Από τον ουράνιο θόλο στην τρισδιάστατη δομή του Γαλαξία

[terrain_inconnu]

Μια μεγάλη πρόκληση στην αστρονομία είναι να κατανοήσει κανείς την διάταξη των αντικειμένων που παρατηρούμε στον τρισδιάστατο χώρο. Οι χάρτες που χρησιμοποιούμε είναι δισδιάστατοι, οι εικόνες που βλέπουμε είτε με γυμνό μάτι είτε στο προσοφθάλμιο είναι δισδιάστατες, οι φωτογραφίες που τραβάμε είναι επίσης δισδιάστατες. Γνωρίζουμε βέβαια με μικρότερη ή μεγαλύτερη ακρίβεια τις αποστάσεις πολλών αντικειμένων αλλά το πρόβλημα παραμένει, κατά κανόνα αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν ως μια δισδιάστατη προβολή στον ουράνιο θόλο.

Παραδείγματος χάρη, είναι σχεδόν αναπόφεκτο όταν αντικρίζει κανείς την λωρίδα του γαλαξία μας όπως αυτή εμφανίζεται από άκρη σε άκρη του νυχτερινού ουρανού, να μην την εκλάβει ως μια ενιαία δισδιάστατη δομή. Στην πραγματικότητα φυσικά αυτό δεν ισχύει. Αναλόγως της κατεύθυνσης, βλέπουμε τμήματα από διαφορετικές και μεταξύ τους απομακρυσμένες σπείρες του γαλαξία μας. Στον Κύκνο κοιτάζουμε μέσα στην τοπική μας σπείρα (Local Arm) αλλά και στην αμέσως επόμενη εξωτερική (Perseus Arm). Αντίστοιχα όταν κοιτάμε προς τον Τοξότη, βλέπουμε τμήματα του Sagittarius Arm και της αμέσως επόμενης εσωτερικής σπείρας (Scutum Arm) καθώς και το κέντρο του Γαλαξία (π.χ. μέσα από το Baade's Window). Η ακόλουθη πειραματική σύνθεση εικόνων προσπαθεί να προσθέσει την τρίτη διάσταση στην πανοραμική του Γαλαξία και η οποία είναι απαραίτητη για την σωστή ερμηνεία των δομών που μας περιβάλλουν.

Σημείωση: Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η τρισδιάστατη φύση των αντικειμένων γίνεται εύκολα αντιληπτή, είτε στην παρατήρηση είτε στην φωτογράφιση, π.χ. επιφάνεια σελήνης, ένα αστέρι πίσω από νεφέλωμα ή ένα πλανητικό με εμφανή δομή.

Πηγές εικόνων:

1. Bontecou Lake Milky Way Panorama

2. Our Galaxy

Το επεξεργάστηκε Σεπτέμβριος 16 ο terrain_inconnu

[HOMO]

Αυτή η εσωτερική τρισδιάστατη μορφοποίηση του έναστρου ουρανού  είναι μια καθαρά πνευματική διεργασία που πρωταρχικό ρόλο παίζουν οι γνώσεις και η φαντασία. Προϋποθέτει αρκετή ώρα ενατένισης του ουρανού ,  ησυχία και καθόλου ανθρώπινη παρουσία για να επιτευχθει η χωρική αντίληψη. Μπορεί να ακούγεται αστείο , αλλά είναι μια υπέροχη προσωπική εμπειρία που μπορεί να τη βιώσει κάποιος. 

[vagkaf]

Όσοι έχετε το SkySafari δοκιμάστε και τη λειτουργία orbit object γύρω από διάφορα αντικείμενα βαθέως ουρανού, πλανήτες, τον Ήλιο, δορυφόρους πλανητών κτλ με ταυτόχρονο zoom in & out και πλοήγηση.

[terrain_inconnu]

Επανέρχομαι με ένα βελτιωμένο γράφημα στο οποίο είναι εύκολο να δούμε ποιο τμήμα κάθε σπείρας υπάρχει στην κατεύθυνση που κοιτάμε και πως όλα αυτά τα επί μέρους τμήματα συνθέτουν την φαινομενικά ενιαία λωρίδα του γαλαξία.

Πηγές:

1. The Milky Way panorama | ESO

2. Our Galaxy

 

Το επεξεργάστηκε Σεπτέμβριος 17 ο terrain_inconnu

[kkokkolis]

Όσο πιο μακρινός ο βραχίονας, τόσο πυκνότερα τα αστέρια. Τον δικό μας βραχίονα δεν τον αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιο. 

[terrain_inconnu]

On 18/9/2025 at 7:27 ΠΜ, kkokkolis said:

Όσο πιο μακρινός ο βραχίονας, τόσο πυκνότερα τα αστέρια.

Το παρακάτω διάγραμμα από το Sky & Telescope (Τεύχος Οκτώβριος 2013) αποδίδει καλά αυτό που αναφέρεις. Στον Κύκνο όπου ουσιαστικά κοιτάμε μέσα από τον τοπικό μας βραχίονα (εδώ τον ονομάζει Orion-Cygnus Arm) υπάρχει το εκτεταμένο Cygnus Star Cloud και σε μεγαλύτερη απόσταση βλέπουμε το πιο πυκνό Scutum Star Cloud που βρίσκεται σε άλλο βραχίονα. Βέβαια η πυκνότητα δεν είναι μόνο συνάρτηση της απόσταση από εμάς (φαινομενική πυκνότητα) αλλά και της εκάστοτε περιοχής (π.χ. πιο κοντά στο κέντρο του γαλαξία ισοδυναμεί με μεγαλύτερη συγκέντρωση αστεριών όπως και το αν πρόκεται για βασικό βραχίονα σε αντίθεση με τον δικό μας που αποτελεί δευτερεύουσα δομή).

Το επεξεργάστηκε Παρασκευή στις 10:26 AM ο terrain_inconnu

[draculas]

Υπάρχει και το Celestia https://celestiaproject.space/ για όσους θέλουν να παίξουν με 3D χάρτη/εξομοίωση.
Αν και δεν κερδίζει και βραβείο γραφικών νομίζω είναι ένα πολύ καλό εργαλείο για να καταλάβει κάποιος την δομή, τις αποστάσεις και την πραγματική θέση των αστεριών στον Γαλαξία.