Δροσος Γεωργιος

Θεωρητική μέθοδος για ταξίδια σε ταχύτητες μεγαλύτερες του φωτός. Η επίτευξη ταχυτήτων μεγαλύτερων αυτής του φωτός θα αποτελούσε «κλειδί» για να καταστούν δυνατά τα ταξίδια σε μακρινά άστρα- ωστόσο ακόμα και οι πιο σύγχρονες έρευνες για μεταφορές σε υπερφωτονικές ταχύτητες με βάση τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν θα απαιτούσαν μεγάλες ποσότητες υποθετικών σωματιδίων και καταστάσεων ύλης με «εξωτικές» φυσικές ιδιότητες, όπως η αρνητική πυκνότητα ενέργειας. Αυτός ο τύπος ύλης είτε δεν μπορεί να βρεθεί είτε δεν μπορεί να παραχθεί σε ικανές ποσότητες. Αντίθετα, νέα έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν «παρακάμπτει» αυτό το πρόβλημα δημιουργώντας μια νέα κατηγορία εξαιρετικά ταχέων «σολιτονίων», χρησιμοποιώντας πηγές με μόνο θετικές ενέργειες που μπορούν να επιτρέψουν ταξίδι σε οποιαδήποτε ταχύτητα. Αυτό επανεκκινεί τη συζήτηση για την πιθανότητα ταξιδιών σε ταχύτητες μεγαλύτερες του φωτός με βάση τη συμβατική φυσική. Η εν λόγω έρευνα δημοσιεύτηκε στο Classical and Quantum Gravity. Ο συντάκτης της, Έρικ Λεντς, ανέλυσε υπάρχουσες έρευνες και ανακάλυψε κενά σε προηγούμενες μελέτες πάνω σε «κινητήρες στρέβλωσης» (warp drives). Ο Λεντς πρόσεξε ότι υπήρχαν ανεξερεύνητες ακόμα καταστάσεις καμπυλότητας του χωροχρόνου οργανωμένες σε «σολιτόνια», που έχουν τη δυνατότητα να επιλύσουν τον γρίφο, διατηρώντας τη φυσική βιωσιμότητα Ένα σολιτόνιο- ανεπίσημα χαρακτηρίζεται και ως «φυσαλίδα στρέβλωσης» (ή «δίνης»)- είναι ένα συμπαγές κύμα που διατηρεί το σχήμα του και κινείται με συνεχή ταχύτητα. Ο Λεντς «έβγαλε» εξισώσεις Αϊνστάιν για ανεξερεύνητες διαρρυθμίσεις σολιτονίων, διαπιστώνοντας ότι οι αλλαγμένες γεωμετρίες χωροχρόνου μπορούσαν να σχηματιστούν με έναν τρόπο που λειτουργούσε ακόμα και με συμβατικές ενεργειακές πηγές. Στην ουσία, η νέα μέθοδος χρησιμοποιεί την ίδια τη δομή του χωροχρόνου, διαρρυθμισμένη σε ένα σολιτόνιο, για να παρέχει μια λύση για ταξίδια γρηγορότερα από το φως, που θα χρειαζόταν μόνο πηγές με θετικές πυκνότητες ενέργειας- χωρίς να απαιτούνται «εξωτικές» αρνητικές πυκνότητες ενέργειας. Εάν μπορούσε να παραχθεί επαρκής ενέργεια, οι εξισώσεις που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την έρευνα θα μπορούσαν να επιτρέψουν ένα ταξίδι στον Εγγύτατο Κενταύρου (το κοντινότερο σε εμάς άστρο) και πάλι πίσω στη Γη μέσα σε μερικά χρόνια αντί για δεκαετίες ή χιλιετίες. Συγκριτικά, με την παρούσα πυραυλική τεχνολογία θα χρειάζονταν πάνω από 50.000 χρόνια απλά και μόνο για να πάει κάποιος εκεί. Επιπρόσθετα, τα σολιτόνια διαρρυθμίστηκαν έτσι ώστε να περιλαμβάνουν μια περιοχή με ελάχιστες παλιρροιακές δυνάμεις,έτσι ώστε το πέρασμα του χρόνου μέσα στο σολιτόνιο να είναι αντίστοιχο αυτού έξω από αυτό- ένα ιδανικό περιβάλλον για ένα διαστημόπλοιο. Αυτό θα σήμαινε ότι δεν θα παρατηρούνται παράδοξα όπως το αποκαλούμενο «παράδοξο του διδύμου», όπου ένας από δύο διδύμους που ταξιδεύει κοντά στην ταχύτητα του φωτός γηράσκει πολύ πιο αργά από τον άλλο, που παραμένει στη Γη. Με βάση αυτές τις εξισώσεις, και οι δύο δίδυμοι θα είχαν την ίδια ηλικία όταν συναντιούνταν ξανά. «Η δουλειά αυτή έχει πάει το πρόβλημα των υπερφωτονικών ταξιδιών ένα βήμα πιο μακριά από τη θεωρητική έρευνα στη θεμελιώδη φυσική και πιο κοντά στη μηχανολογία. Το επόμενο βήμα είναι να βρούμε πώς θα μειώσουμε την αστρονομική ποσότητα ενέργειας που απαιτείται, εντός των ορίων των σημερινών τεχνολογιών, όπως μια μεγάλη σύγχρονη γεννήτρια πυρηνικής σχάσης. Τότε μπορούμε να συζητήσουμε για την κατασκευή των πρώτων πρωτοτύπων» είπε ο Λεντς- διευκρινίζοντας πως αυτή τη στιγμή η ενέργεια που απαιτείται για αυτό το νέο είδος διαστημικής προώθησης είναι τεράστια: «Η ενέργεια που απαιτείται για έναν τέτοιο κινητήρα που θα ταξιδεύει σε ταχύτητα του φωτός, περιβάλλοντας ένα διαστημόπλοιο ακτίνας 100 μέτρων, είναι της τάξης μάζας εκατοντάδων φορών αυτής του Δία. Η εξοικονόμηση ενέργειας θα έπρεπε να είναι δραστική για να βρεθεί εντός του εύρους των σύγχρονων πυρηνικών αντιδραστήρων σχάσης». https://www.naftemporiki.gr/story/1701374/theoritiki-methodos-gia-taksidia-se-taxutites-megaluteres-tou-fotos

Σινορωσική συνεργασία στο φεγγάρι για τη δημιουργία σταθμού. Ο γενικός διευθυντής της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας (Roskosmos) Ντμίτρι Ρογκόζιν και ο επικεφαλής της Κινεζικής Εθνικής Διαστημικής Υπηρεσίας (CNSA) Τζαν Κετζιάν υπέγραψαν εκ μέρους των κυβερνήσεών τους μνημόνιο αμοιβαία κατανόησης για την συνεργασία στον τομέα της δημιουργίας Διεθνούς επιστημονικού σταθμού στην Σελήνη, ανακοίνωσαν σήμερα από κοινού Roskosmos και CNSA. Στην ανακοίνωση της Roskosmos αναφέρεται ότι η Roskosmos και η CNSA «θα συνδράμουν στη δημιουργία του διεθνούς διαστημικού σταθμού στη Σελήνη στον οποίον θα έχουν ανοιχτή πρόσβαση όλες οι ενδιαφερόμενες χώρες και διεθνείς εταίροι, έχοντας ως στόχο να ενισχύσουν την επιστημονικο-ερευνητική συνεργασία και να προωθηθούν η έρευνα και η αξιοποίηση του χώρου του Διαστήματος για ειρηνικούς σκοπούς προς το συμφέρον ολόκληρης της ανθρωπότητας». Μνημόνιο μέσω τηλεδιάσκεψης Η τελετή υπογραφής του μνημονίου έγινε μέσω τηλεδιάσκεψης. «Η Κίνα και η Ρωσία αξιοποιούν την κοινή τους εμπειρία και τις επιστημονικές τεχνολογίες, με σκοπό να δημιουργήσουν έναν οδικό χάρτη για την κατασκευή του διεθνούς ερευνητικού σταθμού στη Σελήνη», αναφέρεται στην ανακοίνωση της CNSA που αναρτήθηκε στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης WeChat. Όπως συνάγεται από την ανακοίνωση των δύο διαστημικών υπηρεσιών, η συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα αυτό προϋποθέτει τόσο τη μελέτη της επιφάνειας της Σελήνης όσο και την υλοποίηση κοινών προγραμμάτων στην τροχιά του φυσικού δορυφόρου της Γης. Τον Νοέμβριο του 2017 Roskosmos και CNSA είχαν υπογράψει ένα πρόγραμμα συνεργασίας στον τομέα του Διαστήματος για το 2018-2020. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει έξι τομείς: μελέτη της Σελήνης και του απώτερου Διαστήματος, διαστημική επιστήμη και σχετιζόμενες με αυτήν τεχνολογίες, δορυφόροι και εφαρμογή τους, βάση στοιχείων και υλικών, συνεργασία στον τομέα των δεδομένων καταγραφής της Γης εξ αποστάσεως και άλλα θέματα. Για την υλοποίηση των στόχων αυτών στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος δημιουργήθηκαν υποομάδες εργασίας. Από το 2020 Τον Ιούνιο του 2020 ο Ρογκόζιν είχε ανακοινώσει ότι έχει συζητήσει με τους Κινέζους συναδέλφους το θέμα της συνεργασίας τους στο Διάστημα στο πλαίσιο ενός διαστημικού επιστημονικού σταθμού στην Σελήνη. Τον Δεκέμβριο του 2020 ο Ρογκόζιν είχε δηλώσει στο Συμβούλιο της Ομοσπονδίας ( άνω βουλή) ότι τον Ιούνιο η Κίνα είχε προτείνει στην Ευρώπη συνεργασία στον τομέα της κατάκτησης του Διαστήματος. Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο αναπληρωτής διευθυντής της Roskosmos, αρμόδιος για θέματα διεθνούς συνεργασίας Σεργκέι Σαβέλιεφ είχε δηλώσει στο πρακτορείο TASS ότι η Roskosmos συζητάει με συναδέλφους της από την Κίνα το ενδεχόμενο της δημιουργίας διαστημικής βάσης στην Σελήνη και μελετάει τις τεχνικές παραμέτρους υλοποίησης του έργου. https://www.naftemporiki.gr/story/1701072/sinorosiki-sunergasia-sto-feggari-gia-ti-dimiourgia-stathmou

Η Γη ήταν πιθανώς ένας υδάτινος κόσμος πριν 3,5 δισεκ. χρόνια. Η ξηρά ήταν μάλλον σπάνιο πράγμα πριν τρία έως τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια στη Γη και οι ωκεανοί του πλανήτη μας είχαν σχεδόν διπλάσιο νερό από ό,τι σήμερα, αρκετό για να είναι βυθισμένες όλες οι σημερινές ήπειροι σε ύψος μεγαλύτερο και από την κορυφή του Έβερεστ, σύμφωνα με την εκτίμηση μιας νέας αμερικανικής επιστημονικής μελέτης. Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι στην πορεία του χρόνου τα επίπεδα των θαλασσών και ωκεανών έχουν ανεβοκατέβει ανάλογα με τις επικρατούσες στον πλανήτη θερμοκρασίες, όμως θεωρούσαν ότι η συνολική επιφάνεια των υδάτων είχε λίγο-πολύ παραμείνει σταθερή. Η νέα μελέτη αμφισβητεί αυτή την εκτίμηση, καθώς θεωρεί πιθανή την ύπαρξη μιας Γης που ήταν ένας υδάτινος κόσμος κάποτε. Το νέο μοντέλο των ερευνητών, που βασίστηκε και σε εργαστηριακά πειράματα, με επικεφαλής τον Τζούντζιε Ντονγκ του Τμήματος Γεωεπιστημών και Πλανητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «AGU Advances»της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, σύμφωνα με το «Science». Και άλλες επιστημονικές ομάδες σταδιακά εμφανίζουν νέα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ μιας Γης που κάποτε είχε πολύ περισσότερο νερό σε έκταση και όγκο. Η ύπαρξη μεγαλύτερων ωκεανών μάλλον περιπλέκει τα σενάρια για το πώς ξεκίνησε και εξελίχθηκε η ζωή στον πλανήτη μας. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/35.html

Ακούστε τον άνεμο στον Άρη και το λέιζερ του Perseverance. Πρώτα ακούσαμε για πρώτη φορά τους ήχους ενός άλλου πλανήτη, τώρα μπορούμε να ακούσουμε και το λέιζερ του Perseverance να βομβαρδίζει βράχους από απόσταση για να εξετάσει τη χημική σύστασή τους. Η NASA δημοσιοποίησε νέα αρχεία ήχου που μετέδωσε ο καινούργιος ρομποτικός γεωλόγος της στον Άρη. Οι ηχογραφήσεις έρχονται να συμπληρώσουν τις πρώτες μετρήσεις με το όργανο SuperCam, ένα σύνθετο σύστημα που περιλαμβάνει μια κάμερα, μια συσκευή λέιζερ και φασματόμετρα που εξετάζουν γεωλογικούς σχηματισμούς από απόσταση έως επτά μέτρων. Προϊόν συνεργασίας ανάμεσα στο αμερικανικό Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος και του γαλλικού ερευνητικού οργανισμού CNES, το SuperCam σχεδιάστηκε να πραγματοποιεί πέντε διαφορετικές μεθόδους ανάλυσης που θα βοηθήσουν τους γεωλόγους της αποστολής να επιλέξουν σε ποιους βράχους θα πραγματοποιήσουν δειγματοληψίες για την αναζήτηση ενδείξεων αρχαίας ζωής. Τα διαδοχικά «κλικ» που ακούγονται στα νέα αρχεία ήχου δίνουν επιπλέον πληροφορίες για τη σύσταση των στόχων –όσο πιο σκληρή είναι η επιφάνεια των εξωγήινων βράχων, τόσο πιο έντονα ακούγονται τα κλικ καθώς η δέσμη λέιζερ πέφτει στην επιφάνειά τους. Το πρώτο από τα τρία νέα αρχεία ήχου καταγράφηκε μόλις 18 ώρες μετά την προσεδάφιση του Perseverance στη λεκάνη του κρατήρα Τζέζερο, η οποία φιλοξενούσε κάποτε μια αρχαία λίμνη και τις εκβολές ποταμών που στέγνωσαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Ο ασθενικός αρειανός άνεμος (η ατμόσφαιρα του Άρη είναι 100 φορές πιο αραιή από τη γήινη) ακούγεται καλύτερα στο δεύτερο αρχείο, ειδικά στο 20ό δευτερόλεπτο, που καταγράφηκε τρεις ημέρες αργότερα. Το τρίτο αρχείο περιλαμβάνει τους ήχους του λέιζερ. Το Perseverance πέρασε τις πρώτες τρεις εβδομάδες του στον Άρη υποβαλλόμενο σε διαγνωστικά τεστ. Η κύρια φάση της αποστολής προγραμματίζεται να ξεκινήσει την άνοιξη. Πρώτα, όμως, η NASA θα αναζητήσει κατάλληλη θέση για την πρώτη πτήση του Ingenuity, του πρώτου ιπτάμενου μέσου που ταξιδεύει εκτός της Γης. Το ελικοφόρο drone με την ονομασία Ingenuity, βάρους 2 κιλών, περιμένει τοποθετημένο στο κάτω τμήμα του Perseverance. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/perseverance.html

Σκουληκότρυπες που επιτρέπουν την διέλευση ανθρώπων. Η πρώτη ( αναφορά σε κάποιο είδος σκουληκότρυπας, έστω και παραμυθένια, αποτελεί ο καθρέφτης που χρησιμοποιεί η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Στην μια πλευρά του καθρέφτη βρίσκεται η εξοχή της Οξφόρδης στην Αγγλία και στην άλλη πλευρά ο φανταστικός κόσμος των θαυμάτων όπου μεταφέρεται ακαριαία η Αλίκη περνώντας μέσα από τον καθρέφτη. Οι σκουληκότρυπες είναι το αγαπημένο τέχνασμα στα σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας που μεταφέρει ταχύτατα τους πρωταγωνιστές από το ένα άκρο του γαλαξία στο άλλο ή σε άλλους γαλαξίες, παρακάπτοντας τις τεράστιες συμπαντικές αποστάσεις. Όμως, παρά το πλήθος των έργων επιστημονικής φαντασίας που αναφέρονται σ’ αυτές (χτυπητά παραδείγματα ο «Πόλεμος των Άστρων» και το «Interstellar»), τα ταξίδια μέσα από τις σκουληκότρυπες είναι δύσκολο να δικαιολογηθούν επιστημονικά. Πρόσφατα, δύο διαφορετικές ερευνητικές ομάδες παρουσίασαν θεωρητικά μοντέλα που κάνουν τις σκουληκότρυπες να φαίνονται λιγότερο εξωτικές και κάπως πιο αξιόπιστες στην υποτιθέμενη χρήση τους από ανθρώπους. Η ιδέα της σκουληκότρυπας είναι περίπου τόσο παλιά όσο και της μαύρης τρύπας. Εμφανίστηκε το 1935, όταν o Einstein δημοσίευσε μια εργασία με τον συνεργάτη του Nathan Rosen , στην οποία επιχείρησαν να αποδείξουν ότι οι ιδιομορφίες Schwarzschild που προανήγγειλαν τις μαύρες τρύπες δεν υπήρχαν. Τελικά, ενώ οι μαύρες τρύπες ανακαλύφθηκαν από τους αστρονόμους, η ύπαρξη σκουληκοτρυπών παραμένει μέχρι σήμερα ανοιχτό ερώτημα. Ακόμα κι αν μπορούσε να σχηματιστεί μια σκουληκότρυπα, η βαρυτική έλξη της ύλης μέσα σε αυτή θα προκαλούσε πιθανώς το κλείσιμο του λαιμού της (το στενότερο σημείο στη σήραγγα), εμποδίζοντας το ταξίδι από τη μία πλευρά στην άλλη. Οι θεωρητικοί έχουν προτείνει τρόπους για να διατηρηθεί ανοιχτή μια σκουληκότρυπα, συνήθως προσθέτοντας εξωτική ύλη, ένα υποθετικό είδος ύλης που αντιστέκεται στην βαρυτική κατάρρευση. Ο Jose Blázquez-Salcedo από το πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και οι συνεργάτες του, βρήκαν μια λύση διαπερατής σκουληκότρυπας που δεν απαιτεί εξωτική ύλη [Traversable wormholes in Einstein-Dirac-Maxwell theory]. Μοντελοποιούν την σκουληκότρυπα χρησιμοποιώντας ένα ημικλασικό πλαίσιο, στο οποίο η ύλη αντιμετωπίζεται ως ένα σύνολο φερμιονίων (σωματίδια με ημιακέραιο σπιν) που περιγράφονται με κβαντομηχανικές κυματοσυναρτήσεις, αλλά αλληλεπιδρά διαμέσου των κλασικών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, κάτι που απλοποιεί τις εξισώσεις. Μεταβάλλοντας παραμέτρους, μεταξύ των οποίων το φορτίο και την μάζα των φερμιονίων, ο Blázquez-Salcedo και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν διαπερατές σκουληκότρυπες, εφόσον ο λόγος του συνολικού φορτίου προς τη συνολική μάζα μέσα στην σκουληκότρυπα υπερβαίνει ένα θεωρητικό όριο που ισχύει για τις μαύρες τρύπες. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι αυτή η λύση θα πρέπει να παραμένει αληθής και σε ένα πιο ολοκληρωμένο μοντέλο, όπου τα πεδία που αντιστοιχούν στις αλληλεπιδράσεις ύλης είναι κβαντισμένα. Αλλά οι σκουληκότρυπες που ο Blázquez-Salcedo και οι συνάδελφοί του οραματίζονται είναι μικροσκοπικές – πολύ μικρές για να «τρυπώσουν» και να τις διασχίσουν άνθρωποι. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Juan Maldacena από το Ινστιτούτο Προχωρημένων Μελετών στο New Jersey και ο Alexey Milekhin από το Πανεπιστήμιο του Princeton έχουν διερευνήσει σκουληκότρυπες που θα παρέχουν ασφαλή διέλευση σε τολμηρούς ταξιδιώτες.Το μοντέλο τους υποθέτει ότι οι σκουληκότρυπες σχηματίζονται σε έναν πενταδιάστατο χωροχρόνο, όπως προτείνουν ορισμένες κοσμολογίες της θεωρίας χορδών. Οι ερευνητές δείχνουν ότι μια φιλική προς τον άνθρωπο σκουληκότρυπα – με επιταχύνσεις μικρότερες από 20g – θα μπορούσε να επιτρέψει το ταξίδι κατά μήκος ενός γαλαξία σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Αυτή η σύντομη διάρκεια θα ισχύει μόνο για το άτομο που διασχίζει την σκουληκότρυπα, καθώς ένας εξωτερικός παρατηρητής θα μετρήσει την διάρκεια του ταξιδιού σε χιλιάδες χρόνια. https://physicsgg.me/2021/03/11/%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%b7%ce%ba%cf%8c%cf%84%cf%81%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%82-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%84%cf%81%ce%ad%cf%80%ce%bf%cf%85%ce%bd-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b4%ce%b9/

Τυχαία ανακάλυψη του Juno διαψεύδει την θεωρία για το Ζωδιακό Φως. Κοιτάξτε προς τον ουρανό λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα ή πριν από την αυγή – μπορεί να δείτε μια αμυδρή στήλη φωτός να ορθώνεται πάνω από τον ορίζοντα. Η λάμψη είναι το λεγόμενο Ζωδιακό Φως, ηλιακό φως που ανακλάται προς την κατεύθυνση της Γης από ένα σύννεφο σωματιδίων σκόνης που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο. Εδώ και δεκαετίες, οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι η διαπλανητική σκόνη προέρχεται από συγκρούσεις αστεροειδών, ή απελευθερώνεται από κομήτες που πλησιάζουν τον Ήλιο. Τώρα, όμως, η θεωρία δείχνει να ανατρέπεται από παρατηρήσεις του σκάφους Juno που κινείται σήμερα σε τροχιά γύρω από τον Δία. Όπως αναφέρουν ερευνητές της NASA και συνάδελφοί τους στη Δανία, η σκόνη πιθανότατα πηγάζει από τον Άρη, αν και ο μηχανισμός παραμένει ασαφής. Καταιγίδα σκόνης Η ανακάλυψη ήρθε σχεδόν τυχαία χάρη σε παρατηρήσεις που συλλέχθηκαν στη διάρκεια των πέντε ετών που χρειάστηκε το Juno για να φτάσει στον Δία μετά την εκτόξευσή του το 2011. «Ποτέ δεν φανταστήκαμε ότι θα αναζητούσαμε διαπλανητική σκόνη» λέει ο Τζον Λέιφ Γιόργκενσεν, καθηγητής του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας, πρώτος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύεται στο Journal of Geophysical Research: Planets. Ο Γιόργκενσεν είχε σχεδιάσει τις τέσσερις κάμερες που επιτρέπουν στο Juno να προσανατολίζεται στον χώρο –κάμερες που λαμβάνουν φωτογραφίες του ουρανού τέσσερις φορές το δευτερόλεπτο και καταγράφουν τις θέσεις συγκεκριμένων άστρων, σε σχέση με τα οποία προσανατολίζεται το σκάφος. Ο ερευνητής ήλπιζε ότι οι κάμερες μπορεί να κατέγραφαν κάποιον άγνωστο ως σήμερα αστεροειδή, γι΄αυτό και προγραμμάτισε μία από αυτές να ενημερώνει τη Γη για τυχόν αντικείμενα που εμφανίζονταν σε πολλαπλές λήψεις αλλά δεν περιλαμβάνονταν στον κατάλογο των γνωστών ουράνιων σωμάτων. Ο Γιόργκενσεν και οι συνεργάτες του έμειναν έκπληκτοι όταν η κάμερα άρχισε να μεταδίδει χιλιάδες εικόνες μυστηριωδών αντικειμένων –γραμμές φωτός που εμφανίζονταν και αμέσως μετά εξαφανίζονταν. Αρχικά οι ερευνητές πίστεψαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το Juno. «Οι εικόνες έμοιαζαν σαν να τίναζε κανείς ένα σκονισμένο τραπεζομάντηλο έξω από το παράθυρο» λέει ο Γιόργκενσον σε ανακοίνωση της NASA. H προσεκτική ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι τα μυστηριώδη αντικείμενα ήταν μικροσκοπικά θραύσματα που εκτινάσσονταν από τους ανοιχτούς ηλιακούς συλλέκτες του Juno λόγω της πρόσκρουσης σωματιδίων σκόνης με ταχύτητα 16.000 χιλιομέτρων ανά ώρα. Οι παρατηρήσεις επέτρεψαν τελικά την χαρτογράφηση των σωματιδίων σκόνης κατά μήκος της διαδρομής του Juno (το οποίο αρχικά ταξίδεψε μέχρι πέρα από την τροχιά του Άρη και μετά επέστρεψε στη γειτονιά της Γης για να επιταχυνθεί από το βαρυτικό πεδίο της και να συνεχίσει ταχύτερα το ταξίδι προς τον Δία). Τα σωματίδια σκόνης, έδειξε η ανάλυση, βρίσκονται απλωμένα σε έναν δίσκο που εκτείνεται από την τροχιά της Γης μέχρι την τροχιά του Άρη. Ο λόγος που τα σωματίδια δεν μπορούν να φτάσουν πιο κοντά στον Ήλιο είναι ότι παγιδεύονται από το βαρυτικό πεδίο της Γης. Τα σωματίδια δεν μπορούν να κινηθούν ούτε προς την αντίθετη πλευρά, πέρα από την τροχιά του Άρη, επειδή το βαρυτικό πεδίο του Δία λειτουργεί ως εμπόδιο. Το συμπέρασμα είναι ότι η διαπλανητική σκόνη κινείται σε μια σχεδόν κυκλική τροχιά γύρω από τον Ήλιο, από την τροχιά της Γης μέχρι την απόσταση των δύο αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο. Η αστρονομική μονάδα (AU) ισούται με τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου, περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα. «Το μόνο αντικείμενο που γνωρίζουμε να κινείται σε σχεδόν κυκλική τροχιά στα 2 AU είναι ο Άρης, οπότε είναι λογικό ο Άρης να αποτελεί την πηγή της σκόνης» εξηγεί ο Γιόργκενσεν. Η υποψία επιβεβαιώθηκε όταν οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μαθηματικά μοντέλα για να εξετάσουν αν η κατανομή της σκόνης, όπως καταγράφηκε από το Juno, ταιριάζει με την κατανομή του ζωδιακού φωτός. «Η κατανομή προέβλεπε με ακρίβεια τη χαρακτηριστική υπογραφή της αυξομείωσης του ζωδιακού φωτός» λέει η NASA. Παραμένει ωστόσο ασαφές πώς αυτό το γιγάντιο σύννεφο σκόνης σηκώθηκε από την επιφάνεια του Άρη. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι τα σωματίδια εκτινάσσονται στο Διάστημα από τις παγκόσμιες αμμοθύελλες που ενίοτε καλύπτουν τον κόκκινο πλανήτη. Πώς μπορείτε να δείτε το ζωδιακό φως Αν ο ουρανός ήταν απολύτως σκοτεινός, το ζωδιακό φως θα σχημάτιζε μια λωρίδα που εκτείνεται από τη μία άκρη του ορίζοντα μέχρι την άλλη, από τη δύση μέχρι την ανατολή. Η λωρίδα αυτή ακολουθεί το λεγόμενο επίπεδο της εκλειπτικής, το επίπεδο στο οποίο κινούνται οι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο. Ακολουθεί επίσης τον λεγόμενο ζωδιακό κύκλο, τη λωρίδα του ουρανού όπου βρίσκονται οι αστερισμοί των ζωδίων –γι΄αυτό και το ζωδιακό φως ονομάζεται έτσι. Πρακτικά ο ουρανός δεν είναι ποτέ απόλυτα σκοτεινός, και το ζωδιακό φως είναι τόσο αχνό ώστε συχνά χάνεται μέσα στη λάμψη της Σελήνης. Στην καλύτερη περίπτωση, μόνο ένα τμήμα της ζωδιακής λάμψης είναι ορατό, πάντα προς την κατεύθυνση του Ήλιου. Η καλύτερη ώρα παρατήρησης είναι λίγο πριν από την αυγή, οπότε το ζωδιακό φως εμφανίζεται στην κατεύθυνση της ανατολής, ή λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα, οπότε εμφανίζεται στη δύση. Αν καταφέρετε να το δείτε, σκεφτείτε ότι βλέπετε το ηλιακό φως που ανακλάται πάνω σε διαπλανητικά σωματίδια σκόνης με διάμετρο από 10 μέχρι 100 μικρόμετρα, τόσο μικρά ώστε θα ήταν ορατά μόνο με ένα πολύ καλό μικροσκόπιο. Σκεφτείτε επίσης πως, εφόσον η νέα μελέτη ευσταθεί, το σύννεφο που διαχέει το ηλιακό φως αποτελείται από σκόνη που σηκώθηκε από την επιφάνεια του Άρη. Όπως φαίνεται, ο κόκκινος πλανήτης λάμπει στον ουρανό ακόμα και όταν δεν είναι άμεσα ορατός. Στις φωτογραφιες Το ζωδιακό φως κατά τους μήνες Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο, μετά τη λήξη του λυκόφωτος γίνεται ορατό στον δυτικό πάντα ορίζοντα σε μορφή τριγωνικής στήλης που εκτείνεται κατά μήκος της εκλειπτικής. Το ύψος του φωτός αυτού στην Ελλάδα φαίνεται να περιορίζεται στις 50°. Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και στον ανατολικό ορίζοντα, προ του λυκαυγούς, κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Πρωινό ζωδιακό φως πάνω από το Πετρίλο Καρδίτσας. Photo Credit: Κωνσταντίνος Βασιλακάκος (Konstantinos Vasilakakos) https://physicsgg.me/2021/03/11/%cf%84%cf%85%cf%87%ce%b1%ce%af%ce%b1-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%ce%ac%ce%bb%cf%85%cf%88%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-juno-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%88%ce%b5%cf%8d%ce%b4%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b8/

Μια κατασκοπική ιστορία από τον χώρο της Φυσικής. Ο Morris Berg (1902–1972) ήταν ένας παίκτης του μπέιζμπολ κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον σύγχρονες γλώσσες (Λατινικά, Ελληνικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Γερμανικά και Σανσκριτικά) και Νομική στο Κολούμπια. Η καριέρα του Berg ως επαγγελματία παίκτη του μπέιζμπολ διήρκεσε 16 χρόνια. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Berg ήταν 39 ετών και η φήμη του ως παίκτη του μπέιζμπολ, μαζί με τη νομική του κατάρτιση και τις δεξιότητες ξένων γλωσσών του εξασφάλισε μια θέση στο Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (Office of Strategic Services). Μία από τις αποστολές του Berg ήταν ένα ταξίδι στην ουδέτερη Ελβετία, όπου έπρεπε να παρακολουθήσει μια διάλεξη του Γερμανού φυσικού Werner Heisenberg στη Ζυρίχη. Οι εντολές του ήταν να διερευνήσει κατά πόσο είχε προχωρήσει ο Heisenberg, που εργαζόταν στο ναζιστικό πρόγραμμα για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας. Εφόσον ο Berg έκρινε ότι οι Γερμανοί ήταν κοντά στην κατασκευή της, θα τον πυροβολούσε! Τον Δεκέμβριο του 1944 παρακολούθησε την διάλεξη, οπλισμένος με πιστόλι. Τελικά συμπέρανε ότι οι προσπάθειες του Heisenberg και η πρόοδος της Γερμανίας στην ανάπτυξη πυρηνικής βόμβας υπερεκτιμήθηκαν. Έτσι, γλίτωσε την εκτέλεση ο πατέρας της αρχής της αβεβαιότητας. Η ιστορία αυτή περιγράφεται στο βιβλίο του Nicholas Dawidoff, «The Catcher Was a Spy: The Mysterious Life of Moe Berg» (1994), που έγινε και ταινία. Στην Ελλάδα παίχτηκε με τίτλο «Υπεράνω πάσης υποψίας» : https://physicsgg.me/2021/03/10/%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%80%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%87%cf%8e%cf%81%ce%bf-%cf%84/

Μετρήσεις στα όρια του ηλιακού μας συστήματος και στο διαστρικό χώρο από τις αποστολές Voyager 1, Voyager 2 και Cassini. Live μετάδοση - Κύκλος σεμιναρίων «Δημήτρης Γιαννόπουλος»: Μετρήσεις στα όρια του ηλιακού μας συστήματος και στο διαστρικό χώρο από τις αποστολές Voyager 1, Voyager 2 και Cassini, Τετάρτη 17 Μαρτίου Περίληψη: Η ανώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου μας δεν είναι στατική, αλλά διαστέλλεται με τη μορφή ενός μαγνητισμένου ρευστού που αποτελείται κυρίως από πρωτόνια και ηλεκτρόνια, γνωστό και ως «πλάσμα», το οποίο ταξιδεύει με ταχύτητες από 400 έως και 800 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο και ονομάζεται «ηλιακός άνεμος» (Solar Wind). Η εκτόνωση του ηλιακού ανέμου διαμορφώνει μια μεγάλη «σφαίρα-φυσαλίδα» που ονομάζουμε «Ηλιόσφαιρα» (ή διαφορετικά ηλιακή αστρόσφαιρα) και συνιστά μια εκτεταμένη περιοχή στην οποία κυριαρχεί το αποτύπωμα της ηλιακής δραστηριότητας. Αυτή η φυσαλίδα περιλαμβάνει το ηλιακό μας σύστημα και τους αστεροειδείς, ενώ εκτείνεται πέρα από αυτό, σε αποστάσεις μεγαλύτερες κατά τουλάχιστον 120 φορές την απόσταση Γης-Ηλίου (1 Αστρονομική Μονάδα -AU- είναι περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα). Η ροή του ηλιακού ανέμου στο διαπλανητικό χώρο συνεχίζεται με υπερηχητικές ταχύτητες έως τη στιγμή που συναντά το κρουστικό κύμα παύσης (Termination Shock), όπου ο ηλιακός άνεμος επιβραδύνεται σημαντικά, ενώ το ηλιακό πλάσμα «συμπιέζεται» και «θερμαίνεται». Το κρουστικό κύμα παύσης σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια περιοχή που ονομάζουμε ηλιοθήκη (Heliosheath) η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια δεξαμενή που περιλαμβάνει ένα μείγμα από ηλεκτρόνια και ιόντα, ουδέτερα (αφόρτιστα) άτομα αλλά και πεδία. Η ηλιοθήκη οριοθετείται εξωτερικά από την ηλιόπαυση (Heliopause), πάνω στην οποία προσπίπτει και περιτυλίγεται το μεσοαστρικό πλάσμα και το μεσοαστρικό μαγνητικό πεδίο, σχηματίζοντας τη διεπαφή μεταξύ του ηλιακού πλάσματος και του Γαλαξία. Στη διαδικτυακή μας συζήτηση θα επικεντρωθούμε στον τρόπο με τον οποίο οι επιτόπιες παρατηρήσεις από τις αποστολές Voyager 1 και 2, συνδυασμένες με τις μετρήσεις Ενεργητικών Ουδέτερων Ατόμων (ΕΝΑ) από την αποστολή Cassini (που βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Κρόνο έως τις 15-Σεπ.-2017) έχουν επαναπροσδιορίσει σημαντικά τη γνώση μας σχετικά με τη δομή και την αλληλεπίδραση της ηλιόσφαιρας με το μεσοαστρικό αέριο, δίνοντας νέα ώθηση για την εξαγωγή θεωριών και συμπερασμάτων, καταρρίπτοντας προηγούμενες επιστημονικές αντιλήψεις δεκαετιών. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/voyager-1-voyager-2-cassini.html

Αστεροειδής θα περάσει στις 21/03 σε απόσταση 2 εκατ. χλμ από τη Γη-Δεν υπάρχει απειλή για πρόσκρουση. Οι αστρονόμοι εντόπισαν το 2020 τον αριθμό-ρεκόρ των 2.958 προηγουμένως άγνωστων αστεροειδών που πέρασαν σχετικά κοντά από τη Γη. Πιθανώς υπήρξαν και άλλοι που ποτέ δεν έγιναν αντιληπτοί. Εξάλλου, φέτος, στις 21 Μαρτίου, αναμένεται να περάσει σε απόσταση ασφαλείας από τον πλανήτη μας ο μεγαλύτερος αστεροειδής που έχει κάνει κάτι τέτοιο μέσα στο 2021. Παρά τις δυσκολίες που έχει προκαλέσει η πανδημία Covid-19 στην αστρονομική κοινότητα, οι αστρονόμοι, έχοντας βελτιώσει τις διαθέσιμες τεχνικές δυνατότητές τους, κατάφεραν να παρατηρήσουν πέρυσι περισσότερες κοντινές διελεύσεις αστεροειδών από κάθε άλλη χρονιά, σύμφωνα με το «Nature». Από το 1998, όταν η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) άρχισε τη σχετική αναζήτηση, έχουν παρατηρηθεί περισσότεροι από 25.000. Οι περισσότερες ανιχνεύσεις κοντινών διελεύσεων αστεροειδών το 2020 (οι 1.548) έγιναν από τα τρία τηλεσκόπια Catalina Sky Survey στην Αριζόνα και άλλες 1.152 προήλθαν από το επίσης αμερικανικό τηλεσκόπιο Pan-STARRS στη Χαβάη. Από τους συνολικά 2.958 που εντοπίστηκαν, μερικοί πλησίασαν αρκετά τη Γη, καθώς οι 107 πέρασαν σε μικρότερη απόσταση από την απόσταση Γης-Σελήνης. Οι κοντινότερες γνωστές διελεύσεις έγιναν από τον μικροσκοπικό αστεροειδή 2020 QG, ο οποίος πέρασε πέρυσι τον Αύγουστο μόνο 2.950 χιλιόμετρα πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό, καθώς επίσης από τον επίσης πολύ μικρό 2020 VT4, που πέρασε τον Νοέμβριο μόλις 400 χιλιόμετρα από τη Γη. Όλες αυτές οι ανακαλύψεις κάνουν τους αστρονόμους πιο συνειδητούς για το «μπιλιάρδο» που παίζεται στο ηλιακό σύστημά μας, με ουκ ολίγους αστεροειδείς να εκτοξεύονται προς τη Γη. Αυτό αυξάνει τους κινδύνους για τη μελλοντική πρόσκρουση κάποιου στη Γη, όπως κατά καιρούς έχει συμβεί στο παρελθόν και που, όπως δείχνουν οι πολυπληθείς κρατήρες στις επιφάνειες όλων των άλλων πλανητών και δορυφόρων, έχει κατ' επανάληψη συμβεί σε άλλα κοντινά (Σελήνη) και πιο μακρινά ουράνια σώματα (π.χ. Άρης). Σε λίγες ημέρες, στις 21 Μαρτίου, ακόμη ένας αστεροειδής, ο 2001 FO32, θα περάσει σε απόσταση δύο εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της NASA, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή απειλή για πρόσκρουση με τον πλανήτη μας. Θα κινείται με μεγάλη ταχύτητα 124.000 χλμ. την ώρα και έχει διάμετρο 440 έως 680 μέτρων, γεγονός που τον καθιστά τον μεγαλύτερο που έχει εντοπιστεί φέτος. Ο εν λόγω αστεροειδής έχει χαρακτηριστεί ως «δυνητικά επικίνδυνος» από το Κέντρο Μελετών Κοντινών στη Γη Αντικειμένων (CNEOS) της NASA και θα ξαναπλησιάσει τον πλανήτη μας το 2052. Σε κάθε περίπτωση, οι διαστημικές υπηρεσίες ανά τον κόσμο ετοιμάζουν διάφορα σχέδια πλανητικής άμυνας, για να μην «πιαστούν στον ύπνο». Χαρακτηριστική θεωρείται η περίπτωση του διαμέτρου 340 μέτρων διαστημικού βράχου «Άποφι», που πέρασε με ασφάλεια από τη Γη στις 6 Μαρτίου, αλλά θα επιστρέψει το 2029 με μία ανησυχητικά πιο κοντινή διέλευση σε απόσταση το πολύ 40.000 χιλιομέτρων, κοντά στο επίπεδο τροχιάς ορισμένων δορυφόρων. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/2103-2.html

Θα τους παραδώσουμε το Διάστημα; Ο Τζεφ Μπέζος της Amazon και ο Ελον Μασκ της Tesla έχουν αποδυθεί σε μια πρωτόγνωρη κούρσα κατάκτησής του Γιατί, άραγε, οι δύο πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη επιθυμούν διακαώς να τον εγκαταλείψουν; Ο Ελον Μασκ της Tesla και ο Τζεφ Μπέζος της Amazon, συνδυαστικά, έχουν περιουσία μεγαλύτερη των 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και κρατούν στα χέρια τους τα ηνία δύο από τους πιο κερδοφόρους επιχειρηματικούς κολοσσούς που υπήρξαν ποτέ. Oμως, όταν δεν προωθούν κάθε είδους τεχνολογική καινοτομία στη Γη, προσπαθούν να δώσουν σάρκα και οστά στο όραμα της διαπλανητικής ανθρώπινης παρουσίας. Ο Ελον Μασκ, μέσω της εταιρείας του SpaceX, πρωταγωνιστεί στο πεδίο της ιδιωτικής ανάπτυξης διαστημικής τεχνολογίας. Εκτός από την πληθώρα δορυφόρων και άλλων πυραύλων που, κατά καιρούς, εκτοξεύει, η SpaceX ανακοίνωσε ότι στο τέλος της χρονιάς θα στείλει σε τροχιά την πρώτη διαστημική αποστολή που θα επανδρωθεί από πολίτες. Το εγχείρημα βαφτίστηκε Inspiration 4 (Εμπνευση 4). Η εταιρεία, έναντι ιδιαιτέρως υψηλού ναύλου, έχει επανειλημμένως μεταφέρει αστροναύτες της ΝΑSA στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Θα εξακολουθήσει να το κάνει στο μέλλον, προσθέτοντας όμως στο πελατολόγιό της και ιδιώτες. Ο Μασκ μάλιστα προανήγγειλε ότι η SpaceX μέχρι το 2026 θα μεταφέρει ανθρώπους στον Αρη, εγχείρημα που θα χρηματοδοτήσει με περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Την ίδια στιγμή, ο Τζεφ Μπέζος, ο οποίος ετοιμάζεται να εγκαταλείψει τους επόμενους μήνες τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Αmazon, εντατικοποιεί τη δική του προσπάθεια κατάκτησης του τελευταίου συνόρου, μέσω της Blue Οrigin. Σήμερα η εταιρεία επικεντρώνεται στη μεταφορά φορτίων στο Διάστημα, στην κατασκευή επαναχρησιμοποιήσιμων συστημάτων εκτόξευσης και στην ανάπτυξη τεχνολογίας προσεδάφισης. Στην πραγματικότητα, προσπαθεί να υλοποιήσει το όραμα του Μπέζος για «διαστημική πρόσβαση χαμηλού κόστους». Σύμφωνα με στελέχη της, η Blue Οrigin είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει επανδρωμένες αποστολές. Ο μακροπρόθεσμος στόχος του Μπέζος, τον οποίο ανέπτυξε το 2019, είναι η δημιουργία διαστημικών αποικιών, με τη μορφή περιστρεφόμενων κυλίνδρων οι οποίοι θα έχουν διαφορετικά περιβάλλοντα. Θα έχουν τη δυνατότητα φιλοξενίας εκατομμυρίων ανθρώπων, ανακουφίζοντας τη Γη από τις έντονες πιέσεις που δέχεται σήμερα και καθιστώντας την πιο φιλόξενη. Αναμφίβολα, η συμμετοχή δύο δισεκατομμυριούχων στην προσπάθεια κατάκτησης του Διαστήματος είναι μια θετική εξέλιξη. Γιατί, όμως, εστιάζουν στα αστέρια και στους πλανήτες το επιχειρηματικό τους ενδιαφέρον; Aγνωστο. Ισως να ευθύνεται το γεγονός ότι η ζωή στη Γη μοιάζει σήμερα τόσο επισφαλής. Δεν πρέπει, όμως, να λησμονήσουμε ότι οι δικές τους δεν είναι παρά δύο φωνές μεταξύ δισεκατομμυρίων. Είναι ευθύνη όλων μας να αναλάβουμε μεγαλύτερο έλεγχο του τρόπου με τον οποίο θα ταξιδέψουμε μελλοντικά στους υπέροχους κόσμους του ουράνιου στερεώματος. Τις τελευταίες δεκαετίες παραδώσαμε σχεδόν ολοκληρωτικά τη μοίρα μας στα χέρια ελαχίστων, ιδιαίτερα όσον αφορά την τεχνολογική επανάσταση. Φαίνεται ότι, για ακόμη μία φορά, ενώ κάνουμε τα πρώτα αβέβαια βήματα που θα μας επιτρέψουν να αφήσουμε πίσω μας τη Γη, εμπιστευόμαστε υπέρμετρα τους τεχνολογικούς γίγαντες. Ας αναλογιστούμε ότι εμείς, ο λαός, εφηύραμε το Διαδίκτυο, που σήμερα ανήκει στους τεχνολογικούς κολοσσούς. Εμείς, ο λαός, ανακαλύψαμε τα διαστημικά ταξίδια. Πιθανώς, στο προσεχές μέλλον, και αυτά να ανήκουν στους μεγιστάνες. Απευχόμαστε να συμβεί αυτό. Η αμερικανική υπηρεσία διαστήματος, NASA, και άλλοι κρατικοί φορείς σε όλο τον κόσμο, χρειάζονται την υποστήριξή μας για να καταφέρουν να μεγιστοποιήσουν τις προσπάθειες διαστημικής αναζήτησης. Σίγουρα υπάρχουν τεράστιες ανάγκες στον πλανήτη μας και οι οικονομικοί πόροι που δαπανώνται για την κατάκτηση του τελευταίου συνόρου θα μπορούσαν να διοχετευθούν για τη βελτίωση της καθημερινότητας εκατομμυρίων ανθρώπων εδώ, στον δικό μας πλανήτη. Ωστόσο, η τεράστια απειλή που αντιμετωπίζει η Γη, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, μας αναγκάζει να κοιτάξουμε την ευρύτερη εικόνα. Ας μην ξεχάσουμε το κρυμμένο μήνυμα που τοποθέτησαν οι μηχανικοί της NASA στο αλεξίπτωτο που επέτρεψε την προσεδάφιση του ρομποτικού οχήματος «Perseverance» στον Κόκκινο Πλανήτη. Τα χρώματά του ήταν ένας δυαδικός κώδικας για την πρόταση «Τόλμα τα σπουδαία». Αυτό το μήνυμα δεν απευθυνόταν μόνο στον Ελον Μασκ και στον Τζεφ Μπέζος. Αποδέκτες ήμασταν όλοι. Η NASA Οι επιτυχίες του Μασκ και του Μπέζος όσον αφορά την κατάκτηση του Διαστήματος, παρότι αδιαμφισβήτητα σημαντικές, επισκιάστηκαν από τα πρόσφατα θαυμαστά επιτεύγματα της NASA. Oι δύο αποστολές της κρατικής διαστημικής υπηρεσίας των ΗΠΑ προκάλεσαν θαυμασμό και δέος και επέτρεψαν σε όλους μας να πάρουμε μία γεύση από την ομορφιά των διαστημικών ταξιδιών και των κόσμων που θα εξερευνήσουμε. Η πρώτη επιτυχία της NASA αφορά την αποστολή φωτογραφιών υψηλής ευκρίνειας από την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη. Οι συγκλονιστικές φωτογραφίες ελήφθησαν από τις κάμερες του ρομποτικού οχήματος «Perseverance», που προσεδαφίστηκε στον κρατήρα Γιεζέρο στις 18 Φεβρουαρίου. Είναι τόσο καθαρές που μπορεί κανείς μεγεθύνοντάς τες να εστιάσει τόσο ώστε να δει ακόμα και τις οπές στα πετρώματα ή τους κόκκους της σκόνης της αρειανής επιφάνειας. Την απαράμιλλη ομορφιά των νέων φωτογραφιών του Αρη συμπλήρωσε ένα δεύτερο, εξαιρετικό, επίτευγμα της NASA. Οι φωτογραφίες που έστειλε μία παλαιότερη αποστολή στον πλανήτη Δία, η διαστημική βολίδα «Juno» (ΗΡΑ) η οποία ετέθη σε τροχιά γύρω του τον Ιούλιο του 2016. Οι πτήσεις μεγάλης προσέγγισης πάνω από τον αέριο γίγαντα γέννησαν τις πιο όμορφες φωτογραφίες του πλανήτη μέχρι σήμερα. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_8.html

Ανακαλύφθηκε μετεωρίτης 4,6 δισ. χρόνων - Περιέχει το αρχαιότερο ηφαιστειακό πέτρωμα! Το 2020, ανακαλύφθηκε στην Αλγερινή έρημο Σαχάρα, ένας άκρως ασυνήθιστος μετεωρίτης ηλικίας σχεδόν 4,6 δισεκατομμυρίων ετών, ο οποίος σύμφωνα με τους Γάλλους επιστήμονες που τον ανέλυσαν περιέχει το αρχαιότερο ηφαιστειακό πέτρωμα που έχει βρεθεί ποτέ. Η εκτιμώμενη ηλικία του μετεωρίτη (4,566 δισεκατομμύρια έτη) τοποθετεί την προέλευση του μόλις δύο εκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος μας, τουλάχιστον ένα εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ. «Ο μετεωρίτης είναι ο αρχαιότερος μαγματικός βράχος που έχει αναλυθεί μέχρι σήμερα και ρίχνει φως στη δημιουργία των πρωταρχικών φλοιών που κάλυπταν τους αρχαιότερους πρωτοπλανήτες», σύμφωνα με τους ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS). «Δουλεύω πάνω στους μετεωρίτες περισσότερα από 20 χρόνια και αυτός είναι ο πιο φανταστικός νέος μετεωρίτης που έχω ποτέ δει. Πιθανώς δεν θα ξαναβρούμε κάτι ανάλογο ακόμη πιο παλαιό», δήλωσε στο "New Scientist" ο επικεφαλής ερευνητής Ζαν-Αλί Μπαράτ του Πανεπιστημίου της Βρέστης και του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας. Ο μετεωρίτης ονομάστηκε Erg Chech 002 ή EC 002 και αποτελείται από ανδεσίτη, ο οποίος στη Γη βρίσκεται κυρίως στις ζώνες καταβύθισης, τις περιοχές όπου οι τεκτονικές πλάκες συγκρούονται και η μία βυθίζεται κάτω από την άλλη. ​Σπάνια έχει βρεθεί ανδεσίτης σε μετεωρίτη, καθώς οι περισσότεροι που πέφτουν στον πλανήτη μας, αποτελούνται από ένα άλλο είδος ηφαιστειακού πετρώματος, το βασάλτη. Ο εν λόγω μετεωρίτης πιθανώς αποτελούσε μέρος του φλοιού ενός αρχαίου πρωτοπλανήτη που διασπάστηκε στη νηπιακή ηλικία του ηλιακού συστήματος. Κανένας γνωστός αστεροειδής δεν μοιάζει στη χημική σύνθεση του με τον EC 002, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν έχουν εκλείψει πια σήμερα τέτοια πλανητικά απομεινάρια. https://www.pronews.gr/epistimes/968996_anakalyfthike-meteoritis-46-dis-hronon-periehei-arhaiotero-ifaisteiako-petroma

«Λύθηκε» το μυστήριο ύπαρξής μας; - Κομήτης προκάλεσε την «έκρηξη ζωής» στη Γη. Αδιαμφισβήτητα, ένα ερώτημα το οποίο παραμένει μέχρι και σήμερα άλυτο, είναι το πως ξεκίνησε η ζωή στη Γη. ​Ομάδα αστρολόγων βρίσκεται κοντά στην απάντηση του μεγάλου αναπάντητου ερωτήματος, καθώς ανακάλυψαν ότι η ζωή, ή έστω τα «υλικά» που τη συνθέτουν, βρίσκονται στις «ουρές» των κομητών, οι οποίοι διατρέχουν όλο το Σύμπαν, μεταφέροντας -προφανώς» τα πολύτιμα υλικά τους σε μία πλειάδα κόσμων ο καθένας. Οι αστρολόγοι μελέτησαν τον Κομήτη Καταλίνα, ο οποίος πέρασε από τη «γειτονιά» μας το 2015. Όπως διαπιστώθηκε, η παγωμένη ουρά του κομήτη ήταν πλούσια σε άνθρακα, το στοιχείο στο οποίο βασίζεται κάθε ζωντανός οργανισμός στον πλανήτη μας. Με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι επιστήμονες, είναι πολύ πιθανό ο άνθρακας να μεταφέρθηκε από τις παγωμένες ουρές των κομητών στη Γη, με συνέπεια την «έκρηξη ζωής» που ακολούθησε. Η μελέτη του κομήτη Καταλίνα Η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μινεσότα μελέτησε τον Κομήτη Καταλίνα από το 2016, ώστε να διαπιστώσει αν και κατά πόσο ήταν πιθανό οι ποσότητες άνθρακα που κουβαλά στην ουρά του, ήταν δυνατόν να «έπεσαν» στη Γη, πριν από δισ. χρόνια. Τα στοιχεία όχι απλώς επιβεβαίωσαν τη μελέτη τους, αλλά ήταν τόσo «στέρεα», που δεν δίστασαν να τη δώσουν στη δημοσιότητα. «Οι πλανήτες άνθρακα φαίνεται πως διέθεταν μία μεγάλη πηγή υλικών, προκειμένου να δημιουργήσουν τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε στον πλανήτη μας», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Τσαρλς Γουντγουόρντ. Το 2016, ο κομήτης Καταλίνα κατέφτασε στο ηλιακό μας σύστημα από το Νεφέλωμα Oort, το οποίο θεωρείται ως την περιοχή γέννησης των κομητών. Οι επιστήμονες μελέτησαν το ουράνιο σώμα για αρκετό διάστημα, πριν αυτό διασχίσει το ηλιακό μας σύστημα και συνεχίσει το διαγαλαξικό του ταξίδι. Μέσω τηλεσκοπίου, παρατήρησαν ότι τα υλικά από την παγωμένη ουρά του και ιδιαίτερα ο άνθρακας, διανέμονται στους κόσμους που διέρχεται. Το διάστημα που η Γη ήταν «εύφορη» και «έτοιμη» να δημιουργήσει ζωή, το πέρασμα ενός κομήτη σε σχετικά κοντινή απόσταση, είναι πολύ πιθανό να έδωσε το έναυσμα για την «έκρηξη» ζωής που ακολούθησε στον πλανήτη μας. Κομήτες σαν τον Καταλίνα, διασχίζουν το διάστημα από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι επιστήμονες ανοίγουν τον δρόμο προκειμένου να αποδειχθεί πώς δημιουργήθηκε η ζωή στη Γη, πώς εξελίχθηκε και πώς -ενδεχομένως- ξεκίνησε η ζωή ακόμη και στον Άρη, τον οποίο ο άνθρωπός ερευνά αυτήν την περίοδο. Οι παρατηρήσεις έδειξαν ότι ο κομήτης Καταλίνα είναι πλούσιος σε άνθρακα, γεγονός που υποδηλώνει ότι σχηματίστηκε στις εξωτερικές περιοχές του αρχέγονου συστήματος. Ενώ ο άνθρακας είναι βασικό συστατικό της ζωής, δεν μπορεί να επιβιώσει με την πάροδο του χρόνου σε έναν πολύ ζεστό κόσμο. Η πρώιμη Γη και άλλοι χερσαίοι πλανήτες του εσωτερικού ηλιακού συστήματος, όπως ο Άρης και η Αφροδίτη ήταν τόσο καυτοί κατά τη διάρκεια του σχηματισμού τους, που στοιχεία όπως ο άνθρακας χάθηκαν ή εξαντλήθηκαν. Η... παρέμβαση του Δία Στον αντίποδα, οι ψυχρότεροι γίγαντες αερίου, όπως ο Δίας και ο Ποσειδώνας, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τον άνθρακα, ενώ το μέγεθος του Δία θα μπορούσε να έχει μπλοκάρει βαρυτικά τον άνθρακα. Το μεγάλο μυστήριο, λοιπόν, ήταν το πώς η Γη και οι άλλοι βραχώδεις πλανήτες, διατήρησαν τον άνθρακα που διέθεταν στα αρχικά τους υλικά; Σύμφωνα με τους ερευνητές, μία μικρή αλλαγή στην τροχιά του Δία επέτρεψε σε μικρούς, πρώιμους κομήτες να «μεταφέρουν» άνθρακα σε πλανήτες όπως η Γη και ο Άρης. Η πλούσια σε άνθρακα σύνθεση του κομήτη Καταλίνα εξηγεί πώς οι πλανήτες που σχηματίστηκαν στις καυτές, φτωχές σε άνθρακα περιοχές του πρώιμου ηλιακού συστήματος εξελίχθηκαν σε πλανήτες με το βασικό στοιχείο που υποστηρίζει τη ζωή, ανέφεραν στη μελέτη τους οι επιστήμονες. «Όλοι οι βραχώδεις κόσμοι υπόκεινται σε επιπτώσεις από κομήτες και άλλα μικρά σώματα, τα οποία μεταφέρουν άνθρακα και άλλα στοιχεία», πρόσθεσε ο Woodward. «Πλησιάζουμε στην κατανόηση για το πώς ακριβώς αυτές οι επιπτώσεις στους πρώιμους πλανήτες μπορεί να ενεργοποιούν τη διαδικασία της ζωής», προσθέτει ο ίδιος, τονίζοντας ότι η μεγάλη έρευνα συνεχίζεται και ότι θα συγκεντρωθούν στοιχεία από πολλά ακόμα ουράνια αντικείμενα. https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/968926_lythike-mystirio-yparxis-mas-komitis-prokalese-tin-ekrixi-zois-sti-gi-foto

Εποικισμός του πλανήτη Άρη: Ρεαλιστική δυνατότητα ή χίμαιρα. Από αρχαιοτάτους χρόνους, ο άνθρωπος ως υπερβατικό ον, θυσίαζε την κόπωση του σβέρκου του, κοιτώντας ψηλά στα άστρα, πολλές φορές αγνοώντας την “καθαρότητα” του επίγειου παραδείσου στον οποίο κατοικεί εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Τόμοι ολόκληροι, που θα γέμιζαν ασφυκτικά τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου, έχουν ήδη γραφτεί για την πολυθρύλητη “Οδύσσεια του Διαστήματος”, σε μια πανανθρώπινη προσπάθεια και ενδόμυχη ανάγκη που μας ωθεί να “αγγίξουμε” τα μυστικά της Δημιουργίας. Πολλά ήδη έχουν ειπωθεί ποικιλοτρόπως, κυρίως μέσα από τη βιβλιογραφία των ΜΜΕ, για την πρώτη επικείμενη επανδρωμένη αποστολή στον Κόκκινο πλανήτη που καταφέρνει να κλέβει την παράσταση και να έλκει τη γήινη περιέργεια με έναν τρόπο τόσο γοητευτικά απόκοσμο και επικίνδυνο... Ζήτησα απο τον Δρ. Μανώλη Γεωργούλη Διευθυντή Ερευνών, Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών και Επιστημονικού Επιμελητή των Περιοδικών της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας (AAS) να μας διαθέσει τις επιστημονικές του πεποιθήσεις, σχετικά με την πιθανότητα μιας πετυχημένης διαστημικής αποστολής με αστροναύτες στον Άρη, την υπόθεση του εποικισμού του, αλλά και να μας αναλύσει ποιά είναι η πραγματική πλανητική υπόσταση που θα συναντήσουν στην επιφάνεια του αν και εφόσον προσεδαφιστούν. Οι απόψεις του Έλληνα Ηλιοφυσικού και εκ των κορυφαίων μελετητών του Διαστημικού Καιρού παγκοσμίως, είναι άκρως συναρπαστικές και κυρίως ρεαλιστικές. Κύριε Γεωργούλη, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως όλα ξεκίνησαν τη δεκαετία του ΄50 με τον άκρατο και σαφέστατα δίχως όρια ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ;. Μπορούμε να ορίσουμε εκείνη την εποχή ως την απαρχή της ’Οδύσσειας του Διαστήματος”; Η απαρχή της διαστημικής εποχής έβαλε μια μικρή μεταλλική μπάλα, τον δορυφόρο Sputnik, σε τροχιά γύρω από τη Γη τον Οκτώβριο του 1957. Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, η Σοβιετική Ένωση που εκπονούσε το πρόγραμμα Sputnik, επιδίωξε να ικανοποιήσει το όνειρο του ανθρώπου να κατακτήσει το τελευταίο σύνορο, αυτό του διαστήματος, στέλνοντας αρχικά ένα αδέσποτο σκυλί από τους δρόμους της Μόσχας με το όνομα Λάικα σε τροχιά. Το σκυλί δεν επιβίωσε. Στις 12 Απριλίου 1961, ο πρώτος κοσμοναύτης, Yuri Gagarin, επιβίωσε μιας τροχιακής πτήσης 180 λεπτών επιστρέφοντας στη Γη σώος. Το όνειρο ήταν ζωντανό. Οι ΗΠΑ, τρομοκρατημένες και με πληγωμένο γόητρο από τη διαφαινόμενη σοβιετική κυριαρχία στο διάστημα, έβαλαν στις 5 Μαΐου 1961 τον πρώτο Αμερικανό αστροναύτη, Alan Shepard Jr., σε μια παραβολική πτήση 15 λεπτών της οποίας επίσης επέζησε. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1962 ο Αμερικανός Πρόεδρος John F. Kennedy, ανακοίνωσε το μεγαλεπήβολο σχέδιο μιας επανδρωμένης πτήσης στη Σελήνη. Το πρώτο ανθρώπινο βήμα στο λεπτό σαν πούδρα έδαφος του φυσικού δορυφόρου της Γης, μέσω της αποστολής Apollo 11, δόθηκε στις 20 Ιουλίου 1969. Το πρόγραμμα Apollo ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1972 με την αποστολή Apollo 17. Έκτοτε, με εξαίρεση το διαστημικό σκάφος Skylab κατά τη δεκαετία του 1970, οι μόνες επανδρωμένες αποστολές γίνονται από και προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο οποίος δέχτηκε για πρώτη φορά αστροναύτες το Νοέμβριο του 2000. -Ωστόσο, τον άνθρωπο από τη φύση του, τον διακατέχει μια ακόρεστη δίψα για μια αέναη Συμπαντική εξερεύνηση. Το μεγάλο διαστημικό στοίχημα αποβλέπει στον σχετικά άμεσο εποικισμό του πλανήτη Άρη; Εξήντα χρόνια μετά τον Gagarin, η αμερικανική NASA έχει θέσει τις βάσεις του προγράμματος Artemis (αδελφή του Απόλλωνα [Apollo], κατά τη μυθολογία) με σκοπό την επιστροφή των ανθρώπων στη Σελήνη ως το 2024. Έχει ξεκαθαρίσει, δε, ότι θεωρεί τη Σελήνη ως βατήρα για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον πλανήτη Άρη κατά τα τέλη της επόμενης δεκαετίας. Αλλά και η ιδιωτική πρωτοβουλία, εκφραζόμενη από την εταιρεία SpaceX του δισεκατομμυριούχου Elon Musk φαίνεται βέβαιη για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη σε μια δεκαετία. Στο μεταξύ, μια αρμάδα από ρομποτικές αποστολές καταφθάνουν στον κόκκινο πλανήτη, με πιο πρόσφατη την αποστολή που προσεδάφισε επιτυχώς το όχημα Επιμονή (Perseverance) που ήδη δίνει τις ποιοτικότερες εικόνες της επιφάνειας του πλανήτη ως τώρα. Οι πιο αισιόδοξοι επιμένουν ότι ο χρόνος για τον εποικισμό του Άρη μετράει αντίστροφα, ενώ ο εποικισμός της Σελήνης θεωρείται μάλλον δεδομένος. Είναι όμως έτσι; Ας ξεκαθαρίσουμε καταρχήν ότι μια επανδρωμένη αποστολή και ένας εποικισμός, που προϋποθέτει (ημι)μόνιμη βάση, είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Ο άνθρωπος είναι ένα αδύναμο ον, φτιαγμένο για να ζει στην επιφάνεια μιας σφαίρας, της Γης, κάτω από το προστατευτικό κουκούλι της γήινης ατμόσφαιρας. Μόλις τα τελευταία 120 χρόνια έχει επεκτείνει τρισδιάστατα το ζωτικό του χώρο, από τα βάθη των ωκεανών ως την τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Επανδρωμένη αποστολή έχει γίνει και στο βαθύτερο σημείο της ωκεανικής αβύσσου στο υποθαλάσσιο φαράγγι Mindanao έξω από τις Φιλιππίνες. Κανείς δεν μιλάει για εποικισμό του σημείου ή οποιουδήποτε άλλου σημείου του πυθμένα των ωκεανών. Ούτε οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού θεωρούνται εποικιστές, περνώντας χρόνο κάποιων μηνών κάθε φορά σε ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα που λαμβάνει προμήθειες αποκλειστικά από τη Γη. Νέες επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη πρέπει να θεωρούνται μάλλον δεδομένες, με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα να εργάζονται σε αυτή τη βάση. Ο εποικισμός της Σελήνης είναι πιθανός, υπό προϋποθέσεις, με τα σχέδια του λεγόμενου Σεληνιακού Χωριού του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) σε εξέλιξη. Επανδρωμένη αποστολή στον Άρη είναι πιθανή εντός των επόμενων δεκαετιών, αν και θα αναφερθώ σύντομα παρακάτω σε κάποια μόνο από τα τεράστια προβλήματα που ενέχει. Ο εποικισμός του Άρη δεν είναι πιθανός κατά την άποψή μου. Ας έχουμε όμως κατά νου και το εξής θεμελιώδες ερώτημα: τι θα αποκομίσουμε από τον εποικισμό του Άρη, όταν η ποιοτική ρομποτική εξερεύνηση του πλανήτη (αλλά και άλλων πλανητών, κομητών και αστεροειδών του ηλιακού συστήματος) έχει γίνει πια σχεδόν ρουτίνα; Το ταξίδι για τη Σελήνη, με μέση απόσταση 384 χιλιάδες χιλιόμετρα από τη Γη διαρκεί τρεις ημέρες περίπου. Για τον Άρη, στα περίπου 55 εκατομμύρια χιλιόμετρα ελάχιστης απόστασης από το Γη, το ταξίδι διαρκεί περίπου 6 μήνες (απλή διαδρομή). Στο διάστημα αυτό, οι άνθρωποι στο σκάφος, πρακτικά χωρίς βαρύτητα, θα πρέπει να έχουν οξυγόνο, φαγητό, νερό, χώρους διαβίωσης, άθλησης, και συλλογής απορριμμάτων και εκκριμάτων. Η καλή σωματική και ψυχική υγεία τους, δεδομένης της στενότητας του χώρου, είναι το σημαντικότερο που θα πρέπει να απασχολεί τους σχεδιαστές της αποστολής. Προφανώς υφίστανται πολλά και ενδεχομένως αξεπέραστα προβλήματα αν θέλουμε να μιλάμε σοβαρά για την κατάκτηση του Άρη... Ένα μεγάλο, κατά πολλούς ανυπέρβλητο, εμπόδιο κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου διαστημικού ταξιδιού αλλά και σε οποιαδήποτε στερεή επιφάνεια σώματος του ηλιακού συστήματος που δεν έχει ατμόσφαιρα, είναι η γαλαξιακή και ηλιακή ακτινοβολία, ό,τι δηλαδή ονομάζουμε περιληπτικά ως διαστημικό καιρό. Ο από τον Ήλιο προερχόμενος διαστημικός καιρός έχει σχετικά συχνές εκρηκτικές εκφάνσεις που γεμίζουν το ηλιακό σύστημα με υψίσυχνη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και σχετικά βαριά φορτισμένα σωματίδια (πρωτόνια, κατά βάση) με ενεργειακό περιεχόμενο το οποίο ο ανθρώπινος οργανισμός πολλές φορές δεν μπορεί να αντέξει. Οι λεγόμενες «σκληρές» ακτίνες Χ αλλά κυρίως οι ακτίνες γ των μεγάλων ηλιακών εκλάμψεων έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν απευθείας στην έλικα του DNA με άμεσες και καταστροφικές συνέπειες. Πρωτόνια πάνω από μια ενέργεια μπορούν να προκαλέσουν οξύ σύνδρομο ακτινοβολίας στον εγκέφαλο, τα άκρα και ζωτικά όργανα όπως οι πνεύμονες. Σε περιπτώσεις μεγάλων ενεργειών οι δόσεις είναι θανατηφόρες, είτε ακαριαία είτε εντός λίγων 24ώρων. Ακόμα και χωρίς τις ηλιακές εκρήξεις, οι γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες στο βαθύ διάστημα, πέρα από την προστατευτική γήινη ατμόσφαιρα, μπορούν να συγκεντρώσουν δόσεις ακτινοβολίας ικανές να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα. Οι γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες για μια παραμονή 6 μηνών στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό συσσωρεύουν συνολική δόση ακτινοβολίας ίση με αυτή που ένας άνθρωπος στην επιφάνεια της θάλασσας συγκεντρώνει σε περίπου 150 χρόνια. Για το εξάμηνο ταξίδι στον Άρη, η συσσώρευση ακτινοβολίας ξεπερνά τη δόση που θα έπαιρνε ένας άνθρωπος στην επιφάνεια της θάλασσας σε 400 χρόνια! Ας υποθέσουμε ότι το σκάφος που μεταφέρει αστροναύτες (όπως και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, άλλωστε) είναι σχετικά προστατευμένο από την ακτινοβολία. Ως προς αυτό υπάρχουν τεχνολογικές λύσεις οι οποίες όμως ακόμα δοκιμάζονται. Ας υποθέσουμε επίσης ο σχεδιασμός του ταξιδιού στον Άρη γίνεται σε περίοδο ηλιακού ελαχίστου δραστηριότητας ώστε να αποφευχθούν κατά το δυνατό οι απρόβλεπτες ηλιακές εκρήξεις. Κάποια στιγμή το πλήρωμα θα φτάσει, ας υποθέσουμε ακμαίο, στον Άρη. Τι θα αντιμετωπίσει εφόσον βγει από το σκάφος; Την ηλιακή και γαλαξιακή ακτινοβολία, με πολύ μικρότερη προφύλαξη αυτή τη φορά, μια πρακτικά ανύπαρκτη ατμόσφαιρα με ατμοσφαιρική πίεση περίπου 155 φορές μικρότερη αυτή της Γης (μη αναπνεύσιμη, αποτελούμενη κατά 95% από διοξείδιο του άνθρακα) και μέση θερμοκρασία –60 βαθμών Κελσίου (–125 βαθμοί Κελσίου στους πόλους και μέχρι 20 βαθμοί Κελσίου μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα στον πλανητικό ισημερινό, η οποία όμως θα πέσει στους –75 βαθμούς το ίδιο κιόλας βράδυ). Το ανθρώπινο σώμα θα πρέπει συνεχώς να βρίσκεται σε διαστημικό κοστούμι υπό πίεση, αλλιώς οι πνεύμονες θα διασταλούν ανεξέλεγκτα μέσα σε διάστημα λεπτών και θα διαρραγούν, με αποτέλεσμα τον ακαριαίο θάνατο. Εκτεθειμένο δέρμα σημαίνει αυτόματο πάγωμα με ταυτόχρονη διάρρηξη των αιμοφόρων αγγείων. Έξω από το σκάφος, λοιπόν, ο άνθρωπος χρειάζεται άμεσα ένα καταφύγιο, πιθανότερα σε φυσικές κοιλότητες και λιγότερο πιθανά, με βάση κάποιες ιδέες, σε φουσκωτές κατοικίες. Όποια κι αν είναι η λύση, αυτός ο ζωτικός χώρος πρέπει να είναι ερμητικά κλειστός και να δημιουργηθεί αναπνεύσιμη ατμόσφαιρα η οποία να ανανεώνεται με ταυτόχρονη αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα και ατμοσφαιρική πίεση όπως στη Γη. Εξίσου σημαντική είναι η θέρμανση αυτού του χώρου σε βιώσιμη θερμοκρασία. Ο κοινός παρονομαστής είναι ένας: οι μεγάλες απαιτήσεις ενέργειας. Γεννήτριες και φωτοβολταϊκά σώματα περιλαμβάνονται στα σχέδια, κάτι όμως που αυξάνει πολύ το ωφέλιμο φορτίο του σκάφους που θα τα μεταφέρει. Πυρηνική ενέργεια; Πιθανώς, με το ίδιο και περισσότερο κόστος σε φορτίο, όμως, αν και δεν είναι πιθανή η έγκρισή της λόγω των πρόσφατα διατυπωμένων κανονισμών πλανητικής προστασίας στο ηλιακό σύστημα. Για να δημιουργηθεί ατμόσφαιρα, όμως, χρειάζεται πρωτίστως νερό, το οποίο δεν είναι ρεαλιστικό να μεταφερθεί από τη Γη γιατί κάποια στιγμή θα εξαντληθεί. Στη Σελήνη είναι δεδομένη η ύπαρξη νερού στο υπέδαφος, στον Άρη είναι πιθανή αλλά ακόμα εξετάζεται. Ακόμα και στη θετική περίπτωση ύπαρξης νερού, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αυτό το νερό βρίσκεται σε βάθος απ’ όπου μπορεί να αντληθεί άμεσα. Για την άντληση χρειάζεται επίσης ενέργεια. Άλλος ένας παράγοντας βιωσιμότητας είναι η τροφή, κατά βάση φυτική, η οποία θα πρέπει επίσης να παράγεται επιτόπου από κάποια στιγμή και μετά. Αν αυτό γίνει σε ερμητικό θερμοκήπιο στην επιφάνεια του πλανήτη ώστε να εκμεταλλευτεί ο άνθρωπος το υπεριώδες φως του Ήλιου, τότε αυτή η τροφή είναι έρμαιο του διαστημικού καιρού και των ακραίων συνθηκών. Αν παραχθεί σε φυσικό κοίλωμα (π.χ., σπηλιά) χρειάζονται λάμπες υπεριώδους φωτός και άρα, ξανά, ενέργεια. Το στοίχημα, λοιπόν, είναι σαφές: αυτάρκες ενεργειακό ισοζύγιο, συνεχής εξισορρόπηση θερμοκρασίας, πίεσης, αναπληρούμενου οξυγόνου, επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα και σύνδεσης με το υπέδαφος για την άντληση νερού. Αυτά πέραν της μόνιμης απειλής του διαστημικού καιρού. Η διαδικασία δημιουργίας γήινου περιβάλλοντος (terraforming) μόνο εύκολη υπόθεση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Στη δεκαετία του 1990 έγινε ένα τέτοιο πείραμα στην έρημο της Αριζόνα, χωρίς το φόβο του διαστημικού καιρού και με όλα τα υλικά διαθέσιμα, συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής ενέργειας. Η «Βιόσφαιρα», όπως ονομάστηκε το πείραμα, με πλήρωμα 8 ανθρώπων, δεν τα κατάφερε. Σε διάστημα περίπου 16 μηνών, τα επίπεδα οξυγόνου έπεσαν επικίνδυνα, με ταυτόχρονη αύξηση των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα ενώ η τροφή ήταν ήδη λιγοστή. Το πείραμα εγκαταλείφθηκε. Εκεί, οι άνθρωποι το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να ανοίξουν την πόρτα προς τη σωτηρία. Στον Άρη, όμως, έξι μήνες μακριά από τη Γη στην καλύτερη περίπτωση, αντί των τριών ημερών της Σελήνης; Αν υποθέσουμε ότι όλα τα παραπάνω με τη βοήθεια της τεχνολογίας κάποια στιγμή θα τα ξεπεράσουμε; Ακόμα και αν όλα τα παραπάνω λυθούν, ας προσπαθήσουμε απλά να σκεφτούμε τη μάζα των πρώτων υλών που θα πρέπει να μεταφερθούν στον κόκκινο πλανήτη, με ή χωρίς τρισδιάστατους εκτυπωτές για την επιτόπου παραγωγή εξαρτημάτων. Το όχημα Επιμονή έχει μάζα περίπου 1000 κιλά – η αποστολή κόστισε περί τα 2.7 δισεκατομμύρια δολάρια, άρα 2.7 εκατομμύρια δολάρια για κάθε κιλό στην επιφάνεια του πλανήτη. Φανταστείτε τώρα χονδρικά ένα πλήρωμα, ας πούμε τριών ανθρώπων, συνολικού βάρους 200 κιλών, με φαγητό και νερό της τάξης των 600 κιλών τουλάχιστον για το εξάμηνο ταξίδι και υλικά βάρους δύο τόνων για την αρχική κατασκευή μιας βάσης. Στην επιφάνεια του πλανήτη, μαζί με τον προσεδαφιστή, ας πούμε της τάξης ενός βαν τεσσάρων τόνων, θα βρεθούν 6.8 τόνοι ανθρώπων και εξοπλισμού. Με γνώμονα το κόστος της αποστολής Επιμονή, μια τέτοια αποστολή με τελείως χονδρικούς υπολογισμούς αναμένεται να έχει κόστος τουλάχιστον 18.5 δισεκατομμύρια δολάρια (πάνω από 15 δισεκατομμύρια ευρώ). Αυτός είναι κατά βάση ένας ετήσιος συνολικός προϋπολογισμός της NASA. Αυτές είναι, σε πολύ αδρές γραμμές, οι (αρχικές μόνο) προκλήσεις ενός εποικισμού του Άρη. Πίσω στο θεμελιώδες ερώτημα, το όφελος ποιο είναι; Θεωρητικά, το πρόγραμμα εξερεύνησης και επιστήμης που μπορεί να επιτελέσει το ανθρώπινο πλήρωμα. Αυτή όμως η άποψη αμφισβητείται έντονα, ήδη από τη δεκαετία του 1970, όταν τα όρια ανάμεσα στις ρομποτικές και τις επανδρωμένες αποστολές δεν ήταν ακόμα διακριτά. Στο σκάφος Skylab,για παράδειγμα, γρήγορα διαπιστώθηκε ότι το διοξείδιο του άνθρακα από τις ανθρώπινες αναπνοές, ο ιδρώτας, σκόνη από νεκρό ανθρώπινο δέρμα, ανθρώπινες τρίχες και ίνες από ρούχα, καθώς και οι δονήσεις από τις κινήσεις του πληρώματος ενεργούσαν αρνητικά στα όργανα. Από τότε και μετά άρχισαν να σχεδιάζονται ρομποτικές, μόνο, επιστημονικές αποστολές. Υπάρχει σαφώς πρόγραμμα επιστήμης στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όχι όμως τόσο πολύ από πλευράς μετρήσεων ακριβείας, γιατί η ανθρώπινη παρουσία και μόνο επιδρά αρνητικά. Ακόμα και σε σύγχρονες επίγειες εγκαταστάσεις, όπως λόγου χάρη το ηλιακό τηλεσκόπιο Daniel K. Inoue Solar Telescope (DKIST) στο όρος Haleakala της Χαβάης, λειτουργούν σχεδόν ρομποτικά με την αναγκαία μόνο ανθρώπινη παρέμβαση λόγω της ευαισθησίας των οργάνων. Άλλο ένα επιχείρημα είναι ότι ο άνθρωπος έχει την εφευρετικότητα να διορθώνει βλάβες στις οποίες ένα ρομπότ είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ανταποκριθεί, διακινδυνεύοντας έτσι ολόκληρες αποστολές λόγω μη ανθρώπινης παρουσίας. Ας σημειώσουμε εδώ ότι από τον Μάιο του 1997 με την αποστολή Pathfinder και το όχημα Sojourner, ο Άρης εξερευνάται συστηματικά από τηλεκατευθυνόμενα οχήματα. To όχημα Ευκαιρία (Opportunity), με προβλεπόμενο χρόνο ζωής 90 πλανητικών ημερών, άντεξε πάνω από 5000 ημέρες! Με επαρκή προστασία από την ισχυρή ακτινοβολία και τις ακραίες καιρικές συνθήκες, με επιστημονικά δεδομένα πέρα από κάθε φαντασία και κυρίως, με αξιοσημείωτα σταθερή επίδοση των οργάνων του. Ήδη από τον Μάιο του 1997, όταν ο υπολογιστής Βαθύ Μπλε (Deep Blue) νίκησε για πρώτη φορά στο σκάκι τον παγκόσμιο πρωταθλητή Garry Kasparov, η πλάστιγγα φαίνεται να γέρνει προς τα ρομπότ. To 2015, κατά τη διάρκεια του Ιαπωνικού προγράμματος Yaskawa Bushido που καταγράφηκε και ως ντοκιμαντέρ, το βιομηχανικό ρομπότ ΜΟΤΟΜΑΝ-ΜΗ24 κατάφερε να αναπαράξει, αν όχι να ξεπεράσει, την ακρίβεια γρήγορου τεμαχίσματος με σπαθί σαμουράι του 5 φορές παγκόσμιου πρωταθλητή και κατόχου ρεκόρ Γκίνες Isao Machii. Γεννώνται εδώ θέματα ηθικής, ειδικά με τη διαφαινόμενη δυνατότητα των ρομπότ να επιδιορθώνουν τον εαυτό τους μέσω τεχνητής νοημοσύνης, αλλά αυτό είναι μια άλλη, μεγάλη συζήτηση της οποίας άπτονται και οι τρεις νόμοι της ρομποτικής του Isaak Asimov. Το βέβαιο λοιπόν είναι ότι σαφώς ασφαλέστερο, φρονιμότερο, επωφελές επιστημονικά και φθηνότερο είναι οι μακροχρόνιες επιστημονικές μελέτες στον Άρη να γίνονται από ρομπότ. Μια ή περισσότερες επανδρωμένες αποστολές, με όλους τους κινδύνους του διαστημικού ταξιδιού, θα μπορούσαν να γίνουν και κατόπιν παραμονής αποκλειστικά μέσα στον προσεδαφιστή, με σύντομες εξορμήσεις στο κοντινό έδαφος, το πλήρωμα να επιστρέφει στη Γη, μεταφέροντας την πρωτόγνωρη απευθείας αίσθηση ενός άλλου πλανήτη. Ο εποικισμός (δηλαδή η μακρά ή μόνιμη παραμονή), όμως, φαντάζει ως ανέφικτο όνειρο. Πριν από 2-3 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το ηλιακό μας σύστημα ήταν ακόμα νέο, ο πλανήτης Άρης ενδεχομένως να ήταν όπως είναι η Γη σήμερα. Δυστυχώς ο πλανήτης φαίνεται να έχασε το μαγνητικό του πεδίο λόγω διεργασιών στο εσωτερικό του και κατόπιν την ατμόσφαιρά του σταδιακά λόγω του διαστημικού καιρού από τον Ήλιο. Από τα «φυσικά» μας διαστημόπλοια, φιλόξενα και προστατευτικά για την ευαίσθητη (και ασήμαντη, για τα δεδομένα του διαστήματος) ανθρώπινη ζωή, μας μένει μόνο ένα στο ηλιακό σύστημα, το Διαστημόπλοιο Γη. Αυτό πρέπει να προφυλάξουμε, γιατί η σωτηρία του συνεπάγεται την επιβίωσή μας. Ο άνθρωπος κατέχει τα όπλα της λογικής και της ανησυχίας, και πολύ σωστά εξερεύνησε κάθε γωνιά του πλανήτη του. Το βαθύ διάστημα, όμως, το «τελευταίο σύνορο», που κατά βάση δεν είναι σύνορο γιατί δεν έχει τέλος, είναι διαφορετικό. Παρά τις γνωστές και αγαπητές σε πολλούς ταινίες επιστημονικής φαντασίας, τα κρισιμότερα ερωτήματα που διασφαλίζουν την ανθρώπινη ζωή και διαβίωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα εκτός ατμόσφαιρας παραμένουν αναπάντητα. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_7.html

Διακύμανση του κενού γέννησε το σύμπαν μας. Ο Γκουίντο Τονέλι, φυσικός στο CERN της Γενεύης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και ένας από τους πατέρες της ανακάλυψης του μποζονίου του Χιγκς, αφηγήθηκε με αφοπλιστική αμεσότητα στο «Γένεση. Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Διόπτρα) την απίθανη ιστορία του παντός. Το ότι επέλεξε ως τίτλο ενός εκλαϊκευτικού επιστημονικού έργου έναν όρο βιβλικό, το εξηγεί στο τέλος του θαυμάσιου αυτού βιβλίου και μαρτυρεί τη διανοητική ευελιξία του επιστήμονα να συμπεριλάβει στην προσέγγισή του μια ποιητική και φιλοσοφική διάσταση. Επικοινωνήσαμε γραπτώς μαζί του, θέτοντάς του ορισμένα ερωτήματα πάνω σε ζητήματα και έννοιες-κλειδιά στην ανάγνωση του βιβλίου. • Μια πανέμορφη ιστορία. H Γένεση περιλαμβάνει την ιστορία της προέλευσής μας όπως την περιγράφει η σύγχρονη επιστήμη. Εγραψα το βιβλίο σε απλή, οικεία γλώσσα προκειμένου να δώσω την ευκαιρία σε όλους να την κατανοήσουν. Πρώτον και κυρίως, επειδή είναι μια πανέμορφη ιστορία. Οι έννοιες που ανέπτυξαν οι επιστήμονες για να εξηγήσουν την προέλευση του σύμπαντός μας απλώς κόβουν την ανάσα. Δευτερευόντως, νομίζω πως η ανθρωπότητα πάντοτε είχε την ανάγκη να γνωρίζει τις βαθύτερες ρίζες της. Αρχικά, ανέπτυξε τους ιδρυτικούς μύθους της κλασικής Ελλάδας, έπειτα προστέθηκαν οι φιλοσοφικές προεκτάσεις και οι μεγάλες θρησκείες. Σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη μάς επιτρέπει να κατανοούμε με κάθε λεπτομέρεια τις θαυμαστές μεταμορφώσεις που επέφερε μια απειροελάχιστη διακύμανση στο πρωταρχικό κενό έτσι ώστε να γίνει ένα απέραντο υλικό σύμπαν, το οποίο περιλαμβάνει αναρίθμητους γαλαξίες και έναν απροσδιόριστο αριθμό ηλιακών συστημάτων, μεταξύ αυτών και το δικό μας, όπου γεννήθηκε η ζωή. • Ένα υπέροχο κενό. Αποκαλούμε «ανωμαλία» ή «μοναδικότητα» (singularity) ένα σημείο ή μια ειδική περιοχή, οι συνθήκες της οποίας είναι τόσο ακραίες που οι νόμοι της Φυσικής παύουν να ισχύουν. Στην αρχή του χωροχρόνου, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, πιστεύουμε ότι το σύμπαν μας προήλθε από μια τέτοια μοναδικότητα. Ωστόσο, πολλές είναι οι λεπτομέρειες που λείπουν, αλλά θα μπορούσαμε να περιγράψουμε αυτή την κρίσιμη στιγμή ως το αποτέλεσμα ενός μηχανισμού ύλης που επεκτάθηκε με θηριώδη τρόπο μέσα από μια μικροσκοπική φούσκα, μια αδιανόητα ελάχιστη διακύμανση του κενού. Νομίζω πως είναι εξόχως συναρπαστικό το ότι το σύμπαν μας γεννήθηκε μέσα απ’ το κενό, ή, για να είμαι πιο ακριβής, ότι το σύμπαν μας είναι ένας υπέροχος τύπος κενού το οποίο πέρασε μέσα από μια σειρά απίστευτων μεταμορφώσεων. • Σωματίδια σαν φαντάσματα. Με τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN, τον πιο ισχυρό επιταχυντή σωματιδίων στον κόσμο, παράγουμε υψηλής ενέργειας συγκρούσεις πρωτονίων. Αυτά τα μικροσωματίδια έρχονται σε ταχύτητες πολύ κοντά σε εκείνη του φωτός και στη συνέχεια οδηγούνται σε μία κατά μέτωπον σύγκρουση μεταξύ τους. Στον μικρόκοσμο στον οποίο πραγματοποιούνται αυτές οι συγκρούσεις, η συγκέντρωση ενέργειας είναι τόσο υψηλή που παρασύρει απ’ το κενό νέα σωματίδια. Χρησιμοποιούμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας από τα συγκρουόμενα πρωτόνια προκειμένου να φέρουμε στη ζωή πανάρχαια, ιδιαίτερα συμπαγή σωματίδια που αποτελούσαν το σύμπαν-βρέφος και που έχουν εξαφανιστεί εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Ζούνε για ένα ελάχιστο θραύσμα του δευτερολέπτου και στη συνέχεια μεταμορφώνονται σε πιο ελαφρά σωματίδια. Αλλά μας αρκεί για να μελετήσουμε τις ιδιότητές τους. Ετσι καταφέραμε να δημιουργήσουμε και να αναγνωρίσουμε το σωματίδιο (μποζόνιο) Χιγκς. • Η θεωρία των πάντων. Σέβομαι τους άλλους συναδέλφους, αλλά δεν πιστεύω ότι θα καταφέρουμε σύντομα να φτάσουμε στη λεγόμενη «θεωρία των πάντων». Δεν μου αρέσει ιδιαίτερα και η ονομασία, αποτυπώνεται σε αυτή μια κάποια αλαζονεία. Δεν πιστεύω πως θα υπάρξει κάποια μαγική στιγμή μέσα από την οποία θα αποκαλυφθεί κάθε άγνωστη πτυχή της φύσης. Αργά ή γρήγορα, θα έχουμε μια κβαντική περιγραφή της βαρύτητας και αυτό θα αποτελέσει μεγάλο σταθμό στην προσπάθεια για την κατανόηση του σύμπαντος. Ωστόσο, είμαι αρκετά βέβαιος πως αυτό το νέο όραμα του κόσμου θα δώσει τη θέση του σε μια ολότελα νέα σειρά από ερωτήματα. Το μονοπάτι προς μία βαθύτερη κατανόηση της φύσης θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από αυτό. • Το Μπιγκ Μπανγκ και το Βατικανό. Ο Πάπας Πίος ο Ζ΄, τη δεκαετία του ’50, έκανε τη δήλωση: «Στ’ αλήθεια, φαίνεται πως η σύγχρονη επιστήμη, η οποία επιστρέφει ξαφνικά εκατομμύρια αιώνες πίσω, κατάφερε να δει το πρωταρχικό “Γεννηθήτω φως”». Ηταν όμως ένας μεγάλος ρωμαιοκαθολικός επιστήμονας, ο Ζορζ Λεμέτρ, ένας από τους πατέρες της θεωρίας της Μεγάλης Εκρηξης, ο οποίος ζήτησε ακρόαση από τον Πάπα, πείθοντάς τον πως «διέπραξε ένα τεράστιο σφάλμα: η ερμηνεία της Μεγάλης Εκρηξης ως απόδειξη της θείας δημιουργίας θα προσέδιδε στην Εκκλησία, προσωρινά έστω, ένα κάποιο πλεονέκτημα στην προπαγάνδα, το οποίο όμως θα χαθεί όταν η επιστήμη κάνει ένα βήμα παραπέρα». Από τότε, η Εκκλησία επέλεξε να διαχωρίσει τελείως τα δύο πεδία, νομίζω μια σοφή επιλογή. Η σύγχρονη ιδέα της Γένεσης δεν έχει καμία σχέση με τη βιβλική αφήγηση. Είναι μια υλική διεργασία που υπακούει στους νόμους της Φυσικής δίχως να χρειάζεται την παραμικρή υπερφυσική παρέμβαση. • Το τέλος της Φυσικής. Υπάρχει ένα διάσημο ανέκδοτο σχετικά με τον νεαρό Μαξ Πλανκ. Οταν ο μαθητής που έμελλε να κάνει επανάσταση στον κόσμο θέτοντας τα θεμέλια της κβαντομηχανικής, τελείωσε το σχολείο, τον συμβούλευσαν να γίνει γιατρός, καθώς δεν υπήρχε τίποτε άλλο να ανακαλυφθεί στη Φυσική. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει αρκετά συχνά. Θυμάμαι συζητήσεις όταν ήμουν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας. Πολλοί έλεγαν ότι «η σωματιδιακή φυσική είναι τελειωμένη», όμως η ανακάλυψη των κουάρκ τον Νοέμβριο του 1974 άνοιξε νέους δρόμους σε έρευνες με θαυμαστά αποτελέσματα για τα επόμενα πενήντα χρόνια. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα. Είναι πολλά τα ανοιχτά ερωτήματα στη Φυσική: η προέλευση της σκοτεινής ενέργειας και της σκοτεινής ύλης, το σωματίδιο που είναι υπεύθυνο για τον κοσμικό πληθωρισμό, ο πραγματικός λόγος πίσω από την ασυμμετρία ύλης και αντιύλης κτλ. Ακόμη έχουμε ανάγκη από πολλές απαντήσεις. Νέα σωματίδια ή νέα πεδία που εξηγούν αυτά τα μυστήρια μπορεί να ανακαλυφθούν στον Μεγάλο Επιταχυντή ή, ίσως, μπορεί να χρειαστεί να κατασκευάσουμε μια νέα γενιά γιγαντιαίων επιταχυντών για να συνεχίσουμε αυτή την εξερεύνηση. Η αποστολή του CERN θα συνεχιστεί. Νέες γενιές επιστημόνων, μέσα από την ανάπτυξη νέων επιστημονικών υποδομών, θα μπορούν να μας δώσουν απαντήσεις σε μερικά από τα μυστήρια που ερευνά σήμερα η επιστήμη. https://physicsgg.me/2021/03/07/%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%ba%cf%8d%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%b5%ce%bd%ce%bf%cf%8d-%ce%b3%ce%ad%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1/

Η Ιστορία της Πυρηνικής Αστροφυσικής. Ομιλητής: Δρ. Νίκος Πράντζος (Institut d’Astrophysique de Paris, Γαλλία) Αίθουσα: Online seminar Περίληψη : Θα παρουσιάσω μια επισκόπηση της εξέλιξης της πυρηνικής αστροφυσικής, από τις αρχές της στη δεκαετία του 1920, μέχρι την ωρίμανσή της στα τέλη της δεκαετιας του 1960. Η πυρηνική αστροφυσική προέκυψε από τον «γάμο» της γηραιάς επιστήμης της αστρονομίας με την αναδυόμενη τότε επιστήμη της πυρηνικής φυσικής. Ο καρπός αυτής της ένωσης ήταν διπλός: η κατανόηση αφενός της ενέργειας του Ήλιου και των άστρων και αφετέρου της προέλευσης των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν. Η ανάπτυξή του κλάδου αυτού της φυσικής συνδέεται στενά με την πρώιμη φάση της ανάπτυξης της σωματιδιακής φυσικής και απασχόλησε μερικούς από τους μεγαλύτερους φυσικούς του 20ου αιώνα. Η λύση των δύο αυτών προβλημάτων μέσα σε μερικές δεκαετίες από τη διατύπωσή τους αποτελεί από τους μεγαλύτερους θριάμβους της σύγχρονης φυσικής και στέφθηκε από δύο βραβεία Νόμπελ. 1. Η πηγή ενέργειας του Ήλιου και των άστρων Ημερομηνία: 10/03/2021 – Ώρα: 13:00 Στο 1ο μέρος (στις 10 Μαρτίου 2021) θα περπατήσουμε στα μονοπάτια στα οποία περιπλανήθηκαν οι φυσικοί μέχρι να καταλάβουν τους μηχανισμούς παραγωγής της αστρικής ενέργειας στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. 2. Η προέλευση των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν Ημερομηνία: 17/03/2021 – Ώρα: 13:00 Στο 2 μέρος (στις 17 Μαρτίου 2021) θα παρακολουθήσουμε τις διαδοχικές εναλλαγές του επικρατούντος προτύπου όσον αφορά την παραγωγή των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν, μέχρις ότου οι αστρονομικές παρατηρήσεις πείσουν την επιστημονική κοινότητα για την ορθότητα της θεωρίας της αστρικής προέλευσης. Σε μια εποχή καλπάζουσας εξειδίκευσης σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους, γίνεται όλο και περισσότερο απαραίτητη στη φοιτητική και ερευνητική κοινότητα μια στοιχειώδης γνώση της ιστορίας των επιστημονικών ιδεών και της ανάπτυξής τους μέσα στο κοινωνικοπολιτισμικό και τεχνολογικό πλαίσιο της εποχής τους. Οι ομιλίες θα μεταδοθούν ζωντανά από το κανάλι Youtube του Ινστιτούτου Αστροφυσικής ΕΔΩ. https://www.youtube.com/channel/UCMfUfuH8xhzVhDImz4G5mkA https://physicsgg.me/2021/03/07/%ce%b7-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%80%cf%85%cf%81%ce%b7%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/

O τεχνολογικά και γενετικά αναβαθμισμένος άνθρωπος – Τα ηθικά διλήμματα. «Θα μπορείς να σερφάρεις στο Ίντερνετ με το μυαλό σου. Να χρησιμοποιείς βιονικούς βραχίονες, βιονικά πόδια και μάτια. Θα ενισχύσεις το οργανικό ανοσοποιητικό σου σύστημα με ένα βιονικό και θα αναθέτεις ολοένα περισσότερες αποφάσεις σε αλγόριθμους, που σε ξέρουν καλύτερα από ό,τι γνωρίζεις τον εαυτό σου». Σε μια περίοδο που η Covid-19 αλλάζει άρδην τα δεδομένα, με τεράστια τη συμβολή της τεχνολογίας, η παλαιότερη αυτή εκτίμηση του καθηγητή και συγγραφέα Γιουβάλ Νόα Χαράρι εντάσσεται στη μεγάλη συζήτηση για την εξέλιξη του ανθρώπου και τον λεγόμενο «μετανθρωπισμό»: το κίνημα που υποστηρίζει ότι ο Homo Sapiens ήδη μετασχηματίζεται, ενισχύοντας τη διάνοια και τη φυσιολογία του με τεχνολογικά ενθέματα και μέσω της γενετικής, κάτι που δεν αποκλείεται να γίνει πολύ μαζικότερο στις επόμενες δεκαετίες. Ήδη, το biohacking -η προσπάθεια βελτίωσης φυσικών και γνωστικών επιδόσεων του ατόμου με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας- είναι γεγονός σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ενώ η αναζήτηση της φράσης «biohacking companies» (εταιρείες βιολογικού χάκινγκ) στο Google «επιστρέφει» 2.130.000 αποτελέσματα. Mάλιστα, σε γνωστή ιστοσελίδα επιχειρηματικών αγγέλων, υπάρχει λίστα 570 επενδυτών, που ενδιαφέρονται να χρηματοδοτήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις στον χώρο του biohacking. O «επαυξημένος» άνθρωπος Δεν είναι όμως μόνο η βελτιστοποίηση των ανθρώπινων επιδόσεων, που «εμπνέει» τους οπαδούς του μετανθρωπισμού. Μιλούν ακόμα και για κατάργηση του θανάτου. Όχι σύντομα όμως, για αυτό εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην κρυογονική, ώστε να δώσουν στην επιστήμη και την τεχνολογία τον χρόνο να πετύχουν την κατάργηση της …ημερομηνίας λήξης. Μεταξύ άλλων, ο Αμερικανός επιστήμονας και επιχειρηματίας Ray Kurzweil, ο πρωτοπόρος της νανοτεχνολογίας Eric Drexler και ο ιδρυτής της PayPal, Peter Thiel, έχουν κατά καιρούς εκφράσει την επιθυμία διατήρησης των σωμάτων τους …στην ψύξη, ώστε να «ξυπνήσουν» στη νέα αυτή εποχή. Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Guardian, έχουν δημιουργηθεί τέσσερις εγκαταστάσεις κρυογονικής, τρεις στις ΗΠΑ και μία στη Ρωσία. Η μεγαλύτερη είναι η Alcor (Αριζόνα), που μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 100 «ασθενείς» και έχει χαρακτηριστεί ως «το μέρος όπου φιλοξενούνται τα πτώματα των αισιόδοξων». Παρότι η τεχνολογική εξέλιξη ήδη βελτιώνει τον άνθρωπο και παρόλο που η επιχειρηματικότητα σπεύδει να επιβιβαστεί στο τρένο του μετανθρωπισμού, προς το παρόν ο «επαυξημένος άνθρωπος» (augmented human) κι η κατάργηση του θανάτου δεν είναι παρά σενάρια. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συζήτησε αυτά τα σενάρια με τον επικεφαλής της Έδρας της UNESCO για το Μέλλον, δρα Επαμεινώνδα Χριστοφιλόπουλο, αναπληρωτή προέδρου της Ομάδας Στρατηγικών Προβλέψεων και Προοπτικής Διερεύνησης της ελληνικής κυβέρνησης και την καθηγήτρια Σύγχρονης, Νεότερης Φιλοσοφίας και Βιοηθικής, Σταυρούλα Τσινόρεμα, διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ψάχνοντας στα περιθώρια «Ο μετανθρωπισμός περιλαμβάνει διάφορες έννοιες, όπως το biohacking -ήδη τάση στην Αμερική, όπου πολλοί άνθρωποι βάζουν μικρά εμφυτεύματα στο σώμα τους, όπως μαγνήτες στα δάχτυλα των χεριών ή εσωτερικά ηχεία- και η κρυοσυντήρηση» λέει ο δρ Χριστοφιλόπουλος και προσθέτει: «Για να αρχίσεις να βλέπεις τις τάσεις του μέλλοντος, που σήμερα είναι «στην πολλή αρχή», χρειάζεται να ψάξεις στα περιθώρια. Στα περιθώρια της επιστήμης, της τέχνης, της μόδας, στην υποκουλτούρα. Το mainstream (η κυρίαρχη τάση) βρίσκεται μπροστά σου, ενώ το καινούργιο αρχίζει περιφερειακά. Φαίνεται λοιπόν πως, περιφερειακά, αυτό είναι κάτι που άρχισε να συμβαίνει. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των μελλοντολόγων, σε μερικές δεκαετίες δεν αποκλείεται να έχουμε τον «επαυξημένο άνθρωπο», με τεχνολογικά εμφυτεύματα, εξωσκελετούς που τον βοηθούν να καταφέρνει πράγματα πολύ πάνω από τις βιολογικές του δυνατότητες και ψηφιακά γυαλιά με κάθε είδους πληροφορίες» σημειώνει, παραθέτοντας -μεταξύ άλλων- το παράδειγμα του «Magic Leap» ενός φορετού (wearable) χωρικού υπολογιστή, που συγχωνεύει φυσικό και ψηφιακό κόσμο. Το μειονέκτημα του «απλού» ανθρώπου Τι μπορεί να σημαίνει όλο αυτό για την ίση πρόσβαση των ανθρώπων σε ευκαιρίες; «Είναι βέβαιο ότι αν όλο αυτό γίνει mainstream, το να μείνεις «απλός» άνθρωπος σημαίνει πως θα μειονεκτείς σε σχέση με τον αναβαθμισμένο, με επίπτωση στη δουλειά σου, τη δημιουργικότητά σου και τον ίδιο τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου. Χρειάζονται προφανώς ασφαλιστικές δικλείδες, αλλά όποιους κανόνες και να βάλεις, πάντα θα έρχονται εκ των υστέρων, γιατί η τεχνολογία προχωράει ταχύτατα και, κανονιστικά, δεν μπορείς να αποκλείσεις εκ προοιμίου μεγάλες δυνατότητες, όπως, π.χ., το να βοηθήσεις με έναν εξωσκελετό χιλιάδες ανθρώπους που είναι καθηλωμένοι σε αναπηρικό αμαξίδιο. Οι κυβερνήσεις δεν έχουν τις αναγκαίες δομές, ώστε να δρουν προληπτικά σε τέτοια θέματα, αλλά είναι απαραίτητο να δημιουργούν ασφαλιστικές δικλείδες». Πόσο πιθανό είναι να δούμε όντως μια κοινωνία με αναβαθμισμένους ανθρώπους; «Προφανώς όλα αυτά είναι σενάρια και για αυτό όλα είναι υπό αίρεση. Επιπλέον, στον δρόμο της τεχνολογίας και της καινοτομίας οι αστάθμητοι παράγοντες είναι πολλοί. Δεν μπορείς να προβλέψεις το μέλλον με γραμμικό τρόπο» λέει, ξεκαθαρίζοντας πως δεν υπάρχει ρητή απάντηση στο ερώτημα. Χειραγωγώντας την ανθρώπινη φύση ερήμην του χειραγωγηθέντος Ο άνθρωπος ανέκαθεν βελτίωνε τον εαυτό του με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ακόμα και τα γυαλιά μυωπίας είναι μια τέτοια βελτίωση. Γιατί λοιπόν η περαιτέρω βελτίωσή του αποτελεί σήμερα κοινωνικό και ηθικό θέμα; Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σταυρούλα Τσινόρεμα, η διαφορά είναι ότι πλέον έχουμε τη δυνατότητα να χειραγωγήσουμε γενετικά την ανθρώπινη φύση, να παρέμβουμε στο ανθρώπινο γονιδίωμα και να το τροποποιήσουμε οριστικά και αμετάκλητα. Το ηθικό ερώτημα είναι, λέει, κατά πόσον αυτό είναι θεμιτό, πέραν της επέμβασης για θεραπευτικούς σκοπούς, δηλαδή για την πρόληψη σοβαρών γενετικών παθήσεων. «Αυτός στου οποίου το γονιδίωμα θα έχουμε παρέμβει, δεν μπορεί να αλλάξει αυτό που εμείς έχουμε τροποποιήσει πριν από τη γέννησή του. Μέχρι σήμερα διάφορες παρεμβάσεις στην ανθρώπινη φύση είναι δυνητικά αναστρέψιμες, η γενετική δεν θα είναι. Φυσικά, εν πολλοίς, οι βελτιωτικές γενετικές επεμβάσεις είναι απλώς σενάρια. Σενάρια που χρειαζόμαστε όμως, για να στοχαστούμε το ηθικό όριο στον τρόπο που πράττουμε σήμερα» υπογραμμίζει. Η ελευθερία υπό όρους ισότητας, οι άνθρωποι-εργαλεία κι η απώλεια της ηθικής ευθύνης Κι αν αυτά τα σενάρια επαληθεύονταν και ζούσαμε σε μια κοινωνία, στην οποία κάποιοι θα είχαν γενετικά ή μηχανικά χειραγωγηθεί; «Τότε θα ετίθετο σε κίνδυνο η βασική και θεμελιώδης αρχή μέσω της οποίας θέλουμε να αυτοκατανοούμε τις μεταξύ μας σχέσεις: η ελευθερία υπό όρους ισότητας. Θα υπήρχαν άνθρωποι εργαλειακά τροποποιημένοι από άλλους, π.χ., για μεγαλύτερη μυική δύναμη ή αναβαθμισμένη ικανότητα επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων. Αυτό θα απειλούσε βασικές αρχές μιας ελεύθερης, δίκαιης, δημοκρατικής κοινωνικής συμβίωσης. Μια τεράστια δυναμική ώθηση σε αυτήν τη συζήτηση έρχεται από τη συνάντηση της βιοϊατρικής με την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική. Μέσω αυτών έχουμε τη δυνατότητα παρέμβασης και μετά τη γέννηση του ανθρώπου, πχ, με τσιπ στον εγκέφαλο ή ενθέματα, που, για ορισμένους, θα μπορούσαν να ρυθμίζουν ακόμα και την ηθική συμπεριφορά, ώστε ο άνθρωπος να δρα πάντα με ηθικό, κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Τότε όμως θα χάναμε το υπόβαθρο της ηθικής μας ευθύνης, του να ασκούμε την ελευθερία μας και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για αυτήν. Από μια κοινωνία ανθρώπων, που νοούνται ως ελεύθεροι και ίσοι, άρα υπεύθυνοι ο ένας απέναντι στον άλλον, θα περνούσαμε σε μια κοινωνία «κοινωνικών αυτόματων», πλήρως εργαλειοποιημένων όντων» εξηγεί. Δημοσιότητα, λογοδοσία, βιομηχανική κατασκοπεία Ποιες θα ήταν οι ασφαλιστικές δικλείδες; «Το άπλετο φως της δημοσιότητας ως προς τις επιστημονικές εξελίξεις και την έρευνα, και η δημόσια λογοδοσία των επιστημονικών φορέων απέναντι στην κοινωνία. Η ανθρώπινη πράξη -κι επομένως η επιστημονική πράξη- είναι σαν τον Ιανό. Κάθε χρήση φέρει μέσα της την κατάχρηση. Χρειάζεται λοιπόν να εμποδιστεί η κατάχρηση, μέσα από την άπλετη δημοσιότητα και την υπεύθυνη, δημόσια λογοδοσία. Πρωτίστως, οι χρηματοδοτικές πηγές της έρευνας δεν πρέπει ποτέ να είναι κρυφές, ενώ η δημοκρατική Πολιτεία οφείλει να ελέγχει τους θεσμούς της επιστήμης με τρόπο που να συμβάλλει στο κοινό αγαθό και να εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών» λέει. Πόσο πρόθυμες, όμως, θα ήταν να αποκαλύψουν την έρευνά τους μεγάλες επιχειρήσεις, που επενδύουν δισεκατομμύρια σε αυτή και είναι λογικό να φοβούνται τη βιομηχανική κατασκοπεία; «Ευλόγως η επιχείρηση μπορεί να έχει θεμιτό συμφέρον. Εδώ χρειάζεται οριοθέτηση ως προς το πού τελειώνει η αξίωση της δημοσιότητας και πού αρχίζει το θεμιτό συμφέρον τού να μην μοιράζεται ερευνητικά δεδομένα. Το θεμιτό συμφέρον πρέπει να προστατεύεται. Χρειάζεται λοιπόν να εξετάσουμε τρόπους, ώστε να εναρμονίζονται και να συν-ισχύουν το θεμιτό συμφέρον με τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Στο σημείο αυτό μπορούν να συμβάλουν τόσο η νομική επιστήμη, όσο και η ηθική φιλοσοφία και η βιοηθική, καθώς η ηθική και το δίκαιο συνδέονται, και το δίκαιο αποτελεί και καταστάλαγμα ηθικών προβληματισμών» υπογραμμίζει. Δεν μπορούμε να καταργήσουμε τον θάνατο Οι οπαδοί του μετανθρωπισμού ευαγγελίζονται και κατάργηση του θανάτου. Αν ο φόβος του θανάτου καταργηθεί, πώς θα επηρεαστούν κοινωνίες, φιλοσοφία, θρησκείες, ιδεολογίες και ο ίδιος ο τρόπος που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του; «Όσα ουτοπικά ιδεώδη αυτοτελείωσης και να συλλάβει ο ανθρώπινος νους, το φυσικό όριο του ανθρώπου είναι ο θάνατος. Καταφέρνουμε να τον καθυστερούμε, αλλά όσο και να παρεμβαίνουμε μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας στην επιμήκυνση του ορίου της ανθρώπινης ζωής, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να το καταργήσουμε. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε το τέλος της φυσικής μας ζωής ως τρόπο ένταξης του εαυτού μας στον κόσμο. Να μην περιμένουμε από έναν επιστήμονα ή τεχνολόγο να καταργήσει το φυσικό αυτό όριο, γιατί στο τέλος, αντί για την κατάργηση του θανάτου, μπορεί να οδηγηθούμε σε πολύ επικίνδυνα πειράματα ευγονικής, που καταστρέφουν, αντί να ενισχύουν το ανθρώπινο ευ ζην » καταλήγει. https://physicsgg.me/2021/03/07/o-%cf%84%ce%b5%cf%87%ce%bd%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b3%ce%b5%ce%bd%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%b2%ce%b1%ce%b8%ce%bc%ce%b9%cf%83%ce%bc/

Ανακαλύφθηκε ο πιο μακρινός «ραδιοφάρος» στο σύμπαν. Πρόκειται για ένα κβάζαρ που εξέπεμψε ισχυρή ακτινοβολία με τη μορφή ραδιοκυμάτων, τα οποία χρειάστηκαν 13 δισεκατομμύρια έτη φωτός για να φθάσουν στη Γη. Η ανακάλυψη, με τη βοήθεια του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, των αμερικανικών Κεκ της Χαβάης και Very Large Array και άλλων, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα το πρώιμο σύμπαν και τους πρώτους γαλαξίες. Η εκπομπή των ραδιοκυμάτων από το κβάζαρ Ρ172+18, όπως ονομάστηκε, έγινε σε μία εποχή που το σύμπαν είχε ηλικία μόνο 780 εκατομμυρίων ετών, περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ. Τα κβάζαρ, τα οποία ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 1963, είναι υπερβολικά φωτεινά αντικείμενα -από τα πιο λαμπερά στο σύμπαν- που βρίσκονται στο κέντρο ορισμένων γαλαξιών και τροφοδοτούνται από υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες. Η μαύρη τρύπα που τροφοδοτεί το πρώιμο κβάζαρ Ρ172+18 εκτιμάται ότι έχει μάζα περίπου 70 φορές μεγαλύτερη από την κεντρική μαύρη τρύπα του δικού μας γαλαξία και 300 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο, ενώ εκπέμπει περίπου 580 φορές περισσότερη ενέργεια από ολόκληρο τον γαλαξία μας. Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αστροφυσικής είναι πώς είναι δυνατό να υπήρχαν τόσο μεγάλες μαύρες τρύπες στο πολύ νεαρό σύμπαν. Καθώς η μαύρη τρύπα «καταβροχθίζει» τα περιβάλλοντα αέρια, απελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας σε διάφορα μήκη κύματος, η οποία κινείται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και επιτρέπει στους επιστήμονες να ανιχνεύσουν το φαινόμενο, ακόμη κι αν απέχει τόσο πολύ στον χώρο και στον χρόνο. Μόνο το 10% των κβάζαρ λάμπουν έντονα στις ραδιοσυχνότητες. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τους Εδουάρδο Μπανάδος του γερμανικού Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Χαϊδελβέργη και Κιάρα Ματσουκέλι του ESO, που έκαναν τις σχετικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά Αστροφυσικής «The Astrophysical Journal» και Αστρονομίας «The Astronomical Journal», αισιοδοξούν ότι μελλοντικά θα βρουν και άλλους πρώιμους «ραδιοφάρους». https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_60.html

Εντοπισμός πιθανής ηφαιστειακής δραστηριότητας σε εξωπλανήτη. Η τεκτονική δραστηριότητα στη Γη δεν είναι υπεύθυνη μόνο για βουνά και σεισμούς, μα και για τον κύκλο που φέρνει υλικό από το εσωτερικό του πλανήτη στην επιφάνεια και την ατμόσφαιρα, και μετά το μεταφέρει πίσω, κάτω από τον φλοιό της Γης. Ως εκ τούτου, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των συνθηκών που έκαναν τη Γη κατοικήσιμη. Μέχρι τώρα δεν είχαν βρεθεί σε εξωπλανήτες στοιχεία τεκτονικής δραστηριότητας σε πλήρες πλανητικό επίπεδο. Ομάδα ερευνητών υπό τον Τομπάιας Μέιερ του CSH (Center for Space and Habitability) στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης και με τη συμμετοχή του ETZ Zurich, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του ΝCCR PlanetS ανακάλυψαν στοιχεία μοτίβων ροών εντός ενός πλανήτη σε απόσταση 45 ετών φωτός από τη Γη – του LHS 3844b. Τα σχετικά αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο Astrophysical Journal Letters «Η παρατήρηση ενδείξεων τεκτονικής δραστηριότητας είναι πολύ δύσκολη, επειδή συνήθως κρύβονται κάτω από μια ατμόσφαιρα» εξηγεί ο Μέιερ. Ωστόσο πρόσφατα αποτελέσματα έδειξαν πως ο LHS 3844b πιθανότατα δεν έχει ατμόσφαιρα. Λίγο μεγαλύτερος από τη Γη και πιθανότατα αντίστοιχα βραχώδης, είναι σε τροχιά γύρω από το άστρο του σε τόσο μικρή απόσταση που η μία πλευρά του πλανήτη είναι συνεχώς σε φως και η άλλη συνεχώς σε σκοτάδι- όπως η ίδια πλευρά της Σελήνης βλέπει πάντα προς τη Γη. Χωρίς ατμόσφαιρα να προστατεύει από την ακτινοβολία, η επιφάνεια είναι πάντα πολύ θερμή- ικανή να φτάνει μέχρι και 800 βαθμούς Κελσίου στη φωτεινή πλευρά. Στη σκοτεινή πλευρά οι θερμοκρασίες είναι εξαιρετικά χαμηλές- πέφτοντας ακόμα και κάτω από τους 250 βαθμούς Κελσίου. «Σκεφτήκαμε πως αυτή η μεγάλη αντίθεση θερμοκρασίας μπορεί να επηρεάζει τη ροή υλικού στο εσωτερικό του πλανήτη» είπε ο Μάιερ. Για να δοκιμάσουν τη θεωρία τους, οι ερευνητές έκαναν προσομοιώσεις υπολογιστή- και οι περισσότερες έδειξαν ότι υπήρχε μόνο ροή προς τα πάνω στη μια πλευρά του πλανήτη και προς τα κάτω στην άλλη. Ως εκ τούτου, όπως σημειώνει ο Μάιερ, το υλικό έρεε από το ένα ημισφαίριο στο άλλο. Ωστόσο, η κατεύθυνση δεν ήταν πάντα η ίδια. «Με βάση αυτά που έχουμε συνηθίσει στη Γη, θα περίμενε κανείς το υλικό στη θερμή φωτεινή πλευρά να είναι ελαφρύτερο και ως εκ τούτου να ρέει προς τα πάνω και το αντίθετο» είπε άλλος ένας εκ των ερευνητών, ο Νταν Μπόουερ. Ωστόσο κάποιες προσομοιώσεις έδειξαν ακριβώς τις αντίθετες κατευθύνσεις- και αυτό θεωρείται πως οφείλεται στην αλλαγή του ιξώδους με τη θερμοκρασία: Το ψυχρό υλικό είναι πιο άκαμπτο και ως εκ τούτου δεν «θέλει» να καμφθεί, να σπάσει ή να υποχωρήσει στο εσωτερικό. Ωστόσο, το θερμό υλικό ρέει προς το εσωτερικό του πλανήτη. Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν πώς μια πλανητική επιφάνεια και το εσωτερικό μπορούν να ανταλλάσσουν υλικό υπό συνθήκες πολύ διαφορετικές από αυτές της Γης. Οι ροές αυτές θα μπορούσαν να έχουν περίεργες συνέπειες: «Σε οποιαδήποτε πλευρά του πλανήτη το υλικό ρέει προς τα επάνω, θα περίμενε κάποιος μεγάλη ηφαιστειακή δραστηριότητα σε αυτή την πλευρά» είπε ο Μπόουερ, προσθέτοντας πως «παρόμοιες βαθιές ροές προς τα πάνω στη Γη προκαλούν ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Χαβάη και την Ισλανδία». Ως εκ τούτου, θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ένα ημισφαίριο με αμέτρητα ηφαίστεια, και ένα χωρίς σχεδόν κανένα. https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_9.html

Άμπωτη : Η μείωση της στάθμης της θάλασσας οφείλεται σε μετεωρολογικά και αστρονομικά αίτια. Ως ένα φυσιολογικό φαινόμενο, καθόλου πρωτόγνωρο, το οποίο μπορεί να αποδοθεί τόσο σε μετεωρολογικά όσο και αστρονομικά αίτια περιγράφουν οι ειδικοί την υποχώρηση της στάθμης της θάλασσας που παρατηρήθηκε τις τελευταίες ημέρες σε πολλές περιοχές. Όπως εξηγεί ο Βασίλης Καψιμάλης, διευθυντής ερευνών του ινστιτούτου ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ, «από τα μέσα του περασμένου Φεβρουαρίου η στάθμη της θάλασσας έχει μειωθεί κατά 40 με 45 εκατοστά σε σχέση με τη συνηθισμένη της θέση». Είναι ένα φαινόμενο, προσθέτει, που εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των παλιρροιών, οι οποίες μπορεί να είναι είτε αστρολογικές είτε μετεωρολογικές. «Στο φαινόμενο που βιώνουμε αυτήν την περίοδο, η αστρονομική παλίρροια συμμετέχει πολύ λίγο, με ένα ποσοστό της τάξης των 10 εκατοστών. Τα υπόλοιπα 30 είναι μετεωρολογικής προέλευσης» αναφέρει. Τα υψηλά βαρομετρικά πιέζουν τη στάθμη της θάλασσας Ειδικότερα, τα υψηλά βαρομετρικά συστήματα που υπάρχουν αυτήν την περίοδο πάνω από την ανατολική Μεσόγειο πιέζουν τη στάθμη της θάλασσας. «Σύμφωνα με τις μετρήσεις μας ένα μιλιμπάρ πίεσης κατεβάζει κατά περίπου ένα εκατοστό τη στάθμη της θάλασσας, κάτι που σημαίνει πως σε ένα διάστημα δεκαπέντε ημερών τα υψηλά βαρομετρικά μειώνουν τη στάθμη κατά δέκα περίπου εκατοστά» σημειώνει ο κ. Καψιμάλης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Αν δεν υπάρχουν ισχυροί άνεμοι που να ωθούν τις θαλάσσιες μάζες από τη μία περιοχή στην άλλη ώστε να έχουμε και από αυτήν την αιτία μείωση της στάθμης, τότε θα πρέπει να ερευνήσουμε πού οφείλεται το υπόλοιπο της μείωσης». Οι σχετικές μετρήσεις δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων ωστόσο έχει δείξει πως πιθανότατα πρόκειται για μετακινήσεις θαλάσσιων μαζών από τον χώρο της βορειοανατολικής λεκάνης της Μεσογείου προς νότιο και δυτική Μεσόγειο. «Πρόκειται για ένα πρόσκαιρο φαινόμενο διάρκειας συνήθως 30 έως 45 ημερών μέχρι ότου επανέλθει η στάθμη στο συνηθισμένο της ύψος» σημειώνει. Σύμφωνα με τον κ. Καψιμάλη, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τις κατασκευές. Ο ίδιος αποκλείει οποιονδήποτε συσχετισμό με την κλιματική αλλαγή: «Αναμένουμε προς το τέλος του αιώνα να ανεβεί η στάθμη της θάλασσας κατά 60 με 70 πόντους, αλλά δεν είναι αυτή η περίπτωση» τονίζει. Εξίσου κατηγορηματικός είναι και αναφορικά με τη συσχέτιση με γεωλογικά φαινόμενα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στάθμη της θάλασσας είχε κατεβεί περισσότερο Το σημερινό φαινόμενο εξάλλου είχε παρατηρηθεί και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν και η στάθμη της θάλασσας είχε κατεβεί ακόμη περισσότερο. Στο πρόσφατο παρελθόν παραπέμπει και ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς: «Είναι κάποιες περιοχές που παρουσιάζουν τέτοιες ευαισθησίες. Αρκεί μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για να βρει κανείς βίντεο από την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Είναι φαινόμενα που παρατηρούνται πριν από τις ισημερίες. Παίζουν ρόλο βέβαια οι ατμοσφαιρικές πιέσεις αλλά και η έλξη που ασκείται ανάμεσα στη Γη, τη Σελήνη και τον Ηλιο. Οι παλίρροιες γενικά είναι της τάξης των 30 με 40 εκατοστών στη χώρα μας. Αλλού είναι πιο έντονες. Υπάρχουν πολλοί παράμετροι που παίζουν ρόλο και κατευθύνουν τις ωκεάνιες πλημμύρες». Σε ανάρτησή του στο Facebook, ο καθηγητής Άκης Τσελέντης, διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, επισημαίνει ότι η πτώση της στάθμης της θάλασσας στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου, που παρατηρείται αυτή την περίοδο, δεν σχετίζεται με πρόδρομα φαινόμενα σεισμού. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, στο διάστημα από 20/2/2021 έως σήμερα παρουσιάστηκαν πολύ υψηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις (υψηλό βαρομετρικό) πάνω από το Αιγαίο. Στην Αττική, στο διάστημα 20/2/21 έως σήμερα, η ατμοσφαιρική πίεση αυξήθηκε, πράγμα που σημαίνει μια υποχώρηση της μέσης στάθμης της θάλασσας κατά 0,21 μέτρα. Επίσης, στις 27/2/2021 υπήρξε νέα σελήνη, άρα η εμφάνιση παλιρροιακής συζυγίας (ευθυγράμμιση Ήλιου - Γης - Σελήνης), που έφερε το μεγαλύτερο εύρος της αστρονομικής παλίρροιας και την εμφάνιση της χαμηλότερης θαλάσσιας στάθμης στη φάση της άμπωτης. Παράλληλα, συμπληρώνει, η πτωτική τάση της στάθμης της θάλασσας εξηγείται από την επίδραση των έντονων βόρειων ανέμων που επικράτησαν στην Μεσόγειο κατά το διάστημα 25/2 - 3/3, οι οποίες μετέφεραν μάζες νερού προς τις νότιες ακτές της Μεσογείου, όπου αντίθετα η στάθμη εμφάνισε σχετική άνοδο. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, κατά τον ίδιο, προκάλεσαν την οπισθοχώρηση της θάλασσας και την αποκάλυψη τμημάτων του βυθού στη χώρα μας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πτώση της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να είναι προσεισμικό φαινόμενο, επειδή σε περιοχές έντονων τεκτονικών διεργασιών από τις τεκτονικές δυνάμεις «φουσκώνει» ο γήινος φλοιός λίγες μέρες πριν την διάρρηξη και έτσι χαμηλώνει η στάθμη. Όμως, υπογραμμίζει, ότι «δεν ισχύει αυτό στην περίπτωση μας, γιατί το φαινόμενο δεν παρατηρείται σε μία μόνο θέση, αλλά σε όλη την Ελλάδα. Το έλεγξα σε συγκεκριμένες θέσεις που παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο με δορυφορικές παρατηρήσεις και δεν βρήκα καμία παραμόρφωση του φλοιού. Επομένως, είμαστε σίγουροι ότι δεν έχει να κάνει με πρόδρομα φαινόμενα». https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_98.html

Άποφις: Ο μετεωρίτης πέρασε με ασφάλεια μακριά από τη Γη - Θα επιστρέψει όμως το 2029. Χωρίς προβλήματα πέρασε ο αστεροειδής Άποφις δίπλα από τη Γη κι αναμένεται να επιστρέψει το 2029.Ο διαστημικός βράχος των 340 μέτρων, που αν ω μη γένοιτο πέσει στη Γη θα προκαλέσει καταστροφικό συμβάν (ELE) περιέχει σίδηρο και νικέλιο και έχει το σχήμα φυστικιού. Πραγματοποιεί μία πλήρη τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε 11 μήνες περίπου και εχθές πέρασε 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από Γη. Όταν εντοπίστηκε το 2004, οι πρώτες εκτιμήσεις έδειχναν πως υπήρχε μεγάλη πιθανότητα σύγκρουσης με τη Γη, περισσότερες παρατηρήσεις όμως έδειξαν πως κάτι τέτοιο είναι απίθανο. Πλέον προβλέπεται πως το 2029, ο Άποφις θα περάσει σε απόσταση 31.900 χιλιομέτρων από τη Γη. Απόσταση ασφαλείας μεν, αλλά αρκετά κοντά για να περάσει ανάμεσα από τη Γη και τη Σελήνη, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 384.400 χιλιόμετρα. Είναι επίσης η απόσταση που βρίσκονται αρκετά διαστημικά σκάφη σε τροχιά. https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/968615_apofis-o-meteoritis-dolofonos-perase-me-asfaleia-makria-apo-ti-gi-tha

Αστεροειδής στο μέγεθος του Λυκαβηττού προσπερνά τη Γη (αλλά θα επιστρέψει) Την ώρα που μάλλον θα κοιμάστε στις 03.15 τα ξημερώματα του Σαββάτου, ένας διαστημικός βράχος σε μέγεθος λόφου θα προσπερνά τη Γη σε ασφαλή απόσταση, πριν ξαναπεράσει απειλητικά κοντά σε ακριβώς οκτώ χρόνια. Πρόκειται για τον αστεροειδή Άποφι, ο οποίος προκάλεσε ανησυχία όταν ανακαλύφθηκε το 2004, με τους πρώτους υπολογισμούς της τροχιάς του να δείχνουν ότι υπήρχε πιθανότητα 3% να χτυπήσει τη Γη στις 13 Απριλίου 2019. Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό δεν θα συμβεί, οπότε ησυχάστε. Ο Άποφις (Apophis), με διάμετρο γύρω στα 300 μέτρα (συγκριτικά ο λόφος του Λυκαβηττού έχει ύψος 227 μέτρα αλλά μεγαλύτερη διάμετρο) θα περάσει το Σάββατο σε απόσταση περίπου 15 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, πάνω από 40 φορές πιο μακριά από τη Σελήνη. Στην αρχαία Αίγυπτο, η θεότητα του Άποφι είχε μορφή φιδιού (Wikimedia Commons) «Είναι κάτι που συμβαίνει περίπου μία φορά στα 1.000 χρόνια, οπότε προφανώς προσελκύει μεγάλο ενδιαφέρον» είπε στο Space.com η Μαρίνα Μπρόζοβιτς του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Η NASA θα χρησιμοποιήσει διαστημικά ραντάρ για να παρακολουθήσει τη διέλευση, αν και πρόσφατα έχασε το καλύτερο όργανό της, το ιστορικό αλλά γερασμένο ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο, το οποίο κατέρρευσε τον Δεκέμβριο και είναι απίθανο να ανακατασκευαστεί. Το Αρεσίμπο «ήταν το ισχυρότερο ραντάρ στον πλανήτη και η απώλεια δεν μπορεί να αντισταθμιστεί. Παρόλα αυτά θα συλλέξουμε καλά δεδομένα» σχολίασε η Μπρόζοβιτς, η οποία ειδικεύεται στα διαστημικά ραντάρ. Ήδη όμως η πορεία του αστεροειδή έχει υπολογιστεί με αρκετή ακρίβεια, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια –όσο πιο μακριά προχωρούν οι εκτιμήσεις στο μέλλον, το περιθώριο αβεβαιότητας αυξάνεται όλο και περισσότερο. Στις 13 Απριλίου 2029, ο Άποφις θα ξαναπεράσει σε απόσταση μόλις 32.0000 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης, περίπου το ύψος όπου κινούνται οι γεωστατικοί δορυφόροι. Θα χρειαστεί μόλις μια ώρα για να διασχίσει τον Ατλαντικό και να χαθεί ξανά στο διάστημα, για να συνεχίσει το ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο. Οι φόβοι ενδεχόμενης πρόσκρουσης αρχικά μετατέθηκαν από το 2029 2036 και μετά στο 2068 –έτος για το οποίο δεν έχει αποκλειστεί οριστικά η πιθανότητα πρόσκρουσης. Σε περίπτωση που έπεφτε στη Γη, το γιγάντιο αντικείμενο από πετρώματα και μέταλλο θα αρκούσε για να καταστρέψει μια μεγάλη πόλη. Είναι εξάλλου εκατοντάδες έως χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από τον αστεροειδή που εξερράγη πάνω από το Τσλιαμπίνσκ της Ρωσίας το 2013 (η διάμετρός του εκτιμάται στα 20 μέτρα) ή το αντικείμενο που ισοπέδωσε ένα ολόκληρο δάσος στην Τουνγκούσκα της Σιβηρίας το 1908 (με εκτιμώμενη διάμετρο μερικών δεκάδων μέτρων). Η αρχική ανησυχία για ενδεχόμενη πρόσκρουση είχε εμπνεύσει το όνομα του Άποφι, μια αιγυπτιακή θεότητα την οποία η NASA περιγράφει ως «δαινονικό όφι που ενσάρκωνε το κακό και το χάος». https://www.in.gr/2021/03/05/b-science/space/asteroeidis-sto-megethos-tou-lykavittou-prosperna-ti-gi-alla-tha-epistrepsei/

Πύραυλος Starship της SpaceX κατάφερε να προσγειωθεί και μετά εξερράγη. Επιτυχής φάνηκε να είναι η πιο πρόσφατη προσπάθεια προσγείωσης πυραύλου Starship από τη SpaceX- μέχρι που εξερράγη. Την Τετάρτη το Starship υπό τον προσδιορισμό SN10 πραγματοποίησε επιτυχώς την τρίτη δοκιμή πτήσης σε μεγάλο ύψος από τις εγκαταστάσεις στην κομητεία Κάμερον στο Τέξας. Παρόμοια με τις δοκιμές των SN8 και SN9, το SN10 υψώθηκε στον ουρανό με τρεις κινητήρες Raptor, με τον καθένα να κλείνει διαδοχικά πριν ο πύραυλος φτάσει στο υψηλότερο σημείο της πτήσης του (περίπου 10 χλμ). Ακολούθως μπήκε σε θέση επιστροφής για ελεγχόμενη κάθοδο. Τα πράγματα πήγαιναν καλά, με το σκάφος να αλλάζει και πάλι θέση λίγο πριν αγγίξει επιτυχώς την εξέδρα προσγείωσης. Ωστόσο, λίγο μετά, το SN10, σύμφωνα με την εταιρεία, βίωσε μια «μη προγραμματισμένη αποσυναρμολόγηση λίγο μετά την προσγείωση»- παρόλα αυτά η SpaceX τονίζει πως επρόκειτο για μια θαυμάσια ημέρα για τις ομάδες του Starship, δεδομένου πως αυτές οι πτήσεις έχουν σκοπό να «βελτιωθεί η κατανόησή μας και η ανάπτυξη ενός πλήρως επαναχρησιμοποιούμενου συστήματος μεταφοράς, σχεδιασμένου να μεταφέρει πλήρωμα και φορτίο σε μεγάλης διάρκειας διαπλανητικές πτήσεις και να βοηθήσει την ανθρωπότητα να επιστρέψει στη Σελήνη και να ταξιδέψει στον Άρη και παραπέρα». Ήταν η πρώτη φορά που ένα Starship κατάφερε να προσγειωθεί όρθιο. Όπως αναφέρει το Reuters, ο πύραυλος εξερράγη περίπου οκτώ λεπτά μετά την προσγείωσή του, γέρνοντας προς τη μία πλευρά καθώς ένα αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης έριχνε νερό σε φλόγες που έκαιγαν ακόμα στη βάση του. Το πλήρες σκάφος θα έχει ύψος 120 μέτρα και προορίζεται να είναι πλήρως επαναχρησιμοποιούμενο, καθιστώντας τις επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα υπόθεση ρουτίνας. Οι μεγαλύτεροι και με περισσότερες δυνατότητες Starship προορίζονται να αντικαταστήσουν τους σημερινούς επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους Falcon και τις κάψουλες Dragon της Space X τόσο για επανδρωμένες όσο και μη επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις. Ο τελικός στόχος για τα μακρινά ταξίδια είναι μετά την εκτόξευση του Starship για τη Σελήνη ή τον 'Αρη, ο Super Heavy να επιστρέφει στη Γη για να χρησιμοποιηθεί ξανά. Για τα πιο κοντινά ταξίδια ο Starship θα κάνει μόνος όλη τη δουλειά. Μια πρώτη πτήση του Starship σε τροχιά γύρω από τη Γη σχεδιάζεται για το τέλος του 2021, ενώ για το 2023 έχει ήδη κλείσει θέση ο δισεκατομμυριούχος Ιάπωνα Γιουσάκου Μαεζάβα, προκειμένου να πετάξει για έξι μέρες ως τη Σελήνη μαζί με άλλους οκτώ συνεπιβάτες. Τους επόμενους μήνες θα ακολουθήσουν πολλές ακόμη δοκιμές πτήσης του Starship, καθώς και για πρώτη φορά του Super Heavy. https://www.naftemporiki.gr/story/1699326/puraulosstarshiptisspacexkatafere-na-prosgeiothei-kai-meta-ekserragi

Ανδρομέδα : Θα συγκρουστεί με τον γαλαξία μας και τις δύο κεντρικές μαύρες τρύπες. Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στα κέντρα του γαλαξία μας και αυτού της Ανδρομέδας είναι καταδικασμένες να «χορεύουν» μεταξύ τους. Οι αστρονόμοι γνωρίζουν από καιρό ότι η Ανδρομέδα βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τον γαλαξία μας (SN: 5/31/12). Όμως δεν έχουν γίνει γνωστά πολλά για το τι θα συμβεί στις τεράστιες μαύρες τρύπες που κάθε γαλαξίας φιλοξενεί στον πυρήνα του. Το πιθανότερο σενάριο Νέες προσομοιώσεις αποκαλύπτουν την απόλυτη μοίρα τους. Οι γαλαξίες θα συγκεντρωθούν σε έναν τεράστιο ελλειπτικό γαλαξία – που ονομάζεται «Milkomeda» – σε περίπου 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια, οι κεντρικές μαύρες τρύπες θα αρχίσουν να περιστρέφονται σε τροχιά μεταξύ τους και τελικά θα συγκρουστούν σε λιγότερο από 17 εκατομμύρια χρόνια αργότερα. Λίγο πριν οι μαύρες τρύπες συντριβούν μεταξύ τους, θα εκπέμπουν κύματα βαρύτητας με τη δύναμη 10 εκατομμυρίων ήλιων (SN: 2/11/16). Οποιοσδήποτε πολιτισμός εντός 3,25 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς που έχει τεχνολογία ανίχνευσης βαρυτικών κυμάτων ισοδύναμη με τις τρέχουσες ικανότητές μας θα μπορούσε να ανιχνεύσει τη σύγκρουση, εκτιμούν οι ερευνητές. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η Ανδρομέδα πλησιάζει περίπου 116 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, λέει ο Riccardo Schiavi, αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης. Τι δείχνουν οι σχετικές προσομοιώσεις ; Χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις υπολογιστών που περιλαμβάνουν τη βαρυτική έλξη των δύο σπειροειδών γαλαξιών μεταξύ τους καθώς και την πιθανή παρουσία αερίων και άλλου υλικού μεταξύ τους, ο Schiavi και οι συνεργάτες του έδειξαν πώς θα ξεδιπλωθεί η γαλαξιακή σύγκρουση. Προηγούμενες προσομοιώσεις έχουν δείξει ότι η Ανδρομέδα και ο γαλαξίας μας έχουν προγραμματιστεί για μια σύγκρουση σε περίπου 4 δισεκατομμύρια έως 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, η νέα μελέτη εκτιμά ότι οι δύο γαλαξίες θα περάσουν μεταξύ τους περίπου 4,3 δισεκατομμύρια χρόνια από τώρα και στη συνέχεια θα συγχωνευθούν πλήρως περίπου 6 δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα. Η εκτίμηση της ομάδας για την ημερομηνία συγχώνευσης της Milkomeda «είναι λίγο μεγαλύτερη χρονικά από ό,τι έχουν βρει άλλες ομάδες», λέει ο Roeland van der Marel, αστρονόμος στο Επιστημονικό Ινστιτούτο Διαστημικού Τηλεσκοπίου στη Βαλτιμόρη, ο οποίος δε συμμετείχε στην έρευνα. Ωστόσο, σημειώνει, αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην αβεβαιότητα στη μέτρηση της ταχύτητας της Ανδρομέδας στον ουρανό. https://www.in.gr/2021/03/05/b-science/space/andromeda-tha-sygkroustei-ton-galaksia-mas-mazi-tis-dyo-kentrikes-mayres-trypes/

Το Perseverance διήνυσε τα πρώτα του 6,5 μέτρα στον Άρη. Το νέο ρομποτικό ρόβερ Perseverance (Επιμονή) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) έβαλε μπροστά τις μηχανές του και για μισή ώρα διήνυσε τα πρώτα διστακτικά 6,5 μέτρα στον Άρη. Παράλληλα, τράβηξε τις πρώτες φωτογραφίες από τα ίχνη που άφησαν οι τροχοί του στο κοκκινωπό αμμώδες αρειανό έδαφος.Οι μηχανικοί στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA δήλωσαν με ικανοποίηση ότι το εξάτροχο ρόβερ μεγέθους αυτοκινήτου τα καταφέρνει καλύτερα και από τις δοκιμές του στη Γη. Το Perseverance, το οποίο προσεδαφίστηκε στις 18 Φεβρουαρίου στον μεγάλο κρατήρα Γιέζερο, κάποτε αρχαία λίμνη και δέλτα ποταμού, έχει λίγο μεγαλύτερη ταχύτητα από το προηγούμενο αμερικανικό ρόβερ στον Άρη, το Curiosity (Περιέργεια), που ακόμη βρίσκεται εν λειτουργία. Επίσης το νέο ρόβερ είναι σε θέση να διασχίσει μεγαλύτερη απόσταση μέσα σε μια μέρα, γύρω στα 200 μέτρα, επειδή είναι ικανό να αποφεύγει καλύτερα τα διάφορα εμπόδια, όπως μεγάλους βράχους και παγίδες άμμου. Προς το παρόν, οι επιστήμονες της NASA μελετούν τα διαθέσιμα δεδομένα για τη γύρω περιοχή, προκειμένου να αποφασίσουν ποια θα είναι η καλύτερη διαδρομή για το ρόβερ. Η τελική απόφαση τους πιθανώς θα ληφθεί, αφού το μικρό ρομποτικό ελικόπτερο Ingenuity βάρους δύο κιλών πετάξει και κατοπτεύει τη «γειτονιά» του ρόβερ (θα είναι η πρώτη φορά που ένα drone θα πετάξει σε άλλο κόσμο). Προς το παρόν, το ελικοπτεράκι βρίσκεται προσδεμένο κάτω από την «κοιλιά» του ρόβερ. Το Perseverance, το οποίο προγραμματίζεται να διανύσει 15 χιλιόμετρα μέσα στο επόμενο αρειανό έτος (αντιστοιχεί σε περίπου δύο γήινα έτη), είναι το πιο εξελιγμένο κινητό εργαστήριο αστροβιολογίας που έχει σταλεί σε άλλο πλανήτη ή δορυφόρο, με στόχο την αναζήτηση ιχνών μικροβιακής ζωής, χάρη στα πολλά επιστημονικά όργανα, το ρομποτικό βραχίονα και τις υψηλής ανάλυσης κάμερες του. Η περιοχή που προσεδαφίστηκε το διαστημικό όχημα Perseverance ονομάστηκε από τη NASA Οκτάβια Ε. Μπάτλερ (το όνομα αφροαμερικανής συγγραφέως επιστημονικής φαντασίας): «Όταν το @NASAPersevere προσγειώθηκε στον Άρη, όχι μόνο γράψαμε ιστορία, ζήσαμε τα όνειρα των καλλιτεχνών που εμπνέουν τα ταξίδια μας στο διάστημα. Αποδίδοντας φόρο τιμής, οι επιστήμονες της @NASAJPL έδωσαν το όνομα της @OctaviaEButler, τηw πρωτοποριακής συγγραφέως επιστημονικής φαντασία στην περιοχή προσγείωσης του rover». https://physicsgg.me/2021/03/06/%cf%84%ce%bf-perseverance-%ce%b4%ce%b9%ce%ae%ce%bd%cf%85%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%b1-%cf%80%cf%81%cf%8e%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-65-%ce%bc%ce%ad%cf%84%cf%81%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ac/

Ο πρώτος υποθαλάσσιος γεωμορφολογικός χάρτης της Σαντορίνης...από άλλο πλανήτη. Ένα πρωτοποριακό για την Ελλάδα χάρτη δημιούργησε μια αμερικανο-ελληνική επιστημονική ομάδα, η πρωτοτυπία του οποίου βρίσκεται στο ότι εφαρμόστηκε η μεθοδολογία της πλανητικής γεωλογίας για τη δημιουργία υποθαλάσσιων γεωμορφολογικών χαρτών για τη Σαντορίνη και τη γύρω περιοχή του Αιγαίου. Εφαρμόζοντας σε υποθαλάσσια δεδομένα της Ελλάδας γεωλογικές μεθόδους χαρτογράφησης που προορίζονται για άλλους πλανήτες, οι ερευνητές δημιούργησαν για πρώτη φορά στη χώρα μας ένα συνδυαστικό γεωμορφολογικό χάρτη, κλίμακας 1:100.000, του χερσαίου και θαλάσσιου ανάγλυφου για το ηφαιστειακό σύμπλεγμα Χριστιανών-Σαντορίνης-Κολούμπου. Επικεφαλής των ερευνητών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό χαρτογραφίας «Journal of Maps», ήταν η Αλεξάντρα Χαφ της Σχολής Εξερεύνησης της Γης και του Διαστήματος του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνας, ενώ από ελληνικής πλευράς η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Νομικού, «αυτός ο χάρτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των εκτιμήσεων επικινδυνότητας στη Σαντορίνη, η οποία αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό της Ελλάδας και παράλληλα χαρακτηρίζεται ως περιοχή με αυξημένο ηφαιστειακό και σεισμικό κίνδυνο. Παρουσιάζουμε αυτή τη μεθοδολογία ως εργαλείο για τη δημιουργία ομοιόμορφων γεωμορφολογικών χαρτών, οι οποίοι θα βοηθήσουν περαιτέρω στην αξιολόγηση των θαλάσσιων γεωκινδύνων». Οι γεωλογικοί χάρτες είναι θεμελιώδεις για την εκτίμηση των φυσικών κινδύνων, αλλά η ανάπτυξή τους για υποθαλάσσιες περιοχές είναι δύσκολη λόγω της έλλειψης φυσικής πρόσβασης στην περιοχή της μελέτης. Οι υποθαλάσσιοι γεωμορφολογικοί χάρτες χρησιμοποιούνται για να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το γεωλογικό καθεστώς, αλλά και χωρικές πληροφορίες όσον αφορά τις γεωμορφές, τις σχετικές γεω-επικινδυνότητες και τη διαχείρισή τους. Τέτοιου είδους χάρτες δημιουργούνται από δεδομένα τηλεπισκόπησης, όπως τα ψηφιακά υψομετρικά μοντέλα (DEM), τα οποία όμως παρουσιάζουν περιορισμούς και φραγμούς στην υποθαλάσσια χαρτογράφηση. Οι νέες μέθοδοι πλανητικής γεωλογίας, σύμφωνα με τους ερευνητές, «ικανοποιούν την ανάγκη για μια ομοιόμορφη διαδικασία, η οποία θα θεραπεύει τις προκλήσεις στην υποθαλάσσια γεωμορφολογική χαρτογράφηση. Η υιοθέτηση της διαδικασίας και των λύσεων που περιγράφονται στην παρούσα μελέτη από την επιστημονική κοινότητα, θα επέτρεπε μια σειρά από ομοιόμορφους χάρτες, μια κοινή μεθοδολογία σύνταξης δεδομένων από Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) και μια καθορισμένη αποτύπωση της υποθαλάσσιας γεωμορφολογίας. Αυτό θα διασφαλίσει την ακεραιότητα των δεδομένων των υποθαλάσσιων γεωμορφολογικών χαρτών, θα ενισχύσει τη μελλοντική επιστημονική έρευνα και θα βελτιώσει τόσο τον εντοπισμό, όσο και την ερμηνεία των θαλάσσιων γεωκινδύνων». Επιπλέον, η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλανητικών γεωλογικών χαρτών, μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για την ανάπτυξη μιας σειράς χαρτών, που θα είναι συγκρίσιμοι ανεξάρτητα από το εκάστοτε προσωπικό επεξεργασίας τους, τη μορφοποίηση των δεδομένων, τις τοποθεσίες ή τις κλίμακες. «Οι υποθαλάσσιοι γεωμορφολογικοί χάρτες που παράγονται από την πλανητική μεθοδολογία», σύμφωνα με την κ. Νομικού, «θα αυξήσουν τη βιωσιμότητα του εντοπισμού και της αξιολόγησης των θαλάσσιων γεωκινδύνων, σε περιοχές όπου μέχρι σήμερα έχουν γίνει ελάχιστες ως και καθόλου σεισμικές έρευνες και δειγματοληψίες. Η νέα μέθοδος μπορεί επίσης να μειώσει το κόστος των προτεινόμενων ερευνητικών αποστολών». Επιπλέον, πρόσθεσε, «ο νέος γεωμορφολογικός χάρτης της περιοχής θα αποτελέσει τη βάση για μελλοντικές επιστημονικές προτάσεις γεωφυσικών αποστολών και, παράλληλα, θα είναι ένα εργαλείο προσέγγισης για την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με την αόρατη δραστηριότητα των υποθαλάσσιων ηφαιστείων και ρηγμάτων. Σχεδιάζουμε να εφαρμόσουμε αυτόν τον χάρτη σε εκτιμήσεις φυσικού κινδύνου για τη Σαντορίνη, συμπεριλαμβανομένης της ταξινόμησης των κινδύνων με βάση την απόσταση από ηφαιστειακά κέντρα και επίκεντρα σεισμών». https://physicsgg.blogspot.com/2021/03/blog-post_95.html