Βαρυτικοί φακοί - Διπλό είδωλο QSO Q 0957+ 561 A, B

[raxxla]

Ο Αϊνστάιν είχε προβλέψει (και φυσικά επαληθεύθηκε) την κάμψη του φωτός ενός μακρυνού αντικειμένου όταν αυτό στην ευθεία θέασης του παρατηρητή περάσει κοντά από μια ιδιαίτερα μεγάλη συγκέντρωση μάζας (deflector) η οποία λειτουργεί τότε σαν ένας βαρυτικός φακός. Το αποτέλεσμα είναι το μακρυνό αντικείμενο να μην εμφανίζεται σαν ένα αλλά 2 ή περισσότερα (!) είδωλα. Εντελώς σουρεάλ!!!

 

Ποτέ δεν θα φανταζόμουν πως αυτά τα θαύματα της φύσης είναι στην ακτίνα "δράσης" ενός ερασιτεχνικού τηλεσκόπιου, μέχρι που διάβασα στο Astronomy Now για το δίδυμο κβάζαρ QSO Q 0957+ 561 A, B στον αστερισμό της Μ.Άρκτου, που φυσικά δεν είναι δίδυμο αλλά ένα που στην ευθεία θέασης από τη γη έχει υποστεί την επίδραση ενός βαρυτικού φακού. "Τιιιιιιιιιιιιιι;;;;;; Ορίστε;;;;;;;;;;;;" Καταλαβαίνετε!! Από το μεσημέρι που το διάβασα έκανε πάνω από 52 ώρες να βραδυάσει αλλά τουλ. ο καιρός μου επέτρεψε να στήσω γρήγορα και να κάνω μια μικρή βουτιά δίπλα στον γαλαξία NGC3079 όπου περιφέρεται το φάντασμα!

 

Με λίγο ξεστράβωμα και τη βοήθεια του Aladin ώστε να μην κάνω λάθος στην θέση ξετρύπωσα το "μυστηριώδες φάντασμα", αποτυπώθηκε σαν δυο φακές όλο και όλο αλλά αυτό έφτανε για να το σκέφτομαι όλη νύχτα .

[GALEX]

Πραγματικά εντυπωσιακό!!!

Ποιο αντικείμενο δρα σαν βαρυτικός φακός; Δεν θα έπρεπε να φαίνεται στη φωτογραφία;

[planetman]

Το συγκεκριμένο διπλό κβάζαρ είναι μία πρόκληση για τους οπτικούς παρατηρητές και βρίσκεται σε απόσταση 9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός περίπου και το μέγεθός τους είναι 16.5 και 16.7mag. Ο διαχωρισμός τους είναι 6arcsec. Δοκίμασα οπτικά να το δω την τελευταία φορά που πήγαμε έξω με το 16ιντσο αλλά ακόμα και στα 360x έβλεπα κάτι πάρα πολύ αμυδρό, υποψία είχα πως ήταν ένα μακρόστενο πάρα πολύ αμυδρό αστέρι, δεν κατάφερα να το σπάσω στα σίγουρα γιατί ήταν πολύ πολύ οριακά τα πράγματα. Θα το ξαναδοκιμάσω.

[HristosGe]

Εκπληκτικό!! Πραγματικά δεν περίμενα να φαίνεται η επίδραση βαρυτικού φακού με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο!!!

 

Ο βαρυτικός φακός δημιουργείται άπο ένα αντικείμενο με πολύ μεγάλη μάζα, που παρεμβάλλεται μεταξύ του παρατηρητή και του αντικειμένου. Το φως καμπυλώνεται λόγω της μεγάλης μάζας και περνώντας από δύο ή περισσότερες διαδρομές φτάνει στον παρατηρητή, με καμπυλωμένη τροχιά, δύο ή και περισσότερες φορές, με αποτέλεσμα ο παρατηρητής να βλέπει δύο ή και περισσότερα πανομοιότυπα αντικείμενα!! Η φύση ποτέ δε σταματά να μας συναρπάσει!!!

 

Αυτό το αντικείμενο μεγάλης μάζας μπορεί να είναι οτιδήποτε, μια μαύρη τρύπα, ένας γαλαξίας, ένας αστέρας. Απλά στην περίπτωση των δύο τελευταίων συνήθως είναι πολύ μεγάλη η λαμπρότητα αυτών, ώστε το αντικείμενο πίσω τους να μη φαίνεται καθόλου! Οι βαρυτικοί φακοί αποτελούν ενδείξεις ύπαρξης μελανής οπής, καθώς επίσης χρησιμοποιούνται για να τεστάρωνται θεωρίες πχ string theory, general relativity, loop quantum gravity κλπ.

[Μανούσος]

Πραγματικά εντυπωσιακό!!!

Ποιο αντικείμενο δρα σαν βαρυτικός φακός; Δεν θα έπρεπε να φαίνεται στη φωτογραφία;

Στην περιπτωση αυτή είναι ένας γαλαξίας ονόματι YGKOW G1 ο οποίος είναι μέλος ενός σμήνους γαλαξιών που κι αυτό επιδρά σαν φακός στο Quasar. Το γεγονός ότι δεν φαίνονται αυτά τα αντικείμενα και φαίνεται ο quasar που είναι απο πίσω, επιβεβαιώνει πόσο φωτεινά και γενικά πόση ενέργεια εκλύουν οι quasars σε σχέση με συνηθισμένους γαλαξίες.

 

http://en.wikipedia.org/wiki/Twin_Quasar

[roryt]

Μπραβο βρε Ηλια, ετσι για να βαζουμε την διψα για αυτο το χομπυ κατω απο μια σωστη προοπτική: αυτη που σε κανει να ταξιδευεις και να ονειρευεσαι

[Rossolatos Antonios]

Καταπληκτικά, μόλις τώρα το είδα. Φοβερό Ηλία αυτό που αποτύπωσες. Το Quasar φαίνεται καθαρότατα και μόλις μου άνοιξες την όρεξη να δοκιμάσω και εγώ. Εχώ λίγο αέρα στην Ραφήνα αλλά μέχρι το ερχόμενο SK θα τον έχω ξετρυπώσει πιστεύω. Αρεεε χομπάρα Αστρονομία που μας δίνεις τη δυνατότητα να βγάλουμε τέτοια θαύματα.

[eliasg2004]

Α Π Ι Σ Τ Ε Υ Τ Ο!!!

Μου πέσανε τα σαγόνια! Χίλια μπράβο είναι πολύ λίγα Ηλία!

[raxxla]

Σας ευχαριστώ πολύ για τις πολύτιμες πληροφορίες!!

Γνώριζα ελάχιστα για αυτό το κβάζαρ (και κυρίως ότι διάβασα στο άρθρο).

 

Να σημειώσω πως η φωτογράφηση του δεν είναι τίποτα σπουδαίο, με μερικές μικρές λήψεις αποτυπώνεται πανεύκολα και είμαι σίγουρος πως άλλοι φίλοι θα το κάνουν πολύ καλύτερα (με καλύτερη ανάλυση και seeing). Αυτό που με συνάρπασε είναι η αίσθηση της ζωντανής αποτύπωσης ενός αντικειμένου που βρίσκεται σε απόσταση 9 δις (!!!) εφ και αποτελεί μια από τις πιο λαμπρές φωτεινές πηγές στο γνωστό σύμπαν ενώ παράλληλα ελάμβανε χώρα μπροστά στα "μάτια" μου ένα από τα πιο εξωτικά αστρονομικά φαινόμενα!

[Thedkar]

Ξέρει κάποιος πως συμπεραίνουν ότι πρόκειται για το ίδιο αντικείμενο που φαίνεται δύο φορές; Εγώ δύο pixels βλέπω.

[roryt]

Ο Ηλίας φωτογραφιζει με 2 arcsec / pixel και αφου αυτα διαχωριζονται με 6 arcsecs αυτο σημαινει οτι εχει αποτυπωσει την διαφορα τους σε μολις 3 pixels. Αναλογα παει και για το μεγεθος τους. Οι επαγγελματιες που τα φωτογραφιζουν και τα μελετουν εχουν λιγο καλυτερα οργανα απο το NP101 / QHY9 - οχι πολυ καλυτερα, λιγακι, (ας πουμε το hubble ). Περα που η ταυτοποιηση δεν εξαρταται απο την οπτικη παρατηρηση και συγκριση αλλα απο αλλα δεδομενα, οπως ας πουμε το φασμα τους.

[Heal]

Το βασικό στοιχείο που μας πείθει ότι πρόκειται για το ίδιο αντικείμενο είναι το ότι όταν συμβαίνει μια μεταβολή στο ένα είδωλο μετά από λίγο θα εμφανιστεί αντίστοιχη μεταβολή στο δεύτερο είδωλο. Αν δηλαδή κάτι αλλάξει στο κβάζαρ, πράγμα το οποίο συμβαίνει πολύ συχνά λόγω των μικρών διαστάσεων την κεντρικής μαύρης τρύπας, αυτό θα φανεί στα δύο είδωλα. Επειδή το φως καμπυλώνεται και ακολουθεί διαφορετικά μονοπάτια, εν γένει θα χρειαστεί διαφορετικό χρονικό διάστημα να φτάσει ως τον παρατηρητή. Οπότε θα παρατηρούμε τις μεταβολές με διαφορά φάσης. Αν αντίθετα επρόκειτο για δύο αντικείμενα (κβάζαρ ή αστέρια) που δεν είχαν κάποια σχέση μεταξύ τους, οι μεταβολές του ενός θα ήταν ανεξάρτητες από τις μεταβολές του άλλου.

[Thedkar]

Ευχαριστώ για την απάντηση. Αυτό σημαίνει δηλαδή πολύ ψάξιμο και στο χώρο και στο χρόνο!

[planetman]

1.14 χρόνια λέει πως έχουν διαφορά φάσης!

[Alexander]

W O W

Εντυπωσιακότατο ! ! !

Επ' ευκαιρίας, σχετικά με το πως γνωρίζουμε ότι αυτό που βλέπουμε είναι όντως αποτέλεσμα βαρυτικού φακού

είχα κάνει μια ερώτηση στο περιοδικό Astronomy της οποίας η απάντηση προς μεγάλη μου ικανοποίηση δόθηκε στο τωρινό τεύχος , σελίδα 63

http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=9659

Heal, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η απάντηση σου . Σε πόσες περιπτώσεις υποψήφιων βαρυτικών φακών έχουν άραγε παρατηρηθεί πάνω από μία αλλαγές με σταθερή διαφορά φάσης στα διαφορετικά είδωλα ώστε να πεισθούμε ότι όντως είναι βαρυτικοί φακοί..?

[Heal]

Δεν ξέρω απ'έξω τον αριθμό ακριβώς (φαντάζομαι πως κάπου στον ίντερνετ θα υπάρχει αυτή η πληροφορία), αλλά αυτές οι μεταβολές είναι ο βασικός τρόπος να πιστοποιήσουμε πως πρόκειται όντως για το ίδιο σώμα.

[Alexander]

Όντως αυτός ο τρόπος φαίνεται πειστικός ,πολύ περισσότερο από την επιβεβαίωση των σχημάτων των ειδώλων με βάση τα θεωρητικά μοντέλα που λαμβάνουν υπ'όψιν την μάζα του αντικειμένου που παραμορφώνει το φως κ.τ.λ. Ευχαριστούμε για την πληροφόρηση !

[sheliak]

Ηλια συγχαρητηρια για αυτη την πραγματικα μοναδικη καταγραφη!!!!!!

[vtsamis]

Ηλία συγχαρητήρια για την έμπνευση και την εκτέλεση!

Πολύ ενδιαφέρον θέμα.

[B.D. Foxmoor]

Συναρπαστικό!

Γούρλωσαν τα μάτια μου μόλις συνειδητοποίησα τι βλέπω...

 

Μπράβο Ηλία!