astrovox

Αγαπητοί φίλοι του AstroVox, Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το συγκεκριμένο θέμα για όλες τις συζητήσεις σχετικά με τη διάβαση ώστε να έχουμε όλες τις πληροφορίες, και τις εντυπώσεις μετά, συγκεντρωμένες όλες μαζί! Ευχαριστώ.

Την Τρίτη 8 Ιουνίου 2004 από τις 8:20 ως και τις 14:23 θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα φαινόμενο που σχεδόν κανένας ζωντανός άνθρωπος στον κόσμο δεν έχει ξαναδεί (εκτός κι αν είναι περισσότερο από 122 χρονών!). Πρόκειται για τη διάβαση της Αφροδίτης μπροστά από τον ηλιακό δίσκο! Λίγα λόγια για το φαινόμενο Η διάβαση της Αφροδίτης συμβαίνει όταν ο πλανήτης Αφροδίτη βρεθεί ακριβώς ανάμεσα από τη Γη και τον ήλιο. Αν η Αφροδίτη ήταν πιο κοντά μας, θα βλέπαμε κάτι που μοιάζει με έκλειψη ηλίου, ωστόσο λόγω της μεγάλης απόστασης ανάμεσα από τη Γη και την Αφροδίτη ο δίσκος της εμφανίζεται πολύ μικρότερος, 32 φορές, από το δίσκο του ηλίου. Εκτός από την Αφροδίτη, διάβαση μπροστά από τον ήλιο μπορεί να κάνει και ο άλλος εσωτερικός πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, ο Ερμής. Κάθε πότε συμβαίνει Το φαινόμενο αυτό είναι αρκετά σπάνιο. Η τελευταία διάβαση της Αφροδίτης έγινε στις 6 Δεκεμβρίου 1882. Κατά μέσο όρο, κάθε 120 περίπου χρόνια λαμβάνει χώρα ένα «ζεύγος» διαβάσεων, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους περίπου 8 χρόνια. Το «ταίρι» της διάβασης της 8ης Ιουνίου θα λάβει χώρα στις 6 Ιουνίου του 2012. Ωστόσο, η μεθεπόμενη διάβαση θα λάβει χώρα στις 11 Δεκεμβρίου του 2117! Η σπανιότητα του φαινομένου Όπως γνωρίζουμε, η τροχιά της Γης γύρω από τον ήλιο διαρκεί περίπου 365,25 ημέρες. Η τροχιά της Αφροδίτης διαρκεί περίπου 224 ημέρες. Κατά συνέπεια, περίπου κάθε 584 ημέρες η Αφροδίτη περνά ανάμεσα από τη Γη και τον ήλιο (τότε έχουμε της «κατώτερες Συνόδους»). Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί δεν έχουμε διάβαση της Αφροδίτης κάθε 584 ημέρες. Η απάντηση βρίσκεται στο ότι οι τροχιές της Γης και της Αφροδίτης βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα που σχηματίζουν γωνία περίπου τριών μοιρών. Οι δύο τροχιές μπορούν να διασταυρωθούν μόνο μερικές συγκεκριμένες μέρες του χρόνου, στις αρχές Ιουνίου και αρχές Δεκεμβρίου. Κατά συνέπεια, τις περισσότερες φορές που η Αφροδίτη «προσπερνάει» τη Γη στην τροχιά γύρω από τον ήλιο βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο και περνάει λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τον ήλιο. Τις σπάνιες φορές που η Αφροδίτη «προσπερνάει» τη Γη (έχουμε κατώτερη σύνοδο) ακριβώς όταν διασταυρώνονται τα επίπεδά τους έχουμε την διάβαση! Τα στάδια του φαινομένου Το φαινόμενο είναι ορατό από όλη την Ελλάδα (όπως και όλη την Ευρώπη και το μεγαλύτερο τμήμα της Ασίας και της Αφρικής). Τα σημαντικότερα σημεία στην πορεία του φαινομένου είναι τα εξής: 1η Επαφή: Όταν ο δίσκος της Αφροδίτης έρθει σε επαφή εξωτερικά με το δίσκο του ηλίου. Κατά τη στιγμή της πρώτης επαφής το φαινόμενο δεν είναι ακόμα ορατό ωστόσο σύντομα θα είναι ορατό το τμήμα του δίσκου της Αφροδίτης που αρχίζει να περνάει μπροστά από τον ήλιο. Προσεγγιστική ώρα 1ης επαφής: 8:20 2η Επαφή: Πλέον όλος ο δίσκος της Αφροδίτης βρίσκεται μπροστά από τον ήλιο και έρχεται σε επαφή εσωτερικά με αυτόν. Προσεγγιστική ώρα 2ης επαφής: 8:39 3η Επαφή: Αφού η Αφροδίτη έχει διασχίσει τμήμα του ηλιακού δίσκου, εφάπτεται και πάλι εσωτερικά με αυτόν, στο αντικρινό του άκρο αυτή τη φορά. Προσεγγιστική ώρα 3ης επαφής: 14:04 4η Επαφή: Το φαινόμενο τελειώνει με την τέταρτη επαφή όταν και ο δίσκος της Αφροδίτης αφήνει εξολοκλήρου τον ηλιακό δίσκο και εφάπτεται εξωτερικά με αυτόν. Προσεγγιστική ώρα 4ης επαφής: 14:23 Κατά το χρονικό διάστημα ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη επαφή προφανώς ολόκληρος ο δίσκος της Αφροδίτης βρίσκεται μπροστά από το φωτεινό δίσκο του ηλίου. Οι ώρες αναφέρονται για παρατήρηση από την Αθήνα, ωστόσο οι αποκλίσεις για άλλα μέρη της Ελλάδος είναι πολύ μικρές. Παρατήρηση του φαινομένου Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουν όσοι θέλουν να παρατηρήσουν το φαινόμενο ώστε να μην παρατηρήσουν τον ήλιο μέσω κάποιου οπτικού οργάνου (τηλεσκόπιο, κιάλια, σκόπευτρο φωτογραφικής μηχανής κ.ά) χωρίς κατάλληλο ηλιακό φίλτρο διότι ακόμα και η πιο σύντομη έκθεση θα επιφέρει μόνιμες βλάβες στα μάτια, ακόμα και τύφλωση. Απαραίτητο είναι φίλτρο που καλύπτει όλη τη διάμετρο του οπτικού στοιχείου του οργάνου και όχι στην έξοδο του προσοφθάλμιου. Ελέγξτε προσεκτικά το φίλτρο για την καλή του κατάσταση πριν τη χρήση! Επίσης, μην παρατηρείτε τον ήλιο ούτε δια γυμνού οφθαλμού χωρίς κατάλληλο φίλτρο καθώς πάλι υπάρχει ο κίνδυνος βλάβης στα μάτια. Το φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί είτε με τηλεσκόπιο με το κατάλληλο ηλιακό φίλτρο, είτε με προβολή του ειδώλου μέσω του προσοφθάλμιου σε ένα λευκό χαρτόνι. Σας προτείνουμε να βρεθείτε στις κατά τόπους εκδηλώσεις των αστρονομικών συλλόγων ώστε να παρατηρήσετε το φαινόμενο πλήρως και με ασφάλεια. Σχετικά links με πληροφορίες: http://www.hellas-astro.gr/article.php?id=236&topic=planet&subtopic=venus http://www.ofa.gr/venus2004.html http://www.vt-2004.org/ http://skyandtelescope.com/observing/objects/article_1258_1.asp http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/transit/venus0412.html

Αγαπητοί φίλοι, Αφού μελέτησα το θέμα έχω να σας ενημερώσω για τα εξής: -Ο χρήστης με το username "Flashy" δε σχετίζεται με το χρήστη με το username "planetarium" ή τον κ. Τσάμπουρα τουλάχιστον με τα στοιχεία που διαθέτω. -Ο χρήστης με το username "Petros" δε βρέθηκε να σχετίζεται με άλλο χρήστη του forum. Τα μόνα στοιχεία που μπορώ να βρω είναι ότι συνθέθηκε στο internet από την περιοχή της Θεσσαλονίκης μέσω ADSL. -Η υπογραφή του χρήστη "Flashy" που αναφερόταν στις δυο εταιρείες αφαιρέθηκε -Το θέμα κλειδώνεται προς το παρόν. Θα γίνει επικοινωνία με τις δυο εταιρείες ώστε να παρουσιάσουν μια επίσημη θέση σχετικά με το θέμα. Οι επίσημες θέσεις τους θα δημοσιευτούν εδώ και ελπίζω να μας διαφωτίσουν. Ευχαριστώ

Αν χρησιμοποιήσεις την τεχνική της προβολής του ηλιακού ειδώλου, καλό είναι με κάποιον τρόπο να μειώσεις το ενεργό άνοιγμα του τηλεσκοπίου σου. Με άλλα λόγια, να καλύψεις ένα μεγάλο μέρος του τηλεσκοπίου σου, στο σημείο εισόδου του φωτός, ώστε να μειωθεί η ποσότητα του φωτός που μπαίνει μέσα. Αυτό μπορείς να το κάνεις, για παράδειγμα, με μαύρο χαρτόνι στο οποίο θα κάνεις μια τρύπα. Με αυτό τον τρόπο δε θα υπερθερμανθεί τόσο το τηλεσκόπιο ενώ η ποσότητα του φωτός που μπαίνει μέσα είναι υπερ-αρκετή για την ηλιακή προβολή.

Πρόσθεσα και ένα μικρό δημοψήφισμα στην κεντρική σελίδα, απλά για να πάρουμε κάποιες μικρές ενδείξεις του τί πιστεύουν οι επισκέπτες του AstroVox. Εγώ θα συμφωνήσω με το Δημήτρη ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ακόμα υπό διαμόρφωση και ότι τα πράγματα χρειάζεται ακόμα να ωριμάσουν. Πάντως, μακροπρόθεσμα είμαι υπέρ της δημιουργίας ενός τέτοιου οργάνου, αλλά με περιορισμένες εξουσιες και κυρίως με συντονιστικές αρμοδιότητες. Ανδρέας

Δημοψήφισμα σχετικό με την εξής συζήτηση: http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=546

Με τον όρο "μεσουράνηση" αναφερόμαστε στο πότε ένα ουράνιο σώμα περνά από τον μεσημβρινό ενός τόπου. Επίσης, την στιγμή αυτή εμείς βλέπουμε το σώμα αυτό να έχει το μέγιστο ύψος από τον ορίζοντα (κάτι που συμβαίνει μια φορά τη μέρα). Εδώ αναφερόμαστε στην ουσία στην άνω μεσουράνηση, καθώς υπάρχει και η κάτω, κατά την οποία το σώμα επίσης περνάει από τον μεσημβρινό αλλά στο χαμηλότερο ύψος της πορείας του (και κάτω από τον ορίζοντα, εκτός αν το σώμα είναι αειφανές). Το μέγιστο ύψος για το εν λόγω σμήνος είναι πολύ χαμηλό, 4 μοίρες και κάτι. Ο χρόνος μεσουράνησης για κάθε αντικείμενο αλλάζει ανάλογα με την εποχή. Το ω Κενταύρου μεσουρανούσε χτες στις 23:40, συνεπώς ο Γιώργος έχει δίκιο να χρησιμοποιήσει τον όρο. Συχνά για να δείξουμε πότε ένα ουράνιο σώμα ή αντικείμενο είναι καλύτερα ορατό στη διάρκεια του έτους χρησιμοποιούμε τον γενικό όρο "μεσουράνηση" (πχ ο Λέων μεσουρανεί τον Απρίλιο). Με τον όρο αυτό υποθέτω ότι αναφερόμαστε στη μεσουράνηση ενός σώματος την στιγμή που έχουμε μεσάνυχτα, που συμβαίνει μια φορά το χρόνο.

Δημήτρη, Αλλη μια φορά, πολλά συγχαρητήρια για το πάθος και την όρεξη της προσπάθειάς σου στην Αλεξανδρούπολη. Ιδρύστε το σύλλογο τώρα που έχετε πάρει φόρα, καλή επιτυχία!

Ολική Εκλειψη Σελήνης: Τρίτη, 4 Μαϊου 2004 Η έκλειψη αυτή είναι η μία από τις δύο ολικές εκλείψεις Σελήνης που θα γίνουν φέτος και θα είναι ορατές από την Ελλάδα. (Η δεύτερη θα γίνει στις 28/10). Χρονικά, η έκλειψη λαμβάνει χώρα σε βολική ώρα και ελπίζουμε όλοι οι φίλοι του ουρανού να έχουν τη δυνατότητα να την παρακολουθήσουν. Η χρονική πορεία του φαινομένου έχει ως εξής: Εναρξη κάλυψης από την παρασκιά: 20:51 Εναρξη κάλυψης από τη σκιά: 21:48 Ολική κάλυψη: 22:52 - 00:08 Χρόνος μέγιστης ολικής έκλειψης: 23:30 Τέλος κάλυψης από τη σκιά : 1:12 Τέλος κάλυψης από την παρασκιά: 2:10 Η κάλυψη από την παρασκιά έχει ως αποτέλεσμα μικρή μείωση στη φωτεινότητα του φεγγαριού και κατά συνέπεια δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή δια γυμνού οφθαλμού. Το εντυπωσιακό μέρος του φαινομένου διαρκεί από τις 21:48 ως τις 1:12 όπου και έχουμε την κάλυψη από την σκιά Όπως συμβαίνει πάντα στις εκλείψεις Σελήνης, κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης η Σελήνη δεν σκοτεινιάζει τελείως αλλά παίρνει ένα χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα που οφείλεται στη διάθλαση φωτός από την ατμόσφαιρα της Γης. Η θέση της Σελήνης είναι χαμηλή στην έναρξη του φαινομένου (5 μοίρες όταν αρχίζει κάλυψη από την παρασκιά και 14 μοίρες όταν αρχίζει η κάλυψη από τη σκιά). Κατά συνέπεια, οι παρατηρητές θα πρέπει να διαλέξουν μέρος παρατήρησης με ανοιχτό ορίζοντα στα νότια/νοτιανατολικά. Κατά τη μέγιστη ολική έκλειψη η Σελήνη είναι σε ύψος περίπου 27 μοιρών.

Αντώνη, σε παραπέμπω σε παλαιότερο topic με συζήτηση για το συγκεκριμένο βιβλίο: http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=466

Γεια σου Τάκη. Κι εγώ όταν ασχολήθηκα με φωτογραφία είχα μπερδευτεί λίγο διότι έβλεπα τα πράγματα από την πλευρά των τηλεσκοπίων, ακριβώς όπως εσύ τα βλέπεις τώρα από την πλευρά της φωτογραφίας! Ωστόσο, κατάλαβα ότι τα τηλεσκόπια είναι ανάλογα οπτικά συστήματα με τους τηλεφακούς απλά υπάρχουν διάφορα σημεία στα οποία υπάρχει σύγχηση. Ας έρθω λοιπόν στο θέμα. Αναφέρεις ότι στους τηλεφακούς "τα 2x ειναι 100 mm και οτι τα 10x ειναι 500 mm". Αυτό όντως ισχύει προσεγγιστικά στους τηλεφακούς, το θέμα είναι γιατί; Η απάντηση είναι γιατί με την μεγέθυνση αυτή μετράμε πόσο μεγενθυμένο είναι το είδωλο όταν αποτυπώνεται στο τυπικό φιλμ των 35 χιλιοστών. Σε διαφορετικό μέγεθος φιλμ δεν ισχύει αυτό, όπως και δεν ισχύει στις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές όπου το μέγεθος του αισθητήρα όπου αποτυπώνεται το είδωλο είναι πολύ μικρό και κατά συνέπεια με μικρές εστιακές αποστάσεις έχουμε μεγαλύτερες μεγεθύνσεις. Στις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε την "ισοδύναμη εστιακή απόσταση"για να μετρήσουμε τη μεγέθυνση που δίνουν η οποία δείχνει τι εστιακή απόσταση θα είχε μια μηχανή με φιλμ 35 χιλιοστών που δίνει την ίδια μεγέθυνση με την ψηφιακή μηχανή. Αυτό το κάνουμε διότι οι φωτογράφοι είναι εξοικειωμένοι με τους υπολογισμούς για φιλμ 35 χιλιοστών, όπως ακριβώς είσαι κι εσύ! Στην πραγματικότητα οι υπολογισμοί είναι πιο σύνθετοι και αυτοί οι εμπειρικοί κανόνες ισύουν αποκλειστικά για φιλμ 35 χιλιοστών. Αν χρησιμοποιήσεις το τηλεσκόπιο σαν μεγάλο τηλεφακό και αν προσαρμόσεις εκεί τη φωτογραφική μηχανή σου με φιλμ 35 χιλιοστών, τότε ναι οι υπολογισμοί σου θα είναι περίπου έτσι, και η εστιακή απόσταση δίνει και τη μεγέθυνση, αλλά μόνο τότε! Στην οπτική παρατήρηση η διαφορά είναι ότι χρησιμοποιούμε τον προσφάλμιο για να μεγενθύνουμε το είδωλο. Οπως σου είπε και ο rama, μεγέθυνση=εστιακή απόσταση τηλεσκοπίου/εστιακή απόσταση προσοφθάλμιου. Ο αριθμητής είναι σταθερός για δεδομένο τηλεσκόπιο και άρα η μεγέθυνση αλλάζει μεταβάλλοντας τον παρανομαστή (δηλάδή αλλάζοντας προσοφθάλμιο). Το συμπέρασμα είναι ότι είναι διαφορετικοί οι υπολογισμοί στην οπτική παρατήρηση και διαφορετικοί στη φωτογράφηση με μηχανή, όπως εξήγησα. Τα τηλεσκόπια δεν είναι σαν τους φακούς που μπορεί να αλλαχτούν ή να ζουμάρουν αλλά έχουν σταθερή εστιακή απόσταση. Υπάρχουν φακοί για να αλλάζουν την ενεργή εστιακή απόσταση, είτε barlow για οπτική παρατήρηση είτε focal reducers για φωτογραφία.

Αντώνη, για κοίτα αυτό το αρχείο, έχει κάτι σαν κι αυτό που ζητάς! http://www.astrovox.gr/files/gr-geo.zip Ανδρέας

Αντώνη, εγώ χρησιμοποιώ το γνωστό Heavens Above που διαθέτει μεγάλη τέτοια βάση: http://www.heavens-above.com/selecttown.asp?CountryID=GR&lat=0&lng=0&alt=0&loc=Unspecified&TZ=CET Αν ψάξεις εδώ θα βρεις χιλιάδες μέρη στην Ελλάδα, ακόμα και τα χωριά...

Το πλησιέστερο πέρασμα αστεροειδή που έχει καταγραφεί ποτέ περιμένουν οι αστρονόμοι οκτώ λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης ώρα Ελλάδας. Η NASA ανακοίνωσε ότι ο 2004 FH, με διάμετρο περίπου 30 μέτρα, θα προσπεράσει τη Γη σε απόσταση μόλις 42.600 χιλιομέτρων. Συγκριτικά, η Σελήνη απέχει περίπου 400.000 χιλιόμετρα. Ο αστεροειδής θα είναι ορατός με απλά κυάλια. Σύμφωνα με τον Στιβ Τσέσλει του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA, η καταλληλότερη περιοχή για παρατήρηση είναι ο νότιος Ατλαντικός, αλλά το φαινόμενο θα είναι ορατό από ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη και την Ασία. Αστεροειδής αυτού του μεγέθους πιστεύεται ότι φτάνουν σε τόσο μικρή απόσταση από τη Γη ανά δύο χρόνια, αλλά συνήθως δεν γίνονται καν αντιληπτοί. «Το σημαντικό δεν είναι το ότι συμβαίνει, αλλά το ότι το ανιχνεύσαμε» σχολιάζει ο Τσέσλεϊ. Ο 2004 FH εντοπίστηκε το βράδυ της Δευτέρας κατά τη διάρκεια παρατηρήσεων ρουτίνας με το ζεύγος τηλεσκοπίων που έχει εγκαταστήσει η NASA στο Νέο Μεξικό. Ακόλουθες παρατηρήσεις την Τρίτη επέτρεψαν τον υπολογισμό της τροχιάς του με ακρίβεια. Αν ένας αστεροειδής αυτού του μεγέθους έφτανε μέχρι τη Γη το πιθανότερο είναι ότι θα διαλυόταν στην ατμόσφαιρα. Η έκρηξη όμως θα απελευθέρωνε την ενέργεια δεκάδων χιλιάδων πυρηνικών βομβών. Επίσης δείτε: http://skyandtelescope.com/news/article_1218_1.asp

Το βιβλίο μπορεί να αγοραστεί και από online κατάστημα της Κύπρου: http://www.mathisis.com/title/title.htx?SYLVD026581

Πιθανή παράταση ζωής για Hubble, καθώς η NASA ανακοίνωσε ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να πραγματοποιήσει με ρομπότ την επιχείρηση συντήρησης του διαστημικού τηλεσκοπίου που είχε νωρίτερα ακυρώσει για λόγους ασφάλειας. Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο διοικητής της υπηρεσίας Σον Ο' Κιφ δήλωσε ότι έχει ζητήσει από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ να εξετάσει τις δυνατές λύσεις για τη σωτηρία του οργάνου, πριν τα καύσιμά του εξαντληθούν το 2007. Τα εναλλακτικά σενάρια περιλαμβάνουν «αυτόνομες ρομποτικές επιχειρήσεις που θα παράσχουν ικανότητα παραγωγής ενέργεις για να παραταθεί η λειτουργική ζωή του Hubble» δήλωσε ο Ο'Κιφ στους δημοσιογράφους. Η ακαδημία θα εξετάσει και τη δυνατότητα επανδρωμένης αποστολής, αλλά «είναι απίθανο να μπορούμε να το κάνουμε αυτό» διευκρίνισε. Η NASA ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι λόγω της καταστροφής του Columbia πέρυσι το Φεβρουάριο δεν είναι διατεθειμένη να διακινδυνέψει τις ζωές αστροναυτών για την προγραμματισμένη επιχείρηση συντήρησης του Hubble. Χωρίς νέα γυροσκόπια και μπαταρίες, το τηλεσκόπιο θα πάψει να λειτουργεί σε τρία έως τέσσερα χρόνια, πολύ πριν από τον προγραμματισμένο εκτροχιασμό του το 2010. Ο αντικαταστάτης του, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST), θα τεθεί σε τροχιά το νωρίτερο το 2011.

Η βρετανική διερευνητική συσκευή Beagle που χάθηκε στον Αρη ανήμερα τα Χριστούγεννα πιθανότατα συνετρίβη επειδή δεν επιβραδύνθηκε αρκετά κατά την κάθοδό της στην αρειανή ατμόσφαιρα, ανακοίνωσαν τη Δευτέρα οι δημιουργοί της. Όπως αναφέρει το BBC, οι επιστήμονες εντόπισαν σε φωτογραφίες της επιφάνειας του Κόκκινου Πλανήτη μια σειρά από τέσσερις φωτεινές κηλίδες, οι οποίες ενδέχεται να αποτελούν ίχνη του αλεξίπτωτου και των αερόσακων του Beagle. Σε συνάντηση της βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας στο Λονδίνο, η ομάδα του Beagle ανέφερε πως η πυκνότητα της ατμόσφαιρας είχε μειωθεί τις ημέρες πριν από την άφιξή του, με αποτέλεσμα το αλεξίπτωτο και οι αερόσακοι που το προστάτευαν να μην αρκούν για την επιβράδυνσή του. Αιτία ήταν μια αμμοθύελλα που κάλυψε μεγάλο μέρος του πλανήτη: η σκόνη απορρόφησε μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας, θέρμανε την ατμόσφαιρα και προκάλεσε τη διαστολή της. Μείωση της ατμοσφαιρικής πυκνότητας είχαν αναφέρει και τα όργανα του ρομπότ Spirit της NASA , το οποίο προσεδαφίστηκε με ασφάλεια στον Κόκκινο Πλανήτη στις αρχές Ιανουαρίου. Οι μετρήσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για να τροποποιηθούν οι παράμετροι εισόδου για το πανομοιότυπο ρομπότ Opportunity, που προσεδαφίστηκε σε υψηλότερο υψόμετρο τρεις εβδομάδες αργότερα. Το Beagle επρόκειτο να προσγειωθεί στην πεδιάδα Isidis Planitia στις 04:54 ώρα Ελλάδας στις 25 Ιανουαρίου. Επρόκειτο να πραγματοποιήσει μια σειρά από τεστ που ίσως αποκάλυπταν αν κάποτε ο Αρης φιλοξενούσε ζωντανούς οργανισμούς. Μέχρι σήμερα ενδείξεις ζωής στον Αρη είχαν αναζητήσει άμεσα μόνο τα δύο αμερικανικά σκάφη Viking τη δεκαετία του 1970. To Beagle μεταφέρθηκε μέχρι τον γειτονικό πλανήτη από το μητρικό σκάφος Mars Express της ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), από το οποίο αποσυνδέθηκε στις 20 Ιανουαρίου. Σε φωτογραφίες που τράβηξε το Mars Express λίγο μετά την αποσύνδεση διακρίνεται ένα αντικείμενο άγνωστης ταυτότητας, το οποίο εξετάζουν τώρα οι επιστήμονες προκειμένου να διαπιστώσουν τι πήγε στραβά. Πάντως το Mars Express τέθηκε με επιτυχία σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη και έχει ήδη αρχίσει τη μετάδοση πολύτιμων νέων δεδομένων.

Μετά από δύο αναβολές, η εκτόξευση του Rosetta πραγματοποιήθηκε κανονικά στις 9:17 το πρωί της Τρίτης (ώρα Ελλάδος) από το διαστημικό κέντρο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνα και το... κυνήγι κομητών μόλις ξεκίνησε. Ο ευρωπαϊκός πυραυλομεταφορέας Ariane-5 εκτοξεύτηκε επιτυχώς, μεταφέροντας τη διαστημική «κάψουλα» μετάδοσης δεδομένων Rosetta προς τον κομήτη 67P/Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο, με τον οποίο έχει «ραντεβού» τον Αύγουστο του 2014, έπειτα δηλαδή από ένα ταξίδι τουλάχιστον δέκα ετών. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε με τον επιτυχή διαχωρισμό της Rosetta από τον πυραυλομεταφορέα στις 11:31 ώρα Ελλάδος. Η εκτόξευση, που αρχικά είχε προγραμματιστεί για την περασμένη Πέμπτη, αναβλήθηκε δύο φορές, την πρώτη λόγω κακοκαιρίας και τη δεύτερη εξαιτίας ενός τεχνικού προβλήματος. Ο πυραυλομεταφορέας Ariane-5 πραγματοποίησε πτήση περίπου 2,5 ωρών, κατά την οποία περιστράφηκε 1,5 φορά γύρω από τη γη πριν αποσπαστεί από τον «επιβάτη» του, σε ύψος τουλάχιστον 1.300 χιλιομέτρων. Στόχος της αποστολής του Rosetta είναι να προσγειωθεί στον κομήτη, προκειμένου να προσπαθήσει να αποκαλύψει στον άνθρωπο τα μυστήρια του ηλιακού συστήματος. Το Νοέμβριο του 2014, ένα ρομπότ που μεταφέρεται από το μητρικό διαστημόπλοιο θα προχωρήσει στην πιο θεαματική επιχείρηση της αποστολής, καθώς θα προσγειωθεί στον πυρήνα του κομήτη, σε μια προσπάθεια να δώσει πληροφορίες για τη φύση του και τη σύνθεσή του.

Ο ρομποτικός εξερευνητής Spirit εντόπισε ενδείξεις μικρής ποσότητας νερού που κυλούσε κάποτε στον Κρατήρα Γκούσεβ του Αρη, λίγες μόνο ημέρες αφότου το πανομοιότυπο ρομπότ Opportunity διαπίστωσε ότι η Ισημερινή Πεδιάδα στην άλλη πλευρά του πλανήτη καλυπτόταν στο παρελθόν από νερό. Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια, το Spirit χρησιμοποίησε το ρομποτικό του βραχίονα για να διανοίξει μια τρύπα βάθους δύο χιλιοστών σε έναν ηφαιστειογενή βράχο ύψους 60 εκατοστών. Μέσα στην οπή το μικροσκόπιο και τα φασματόμετρα του ρομπότ εντόπισαν γυαλιστερούς κρυστάλλους αλάτων, οι οποίοι πιθανώς σχηματίστηκαν μετά την εξάτμιση νερού. «Αν βρίσκαμε αυτόν το βράχο στη Γη, θα λέγαμε ότι είναι ένας ηφαιστειακός βράχος μέσα από τον οποίο μετακινήθηκε μικρή ποσότητα νερού, είτε όταν σχηματίστηκε, είτε λίγο αργότερα» αναφέρει ο Ρέι Αρβιντσον, αναπληρωτής επιστημονικός διευθυντής του JPL. «Η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι το νερό βρισκόταν στο μάγμα. Δεν νομίζω ότι υπήρχε διαπίδυση μέσα από το έδαφος, αλλά ότι το νερό ήρθε στην επιφάνεια μαζί με το μάγμα» συνεχίζει. Το ρομπότ κινείται τώρα προς τον κρατήρα «Μπόνβιλ», διαμέτρου περίπου 150 μέτρων, και στην πορεία θα διανοίξει και άλλες τρύπες σε βράχους για να επιβεβαιώσει τα ευρήματα. Το Spirit βρίσκεται στον Κρατήρα Γκούσεβ, στο μέγεθος του Κονέκτικατ, ο οποίος κάποτε ήταν πιθανώς ο πυθμένας μιας λίμνης. Το Opportunity βρίσκεται σχεδόν στον αντίποδα του Κόκκινου Πλανήτη, στην Ισημερινή Πεδιάδα. Την περασμένη Τρίτη το Opportunity εντόπισε σε πετρώματα αποθέσεις θειικών αλάτων, τα οποία προφανώς αποτέθηκαν ως ιζήματα όταν το νερό που κάλυπτε την πεδιάδα εξατμίστηκε. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πεδιάδα θα μπορούσε κάποτε να φιλοξενεί ζωή. Μέχρι στιγμής, πάντως, απολιθώματα ή βιοδηλωτικά ίχνη δεν έχουν βρεθεί. Νερό υπάρχει σήμερα στον Αρη μόνο υπό μορφή πάγου, στους πόλους καθώς και στο υπέδαφος. Τα ρομπότ της NASA, που έφτασαν στον πλανήτη τον Ιανουάριο με διαφορά τριών εβδομάδων, θα συνεχίσουν την περιήγησή τους τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο.

Ενδείξεις για την παρελθούσα ύπαρξη άφθονου νερού ώστε να υποστηρίξει ζωή εντόπισε κατά την «επίσκεψή» του στον Κόκκινο Πλανήτη ο ρομποτικός γεωλόγος Opportunity -δίχως όμως να ανακαλύψει ίχνη ζώντων οργανισμών- ανακοίνωσε η Διαστημική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Όπως επισημαίνουν Reuters και Associated Press, το διαστημικό ρομπότ έφερε στο φως σαφείς αποδείξεις -αυτός ήταν, άλλωστε, και ο στόχος της αποστολής του στον Κόκκινο Πλανήτη- πως κατά το παρελθόν νερό κυλούσε ή λίμναζε στην επιφάνεια του Αρη. «Το Opportunity προσεδαφίστηκε σε περιοχή του Αρη, όπου κάποτε κυλούσε υγρό νερό στην επιφάνεια» δήλωσε ο αξιωματούχος της NASA Έντ Γουέιλερ για να συμπληρώσει πως «η περιοχή αυτή θα μπορούσε να έχει αποτελέσει ένα καλό, οικήσιμο περιβάλλον». Το Opportunity προσεδαφίστηκε σε μικρό κρατήρα κοντά στον ισημερινό του Αρη, στη μεγαλύτερη πεδιάδα του πλανήτη γνωστή ως Meridiani Planum. Τα πετρώματα εκεί αποδεικνύουν ότι έχουν έλθει σε επαφή με πολύ νερό κατά το γεωλογικό τους παρελθόν. H Διαστημική Υπηρεσία των ΗΠΑ -η οποία διεξάγει τις τελικές αναλύσεις επί των πετρωμάτων με τις κάμερες του ρομπότ, φασματόμετρα και μηχανικά εργαλεία- τονίζει ότι δίχως αμφιβολία τα εν λόγω πετρώματα διαβρώθηκαν λόγω της ύπαρξης νερού. «Πιστεύουμε ότι σε αυτή την περιοχή του Αρη υπήρχε για αρκετό καιρό στο παρελθόν ένα περιβάλλον κατάλληλο για ζωή. Αυτό, όμως δεν σημαίνει ότι υπήρχε και ζωή» φρόντισε να ξεκαθαρίσει στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από την Ουάσινγκτον ο επικεφαλής της αποστολής Στιβ Σκουίρς.

Τα δίδυμα ρομπότ που εξερευνούν τον Αρη για λογαριασμό της NASA έχουν πλέον απομακρυνθεί κατά δέκα μέτρα από τις θέσεις όπου προσεδαφίστηκαν. Το Spirit έθεσε για πρώτη φορά σε λειτουργία το σύστημα αυτόματης οδήγησης, ενώ το Opportunity περιφέρεται μέσα σε έναν μικρό κρατήρα φωτογραφίζοντας την περίμετρό του. Η κάψουλα που μετέφερε το Opportunity στον Κόκκινο Πλανήτη στις 24 Δεκεμβρίου αναπήδησε 12 φορές στο έδαφος, προστατευμένη από τεράστιους αερόσακους, και σταμάτησε ακριβώς μέσα στον κρατήρα, διαμέτρου 21 μέτρων. Οι υπεύθυνοι της αποστολής στο JPL (Εργαστήριο Αεριώθησης) της NASA έδειξαν αμέσως ενδιαφέρον για τα πετρώματα στο χείλος του κρατήρα, τα οποία ίσως προσφέρουν ενδείξεις για την ύπαρξη νερού. Τα πετρώματα αποτελούνται από οριζόντιες στρώσεις υλικών, τα οποία είτε αποτέθηκαν εκεί από ηφαιστειακές εκρήξεις, είτε είναι ιζηματογενή, και αποτέθηκαν εκεί από νερό που κάλυπτε την περιοχή. Μέσα στα πετρώματα που φωτογραφίζει το ρομπότ από τη Δευτέρα εντοπίστηκαν σφαιρικές πέτρες, σαν βότσαλα που λειάνθηκαν από τρεχούμενο νερό. Θα μπορούσαν όμως να έχουν σχηματιστεί από σταγόνες λιωμένων πετρωμάτων που δημιουργήθηκαν κατά την πρόσκρουση μετεωριτών. Προς το παρόν τα δύο ρομπότ δεν έχουν προσφέρει στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι ο Αρης ήταν κάποτε υγρός πλανήτης. Στη διάρκεια όμως των τριών μηνών που αναμένεται να «επιζήσουν» στο εξωγήινο περιβάλλον θα προχωρήσουν σε πολλές ακόμα παρατηρήσεις, χρησιμοποιώντας τις ενσωματωμένες κάμερες, μικροσκόπια, τρυπάνια και φασματόμετρα που διαθέτουν. Το Spirit, που έφτασε στον Αρη σχεδόν τρεις εβδομάδες πριν από το δίδυμό του, έχει διανύσει από την Κυριακή απόσταση περίπου 6,5 μέτρων. Η NASA ενεργοποίησε το σύστημα «αυτόνομης πλοήγησης», εξελιγμένο λογισμικό που επιτρέπει στο ρομπότ να καθορίζει μόνο του τις κινήσεις του στο ανώμαλο έδαφος του Αρη. Οι υπεύθυνοι της αποστολής απλά καθορίζουν τον προορισμό, και το ρομπότ κινείται προς τα εκεί αυτόματα, αποφεύγοντας τα ενδιάμεσα εμπόδια. Το ρομπότ έχει ήδη εξετάσει έναν μικρό βράχο ανοίγοντας μια τρύπα στο εξωτερικό του, και κατευθύνεται τώρα προς έναν άλλο μικρό κρατήρα τον οποίο οι επιστήμονες βάφτισαν «Μπόνβιλ». Στο μεταξύ, η NASA κατάφερε να εντοπίσει το Opportunity σε φωτογραφίες του σκάφους Mars Global Surveyor που έχει τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Αρη. Το ρομπότ διακρίνεται ως σκουρόχρωμη κηλίδα μέσα στον κρατήρα διαμέτρου 21 μέτρων όπου βρίσκεται. Ο δορυφόρος θα προσπαθήσει τώρα να εντοπίσει και το Spirit, αλλά και το Beagle, το ευρωπαϊκό ρομπότ που αγνοείται στον Αρη από τα Χριστούγεννα.

Για πρώτη φορά μη επανδρωμένο ρομποτικό όχημα κατόρθωσε να διεισδύσει σε βράχο του Κόκκινου Πλανήτη. Η επιτυχία ανήκει στο... αναγεννημένο πλέον ρομπότ Spirit και η NASA τελεί τώρα εν αναμονή νέων στοιχείων για το γεωολογικό παρελθόν του πλανήτη Αρη. Επιστήμονας της NASA δήλωσε ότι ο ρομποτικός «γεωολόγος» χρειάστηκε τρεις ώρες για τη διάτρηση της -βάθους 0,1 μίας ίντσας και διαμέτρου 45,5 χιλιοστών- οπής. Το Spirit χρησιμοποίησε το βραχιόνά του για να καθαρίσει τη σκόνη από το μικρό βράχο που «βαφτίστηκε» Αντιρόντακ και φωτογράφησε την επιφάνειά του μέσω μικροσκοπίου. Εν συνεχεία χρησιμοποίησε ένα ειδικό τρυπάνι (RAT, Εργαλείο Αποξύρησης Βράχων) για να διεισδύσει στο εσωτερικό του βράχου και να αναλύσει τη σύστασή του με φασματόμετρο. Πρόκειται για σημαντική επιτυχία της NASA, δεδομένης της αρχικής «σιωπής» του ρομποτικού οχήματος που είχε παραλύσει λόγω βλάβης στον Κρατήρα Γκούσεβ για περίπου μία εβδομάδα. Όπως επισημαίνει το BBC, η NASA αναμένει από το Spirit περισσότερα στοιχεία για το γεωλογικό παρελθόν του πλανήτη Αρη, ο οποίος βάσει προκαταρκτικών πληροφοριών ήταν κάποτε πιο θερμός και υγρός. Επισημαίνεται ότι ο βράχος στον οποίο διείσδυσε το Spirit πιστεύεται ότι αποτελείται από βασάλτη. Εν τω μεταξύ, το πανομοιότυπο ρομποτικό όχημα Opportinity συνεχίζει να απομακρύνεται από το σημείο προσεδάφισής του -σε ένα μικρό κρατήρα στο Meridiani Planum, τη μεγαλύτερη πεδιάδα του Αρη- προς ένα ενδιαφέρον κοίτασμα βράχων που φέρεται να περιέχει πολύ λεπτές επιστρώσεις. Οι επιστήμονες θέλουν να διαπιστώσουν αν τα πετρώματα γύρω από τον κρατήρα είναι απλές ηφαιστεαικές αποθέσεις ή αν αν πρόκειται για ιζήματα που αποτέθηκαν εκεί από νερό.

Το Σάββατο 7 Φεβρουαρίου ξεκινούν οι προβολές ταινιών μεγάλης οθόνης στo Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου, την πρώτη θολωτή αίθουσα με προβολέα iWERKS στην Ευρώπη και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Το φιλμ των ταινιών μεγάλης οθόνης, τύπου IMAX και OMNIMAX, έχει διαγώνιο 70 χιλιοστά, προσφέρει δηλαδή δεκαπλάσια επιφάνεια εικόνας σε σχέση με τα καρέ των συμβατικών ταινιών. Οι ταινίες 15/70 (φιλμ με διαγώνιο 70mm και 15 περφορέ) θα προβάλλονται στον εντυπωσιακό θόλο των 950 τετραγωνικών μέτρων που διαθέτει το πλανητάριο. Το σχήμα και το μέγεθος της οθόνης, αλλά και η ευκρίνεια και η φωτεινότητά της -ο προβολέας iWERKS έχει ισχύ 15.000watt- προσφέρουν στους θεατές την αίσθηση ότι βυθίζονται στο περιβάλλον της προβολής. Η πρώτη ταινία μεγάλης οθόνης στην Ελλάδα είναι Οι Εξερευνητές, μια περιπέτεια στον κόσμο της επιστήμης από τη βραβευμένη ομάδα της MacGillvray Freeman Films. Το έργο, διάρκειας 40 λεπτών, μεταφέρει το συναρπαστικό αίσθημα της ανακάλυψης σε έξι ενότητες: Ο περίπλους της Γης από τον Φερδινάνδο Μαγγελάνο, η εξερεύνηση της Αφροδίτης από το σκάφος Μαγγελάνος της NASA, η ανακάλυψη των σπηλαιογραφιών της Αλταμίρα στην Ισπανία, η επικοινωνία μεταξύ νοήμονων ζώων, η ζωή του Ισαάκ Νεύτωνα, και τα μυστικά του βόρειου σέλατος. Οι Εξερευνητές προβλήθηκαν την Τετάρτη σε ειδική εκδήλωση για τους δημοσιογράφους, κατά την οποία ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης και ο διευθυντής του πλανητάριου Διονύσης Σιμόπουλος παρουσίασαν τη νέα ζώνη ταινιών και την τεχνολογία iWERKS. Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο βρίσκεται στην οδό Συγγρού 387 στο Παλαιό Φάληρο. Πληροφορίες στα τηλέφωνα 210 9469641 και 2109469600.

Ποιον από τους παρακάτω παράγοντες έχει περισσότερο ανάγκη η ερασιτεχνική αστρονομία στην Ελλάδα για να αναπτυχθεί;

Πιστεύω ότι ο Δημήτρης εκφράζει την επιθυμία ώστε το προφίλ χρήστη στο AstroVox να είναι πιο αναλυτικό και πιο πλήρες. Επίσης, όπως μου έχει επισημάνει θα ήταν καλό το προφίλ να είναι πιο καλά προσαρμοσμένο στις ανάγκες μιας αστρονομικής κοινότητας. Πιο συγεκριμένα, να υπάρχουν κάποια πεδία που να μπορεί κανείς να αναφέρει τον εξοπλισμό του, ή τις προτιμήσεις του ή άλλες πληροφορίες. Συμφωνώ απόλυτα σε αυτό το θέμα και είναι αλήθεια ότι η υπάρχουσα υλοποίηση του προφίλ είναι φτωχή, διότι έτσι ήταν η αρχική κατασκευή του forum. Αυτό όμως είναι τεχνικά εφικτό να αλλάξει με κάποιες τροποποιήσεις και θα το τακτοποιήσω μόλις βρω τον χρόνο. Οποιος επιθυμεί μπορεί σε αυτό εδώ το θέμα να κάνει προτάσεις για το τι στοιχεία θα πρέπει να περιλαμβάνει η νέα υλοποίηση του προφίλ. Δημήτρη, εγώ θα δικαιολογήσω αυτούς που δεν έχουν συμπληρώσει τα προφίλ τους διότι όπως είπαμε η τωρινή μορφή του προφίλ είναι μάλλον μικρού ενδιαφέροντος και κατά συνέπεια οι χρήστες δεν του έδιναν την ανάλογη σημασία. Πιστεύω ότι όταν το προφίλ γίνει πιο ενδιαφέρον, θα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να τα συμπληρώσουν. Πάντως, συμφωνώ ότι το να γράφει κάποιος την περιοχή του είναι πολύ χρήσιμο και εξάλλου είναι αλήθεια ότι κάποιες τοπικές ομάδες έχουν σχηματιστεί με αυτόν τον τρόπο μέσα από αυτό το forum. Σχετικά με την επιθυμία του Δημήτρη ώστε όλοι οι έμπειροι ερασιτέχνες να συμμετάσχουν ενεργά στο forum αυτό θα ήταν φυσικά ευχής έργον, όλοι μας το θέλουμε και πιστεύω ότι σε κάποιο βαθμό πραγματοποιείται. Υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα έμπειρων ερασιτεχνών και μελών του forum με μεγάλη προσφορά. Οπως είπες κι εσύ Δημήτρη, δεν μπορούν όλοι να μπουν σε αυτή τη διαδικασία διότι είτε δεν έχουν το χρόνο είτε για άλλους λόγους που είναι απόλυτα κατανοητοί. Πάντως, παρατηρώ ότι τελευταία στο forum πάντα υπάρχει κάποιος παλιός να απαντήσει σε όλα τα θέματα που ρωτάει κάποιος νεότερος και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος για αυτό. Ανδρέας