Δε θα μιλήσω ούτε για τη γάτα ούτε για τα υπόλοιπα παράδοξα. Σε ένα φόρουμ αστρονομίας πιστεύω ότι δεν έχουμε το χώρο ή το χρόνο να καλύψουμε το θέμα - εδώ με το ζόρι τα καλύπτουμε σε φόρουμ φυσικής Με αυτό δε λέω ότι δεν πρέπει να διατυπώνετε απορίες - κάθε άλλο. Όμως τα θέματα αυτά, θέλουν προσοχή - όπως και κάθε άλλο θέμα που κινδυνεύει από λανθασμένες εκλαϊκεύσεις . Υπάρχουν και πολύ ωραίες εκλαϊκεύσεις, που εμπνέουν κάποιον να ασχοληθεί με ένα πεδίο. Αλλά το εν λόγω θέμα, όσο και να το εκλαϊκεύσεις, το κενό παραμένει. Θα αναφερθώ λοιπόν μόνο στην πηγή του κενού αυτού. Το λεγόμενο "κενό" στην ερμηνεία της σχολής της Κοπεγχάγης, δεν είναι μόνο θέμα ανοιχτής θεωρίας, και έλλειψης πλήρους μαθηματικής περιγραφής. Το "κενό" αυτό στα μαθηματικά αντανακλά μία ευρύτερη "κενή περιοχή" στην αντίληψή μας για τη φύση, μία αδυναμία να συλλάβουμε τα φαινόμενα στην πλήρη έκτασή τους. Βλέπουμε τη συμπεριφορά του συστήματος, βλέπουμε τα αποτελέσματα, αλλά η αντίληψή μας "κλοτσάει", δεν μπορεί να τα ενσωματώσει χωρίς αντίδραση στο πλέγμα εννοιών που έχει διαμορφώσει ως τώρα. Πόσες φορές οι φοιτητές φυσικής δεν σκεφτήκατε στο μάθημα της κβαντικής "Μα τι γίνεται εδώ? τι ειν' αυτά??!??" (κι ας ντραπήκατε να το πείτε στον διπλανό σας). Η κβαντική προκαλεί μία αμηχανία εκ πρώτης όψεως σε όλους. Πολλοί διαλέγουν το μονοπάτι του "αφού δουλεύει, δε με νοιάζει το πώς δουλεύει". Δεν θέλουν να ψάξουν παρακάτω, γιατί αρχίζουν να αναβλύζουν παράδοξα, "παρανοϊκά" σενάρια. Όσο πιο πολύ πλησιάζουμε το κέντρο του προβλήματος, τόσο η αβεβαιότητα και η παραδοξότητα χτυπάνε ταβάνι (θυμηθείτε την αρχή του Heisenberg ) Ίσως ο άνθρωπος τείνει να σκέφτεται ντετερμινιστικά - ενώ ο εγκέφαλός του μπορεί να συμπεριφερθεί και κβαντικά (αυτό είναι μια άλλη ιστορία, ας την αφήσουμε). Ο άνθρωπος ο ίδιος αντιμετωπίζει λοιπόν μία αντίφαση, "βλέπει αλλά δεν το πιστεύει", κι αυτό που βλέπει τείνει να το εξηγήσει με υπάρχοντα πλαίσια - που δεν του λύνουν το πρόβλημα. Αδιέξοδο!! Τόνοι και τόνοι μελανιού έχουν χυθεί για την ερμηνεία της Κοπεγχάγης, για τις κρυμμένες μεταβλητές, για την επίδραση του παρατηρητή, τόνοι φιλοσοφίας της επιστήμης έχουν πατήσει πάνω σε αυτά. Το πρόβλημα παραμένει άλυτο. Ίσως η ρίζα του να έγκειται σε κάτι που έχω ξαναπεί αλλού: ότι το ανθρώπινο μυαλό είναι "καταδικασμένο" να προσεγγίζει την γνώση για τη φύση πάντα στο όριο. Η γνώση μας για αυτήν ακολουθεί μία ασύμπτωτη, και πάντα θα μας λείπει ένα μικρό, έστω και απειροελάχιστο κομματάκι για την πλήρη περιγραφή ενός φαινομένου. Και ίσως αυτό να συμβαίνει επειδή ο άνθρωπος είναι ένα μέρος της φύσης, περιβάλλεται από αυτήν και δεν μπορεί ποτέ να είναι πλήρως ανεξάρτητος παρατηρητής. Άρα μία "διάσταση" πάντα θα του λείπει...