Heal

LLAP ακόμη και αν είναι σε μια άλλη διάσταση!

Αιωνία του η μνήμη. Θερμά συλλυπητήρια και κουράγιο σους δικούς του ανθρώπους για να αντέξουν την απώλεια.

Αγαπητέ Vensius, Το θέμα είναι εκεί ακριβώς: υπάρχει κάποια άλλη άποψη η οποία να εξηγεί τις παρατηρήσεις με λιγότερες αυθαίρετες υποθέσεις; Αν όχι, τότε η θεωρία της μεγάλης έκρηξης είναι η καλύτερη βάση για συζήτηση που διαθέτουμε. Η σκοτεινή ενέργεια ενοχλεί και ταλαιπωρεί τους κοσμολόγους πολύ περισσότερο από εμάς που συζητάμε τις παρατηρήσεις τους. Όπως πάντα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μια θεωρία δεν είναι μια δογματική ακλόνητη αλήθεια, αλλά μια απόπειρα ερμηνείας αυτών που βλέπουμε. Η σχέση επιστήμης-κοινωνίας, η επίδραση των ιδεολογιών όπως την περιγράφεις είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Σε αρκετές περιπτώσεις καθυστερεί ή επιταχύνει την πρόοδο της επιστήμης, αλλά δύσκολα την καθορίζει, διότι ακριβώς υπάρχει ο πειραματικός, παρατηρησιακός για την αστρονομία, έλεγχος. Θυμήσου στο παράδειγμα που ανέφερες, υποθέτω θα είχες στο νου σου το Γαλιλαίο, ότι η εικόνα του Δία και των δορυφόρων του μέσα από το τηλεσκόπιο ήταν εκεί για να τη δει οποιοσδήποτε ανεξάρτητα από τις δοξασίες του. Και τελικά παρά την έντονη αντίδραση πολλών και ισχυρών, πήρε λιγότερο από τρεις γενιές για να μετατοπιστεί το σύστημα αναφοράς από την Γη στον Ήλιο. Φιλικά, Κώστας

Όταν διατυπώθηκε η θεωρία της μεγάλης έκρηξης υπήρχαν καθηγητές των οποίων η έρευνα χρηματοδοτούνταν, κατειχαν αξιώματα και έδρες στον κόσμο της φυσικής, και δίδασκαν διαφορετικά πράγματα για το Σύμπαν. Ευτυχώς η Φυσική δεν περίμενε να πεθάνουν όλοι αυτοί προκειμένου να αρχίσει να συζητιέται και να διδάσκεται η θεωρία της μεγάλης έκρηξης στα πανεπιστήμια. Αρκετοί θεώρησαν τότε την νέα άποψη σωστή, μερικοί, αναμεσά τους και κάποιοι πάρα πολύ σημαντικοί και ισχυροί καθηγητές, διαφώνησαν σε οξείς τόνους, αλλά στη Φυσική υπάρχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα που την κάνει πολύ συναρπαστική. Η ορθότητα μιας θεωρίας δε μετριέται με δημοσκόπηση, ούτε με το ποιος φωνάζει υπέρ της αγαπημένης του θεωρίας πιο δυνατά, αλλά με τη σύγκριση δύο αριθμών: αυτόν που προβλέπει η θεωρία και αυτόν που μετριέται από το πείραμα ή την παρατήρηση. Όταν λοιπόν μια θεωρία εξηγεί την απομάκρυνση των γαλαξιών, την ακτινοβολία υποβάθρου, την αναλογία των στοιχείων στο Σύμπαν, την δομή μεγάλης κλίμακας και προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια άλλη θεωρία που να δίνει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα κάνοντας χρήση λιγότερων αυθαίρετων υποθέσεων, τότε η πρωτη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για συζήτηση της εξέλιξης του σύμαντος. Αυτό δεν της παρέχει θέση απόλυτης δογματικής αλήθειας, αλλά της ακριβέστερης περιγραφής του Σύμπαντος, λαμβάνοντας υπόψιν μας τους περιορισμούς που θέτουν οι μετρήσεις μας και η ανθρώπινη σκέψη. Μέσα από αυτή τη διαδικασία περνάει και η θεωρία της μεγάλης έκρηξης. Η αρχική της διατύπωση, χωρίς τον πληθωρισμό, την σκοτεινή ενέργεια και τη σκοτεινή ύλη, δεν μπορούσε να ερμηνεύσει όλες τις παρατηρήσεις -σίγουρα βέβαια ερμηνεύει περισσότερα από τις υπόλοιπες εναλλακτικές. Οπότε μέσα στα τελευταία περίπου τριάντα χρόνια έχουν γίνει συμπληρώσεις της θεωρίας, οι οποίες ερμηνεύουν μεν τα φαινόμενα, αλλά απαιτούν νέες υποθέσεις. Ταυτόχρονα γίνονται προσπάθειες για έλεγχο και κατανόηση των νέων υποθέσεων. Κάποιες από αυτές σιγά σιγά αποκαλύπτονται και διασταυρώνονται με άλλες παρατηρήσεις, άλλες μένουν προς το παρόν άγνωστες.

Θεμρά συγχαρητήρια Γιώργο και για την όμορφη δουλειά, αλλά και για την εξοικείωση με τα αστρονομικά εργαλεία. Καλή συνέχεια!

Μιχάλη έχεις δίκιο, η διόρθωση λόγω διάθλασης είναι περίπου 1' για ύψος από τον ορίζοντα γύρω στις 45ο (και όχι 10' όπως είχα γράψει παραπάνω).

Γεια σου Δημήτρη, Το ότι η ισημερία (διάβαση του Ήλιου από το σημείο γ της εκλειπτικής) δεν συμβαίνει το ημερονύχτιο που η μέρα είναι ίση με την νύχτα (η πιο κοντά στο να είναι ίσες) οφείλεται σε δύο παράγοντες. Στη διάθλαση του φωτός του Ήλιου στην ατμόσφαιρα και στο ότι ο Ήλιος είναι μη σημειακό αντικείμενο, άρα το άνω χείλος θα εμφανιστεί και θα χαθεί κάτω από τον ορίζοντα λίγο νωρίτερα και λίγο αργότερα από το κέντρο του Ήλιου, στην ανατολή και στη δύση αντίστοιχα. Ενδεικτικά στον ισημερινό η μέρα είναι πάντα μεγαλύτερη από τη νύχτα. Περπατώντας σήμερα το πρωί σκεφτόμουν αυτή τη συζήτηση και παρατηρούσα τη σκιά από τα κτήρια. Ήταν φανερό ότι η σκιά δεν είχε σαφές όριο, αφού ο Ήλιος δεν είναι σημειακή πηγή φωτός (στην πραγματικότητα ακόμη και για σημειακή πηγή η περίθλαση, λόγω της κυματικής φύσης του φωτός, μπορεί να κάνει ασαφή τα όρια της σκιάς, αλλά αυτό θα εμφανιστεί σε πολύ μικρότερες κλίμακες, οπότε εδώ μπορούμε να το αγνοήσουμε). Με απλά λόγια αυτό που συμβαίνει ότι το κομμάτι της "σκοτεινής" σκιάς είναι εκεί που καλύπτεται εντελώς ο Ήλιος, ενώ αυτό το ασαφές μέρος που η σκιά είναι "γκρίζα" είναι το μέρος όπου ο Ήλιος καλύπτεται μερικά από το εμπόδιο. Όσο πιο μακριά από εμάς είναι το αντικείμενο που δημιουργεί τη σκιά (για αυτό είναι εμφανές αν κοιτάει κάποιος τη σκιά ενός κτηρίου, αλλά όχι τη σκιά ενός ανθρώπου) και όσο πιο κοντά στον ορίζοντα είναι ο Ήλιος τόσο μεγαλύτερη θα είναι αυτή η ασαφής περιοχή της "γκρίζας" σκιάς.

Υπάρχουν αρκετές ενδεχόμενες πηγές σφάλματος για τη μέτρησή σας. Η διάθλαση στον ουρανό μπορεί να προκαλέσει ένα συστηματικό σφάλμα περίπου 10' (0.15ο), για ζενιθία απόσταση 45ο, και κάπως μεγαλύτερη πλησιέστερα στον ορίζοντα. Όπως σωστά υποψιάζεστε ο Ήλιος δεν είναι σημειακή πηγή φωτός αλλά έχει μια γωνιώδη διάμετρο στον ουρανό 0.5ο, οπότε με απλό σύστημα όπως ένας γνώμωνας η μέτρηση δεν μπορεί να έχει μεγαλύτερη ακρίβεια από μισή μοίρα, άρα η απόκλιση 0.7 μοιρών είναι κοντά στα όρια της μέγιστης ακρίβεια που μπορείτε να πετύχετε με το σύστημα μέτρησης σας. Ενδεχομένως να έχουν υπεισέλθει και άλλοι παράγοντες: οι γνώμονες να μην είναι εντελώς κατακόρυφοι, η μέτρηση να έγινε ελάχιστα πριν ή μετά τη στιγμή της αληθούς μεσημβρίας (αν και το τελευταίο θα οδηγούσε σε μια μεγαλύτερη ζενιθία απόσταση, οπότε δε μου φαίνεται πολύ πιθανό).

Θερμότατα συγχαρητήρια Βασίλη!

Ακριβώς, το πιθανότερο είναι να δούμε κάποιο αποτύπωμα της βαρυτικής ακτινοβολίας στην αρχέγονη ακτιβολία υποβάθρου, το οποίο απέχει αρκετά από την άμεση ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων.

Αγαπητέ Κώστα, Για να γίνεις αστρονόμος πρέπει να ολοκληρώσεις σπουδές σε τμήμα φυσικής και να συνεχίσεις σε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, με συνολικό χρόνο σπουδών περίπου 10 χρόνια. Τις περισσότερες φορές κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών ο φοιτητής έχει έναν μισθό ώστε να καλύπτει τα βασικά του έξοδα. Για να πάρεις μια ιδέα για την επαγγελματική αποκατάσταση παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια προκηρύσσονται λίγο παραπάνω από 100 μόνιμες θέσεις για αστρονόμους, που οι περισσότερες αφορούν καθηγητές σε πανεπιστήμια στις ΗΠΑ και ερευνητικά ιδρύματα. Επίσης προκηρύσσονται αρκετές εκαντονάδες θέσεις συνήθως τριετούς σύμβασης για μεταδιδακτορικούς ερευνητικούς συνεργάτες. Αν και τα στατιστικά ποικίλλουν από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο και από χώρα σε χώρα, περίπου οι μισοί από όσους ολοκλήρωσαν διδακτορικές σπουδές σε αστρονομία δε θα εργάζονται ως αστρονόμοι 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους και θα έχουν απορροφηθεί σε κάποιον άλλο κλάδο. Φυσικά, ένας αστρονόμος έχει όλο το υπόβαθρο των γνώσεων ενός φυσικού, επομένως μπορεί να εργαστεί σε οποιαδήποτε θέση τα προσόντα ενός φυσικού αρκούν. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείς να δεις εδω: http://blog.professorastronomy.com/2010/03/state-of-astronomy-job-market.html και την ιστοσελίδα της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης http://aas.org στην κατηγορία "Jobs" οπου υπάρχουν πολλά άρθρα (στα αγγλικά) σχετικά με τί δουλειές μπορεί να κάνει ένας αστρονόμος εκτός και εντός πανεπιστημιακού χώρου. Καλή επιτυχία, Κώστας

Καλησπέρα Λεωνίδα, Λόγω περιορισμένου ελεύθερου χρόνου και απόστασης δεν έχω πάει παρά σε δύο μόνο συναντήσεις των ερασιτεχνικών συλλόγων της ευρύτερη περιοχής του Μόντρεαλ, με τη δεύτερη να είναι η ομιλία του Βαγγέλη. Η RASC φιλοξενείται από το Πανεπιστήμιο McGill, στην πανεπιστημιούπολη που είναι αρκετά έξω από το κέντρο και διαθέτει ένα μικρό αστεροσκοπείο, το οποίο είναι προσβάσιμο στα μέλη της. Γενικά υπάρχει μια πολιτική να γίνονται κάποιες εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό (ομιλίες, παρατηρήσεις στην πόλη, βιβλιοπαρουσιάσεις) και κάποιες μόνο για τα μέλη, ώστε να υπάρχει κίνητρο για την εγγραφή. Επιπλέον, στις δύο εκδηλώσεις που παρακολούθησα δεν υπήρχε συμμετοχή από νεότερα μέλη κάτι που μου φάνηκε πολύ διαφορετικό από την εικόνα που έχω συνηθίσει στους συλλόγους της Ελλάδας. Επίσης στο Μόντρεαλ δραστηριοποιείται και η ομάδα εκλαϊκευσης της αστρονομίας του Πανεπιστημίου McGill της οποίας είμαι μέλος. Έχουμε μια φορά το μήνα μια ανοιχτή ομιλία για το κοινό στην οποία η συμμετοχή μπορεί να φτάσει και τα εκατό άτομα, και ακολουθεί αστρονομική παρατήρηση από το τηλεσκόπιο του Πανεπιστημίου και φορητά τηλεσκόπια, περίηγηση στα εργαστήρια της σχολής που ασχολούνται με την κατασκευή αστρονικού εξοπλισμού. Σχεδόν κάθε εβδομάδα, έχουμε ένα podcast από ερευνητές που μας επισκέπτονται και είναι γενικά μια συνέντευξη επιστημονικού χαρακτήρα. Επίσης συνεργαζόμαστε με σχολεία της περιοχής κάνοντας μαθήματα αστρονομίας σε μαθητές δημοτικού και γυμνασίου και συμμέχουμε σε εκδηλώσεις τοπικών φορέων για την διάδοση της επιστήμης.

Το περασμένο Σάββατο είχαμε την χαρά να απολαύσουμε τον Βαγγέλη (vtsamis) στην συνάντηση της Royal Astronomical Society of Canada, Montreal Centre, σχετικά με την Καταγραφή Διαττόντων μέσω Βίντεο και Δικτύων Καμερών για Διάττοντες (Video Meteor Recording and Meteor Camera Networks). Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα που φιλοξενείτα η βιβλιοθήκη της RASC, από το Πανεπιστήμιο McGill στο Campus McDonald. Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία που καθήλωσε το κοινό και ακολούθησε μια ζωντανή συζήτηση. Μάλιστα φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον για την εγκατάσταση σταθμού διαττόντων στο Αστεροσκοπείο της RASC, πέρα από τις ανεξάρτητες καταγραφές που κάνει ο Βαγγέλης. Φυσικά, για εμάς που έχουμε συνεργαστεί στις πολύ απολαυστικές παρατηρήσεις των διαττόντων, ήταν πολύ ευχάριστον να θυμηθούμε τις βραδιές στα βουνά της Πελοποννήσου, αλλά και μια αφορμή για να επιδιώξουμε καινούριες εξορμήσεις -σε άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη!

Είναι απόλυτα βέβαιο ότι ΔΕΝ αντιστοιχεί στην πραγματικότητα, είναι μια πολύ χοντρική προσέγγιση. Με δεδομένο όμως ότι οι υπόλοιποι παράγοντες που υπεισέρχονται στην εξίσωση Drake έχουν ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα δεν μας ενοχλεί για τον τελικό υπολογισμό.

Καλή χρονιά και από εμένα! Γιατί χαμένος; Καθήσαμε και σκεφτήκαμε, στα πλαίσια τάξης μεγέθους ένα ρεαλιστικό πρόβλημα. Όπως φαίνεται και από τη δημοσίευση που βγήκε, υπάρχει αρκετό υλικό για να δούμε τον πραγματικό πληθυσμό. Πιστευώ πάντως πως τώρα που έχουμε περισσότερα δεδομένα θέλει ακόμη περισσότερη και προσεκτικότερη δουλειά. Χαιρετίσματα, Κώστας

Παρατηρησιακά - ερασιτχενικά η χρονιά ήταν φτωχή για μένα, λογικό αν μένει κάποιος στο κέντρο μεγάλης πόλης. Κρατάω το γεγονός του Chelyabinsk, τόσο από την επιστημονική του θεώρηση, αλλά και τις απρόβλεπτες συνέπειες που μπορεί να έχει αν δε σταθούμε τυχεροί όσο τώρα και δεν την πληρώσουν μόνο μερικά τζάμια...

Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Δεν έχω υπόψη μου να έχουν κάποια ιδιαίτερη ονομασία πιθανώς λόγω του ότι το χαρακτηριστικό τους αυτό δεν είναι πρωτογενές, λόγω της θέσης τους στον ουρανό, αλλά προκύπτει από συνδυασμό με ένα άλλο φαινόμενο, την ανατολή και δύση του ήλιου. Οι αειφανείς αστέρες δε δύουν ποτέ, είναι πάντα πάνω από τον ορίζοντα, όλο το χρόνο, μέρα και νύχτα. Οι αφανείς είναι πάντα κάτω από τον ορίζοντα. Οι αμφιφανείς είναι πότε πάνω, πότε κάτω. Αυτές είναι βασικές, πρωτογενείς ιδιότητες. Το να τους ξεχωρίσεις σε αυτούς που υπάρχουν νύχτες που δε φαίνονται καθόλου και σε αυτούς που φαίνονται έστω και για λίγο κάθε νύχτα είναι ένα ομολογουμένως ενδιαφέρον χαρακτηριστικό αλλά ίσως όχι τόσο σημαντικό για να τους αποδοθεί συγκεκριμένη ιδιότητα. Αν κατάλαβα καλά την ερώτηση μάλλον αναφέρσαι στα αστέρια που βρίσκονται μέσα στον κύκλο που γράφει η εκλειπτική στην ουράνια σφαίρα, αν πειραματιστείς με ένα πλανήσφαιρο θα γίνει φανερό ότι κάθε νύχτα είτε ανατέλλουν πριν τον Ήλιο είτε δύουν μετά από αυτόν.

Μια ωραία συνέντευξη από τον Tom Boles, τον ερασιτέχνη αστρονόμο ο οποίος έχει ανακαλύψει 154 υπερκαινοφανείς - από τους συννεφιασμένους ουρανούς του Suffolk. Παρακολουθεί συστηματικά 12000 γαλαξίες, και αν και δε θυμάται τα ονόματα όλων, μπορεί να αναγνωρίσει τη μορφή τους. Περισσότερα στο συνειμμένο ή κατευθείαν στη σελίδα του Astronomy & Geophysics http://astrogeo.oxfordjournals.org/content/54/6/6.9.full.pdf+htmlTom_Boles.pdf

Ευχαριστώ! Ελπιζω να τα καταφέρω για την Τετάρτη!

Αγαπητέ Κώστα καλωσόρισες στο φόρουμ! Για να μας διαβάζεις τρια χρόνια προφανώς θα έχεις δει το υλικό που υπάρχει στις σελίδες του άστροβοξ! Το bresser-άκι μπορεί να είναι μικρό τηλεσκόπιο, αλλά αφού μπόρεσε να σε κρατήσει στην αστρονομία σημαίνει πως έκανε καλά τη δουλειά του!

Εξαιρετικό Βαγγέλη! Είδε κανένας ερασιτέχνης από το Λαβάλ τον μεγάλο διάττοντα πριν από 4-5 μέρες;

Εντυπωσιακό βίντεο Βασίλη, ευχαριστούμε. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η εικόνα της ουράς, η οποία μετά το κοντινό πέρασμα δεν είναι πλέον πίσω από τον κομήτη, αλλά να τείνει να πάει μπροστά του, λόγω ηλιακού ανέμου.

Προσωπικά μου άρεσε η ταινιά, την είδα σε IMAX 3D, και άξιζε τον κόπο. Δεν περίμενα να δω ντοκυμαντέρ ούτε με απασχόλησε αν είχε ανακρίβειες. Γενικά οι εικόνες της Γης από ψηλά ήταν μοναδικές και η αίσθηση της έλλειψης βαρύτητας ήταν εντυπωσιακή. Σαν ιστορία, ναι είναι τραβηγμένη απίστευτα, είναι θετικό το ότι μια ταινία με 2 δύο ηθοποιούς, και στην μεγαλύτερη διάρκεια της μόνο με μία, κατάφερε να με κρατήσεε καθηλωμένο και εμένα και τους μη αστρόφιλους της παρέας...

http://articles.adsabs.harvard.edu//full/1916PASP...28...85C/0000085.000.html Για την ιστορία το συγκεκριμένο άρθρο που είχα παραθέσει παραπάνω υποστηρίζει ότι η Αφροδίτη ΔΕΝ είναι ορατή ως μηνίσκος δια γυμνού οφθαλμού και έρχεται σε απάντηση αυτής της εργασίας, η οποία θεωρεί ότι η χρήση του μηνίσκου σε διάφορες θεότητες αντίστοιχες της Αφροδίτης, σχετίζεται με τις φάσεις του πλανήτη Αφροδίτη: http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=1&fid=5720708&jid=JRA&volumeId=47&issueId=02&aid=5720700&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= Ένα ενδιαφέρον ιστορικό και αστρονομικό ερώτημα... deity_of_the_crescent.pdf

Ένας καλός τρόπος να καταλάβει κανείς τους περιορισμούς της ανάλυσης στη μεγέθυνση είναι να σκεφτεί την αναλογία με τα εικονοστοιχεία (pixel). Η διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου, που μπορεί να οφείλεται στους ατμοσφαιρικούς περιορισμούς ή στην διάμετρο του τηλεσκοπίου, σου δίνει τη διάσταση του "pixel". Αυτό μπορείς να το μεγεθύνεις όσο θέλεις επιλέγοντας τον κατάλληλο προσφάλμιο, διπλασιαστή, φωτογραφίζοντας το και τυπώνοντάς το σε αφίσα ή οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς. Αν φτάσεις σε τόσο υψηλή μεγέθυνση ώστε να "ξεχωρίζεις" το pixel σου, τότε όσο και να το μεγεθύνεις δεν μπορείς να διακρίνεις κάτι παραπάνω, όπως και μια εικόνα στον υπολογιστή μπορείς να τη ζουμάρεις όσο θέλεις μέχρι που το pixel θα γίνει τόσο μεγάλο που απλά θα βλέπεις ένα σημείο.