Heal

Προκειμένου να ταξινομήσουν οι αστρονόμοι τα αστέρια τα χώρισαν σε ομάδες ανάλογα με τον τύπο του φάσματος που λαμβάνεται για καθε άστρο. Υπάρχουν λοιπόν 7 φασματικοί τύποι που περιλαμβάνουν τα αστέρια με φθίνουσα ταξινόμηση ως προς τη θερμοκρασία (Ο Β Α F G K M). Οι Ο έχουν θερμοκρασίες της τάξεως των 50000Κ ενώ οι Μ της τάξεως των 3000. Κάθε κατηγορία έχει 10 υποδιαιρέσεις που δηλώνονται με τους αριθμούς 0-9. Εκτός αυτού όμως υπάρχουν και άλλες κατηγορίες όπως οι αστέρες άνθρακα (C, υποδιαιρείται σε δύο κατηγορίες Ρ,Ν, μοιάζουν με τον τύπο Κ, Μ αλλά έχουν επιπλεόν στο φάσμα του χαρακτηριστικές ταινίες απορροφήσεως ενώσεων του άνθρακα), Wolf Rayet (W) και τύπου S παρόμοιοι με τον τύπο Μ ως προς τη θερμοκρασία αλλά με διαφορετικές γραμμές στο φάσμα που δεν παρουσιάζονται στο φάσμα.

Πράγματι πρόκειται για το πείραμα με το ζυγό του Cavendish. Το πρόβλημα που υπήρχε ήταν να προσδιοριστεί η σταθερά της παγκόσμιας έλξης G (η σταθερά g που είναι η επιτάχυνση της βαρύτητας είναι πολύ εύκολο να προσδιοριστεί μετρώντας πόσο χρόνο χρείαζεται ένα σώμα για να διανύσει δεδομένη απόσταση ενώ εκτελεί ελεύθερη πτώση). Με απλή επεξεργασία του νόμου της παγκόσμιας έλξης (F=GMm/R²) βρίσκουμε ότι g=GM/R² όπου Μ η μάζα της Γης και R η ακτίνα της. Αν και ή ακτίνα R ήταν γνωστή με σχετικά μεγάλη ακρίβεια καθώς και το g, οι ποσότητες G και Μ ήταν άγνωστες οπότε ο προσδιορισμός του G θα μας επέτρεπε να υπολογίζαμε τη μάζα της Γης, να "ζυγίζαμε" τη Γη. Η αρχή λειτουργίας του ζυγού του Κάβεντις είναι η εξής. Σε ένα ζυγό που ισορροπεί τοποθετούμε κοντά στη μία μάζα από τις δύο ένα σώμα με αρκετά μεγάλη μάζα. Παρατηρούμε μια εκτροπή η οποία οφείλεται στο ότι η μάζα που τοποθετήσαμε έλκει προς την μεριά της την μάζα που είναι πιο κοντά (φυσικά έλκει και την άλλη και μελετώντας λεπτομερώς το θέμα θα λάβουμε υπ' όψιν μας αυτό το δεδομένο). Στη συνέχεια στο άλλο μέρος του ζυγού τοποθετούμε μια επιπλέον ποσότητα μάζας, ώστε να ισορροπήσει. Αυτή η προσθετη μάζα που βάλαμε για να ισορροπήσει ο ζυγός, έχει βάρος ίσο με την δύναμη παγκόσμιας έλξης αλληλεπίδρασης. Με μια εξαιρετική απλή μαθηματική διαδικασία υπολογίζουμε τη σταθερά της παγκόσμιας έλξης G και στη συνέχεια έχουμε τη δυνατότητα να επιλύσουμε κάθε πρόβλημα βαρύτητας. Στην πράξη βέβαια το πείραμα είναι λίγο πιο πολύπλοκο μιας και χειριζόμαστε ένα ζυγό στρέψης και η σύγχρονη εκδοχή του είναι εξαιρετικά ακριβής.

Αν κοιτάξεις με ένα τηλεσκόπιο το Δια θα παρατηρήσεις πως η επιφάνεια του δεν είναι ομοιόμορφα χρωματισμένη, αλλά αποτελείται από φωτεινές ζώνες (λευκοκίτρινες) και σκοτεινές (βαθυκόκκινες προς το καφέ). Αυτές οι φωτεινές- σκοτεινές ζώνες (φαντάζομαι πως εκεί αναφέρεται η ερώτηση σου) δε βρίσκονται μόνο στον ισημερινό αλλά σε όλη την έκταση και είναι παράλληλες στον ισημερινό. Οι φωτεινές ζώνες είναι περιοχές υψηλής πίεσης, έτσι θερμά αέρια ανέρχονται, ψύχονται και κατεβαίνουν μέσω των σκοτεινών ζωνών (χαμηλή πίεση). Παράλληλα στο σχηματισμό των ζωνών συμβάλλει το ότι η κίνηση των αερίων είναι παράλληλη στον ισημερινό, λόγω της ταχύτητατης περιστροφής του πλανήτη (Τ=10ώρες), ενώ κινήσεις στην μεσημβρινή διεύθυνση (από τους πόλους στον ισημερινό και αντίστροφα) είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Όσο αφορά για τις μαύρες τρύπες: Σύμφωνα με την κλασική φυσική τοι φως κινείται με μια πεπερασμένη ταχύτητα (3χ10^8m/sec), ενώ η ταχύτητα διαφυγής από την επιφάνεια ενός σφαιρικά σώματος μάζας Μ και ακτίνας r δίνεται από τη σχέση: u=sqrt(2GM/r) (sqrt=τετραγωνική ρίζα). Αν θέσουμε ως ταχύτητα διαφυγής την ταχύτητα του φωτός και για δεδομένη θα λάβουμε μια τιμή για την ακτίνα r. Επομένως ένα σώμα με δεδομένη μάζα και ακτίνα μικρότερη από αυτήν που μόλις υπολογίσαμε δεν θα επιτρέπει την εκπομπή ούτε και την ανάκλαση του φωτός και θα φαίνεται τελείως μαύρο. Τα προβλήματα ξεκινούν όμως από το γεγονός ότι σύμφωνα με την κλασική φυσική το φως είναι αβαρές και ο νόμος της παγκόσμιας έλξης που χρησιμοποιήσαμε για να εξάγουμε τον τύπο της ταχύτητας διαφυγής αναφέρεται σε σώματα που έχουν κάποια μη μηδενική μάζα. Αν πάμε σύμφωνα με την ισοδύναμια μάζας και ενέργειας την πασίγνωστη σχέση του Einstein Ε=mc² (από την ειδική θεωρία της σχετικότητας) και θεωρήσουμε ως m=E/c² και την αντικαστήσουμε στους σχετικούς τύπους πάλι θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα σε σχέση με άλλα φαινόμενα τα οποία έχουν να κάνουν με την καμπύλωση και την ερυθρή μετατόπιση του φωτός εντός βαρυτικών πεδίων. Κατά συνέπεια ούτε η κλασική φυσική αλλά και ούτε η ειδική θεωρία της σχετικότητας μπορούν να εξηγήσουν την επίδραση της βαρύτητας πάνω στο φως. Όλα αυτά τα φαινόμενα εξηγούνται από την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Συγκεκριμένα η ΓΘΣ θεωρεί ότι η ύλη (είτε μάζα είτε ενέργεια) καμπυλώνει τον τετραδιάστατο χωρόχρονο. Αυτό τι σημαίνει όμως. Σημαίνει ότι κάθε σωματίδιο ανεξάρτητα από το αν έχει μάζα ηρεμίας η όχι (οπότε συμπεριλαμβάνουμε και το φως, οι ιδιότητες του οποίου μπορούσαν να εξηγηθούν από την κλασική θεωρία) ακολουθεί τα συντομότερα μονοπάτια στον καμπυλωμένο χωρόχρονο. Αν φανταστούμε το σύμπαν σαν ένα ελαστικό φύλλο το βαρυτικό πεδίο γύρω από ένα σώμα θα είναι σαν ένα βαθούλωμα στο φύλλο (και το συνομότερο μονοπάτι δε θα είναι πια μια ευθεία αλλά μια καμπύλη, για αυτό και τα σώματα κάνουν καμπύλες τροχιές όταν βρίσκονται εντός βαρυτικών πεδίων), γύρω όμως από μια μαύρη τρύπα η καμπύλωση (δηλαδή το βαθούλωμα όπως το φανταζόμαστε) είναι τόσο βαθύ και απότομο που στο κέντρο του δημιουργείται μια τρύπα, αυτή είναι η ανωμαλία (singularity) που βρίσκεται στο κέντρο μιας μαύρης τρύπας. Γύρω από την ανωμαλία η καμπύλωση είναι τόσο μεγάλη που ακόμη και το φως δεν μπορεί να την ξεπεράσει με αποτέλεσμα να εγκλωβίζεται στο εσωτερικό. Για την ακρίβεια το φως δεν μπορεί να ξαναβγεί εφόσον εισέλθει σε μια περιοχή ακτίνας r=2GM/c². Αυτή η περιοχή είναι η μαύρη τρύπα και η σφαίρα ακτίνας r που την περιβάλλει, ο ορίζοντας γεγονότων (δηλαδή όποια πληροφορία περάσει στο εσωτερικό του ορίζοντα δεν μπορεί να ξαναγυρίσει στο υπόλοιπο σύμπαν). Γενικά η μαύρη τρύπα προκύπτει ως αστρικό πτώμα. Δηλαδή όταν ένα αστέρι καταναλώσει τα πυρηνικά του καύσιμα τότε η βαρύτητα το πιέζει να συσταλεί και αυτό δεν μπορεί να προβάλει κάποια αντίσταση διότι δεν έχει κάποιο μηχανισμό να του διοχετεύσει ενέργεια ώστε να αντισταθεί στην βαρυτική κατάρρευση. Έτσι υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί ένας λευκός νάνος ή ένας αστέρας νετρονίων που η αντίσταση στην βαρυτική κατάρρευση οφείλεται στην πίεση εκφυλισμού ηλεκτρονίων ή νετρονίων αντίστοιχα. Αν όμως η βαρυτική πίεση είναι ακόμη μεγαλύτερη το αστέρι θα συνεχίσει να συστέλεται τότε θα δημιουργήσει μια μαύρη τρύπα. Η μαύρη τρύπα θα έχει τις ιδιότητες που είδαμε, δηλαδή λόγω της ισχυρής της βαρύτητας τίποτα δεν θα μπορεί να ξεφύγει από το εσωτερικό της ενώ θα έλκει τα πάντα προς το κέντρο της. Τα μόνα πράγματα που θα χαρακτηρίζουν την συμπεριφορά της είναι η μάζα της που καθορίζει την ένταση του βαρυτικού της πεδίου, το ηλεκτρικό φορτιο που τυχόν περιέχει και η στροφορμή (δηλαδή πιθανή περιστροφή που εκτελουσε το αστέρι πριν καταρρεύσει σε μαύρη τρύπα). Ανάλογα με αυτές τις ποσότητες έχουν και διαφορετικές ιδιότητες. Μια άλλη περίπτωση μαύρης τρύπας είναι οι αρχέγονες μαύρες τρύπες οι οποίες δημιουργήθηκαν λίγο μετά τη μεγάλη έκρηξη. Τέλος μαύρες τρύπες πιθανότατα να υπάρχουν στους πυρήνες των γαλαξιών οι οποίες είναι γιγαντιαίες σε μέγεθος και λειτουργούν ως κοσμικές ρουφήχτρες που τραβούν την ύλη στον πυρήνα του γαλαξία.

Το μαγνητικό πεδίο της Γης μπορούμε να το φανταστούμε σαν το πεδίο που δημιουργεί ένας ραβδόμορφος μαγνήτης ο οποίος περιστρέφεται (H κλασική εικόνα του φάσματος που παίρνουμε αν ρίξουμε ρινίσματα σιδήρου σε ένα χαρτί και από κάτω βάλουμε ένα μαγνήτη, για την ακρίβεια λόγω της περιστροφής θα είναι πιο κοντά στο ελλειψοειδές και λόγω του Ηλιακού Ανέμου θα είναι συμπιεσμένο στη μία διεύθυνση και εκτεταμένο στην άλλη). Ταυτόχρονα όμως ο Ήλιος μέσω του Ηλιακού Ανέμου (ο οποίος επιδρά και στη μορφή του πεδίου) στέλνει στη Γη σωματίδια. Αυτά συλλαμβάνονται και ακολουθούν ελικοειδείς τροχίες, παράλληλες στις μαγνητικές γραμμές) σε περιοχές οι οποίες ονομάζονται ζώνες Van Allen. Η πρώτη ζώνη ανακλύφθηκε τον 1958 από τον δορυφόρο Explorer και μετά άλλες δύο από τον Van Allen. Σε ποια ζώνη θα βρεθεί το κάθε σωματίδιο εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του. Τα ηλεκτρόνια για παράδειγμα βρίσκονται στις ζώνες που απέχουν 2000χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Γης, ενώ τα πρωτόνια 16000χιλιόμετρα στην επιφάνεια της Γης.

Στην ουσία ο 2ος νόμος του Kepler είναι η αρχή διατήρησης της στροφορμής για κεντρικά πεδία (δηλαδή πεδία που οι δυνάμεις εξαρτώνται μόνο από την απόσταση των σωμάτων και έχουν ακτινική διεύθυνση). Ο τύπος που δίνει τη στροφορμή L=rxp (όπου r ακτνίνα και p η ορμή, το x είναι το σύμβολο του εξωτερικού γινομένου και σημαίνει οτι σε αυτόν το πολλαπλασιασμό θα θεωρήσουμε το ημίτονο της γωνίας μεταξύ r και p, η ορμή είναι η μάζα επί την ταχύτητα). Η εμβαδική ταχύτητα η όποια σύμφωνα με το νόμο του Κέπλερ μένει σταθερή είναι 1/2 (rxu)=1/2(r.u.sinθ). To sinθ αναφέρεται στο ημίτονο της γωνίας μεταξύ της ταχύτητας και την ακτίνας. Το γεγονός ότι είναι αλληλένδετος ο 2ος νόμος του Kepler με την αρχή διατήρησης στροφορμής (που είναι γενικότερη αρχή της Φυσικής και ισχύει πολλά περισσότερα φαινόμενα) φαίνεται καθαρά από το γεγονός ότι μπουρούμε με μια απλή μαθηματική επεξεργασία να αντικαταστήσουμε τη στροφορμή στον τύπο της εμβαδικής ταχύτητας και να λάβουμε ΕμβΤαχ=(1/2m)L.

Το σώμα που αφήνεται από το διαστημόπλοιο προφανώς εκινείτο προηγουμένως μαζί στο διαστημόπλοιο και η ταχύτητα του είναι όση του διαστημοπλοίου. Δηλαδή το πρόβλημα μας ισοδύναμα μετατρέπεται στο να εκτοξεύσουμε από το σημείο όπου είναι το διαστημόπλοιο ένα σώμα με ταχύτητα όση είναι αυτή του διαστημοπλοίου. (Όλες οι ταχύτητες στις οποίες αναφερόμαστε ας θεωρήσουμε πως δίνονται με σύστημα αναφοράς το κέντρο της Γης και να μην αναφερθούμε στο σύστημα του διαστημοπλοίου γιατί εκτελεί μη ομαλή κίνηση και θα γίνει πολύπλοκο το πρόβλημα). Γνωρίζουμε πως η τροχιά ενός σώματος μέσα σε ένα βαρυτικό πεδίο εξαρτάται αποκλειστικά από την αρχική θέση του και την αρχική του ταχύτητα ενώ η τιμή της μάζας του δεν παίζει ρόλο μιας και απλοποιείται (Διότι ο ο νόμος της παγκόσμιας έληξς ειναι F=GMm/R² και ο νόμος του Νεύτωνα F=ma, αν τα εξισώσουμε το m που είναι η μάζα του σώματος που ασχολούμαστε θα απλοποιηθεί). Κατά συνέπεια το σώμα που θα αφήσουμε θα ακολουθήσει την τροχιά που διέγραφε το διαστημόπλοιο, διότι έχουν την ίδια αρχική ταχύτητα και την ίδια θέση (το διαστημόπλοιο κινείται διότι βρίσκεται σε τροχιά και όχι με την βοήθεια προωθητικών πυραύλων). Σε περίπτωση που με τον όρο αφήνω εννοούμε πως το αφήνουμε με μηδενική ταχύτητα ως προς τη Γη (και όχι ως προς το διαστημόπλοιο που ήταν η προηγούμενη εκδοχή) τότε αυτό το σώμα δεν έχει παρά να πέσει ελεύθερα προς το κέντρο της Γης ακολουθώντας την ευθεία που το συνδέει με το κέντρο της.

Tha ithela na zitisw mia epandiatypwsi tou provlimatos pou na diefkrinizei an theoroume oti h gh peristrefetai gyrw apo ton aksona tis kai an ta varytika pedia twn geitonikwn ouraniwn swmatwn einai agnoisima (opote apofevgoume tin ypothesi pws enas periplokos syndiasmos dinei kapoia simeia isoropias). Opws toulaxiston katalava to erwtima kai me dedomeno oti h gh peristrefetai apo dytika pros ta anatolika emeis zitame ena swma tou opoiou to ixnos tis eftheias pou to syndeei me to kentro tis ghs na metakineitai me idia gwniaki taxytita me afti tis gis. Kataligoume sto symperasma oti afto to swma prepei na iremei ws pros to kentro tis gis. Kati tetoio einai asfalws adynato logw tis parousias tou varytikou pediou to opoio akoma kai ean topothetithei akinito tha to anagasei na kineitai.

Έχω την αίσθηση ότι μερικά προγράμματα υπολογίζουν και την παράμετρο της ατμοσφαιρικής διάθλασης στη εικόνα του ουρανού που δίνουν (δεν είμαι σίγουρος αν ισχύει αυτό στο Skymap πάντως ισχύει σίγουρα στο Astrolab) Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνεται η παρουσία του Ήλιου πάνω από τον ορίζοντα για 3-5 περίπου λεπτά επιπλέον τόσο πριν την ανατολή όσο και μετά την δύση. Οπότε από εκεί προκύπτει η επιπλέον διαφορά 10 λεπτών που δίνει το πρόγραμμα. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στο ότι οι ακτίνες του Ήλιου παρεκλίνουν από την ευθύγραμμη πορεία όταν διέρχονται από το κενό στην ατμόσφαιρα μιας και ο δείκτης διάθλασης είναι διαφορετικός σε αέρα και κενό. Προφανώς στην άλλη ημερομηνία που δίνει ίσες διάρκειες μέρας και νύχτας η διαφορά λόγω διάθλασης αναιρείται με την μεγαλύτερη διάρκεια της νύχτας. [ 27 Μαρτίου 2003: Το μήνυμα τροποποιήθηκε από: Kostas Gourgouliatos ]

Θα συμφωνήσω και με τις δύο απόψεις που ακούστηκαν παραπάνω. Πάντως απαραίτητος είναι σκοτεινός ουρανός. Σε αυτή την περίπτωση και με γυμνό οφθαλμό μονάχα ο γαλαξίας είναι εντυπωσιακός. Πάντως για γενικότερη εικόνα, κατά τη γνώμη μου, καλύτερη λύση αποτελούν τα κυάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο με ευρύ οπτικό πεδίο που σε γλιτώνει από την κούραση που προκαλούν τα κυάλια κρατώντας τα και παρατηρώντας για αρκετή ώρα. Καλή παρατήρηση Κώστας

Όχι, στην νευτώνεια φυσική οι νόμοι μετασχηματίζονται ανάλογα με το αν το σύστημα αναφοράς είναι αδρανειακό ή όχι. Συγκεκριμένα απαιτείται προσθήκη ενός όρου που οφείλεται στην επιτάχυνση coriolis και ενός όρου που οφείλεται στην μετοχική επιτάχυνση, οπότε τα συστήματα αναφοράς δεν είναι ισόδύναμα (βλέπε π.χ. Θεωρητική Μηχανική τόμος Α, Γ. Κατσιάρη σελίδα 188). Αντίθετα στη γενική σχετικότητα με βάση την αρχή της ισοδυναμίας όλα τα συστήματα αναφοράς είναι ισοδύναμα. Δεν μιλάμε για τις μεταβολές στην δύναμη που προκύπτουν από τις εξισώσεις πεδίου του Einstein οι οποίες είναι όντως απειροελάχιστες για μικρά βαρυτικά πεδία (όπως το ηλιακό σε μεγάλες αποστάσεις, αλλά για αλλαγή συστήματος αναφοράς που προκαλεί αξιοσημείωτες μεταβολές.

Νομίζω πως και το κείμενο και το παράδειγμα είναι απολύτως σαφή και αληθή. Αν είναι ατυχές τότε μάλλον πρέπει να διαμαρτυρηθούμε στον συγγραφέα. Όσο και αν αρνούμαστε την ύπαρξη αυθεντιών στην επιστήμη, μάλλον πρέπει κάπου να υιοθετούμε απόψεις ατόμων που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην επιστήμη (εννοώ φυσικά αναστήματα όπως ο Αινστάιν, ο Μπορ κλπ). Αυτοί το έχουν ψάξει βαθύτερα και έχουν εντοπίσει την πραγματικότητα. Σε περίπτωση τέλος που κάποιος γνωρίζει τα μαθηματικά αυτής της θεωρίας έχει κάνει τους παραπάνω υπολογισμούς και έχει δει ότι δεν είναι όπως τα αναφέρει ο Αινστάιν καλό θα ήταν να μας το πει.

images/smiles/icon_smile.gif Ακριβώς! Και τα δύο είναι σήμερα ισοδύναμα με βάση την επικρατούσα θεωρία. Εμάς βέβαια τίποτα δε μας εμποδίζει να σκεφτόμαστε Ηλιοκεντρικά και φυσικά να ξεχνάμε το Γεωκεντρικό αφού είναι εξαιρετικά πολύκλοκο και πολύ δύσκολα (ίσως να είναι και αδύνατο) θα μπορούσαμε να έχουμε και μια εποπτική του εικόνα.

Δεν πρόκειται για μια μαθηματική περιγραφή αλλά για μια πραγματικότητα, απο την άποψη και μόνο πως δεν υπάρχει απόλυτο σύστημα αναφοράς, απλώς είναι πιο ταιριαστό να είναι ακίνητος ο ήλιος και εμείς να κινούμαστε. Και οι δύο περιγραφές είναι ισοδύναμες. Φαντάζομαι πως το πρόβλημα των φάσεων της Αφροδίτης θα το είχε σκεφτεί ο Αινστάιν, πριν τα γράψει αυτά, δεν φαντάζομαι να του ξέφυγε. Και για του λόγου το αληθές σας παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο "Η εξέλιξη των ιδεών στη Φυσική" εκδόσεις Δωδώνη A. Einstein L. Infeld σελίδες 186-187. Τα προηγούμενα αναφέρονται στην επιλογή ενός απόλυτου αδρανειακού συστήματος για την περιγραφή της κίνησης. "Μπορούμε να πλησιάσουμε την ίδια δυσκολία από μια διαφορετική άποψη. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε πώς σ' ολόκληρο το σύμπαν δεν υπάρχει παρά ένα σώμα, πού αποτελεί το Σ.Σ. μας. Το σώμα αυτό αρχίζει να περιστρέφεται. Σύμφωνα με την κλασική μηχανική, οι νόμοι της φυσικής για ένα περιστρεφόμενο σώμα, είναι διαφορετικοί από τους νόμους για ένα σώμα πού δεν περιστρέφεται. Αν ή αρχή της αδράνειας ισχύει στη μια περίπτωση, δεν ισχύει στην άλλη. Όλα αυτά όμως φαίνονται πολύ ύποπτα. Μας επιτρέπεται να θεωρούμε την κίνηση ενός μονάχα σώματος, μέσα σ' όλο τα σύμπαν; Λέγοντας κίνηση ενός σώματος, εννοούμε πάντα την αλλαγή της θέσης του ως προς ένα άλλο σώμα. Είναι λοιπόν αντίθετο με την κοινή λογική, να μιλάμε για κίνηση ένας μονάχα σώματος. Η κλασική μηχανική και η κοινή λογική βρίσκονται σε πλήρη ασυμφωνία σ' αυτό το σημείο. Ό κανόνας του Νεύτωνα είναι: αν ισχύει ή αρχή της αδράνειας, τότε το Σ.Σ. βρίσκεται είτε σε ηρεμία, είτε σε Ομαλή κίνηση. "Αν ή αρχή της αδράνειας δεν ισχύει, τότε το κινούμενο σώμα βρίσκεται σε μεταβαλλόμενη κίνηση. Έτσι, για να αποφανθούμε αν υπάρχει κίνηση ή ηρεμία, πρέπει να ξέρουμε από τα πριν αν όλοι οι νόμοι της φυσικής μπορούν να εφαρμοστούν ή όχι σ' ένα δοσμένο Σ.Σ. Ας πάρουμε δυο σώματα, π.χ. τον ήλιο και τη γη. Ή κίνηση πού παρατηρούμε είναι πάλι σχετική. Μπορεί να περιγραφεί συνδέοντας το Σ.Σ. είτε με τη γη, είτε με τον ήλιο. Ή μεγάλη ανακάλυψη του Κοπέρνικου βρίσκεται απ’ αυτή την άποψη στο ότι μετέφερε το Σ.Σ. από τη γη, στον ήλιο. Άλλα καθώς ή κίνηση είναι σχετική και μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε σύστημα αναφοράς, δεν υπάρχει λόγος να προτιμούμε το ένα Σ.Σ. από ένα άλλο. Και πάλι επεμβαίνει ή φυσική και αλλάζει την άποψη της κοινής λογικής. Το Σ.Σ. πού είναι δεμένο με τον ήλιο, μοιάζει περισσότερο με σύστημα αδράνειας, από αυτό πού είναι δεμένο με τη γη. Οι νόμοι της φυσικής θα ίσχυαν καλύτερα στο σύστημα συντεταγμένων του Κοπέρνικου, παρά στα σύστημα του Πτολεμαίου. Το μεγαλείο της ανακάλυψης του Κοπέρνικου μπορεί να εκτιμηθεί μονάχα από φυσική άποψη. Απεικονίζει τα μέγα πλεονέκτημα της χρησιμοποίησης ενός συστήματος συντεταγμένων σταθερά δεμένο με τον ήλιο για την περιγραφή της κίνησης των πλανητών. Στην κλασική φυσική δεν υπάρχει απόλυτη Ομαλή κίνηση. Αν δυο συστήματα συντεταγμένων κινούνται ομαλά το ένα ως προς το άλλο, δεν έχει κανένα νόημα να πούμε: «Τούτο τα Σ.Σ. ηρεμεί και το άλλο κινείται». Άλλα αν δυο Σ.Σ. κινούνται ανομοιόμορφα το ένα ως προς το άλλο, τότε έχει νόημα να πούμε: «Αυτό το σώμα κινείται, και το άλλο ηρεμεί (ή κινείται ομαλά)». Ή απόλυτη κίνηση έχει εδώ καθορισμένο νόημα. Μια άβυσσος χωρίζει στο σημείο αυτό την κοινή λογική από την κλασική φυσική. Οι δυσκολίες πού αναφέραμε, δηλαδή οι δυσκολίες του συστήματος αδράνειας και της απόλυτης κίνησης, είναι στενά δεμένες μεταξύ τους. Ή απόλυτη κίνηση γίνεται δυνατή μόνο με την ιδέα ενός συστήματος αδράνειας, για το όποιο ισχύουν οι νόμοι της φύσης. θα πήγαινε κανείς να πιστέψει πώς δεν υπάρχει διέξοδος άπ' αυτές τις δυσκολίες: πώς δεν θα μπορούσε να τις αποφύγει καμιά φυσική θεωρία. Ή ρίζα τους βρίσκεται στο ότι οι νόμοι της φύσης ισχύουν μόνο για μια ειδική τάξη Σ.Σ., δηλαδή για τα συστήματα αδράνειας. Ή δυνατότητα να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, εξαρτάται από την απάντηση πού δίνει κανείς στην ακόλουθη ερώτηση: Μπορούμε να διατυπώσουμε τους νόμους της φυσικής με τέτοιο τρόπο, ώστε να Ισχύουν για όλα τα Σ.Σ., δηλαδή όχι μονάχα για κείνα πού κινούνται Ομαλά, αλλά και για κείνα πού κινούνται με Οποιοδήποτε τρόπο το ένα ως προς το άλλο; Αν αυτό μπορεί να γίνει, οι δυσκολίες μας θα ξεπεραστούν, θα μπορούσαμε τότε να εφαρμόζουμε τους νόμους της φύσης σε Οποιοδήποτε Σ.Σ. Ή τόσο σφοδρή διαμάχη στο ξεκίνημα της επιστήμης, ανάμεσα στις αντιλήψεις του Πτολεμαίου και του Κοπέρνικου, θα έχανε τότε Ολοκληρωτικά τα νόημα της. θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιεί το ένα ή το άλλο Σ.Σ. με το ίδιο δικαίωμα. Οι δυο προτάσεις, «Ο ήλιος είναι ακίνητος και ή γη περιστρέφεται», ή, «Ο ήλιος περιστρέφεται και ή γη είναι ακίνητη», θα σήμαιναν απλώς δύο διαφορετικές κατά συνθήκη εκφράσεις, πού αφορούν δυο διαφορετικά Σ.Σ. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια φυσική πραγματικά στηριγμένη στη σχετικότητα πού να ισχύει για όλα τα Σ.Σ., μια φυσική όπου δε θα υπάρχει θέση για την απόλυτη, αλλά μονάχα για τη σχετική κίνηση; Πραγματικά μπορούμε." Και συνεχίζει με την περιγραφή των αρχών της Γενικής Σχετικότητας. Νομίζω πως το απόσπασμα αυτό καλύπτει πλήρως το θέμα του Ηλιοκεντρικού- Γεωκεντρικού Συστήματος και δεν χωράει κάποιο περιθώριο αμφισβήτισης. Φυσικά είναι σαν να πηγαίνουμε Αθήνα μέσω Σελήνης η όλη υπόθεση αλλά αυτό δε σημαίνει πως απαγορεύτεται να το κάνουμε.

Το κωμικό σε αυτή την υπόθεση είναι πως αυτό που αναφέρεται στον πρώτο μήνυμα του θέματος το έχει διατυπώσει ο ίδιος ο Einstein. Συγκεκριμένα στο βιβλίο του "Η εξέλιξη των ιδεών στη Φυσική" αναφέρει ότι ο σκοπός της Γενικής Σχετικότητας είναι να μπορέσουν να γενικευτούν όλοι οι νόμοι και σε μή αδρανεικά συστήματα αναφοράς και όχι να φτιάξει μια θεωρία βαρύτητας όπως νοείται σήμερα η ΓΘΣ. Συγκεκριμένα λέει ότι αν κάποιος βρίσκεται μέσα σε πεδίο βαρύτητας και ταυτόχρονα εκτελεί ελεύθερη πτώση δεν μπορεί να διαπιστώσει ότι ασκείται σε αυτόν το βάρος του. Επομένως οι νόμοι της φυσικής είναι ακριβώς ίδιοι με αυτούς που ανακαλύπτει κάποιος που βρίσκεται εκτός πεδίου βαρύτητας. Αν με την ίδια λογική ένα παρατηρητής είναι στη Γη και θεωρήσει πως βρίσκεται σε ένα μη αδρανειακό σύστημα αναφοράς και επιλύσει της εξισώσεις της ΓΘΣ για όλα τα υπόλοιπα σώματα θα διαπιστώσει πως πράγματι κινούνται γύρω από τη Γη γράφοντας αλλόκοτες τροχιές. Για αυτό το λόγο βέβαια πρέπει να θεωρήσει πολύπλοκα μαθηματικά εργαλεία και να λύσει ένα απίστευτο πλήθος εξισώσεων. Παρ'ολα αυτά το αποτέλεσμα θα είναι το Πτολεμαικό Γεωκεντρικό Σύμπαν. Δε νομίζω πως κάτι είναι παράξενο αρκεί να υποστηρίζεται από τα σωστά επιχειρήματα και να τίθεται στη σωστή βάση αξιωμάτων.

Μάλλον το αντίθετο ήθελες να πεις γιατί ο Ίππαρχος έζησε 250 χρόνια πριν τον Πτολεμαίο. Ευχαριστώ πάντως.

Δεν αναφερόμουν μόνο στο ότι είναι εντυπωσιακή η ακρίβεια αυτή αλλά μιλάω για τις συγκεκριμένες παρατηρησιακές τεχνικές που χρησιμοποιούσαν (εξαντες? γνώμονες? ή κάτι άλλο)? Δεύτερον συμφωνώ πως είμαστε 2777 χρόνια μετά την πρώτη ολυμπιάδα αλλά ο ακριβής υπολογισμός της μετάπτωσης των ισημεριών στην οποία αναφέρομαι (και συνεπως στην διαφορά του αστρικού από το τροπικό έτος) έγινε τον δεύτερο αιώνα προ Χριστού από τον Ίππαρχο.

Είναι εντυπωσιακή η ακρίβεια με την οποία είχαν μετρήσει οι αρχαίοι Έλληνες μερικά μεγέθη (όπως την διαφορά Τροπικού από το Αστρικό έτος από όπου προκύπτει και η μετάπτωση των Ισημεριών). Ξέρετε μήπως τι τεχνικές χρησιμοποιούσαν προκειμένου να μετρήσουν αυτά τα διαστήματα; Γιατί μιλάμε για ακρίβεια 20 λεπτών μέσα σε ένα χρόνο στο συγκερκιμένο παράδειγμα, κάτι που δεν νομίζω πως είναι εύκολο να επιτευχθει με γνώμονες και παρατηρήσεις με γυμνό οφθαλμο. Είναι γνωστό πως κατείχαν ορισμένα από τα μυστικά των Αιγυπτίων και των Βαβυλωνίων, η συγκεκριμένη ανακάλυψη όμως, είναι έργο του Ιππάρχου, ο οποίος σύγκρινε τις θέσεις των αστεριών και έβρισκε μια αλλαγή στις συντεταγμένες τους κατά 50'',2 ανά έτος. Είναι δυνατόν να μετρηθούν τέτοιες ελάχιστες διαφορες από ανθρώπους 2000 χρόνια πριν από εμάς? Φιλικά Κώστας

Είδα πρόσφατα σε κάποια προσφορά ότι πωλείται τηλεσκόπιο Dobsonian με ισημερινή ανάρτηση και μοτέρ. Αυτό που ήθελα να ρωτήσω είναι αν μπορώ με τέτοιο τηλεσκόπιο να πάρω φωτογραφίες. Επιπλέον είχα την εντύπωση πως τα Dobsonian έχουν μόνο αλταζιμουθιακή στήριξη (είναι όντως σωστο? ) Ευχαριστώ πολύ Κώστας [ 19 Σεπτεμβρίου 2002: Το μήνυμα τροποποιήθηκε από: Kostas Gourgouliatos ]

Ευχαριστώ πολύ παιδιά όταν καθαρίσει ο ουρανός θα κάνω τις προσπάθειες μου Κώστας

Θα ήθελα να προσπαθήσω να βγάλω φωτογραφίες με φωτογραφική μηχανή χωρίς να χρησιμοποιήσω τηλεσκόπιο, κρατώντας την σταθερή. Τι film θα με συμβουλέυατε να χρησιμοποιήσω; Ευχαριστώ Κώστας

Οντως παιδιά έχετε δίκιο το κοίταξα και εγώ το θέμα και είναι όπως ακριβώς το λέει ο Πέτρος. Φιλικά Κωστας

Για να είμαι ειλικρινής μου φαίνεται απόλυτα παράλογο. Υπάρχει κάποιο σχετικό βιβλίο οπτικής που μπορώ να δω την σχετική απόδειξη; Άν σου ήταν εύκολο να με παραπέμψεις κάπου. Πάντως καλύτερα θα ήταν να δούμε το θέμα μαθηματικά γιατί το να μελετάμε εμπειρικά μπορεί να μας οδηγήσει σε λάθη.

Πέτρο το επιχείρημα σου για την αύξηση της φωτιζόμενης επιφάνειας και την αύξηση της έντασης της ακτινοβολίας φαίνεται λογικό όπως το εξηγείς αλλά εντούτοις κάπου πρέπει να υπάρχει κάποιο λάθος. Αν φανταστούμε μια λάμπα την οποία κοιτάμε από απόσταση 1000 μέτρων (θεωρώ μεγάλες αποστάσεις και μικρού μεγέθους πηγές για να μπορώ να προσεγγίσω ότι η γωνιακή διάμετρος είναι αντιστρόφως αναλογη της απόστασης). Αν την δούμε από απόσταση 500 μέτρων τότε σύμφωμα με την προηγούμενη λογική θα έχει διπλασιαστεί η φαινόμενη διάμετρος της οπότε έχουμε τετραπλασιασμό της φωτιζόμενης επιφάνειας στο μάτι μας και θα έχει τετραπλασιαστεί επιπλέον η ένταση του φωτός (μιας και είναι αντιστρόφως ανάλογη του τετραγώνου της απόστασης από την πηγή). Αν διαιρέσουμε αυτά τα δύο τότε έχουμε πηλίκο μονάδα πράγμα που σημαίνει ότι η λάμπα φαίνεται το ίδιο φωτεινή από 500 και από 1000 μέτρα. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει, όλοι ξέρουμε καλά πως όσο πιο κοντά μας είναι η λάμπα τόσο φωτεινότερη φαίνεται. Οπότε λογικά κάπου χάνει ο συλλογισμός. Κατά τη γνώμη μου το λάθος είναι στο ότι διαιρούμε αυτές τις δύο ποσότητες. Αφού το φωτειζόμενο εμβαδό τετραπλασιάζεται και η ένταση (η ένταση είναι η ισχύς που φτάνει ανά μονάδα επιφάνειας) επίσης τετραπλασιάζεται τότε η συνολική φωτεινή ισχύς που δέχεται το μάτι μας θα είναι ίση με το γινόμενο της έντασης επί την φωτειζόμενη επιφάνεια, η οποία δεκαεξαπλασιάζεται(πολλαπλασιάζουμε τα δύο τεσσάρια). Αν επιστρέψουμε στα χρώματα κατά τη γνώμη μου θα δούμε πιο έντονα χρώματα αν βρεθούμε πλησιέστερα σε ένα απομακρυσμένο ουράνιο σώμα, λογικό είναι άλλωστε να φαίνεται διαφορετικός ο Δίας απο την επιφάνεια της Γης και διαφορετικός (όσον αφορά την ένταστη των χρωμάτων) από κάποιον δορυφόρο του, γιατί να μην ισχύει το ίδιο και για τα νεφελώματα; Δεν πρέπει να ξεχνάμε τέλος ορισμένους παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα το υποκειμενικό συναίσθημα του χρώματος όπως το contrast, πχ οι Ηλιακές κηλίδες ενώ στην πραγματικότητα έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα και φαινόμενο μέγεθος -12 (όσο περίπου έχει η πανσέληνος) επειδή βρίσκονται πάνω στον ήλιο που είναι πολύ λαπρότερος φαίνονται σαν μαυρα στίγματα. Φιλικά Κώστας [ 12 Σεπτεμβρίου 2002: Το μήνυμα τροποποιήθηκε από: Kostas Gourgouliatos ]

Και εγώ θα συμφωνήσω με την άποψη ότι το χρώμα είναι κάτι το υποκειμενικό. Επιπλέον όμως πρέπει να μην ξεχνάμε πως όταν λέμε ότι βλέπουμε ένα συγκεκριμένο χρώμα ενοούμε φώς (δηλαδή ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα) συγκεκριμένου μήκους κύματος. Τα περισσότερα ουράνια αντικείμενα εκπέμπουν σε ένα ευρύ φάσμα μηκών κύματος και η περιοχή στην οποία η ένταση της ακτινοβολιάς είναι μέγιστη, είναι αυτή που επικρατεί και δίνει το συγκεκριμένο χρώμα. Όταν λοιπόν μιλάμε πχ για κόκκινο χρώμα αναφερόμαστε στο υποκειμενικό συναίσθημα που μας προκαλεί ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην περιοχή γύρω στα 6500Α. Αυτό οπωσδήποτε είναι υποκειμενικό και λόγω της εξέλιξης του ανθρώπου σ' αυτές τις συνθήκες έχει και την συγκεκριμένη ευαισθησία (ένα στοιχείο που οδηγεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι πως το μέγιστο της ευαισθησίας του ανθρώπινου ματιού είναι στο ίδιο ακριβώς μηκός κύματος που εκπέμπει ο ήλιος την μέγιστη του ακτινοβολία). Επομένως είναι απόλυτα λογικό και αναμενόμενο να μπορεί ο άνθρωπος να διακρίνει ένα σωρό λεπτομέρειες κοιτώντας στη γη με το ηλιακό φως και να δυσκολεύεται να διακρίνει τα χρώματα των νεφελωμάτων (αν πάντως η επιβίωση του εξαρτιόταν από το χρώμα των νεφελωμάτων τότε σίγουρα θα συνέβαινε το αντίθετο). Φιλικά Κώστας