Θεόφιλος

Τι είναι αυτό το ζοοδε, ρε παιδιά;

Πού βρισκόταν ο φίλος σου; Πιο πάνω ήθελα να ρωτήσω αν το Βόρειο και το Νότιο Σέλας είναι ορατά ταυτόχρονα, ή αν άλλες φορες τα σωματίδια κατευθύνονται βόρεια και άλλες νότια.

Τελικά παρατήρησε κανένας τίποτα; Αλήθεια, τέτοια φαινόμενα είναι ορατά από το νότιο ημισφαίριο;

Μην πνίγεσαι σε μια κουταλιά νερό... Alors, f = 1/T, άρα η ερώτησή σου είναι: «Μήπως γνωρίζει κάποιος με ακρίβεια τον ελάχιστο χρόνο που έχει παρατηρηθεί στη φύση ή έχει προκύψει θεωρητικά;» Έχουμε λοιπόν: * ελάχιστη θεωρητική: 1/t_P, το αντiστροφο του χρόνου Plank (θεωρώ 5.391 × 10^{−44} sec), ήτοι περίπου 1,855 × 10^{43} Hz. Ελπίζω να μην χρειάζεται να δώσω πηγή. * ελάχιστο εφικτό: 10^{16} Ηz, εφόσον έχει μετρηθεί χρόνος 100 asec. Πληροφορίες: στο BBC το 2004 και το 2006. Αλήθεια, γιατί σε ενδιαφέρει η ακρίβεια; Σε μη ανθρώπινες κλιμακες μας ενδιαφέρει η τάξη και όχι η ακριβής τιμή... Δίνει ελάχιστη πληροφορία, μπορεί να μην μπορεί να μετρηθεί και αυξάνει τις πιθανότητες ψευδούς πρότασης. Πέφτω μέσα αν πω πως ο Ήλιος έχει μάζα 2 × 10^{30}, 1,9891 × 10^{30}, σκέτο 10^{30} kg, αλλά αν καθήσω να πω πως έχει μάζα 1.989.135.419.734.658.471.296.581.327.654 kg, μάλλον πέφτω έξω ...

Μα, η έννοια του ταυτόχρονου προϋποθέτει την έννοια του χρόνου...

Χμμ, πότε θα σταματήσει αυτό το παραμύθι περί «λατινικού» αλφαβήτου ή έστω «κοινού» αλφαβήτου των περισσότερων ευρωπαϊκών γλωσσών; Βαυκαλίζονται οι ίδιοι, κυρίως όσοι δεν επιχείρησαν ποτέ να μιλήσουν σωστά μία ξένη γλώσσα διαφορετική από τη δική τους, το καταπίνουμε οικειοθελώς εμείς... Ναι μεν, στην πρώτη επαφή αισθάνεσαι μία οικειότητα, «έλα μωρέ, ίδια είναι!»... Τώρα, πόσο ίδια είναι το λατινικό των 19+3, το ιταλικό των 21+5, το αγγλικό των 26, το τουρκικό των 29 και το σλοβακικό των 46, πείτε μου εσείς! Από αυτήν την ομοιότητα κληρονομήσαμε τον ναζισμό, το Ζέπελιν, την Μπαρτσελόνα, τον Ντον Ζουάν, τον Ζορό... Γι' αυτό οι Γάλλοι Jedi ονομάζονται Ζεντί και οι Γερμανοί Γεντί... κάποιοι πιστεύουν πως στον Κώδικα Ντα Βίντσι παίζουν η Οντρέι Τοουτού και ο Ζαν Ρενόου... και δεν καταλαβαίνουν όταν κάποιοι τους λένε ότι η πρωτεύουσα της χώρας τους δεν λέγεται Πάιρις... Γι' αυτό δημοσιγράφος του CNN μετέφερε την είδηση (και παρουσίασε μακροσκελές ρεπορτάζ για το θέμα αυτό) πως ο Ζάινεντιν Ζάινταν εγκαταλείπει τα γήπεδα... Γι' αυτό η φίλη μου η Αϋσέ προσπαθεί να πείσει τους Γάλλους πως το όνομά της γράφεται Ayşe και όχι Ayché ή Aïché... Αν θέλετε να δείτε πώς αισθάνεται κάποιος με λατινογενές αλφάβητο όταν έρχεται αντιμέτωπος με άλλη γλώσσα, προσπαθήστε να διαβάσετε ένα κοπτικό κείμενο σε έναν Κόπτη... Αν δεν σας βρίσκετε κάποιος Κόπτης, επιχειρήστε να καταλάβετε κείμενο που διαβάζει κάποιος γέρος Κρητικός ή Κύπριος (αν και δεν είναι τόσο έντονο)... Ή καλλίτερα, προσθέστε ή πολλαπλασιάστε τους αριθμούς 0123456789 και 9876543210, αφού έχετε αλλάξει την αξία του κάθε ψηφίου (π.χ. με 2 να συμβολίσετε το εννιά). Με την καραμέλα «το αλφάβητό μας είναι διαφορετικό», ακόμα και Βούλγαροι περιφανεύονται πως το κυριλλικό είναι αρκετά κοντά με το λατινικό, αντίθετα με το ελληνικό, «αφού στο δικό μας, το γράμμα για το ρο είναι ίδιο με το λατινικό Ρ»...

Δυστυχώς μόνο έτσι μπορούμε να εξασφαλίσουμε την σωστότερη προφορά... Και λέω σωστότερη, γιατί ένας Έλληνας (και όχι μόνο αυτός) δεν διαθέτει το κατάλληλο φθογγολογικό σύστημα για να προφέρει σωστά ξένες λέξεις. Το ελληνικό αλφάβητο μπορεί να παραστήσει σωστά τους δικούς μας φθόγγους (αυτή είναι η δουλειά του, άλλωστε), το αγγλικό τους αγγλικούς, το σουηδικό τους σουηδικούς, το ρωσικό τους ρωσικούς. Το καλλίτερο που μπορούμε να κάνουμε με τους υπόλοιπους, είναι να τους αντιστοιχίσουμε στους πιο κοντινούς δικούς μας και να τους παραστήσουμε όπως θα τους διαβάζαμε εμείς, ώστε να μπορούμε να συνεννοηθούμε. Δεν είπα πως το ελληνικό σύστημα γραφής είναι τέλειο, αλλά μπορεί να αποδόσει αυτά που λέμε εμείς. Η διάκριση που λες είναι άχρηστη για το ελληνικό στόμα, γιατί αυτό έχει την τάση να αφομοιώνει τα έρρινα πριν από τα ψιλά σε ηχηρά στιγμιαία (έρρινα μέσα σε λέξη, «ξερά» στην αρχή): συν+παν -> σύμπαν, [s'imbαn] και όχι [s'impαn], ούτε [s'ibαn]. Πιθανή εξαίρεση όταν ακολουθεί άλλο σύμφωνο, π.χ. Πέμπτη, [p'εmpti]. Ένας ελληνόφωνος που δεν γνωρίζει άλλες γλώσσες ίσως καταφέρει να διακρίνει τις διαφορές αν μιλήσει αρκετά αργά, ώστε να προφέρει φθόγγο-φθόγγο και όχι λέξη. Υπενθυμίζω πως η αφομοίωση μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα σε άλλες γλώσσες, λ.χ. franco [fr'αnko] > φράγκο [fr'αn,go]*, αλλά αγκώνας [αn,g'onαs] > Ancona [αnc'onα] ή [αn,c'onα]. Από την άλλη, το γαλλικό αλφάβητο δεν μπορεί να γράψει σωστά το όνομα Νιάρχος (κι ας δραστηριοποιήθηκε στο Μονακό ). Το αγγλικό δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ [th] και [θ] (penthouse, [penthαωz] και όχι [penθαωz]). Το γαλλικό και το φινλανδικό (όπως και πολλά άλλα) δεν μπορούν να δουν τη διαφορά στις φράσεις «γερός γέρος» και «καλός κάλος» (Γάλλοι και Φινλανδοί δεν θα την ακούσουν καν, κατά πάσα πιθανότητα). Σχεδόν κανένα άλλο δεν μπορεί να αποδόσει τα ισπανικά ρ και τα γαλλικά ε. Ακριβώς αυτό πετυχαίνουμε γράφοντας ξένες λέξεις με ελληνικούς χαρακτήρες! Αποδίδουμε την προφορά της το δυνατόν σωστότερα! Αν γράψω «Η μάσκα του Zorro», η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων θα διαβάσει «ζορό»... Αν όμως γράψω «Η μάσκα του Θόρο», κάθε Έλληνας θα το διαβάσει όπως ακριβώς οι Ισπανοί! Τα ίδια με τον Θάρα, τον νατσισμό και πολλά άλλα. * Με [n,] συμβολίζω το «άγμα» ή «ίνγμα», το αλλόφωνο του /n/ που γράφουμε ως γ στη λέξη «άγχος».

Αντώνη μάλλον ξενική μου φαίνεται η εξήγηση, και φαντάζομαι ότι προέρχεται από το γεγονός ότι στα αγγλικά όσες ελληνικές λέξεις προέρχονται από τον ΧΡΟΝΟ (chronograph=κρόνογκραφ etc) ακούγονται σαν τον Κρόνο, που σαν λέξη δεν έχει να κάνει κάτι με την έννοια του χρόνου... Δεν είναι ακριβώς έτσι... Στην κλασσική ελληνική προφορά (λίγο πριν τον 3ο αι. π.Χ.) τα δασέα σύμφωνα (χ, φ, θ) ήταν, σύμφωνα με τις περισσότερες ενδείξεις, πραγματικά δασέα, δηλαδή τα αντίστοιχα ψιλά (κ, π, τ) με έναν ήχο δασείας, όπως ακριβώς δηλώνει η λατινική μετεγγραφή! Δοκίμασε να εκπνεύσεις ελαφρώς μετά από το ψιλό, πριν πεις το φωνήεν (μην δοκιμάσεις με τον χρόνο, λαρυγγικό δασεία και υγρό θα σε κάνουν να ξεράσεις ). Εύλογη ερώτηση... τότε γιατί ch και όχι kh; Το λατινικό αλφάβητο έχει 19 γράμματα: A, B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X με την προσθήκη άλλων τριών αποκλειστικά για γραφή ελληνικών λέξεων: K, Y, Z. (Χμμ, στα γαλλικά και στα ισπανικά το Υ ονομάζεται «ελληνικό ι»). Τα τρία τελευταία έμειναν κάπως εκτός του υπόλοιπου φθογγολογικού συστήματος, καθώς είχαν μία συγκεκριμένη αποστολή. Έτσι, για την αναπαράσταση του χ χρησιμοποιήθηκε το «λατινικό κ», το C. Οι Ρωμαίοι τον αποκαλούσαν Satvrnvs. Οι Έλληνες «ο του Κρόνου (ενν. αστήρ)», σύμφωνα με το ετυμολογικό του Τρανταφυλλίδη. Φαίνεται να συνδέονται Κρόνος και χρόνος και στη μυθολογία, καθώς και οι δύο τρώνε τα παιδιά τους... Τα συμπεράσματά τους μάλλον βασιζόταν στα φαινόμενα παρά στην «πραγματικότητα». Έτσι, πλανήτης δεν είναι αυτός που κινείται γύρω από τον Ήλιο (σύγχρονος «ορισμός»/περιγραφή), αλλά αυτό που κινείται σε σχέση με τους ακίνητους, τους απλανείς. Όσο για το κέντρο του κόσμου είναι η Γη! Συγκεκριμένα, είμαι εγώ! Μπορείς να περιγράψεις κάθε κίνηση με εμένα ως κέντρο... Αν κάνω δύο βήματα δεξιά, ουσιαστικά όλο το υπόλοιπο Σύμπαν μετατοπίζεται 1,5 μέτρο αριστερά μου... Εγώ μένω ακίνητος! Σοβαρά τώρα: το ηλιοκεντρικό μοντέλο είναι απλώς το απλούστερο που περιγράφει τις κινήσεις των πλανητών. Αντί να έχεις έναν Ήλιο σε τροχιά γύρω από τη Γη και πλανήτες γύρω από τον Ήλιο, κύκλους, επικύκλους και δεν συμμαζεύεται, τα οργανώνεις σε ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον Ήλιο και βρίσκεις το φως σου... Κι εγώ!

Τόσο ωραίο θέμα και το ανοίξατε τώρα που τρέχω σαν Κεντέρης! Ελπίζω να έχει μείνει κάτι, όταν ξεμπερδέψω... Βασικά, έχουμε για άλλη μία φορά ελαφριά ξενομανία σε συνδυασμό με το μεγάλο πρόβλημα της μετάφρασης ορολογίας: συνήθως γίνεται από ανθρώπους που δεν ξέρουν το αντικείμενο ή δεν κατέχουν (όχι απλώς γνωρίζουν και χρησιμοποιούν) τη γλώσσα. Πάντως, ακόμα και αν ακολουθήσουμε τον αγγλικό όρο, σίγουρα δεν πρέπει να λέμε «τα φράκταλς»! Μία λέξη που εισέρχεται στην ελληνική (όπως και στις περισσότερες άλλες γλώσσες) ελληνοποιείται ή μένει άκλιτη και σε ΚΑΜΙΑ περίπτωση δεν κληρονομεί την προηγούμενη γραμματική της!

Έχει συγκρίνει κανένας τα καινούρια του Λιντλ με αυτά του Πλους πριν 2-3 εβδομάδες;

Χεχε, μ' έτρωγε το χέρι μου και έκανα ένα διάλειμμα! Ορίστε τα δύο πρώτα κεφάλαια... Αναμείνατε στο πληκτρολόγιό σας. ΥΓ: έχω κάποιο πρόβλημα, γιατί το αρχείο θα βγει μεγαλύτερο από 150 ΜΒ. Το έκοψα λίγο. Πάρτε αυτά για την ώρα και θα δω τι θα κάνω (μάλλον θα το ανεβάσω κάπου). generateur.pdf Μετάφραση του γαλλικού κειμένου στην ελληνική.

Παρών! Έχω μία παρουσίαση την Πέμπτη, οπότε δεν προλαβαίνω τώρα. Θα κοιτάξω να το μεταφράσω την Παρασκευή...

Γαλλικό amazon, 17,05€ ο τόμος + (6,27 + 3*1,55)€ η αποστολή για Ελλάδα +Φ.Π.Α. 19% επί των μεταφορικών (ευτυχώς που δεν χρεώνεται ο γαλλικός ). Μεταχειρισμένα θα τα βρεις σημαντικά φθηνότερα. Αξίζουν αυτά τα βιβλία; Ίσως είμαι λίγο βλάσφημος (δεν τα γνώριζα πριν), αλλά μήπως είναι κάπως παλιά;

Συγγνώμη, ρε παιδιά, ποιος ο λόγος για τέτοιους ρυθμούς; Ετοιμάζουμε βίντεο για άλλα πλάσματα με μικρότερο μετείκασμα; Για τους ανθρώπους, 24 είναι αρκετά (ενίοτε και 12 διπλά, όπως έφτιαχναν τα κινούμενα σχέδια).

Φίλε Γιώργο (Β), ομολογώ πως δεν σε καταλαβαίνω... Οπωσδήποτε το δεύτερο είναι πιο λεπτομερές, αλλά λόγω αλλαγής κλίμακας (η διασπορά της τροχιάς του Πλούτωνα θα έβγαινε κανένα μέτρο!). Δεν βλέπω τη μέση απόσταση στο δεύτερο... ούτε άλλη διαφορά των δύο διαγραμμάτων (θα μου πεις, έχει πάει ήδη μία το βράδυ/πρωί). Μου δημιουργήθηκε και μία απορία: πώς ορίζεται η μέση απόσταση ενός πλανήτη από τον Ήλιο; Ως το ολοκλήρωμα της απόστασης προς το μήκος της τροχιάς ή ως η απόσταση στις ισημερίες; ΥΓ: Γιώργο (Μ), τι εργαλεία χρησιμοποίησες;

Δεν έχω καταλάβει κατά πόσο η συζήτηση περί της ταχύτητας του σκότους είναι σοβαρή, αλλά με έβαλε σε σκέψεις. Ορίζουμε ως «φως» περιοχή με φωτόνια και ως «σκότος» την παντελή έλλειψη φωτός. Προφανώς, μπορούμε να έχουμε ακριβώς μία των δύο καταστάσεων: δεν υπάρχει «φως και σκοτάδι» ταυτόχρονα, δεν υπάρχει «ούτε φως ούτε σκοτάδι». Χωρίς βλάβη της γενικότητας (ελπίζω), περιορίζομαι σε μία διάσταση και μετά μπορώ να γενικεύσω στις ν (και για όσους δεν το κατάλαβαν, είμαι μαθηματικός ). Έχουμε λοιπόν μία ευθεία, πάνω στην οποιά κινείται το φως, με σταθερή ταχύτητα c (ως ώφειλε). Αν επιχειρήσουμε να μετρήσουμε την ταχύτητα του σκότους, ήτοι την ταχύτητα με την οποία η έναρξή του μάς πλησιάζει, ουσιαστικά μετρούμε την ταχύτητα της λήξης του φωτός, η οποία είναι σταθερή. Ο.Ε.Δ. Αν λανθάνω, πείτε μου πού. Θα ταξιδεύει επ'άπειρον, όμως, ή τουλάχιστον μέχρι να σκεδαστεί/απορροφηθεί/ανακλαστεί από κάποιο σώμα, ε;

Τα έχει συγκρίνει κανείς με εκείνα που είχαν τα Πλους πριν δυο βδομάδες;

Ένα καλό σημείο για να ξεκινήσεις είναι η Βικιπαίδεια (ελπίζω να γνωρίζεις κάποια από τις γλώσσες του άρθρου).

Κύριε, Κύριε! Απορία (που έχω από παλιά)... Αυτός έτρεχε με 0,98c και μέτρησε μόνο μία ώρα. Κι εσύ ομως δεν έτρεχες με την ίδια ταχύτητα ως προς αυτόν; Πώς δλδ θα πούμε ποιος είναι ο κινούμενος και ποιος ο ακίνητος;

Χεχε, το έχω κάνει αφίσα και το έβαλα πάνω από το γραφείο μου! Με βυζαντινή γραφή και τις εξισώσεις σε ολοκληρωτική μορφή... Όποιος μπαίνει, καταλαβαίνει τις εξισώσεις αλλά όχι τα λόγια... Όταν το είχα στο σπίτι μου, ο κόσμος καταλάβαινε τα λόγια, αλλά όχι τις εξισώσεις. Αναμένω εναγωνίως τη συνέχεια...

Θα εκπλαγείς (χωρίς να πρέπει), αλλά είμαι μαθηματικός! Με ενδιαφέρει να ξέρω πώς να προφέρω ξένες λέξεις όσο το δυνατόν πιο κοντά στις αυθεντικές, διατηρώντας επίσης τη φωνολογία της γλώσσας μας (χωρίς να χρειάζεται να στραμπουλήξω τη δική μου γλώσσα ή να εξαρθρώσω την κάτω σιαγόνα μου!). Πάντως, όταν μιλάω μια γλώσσα, προσπαθώ να ενσωματώσω τις λέξεις... Είναι πολύ δύσκολο να αλλάζεις προφορά κάθε λίγο. Ακόμα και ελληνικές λέξεις μου βγαίνουν με αρκετά γαλλική προφορά όταν μιλάω γαλλικά!

Έχεις δίκιο. Το προφέρουν έτσι* είτε γιατί βλέπουν «g» και το προφέρουν «γκ», είτε γιατί δεν έχουν αντίστοιχο φθόγγο και ο πιο κοντινός της γλώσσας τους είναι το «γκ». Γιατί όμως να τους ακολουθήσουμε, εφόσον μπορούμε να το πούμε ακριβέστερα; Έχουμε τρομερή ποικιλία συμφώνων, κάτι που δυσκολεύει τους άλλους, και μικρή ποικιλία φωνηέντων, κάτι που δυσκολεύει εμάς σε άλλες γλώσσες; (Πού πάω ο καραμήτρος με ένα «ε» να μιλήσω γαλλικά με έξι;!) *και μάλιστα «Χόιγκέινς» ή «Χόιγκ-νς»

Δεν είναι θέμα κολοκυθιάς ούτε δημοκρατίας... Στην «τυπική» ολλανδική δεν υπάρχει ήχος σαν το «γκ» ούτε έρρινο, ούτε ξηρό. Το «g» βρίσκεται ανάμεσα στο ελληνικό «χ» (πριν από α, ο ή ου) και σε ένα πολύ άηχο γαλλικό ή γερμανικό «r» (η διαφορά είναι ανεπαίσθητη για το ελληνικό αυτί).

Αυτό είναι μία πονεμένη ιστορία... Πιστεύω πάντως πως είναι καλλίτερο τα ονόματα να γράφονται με το ελληνικό αλφάβητο. Και εξηγούμαι: α) Η αγγλική έχει ελάχιστους κανόνες προφοράς αλλά και πολλές διαφορετικές προφορές ανάλογα με την περιοχή. Καταντά σχεδόν «ιδεογραμματική», αφού μπορούμε να προφέρουμε μια λέξη μόνο αφού την διαβάσουμε ολόκληρη. Είναι η πρώτη γλώσσα που μαθαίνουμε γενικά οι Έλληνες και έχουμε την τάση να διαβάζουμε κάθε λέξη σε λατινογενές αλφάβητο ως αγγλική. Ακόμα και σε καθαρά αγγλικά ονόματα όμως, δεν είμαστε σίγουροι για την προφορά... Ας πάρουμε τον Joule: υπάρχει μία μικρή αμφιβολία για το αν ονομάζεται Τζάουλ ή Τζουλ. Ο κανόνας του άφωνου τελικού e δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Ο περισσότερος κόσμος τον αποκαλεί Τζάουλ, αλλά νομίζω πως στην περιοχή του Μάντσεστερ, από όπου κατάγεται, προφέρεται Τζουλ. β) Τα ονόματα που βλέπουμε δεν είναι μόνο αγγλικά... Σε κάθε λατινογενές αλφάβητο τα γράμματα έχουν διαφορετική αξία. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς διαβάζεται ένα όνομα γραμμένο με λατινικούς χαρακτήρες παρά μόνο αν γνωρίζουμε την γλώσσα. (Μία φίλη μου ονομάζεται Ceren. Στο Η.Β. την φώναζαν Σέριν, εδώ στη Γαλλία Σεράν, ενώ ένας Ισπανός την φώναζε Θερέν. Η κοπέλα όμως είναι Τουρκάλα και ονομάζεται Τζερέν!) γ) Η μετεγγραφή άλλων αλφαβήτων ή τρόπων γραφής (στην αστρονομία μάς ενδιαφέρουν κυρίως ελληνικά και αραβικά) γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες της λατινικής. Ελάχιστοι δυτικοί λαοί σήμερα μπορούν να διαβάσουν αυθόρμητα σωστά λατινικά... (Το επώνυμό μου μόνο Ισπανός το προφέρει σωστά με το που το βλέπει). Ο καθένας το διαβάζει όπως τον βολεύει (πόσα διαφορετικά ονόματα έχει το Ευρώ-Euro σήμερα; ) δ) Υπάρχουν και λόγοι σεβασμού. Αν σεβαστούμε τους αγγλόφωνους ερευνητές και γράφουμε τα ονόματά τους στο λατινικό αλφάβητο, δεν θα έπρεπε να σεβαστούμε εξίσου τους ρωσόφωνους και να τους γράφουμε στο κυριλλικό; Τους Άραβες; (Μου θυμίζει κάποια ελληνικά βιβλία που, μεσούντος του ψυχρού πολέμου, ανέφεραν την ΕΣΣΔ ως USSR). ε) Κάποια ονόματα, ειδικά της Αναγέννησης, έχουν και λατινική εκδοχή, η οποία ίσως είναι πιο γνωστή. Άλλα έχουν και ελληνική (Newton - Νεύτων). Πώς θα έπρεπε να αναφερθούμε στον René Descartes; Ως «Descartes»; Κινδυνεύουμε να τον ακούσουμε «Ντεκάρτες» Ως «Ντεκάρτ»; Δεν θα καταλάβουν πολλοί ποιον εννοούμε. Ως «Cartesius»; Μα, μιλάμε για έναν Γάλλο στα ελληνικά, αποκαλώντας τον λατινικά... Ως «Καρτέσιος»; Μπορεί να του αλλάξαμε λίγο το όνομα, αλλά είναι πιο αναγνωρίσιμος και σε μεγαλύτερη συνάφεια με το γύρω κείμενο. Πιστεύω πως η βέλτιστη λύση είναι η τελευταία.

Προφέρεται "Χάιχενς". Xoϋγκενς ειναι. Μπα, μάλλον Χόιχενς (το δεύτερο «χ» σαν να ακολουθούσε «α» ή «ό» και όχι «ε»). Πιθανόν να μπορούσαμε να το γράψουμε ως Χάιγενς, αλλά το «α» είναι πολύ ανοικτό και το «γ» πολύ ηχηρό. Ακούστε και εδώ (μιλούν Ολλανδοί και προφέρουν τα ονόματα των Huygens και van Leeuwenhoek).