύ ωραίο, για να θυμόμαστε την κορυφαία έκλειψη που παρακολουθήσαμε. Εισαι ακόμα εκεί ή γύρισες? Τελικά δεν ξανασυναντηθήκαμε, ελπίζω να μην χρειάστηκες και άλλο αυτοκίνητο.

Για πρώτη φορά μετρήθηκε η ισχύς ενος βαρυτικού φακού, δηλαδή το πόσο πιο λαμπρό εμφανίζει ένα μακρινό αντικείμενο. Η σουπερνόβα iPTF2016geu, τύπου Ia (που σημαίνει ότι έχει σταθερή απόλυτη λαμπρότητα -19,2 mag) εμφανίστηκε 52 φορές πιο λαμπρή από ότι έπρεπε (4,8 mag λαμπρότερη). Η απόστασ η που είχε όταν μας έστειλε το φως που βλέπουμε σήμερα μετρήθηκε από την ερυθρολίσθηση στα 5,3 δις έτη φωτός. Γνωρίζοντας την απόλυτη λαμπρότητα (αν ήταν άλλου είδους σουπερνόβα δεν θα ίσχυε αυτό) έπρεπε να εμφανίζεται πιο αμυδρή κατά 52 φορές. Ο παραπάνω βαρυτικός φακός μας βοηθάει να βελτιώσουμε τα σχετικά με τους βαρυτικούς φακούς μοντέλα. Η σουπερνόβα απεικονίζεται τετραπλή με μικρές διακυμάνσεις λαμπρότητας των 4 ειδώλων, δηλαδή πρόκειται για σχεδόν τέλειο σταυρό του Αινστάιν.

Μερικά από τα Κβάζαρ (σύντομη περίοδος στην γαλαξιακή εξέλιξη όπου οι γαλαξιακοί πυρήνες εκπέμπουν 2 πίδακες ύλης, λόγω υπερτροφοδότησης της κεντρικής μαύρης τρύπας με ύλη από τους δίσκους) μας στέλνουν φως από την εποχή που το σύμπαν ήταν μόλις μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών.Η διαδικασία δημιουργίας Κβάζαρ προβλέπει την σύγκρουση σχετικά μεγάλων σπειροειδών γαλαξιών με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός μεγάλου ελλειπτικού γαλαξία. Σε κάποια φάση της γαλαξιακής συγχώνευσης καταρρέει πολύ ύλη (αστέρια και αέριο) από τους δίσκους στην κοινή πλέον γαλαξιακή κοιλιά με αποτέλεσμα την μεγάλη αύξηση της μάζας της κεντρικής μαύρης τρύπας. Όμως από ότι φαίνεται, στο νεαρό σύμπαν μερικοί γαλαξίες είχαν αρκετή ύλη γύρω τους ώστε μόνο με την συσσώρευση αυτής της ύλης να ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός των Κβάζαρ. Δηλαδή πέρασαν την φάση του Κβάζαρ χωρίς να συγχωνευτούν με άλλο γαλαξία. Οι πηγές εκπομπής φωτός που ανιχνεύτηκαν κοντά στα αρχαία αυτά Κβάζαρ μαρτυρούν την ύπαρξη πολύ λαμπρών γαλαξιών με μεγάλη αστρογέννηση.

Μια σημαντική λεπτομέρια για την κατανόηση της διαδικασίας σχηματισμού των πλανητικών συστημάτων είναι το μέγεθος των κόκκων σκόνης ενός πρωτοπλανητικού δίσκου. Το μέγεθος των κόκκων καθορίζει την διαδικασία δημιουργίας μεγάλων σωμάτων. Μέσω μέτρησης της πολικότητας του φωτός από τους κόκκους με το ALMA (στα μικροκύματα όπου αυτοί εκπέμπουν, ενώ το αστέρι παρουσιάζει μικρή εκπομπή σε αυτό το μήκος κύματος) οι αστρονόμοι συμπέραναν ότι οι κόκκοι σκόνης γύρω από το νεαρό αστέρι HD 142527, με διπλάσια μάζα από αυτή του ηλίου (προ κ. ακολουθίας) και 500 έτη φωτός απόσταση, έχουν μέγεθος 150 μικρόμετρα, μια τάξη μεγέθους μικρότεροι από ότι είχαμε μετρήσει με άλλες μεθόδους. Η πολικότητα της εκπόμπής της σκόνης είναι στο μέγιστο όταν το μήκος κύματος είναι λίγο μεγαλύτερο από την διάμετρο των κόκκων (870 μικρόμετρα σε αυτήν την περίπτωση). Ακόμα, είναι πολύ πιθανό οι κόκκοι να μην είναι σφαιρικοί αλλά πορώδεις με δομή φράκταλ.

Βάση του ιεραρχικού μοντέλου εξέλιξης των γαλαξιών ΛCDM (cold dark matter) οι μεγάλοι γαλαξίες στο σύμπαν χτίστικαν από την συσσώρευση νάνων γαλαξιών. Αυτό το μοντέλο προβλέπει την ύπαρξη μεγάλου αριθμού νάνων, ακόμη και σήμερα. Μέχρι τώρα παρατηρούσαμε μεμομομένους νάνους ή σε συγχώνευση με γαλαξίες (π.χ. νέφη του Μαγγελάνου). Με την επσκόπηση SDSS παρατηρήσαμε νάνους με παρόμοιες ιδιότητες κινητικής (ταχύτητες, κατεύθυνση), που παραπέμπουν σε μικρά γαλαξιακά σμήνη. Αυτά περιέχουν 3- 5 νάνους κάθε φορά και δεν έχουν κοντά μεγάλο ελλειπτικό ή σπειροειδή γαλαξιά να τα επηρεάζει. Τέτοιες ομάδες- μικρά σμήνη νάνων γαλαξιών προβλέπονται και από το παραπάνω μοντέλο.

Ο Was 49a είναι ένας σπειροειδείς γαλαξίας που συγχωνεύει τον νάνο γαλαξία Was 49b. Ο τελευταίος εκπέμπει τόση ακτινοβολία Χ, που πρέπει να έχει μια αναλογικά πολύ μεγάλη μαύρη τρύπα. Υπολογίζουμε ότι έχει εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη μάζα από την συνήθη σε τέτοιους νάνους. Φαίνεται σαν να ανακαλύψαμε έναν νάνο με Κβάζαρ! Μάλλον η συχώνευση με τον σπειροειδή γαλαξία τροφοδότησε την μαύρη τρύπα του νάνου με πολύ ύλη με αποτέλεσμα να αναπτύξει πολύ μεγάλη μάζα για τον γαλαξία της.

Στον σπειροειδή γαλαξία NGC5907 στον Δράκοντα ανακαλύψαμε σε απόσταση 50 εκ. ετών φωτός τον πάλσαρ NGC5907 ULX (Ultraluminous X- ray source). Μέχρι τώρα το πιο λαμπρό πάλσαρ στις ακτίνες Χ που γνωρίζαμε ήταν στον Μ82, με 10 φορές μικρότερη λαμπρότητα. Η μεγάλη λαμπρότητα αυτών των πάλσαρ οφείλεται στην συσσώρευση ύλης από συνοδό αστέρα. Παρατηρούμε ότι η περιστροφή του NGC5907 ULX επιταχύνεται, αντίθετα με την φυσιολογική εξέλιξη επιβράδυνσης περιστροφής των μεμονομένων πάλσαρ. Αυτό αποτελεί απόδειξη της συσσώρευσης ύλης από συνοδό αστέρα (λόγω διατήρησης της στροφορμής της ύλης που συσσωρεύεται).

Το μεγάλο Μαγγελανικό νέφος περιέχει αστέρια με μικρή μεταλλικότητα. Μια ακόμη επιβεβαίωση της προέλευσης των παραπάνω αστεριών μπορεί να γίνει με την σύγκριση της μεταλλικότητας με αστέρια της περιοχής του Γαλαξία μας όπου βρίσκονται, και μάλιστα των αναλογιών συγκεκριμένων χημικών στοιχείων.

Στέφανε χαίρομαι ιδιαίτερα για αυτήν την εξέλιξη. Ελπίζω να χαρείτε την αστρονομία μέσα από τον νεο σύλλογό σας.

Με την συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων ALMA ανακαλύψαμε πολύ σκόνη (πυρίτιο, αλουμίνιο, άνθρακας) και οξυγόνο γύρω από τον γαλαξία A2744-YD4, που μας στέλνει το φως του με ερυθρολίσθηση z= 8,38, μόλις 600 εκατομμύρια έτη μετά την μεγάλη έκρηξη. Αυτή η παρατήρηση είναι δυνατή μόνο με την συγκυρία ενός βαρυτικού φακού (Abell 2744). Αυτό σημαίνει ότι στην περιοχή υπήρξε ήδη έντονη δραστηριότητα σχηματισμού μεγάλης μάζας αστεριών, που εμπλούτισαν το αέριο με τα παραπάνω στοιχεία μέσω των εκρήξεων σουπερνόβα. Αυτή η ανακάλυψη βοηθάει πολύ στην κατανόηση της εξέλιξης των γαλαξιών σε αρχικό στάδιο. Ο παραπάνω γαλαξίας έχει 3 δις ηλιακές μάζες (ακόμα είναι νάνος) και παρουσιάζει ρυθμό αστρογέννησης 20 αστέρια το έτος.

Ο παραπάνω γαλαξίας βρίσκεται σε ένα σμήνος που το παρατηρούμε όπως ήταν 3 δις έτη μετά την μεγάλη έκρηξη. Η ανακάλυψη μοριακού υδρογόνου μάζας 100 δις φορές αυτή του ηλίου και διαμέτρου 200.000 ετών φωτός αποτέλεσε έκπληξη. Ο γαλαξίας έχει αναπτύξει ενεργό πυρήνα και θα εξελιχθεί σε ελλειπτικό χωρίς να χρειαστεί να συγχωνευτεί με άλλον μεγάλο γαλαξία, <τρώγοντας> μόνο μοριακό υδρογόνο με λίγη σκόνη. Ο σχηματισμός αστεριών του έχει ρυθμό 1000 αστέρια το έτος, σε σύγκριση με τα 1-3 του δικού μας Γαλαξία. Όλο το σμήνος δεν έχει ισορροπήσει ακόμα βαρυτικά (virialization). Το μοριακό υδρογόνο δεν ανιχνεύεται άμεσα, αλλά με την βοήθεια της ανίχνευσης του (CO) και την παραδοχή της αναλογίας (CO)/ (H2).