Εξελληνισμός της ορολογίας

[kkokkolis]

Ωραίο θέμα ρε Γιώργο , αν και δε συμφωνώ με την πλήρη αντικατάσταση των όρων , αλλά πες μου αυτό το ρημάδι το seeing , πώς το μεταφράζουμε ;

 

Το βλέπειν, το οράν.

Προτιμητέο το βλέπειν.

 

Film: ο υμήν, του υμένος. Στην δημώδη υμένας, ή μεμβράνη. Ο όρος φιλμ έχει υιοθετηθεί εδώ και έναν αιώνα, οπότε μπορεί να χρησιμοποιείται ελεύθερα.

Aberration: Εκτροπή.

Dove tail: Κυριολεκτικά δεν προκύπτει κάτι γόνιμο στην Ελληνική (χάριν αστεϊσμού το λέω κερκοπερίστερο αλλά είναι γελοίο). Δοκός τραπεζοειδούς διατομής; Τραπεζοειδής είναι η ουρά του περιστεριού (ενώ του χελιδονιού ψαλιδωτή) και ο όρος αναφέρεται στο τραπεζοειδές σχήμα, όπως και στην ξυλουργική: http://en.wikipedia.org/wiki/Dovetail_joint

[Heal]

Film: ο υμήν, του υμένος. Στην δημώδη υμένας, ή μεμβράνη. Ο όρος φιλμ έχει υιοθετηθεί εδώ και έναν αιώνα, οπότε μπορεί να χρησιμοποιείται ελεύθερα.

Aberration: Εκτροπή.

 

Γεια σου Κώστα,

 

Έχεις κάποιο λεξικό αστρονομίας για αυτούς τους όρους; Για παράδειγμα ο όρος εκτροπή αναφέρεται ως μετάφραση του deflection (π.χ. εκτροπή φωτός λογω βαρυτικού πεδίου) ενώ για το aberration όσες φορές το έχω συναντήσει στην ελληνική βιβλιογραφία το έχω βρει ως αποπλάνηση. Το φιλμ έχει όντως εισαχθεί στα ελληνικά αλλά με την έννοια του φωτογραφικού φιλμ, όχι με την γενική του έννοια, αυτή του λεπτού υμενίου και εν γένει στην ορολογία μεταφράζεται,

[Heal]

Υ.Γ. Όταν αναφέρεται σε σφάλμα φακών όντως ο δόκιμος όρος είναι εκτροπή για το aberration και όχι αποπλάνηση.

[kkokkolis]

Αγγλοελληνικό λεξικό Αστρονομίας; Όχι. Αν υπάρχει θα το γνωρίζετε και εσείς. Γενικά και Ιατρικής έχω 5-6.

 

Aberration:

 

παρέκκλιση

εκτροπή

παρεκτροπή

λοξοδρόμηση

 

ψυχική ανωμαλία

ιδιοτυπία

παραλογισμός

τρέλα

εκκεντρικότητα

ηθική παρεκτροπή

 

http://www.astronomia.org.gr/lexicon.htm

http://www.skroutz.gr/books/133061.%CE%9B%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82.html

http://www.astronomos.gr/component/k2/item/393-%CF%83%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%BB%CE%AE%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%BB%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82

[Heal]

Το βιβλίο του κυρίου Μαυρομματη (Λεξικό Αστρονομιας) έχει και τους αγγλικός όρους; Δεν το έχω εδώ και δε θυμάμαι ακριβώς.

[βολιωτης]

Όχι Κώστα.Τα πιο πολλά τα γράφει με ελληνικά γράμματα.

Π.χ. το pc το έχει μόνο ως παρσέκ.

[giorgosgr]

Πέρα από βιβλία η "ζύμωση" της ορολογίας γίνεται ακριβώς εδώ στο astrovox και στους συλλόγους ερασιτεχνών αστρονόμων! Ούτε στα βιβλία ούτε στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα που δεν ασχολούνται με το πρακτικό μέρος της αστρονομίας. Ας προτείνουμε όλοι εξελληνισμένη ορολογία και ας αρχίσουμε να την χρησιμοποιούμε ανελλιπώς ώστε να καθιερωθεί επιτέλους.

Εμένα με προβληματίζει το "mirror cell" πως θα μεταφραστεί... βάση πρωτεύοντος κατόπτρου; κυψέλη κατόπτρου έχω ακούσει και τα δυο και δεν με ικανοποιεί κανένα από τα δυο αν ήταν να διαλέξω θα διάλεγα το "κυψέλη κατόπτρου" γιατί σαν "κύτταρο κατόπτρου" δεν μπορεί φυσικά να μεταφραστεί ενώ το "βάση πρωτεύοντος κατόπτρου" είναι υπερβολικά περιφραστικό... κανείς με καμμιά καλύτερη ιδέα;

[KonstantinosM]

Ο εξελληνισμός ξένων λέξεων στην αστρονομία είναι ένα θέμα που προέρχεται από κάποιες ανάγκες. Του να κατανοήσουμε καλύτερα τι σημαίνουν οι λέξεις αυτές και να εντάξουμε τις νέες λέξεις στην πλούσια γλώσσα μας.

 

Για να καθιερωθεί ένας όρος χρειάζεται επιμονή και μαζική προώθηση. Αλλά θα πρέπει και ο όρος να είναι εύκολος και κατανοητός ώστε να καλύπτει αυτές τις ανάγκες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το "collimation" που έχει επικρατήσει η "ευθυγράμμιση". Όμως η απόδοση στα ελληνικά χρήζει σύνεσης και προσοχής ειδάλλως καταλήγουμε σε λάθη, σε ερμηνείες "ξύλινες" που δεν έχουν νόημα, ή σε ευτράπελες αποδόσεις.

 

Από την άλλη μεριά, είναι καλό να γνωρίζουμε τι σημαίνει μια ξένη λέξη, αλλά αν θέλουμε και βολεύει τελικά να την χρησιμοποιήσουμε στα ελληνικά, είναι άλλο θέμα. Δεν χρειάζεται δηλαδή να πιεστούμε για να την μεταχειριζόμαστε. Πολλές ξένες λέξεις αποδίδονται καλύτερα όπως μας ήρθαν και έχουν μετά από μακρόχρονη χρήση καθιερωθεί στην γλώσσα μας.

 

Για παράδειγμα καλό είναι να ξέρω τι σημαίνει "μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου" αλλά προτιμώ να λέω "έστειλα e-mail". Ή καλό είναι να γνωρίζουμε τι σημαίνει "η οπτική ποιότητα/σταθερότητα της ατμόσφαιρας είναι καλή" αλλά για εμένα έχει περισσότερο νόημα (κυριολεκτικά) όταν ακούω ¨το seeing είναι καλό". Και είναι και πιο ευκολοπρόφερτο. Κάποιες λέξεις έχουν ενταχθεί στην γλώσσα μας και έχουν ήδη νόημα και ας μην είναι ελληνικές. Δεν είναι κακό. Ειδάλλως αν συνεχίσουμε την βεβιασμένη προσπάθεια θα καταλήξουμε σε δύσκολες μέχρι και αστείες αποδόσεις και όρους εκτρώματα όπως τα απαράμιλλα και αξέχαστα "πτυκτός οπτικός δίσκος" για τον δίσκο CD, "πλινθίο" το τσιπ, "διαρρήκτης λογισμικού" ο χάκερ που έτσι και αλλιώς ήταν λάθος αφού αναφερόταν στον cracker.

 

Ο Άρης Μυλωνάς έχει κάνει μια προσπάθεια για απόδοση 3000 αστρονομικών λημμάτων από τα αγγλικά στα ελληνικά, ένα απόσπασμα είναι εδώ, μακάρι κάποτε να εκδοθεί.

[giorgosgr]

Άλλο η καθομιλουμενη κι άλλο η ορολογία. Το "έστειλα ένα email" μπορεί να λέγεται αλλά η φορολογική δήλωση "μπορει να αποσταλεί και με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο" όχι μπορεί να σταλεί με email όπως θα λέγαμε μιλώντας μεταξύ μας. Με τον ίδιο τρόπο το "seeing" μπορεί να το λέμε μεταξύ μας αλλά δεν είναι ελληνική ορολογία ούτε πρέπει να χρησιμοποιείται έτσι στην αγγλική αμετάφραστη που είναι η χειρότερη "λύση". Νομίζω το "ατμοσφαιρική διαταραχή" είναι μια χαρά απόδοση και εύηχη. Δεν θα με πείραζε να πω ατμοσφαιρική διαταραχή II στην κλίμακα Αντωνιάδη αντί για "seeing Antoniadi II"

[astrovox]

averted vision=περιφερειακή όραση

 

Δε νομίζω πως είναι καλή ιδέα διότι υπάρχει σύγκρουση με το Peripheral vision που είναι άλλος όρος ο οποίος όντως μεταφράζεται περιφερειακή όραση. Το avert σημαίνει αποστρέφω και μάλλον πρέπει να το πούμε Αποστραμμένη 'Οραση.

 

Για το dovetail αναρωτιέμαι αν έχουν κάποιον όρο οι ξυλουργοί που μπορεί να μας φανεί ωραίος.

[kookoo_gr]

πλάγια όραση μήπως;

[giannis60]

averted vision=περιφερειακή όραση

 

Δε νομίζω πως είναι καλή ιδέα διότι υπάρχει σύγκρουση με το Peripheral vision που είναι άλλος όρος ο οποίος όντως μεταφράζεται περιφερειακή όραση. Το avert σημαίνει αποστρέφω και μάλλον πρέπει να το πούμε Αποστραμμένη 'Οραση.

 

Για το dovetail αναρωτιέμαι αν έχουν κάποιον όρο οι ξυλουργοί που μπορεί να μας φανεί ωραίος.

 

Για το dovetail έχω ψάξει και δεν έχω βρει κάτι καλύτερο από <<δοκός συγκράτησης>>

Κοιτάζοντας όμως κάποιους όρους που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για κάποιες μηχανές ή ακόμα και εξαρτήματα που τα χρησιμοποιούσαν στα σκηνικά του αρχαίου θεάτρου κανείς εκπλήσσεται με τον πλούτο που υπάρχει. Απίστευτες λέξεις εύηχες και γεμάτες δύναμη. Κάποιους δοκούς π.χ. ξύλινους σε σχήμα Γ που συγκρατούσαν κάποια τελάρα τους έλεγαν περίακτους.

Δεν τολμώ όμως να επιχειρήσω κάτι τέτοιο, διότι αυτό ξεπερνά κατά πολύ και την πληροφόρηση και γενικώς την μόρφωσή μου, μα κυρίως την ικανότητά μου στην λεξηπλασία. ΠΡΟΣΟΧΉ! Δεν θέλω να αποδοθεί κανενός είδους ειρωνείας ή έστω κάποιου είδους αιχμής απέναντι σε κάποια πρόσωπα , επειδή χρησιμοποίησα την λέξη λεξηπλασία. Ζητώ συγγνώμη για την διευκρίνηση αλλά οι τελευταίες μέρες είναι λιγάκι δύσκολες.

[dp297]

averted vision=περιφερειακή όραση

 

Δε νομίζω πως είναι καλή ιδέα διότι υπάρχει σύγκρουση με το Peripheral vision που είναι άλλος όρος ο οποίος όντως μεταφράζεται περιφερειακή όραση. Το avert σημαίνει αποστρέφω και μάλλον πρέπει να το πούμε Αποστραμμένη 'Οραση.

 

Για το dovetail αναρωτιέμαι αν έχουν κάποιον όρο οι ξυλουργοί που μπορεί να μας φανεί ωραίος.

 

Πάντως νομίζω ότι περιφερειακή όραση είναι ο σωστός όρος παρόλο που ήδη υπάρχει διότι αυτό εννοούμε όταν λέμε averted vision.....Μαλλον ο όρος averted vision ειναι λάθος.

[kkokkolis]

Η περιφερική όραση χωρίζεται σε άπω, μέση και εγγύς. Η εγγύς περιφερική όραση που μας ενδιαφέρει ονομάζεται, κάπως ανεπίσημα, επίσης παρακεντρική. Πιστεύω πως πρόκειται για εύχρηστο και ακριβή όρο.

ΥΓ: η ορολογία αυτή είναι διεθνής.

Paracentral vision, παρακεντρική όραση.

[astrovox]

Χωρίς να θέλω να γίνω σχολαστικός, θα επιμείνω. Το "averted vision" μάλλον δεν είναι όρος βιολογικός όπως ψάχνετε αλλά το όνομα της τεχνικής παρατήρησης. Δηλαδή του να αποστρέφεις το βλέμμα σου προς τα άκρα προκειμένου να χρησιμοποιήσεις την περιφερειακή σου όραση για να δεις.

[dp297]

Χωρίς να θέλω να γίνω σχολαστικός, θα επιμείνω. Το "averted vision" μάλλον δεν είναι όρος βιολογικός όπως ψάχνετε αλλά το όνομα της τεχνικής παρατήρησης. Δηλαδή του να αποστρέφεις το βλέμμα σου προς τα άκρα προκειμένου να χρησιμοποιήσεις την περιφερειακή σου όραση για να δεις.

 

Ακριβως....averted vision ειναι η τεχνικη της χρήσης της περιφερειακής όρασης....

[vtsamis]

Τι λέτε για τον όρο "πλάγια διόπτευση" ;

Ήδη χρησιμοποιείται αρκετά συχνά.

[kkokkolis]

Η αποκλίνουσα θέση της κεφαλής (ραιβόκρανο) ή η στραβίζουσα θέση του οφθαλμού οδηγεί σε παρακεντρική (εγγύς περιφερική σκοτοπική) όραση.

http://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CF%8C%CF%80%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7 Διόπτευση σημαίνει κάτι άλλο.

Επίσης, αν δούμε το dovetail ως ρήμα και αναζητήσουμε συνώνυμα (Oxford Dic Syn) σημαίνει συνυφαίνω, συμφύω, συνενώνω. Έτσι έχει νόημα! Ράβδος ή δοκός σύμφυσης. Κάποιες ατσάλινες δοκοί τραπεζοειδούς διατομής ονομάζονται Delta beams στη μηχανική.

[Bi2L]

Πλάγια όραση δεν την λέμε όλοι;

Την dovetail θα μπορούσαμε να την λέμε απλά και κατανοητά "μπάρα συγκράτησης"

[paranoia]

Πολύ καλό thread (νήμα ήθελα να πω ). Πάντως να πω την αλήθεια εγώ πιστεύω οτι είναι καλό να χρησιμοποιούμε τους αγγλικούς όρους μιας κι υπάρχει πολύ και καλή βιβλιογραφία στα αγγλικά. Καθαρά για θέμα εξάσκησης δηλαδή.

[Μανούσος]

Πρόσφατα έκανα μια παρουσίαση σχετικά με την κατασκευή ενός truss τηλεσκοπίου και έπρεπε να μεταφράσω κάποιους τεχνικούς όρους. Δεν ξέρω αν είναι σωστή η μετάφραση-εξελληνισμός αλλά τους παραθέτω για συζήτηση:

 

Truss - Αντιστηρίγματα

Επειδή στηρίζει αντίθετα το ένα στήριγμα το άλλο. Φανταστείτε το τηλεσκόπιο σε οριζόντια θέση. η διάταξη είναι τέτοια που όταν τραβιέται ο ένας σωλήνας, πιέζεται ο άλλος. Δηλαδή ο ένας αντι-στηρίζει τον άλλο. Δηλαδή το τηλεσκόπιο truss μπορεί να λέγεται τηλεσκόπιο με αντιστηρίγματα.

 

Upper Cage - Άνω Κλωβός. Cage είναι το κλουβί οπότε για να μη λέγεται έτσι το επίσημο λέγεται κλωβός.

 

Mirror Box - Κυτίο Κατόπτρου. Όπως πάνω σε απλή μετάφραση.

 

Rocker box - Περιστρεφόμενη βάση. Εδώ τα αμερικανάκια δεν είχαν πως να περιγράψουν την περιστρεφόμενη βάση και την ονόμασαν "κουτί που ροκάρει". Είναι εντελώς λάθος κατά τη γνώμη μου γιατί ούτε κουτί είναι αλλά ούτε ροκάς.

 

Επίσης για το seeing κάπου είχα διαβάσει ότι στα ελληνικά λέγεται στίλβη.

 

Περιμένω τις αντί-προτάσεις σας...

[kkokkolis]

Στίλβη= λύχνος ή κάτοπτρον (στίβωλμα). Η πρώτη έννοια (από Αριστοφάνη) συνδέει το τρεμόπαιγμα των άστρων με της φλόγας του λύχνου. Καλό!

http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%A3%CF%84%CE%AF%CE%BB%CE%B2%CE%B7 και L/S

[Στέφανος Σοφολόγης]

Όμως το άριστο seeing σημαίνει έλλειψη στίλβης ή αλλιώς η στίλβη εξαρτάται από το seeing. Συνεπώς είναι διαφορετικές έννοιες. Αν η ελληνική γλώσσα λειτουργούσε όπως η αγγλική, θα μεταφράζαμε το seeing με ακρίβεια ως "θέα" ή καλύτερα "θέαση" και θα τελειώναμε. Δεν λειτουργεί έτσι όμως, οπότε η χρήση του διεθνούς όρου seeing εκφράζει μόνη με ακρίβεια αυτό στο οποίο θέλουμε να αναφερθούμε.

[giannis60]

Η αποκλίνουσα θέση της κεφαλής (ραιβόκρανο) ή η στραβίζουσα θέση του οφθαλμού οδηγεί σε παρακεντρική (εγγύς περιφερική σκοτοπική) όραση.

http://el.m.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CF%8C%CF%80%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7 Διόπτευση σημαίνει κάτι άλλο.

Επίσης, αν δούμε το dovetail ως ρήμα και αναζητήσουμε συνώνυμα (Oxford Dic Syn) σημαίνει συνυφαίνω, συμφύω, συνενώνω. Έτσι έχει νόημα! Ράβδος ή δοκός σύμφυσης. Κάποιες ατσάλινες δοκοί τραπεζοειδούς διατομής ονομάζονται Delta beams στη μηχανική.

 

 

Αυτό είναι. Δοκός σύμφυσης.Περιγράφει πολύ πιο εύστοχα το συγκεκριμένο εξάρτημα από το δοκός στήριξης. Το δεύτερο παρά είναι γενικό. Όσο για την ράβδο σύμφυσης , η λέξη ράβδος συνήθως περιγράφει κάτι του οποίου η διατομή είναι κυλινδρική. Ράβδος αντίβαρων. Τώρα βέβαια ο Κωνσταντίνος το φέρνει από εδώ το φέρνει από εκεί διότι προσπαθεί, αν καταλάβατε καλά,να επινοήσει έναν όρο ο οποίος να συμπεριλαμβάνει και την τραπεζοειδή του διατομή. Πίος ξέρει, μπορεί κάποια στιγμή να τα καταφέρει.

Αν και νομίζω ότι η λέξη σύμφυση παραπέμπει στο τραπεζοειδές σχήμα, όπως η ράβδος με την σειρά της στο κυλινδρικό. Απλός στη λέξη ράβδος το πράγμα είναι πιο απλό επειδή άπτεται περισσότερο με την μέση εμπειρία. Όλοι έχουν δει ράβδους. Σύμφυση όμως ξύλινων δοκών,σε καρνάγια ή χαλύβδινων δοκών σε μηχανουργικές κατασκευές δεν έχουν δει όλοι. Κι όμως όποιος έχει δει κάτι από τα παραπάνω αμέσως θα αντιληφθεί το τραπεζοειδές της σύμφυσης.

[giannis60]

Ο Μανούσος έγραψε ότι κάπου είχε διαβάσει ότι το seeing στα ελληνικά είναι στίλβη και ο Στέφανος ότι το άριστο seeing έλλειψη στίλβης. Και με την σειρά μας όλοι από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι όταν τα αστέρια

στίλβουν έντονα παρ' όλο που το θέαμα είναι πολύ ευχάριστο στα μάτια μας, καλύτερο για την συγκεκριμένη βραδιά το τηλεσκόπιο να το ξεχάσουμε.

Κατά επέκταση<< σήμερα έχει στίλβη>> αποκτά νόημα σαφέστατο, και απομένει στό κατά πόσο αυτή η πολύ ωραία και εύηχη φράση να τύχει ευρίτερης αποδοχής και να αντικαταστήσει αυτό το αγγλικό και

όχι εντελώς εύστοχο seeing. ( τουλάχιστον με τον τρόπο που μεταφράζετε και

λειτουργεί στα ελληνικά.)