Δροσος Γεωργιος

Ενα αρχαίο τοπίο κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής – «Πιο μυστήριο και από την επιφάνεια του Αρη» Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το τοπίο αυτό θα έμοιαζε κάποτε με τους λόφους και τις κοιλάδες της σημερινής βόρειας Ουαλίας. Πηγή: Stewart Jamieson/Neil Ross/Duncan Young/ICECAP Ένα αρχαίο τοπίο, κρυμμένο κάτω από το στρώμα πάγου της Ανατολικής Ανταρκτικής για πάνω από 14 εκατομμύρια χρόνια, αποκαλύφθηκε μέσω δορυφορικών δεδομένων και αεροσκαφών εξοπλισμένων με ραντάρ διείσδυσης πάγου.Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια τεχνική τηλε-ανίχνευσης για τη χαρτογράφηση 32.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων γης, μιας έκτασης μεγέθους όσο το Βέλγιο. Ανακάλυψαν έτσι ένα τοπίο που διαμορφώθηκε από ποτάμια πριν τη δημιουργία του στρώματος πάγου της Ανατολικής Αντακρτικής. H Ανταρκτική έχει χάσει 7,5 τρισεκατομμύρια τόνους πάγου από το 1997 Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, το τοπίο αυτό θα έμοιαζε κάποτε με τους λόφους και τις κοιλάδες της σημερινής βόρειας Ουαλίας. Οι ερευνητές θέλησαν να καταγράψουν την ιστορία, αλλά και την εξέλιξη μέσα στον χρόνο του στρώματος πάγου. «Το να κατανοούμε πώς έμοιαζε η γη προτού καλυφθεί κάτω από στρώματα πάγου, είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία αυτή» εξηγεί ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο τμήμα Γεωγραφίας του πανεπιστήμιου του Ντέραμ, Στιούαρτ Τζέιμισον. Πηγή: Nature Communications «Η γη κάτω από το στρώμα πάγου της Ανατολικής Ανταρκτικής είναι πολύ λιγότερο γνωστή από ό,τι η επιφάνεια του Άρη. Και αυτό είναι πρόβλημα γιατί το τοπίο αυτό ελέγχει τον τρόπο που ρέει ο πάγος στην Ανταρκτική, αλλά και που ανταποκρίνεται στην κλιματική αλλαγή, παρελθούσα και μέλλουσα» σημειώνει ο ίδιος. Τα φύλλα πάγου της Γης υποχωρούν με ρυθμό 600 μέτρων την ημέρα Αυτό που καθιστά ιδιαίτερα ξεχωριστό το συγκεκριμένο τοπίο, λένε οι επιστήμονες, είναι πως είναι εξαιρετικά διατηρημένο. «Είναι σπάνιο να ανακαλύπτει κανείς σχετικά αναλλοίωτα τοπία κάτω από ένα ηπειρωτικό στρώμα πάγου – κανονικά η κίνηση του πάγου, καθώς αυτός αυξομειώνεται σε μέγεθος και μετακινείται, θα διέβρωνε και θα αλλοίωνε το τοπίο» διευκρίνισε ο Τζέιμισον. Η κατανόηση των λόγων που το συγκεκριμένο αρχαίο τοπίο παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτο, θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να προβλέψουν καλύτερα τη μελλοντική δυναμική του στρώματος πάγου της Ανατολικής Ανταρκτικής – το ενδεχόμενο λιώσιμο του οποίου θα αντιστοιχούσε σε άνοδο της στάθμης των θαλασσών κατά εξήντα μέτρα. Πηγή: CNN https://www.kathimerini.gr/life/science/562693765/ena-archaio-topio-kato-apo-ton-pago-tis-antarktikis-pio-mystirio-kai-apo-tin-epifaneia-toy-ari/

Γιώργο Γραμματικάκη: «Εφυγε» ο συνωμότης του καλού «Πού πάει ο άνθρωπος όταν φεύγει;», σε είχα ρωτήσει μια νύχτα με ξαστεριά –και τσικουδιά– στην Κρήτη. Και εσύ ξεκίνησες πάλι να μιλάς για το σύμπαν το απέραντο, και για το τίποτα, που είμαστε εμείς. Γιώργος Γραμματικάκης, 1939-2023. [ Την Κυριακή με ρωτούσαν πάλι για σένα. Ότι είχες χαθεί από τα στέκια σου, στην Αθήνα. Και εγώ ο βλάκας τους καθησύχασα. «Μόλις χειμωνιάσει θα πάρει το καπέλο του και θα έρθει». Αλλά εσύ έφυγες για το μεγάλο καλοκαίρι. Ή μήπως για τον μεγάλο χειμώνα; Τόσα ήξερες, αυτό δεν μπορούσες να το απαντήσεις; «Που πάει ο άνθρωπος όταν φεύγει;», σε είχα ρωτήσει μια νύχτα με ξαστεριά – και τσικουδιά – στην Κρήτη. Και εσύ δεν είπες «μην με ρωτάς ανοησίες» αλλά ξεκίνησες πάλι να μιλάς για το σύμπαν, το σύμπαν το απέραντο, και για το τίποτα, που είμαστε εμείς. Εμείς ως ίχνος…Φίλε πόσο ωραίος ήσουν στην Σούγια.Λες και ζούσες μόνο για εκείνες τις μέρες του Αυγούστου.Μια στιγμή να εξηγήσω σε όλους τι γινόταν στην σκιά του Κουστογέρακου και συνεχίζω τον αποχαιρετισμό σου.Κάθε Δεκαπενταύγουστο λοιπόν έδινες ραντεβού στη Σούγια με όλους τους σοφούς. Ο Τραχανάς από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις, ο Καζαμιάκης ο Αρχαιολόγος, ο Καφάτος ο βιολόγος, ο Οικονόμου ο φυσικός, ο Κασόλας ο συγγραφέας. Η καθηγήτρια Δάφνη Μανουσάκη για να πάμε και στους νεότερους. Ο Δεληβοριάς και ο Κριμιζής δεν είχαν καταφέρει να έρθουν, αλλά αυτούς τους βλέπαμε στην Ανάβυσσο – μόνο ο Κούνδουρος, άλλος θαυμαστής σου και αυτός, είχε φύγει… Μάζευες λοιπόν όλους τους σπουδαίους να πίνουν, να τρώνε και να τραγουδούν… Κρητικά αλλά και ρεμπέτικα. Και Κωχ που σου άρεσε. Και Μαρκόπουλο και Χατζηδάκη βέβαια. «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» με την φωνή της Φαραντούρη, το καλύτερο σου. Θυμάσαι αλήθεια τότε που «ξεναγούσες» τον Μάνο στην συνοικία του Καράβολα; Γυναίκες στις παρέες; Περισσότερες από τους άντρες. Αυτές άλλωστε μάγευες πιο πολύ. Με την Εύα, την γυναίκα σου, στο πλευρό σου να χαμογελάει για το ατέλειωτο φλερτ σου με την ζωή. Η Εύα που ήταν για άπειρα χρόνια Διευθύντρια στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και μετά του Ιστορικού, η Εύα που στα τραπέζια μιλούσε λίγο… Αλλά τα βλέμματα σας συμπορευόντουσαν πάντα. Από τα φοιτητικά χρόνια και τους αγώνες για την ίδρυση της ΕΦΕΕ. Θυμάσαι στα Τεμένια ένα βράδυ; Κάστανα στιφάδο από τα χέρια της κυρίας Βασιλικό. «Η Κρήτη έχει μια σχιζοφρένεια» μας έλεγες ανάμεσα στις μαντινάδες. «Η ομορφιά, ο έρωτας, ο σπαραγμός, το μίσος, η εκδίκηση»…Μια φορά στους «Πρωταγωνιστές» σε είχα παρασύρει να μιλήσουμε για μουσική. Ήσουν τότε και αντιπρόεδρος της Λυρικής – άλλη μεγάλη σου αγάπη και αυτή. Και μου αφηγήθηκες: «Εγώ ήμουν από αστική οικογένεια του Ηρακλείου. Άκουγε Αττίκ, Σογιούλ, Χαιρόπουλο… Οι μαντινάδες ήταν των χωριών και τα ριζίτικα των πολεμιστών. Δεν μας ανήκαν. Κάποια στιγμή όμως ο πατέρας μου, και ενώ έκανα μεταπτυχιακά στο Λονδίνο, μες στην τεχνολογία, μου έστειλε κάτι μικρά δισκάκια των 45 στροφών με ριζίτικα και μαντινάδες. Ό,τι καλύτερο υπήρχε εκείνη την εποχή. Ο Μουντάκης και ο Ξυλούρης είναι οι άγγελοι της κρητικής μουσικής – και στις μορφές ήταν άγγελοι… Εκεί λοιπόν στο Λονδίνο αγάπησα την κρητική μουσική. Η Ελλάδα μέσα μας πικραίνει, έξω όμως την ανακαλύπτουμε πολύ πιο εύκολα».Πρύτανη σε φώναζα όλα αυτά τα χρόνια.Εντυπωσιασμένος από αυτά που είχες καταφέρει στα πανεπιστήμια. Δυο φορές σε είχαν αναδείξει Πρύτανη στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μέχρι και τον Καστοριάδη είχες κάνει επίτιμο διδάκτορα. Και όταν μετά τις πρυτανείες, στις αρχές της δεκαετίας του 2.000, κυκλοφόρησε «Η κόμη της Βερενίκης» την διάβαζα με κόκκινο στυλό στα χέρια, μη μου ξεφύγει λέξη ασημείωτη.Κάποια στιγμή είπαμε να κάνουμε και μια κουβέντα, μπροστά στις κάμερες, για τους «ψεκασμένους». Άνοιξη του 2013 με την έχθρα να πλημμυρίζει τους δρόμους και να μην φεύγει στους υπονόμους αλλά να σκαρφαλώνει στα κτήρια και να μας πνίγει. «Κι εσείς πιστεύετε πάντως στην εξωγήινη ζωή», σε προβόκαρα.«Υπάρχει εξωγήινη ζωή, είμαι βέβαιος απλώς δεν μας έχει επισκεφθεί κανένας εξωγήινος και δεν προβλέπω και στο άμεσο μέλλον να μας επισκεφθεί», μου απάντησες.Μας ενοχλούσαν τότε, και τους δύο, οι θεωρίες συνωμοσίας, που είχαν κυριεύσει πολιτικούς, δημοσιογράφους αλλά και επιστήμονες.«Εγώ θα απολογηθώ για τους δημοσιογράφους», προσπαθούσα να σου ξεφύγω.«Και τότε εγώ γιατί να απολογηθώ για τους επιστήμονες»;«Όχι απλώς δε θα εκλείψουν οι θεωρίες συνομωσίας», πίστευες «αλλά και θα ενισχύονται γιατί υπάρχει πια το διαδίκτυο».«Η μεγαλύτερη ίσως εφεύρεση της εποχής μας είναι ταυτόχρονα το μεγάλο φυτώριο των θεωριών συνωμοσίας», συμφωνήσαμε. «Γιατί εκεί ο κάθε πικραμένος μπορεί να ερμηνεύσει τα φαινόμενα, την πολιτική ζωή, τους εξωγήινους, το φεγγάρι, τα πάντα και να έχει ακροατήριο έτοιμο και μάλιστα φανατισμένο».Έτσι καταλήξαμε να μιλάμε για πολιτική και οδηγηθήκαμε στην υποψηφιότητα σου και βέβαια στην εκλογή σου ως Ευρωβουλευτής με το «Ποτάμι» το 2014.Πλησίαζες στην Σεβαστουπόλεως και σε καταλάβαινα από την μυρωδιά του καπνού της πίπας. Εκτός αν μου έδινες ραντεβού στο Φίλιον για να βρίσκεις ευκαιρία να περνάς από τον Δημήτρη στην Λυκαβηττού να δεις αν έχει φτιάξει καμιά καινούργια πίπα. «Ο πολιτικός κόσμος, με κάποιες εξαιρέσεις, κινείται στο επίπεδο των εντυπώσεων και σπανίως της ουσίας», έλεγες. «Ο λαϊκισμός είναι μια πηγή των ελληνικών δεινών. Κανείς από εμάς δεν φταίει. Πάντα κάποιοι άλλοι έχουν την ευθύνη. Ούτε οι κοντινές μας εξουσίες φταίνε. Κάποιες άλλες αδιόρατες ηγεσίες φταίνε. Έτσι γινόμαστε παθητικοί και αδιάφοροι. Και τι να κάνεις αφού μας ‘’ψεκάζουν’’; Τώρα πως αυτοί που μας ψεκάζουν, μένουν έξω από τον ψεκασμό, ε αυτό είναι αναπάντητο».Γελούσαμε αλλά τα ακροατήρια σου, ήθελαν την «λύση τυφλοσούρτη»: «Τι κάνουμε λοιπόν κύριε καθηγητά;».«Αυτό που μας χρειάζεται είναι αυτό που μας χρειαζόταν πάντα – και ιδιαίτερα στηνΕλλάδα – καλύτερη και βαθύτερη παιδεία. Και μια συνομωσία του καλού που θα μας κάνει να βλέπουμε την ζωή διαφορετικά». «Η συνομωσία του καλού» που δεν καταφέραμε.Αλλά αρκετά με τα μανιφέστα.Θέλω να ξαναπάμε στα στέκια και τα τραπεζώματα.Για τις συζητήσεις, ζούσες. Μόνο που με τα χρόνια δεν ήθελες να γίνονται στα αμφιθέατρα – το είχες εξαντλήσει αυτό – αλλά σε μια γωνία μιας ταβέρνας. Με καλό κρασί – αυτό ήταν αδιαπραγμάτευτο. Να ξεδιπλώνουμε τα χαρτιά μας χωρίς άγχος.Και όταν μπήκες στις 28 Σεπτέμβριου στο Πανεπιστημιακό του Ηρακλείου τίποτε πάλι δεν σε άγχωσε. Ούτε τα παιδιά σου – η Μαρία και ο Οδυσσέας – φοβήθηκαν. «Μια αντιβίωση, μια δυο μερούλες και μετά σπίτι». Αλλά αυτός ο πανούργος ο σπάνιος μύκητας δεν έλεγε να υποχωρήσει και την Δευτέρα μπήκες στην εντατική. Να φύγεις ήσυχα το πρωί της Τετάρτης.«Με μπέρδεψες απόψε» σου έλεγα καμιά φορά.Και εσύ πάντα απαντούσες – σοφά, όπως το σκέφτομαι τώρα: «Όχι τόσο όσο θα θελα πάντως». Η διαδρομή του Γεννήθηκε το 1939 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε Φυσική στο ΕΚΠΑ και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Imperial College του Λονδίνου. Επιστημονικοί σταθμοί του ήταν ο «Δημόκριτος», το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στη Γενεύη, το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου ήταν επισκέπτης καθηγητής. Εξελέγη δύο φορές (1990-1996) πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με Το Ποτάμι. Εχει γράψει βιβλία όπως «Η κόμη της Βερενίκης» και «Συνομιλίες με το φως», και άρθρα σε εφημερίδες και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Απεβίωσε στις 25 Οκτωβρίου 2023, σε ηλικία 84 ετών. Ακούστε το podcast εδώ. https://www.kathimerini.gr/society/562692967/o-stayros-theodorakis-apochairetizei-ton-giorgo-grammatikaki-efyge-o-synomotis-toy-kaloy/

Το πρώτο διαστημικό spa (βίντεο) Η Space Perspective έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα του διαστημικιού σπα. πηγή φωτό (Space Perspective) Πρόκειται για μια τουαλέτα που θα λειτουργεί σε τουριστική διαστημική κάψουλα.Η αμερικανική εταιρεία World View στέλνει μπαλόνια στη στρατόσφαιρα στα οποία είναι προσαρμοσμένες κάμερες καταγραφής εικόνων του πλανήτη μας. Οι δύο ιδρυτές της εταιρείας σκέφτηκαν ότι θα μπορούσε η ιδέα αυτή να έχει και άλλες εφαρμογές. Ίδρυσαν την εταιρεία Space Perspective με στόχο την κατασκευή γιγάντιων μπαλονιών παρόμοιων με τα μετεωρολογικά μπαλόνια που χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια για ερευνητικούς σκοπούς. Η σκέψη ήταν στα μπαλόνια αυτά να είναι δεμένη μια κάψουλα μέσα στην οποία θα υπάρχουν επιβάτες που θα απολαμβάνουν την θέα της Γης από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας δημιουργώντας ένα νέο τομέα στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία του διαστημικού τουρισμού.Αν και ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός της θάλασσας τα στελέχη της Space Perspective έδωσαν τον όνομα του στην κάψουλα. Το Spaceship Neptune θα πετάει σε ύψος 30 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης στα σύνορα της γήινης ατμόσφαιρας με το Διάστημα. Η εταιρεία έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα από το εσωτερικό της κάψουλας που δεν θυμίζει σε τίποτε μια συμβατική καμπίνα σκάφους που ταξιδεύει σε τέτοιες αποστάσεις.Το εσωτερικό της κάψουλας είναι σχεδιασμένο σαν ένα άνετο σαλόνι στο οποίο οι επιβάτες θα μπορούν να απολαμβάνουν τη μοναδική θέα του πλανήτη μας γευματίζοντας ή πίνοντας ένα ποτό. Στη διάθεση τους θα υπάρχουν επίσης διαδραστικές οθόνες για διάφορες χρήσεις καθώς και wi-fi αν θέλουν να επικοινωνούν με τη Γη την ώρα που βρίσκονται έξω από αυτή. Θα μπορούν επίσης να εστιάζουν σε όποιο σημείο του πλανήτη μας επιθυμούν με ένα τηλεσκόπιο που θα βρίσκεται στην κάψουλα. Η εταιρεία έκανε γνωστό ότι οι υποψήφιοι πελάτες της που καλούνται να καταβάλουν ένα ποσό της τάξης των 125 χιλιάδων δολαρίων για να ταξιδέψουν με την κάψουλα της επεσήμαναν το ζήτημα του τι θα συμβεί αν θελήσουν να πάνε στην τουαλέτα αφού στο αρχικό σχέδιο της κάψουλας που δόθηκε στη δημοσιότητα δεν υπήρχε πρόβλεψη για τουαλέτα και δεδομένου ότι κάθε βόλτα θα διαρκεί περίπου έξι ώρες το πρόβλημα είναι υπαρκτό.Η Space Perspective ανακοίνωσε ότι έκανε ένα ανασχεδιασμό της κάψουλας και σε αυτή θα υπάρχει μια τουαλέτα την οποία η εταιρεία ονόμασε «Διαστημικό Σπα»… Οι εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η εταιρεία δείχνουν ένα καλαίσθητο χώρο στον οποίο οι επιβάτες δεν θα είναι απομονωμένοι όπως συμβαίνει για παράδειγμα, στις τουαλέτες των αεροπλάνων αλλά θα συνεχίσουν να έχουν θέα και να βλέπουν τη Γη από ψήλα. Λύνεται έτσι ένα βασικό πρόβλημα των πτήσεων με την κάψουλα αφού οι επιβάτες θα μπορούν να απολαμβάνουν τις διαστημικές τους βόλτες χωρίς να βρεθούν σε κάποια… άβολη ή δυσάρεστη θέση. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1528146/to-proto-diastimiko-spa-vinteo/

H ατομική βασίλισσα. Στις 3 Νοεμβρίου του 1958 το περιοδικό Time δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Η ατομική βασίλισσα» , με το οποίο τόνιζε πως η Φρειδερίκη είχε έναν σοβαρό σκοπό για την παρουσία της στην Αμερική, καθώς στην Ελλάδα σύντομα θα ξεκινούσε να λειτουργεί ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας. Η βασίλισσα δήλωσε στο περιοδικό: «Παρόλο που γνωρίζω ότι τα ραδιενεργά ισότοπα έχουν μεγάλα οφέλη για την ιατρική, ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για τη Θεωρητική Φυσική (…) Θέλω να καταλάβω τι συμβαίνει μέσα στο άτομο». H βασίλισσα Φρειδερίκη στο εξώφυλλο του περιοδικού Time (1958). Ο τύπος της εποχής ανέφερε ότι το ταξίδι της στις ΗΠΑ το 1958, δεν θα είχε κανένα πολιτικό στόχο, και η ίδια δήλωνε δημόσια: «Η ατομική βόμβα δεν με ενδιαφέρει. Αντιθέτως, η βιομηχανική εφαρμογή της ατομικής ενεργείας ενδιαφέρει ιδιαιτέρως την Ελλάδα, καθώς από του προσεχούς έτους πρόκειται να λειτουργήση εις Αθήνας ο πρώτος ελληνικός ατομικός αντιδραστήρ.» Στην αυτοβιογραφία της, βέβαια, η Φρειδερίκη γράφει για το ταξίδι στην Αμερική ότι «η επίσκεψις ήταν ημιεπίσημη». Στόχος της ήταν να δει από κοντά τον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων πυρηνικών τους κέντρων, αλλά και σε ανεπίσημο πολλές φορές κλίμα, να αναπτύξει πιο συγκεκριμένες επαφές με επιστήμονες, καθώς και να ενισχύσει τις πολιτικές φιλίες. Η Φρειδερίκη έφτασε στις 21 Οκτωβρίου του 1958 στις ΗΠΑ, προσκεκλημένη της αμερικανικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΑΕ), συνοδευόμενη από τον διάδοχο Κωνσταντίνο, 18 ετών και την Σοφία, 20 ετών. Όταν έφτασε στις ΗΠΑ, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο βασιλιάς Παύλος έμεινε πίσω για να φροντίζει τη χώρα και η κόρη της Ειρήνη, 16 ετών, έμεινε στο σπίτι για να φροντίζει τον βασιλιά. Δήλωσε επίσης ότι ήταν μια «ταπεινή μαθήτρια» της ατομικής ενέργειας, τονίζοντας ότι το ταξίδι της είχε εκπαιδευτικό χαρακτήρα.Λίγες ημέρες αργότερα επισκέφτηκε το ατομικό εργαστήριο στο Brookhaven, όπου ενημερώθηκε για τις χρήσεις της ατομικής ενέργειας. Τη βασίλισσα υποδέχθηκε ο διεθυντής του εργαστηρίου Dr. Leland J. Haworth. Στις 23 Οκτωβρίου η Φρειδερίκη δείπνησε στον Λευκό οίκο με τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ, ενώ στις 25 συνάντησε τον στρατηγό George Marshall. Δυο μέρες αργότερα είδε ξανά στελέχη της αμερκανικής ΕΑΕ – μεταξύ άλλων και τον πρόεδρο της επιτροπής και μετέπειτα διευθυντή της CIA John McCone-, σύμφωνα με τα τηλεγραφήματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων, τους εξέπληξε με τις γνώσεις της για την ατομική ενέργεια. Η Φρειδερίκη δήλωσε στον τύπο ότι «οι ζωές μας στο μέλλον θα εξαρτώνται από την ατομική ενέργεια». Συνάντησε μεταξύ άλλων σε ανεπίσημο γεύμα και τον αρχηγό της CIA Allen Dulles (με τον οποίο φημολογείται ότι η Φρειδερίκη είχε ερωτική σχέση). Στις 2 Νοεμβρίου η βασίλισσα βρέθηκε στο Πίτσμπουργκ για να δει τον πρώτο της αμερικανικό ατομικό αντιδραστήρα. Στο πρόγραμμά της είχε επίσης συνάντηση με πυρηνικούς φυσικούς στο Carnegie Institute of Technology, ενώ στη συνέχεια επισκέφτηκε τα πυρηνικά εργοστάσια σε Shippingport και Westhouse Bettis. Aκολούθησε μετάβαση στο Σικάγο και στο Εθνικό εργαστήριο του Argonne. Eκεί η επίσκεψη διήρκησε πέντε ώρες και η βασίλισσα παρακολούθησε συνεδρίες, ενώ επέδειξε ιδιάιτερο ενδιαφέρον για τα υποατομικά σωματίδια της αντιύλης, που εξαϋλόνονται όταν συναντούν τα σωματίδια της γνωστής ύλης. Επισκέφτηκε επίσης τις εγκαταστάσεις της Nuclear-Chicago Corporation, η οποία προμήθευε με ατομικό εργαστηριακό εξοπλισμό τον «Δημόκριτο», και έθετε συνεχώς ερωτήματα στους υπεύθυνους «σαν μαθήτρια», όπως έγραψε ο αμερικάνικος τύπος.Στις 7 Νοεμβρίου η Φρειδερίκη έφτασε στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Πυρηνικών Σπουδών Oak Ridge, συνοδευόμενη από το μέλος της αμερικανικής ΕΑΕ Harold Vance και τον πρόεδρο της TVA Herbert Vogel. Aμέσως μετά ο Edward Creutz της General Atomic κάλεσε τη βασίλισσα, με την οποία είχε συναντηθεί τις προηγούμενες ημέρες στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Carnegie, να επισκεφτεί το εργαστήριο που διηύθυνε (το John Jay Hopkins για τη θεωρητική και εφαρμοσμένη επιστήμη) προκειμένου να ενημερωθεί σε βάθος για τις εξελίξεις στην Ατομική Φυσική, όπως η ίδια είχε ζητήσει.Παράλληλα, η Φρειδερίκη συμμετείχε στην τελετή ονοματοδοσίας του πλοίου «Πριγκίπισσα Σοφία», που ήταν το μεγαλύτερο που είχε κατασκευαστεί ποτέ στο δυτικό ημισφαίριο και ανήκε στον Σταύρο Νιάρχο, ενώ στη συνέχεια πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίσκεψη στα πυρηνοκίνητα υποβρύχια «Nautilus», «Triton» και «Skipjack», δηλαδή στο παλιότερο, στο μεγαλύτερο και στο ταχύτερο της εποχής αντίστοιχα, στο Connecticut, συνοδευόμενη από τον Rickover, τον «πατέρα του πυρηνικού ναυτικού».Στις 12 Νοεμβρίου η βασίλισσα βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο Columbia για εμπλουτίσει τις γνώσεις της περί την πυρηνική ενέργεια, είδε μια γεννήτρια τύπου Van der Graaff, ενώ επισκέφτηκε το μικρό κύκλοτρο στα εργαστήρια Pupin. Πέντε ημέρες αργότερα θα έφτανε στο ΜΙΤ, όπου συνομίλησε με Έλληνες φοιτητές υπό τον συντονισμό των καθηγητών Γιώργου Χατζόπουλου και Ηλία Γυφτόπουλου και είδε από κοντά τον πυρηνικό αντιδραστήρα του Ινστιτούτου, αλλά και τον υπερυπολογιστή της εποχής ΙΒΜ 704. Σύμφωνα με τον Γυφτόπουλο, η επίσκεψη της βασίλισσας ήταν πολύ εντυπωσιακή, καθώς ήταν καλά προετοιμασμένη και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την Πυρηνική Φυσική. Η Φρειδερίκη είχε ζητήσει να συναντηθεί με ομάδα φυσικών της Σχολής, η οποία θα είχε διάρκεια μία ώρα. Τελικά η συνάντηση κράτησε τρεις ώρες, διότι δεν σταματούσε να ρωτά και να ζητεί διευκρινήσεις. Η Φρειδερίκη έκανε έκκληση προς τους Έλληνες φοιτητές του ΜΙΤ, μεταξύ των οποίων ο συγκαταλέγονταν τότε ο Ραφαήλ Μωυσής και ο Γεράσιμος Αρσένης, να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν την Ελλάδα. Τότε, σύμφωνα με τον πρώτο, γεννήθηκε στο μυαλό του Γυφτόπουλου η ιδέα να αναλάβει το Κέντρο Διεθνών Σπουδών του ΜΙΤ την εκπόνηση μελέτης για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας. Στις 25 Νοεμβρίου 1958, επισκέφθηκε το εθνικό εργαστήριο ραδιενέργειας του Berkeley, όπου ενημερώθηκε από πρώτο χέρι από τους Edwin McMillan και Glenn Seaborg. H Φρειδερίκη στο Berkeley με τους Edwin McMillan και Glenn Seaborg (25 Νοεμβρίου 1958) Mάλιστα την ξενάγησε αυτοπροσώπως ο διευθυντής του εργαστηρίου του LIvermore και πατέρας της βόμβας υδρογόνου Edward Teller. Μαζί με τον McMillan ήταν και ο Νικόλας Χριστόφιλος, ελληνικής καταγωγής αμερικανός ατομικός επιστήμονας. Ο Teller παρατήρησε στους συναδέλφους του ότι η βασίλισσα «ήταν καλά διαβασμένη στη Φυσική» και έδειχνε ανυπόμονη. Σύμφωνα δε με τον McMIllan, ουδέποτε είχε υπάρξει επισκέπτης που να έχει επιδείξει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για το ατομικό εργαστήριο. Μάλιστα ο ίδιος δήλωνε πρόθυμος να πάρει την βασίλισσα ως ερευνήτρια οποιαδήποτε στιγμή.»Στο παρελθόν είχαμε φιλοξενήσει γνωστούς επιστήμονες που έκαναν λιγότερο διεισδυτικές ερωτήσεις απ’ ότι αυτή η εντυπωσιακή γυναίκα» τόνισε. Στις δύο μέρες που διήρκεσε η επίσκεψή της, στο Berkeley η Φρειδερίκη συναντήθηκε και με τον ελληνικής καταγωγής Tομ Υψηλάντη, που συμμετείχε στην ομάδα έρευνας για το αντιπρωτόνιο. Ο Υψηλάντης επισκέφθηκε την Αθήνα την επόμενη χρονιά, μετά από πρόσκληση του παλατιού. H Φρειδερίκη ενημερώνεται από πυρηνικούς φυσικούς στο Berkeley Στις 29 Νοεμβρίου η Φρειδερίκη έφτασε στην Αλμπουκέρκη και μετέβη στις μυστικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Los Alamos, συνοδευόμενη από τον γερουσιαστή Clinton Anderson και μέλη της αμερικανικής ΕΑΕ. Είναι αξιοθαύμαστο ότι κατάφερε να γίνει δεκτή ακόμη και στο Los Alamos στο Νέο Μεξικό, το εργαστήριο που στη διάρκεια του πολέμου έπαιξε κεντρικό ρόλο στην κατασκευή της ατομικής βόμβας και που μόλις πρόσφατα είχε χαλαρώσει τα μέτρα ασφαλείας. Η Φρειδερίκη ήταν ανάμεσα στις πρώτες διακεκριμένες προσωπικότητες που τους επιτράπηκε η ξενάγηση στο χώρο, όπου μεταξύ άλλων συναντήθηκε με τον συνεφευρέτη της βόμβας υδρογόνου Stanislaus Ulam. Για άλλη μια φορά, σύμφωνα με τον τοπικό τύπο, η βασίλισσα εντυπωσίασε τους επιστήμονες με τις γνώσεις της γύρω από την Πυρηνική Φυσική. Η περιοδεία της Φρειδερίκης συνεχίστηκε με επίσκεψη στο πανεπιστήμιο Princeton και έληξε στις 12 Δεκεμβρίου, όταν αναχώρησε αεροπορικώς για την Ελλάδα. Αποχωρώντας χαρακτήρισε τους ατομικούς επιστήμονες «στρατιώτες της ειρήνης».Ο απολογισμός του ταξιδιού της βασίλισσας ήταν εντυπωσικός, καθώς όχι μόνο είχε έρθει σε επαφή ουσιαστικά τα περισσότερα μέλη του Μανχάταν πρότζεκτ και την πυρηνική ελίτ των ΗΠΑ, αλλά και είχε αφήσει πίσω ένα ενδιαφέρον αποτύπωμα το οποίο έδειχνε ότι η Ελλάδα, παρόλο που ήταν μικρή και φτωχή, ήθελε να βρίσκεται στην τεχνολογική πρωτοπορία της εποχής της. Και παρόλο που ήταν ανεπίσημο, το ταξίδι της ήταν μια καταπληκτική άσκηση δημοσίων σχέσεων που γνώρισε τεράστια κάλυψη από τον αμερικανικό τύπο και δημιούργησε συμπάθεια για την Ελλάδα και την επιστημoνική της πρόοδο. H Φρειδερίκη και ο βασιλιάς Παύλος ξεναγούνται στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Δημόκριτου Ενθουσιασμένη από τα μαθήματα που είχε πάρει στην Αμερική , η Φρειδερίκη κάλεσε στα ανάκτορα τον διάσημο πυρηνικό φυσικό της αμερικανικής ΕΑΕ – και μετέπειτα υπουργό άμυνας των ΗΠΑ – Harold Brown, ο οποίος έδωσε διάλεξη για τις ειρηνικές εφαρμογές της πυρηνικές ενέργειας (*). Λίγες εβδομάδες αργότερα ο υπουργός παιδείας Γεώργιος Βογιατζής έδωσε εντολή στο Βασιλικό Εθνικό Ίδρυμα να συμπεριλάβει στο μάθημα της Φυσικής «στοιχειώδη τουλάχιστον μύησιν εις τα τελευταίας κατακτήσεις της επιστήμης» μέσα από την οργάνωση των μαθημάτων για τους καθηγητές των επαρχιακών γυμνασίων, σε συνάντηση με την ΕΕΑΕ. Ακόμη, ζήτησε με εγκύκλιο να ενταχθούν δύο ακόμη ώρες Φυσικής στα σχολεία και να οργανωθούν ειδικές ομιλίες για την εφαρμογή της ατομικής ενέργειας. (*) Η Φρειδερίκη προσκάλεσε στην Ελλάδα κι άλλους κορυφαίους επιστήμονες του 20ου αιώνα, όπως τον Carl von Weizsäcker και τον νομπελίστα Werner Heisenberg. Ο Heisenberg στις 3η Ιουνίου του 1960 έδωσε διάλεξη στα ανάκτορα με θέμα «Γλώσσα και πραγματικότητας εις την σύγχρονον Φυσικήν», την οποία παρακολουθησαν ο βασιλιάς Παύλος, η Φρειδερίκη, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, οι υπουργοί Τσάτσος και Βογιατζής και πλήθος επιστημόνων. Τον Heisenberg προλόγισε η ίδια η βασίλισσα, με μια ομιλία που γνώρισε ευρεία κάλυψη από τον τύπο. πηγές: 1.Αχιλλέας Χεκίμογλου, «Ατομική Εποχή», εκδόσεις Παπαδόπουλος 2. Μυρτώ Δημητροκάλη, «Επιστημονική Διπλωματία στον Ψυχρό Πόλεμο. Το παράδειγμα της εισαγωγής της πυρηνικής φυσικής στην Ελλάδα», Διπλωματική Εργασία, Σχολή Θετικών Επιστημών, Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών, 2017-18 3. https://garystockbridge617.getarchive.net/topics/queen+frederika

Η τεχνητή νοημοσύνη σύντομα θα καταναλώνει την ενέργεια που χρειάζεται μια χώρα. Μέχρι το 2027, οι υπολογιστές που τρέχουν εφαρμογές ΑΙ εκτιμάται ότι θα καταναλώνουν 85 με 134 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας τον χρόνο. Τα αχανή κέντρα δεδομένων στα οποία τρέχουν οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) όλο και επεκτείνονται και σε λίγα χρόνια θα καταναλώνουν όση ηλεκτρική ενέργεια χρειάζεται μια ανεπτυγμένη χώρα, προειδοποιεί νέα μελέτη.Μετά το περυσινό ντεμπούτο του ChatGPT της OpenAI, το οποίο μέσα σε δύο μήνες συγκέντρωσε 100 εκατομμύρια χρήστες, εταιρείες όπως η Google και η Meta Platforms μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι της ΑΙ με επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.Μέχρι το 2027, εκτιμά η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Joule, οι υπολογιστές που τρέχουν εφαρμογές ΑΙ θα καταναλώνουν 85 με 134 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας τον χρόνο, σύμφωνα με ένα μέσο σενάριο. Το νούμερο αντιστοιχεί χονδρικά στην ετήσια κατανάλωση της Αργεντινής, της Ολλανδίας ή της Ελβετίας και φτάνει γύρω στο 0,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης.Οι απαιτήσεις της βιομηχανίας ΑΙ θα μπορούσαν έτσι να αυξήσουν τις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα, εκτός αν χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.Το 2022, επισημαίνουν οι New York Times, η συνολική κατανάλωση των κέντρων δεδομένων σε όλο τον κόσμο, ανεξαρτήτως εφαρμογής, εκτιμάται ότι έφτανε το 1 με 1,3% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.Η κατανάλωση αυτή όλο και αυξάνει, όμως η ΑΙ θα μπορούσε να κάνει την αύξηση πιο απότομη.Τη νέα μελέτη υπογράφει ο Άλεξ Ντε Βρις, διδακτορικός φοιτητής του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ και ιδρυτής της οργάνωσης Digiconomist που υπολογίζει την κατανάλωση ενέργειας στην ψηφιακή υποδομή του κρυπτονομίσματος Bitcoin.Η κατανάλωση της τεχνητής νοημοσύνης είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια, δεδομένου ότι οι εταιρείες δεν αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για τις υποδομές τους.Για να καταλήξει σε μια χονδρική εκτίμηση ο Ντε Βρις χρησιμοποίησε τις προβλέψεις για τις πωλήσεις των συστημάτων A100 της Nvidia, τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται σχεδόν στο 95% της αγοράς ΑΙ.Το τσιπ DGX A100 καταναλώνει για παράδειγμα 6,5 κιλοβάτ, ενώ το ισχυρότερο DGX H100 φτάνει τα 10,2 κιλοβάτ. Σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες προβολές, η Nvidia θα παραδώσει περίπου 1,5 εκατ. τέτοια συστήματα έως το 2027.Η Nvidia αναμένεται να διατηρήσει την ηγετική θέση της τα επόμενα χρόνια, αν και εταιρείες όπως η Google αναπτύσσουν παράλληλα και τα δικά τους, εξειδικευμένα τσιπ, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έχουν μικρότερες ενεργειακές απαιτήσεις.Δεδομένου πάντως ότι ο λογαριασμός ρεύματος είναι το μεγαλύτερο έξοδο ενός κέντρου δεδομένου, οι εταιρείες ημιαγωγών έχουν κίνητρο να μεγιστοποιήσουν την ενεργειακή απόδοση των τσιπ. πηγή: https://www.in.gr/2023/10/10/in-science/technology/texniti-noimosyni-syntoma-tha-katanalonei-tin-energeia-pou-xreiazetai-mia-xora/

Το Πακιστάν θα συνεργαστεί με την Κίνα για επανδρωμένο διαστημικό σταθμό στη Σελήνη (βίντεο) Εικόνα του σεληνιακού σταθμού που θα κατασκεύασει η Κίνα και οι σύμμαχοι της στη Σελήνη. πηγή φωτό (CNSA/Roscosmos) Οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία διστημικής συνεργασίας.Πριν από ένα χρόνο η Ρωσία στο πλαίσιο της ρήξης των σχέσεων συνεργασίας που διατηρούσε με τη Δύση και στο διαστημικό τομέα είχε ανακοινώσει ότι θα δημιουργήσει δικό της διαστημικό σταθμό και ότι σύναψε συνεργασία με την Κίνα για τη δημιουργία επανδρωμένου διαστημικού σταθμού στο νότιο πόλο της Σελήνης. Ο σταθμός αυτός έχει λάβει την ονομασία Διεθνής Σεληνιακός Ερευνητικός Σταθμός (ILRS) στη κατασκευή και λειτουργία του οποίου έχουν δηλώσει συμμετοχή εκτός από την Κίνα και την Ρωσία διάφορες χώρες (Αζερμπαιτζάν, Βενεζουέλα, Νότιος Αφρική) δημιουργώντας μια νέα διαστημική συμμαχία απέναντι σε αυτή των ΗΠΑ,Ευρώπης, Καναδά και Ιαπωνίας που μονοπωλούσε μέχρι πριν από λίγα χρόνια τη διαστημική δραστηριότητα εκτός Γης.Όπως έγινε γνωστό ο πρέσβης του Πακιστάν στην Κίνα υπέγραψε για λογαριασμό της Ερευνητικής Επιστροπής Διαστήματος και Ανώτερης Ατμόσφαιρας του Πακιστάν (SUPARCO) συμφωνία με τη διαστημική υπηρεσία της Κίνας (CNSA) με την οποία το Πακιστάν προστίθεται στις χώρες που θα συμμετέχουν στον ILRS. Η κίνηση αυτή έρχεται τη στιγμή που η Ινδία έχει σε πλήρη εξέλιξη ένα φιλόδοξο διαστημικό πρόγραμμα στο οποίο περιλαμβάνεται και επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη και προφανώς το Πακιστάν δεν θέλει να βρεθεί πίσω στη διαστημική δραστηριότητα από τον άσπονδο γείτονα του. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1528137/to-pakistan-tha-synergastei-me-tin-kina-gia-epandromeno-diastimiko-stathmo-sti-selini-vinteo/

Ανακαλύφθηκε άγνωστο στρώμα λιωμένων πετρωμάτων γύρω από τον πυρήνα του Άρη. Καλλιτεχνική απεικόνιση του στρώματος λιωμένων πετρωμάτων στον πυρήνα του Άρη. πηγή φωτό IPGP-CNES Νέα δεδομένα στο γεωλογικό παρελθόν και παρόν του Κόκκινου Πλανήτη.Ένας μετεωρίτης που έπεσε στον Άρη τον Σεπτέμβριο του 2021 ξαναγράφει όπως φαίνεται τη γεωλογική ιστορία του πλανήτη. Αναλύοντας τη σεισμική ενέργεια που προκάλεσε η σύγκρουση του μετεωρίτη στον πλανήτη μετά την πρόσκρουση ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ETH) ανακάλυψε ένα στρώμα λιωμένου βράχου που περιβάλλει τον πυρήνα υγρού μετάλλου του Άρη.Η ανακάλυψη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» υποδεικνύει ότι ο πυρήνας του Άρη είναι μικρότερος από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Επιλύει επίσης ορισμένα επίμονα ερωτήματα σχετικά με το πώς σχηματίστηκε και εξελίχθηκε ο Κόκκινος Πλανήτης στη διάρκεια των περίπου 4,5 δισ. έτη της ύπαρξης του.Η ανακάλυψη προέκυψε από δεδομένα που κατέγραψε ο ρομποτικός γεωλόγος της αποστολής InSight της NASA. Τα σεισμικά κύματα που παράγονται από σεισμούς ή κρούσεις μπορούν να επιβραδυνθούν ή να επιταχυνθούν ανάλογα με τους τύπους υλικού που ταξιδεύουν, έτσι οι σεισμολόγοι μπορούν να μετρήσουν τη διέλευση των κυμάτων για να συμπεράνουν πώς μοιάζει το εσωτερικό ενός πλανήτη.Στη Γη, οι ερευνητές χρησιμοποιούν πληροφορίες από σεισμούς για να ανακαλύψουν τα στρώματα του πλανήτη: έναν εύθραυστο εξωτερικό φλοιό, έναν κυρίως συμπαγή μανδύα, έναν υγρό εξωτερικό πυρήνα και έναν στερεό εσωτερικό πυρήνα. Το να μάθουμε εάν άλλοι πλανήτες έχουν παρόμοια στρώματα είναι το κλειδί για την κατανόηση της γεωλογικής τους ιστορίας, συμπεριλαμβανομένου του εάν ήταν ποτέ κατάλληλοι για ζωή. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1529466/anakalyfthike-agnosto-stroma-liomenon-petromaton-gyro-apo-ton-pyrina-toy-ari/

Διαστημικοί εισβολείς φύτεψαν το χρυσάφι και την πλατίνα στη Γη. Διαστημική είναι όπως φαίνεται η προέλευση του χρυσού στη Γη. πηγή φωτό. (SwRI/Marchi) Γιγάντιοι διαστημικοί βράχοι έφεραν στον πλανήτη μας τα πολύτιμα μέταλλα.Οι επιστήμονες μπορεί τελικά να έχουν καταλάβει γιατί τα πολύτιμα μέταλλα της Γης όπως ο χρυσός και η πλατίνα εμφανίζονται κοντά στην επιφάνεια, παρά το γεγονός ότι είναι τόσο πυκνά που θα έπρεπε να έχουν βυθιστεί μέχρι τον πυρήνα.Αποδεικνύεται ότι κόλλησαν σε ένα κολλώδες, μισολιωμένο βράχο μετά την πτώση στη Γη διαστημικών σωμάτων με μέγεθος παρόμοιο πιθανώς με αυτό της Σελήνης.Από χημική άποψη, όλα αυτά τα μέταλλα εμφανίζονται σε υπερβολικά μεγάλη αφθονία στη Γη, με αποτέλεσμα οι ερευνητές να πιστεύουν ότι πιθανότατα προσγειώθηκαν εδώ κατά τη διάρκεια προσκρούσεων με γιγάντιους διαστημικούς βράχους αμέσως μετά το σχηματισμό της Γης. Ακόμα κι έτσι όμως θα έπρεπε να έχουν βυθιστεί στον πυρήνα της Γης μετά την προσγείωση τους στον πλανήτη.Μια νέα μελέτη με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου Γέιλ και του Ερευνητικού Ινστιτούτου Southwest στις ΗΠΑ παρουσιάζει μια λύση σε αυτό το αίνιγμα: Παρά την πυκνότητά τους, αυτά τα μέταλλα μπορούν να διεισδύσουν μέσω του μανδύα και να παγιδευτούν σε στερεοποιούμενο βράχο, κρατώντας τα αρκετά κοντά ώστε να μπορέσουν τελικά να επιστρέψουν στην επιφάνεια της Γης.Αν ο χρυσός, η πλατίνα, το παλλάδιο, άλλα μέταλλα της ομάδας της πλατίνας που οι ειδικοί αποκαλούν «ιδιαίτερα σιδεροφιλικά στοιχεία» επειδή συνδέονται εύκολα με το σίδερο είχαν έρθει στη Γη μέσω τεράστιων διαστημικών βράχων στο χάος που επικρατούσε στη πρώιμη φάση σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος θα έπρεπε να είχαν σπάσει μέσα από τον φλοιό και στον μανδύα και μετά να βυθιστούν μέχρι να φτάσουν στον πλούσιο σε σίδηρο πυρήνα του πλανήτη μας. Όμως δεν συνέβη κάτι τέτοιο.Σύμφωνα με τη νέα μελέτη όταν ένα διαστημικό σώμα ίσως κοντά στο μέγεθος του φεγγαριού χτύπησε την νεογέννητη Γη η σύγκρουση δημιούργησε έναν ωκεανό από λιωμένο μάγμα που διαπερνούσε βαθιά τον μανδύα. Κάτω από αυτόν τον ωκεανό μάγματος, όμως υπήρχε μια περιοχή μισολιωμένου στερεού βράχου.Τα μέταλλα διείσδυσαν σταδιακά σε αυτή την μισολιωμένη περιοχή διασκορπίζοντας τα σε όλη την περιοχή. Αντί για πολύ πυκνό καθαρό μέταλλο που θα βυθιζόταν κατευθείαν προς τον πυρήνα, αυτή η περιοχή του μανδύα που έχει εγχυθεί με μέταλλο ήταν ελαφρώς πιο πυκνή από το περιβάλλον της. Καθώς βυθιζόταν αργά σε περιοχές υψηλότερης πίεσης, θα στερεοποιούνταν, παγιδεύοντας μικρά θραύσματα μετάλλου πριν προλάβουν να φτάσουν στον πυρήνα.Από εκεί, δισεκατομμύρια χρόνια αναδόμησης και μεταφοράς στον μανδύα φέρνουν τα παγιδευμένα μέταλλα στον φλοιό, σε κοντινή απόσταση από τις ανθρώπινες εργασίες εξόρυξης. Είναι μάλιστα πιθανό αυτές οι πλούσιες σε μέταλλα περιοχές μανδύα να εξακολουθούν να είναι ορατές σήμερα σε εικόνες του μανδύα που οι επιστήμονες ανακατασκευάζουν από τα κύματα σεισμού. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1527844/diastimikoi-eisvoleis-fytepsan-to-chrysafi-kai-tin-platina-sti-gi/

Ελληνικοί μικροδορυφόροι στο Διάστημα: Η εταιρεία EMTECH που ανέλαβε την αποστολή μιλά στη «N» Η αποστολή Hellenic Space Dawn γίνεται σε συνεργασία με την ESA.Τον περασμένο Μάρτιο υπογράφηκε σύμβαση 4 εκατομμυρίων ευρώ με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και το Ελληνικό Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Μετά από ανοιχτή πρόσκληση και διαδικασία αξιολόγησης, η ελληνική εταιρεία ανάπτυξης διαστημικών τεχνολογιών EMTECH ανέλαβε τον συντονισμό μιας αποστολής με την ονομασία Hellenic Space Dawn (HSD) που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εκτόξευση και τη λειτουργία δύο μικρού μεγέθους ελληνικών δορυφόρων (HELIOS& SELENE CubeSats).Η EMTECH έχει σχηματίσει κοινοπραξία που αποτελείται από πέντε ελληνικές εταιρείες εξειδικευμένες στο Διάστημα, τρία ακαδημαϊκά ιδρύματα και έναν αριθμό Ελλήνων προμηθευτών όπου όλοι μοιράζονται ένα κοινό όραμα: να οδηγήσουν την Ελλάδα για πρώτη φορά να εισέλθει στην νέα εποχή της διαστημικής τεχνολογίας και εξερεύνησης, σχεδιάζοντας, αναπτύσσοντας και λειτουργώντας τους πρώτους ελληνικούς δορυφόρους.Κύριος στόχος του έργου είναι να διασφαλίσει την λειτουργικότητα σε περιβάλλον τροχιάς πλήθους ελληνικών διαστημικών τεχνολογιών και πνευματικής ιδιοκτησίας, όσον αφορά τόσο το διαστημικό όσο και το επίγειο τμήμα, και προφανώς την ενίσχυση της εμπειρίας και των δεξιοτήτων του ελληνικού διαστημικού οικοσυστήματος. Η αποστολή O στόχος της αποστολής προσανατολίζεται σε δύο άξονες. Σύμφωνα με τον πρώτο, το σμήνος των δύο δορυφόρων υποστηριζόμενο από το επίγειο κέντρο ελέγχου της αποστολής και το τμήμα δεδομένων ωφέλιμου φορτίου, θα υποστηρίξει εφαρμογές γεο-παρατήρησης, όπως ανίχνευση πλοίων, παράκτιες πλημμύρες και κατολισθήσεις, γεωργία, δασοκομία, φωτορύπανση και παρακολούθηση της χρήσης γης (αστικές αλλαγές, χαρτογράφηση έκτακτης ανάγκης) με τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: απόκριση σχεδόν σε πραγματικό χρόνο (μέσα σε μερικά λεπτά), υψηλό ποσοστό επανάληψης αποτύπωσης πεδίου (5 καταγραφές/ημέρα/δορυφόρο από τον χώρο της Ελλάδας), υψηλή ανάλυση εικόνων (16 μέτρα) και δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στον δορυφόρο (on-board/EDGE).Στο δεύτερο άξονα, το σμήνος θα πραγματοποιήσει διεξοδικά πειράματα οπτικών επικοινωνιών τεχνολογίας λέιζερ, τόσο μεταξύ δορυφόρου και σταθμού εδάφους, όσο και μεταξύ των δορυφόρων, κάτι που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί σε παγκόσμια κλίμακα με μικροδορυφόρους (CubeSat).Για την αποστολή αυτή, το παρόν και το μέλλον της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας μίλησε στο Naftemporiki.gr ο κ. Νικόλαος-Αντώνιος Λιβανός, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της EMTECH. Τι ώθησε την EMTECH SPACE να ασχοληθεί με τον τομέα μικροδορυφόρων; Η ΕΜΤΕCH ασχολείται με έργα διαστημικής από το 2009, σε συνεργασίες με μεγάλους πελάτες όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, η AIRBUS, η THALES ALENIA SPACE, κ.α. Μέχρι πριν 2-3 χρόνια το κύριο ενδιαφέρον μας ήταν σε σχέση με μεγάλα διαστημικά προγράμματα και Ευρωπαϊκές διαστημικές αποστολές, κάτι που αναφέρεται ως institutional space market. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η συμμετοχή μας ήταν σε μικρά τμήματα των προγραμμάτων, σαν υποκατασκευαστές, όπως για παράδειγμα σε συστήματα προσομοίωσης, συστήματα μέτρησης και μοντελοποίησης μαγνητικών πεδίων συσκευών, κ.α. Τελευταία, η στρατηγική μας έχει στραφεί στο πως οι υπηρεσίες και τα προϊόντα μας θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στην σχετικά νέα αγορά των νανο και μίκρο-δορυφόρων. Οι αποστολές αυτές είναι πολύ μικρού κόστους και συνεπώς μεγάλου ρίσκου και θεωρήσαμε λοιπόν ότι εργαλεία που χρησιμοποιούνται και σε μεγάλες αποστολές ενδεχομένως να είναι πολύτιμα στη μείωση του ρίσκου, χωρίς όμως να αυξάνουν ιδιαίτερα το συνολικό κόστος. Η αποστολή Hellenic Space Dawn είναι μια εξαιρετική περίπτωση για τον πειραματισμό στη χρήση των τεχνολογιών αυτών, προσδοκώντας να μας οδηγήσει σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες χρήσιμες στην αγορά των μικροδορυφόρων. Ποια θα είναι αποστολή των δύο δορυφόρων; Η αποστολή έχει σαν κύριο αντικείμενο τον έλεγχο καλής λειτουργίας και την πιστοποίηση διαφόρων Ελληνικών διαστημικών τεχνολογικών, όπως συστήματα ηλεκτρονικών και μονάδων υπολογισμών υψηλής απόδοσης, εργαλείων λογισμικού για προσομοιώσεις, κ.α., καθώς επίσης και εφαρμογών επεξεργασίας δεδομένων και γεοεπισκόπισης, τόσο στο διάστημα, όσο και σε επίγειους σταθμούς. Οι τεχνολογίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν σε μια διαστημική αποστολή με νανοδορυφόρους (CubeSats) έχοντας δύο βασικούς άξονες. Σύμφωνα με τον πρώτο, το σμήνος των δύο δορυφόρων υποστηριζόμενο από το επίγειο κέντρο ελέγχου της αποστολής και το τμήμα δεδομένων ωφέλιμου φορτίου, θα υποστηρίξει εφαρμογές γεο-παρατήρησης, όπως ανίχνευση πλοίων, παράκτιες πλημμύρες και κατολισθήσεις, γεωργία, δασοκομία, φωτορύπανση και παρακολούθηση της χρήσης γης (αστικές αλλαγές, χαρτογράφηση έκτακτης ανάγκης) με τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: απόκριση σχεδόν σε πραγματικό χρόνο (μέσα σε μερικά λεπτά), υψηλό ποσοστό επανάληψης αποτύπωσης πεδίου (5 καταγραφές/ ημέρα/ δορυφόρο από τον χώρο της Ελλάδας), υψηλή ανάλυση εικόνων (16 μέτρα) και δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στον δορυφόρο (on-board/EDGE). Στο δεύτερο άξονα, το σμήνος θα πραγματοποιήσει διεξοδικά πειράματα οπτικών επικοινωνιών τεχνολογίας λέιζερ, τόσο μεταξύ δορυφόρου και σταθμού εδάφους, όσο και μεταξύ των δορυφόρων, κάτι που δεν έχει ακόμη επιτευχθεί σε παγκόσμια κλίμακα με μικροδορυφόρους (CubeSat). Ποια είναι τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά των δύο μικροδορυφόρων που θα κατασκευάσετε και ποιες οι τεχνολογίες και συστήματα τους που ξεχωρίζουν; Τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά των δύο πανομοιότυπων δορυφόρων είναι: διαστάσεις 8U, συστήματα RF επικοινωνίας X-band και S-band, οπτικό σύστημα επικοινωνίας με laser, κάμερα με ανάλυση περίπου 15-20 μέτρα, δυνατότητα επεξεργασίας εικόνας πάνω στους δορυφόρους, και σύστημα καθορισμού και ελέγχου θέσης και στόχευσης της τάξης 0,1 μοίρας. Τα συστήματα που ξεχωρίζουν είναι η μονάδα επεξεργασίας υψηλής απόδοσης που έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από την Ελληνική εταιρεία Integrated Systems Development (ISD S.A.), καθώς επίσης και το σύστημα laser επικοινωνίας που έχει αναπτυχθεί από Ευρωπαϊκή εταιρεία και προς το παρόν δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια πραγματική αποστολή. Πόσο εύκολο ήταν να σχεδιάσετε και να οργανώσετε την πρόταση σας αλλά και να γίνει τελικά σε εσάς η ανάθεση της αποστολής; Ποια τεχνικά, γραφειοκρατικά ή άλλους είδους εμπόδια είχατε να ξεπεράσετε; Ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας πρότασης αυτού το επιπέδου είναι ιδιαίτερα απαιτητικός. Αυτό οφείλεται τόσο στο επίπεδο πολυπλοκότητας από πλευράς τεχνικών και τεχνολογικών δυσκολιών, όσο και στο ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα από την ανακοίνωση του προγράμματος μέχρι την ημερομηνία υποβολής, που ήταν περίπου 2 μήνες. Ωστόσο η συνεργασία μας με ιδιαίτερα έμπειρους φορείς σε προγράμματα διαστημικής, τέσσερις ελληνικές εταιρείες και τρία πανεπιστήμια, δημιούργησε εποικοδομητικές και παραγωγικές συνθήκες, με μεγάλη συμπληρωματικότητα, σε όλους τους τεχνολογικούς τομείς που απαιτούνται σε τέτοιες περίπλοκες περιπτώσεις, όπως συστήματα ηλεκτρονικών διαστημικής πιστοποίησης, λογισμικό, μηχανολογικούς σχεδιασμούς, επίγειους σταθμούς ελέγχου και επικοινωνίας, κ.α.Έχουμε την τιμή να ηγούμαστε μιας ισχυρής συνεργασίας με τις ακόλουθες ελληνικές ΜΜΕ και ερευνητικούς/ακαδημαϊκούς φορείς: Η Integrated Systems Development (ISD S.A.) είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των ωφέλιμων φορτίων (payloads), θα παρέχει μικροηλεκτρονικά ολοκληρωμένα κυκλώματα και μονάδες επεξεργασίας EDGE υψηλής απόδοσης και θα διαχειριστεί τις κρίσιμες διεργασίες AIT/AIV. · Η HERON Engineering είναι υπεύθυνη για όλες τις μηχανολογικές πτυχές της αποστολής. · Η LEO Photonics θα εμπλακεί στην ανάπτυξη διαστημικών συστημάτων οπτικής επικοινωνίας λέιζερ. · Η Geosystems Hellas θα αναπτύξει όλες τις εφαρμογές Earth Observation και το Payload Data Ground Segment. · Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης θα παρέχει τεχνογνωσία σε προσομοιώσεις συστημάτων και σε αποστολές CubeSat. · Το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα διασφαλίζει την υψηλή απόδοση της on-board επεξεργασίας συμπίεσης εικόνας μέσω αλγορίθμων. · Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων θα συμβάλει στην προσομοίωση των πειραμάτων οπτικής επικοινωνίας laser. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα της αποστολής; Το χρονοδιάγραμμα της αποστολής συνοψίζεται σε ανάπτυξη των υποσυστημάτων μέχρι το καλοκαίρι του 2024, στη συνέχεια η ολοκλήρωση τους συστήματος και ο εξαντλητικός έλεγχος μέχρι το τέλος του 2024, ενώ η εκτόξευση προγραμματίζεται για τα μέσα του 2025. Το σμήνος των δορυφόρων θα είναι σε τροχιά για τουλάχιστο 3 χρόνια, ωστόσο τα βασικά πειράματα θα διαρκέσουν περίπου 6 μήνες, οπότε και είμαστε υποχρεωμένοι να παραδώσουμε τα τελικά αποτελέσματα σύμφωνα με την πρότασή μας. Ωστόσο θα αναζητήσουμε περαιτέρω χρηματοδότηση, είτε εσωτερικά από τις εταιρείες που συμμετέχουν, είτε από εξωτερικούς φορείς, έτσι ώστε να υποστηρίξουμε λειτουργία τουλάχιστον για τα υπόλοιπα 2.5 χρόνια, όπου θα βρίσκονται σε τροχιά οι δορυφόροι. Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της εταιρείας; Βρίσκεστε στη διαδικασία υλοποίησης ή εκπόνησης κάποιων προγραμμάτων/αποστολών; Η εταιρεία μας βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε μια σχετικά γρήγορη ανάπτυξη, της τάξης του 30% σε ετήσια βάση, κάτι που αναμένουμε να συνεχίσει και για τα επόμενα δύο χρόνια. Μέχρι στιγμής η εταιρεία έχει χρηματοδοτήσει την ανάπτυξή της μέσω ιδίων κεφαλαίων και επανεπένδυσης κερδών, ωστόσο προσδοκούμε σε μελλοντική χρηματοδότηση και από εξωτερικούς φορείς, με στόχο την περαιτέρω γρήγορη ανάπτυξη.Έχουμε αναπτύξει πλήθος συνεργασιών με μεγάλες εταιρείες της Ευρώπης σε σχέση με διαστημικές αποστολές και άλλα σχετικά ερευνητικά προγράμματα, ενώ την παρούσα φάση εργαζόμαστε στις αποστολές Space Rider, CRISTAL και Mars Sample Return. Η εταιρεία μας, εκτός από υπηρεσίες, είναι έτοιμη να λανσάρει στην αγορά και μια σειρά προϊόντων για μετρήσεις και μοντελοποίηση μαγνητικών πεδίων που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές μαγνητικού καθαρισμού διαστημοπλοίων και δορυφόρων, με εν δυνάμει πελάτες τόσο σε περιπτώσεις μεγάλων διαστημικών αποστολών, όσο και μικρο-δορυφόρων. Η αλήθεια είναι ότι αν και υπάρχουν πολλές ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται και μάλιστα για πολλά χρόνια στον διαστημικό τομέα αυτή η επιστημονική/επιχειρηματική κοινότητα είναι κατά βάση άγνωστη στην κοινή γνώμη. Πώς θα χαρακτηρίζατε το επίπεδο της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας σήμερα; Η ελληνική διαστημική βιομηχανία σήμερα έχει δημιουργήσει τη βάση για μια ισχυρή ανάπτυξη, τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχει πλήθος εταιρειών που συμμετέχει σε διαστημικές αποστολές, τόσο σε τεχνολογίες upstream, δηλαδή αυτές που υποστηρίζουν το σχεδιασμό, και την κατασκευή διαστημοπλοίων και δορυφόρων και των σχετικών επίγειων τεχνολογιών υποστήριξης, όσο και downstream, δηλαδή αυτές που υποστηρίζουν επεξεργασία δεδομένων και παραγωγή προϊόντων χρήσιμων στην καθημερινή μας ζωή. Εκτός από τις εταιρείες, υπάρχει και πλήθος ακαδημαϊκών φορέων που συμμετέχουν σε έργα έρευνας και ανάπτυξης, ενώ έχουν διαμορφώσει προγράμματα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών διαστημικής και σε συνεργασία με τη βιομηχανία, έχει δημιουργηθεί ένα σημαντικό Ελληνικό οικοσύστημα διαστημικής, που συντονίζεται τόσο από το si-cluster, το ελληνικό cluster διαστημικής, όσο και τον σύνδεσμο της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας (ΕΒΙΔΙΤΕ). Είναι ιδιαίτερα σημαντική και η συνεργασία που υπάρχει με τους κρατικούς φορείς, δηλαδή το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με στόχο να διαμορφωθεί μια Εθνική στρατηγική διαστήματος. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1528968/ellinikoi-mikrodoryforoi-sto-diastima-i-etaireia-emetch-poy-anelave-tin-apostoli-mila-sti-n/

Πετυχημένη δοκιμή του προηγμένου drone που θα εξερευνήσει τον Τιτάνα (βίντεο) Το Dragonfly θα πραγματοποιήσει σύνθετες αποστολές στο δορυφόρο του Κρόνου.Ο Κρόνος διαθέτει περισσότερους από 80 δορυφόρους και γνωρίζουμε ότι ο μεγαλύτερος εξ αυτών είναι ο Τιτάνας. Οι διάφορες παρατηρήσεις και οι αποστολές εξερεύνησης του δορυφόρου με κυριότερη την αποστολή Cassini αποκάλυψαν ότι ο Τιτάνας βρίσκεται σε μια γεωατμοσφαιρική κατάσταση παρόμοια με αυτή που πιστεύεται ότι βρισκόταν η Γη στην βρεφική της ηλικία. Για αυτόν τον λόγο ο Τιτάνας αποτελεί πλέον μόνιμο στόχο μελέτης αφού από την μια πλευρά μπορούμε να μάθουμε στοιχεία για την εξέλιξη του πλανήτη μας αλλά παράλληλα ενδέχεται να έχουν αναπτυχθεί στον δορυφόρο κάποιες μορφές ζωής.Η NASA οργανώνει μια αποστολή εξερεύνησης του Τιτάνας στην οποία θα πάρει μέρος και ένα drone πολύ πιο προηγμένο από το drone που έχει στείλει στον Άρη. To drone έχει λάβει την ονομασία Dragonfly, διαθέτει οκτώ έλικες και κινείται χάρη σε ενέργεια από ραδιοϊσότοπα. Το Dragonfly θα εκμεταλλεύεται την πυκνή ατμόσφαιρα του Τιτάνα για να επισκέπτεται πολλαπλούς προορισμούς, προσεδαφιζόμενο σε ασφαλείς ζώνες και μετά πλοηγούμενο προσεκτικά σε πιο δύσκολες για εξερεύνηση περιοχές.Το drone θα κινείται πετώντας από το ένα σημείο στο άλλο, σε μια σειρά «αλμάτων», με τους σχεδιαστές του να εμπνέονται για την ονομασία του από τη λιβελούλα, με τα διπλά της φτερά, που πετά επίσης με παρόμοιο τρόπο. Η NASA ανακοίνωσε ότι πραγματοποίησε μια πετυχημένη αποστολή του Dragonfly. Η πυκνή ατμόσφαιρα και η χαμηλή βαρύτητα του Τιτάνα κάνουν τις πτήσεις σημαντικά πιο εύκολες από ό,τι στη Γη, κάτι που συνεπάγεται μεγάλες δυνατότητες για το Dragonfly που θα τροφοδοτείται με ενέργεια από μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια ραδιοϊσότοπων καθώς αν και στην επιφάνεια του Τιτάνα φτάνει αρκετό ηλιακό φως για να υπάρχει ορατότητα δεν επαρκεί για να μπορεί ένα σκάφος να κινείται με ηλιακή ενέργεια.Στην κάθε στάση του το Dragonfly θα λαμβάνει δείγματα εδάφους και ατμόσφαιρας με μια σειρά επιστημονικών οργάνων, που θα μελετούν το περιβάλλον του φεγγαριού και θα διερευνούν τη χημεία του, αναζητώντας παράλληλα ίχνη που θα μπορούσαν να υποδεικνύουν μορφές ζωής που βασίζονται στο νερό ή τους υδρογονάνθρακες. Τα ευρήματα αυτής της αποστολής αναμένονται με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αφού κάποιες μελέτες υποδεικνύουν τον Τιτάνα ως πιθανό προορισμό δημιουργίας αποικιών εκεί και μάλιστα σύμφωνα με τους θιασώτες αυτής της ιδέας οι αποικίες αυτές θα μπορούν να φιλοξενήσουν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατ. ανθρώπους. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1528610/petychimeni-dokimi-toy-proigmenoy-drone-poy-tha-exereynisei-ton-titana-vinteo/

Η κολασμένη Ιώ αποκαλύπτεται σε… φρέσκες κοντινές εικόνες της αποστολής Juno (βίντεο) Η Ιώ όπως την κατέγραψε πριν λίγες μέρες το σκάφος Juno. πηγή φωτό (NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Brian Swift © CC BY) Το σκάφος πλησίασε την τελευταία εβδομάδα τον γεμάτο ηφαίστεια δορυφόρο.Η Ιώ είναι ο τρίτος σε μέγεθος δορυφόρος του Δία. Είναι το γεωλογικά πιο δραστήριο σώμα στο Ηλιακό μας σύστημα. Εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, ηφαίστεια εκρήγνυνται αδιάκοπα εκτοξεύοντας κολοσσιαίες ποσότητες πυρακτωμένων υλικών σε ύψος εκατοντάδων χλμ. Η Ιώ αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο του Δία και εκτός από τα πυρακτωμένα υλικά εκτοξεύει φορτισμένα σωματίδια τα οποία παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο του Δία προκαλώντας υψηλής έντασης σέλας.Το σκάφος της αποστολής Juno που εξερευνά το Δία και τα φεγγάρια του από το 2016 πλησίασε σε κοντινή απόσταση την Ιω την τελευταία εβδομάδα και κατέγραψε μια σειρά από νέες λεπτομερείς εικόνες του δορυφόρου οι οποίες αναμένεται να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τα διάφορα φαινόμενα που συντελούνται σε αυτόν τον κολασμένο κυριολεκτικά κόσμο του ηλιακού μας συστήματος. Γεωλογικά η Ιώ είναι το πιο δραστήριο σώμα στο Ηλιακό μας σύστημα επειδή βρίσκεται αιχμαλωτισμένη σε μια βαρυτική παγίδα ανάμεσα στο Δία και τους γειτονικούς δορυφόρους Ευρώπη, Γανυμήδη και Καλλιστώ, που την έλκουν από διαφορετικές συνεχώς γωνίες. Μέσα σ’ αυτές τις παλιρροϊκές δυνάμεις η επιφάνεια του εδάφους της Ιούς ανεβοκατεβαίνει συνεχώς. Οι παλίρροιες θερμαίνουν το εσωτερικό της λιώνοντας τους βράχους, που μαζί με θειούχα αέρια ξεπετάγονται στην επιφάνεια με βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις. Ορισμένα από τα 400 ενεργά ηφαίστειά της εκτοξεύουν τα πυρακτωμένα τους υλικά σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων, ενώ καπναγωγοί διοξειδίου του θείου απελευθερώνονται από το εσωτερικό και ανερχόμενοι παγώνουν και πέφτουν πάλι στο έδαφος σαν όμορφο χρωματιστό χιόνι. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1528193/i-kolasmeni-io-apokalyptetai-se-freskes-kontines-eikones-tis-apostolis-juno-vinteo/

Στολές με ηλεκτρικό πεδίο προστασίας από τη σεληνιακή σκόνη φτιάχνει η NASA. Οι νέες στολές θα προστατεύουν τους αστροναύτες από τη σκόνη της Σελήνης. πηγή φωτό (NASA) Στόχος η προστασία των αστροναυτών από το επικίνδυνο υλικό.Η ανθρωπότητα ετοιμάζεται πυρετωδώς να επιστρέψει στη Σελήνη με την NASA έχει ανακοινώσει μια επανδρωμένη αποστολή στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου στα τέλη του 2025. Ένα από τα εμπόδια που καλείται η αμερικανική αλλά και οι υπόλοιπες διαστημικές υπηρεσίες και ιδιωτικές εταιρείες που αναμένεται να στείλουν ανθρώπους στο φεγγάρι τα επόμενα χρόνια είναι η σκόνη που καλύπτει τον ερημικό κόσμο της Σελήνης. Η σκόνη αυτή είναι ιδιαίτερα κολλώδης αλλά και ταυτόχρονα διαβρωτική προκαλώντας διάφορα προβλήματα σε ότι ακουμπά και στην περίπτωση των στολών των αστροναυτών η σκόνη αυτή μπορεί να προκαλεί ζημιές που να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των αστροναυτών.Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ειρηνικού Χαβάης (HPU) έλαβαν μια χρηματοδότηση από την NASA για αναπτύξουν μια τεχνολογία ή πιο σωστά υλικά τα οποία θα ενσωματώνονται στις στολές των αστροναυτών που θα ταξιδέψουν στη Σελήνη τα επόμενα χρόνια και θα διαθέτουν ηλεκτροστατικές ιδιότητες ώστε να απωθούν τη σεληνιακή σκόνη.Η νέα τεχνολογία ονομάζεται LiqMEST (Liquid Metal Electrostatic Protective Textile) και είναι ένα ύφασμα υγρών μετάλλων με ηλεκτροστατικές ιδιότητες που εκτός από την προστασία από την σκόνη θα προσφέρει επίσης μεγαλύτερη άνεση στις κινήσεις των αστροναυτών αφού είναι πιο εύκαμπτο από τα υλικά από τα οποία κατασκευάζονται οι συμβατικές στολές αστροναυτών.«Όταν ενεργοποιείται δημιουργεί ένα ηλεκτρικό πεδίο που απωθεί τη σεληνιακή σκόνη, εμποδίζοντας τη σκόνη να προσκολληθεί. Αυτή η στρατηγική μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε διαστημικές στολές όσο και σε υφασμάτινα καλύμματα για σεληνιακό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια αποστολών σε φεγγάρι» λέει Αρίφ Ραχμάν καθηγητής μηχανικής στο HPU, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1527663/stoles-me-ilektriko-pedio-prostasias-apo-ti-seliniaki-skoni-ftiachnei-i-nasa/

Λύθηκε το μυστήριο με το φως της πρώτης Υπερ-Γης (βίντεο) Καλλιτεχνική απεικόνιση της Υπερ Γης 55 Cancri e. πηγή φωτό (NASA) Στον εξωπλανήτη ηφαίστεια φτιάχνουν ατμόσφαιρα που εξαφανίζεται και δημιουργείται εκ νέουΈνας από τους πλέον κοινούς τύπους πλανητών στο Σύμπαν είναι πλανήτες με μάζα 2-10 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης. Σχεδόν όλα τα πλανητικά συστήματα που έχουν εντοπιστεί διαθέτουν τουλάχιστον ένα τέτοιο πλανήτη ο οποίος έλαβε από την επιστημονική κοινότητα την ονομασία «Υπερ-Γη» ή «Υπερ-Γαία».Η πρώτη Υπερ-Γη ανακαλύφθηκε το 2004 σε απόσταση 40 ετών φωτός από τον πλανήτη μας στο δυαδικό σύστημα 55 Cancri (σύστημα με δύο άστρα) όπου έχουν εντοπιστεί συνολικά πέντε εξωπλανήτες. Η Υπερ-Γη έλαβε την ονομασία 55 Cancri e και είναι ένας βραχώδης πλανήτης με μάζα οκτώ φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης. Βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από το μητρικό του άστρο με αποτέλεσμα να ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από αυτό σε μόλις 17 ώρες, ένα γήινο έτος δηλαδή είναι μικρότερο από 24 ώρες σε αυτόν τον πλανήτη.Η εγγύτητα του στο άστρο του προκαλεί στον 55 Cancri e διάφορα έντονα και ακραία κοσμικά και γεωατμοσφαιρικά φαινόμενα και φυσικά πρόκειται για ένα από τους αποκαλούμενους κολασμένους κόσμους του Σύμπαντος αφού οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην πλευρά που βλέπει το άστρο είναι περίπου 2,5 χιλιάδες βαθμού Κελσίου και η σκοτεινή του πλευρά βιώνει θερμοκρασίες περίπου 1,130 βαθμών Κελσίου. Από την στιγμή που εντοπίστηκε ο 55 Cancri e οι επιστήμονες εντοπίζουν μυστηριώδες εκπομπές φωτός που προέρχονται από αυτόν την προέλευση των οποίοων δεν μπορούν να εξηγήσουν μέχρι σήμερα. Κατά την τροχιακή του κίνηση ο εξωπλανήτης εκπέμπει στο ορατό φάσμα άλλες φορές πολύ ισχυρό φως και άλλες φορές δεν εκπέμπει καθόλου φως ενώ και στο υπέρυθρο φάσμα η ακτινοβολία του πλανήτη έχει διακυμάνσεις.Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κορνέλ στις ΗΠΑ πραγματοποίησε μια μελέτη στην οποία αναφέρεται ότι η εξήγηση του μυστηριώδους φαινομένου σχετίζεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του 55 Cancri e. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα ηφαίστεια στον εξωπλανήτη ενεργοποιούνται περιοδικά και κάθε φορά που συμβαίνει αυτό εκτοξεύουν ζεστό αέριο το οποίο σχηματίζει μια ατμόσφαιρα η οποία όμως στις καυτές συνθήκες που επικρατούν κυριολεκτικά καίγεται και εξαφανίζεται δημιουργώντας έτσι ένα αέναο ατμοσφαιρικό κύκλο ο οποίος προκαλεί αυτές τις διακυμάνσεις φωτός. Τόσο οι ερευνητές όσο και οι ειδικοί εκτιμούν ότι το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb θα μπορέσει να πιστοποιήσει αυτή τη θεωρία ή να προσφέρει νέα στοιχεία που να δίνουν κάποια άλλη εξήγηση. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1527316/lythike-to-mystirio-me-to-fos-tis-protis-yper-gis-vinteo/

Διαστημικό σταθμό και αστροναύτες της πάνω στη Σελήνη ανακοίνωσε η Ινδία. Το ρόβερ της Ινδίας στη Σελήνη Τον οδικό διαστημικό χάρτη της χώρας ανακοίνωσε ο Ινδός πρωθυπουργός.Τον διαστημικό οδικό χάρτη της Ινδίας ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός της χώρας Ναρέντρα Μόντι στον οποίο περιλαμβάνονται ένας διαστημικός σταθμός και μια επανδρωμένη αποστολή στην επιφάνεια της Σελήνης.Λίγες μέρες μετά την πετυχημένη προσεδάφιση μιας σεληνακάτου και ενός ρομπότ εξερεύνησης στο Νότιο Πόλο της Σελήνης που έγινε πριν από περίπου ένα μήνα η διαστημική υπηρεσία της Ινδίας ISRO έκανε γνωστό ότι θα ακολουθήσει και μάλιστα άμεσα μια επανδρωμένη αποστολή στο φυσικό μας δορυφόρο. Πιο συγκεκριμένα η Ινδία σχεδιάζει να εκτοξεύσει πριν το τέλος του 2023 ένα διαστημικό σκάφος στο οποίο θα υπάρχει τριμελές πλήρωμα. Το σκάφος θα ταξιδέψει στη Σελήνη και θα τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτή σε απόσταση 400 χλμ. από την επιφάνεια της και η αποστολή θα διαρκέσει τρεις μέρες.Ο Ναρέντρα Μόντι επανήλθε στο ζήτημα του διαστημικού προγράμματος της Ινδίας και ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στην ISRO για τη δημιουργία ενός διαστημικού σταθμού και μιας επανδρωμένης αποστολής αυτή τη φορά στην επιφάνεια της Σελήνης. Ο «Bharatiya Antriksha Station» όπως ονομάζεται ο ινδικός διαστημικός σταθμός σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα που ανακοινώθηκε θα είναι έτοιμος μέχρι το το 2035 ενώ η επανδρωμένη αποστολή στην επιφάνεια της Σελήνης θα πραγματοποιηθεί μέχρι το 2040.Στο ενδιάμεσο η ISRO έχει ανακοινώσει ότι θα πραγματοποιήσει μια σειρά από διαστημικές αποστολές με διαφόρων ειδών στόχους που περιλαμβάνουν κυρίως δοκιμές διαστημικών τεχνολογιών, πυραύλων, σκαφών και οχημάτων. Η Ινδία είναι φανερό ότι μπαίνει δυναμικά στην κούρσα κατάκτησης της Σελήνης μαζί με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Κίνα και την Ρωσία που σχεδιάζουν επανδρωμένες αποστολές και δημιουργία επίσης επανδρωμένων βάσεων στο φεγγάρι με πολλούς στόχους όπως την εκμετάλλευση του πλούσιου ορυκτού πλούτου της Σελήνης, τη δημιουργία εγκαταστάσεων που θα βοηθούν στη πραγματοποίηση αποστολών στον Άρη και άλλες περιοχές του ηλιακού συστήματος αλλά και έναρξη τουριστικών δραστηριοτήτων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1526339/diastimiko-stathmo-kai-astronaytes-tis-pano-sti-selini-anakoinose-i-india/

EUMED9: Η Ελλάδα υπέγραψε κοινή δήλωση για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. REUTERS/Dado Ruvic/Illustration Η αποδοχή της κοινής δήλωσης πραγματοποιήθηκε από τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου,Η Ελλάδα μαζί με τις χώρες που μετείχαν σε διάσκεψη των EU MED9 χωρών στη Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση για την αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης.Η αποδοχή της κοινής δήλωσης πραγματοποιήθηκε από τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου, ενώ τη χώρα εκπροσώπησε στη διάσκεψη ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος.Συγκεκριμένα, την κοινή δήλωση συνυπέγραψε η Ελλάδα με την Κροατία, την Κύπρο, τη Μάλτα, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σλοβενία. Στη δήλωση, αναγνωρίζεται η δραστική επιρροή της Τεχνητής Νοημοσύνης στο ψηφιακό μέλλον και τονίζεται η αδήριτη ανάγκη της προάσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη ταυτόχρονα με την προώθηση της καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη δίνει το πλαίσιο στο οποίο θα διασφαλιστεί ότι η έρευνα, η ανάπτυξη και η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης συμμορφώνεται με τα διεθνή ηθικά πρότυπα και τις αρχές που διασφαλίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τις δημοκρατικές αρχές.Συνοπτικά, οι EU MED9 συμφώνησαν ότι από κοινού θα διερευνήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο καθώς και της βελτιστοποίησης της διαχείρισης των πόρων και της προώθησης βιώσιμων πρακτικών. Ακόμη, δεσμεύτηκαν για την ανάπτυξη τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό, ηθική υπευθυνότητα και με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Επίσης, δεσμεύτηκαν για επένδυση σε ισχυρές υποδομές Τεχνητής Νοημοσύνης και σε κέντρα έρευνας και ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου καθώς και για τη χρήση των δυνατοτήτων της για τη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχει το Δημόσιο κάθε χώρας στους πολίτες της.Για τους σκοπούς αυτούς, οι χώρες ενθαρρύνουν την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, έρευνας και βέλτιστων πρακτικών στο κομμάτι της Τεχνητής Νοημοσύνης και συμφωνούν να συνεργαστούν σε πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των πολιτών και του στελεχιακού δυναμικού, και την εξασφάλιση μιας «δεξαμενής» ταλέντων με εξειδίκευση στις τεχνολογίες της εποχής. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1526227/eumed9-i-ellada-ypegrapse-koini-dilosi-gia-tin-axiopoiisi-tis-technitis-noimosynis/

Σκάφος της NASA συνέτριψε το ρεκόρ του ταχύτερου τεχνητού αντικειμένου. Το νέο ρεκόρ φτάνει τα 176 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. To Parker Solar Probe ήταν το πρώτο διαστημικό σκάφος που διείσδυσε μέσα σε ηλιακή έκρηξη Το σκάφος Parker Solar Probe που παρακολουθεί τον Ήλιο από μικρή απόσταση κατέρριψε και πάλι το ρεκόρ του ταχύτερου τεχνητού αντικειμένου. Στο 17ο κοντινό πέρασμά του από τον Ήλιο, το σκάφος της NASA έπιασε τα 625.266 χιλιόμετρα την ώρα, ή 176 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ταχύτητα 500 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου στην επιφάνεια της θάλασσας. Με αυτή την ταχύτητα, θα χρειαζόταν 45 δευτερόλεπτα για να πετάξει από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη, μια απόσταση σχεδόν 8.000 χιλιομέτρων. Το νέο ρεκόρ τέθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου, επιβεβαιώθηκε όμως μόλις πριν από λίγες ημέρες από τα δεδομένα που μεταδίδει η αποστολή. Το Parker Solar Probe κατέρριψε έτσι το προηγούμενο ρεκόρ των 586.863 χλμ/ώρα που είχε θέσει το ίδιο τον Νοέμβριο του 2021. Και θα καταρρίψει εκ νέου το ρεκόρ το 2024, όταν πλησιάσει τον Ήλιο σε απόσταση μικρότερη των 4 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Ακραίο περιβάλλον Για να φτάσει αυτές τις ακραίες ταχύτητες, το σκάφος περνά ανά διαστήματα σε μικρή απόσταση από την Αφροδίτη ώστε να επιταχυνθεί από το βαρυτικό της πεδίο και να μειώσει την ακτίνα της τροχιάς του γύρω από τον Ήλιο. H θερμική του ασπίδα το προστατεύει από τον βομβαρδισμό των ηλιακών σωματιδίων και τις ακραίες θερμοκρασίες που φτάνουν τους 1.400 βαθμούς Κελσίου. Το Parker Solar Probe εκτοξεύτηκε το 2018 σε μια επταετή αποστολή για τη μελέτη του ηλιακού στέμματος, το εξώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας του Ήλιου, το οποίο γίνεται ορατό με γυμνό στη διάρκεια ολικών εκλείψεων. Τα δεδομένα της αποστολής ίσως βοηθήσουν τους αστροφυσικούς να λύσουν ένα μεγάλο μυστήριο, το γιατί η θερμοκρασία του στέμματος ξεπερνά το ένα εκατομμύριο βαθμούς Κελσίου, ενώ η επιφάνεια του Ήλιου περιορίζεται στους 5.500 βαθμούς. Εκτός του ότι κατέρριψε το ρεκόρ ταχύτητας και το ρεκόρ της μικρότερης απόστασης από τον Ήλιο, το Parker Solar Probe έγινε πέρυσι η πρώτη αποστολή που περνά μέσα από μια «εκτίναξη στεμματικής μάζας», ή CME, ένα είδος έκρηξης στην επιφάνεια του Ήλιου που εκτοξεύει στο Διάστημα δισεκατομμύρια τόνους πρωτονίων και ηλεκτρονίων. Σε περίπτωση που πετύχουν τη Γη, τα σύννεφα φορτισμένων σωματιδίων μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε δίκτυα ηλεκτροδότησης, να καταστρέψουν δορυφόρους και να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή αστροναυτών. πηγή: https://www.in.gr/2023/10/18/in-science/space/parker-solar-probe-skafos-tis-nasa-synetripse-rekor-tou-taxyterou-texnitou-antikeimenou/ – https://www.space.com/nasa-parker-solar-probe-fastest-man-made-object-breaks-record

Νέα στοιχεία για την πιθανή ύπαρξη ζωής στο παρελθόν στον πλανήτη Άρη. Κρατήρες πλάτους 161 χλμ. είναι απομεινάρια αρχαίου ποταμού Εντοπίστηκαν εναλασσόμενα σημάδια στο ανάγλυφο του τοπίου που θα μπορούσαν να είναι «δείκτες» αρχαίων κοιτασμάτων ποταμών σε κρατήρες. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια ανέλυσαν εκ νέου δεδομένα που συλλέχθηκαν από το ρόβερ Curiosity της NASA στον κρατήρα GaleΜπορεί ο Άρης, ο επονομαζόμενος «κόκκινος πλανήτης», να είναι μια απέραντη ερημιά, αλλά οι επιστήμονες ανακάλυψαν υπολείμματα αρχαίων συστημάτων ποταμών, στους οποίους κάποτε διαμορφώνονταν οι κατάλληλες συνθήκες για να υποστηρίξουν ζωή. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια ανέλυσαν εκ νέου δεδομένα που συλλέχθηκαν από το ρόβερ Curiosity της NASA στον κρατήρα Gale, διαπιστώνοντας ότι οι σχηματισμοί ήταν κατοικήσιμα σώματα νερού πολύ πιο άφθονα από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως. Η ομάδα εντόπισε εναλασσόμενα σημάδια στο ανάγλυφο του τοπίου που θα μπορούσαν να είναι «δείκτες» αρχαίων κοιτασμάτων ποταμών σε κρατήρες.Αυτά τα σώματα νερού πιστεύεται επίσης ότι συμπεριφέρονται όπως αυτά στη Γη – «σημαντικά για τη ζωή, τους χημικούς κύκλους, τους κύκλους θρεπτικών συστατικών και τους κύκλους ιζημάτων», είπαν οι ερευνητές.Ο Μπέντζαμιν Καρντένας, επίκουρος καθηγητής γεωεπιστημών στο Penn State και βασικός συγγραφέας της έρευνας, είπε: «Βρίσκουμε στοιχεία ότι ο Άρης ήταν πιθανότατα ένας πλανήτης ποταμών. «Βλέπουμε σημάδια αυτού σε όλο τον πλανήτη». Η μελέτη διεξήχθη με χαρτογράφηση της διάβρωσης του εδάφους του Άρη χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο υπολογιστή εκπαιδευμένο σε δορυφορικά δεδομένα. Τα δεδομένα προήλθαν από το ρομποτικό σκάφος Curiosity της NASA και τις τρισδιάστατες σαρώσεις στρωμάτων βράχου που ονομάζονται στρώματα και είχαν αποτεθεί για εκατομμύρια χρόνια κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα του Κόλπου του Μεξικού.Σχεδιάζοντας το μοντέλο του υπολογιστή τους, ο Καρντένας και η ομάδα του βρήκαν μια νέα χρήση για σαρώσεις 25 ετών της στρωματογραφίας της Γης που συνέλεξαν οι εταιρείες πετρελαίου. Η ομάδα προσομοίωσε μια διάβρωση που μοιάζει με αυτή του Άρη χρησιμοποιώντας τις τρισδιάστατες σαρώσεις της πραγματικής, καταγεγραμμένης στρωματογραφίας στη Γη.Οι ερευνητές είπαν ότι η ανάλυση αποκάλυψε μια νέα ερμηνεία για κοινούς σχηματισμούς κρατήρων του Άρη, οι οποίοι, μέχρι τώρα, ποτέ δεν είχαν συσχετιστεί με διαβρωμένες αποθέσεις ποταμών.«Μπορούμε να μάθουμε πολλά για τον Άρη κατανοώντας καλύτερα πώς αυτές οι αποθέσεις ποταμών μπορούν να ερμηνευτούν στρωματογραφικά – αντιλαμβανόμενοι σήμερα τους βράχους ως στρώματα ιζήματος που εναποτίθενται με την πάροδο του χρόνου», τόνισε ο Kαρντένας.«Αυτό που βλέπουμε σήμερα στον Άρη είναι τα απομεινάρια μιας ενεργού γεωλογικής ιστορίας, όχι κάποιο τοπίο παγωμένο στο χρόνο».Η μελέτη υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν άγνωστες αποθέσεις ποταμών αλλού στον πλανήτη, και ότι ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα του ιζηματογενούς αρχείου του Άρη θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί από ποτάμια κατά τη διάρκεια μιας κατοικήσιμης περιόδου της ιστορίας του Άρη», είπε ο Καρντένας. «Στη Γη, οι ποτάμιοι διάδρομοι είναι τόσο σημαντικοί για τη ζωή, τους χημικούς κύκλους, τους κύκλους θρεπτικών ουσιών και τους κύκλους των ιζημάτων. «Όλα δείχνουν ότι αυτά τα ποτάμια συμπεριφέρονται παρόμοια στον Άρη». Πηγή: https://www.skai.gr/news/world/nasa-kratires-platous-161-xlm-einai-apomeinaria-arxaiou-potamou-pou-kapote-itan-katoikisim – dailymali.co

Πειραματικές μέθοδοι που προσεγγίζουν χρονικές κλίμακες αττοδευτερολέπτου. Ιστορικό υπόβαθρο Με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2023 τιμήθηκε η έρευνα για την μελέτη της κίνησης ηλεκτρονίων σε άτομα, μόρια και στην συμπυκνωμένη φάση της ύλης διαμέσου της φασματοσκοπίας αττοδευτερολέπτου (attosecond). Το Νόμπελ Φυσικής 2023 απονεμήθηκε στους: στους Pierre Agostini (The Ohio State University, Columbus, HΠΑ), Ferenc Krausz (Max Planck Institute of Quantum Optics, Garching and Ludwig-Maximilians-Universität München, Γερμανία) και Anne L’Huillier (Lund University, Σουηδία…) «για την ανάπτυξη πειραματικών μεθόδων που παράγουν παλμούς φωτός διάρκειας attosecond για την μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη». Υπενθυμίζεται ότι 1 attosecond=1×10−18 sec =0,000000000000000001 sec. Όταν ο Werner Heisenberg διατύπωσε τη νέα κβαντική μηχανική το 1925, το κύριο επιχείρημά του ήταν ότι η παλιά κβαντομηχανική ανάγκασε τους φυσικούς να χρησιμοποιήσουν ποσότητες που «αξιωματικά» ήταν μη παρατηρήσιμες, όπως η θέση και η περίοδος περιφοράς του ηλεκτρονίου στο άτομο του υδρογόνου.Ο Heisenberg υποστήριξε ότι μια νέα θεωρία πρέπει να βασίζεται σε παρατηρήσιμα φυσικά μεγέθη (observables), όπως οι συχνότητες των κβαντικών αλμάτων. Η ενορατική εργασία του Heisenberg του 1925 να είναι μια από τις πιο σημαντικές στη φυσική του 20ου αιώνα. Όμως, δεν μπορούσε να προβλέψει ότι εκείνα που τότε ήταν σύμφωνα με τις «θεμελιώδεις αρχές» μη παρατηρήσιμα θα γίνονταν σήμερα προσιτά σε εργαστηριακά πειράματα. Μπορεί να μην είμαστε ακόμη σε θέση να παρατηρήσουμε, με την αυστηρή έννοια, τη θέση και την περιφορά ενός ηλεκτρονίου γύρω από έναν πυρήνα, αλλά σήμερα, μπορούμε να «δούμε»σε εργαστηριακά πειράματα την δυναμική των ηλεκτρονίων σε άτομα, μόρια και στη συμπυκνωμένη φάση της ύλης.Πώς είναι δυνατόν αυτό; Απλά επιχειρήματα που βασίζονται σε σύγκριση της εγγενούς ατομικής μονάδας του χρόνου, περίπου 24∙10−18 s=24 as (attoseconds) και της χρονικής κλίμακας ενός απλού κύκλου οπτικού παλμού, περίπου 10−15 s ή 1 femtosecond (fs), δείχνουν ότι δεν θα ήταν ποτέ δυνατό να μελετηθεί η δυναμική του ηλεκτρονίου σε πραγματικό χρόνο. Πράγματι, για αρκετό καιρό, ο συντομότερος παλμός που παρήγαγαν τα εργαστήρια λέιζερ ήταν περίπου 6 fs. Η πειραματική ανάπτυξη σύντομων οπτικών παλμών έχει συνδεθεί στενά με τις τεχνικές εξελίξεις στην τεχνολογία λέιζερ, όπως η εγκλείδωση ρυθμών (mode locking) και οι μετρήσεις διάρκειας παλμών φωτός.Αυτό κατέστησε δυνατή την ανίχνευση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα κινούνται σε ένα μόριο και ειδικότερα, τη δυνατότητα μελέτης των «φευγαλέων» μεταβατικών καταστάσεων στις χημικές αντιδράσεις, μελέτες για τις οποίες ο Ahmed Zewail τιμήθηκε με το Νόμπελ Χημείας το 1999.Όλες οι εξελίξεις στη δυνατότητα μέτρησης των πιο σύντομων χρονικών διαστημάτων από τις αρχές του 15ου αιώνα (~ένα δευτερόλεπτο) βασίστηκαν στην πρόοδο της τεχνολογίας. Αλλά το σπάσιμο του φράγματος 1 femtosecond (fs) απαιτούσε μια αλλαγή παραδείγματος βασισμένη στη θεμελιώδη φυσική. Ο μακρύς δρόμος προς παλμούς φωτός αττοδευτερολέπτων Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1980, αρκετές ερευνητικές ομάδες παρήγαγαν και μελέτησαν φορτισμένα ατομικά ιόντα – άτομα χωρίς ή με λίγα ηλεκτρόνια. Οι ερευνητές βασίστηκαν σε διαφορετικές προσεγγίσεις, με την χρήση προηγμένων πηγών ιόντων και λέιζερ υψηλής ισχύος. Έδειξαν πώς οι διαδικασίες ιονισμού πολυφωτονικού ιονισμού ατόμων μπορούσαν να παράγουν πολλαπλά φορτισμένα ιόντα.Ένα φυσικό ερώτημα που έπρεπε να τεθεί ήταν «σε ποια μήκη κύματος παράγονται τα φωτόνια σε αυτές τις διαδικασίες πολυφωτονικού ιονισμού ατόμων;» Τα πολλαπλά φορτισμένα ιόντα είναι αρκετά εύκολο να ανιχνευθούν, ενώ ο φασματικός διαχωρισμός των φωτονίων είναι πολύ πιο δύσκολο να ανιχνευθεί. Το πρώτο πείραμα χρησιμοποιώντας υπέρυθρα φωτόνια [με μήκος κύματος 1064 νανόμετρα (nm) από ένα ισχυρό λέιζερ] πραγματοποιήθηκε σε ένα ερευνητικό κέντρο στο Paris-Saclay στη Γαλλία και έδωσε πολύ εκπληκτικά αποτελέσματα.Πολλές υψηλής τάξης αρμονικές παρήχθησαν όταν ευγενή αέρια ακτινοβολήθηκαν με υπέρυθρα φωτόνια έντασης 1013 W/cm2, που αντιστοιχούσαν σε σύμφωνες εκπομπές ακτινοβολίας με συχνότητες που ήταν πολλαπλάσια της συχνότητας του λέιζερ. Ήταν εκπληκτικό το γεγονός ότι η ένταση εκπομπής των περιττών αρμονικών αρχικά μειώθηκε μάλλον απότομα, στη συνέχεια ήταν ουσιαστικά σταθερή από την 5η αρμονική μέχρι περίπου την 33η αρμονική για το αργό, και μετά μειωνόταν ξανά.Αυτή δεν ήταν η πρώτη παρατήρηση παραγωγής υψηλών αρμονικών (Ηigh-Ηarmonic Generation: HHG), αλλά ήταν η πρώτη για την οποία παρατηρήθηκε ένα πολύ καθαρό πλατώ. Το ερώτημα παρέμενε για το ποια φυσική διαδικασία ήταν υπεύθυνη για το σχηματισμό του πλατώ και πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί. Το σχήμα 1 δείχνει γενικά την ένταση εκπομπής ως συνάρτηση της συχνότητας υψηλών αρμονικών (HHG). Σχήμα 1: Ένα γενικό φάσμα παραγωγής υψηλών αρμονικών (HHG) με τα τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματά του: την αρχική πτώση της έντασης, την σταθεροποίησή της (πλατώ) και την αποκοπή. Αρκετές ομάδες πρότειναν ότι το πλατώ παρείχε το εύρος ζώνης που απαιτείται για την παραγωγή πολύ σύντομων παλμών, αλλά οι προτάσεις τους διατυπώνονταν ως «κατ’ αρχήν θα έπρεπε να είναι δυνατό». Προκειμένου να γίνει πρακτική χρήση του πλατώ HHG, απαιτήθηκε η κατανόηση του μηχανισμού παραγωγής υψηλών αρμονικών (HHG).Σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε το 1991, οι Anne L’Huillier, Kenneth Schafer και Kenneth Kulander παρουσίασαν αποτελέσματα από μια αριθμητική λύση της χρονοεξαρτώμενης εξίσωσης Schrödinger και παρείχαν μια σαφή κατανόηση της διαδικασίας HHG. Πρόβλεψαν σωστά το γενικό σχήμα του φάσματος HHG (Εικόνα 1), συνειδητοποίησαν ότι το HHG είναι ένα φαινόμενο ενός ηλεκτρονίου και ξεκίνησαν την πρώτη συζήτηση για την μακροσκοπική αντιστοίχιση φάσης, η οποία απαιτούσε την επίλυση των εξισώσεων του Maxwell.Αργότερα, η ομάδα του Kulander χρησιμοποίησε το TDSE SAE για να εξαγάγει έναν απλό τύπο για την ενέργεια αποκοπής για άτομα ευγενούς αερίου: Ec = Ip + 3Up, όπου Ip είναι το δυναμικό ιονισμού του ατόμου και Up είναι το δυναμικό του ανομοιογενούς πεδίου του παλμού λέιζερ (pondermotive potential) (ανάλογο με το γινόμενο της έντασης και του μήκους κύματος του λέιζερ), ή με άλλα λόγια, η μέση κινητική ενέργεια που αποκτά ένα ηλεκτρόνιο όταν ταλαντώνεται στο πεδίο του λέιζερ. Στις αρχές του 1993, σε ένα συνέδριο στο Βέλγιο, ο Kulander έκανε μια προφορική παρουσίαση του πρόσφατα διαμορφωμένου μοντέλου επανα-σκέδασης, το οποίο δείχνει πώς παράγονται σύντομοι παλμοί στην ενεργειακή περιοχή από 10 έως 120 eV – ακραία υπεριώδης ακτινοβολία (XUV). Το Σχήμα 2 δείχνει πώς εξελίσσεται η διαδικασία σύμφωνα με το μοντέλο επανασκέδασης. Σχήμα 2: Το επανασκέδαση, ή το ημικλασικό μοντέλο τριών βημάτων της παραγωγής υψηλών αρμονικών (Ηigh-Ηarmonic Generation: HHG). Στο πρώτο βήμα, το πεδίο λέιζερ προκαλεί ιονισμό σήραγγας. Στο δεύτερο βήμα, το πεδίο λέιζερ επιταχύνει το ηλεκτρόνιο. Όταν το πεδίο αντιστραφεί στον επόμενο μισό κύκλο, το ελεύθερο ηλεκτρόνιο μπορεί να επιστρέψει στο ιόν και να επανασυνδεθεί. Στο τρίτο βήμα, η διαδικασία επανασύνδεσης μετατρέπει την κινητική ενέργεια του ηλεκτρονίου σε φωτόνιο υπεριώδους ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας (XUV). Το συναρπαστικό εύρημα του Kulander και των συνεργατών τους προέκυψε από τη θεωρητική εργασία τους σχετικά με τη διαδικασία του ιονισμού πάνω από το κατώφλι, στην οποία ένα ισχυρό πεδίο λέιζερ οδηγεί σε μεταπτώσεις ελεύθερων ηλεκτρονίων. Με άλλα λόγια, το ηλεκτρόνιο καθοδηγείται στο συνεχές πάνω από το πρώτο όριο ιονισμού με βήματα που αντιστοιχούν στο μήκος κύματος του λέιζερ. Η διαδικασία του ιονισμού πάνω από το κατώφλι, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά πειραματικά από τον Pierre Agostini και τους συναδέλφους του το 1979 και η ανακάλυψη παρέμεινε στο επίκεντρο της προσοχής στην ατομική φυσική λέιζερ ισχυρού πεδίου για μια δεκαετία.Περίπου την ίδια εποχή που ο Kulander και η ομάδα του εργάζονταν πάνω στο μοντέλο επανα-σκέδασης, ο Paul Corkum, διατύπωσε μια εναλλακτική πρόταση, η οποία έγινε γνωστή ως μοντέλο τριών βημάτων. Η σημαντική συνιστώσα και στα δύο μοντέλα των Kulander και Corkum, είναι η δράση μεταξύ του ηλεκτρονίου και του ιόντος στη διαδικασία επανασκέδασης. Στη διαδικασία του ιονισμού πάνω από το κατώφλι, μόνο η αλληλεπίδραση του πεδίου λέιζερ και του ηλεκτρονίου είναι σημαντική.Στο μοντέλο επανασκέδασης, όπως φαίνεται στο Σχήμα 2, το ηλεκτρόνιο δεν διεγείρεται στο σημείο που διαφεύγει. Αντίθετα, επιστρέφει, οδηγούμενο πίσω από το πεδίο λέιζερ στο φορτισμένο ιόν που άφησε πίσω του. Στη διαδικασία ανασυνδυασμού, η κινητική ενέργεια του ηλεκτρονίου μετατρέπεται σε φωτόνιο ακραίας υπεριώδους ακτινοβολίας όταν το ηλεκτρόνιο επιστρέφει στο ιόν. Το Σχήμα 2 δείχνει επίσης γιατί η ανακάλυψη του πλατώ στο φάσμα παραγωγής υψηλών αρμονικών (βλέπε Σχήμα 1) διευκολύνθηκε με τη χρήση ενός ισχυρού λέιζερ Nd:YAG στα 1064 nm, αντί της ακτινοβολίας 248 nm που χρησιμοποιήθηκε από την ομάδα toy C.K. Rhodes. Το ηλεκτρόνιο αναγκάζεται από την ακτινοβολία λέιζερ των 248 nm να επιστρέψει στο ιόν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στα 1064 nm, διαθέτοντας πολύ λιγότερη κινητική ενέργεια. Οι πιθανότητες για το ηλεκτρόνιο να αναπτύξει ένα πλατώ HHG είναι αρκετά λιγότερες σε αυτό το σενάριο.Τα μοντέλα των Kulander και Corkum ήταν ημικλασικά και το 1994, οι Lewenstein, L’Huiller και Corkum, με αρκετούς άλλους συν-συγγραφείς, παρουσίασαν μια πλήρη κβαντική θεωρία που επιβεβαίωσε τις ημικλασικές ερμηνείες των Kulander και Corkum. Διαθέτοντας μια καλή θεωρητική ερμηνεία της διαδικασίας επανασκέδασης, τόσο από ημικλασική όσο και από κβαντική άποψη, ο L’Huillier και οι συνεργάτες του θα μπορούσαν τώρα να προχωρήσουν στην παρατήρηση και την κατανόηση της παραγωγής υψηλών αρμονικών (HHG), έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία παλμών διάρκειας αττοδρευτερολέπτων. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους παρουσιάστηκαν σε μια σειρά δημοσιεύσεων από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η δημιουργία των παλμών φωτός αττοδευτερολέπτων Ο οδικός χάρτης προς τη δημιουργία παλμών attosecond είχε σκιαγραφηθεί και τα θεωρητικά βήματα είχαν επαληθευτεί πειραματικά. Η επόμενη απαίτηση ήταν η ανάπτυξη μιας μεθόδου για την μέτρηση της διάρκειας των παλμών αττοδευτελολέπτου με την χρήση κατάλληλων συστημάτων λέιζερ.Ένα σημαντικό βήμα έγινε από τον Agostini και τους συνεργάτες του το 1994, όπου ερεύνησαν την αρχή της διαμόρφωσης συχνότητας σε ένα πεδίο φωτονίων δύο χρωμάτων (μηκών κύματος). Αυτή η αρχή αναπτύχθηκε αργότερα στη (μετρολογική) τεχνική που ονομάστηκε RABBIT (reconstruction of attosecond beating by interference of two-photon transitions). Η τεχνική RABBIT καθιστά δυνατή τη μέτρηση της διάρκειας παλμού μιας σειράς παλμών αττοδευτερολέπτου εστιάζοντας τον παλμό ακραίας υπεριώδους ακτινοβολίας και το φως από το λέιζερ-οδηγό σε έναν στόχο ευγενούς αερίου και αναλύοντας τα φωτοηλεκτρόνια που αναδύονται από τον στόχο. Σημαντική προσφορά στην κατανόηση του φαινομένο παρείχαν επίσης οι Corkum, Burnett και Ivanov και αργότερα οι Schafer και Kulander. Στην εργασία των Corkum et al, η θεωρία χρησιμοποιήθηκε για να προτείνει πώς ένα πεδίο-οδηγός με χρονοεξαρτώμενη πόλωση θα μπορούσε να περιορίσει την αρμονική εκπομπή σε έναν μόνο κύκλο. Οι Schafer και Kulander πρότειναν επιπλέον ό,τι με βάση τη θεωρία, ένας απομονωμένος παλμός αττοδευτερολέπτου θα μπορούσε να σχηματιστεί από αρμονικές κοντά στην αποκοπή χρησιμοποιώντας έναν παλμό μερικών κύκλων.Ακριβώς αυτή τη μέθοδο εκμεταλλεύτηκε ο Ferenc Krausz όταν παρήγαγε μεμονωμένους παλμούς διάρκειας αττοδευτερολέπτων για πρώτη φορά. Η επίτευξη απομονωμένων παλμών αττοδευτερολέπτων απαιτούσε τεχνικές εξελίξεις που ο Krausz διερεύνησε με την ερευνητική ομάδα στη Βιέννη σε συνεργασία με την ομάδα του Mauro Nisoli στο Μιλάνο. Η συνεργασία Μιλάνου-Βιέννης είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή των συντομότερων παλμών που έγιναν μέχρι τότε: 4,5 fs=4,5·10−15 seconds = 4500 attoseconds.Η ομάδα στο Μιλάνο είχε πρωτοπορήσει στην τεχνική της συμπίεσης ενός παλμού λέιζερ και στη Βιέννη, η ομάδα Krausz δημιούργησε ένα ευρύ φάσμα HHG με αποκοπή περίπου στα 300 eV. Όλα ήταν πλέον έτοιμα για την παραγωγή παλμών αττοδευτερολέπτων. Το 2001, 13 χρόνια αφότου παρατηρήθηκαν τα πρώτα φάσματα HHG με λέιζερ υπερύθρων, επιδείχθηκαν παλμοί αττοδευτρολέπτων στο ParisSaclay και στη Βιέννη. Στο Paris-Saclay, στο ίδιο ερευνητικό κέντρο όπου ανακαλύφθηκε το HHG, η ομάδα Agostini παρήγαγε ένα συρμό παλμών με διάρκεια 250 as (αττοδευτερόλεπτα), όπως μετρήθηκε με τη μετρολογία RABBIT χρησιμοποιώντας αργό ως αέριο στόχο.Στη Βιέννη, η ομάδα Krausz παρήγαγε μεμονωμένους παλμούς διάρκειας 650 as (αττοδευτερόλεπτα): για να γίνει αυτό, χρησιμοποίησαν φασματικό φιλτράρισμα για να επιλέξουν σχετικές αρμονικές με ένα πολυστρωματικό κάτοπτρο ακρα;iας υπεριώδους ακτινοβολίας. Στη συνέχεια μέτρησαν το φάσμα της κινητικής ενέργειας των 4p φωτοηλεκτρονίων που εκτοξεύτηκαν από άτομα κρυπτού κάτω από την ταυτόχρονη ακτινοβολία με φωτόνια 90 eV και ο παλμός του φωτός στα 750 nm από το λέιζερ-οδηγός παρήγαγε την αρμονική ακτινοβολία. Είχαν ανοίξει το παράθυρο για την μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων σε άτομα, μόρια και στη συμπυκνωμένη φάση ύλης. Καθυστερημένη φωτοεκπομπή Το άνοιγμα ενός νέου χρονικού παραθύρου κατέστησε δυνατή την απάντηση σε ερωτήσεις που προηγουμένως ήταν αδύνατο να απαντηθούν. Το 1905, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν δημοσίευσε την πρώτη ερμηνεία του φωτοηλεκτρικού φαινομένου, αλλά εκείνη την εποχή, ήταν αδύνατο να μελετηθούν οι χρονικές κλίμακες που ήταν σχετικές με αυτό το φαινόμενο.Για πολύ καιρό, οι φυσικοί υπέθεταν ότι το αποτέλεσμα ήταν ακαριαίο. Ο Αϊνστάιν τιμήθηκε τελικά με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1921 «για τις υπηρεσίες του στη Θεωρητική Φυσική και ειδικά για την ανακάλυψη του νόμου του φωτοηλεκτρικού φαινομένου». Παρενθετικά, όταν έδωσε με καθυστέρηση, στα μέσα του καλοκαιριού του 1923, την διάλεξή του για το Νόμπελ (τον Δεκέμβριο του 1922 δεν παρευρέθηκε στην Στοκχόλμη, αλλά στην Ιαπωνία), η ομιλία του δεν αφορούσε το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο αλλά τη θεωρία της σχετικότητας, τη θεωρία για την οποία δεν του απονεμήθηκε ποτέ βραβείο Νόμπελ.Το θεμελιώδες ερώτημα κατάφεραν να θέσουν οι φετινοί βραβευθέντες με το Νόμπελ φυσικής ήταν «ποιά είναι η χρονική διάρκεια του φωτοηλεκτρικού φαινομένου;» Όταν ένα άτομο ή μια επιφάνεια απορροφά αρκετή ενέργεια από το εισερχόμενο φως, μπορεί να μεταφέρει αυτή την ενέργεια σε ένα ηλεκτρόνιο, το οποίο στη συνέχεια εκπέμπεται με κινητική ενέργεια ίση με την ενέργεια του φωτονίου μείον την ενέργεια σύνδεσης του ηλεκτρονίου. Η πολύπλοκη δυναμική της ατομικής φωτοεκπομπής έχει ως αποτέλεσμα μια μικρή χρονική καθυστέρηση και το ερώτημα είναι πόσο μικρή είναι αυτή η χρονική καθυστέρηση. Πριν ανοίξει το παράθυρο για την επιστήμη του αττοδευτερολέπτου, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι η διαδικασία συνέβη ακαριαία, και γιαυτό η έρευνα εστίαζε στην ενέργεια. Αυτή ήταν η βάση της φασματοσκοπίας φωτοηλεκτρονίων.Η ομάδα Krausz βρήκε σε ένα πρωτοποριακό πείραμα ότι όταν ένα άτομο νέον ιονίζεται από φωτόνια 100 eV, υπάρχει μια χρονική καθυστέρηση μεταξύ της εκπομπής ηλεκτρονίων από τα τροχιακά 2s και 2p. Το ηλεκτρόνιο 2p φεύγει πιο αργά από το άτομο σε σχέση με το το ηλεκτρόνιο 2s κατά 21 attoseconds. Αυτό μπορεί να συγκριθεί με τον φυσικό χρόνο τροχιάς των 100 attoseconds για ένα ηλεκτρόνιο 2p σε νέον. Οι καθυστερήσεις φωτοεκπομπής είναι μια υπογραφή της συλλογικής δυναμικής του νέφους ηλεκτρονίων. Η ομάδα Krausz κατέγραψε την κινητική ενέργεια των ηλεκτρονίων ως συνάρτηση της χρονικής μετατόπισης μεταξύ των παλμών XUV και IR.Οι θεωρητικοί υπολογισμοί δεν μπόρεσαν να αναπαράγουν το πειραματικό αποτέλεσμα και έδωσαν αποτελέσματα περίπου δύο φορές μικρότερα. Αν και πρόκειται για περίπλοκους υπολογισμούς, διαφορετικές θεωρητικές ομάδες συμφώνησαν για τις υπολογισμένες χρονικές καθυστερήσεις.Η ομάδα του L’Huillier αντιμετώπισε την ασυμφωνία κάνοντας χρήση του φάσματος HHG που λαμβάνεται από παρεμβολές σταθερής φάσης μεταξύ διαδοχικών παλμών attosecond. Με αυτόν τον τρόπο οι ερευνητές θα μπορούσαν να παρακάμψουν τη φυσική αντιστάθμιση μεταξύ χρονικής και φασματικής ανάλυσης, όπως είχε αποδειχθεί προηγουμένως. Το σχήμα 3 δείχνει την πειραματική διάταξη που κατασκεύασε η ομάδα στο Lund της Σουηδίας. Προκειμένου να αποφευχθεί η επικάλυψη μεταξύ των σημάτων ιονισμού ηλεκτρονίων από 2s και 2p, εφάρμοσαν φασματικό φιλτράρισμα προκειμένου να επιλέξουν αρμονικές που εκτείνονται σε λιγότερο από 27 eV. Η ενέργεια σύνδεσης του 2s υπερβαίνει αυτή του 2p κατά 27 eV. Τα αποτελέσματα φαίνονται στο σχήμα 4. Σχήμα 3. Σχηματική απεικόνιση του πειράματος στο Lund. Χρησιμοποιεί την τεχνική της “reconstruction of attosecond beating by interference of two-photon transitions (RABBIT)«. Το λέιζερ-οδηγός στα 800 nm, 30 femtosecond (fs), κατευθύνεται προς δύο διαφορετικούς βραχίονες διαμέσου ενός διαχωριστή δέσμης. Η παραγωγή υψηλών αρμονικών (HHG) σε ένα πίδακα αερίου νέον δίνει μια σειρά παλμών XUV attosecond. Οι παλμοί υπερύθρων (ΙR) από το λέιζερ-οδηγό και οι παλμοί XUV (συνήθως με εύρος ζώνης 10–20 eV) επικαλύπτονται και εστιάζονται από ένα τοροειδές κάτοπτρο στον στόχο του αερίου νέον. Τα φωτόνια XUV ιονίζουν το αέριο-στόχο και τα φωτοηλεκτρόνια αναλύονται με φασματόμετρο μαγνητικής φιάλης. Οι επικαλυπτόμενοι παλμοί IR/XUV δημιουργούν σήματα πλευρικής ζώνης που μπορούν να διαχωρίσουν τα ηλεκτρόνια (shake-up) που διεγείρονται σε υψηλότερο επίπεδο ενέργειας (μετα ηλεκτρόνια 2p να ιονίζονται ή να μεταβαίνουν από το τροχιακό 2p στο 3p) από τα ηλεκτρόνια 2s, παρά το γεγονός ότι η διαφορά ενέργειας είναι μόνο 7,4 eV. Σχήμα 4. Χρονικές καθυστερήσεις στον φωτοϊονισμό του ηλεκτρονίου 2p σε σχέση με το ηλεκτρόνιο 2s στο άτομο νέον [ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ=τ(2s) −τ(2p)]. Στην πάνω εικόνα, φαίνεται το φάσμα υψηλών αρμονικών (HHG) που χρησιμοποιήθηκε στο πείραμα. Σημειώστε ότι το νέον χρησιμοποιήθηκε τόσο για HHG όσο και ως στόχο στο μαγνητικό φασματόμετρο φιάλης με την ένδειξη MBES στο Σχήμα 3. Οι αρνητικές χρονικές καθυστερήσεις για τον ιονισμό του 2p σε σχέση με το 2s παρουσιάζονται ως κίτρινες και κόκκινες κουκκίδες. Το πειραματικό αποτέλεσμα από την ομάδα Krausz στο Garching εμφανίζοναι με το τετράγωνο σημείο. Οι μπλε ρόμβοι δείχνουν τις διαφορές χρονικής καθυστέρησης μεταξύ shake-up και ιονισμού 2p [ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ = τ(2p→3p shake-up) − τ(2p)]. Η μαύρη συμπαγής γραμμή είναι η θεωρητική πρόβλεψη διαμέσου της θεωρίας διαταραχών πολλών σωμάτων. Η πολύ καλή συμφωνία μεταξύ του πειράματος του Lund και των θεωρητικών υπολογισμών από τη θεωρία πολλών διαταραχών υποδηλώνει ότι το πρωτοποριακό αποτέλεσμα από την ομάδα Krausz επηρεάστηκε από τα ηλεκτρόνια που διεγείρονται σε υψηλότερο επίπεδο ενέργειας (shake-up). Η διαφορά ενέργειας μεταξύ ενός μόνο φωτονίου που αφαιρεί ένα ηλεκτρόνιο από το τροχιακό 2p, ενώ ταυτόχρονα προωθεί ένα άλλο ηλεκτρόνιο από το 2p στο 3p είναι μόνο 7,4 eV περισσότερη ενέργεια από τον άμεσο ιονισμό ενός ηλεκτρονίου 2s. Στο πείραμα Lund, τα σήματα της πλευρικής ζώνης από ηλεκτρόνια shake-up και τον ιονισμό 2s μπορούσαν να διαχωριστούν. Αυτό θα είχε μείνει άλυτο στο πείραμα του Garching. Εφαρμογές στην επιστήμη των υλικών Οι μελέτες της αλληλεπίδρασης φωτός-ύλης σε χρονικά διαστήματα ατοδευτερολέπτων προσφάτως έχουν επεκταθεί σε νέα πεδία, εξετάζοντας μόρια, υγρά και στερεά. Ως παράδειγμα, περιγράφουμε εν συντομία ένα πείραμα που απεικονίζει με ποσοτικό τρόπο πώς η δυναμική των ηλεκτρονίων εξαρτάται από το χημικό περιβάλλον. Το Σχήμα 5 δείχνει συνοπτικά ένα πείραμα συμβολομετρίας αττοδευτερολέπτων που έχει σχεδιαστεί για τη μέτρηση της χρονικής καθυστέρησης μεταξύ της φωτοεκπομπής από υγρό νερό και από αέριο νερό.Σε χρονικές κλίμακες attoseconds, όλοι οι τύποι δομικής δυναμικής παγώνουν, εκτός από εκείνη των ηλεκτρονίων, και έτσι το πείραμα επιτρέπει την μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων. Όπως δείχνει το σχήμα 5, μια σειρά παλμών attoseconds υπερτιθέμενη με έναν σχεδόν IR παλμό femtosecond λέιζερ αλληλεπίδρασε με νερό σε υγρή φάση και αέρια φάση. Τα φωτοηλεκτρόνια εκπέμπονταν ταυτόχρονα από τα μόρια του νερού στην υγρή και αέρια φάση και το πείραμα έδειξε μια χρονική καθυστέρηση 50 έως 70 attoseconds μεταξύ των φωτοηλεκτρονίων από υγρό νερό και εκείνων από αέριο νερό. Αυτό το πείραμα έδειξε ποσοτικά ότι τα ηλεκτρόνια από το υγρό νερό φτάνουν στον ανιχνευτή φωτοηλεκτρονίων αργότερα από τα ηλεκτρόνια από το αέριο νερό.Η βραδύτερη κίνηση των ηλεκτρονίων του υγρού νερού μπορεί να φαίνεται διαισθητικά λογική, καθώς αυτά τα ηλεκτρόνια πρέπει να ταξιδέψουν μέσα από ένα πιο περίπλοκο τοπίο δυναμικού, σε σύγκριση με τα μόρια του νερού σε αέρια φάση. Το πείραμα στο Σχήμα 5 έδειξε αυτό το φαινόμενο λεπτομερώς: οι μετρήσεις θα μπορούσαν να απομονώσουν την επίδραση της διαλυτοποίησης – μόρια νερού που αλληλεπιδρούν με κοντινά μόρια νερού – ως το κυρίαρχο για τη χρονική καθυστέρηση στην δυναμική αττοδευτερολέπτων του φωτοϊονισμού. Σχήμα 5. Μια ακολουθία παλμών αττοδευτερολέπτων (μπλε) που αποτελείται από μερικές τάξεις υψηλής αρμονικής υπέρθεσης με έναν παλμό λέιζερ femtosecond στο εγγύς υπέρυθρο (κόκκινο), που αλληλεπιδρά με μικροπίδακα νερού. Τα φωτοηλεκτρόνια εκπέμπονται ταυτόχρονα από την υγρή και την περιβάλλουσα αέρια φάση και ανιχνεύονται στον ανιχνευτή φωτοηλεκτρονίων. Για τα στερεά, η φασματοσκοπία attosecond αναμένεται να αποκαλύψει μια πληθώρα πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων ηλεκτρονίων, π.χ. διεργασίες που περιλαμβάνουν μεταφορά φορτίου και φαινόμενα θωράκισης φορτίου, δημιουργία ειδώλου φορτίου και σκέδαση ηλεκτρονίων-ηλεκτρονίων, καθώς και την συλλογική ηλεκτρονιακή κίνηση. Ένα τέτοιο πείραμα με βολφράμιο εξέτασε την πολυπλοκότητα των αλληλεπιδράσεων των ηλεκτρονίων στα στερεά.Σε μια μελέτη εκπομπής φωτοηλεκτρονίων με χρονική διακριτική ικανότητα attoseconds, οι ερευνητές θα μπορούσαν να επιδείξουν μια καθυστέρηση περίπου 100 αττοδευτερολέπτων μεταξύ της εκπομπής φωτοηλεκτρονίων που προέρχονται από καταστάσεις που μοιάζουν με ατομικά τροχιακά 4f, σε σύγκριση με εκείνα που προέρχονται από καταστάσεις ζώνης αγωγιμότητας. Χρησιμοποίησαν το αποκαλούμενο πείραμα αντλίας-ανιχνευτή, όπου ένας αρχικός παλμός φωτός πυροδοτεί την δυναμική του μετάλλου βολφραμίου, ακολουθούμενος από έναν δεύτερο παλμό φωτός που δείχνει την μεταβατική κατάσταση διαμέσου μιας διαδικασίας φωτοεκπομπής.Αυτό το πείραμα χρησιμοποίησε το γεγονός ότι η ενέργεια δέσμευσης των καταστάσεων που μοιάζουν με ατομικά τροχιακά 4f είναι σαφώς διαφορετική από αυτή των καταστάσεων της ζώνης σθένους. Αυτή η διαφορά επέτρεψε στους ερευνητές να ακολουθήσουν τις διαφορετικές χρονικές κλίμακες αυτών των μοναδικών τύπων καταστάσεων ηλεκτρονίων. Βρήκαν ότι κατά μέσο όρο, τα φωτοηλεκτρόνια που προέρχονται από τις εντοπισμένες καταστάσεις 4f αναδύονται από την επιφάνεια του βολφραμίου με καθυστέρυση περίπου 100 αττοδευτερολέπτων σε σχέση με εκείνα που προέρχονται από την ζώνη αγωγιμότητας. Το παρατηρούμενο φαινόμενο καθυστέρησης στο μέταλλο βολφραμίου και σε παρόμοια υλικά εμφανίζεται κατά τη μεταφορά των διεγερμένων φωτοηλεκτρονίων στην επιφάνεια, κάτι που δείχνει την δυνατότητα άμεσης παρατήρησης των χαρακτηριστικών της διάδοσης του κυματοπακέτου ηλεκτρονίων με ακρίβεια αττοδευτερολέπτων.Η ικανότητα ανακίνησης των ηλεκτρονίων σε πειράματα αντλίας-ανιχνευτή και η μελέτη της απόκρισης σε χρονικές κλίμακες αττοδευτερολέπτων προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για την εξερεύνηση εντελώς νέων φυσικών φαινομένων. Μέχρι στιγμής, στην επιστήμη των υλικών, έχουν καρποφορήσει μόνο οι πρωτοποριακές αρχικές έρευνες της φυσικής του αττοδευτερολέπτου, αλλά χάρη στην πρωτοποριακή έρευνα των L’Huillier, Krausz και Agostini, μπορεί κανείς να αναμένει πολλά εκπληκτικά και μη διαισθητικά αποτελέσματα που θα εμφανιστούν στο μέλλον. Για να φανταστούμε τις εκπλήξεις που μπορεί να επιφυλάσσει η δυναμική των ηλεκτρονίων στα αττοδευτρόλεπτα, είναι διδακτικό να βασιστούμε σε μερικές από τις απροσδόκητες δυναμικές αποκρίσεις που γνωρίζουμε ότι τα καθημερινά αντικείμενα έχουν, για παράδειγμα, το εκκρεμές Kapitza, με την φαινομενικά «μαγική» του ικανότητα να αντιτίθεται στη βαρύτητα: Τελικές παρατηρήσεις Όλα τα παραπάνω δεν φτάνουν για να περιγράψουν την φυσική του αττοδευτερολέπτου σε όλο της το εύρος. Αυτό που αρχικά ξεκίνησε ως ένα στενά εστιασμένο πεδίο της ατομικής φυσικής στις διεργαδίες πολλαπλών φωτονίων, τώρα έχει διεισδύσει στα σύνορα της μοριακής φυσικής, της φυσικοχημείας, της φυσικής συμπυκνωμένης ύλης και άλλα εφαρμοσμένα πεδία όπως η τεχνολογία παραγωγής φωτός. Και τα πρώτα βήματα προς τις βιολογικές εφαρμογές έγιναν από την ερευνητική ομάδα Krausz στο Garching.Συνδυάζοντας ευρυζωνική οπτική, εξαιρετικά γρήγορες πηγές λέιζερ και τεχνολογίες ακριβείας ανάλυσης πεδίου femtosecond-attosecond, η ερευνητική ομάδα Krausz έχει αναπτύξει μοριακά αποτυπώματα ηλεκτρικού πεδίου και μπορεί να ανιχνεύσει αλλαγές στη μοριακή σύνθεση των βιορευστών. Αυτό υπόσχεται ως μια νέα in vitro διαγνωστική αναλυτική τεχνική για την ανίχνευση χαρακτηριστικών μοριακών ιχνών ασθενειών σε δείγματα αίματος. Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι πολλά μόρια μπορούν να παρακολουθούνται ταυτόχρονα, και ότι η ακτινοβολία είναι μη ιονίζουσα και επομένως δεν είναι επιβλαβής. Σημαντική συνεισφορά στην επιστήμη του αττοδευτερολέπτου έχουν συνεισφέρει επίσης άλλες ερευνητικές ομάδες, όπως της Margaret Murnane και του Henry Kapteyn στο Πανεπιστήμιο του Colorado, και της Ursula Keller στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης.Ένα πρόσφατο και περιεκτικό άρθρο ανασκόπησης από τους Rocio Borrego-Varillas, Matteo Lucchini και Mauro Nisoli με τίτλο «Attosecond spectroscopy for the investigation of ultrafast dynamics in atomic, molecular and solid-state physics» περιγράφει την έρευνα των Pierre Agostini , Ferenc Krausz και Anne L’Huillier και τις συνέπειές της: αξιοποιώντας ισχυρά λέιζερ για να προσεγγίσουν χρονικές κλίμακες αττοδευτερολέπτων, κατάφεραν να «δουν» τα ηλεκτρόνια να κινούνται στα άτομα, στα μόρια και στην συμπυκνωμένη φάση της ύλης. Η έρευνα των βραβευθέντων με το Νόμπελ Φυσικής 2023 ανοίγει παράθυρα για την εξερεύνηση φαινομένων που σύμφωνα με τους πρωτοπόρους της κβαντικής φυσικής όπως ο Heisenberg, ήταν αδύνατο να παρατηρηθούν! διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες με τις απαραίτητες βιβλιογραφικές αναφορές στο: Scientifc Background to the Nobel Prize in Physics 2023 – “FOR EXPERIMENTAL METHODS ΤHAT GENERATE ATTOSECOND PULSES OF LIGHT FOR THE STUDY OF ELECTRON DYNAMICS IN MATTER”

Ψάχνοντας τα υπολείμματα της Μεγάλης Έκρηξης. Η Ασημίνα Αρβανιτάκη και ο Σάββας Δημόπουλος υποστηρίζουν ότι η Γη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ανιχνευτής για να εντοπιστούν αρχέγονα νετρίνα Η μελέτη των πρώτων στιγμών του σύμπαντος μοιάζει λίγο με την αρχαιολογία. Περιλαμβάνει το σκάψιμο για την εύρεση λειψάνων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας πληρέστερης εικόνας του μακρινού παρελθόντος. Μεταξύ των «κοσμικών αρχαιολόγων» στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Perimeter είναι η Ασημίνα Αρβανιτάκη, που συνεργάζεται με τον Σάββα Δημόπουλο, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Stanford. Οι δυό τους διερευνούν τη δυνατότητα κατασκευής ενός «τηλεσκοπίου αρχέγονων νετρίνων» που θα μας αποκαλύψει την εικόνα του σύμπαντος ένα δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη.Το κοσμολογικό μας υπόβαθρο έχει ενσωματωμένα διάφορα είδη «απολιθωμάτων». Εκτός από το κοσμικό υπόβαθρο της μικροκυματικής ακτινοβολίας (Cosmic Microwave Background ή CMB) υπάρχει και το κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων (CνB), που συνίσταται από τα νετρίνα που περίσσεψαν μετά την Μεγάλη Έκρηξη και κυκλοφορούν μέχρι σήμερα ανάμεσά μας (όπως και τα φωτόνια της CMB). Το αρχέγονο σύμπαν περιείχε ηλεκτρόνια, ποζιτρόνια, φωτόνια και νετρίνα σε θερμική ισορροπία μεταξύ τους. Ένα δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη, πραγματοποιήθηκε η αποδέσμευση των νετρίνων από την ύλη καθώς το σύμπαν βίωνε την λεγόμενη εποχή της ακτινοβολίας, όταν η θερμοκρασία του ήταν 1010Kelvin. Σήμερα εξαιτίας της διαστολής και της αντίστοιχης ψύξης του σύμπαντος η θερμοκρασία στην οποία αντιστοιχούν τα αρχέγονα νετρίνα είναι περίπου 1,95 Kelvin και η μέση πυκνότητά τους είναι 340 νετρίνα ανά κυβικό εκατοστό ή 56 νετρίνα του ηλεκτρονίου ανά κυβικό εκατοστό. Το κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων (CνB) περιέχει πληροφορίες για το σύμπαν έως ένα δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη.Στην εργασία τους με τίτλο «Cosmic neutrino background on the surface of the Earth» που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Physical Review D, μελετούν την συγκέντρωση αρχέγονων νετρίνων στην επιφάνεια της Γης, εξετάζοντας τα φυσικά φαινόμενα της ανάκλασης και διάθλασης των νετρίνων από την γήινη επιφάνεια. Με τον τρόπο αυτό υπολόγισαν κοντά στην γήινη επιφάνεια μια σημαντική τοπική ασυμμετρία νετρίνων-αντινετρίνων, που υπερβαίνει κατά πολύ την αναμενόμενη αρχέγονη ασυμμετρία λεπτονίων. Το γεγονός αυτό ενισχύει τη δυνατότητα ανίχνευσης του υπολείμματος των αρχέγονων νετρίνων από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης. Τα νετρίνα φτάνουν στη Γη σε διάφορες ποικιλίες και από διάφορες πηγές. Υπάρχουν, για παράδειγμα, τα ηλιακά νετρίνα, που δημιουργούνται κατά τη διαδικασία της πυρηνικής σύντηξης στον ήλιο. Υπάρχουν κοσμικά νετρίνα υψηλής ενέργειας, που παράγονται σε «κοσμικούς επιταχυντές», όπως οι μαύρες τρύπες και τα πάλσαρ. Και υπάρχουν τα αντινετρίνα του ηλεκτρονίου υψηλής ενέργειας, που ανιχνεύθηκαν από το Παρατηρητήριο Νετρίνων IceCube, το οποίο χρησιμοποιεί χιλιάδες αισθητήρες κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής. Αλλά τα νετρίνα της Μεγάλης Έκρηξης που ενδιαφέρουν την Αρβανιτάκη και τον Δημόπουλο έχουν πολύ μικρότερη ενέργεια – περίπου 20 τάξεις μεγέθους λιγότερη ενέργεια από τα σωματίδια υψηλής ενέργειας που ανιχνεύθηκαν από τον ανιχνευτή IceCube – και είναι τρομερα δύσκολο να εντοπιστούν.Μια ομάδα που εργάζεται στο πείραμα PTOLEMY (Princeton Tritium Observatory for Light) προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τρίτιο, ένα ραδιενεργό ισότοπο του υδρογόνου, για να μετρήσει τα υπολείμματα νετρίνων από την Μεγάλη Έκρηξη. Η Αρβανιτάκη και ο Δημόπουλος αναζωογονούν μια προσέγγιση που στο παρελθόν θεωρούνταν αδύνατη. Πριν από περίπου 40 χρόνια, υπήρχαν δημοσιεύσεις που υποστήριζαν ότι η ανίχνευση των αρχέγονων νετρίνων χρησιμοποιώντας την ίδια τη Γη, ήταν αδύνατη. Τελικά φαίνεται πως υπάρχει τρόπος να ξεπεραστούν τα εμπόδια.Μια διαφορά στην ισχύ της ασθενούς δύναμης για τα σωματίδια σε σχέση με τα αντισωματίδια οδηγεί σε ένα είδος ασυμμετρίας που δημιουργεί ένα «μποτιλιάρισμα νετρίνων» και την συσσώρευσή τους γύρω από την επιφάνεια της Γης. Η «κυκλοφοριακή συμφόρηση» των νετρίνων είναι υπεύθυνη για την σημαντική τοπική ασυμμετρία νετρίνων-αντινετρίνων, που υπερβαίνει κατά πολύ την αναμενόμενη αρχέγονη ασυμμετρία Σε αυτή την προσέγγιση, η Γη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα είδος φακού που θα ενίσχυε τα φαινόμενα των αρχέγονων νετρίνων υποβάθρου από την Μεγάλη Έκρηξη. «Η Γη μας δίνει ό,τι χρειαζόμαστε δωρεάν», υποστηρίζει η Αρβανιτάκη, που έχει ειδικευθεί στην επινόηση πειραματικών ιδεών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη φυσική πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο, με ένα ελάχιστο κλάσμα του οικονομικού κόστους των γιγάντιων επιταχυντών σωματιδίων που στοιχίζουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.Όποιος έχει παίξει με πρίσματα ξέρει για τη διάθλαση – την κάμψη του φωτός. Σύμφωνα με την Αρβανιτάκη, στις κατάλληλες συνθήκες, ακόμη και αυτά τα απόκοσμα αρχέγονα νετρίνα που κανονικά διασχίζουν την Γη, θα διαθλαστούν, όπως γίνεται με το φως όταν διέρχεται από ένα οπτικό μέσο σε ένα άλλο με διαφορετικό δείκτη διάθαλασης. Η ασυμμετρία μεταξύ των σωματιδίων και των αντισωματιδίων θα δημιουργούσε αποσβενύµενα κύματα νετρίνων και ένα «στρώμα νετρίνων» γύρω από τη Γη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το φαινόμενο θα εξακολουθούσε να είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευθεί, αλλά η ανιχνευσιμότητά του εξαρτάται από την συχνότητα και την γωνία με την οποία τα νετρίνα προσπίτπουν στην επιφάνεια της Γης. Το φαινόμενο μπορεί να ενισχυθεί περισσότερο σε ορισμένες επίπεδες περιοχές της Γης, π.χ. όπως στις αλυκές της Βολιβίας. H Ασημίνα Αρβανιτάκη και ο Σάββας Δημόπουλος Η εργασία των Αρβανιτάκη-Δημόπουλου υποδεικνύει νέες κατευθύνσεις για την ανίχνευση του κοσμικού υποβάθρου νετρίνων από τη Μεγάλη Έκρηξη, ένα φαινόμενο που απέχει πολύ από τις σημερινές δυνατότητες εντοπισμού του. Η ακτινοβολία υποβάθρου νετρίνων δημιουργήθηκε όταν το σύμπαν είχε ηλικία μόλις ένα δευτερόλεπτο. Η πειραματική ανακάλυψή του θα αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα στην ιστορία της επιστήμης. Θα ανοίξει ένα παράθυρο για να δούμε πως ήταν το σύμπαν στο παρελθόν, πριν από σχεδόν 14 δισεκατομμύρια χρόνια! Διαβάστε περισότερες λεπτομέρειες στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Perimeter άρθρο με τίτλο ‘Searching for relics of the big bang‘

Τι θα συνέβαινε στην ανθρωπότητα εάν μια υπερδύναμη «σκοτείνιαζε» τον ήλιο. … για να μειωθεί η θερμοκρασία του πλανήτη; Σε ένα μυθιστόρημα κλιματικής φαντασίας, μια απελπισμένη κυβέρνηση αγνοεί τη διεθνή συναίνεση και διοχετεύει αερολύματα στην ατμόσφαιρα για να ψύξει τον πλανήτη και να αποφευχθεί η πιθανή κλιματική καταστροφή. Θα μπορούσε να συμβεί πραγματικά; Η χρήση μιας τέτοιας τεχνολογίας από ένα κράτος θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για την ανθρωπότητα Τι θα γινόταν εάν κάποτε ένα ισχυρό κράτος αποφάσιζε, μονομερώς, να γράψει στα υποδύματά του τη διεθνή κοινότητα και να αντιμετωπίσει τις ακτίνες του ήλιου με μια τεχνολογία της οποίας οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές για άλλα σημεία του πλανήτη;Ως γνωστόν, εδώ και αρκετά χρόνια έχει γίνει πολύ συζήτηση για την περίφημη ηλιακή γεωμηχανική τεχνολογία που μπορεί να μειώσει την επιφανειακή ερμοκρασία της Γης, μέσω της ανάκλασης του ηλιακού φωτός στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας.Ένας εξαυτών είναι η έγχυση στρατοσφαιρικού αερολύματος, με χιλιάδες αεροπλάνα να απελευθερώνουν -για χρόνια- μικροσκοπικά σωματίδια που αντανακλούν το φως πίσω. Επίσης, υπάρχει το marine cloud brightening, που είναι μια προσπάθεια να αυξηθεί η ανακλαστικότητα των χαμηλών νεφών χάρη σε σωματίδια αερολύματος που απελευθερώνονται από αεροπλάνα.Γνωρίζουν όμως οι επιστήμονες τις περιβαλλοντικές συνέπειες τέτοιων… «ψεκασμών»; Σε ανάλυσή της στο BBC η περιβαλλοντική δημοσιογράφοε του BBC India Bourke επισημαίνει ότι μέχρι σήμερα, τα μοντέλα και οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η στρατοσφαιρική έγχυση αερολύματος θα μπορούσε να επηρεάσει τα πάντα, από τη θέση του αεροχείμαρρου έως την πρόκληση περιφερειακών ξηρασιών.Μεταξύ των πιο δυνητικά επακόλουθων επιπτώσεων είναι η βλάβη στο προστατευτικό στρώμα του όζοντος της ατμόσφαιρας. Πρόσφατη έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) σημείωσε «ελλείψεις» στη μοντελοποίηση των επιπτώσεων της ηλιακής γεωμηχανικής. Η τεχνολογία δεν θα έκανε επίσης τίποτα για να σταματήσει την αύξηση των συγκεντρώσεων CO2 από την οξίνιση των ωκεανών.Μπορεί λοιπόν σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας οι μαγικές λύσεις να φαντάζουν εύκολες, αλλά στη πραγματικότητα η ιδέα ότι μια «από μηχανής θεός» τεχνολογία θα μας έσωζε κρύβει θανάσιμους κινδύνους για την ανθρωπότητα. Η ψυκτική του επίδραση θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν «ηθικό κίνδυνο», προειδοποιούν πολλοί ερευνητές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σαμποτάροντας τις προσπάθειες για μείωση των εκπομπών CO2.«Αυτές οι αβεβαιότητες δεν μπορούν να εξαλειφθούν με την έρευνα, διότι στο τέλος, τις τελικές επιπτώσεις αυτών των τεχνολογιών, θα τις ξέρουμε μόνο όταν τις δοκιμάσετε σε πλανητική κλίμακα. Δεν μπορούμε πραγματικά να απαλλαγούμε από όλες τις αβεβαιότητες με πειράματα στο εργαστήριο, αλλά και τα πειράματα μικρής κλίμακας δεν μπορούν πραγματικά να σας πουν όλη την ιστορία. Δεν μπορούν να σας πουν πραγματικά ποιοι είναι οι κίνδυνοι που μπορεί να αποκαλυφθούν μόνο όταν εφαρμόσουμε αυτές τις τεχνολογίες σε πλανητική κλίμακα για πολλά, πολλά χρόνια. Επίσης, οι κοινωνικοί επιστήμονες ανησυχούν πραγματικά για τον γεωπολιτικό κίνδυνο. Τι θα συμβεί αν κάποιες χώρες το κάνουν μόνες τους;», σχολίασε στο Euronews ο καθηγητής Φρανκ Μπιρμαν, ειδικός σε θέματα παγκόσμιας διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Πως θα αντιδρούσε η διεθνής κοινότητα Τα μαγικά ραβδάκια όμως δεν φέρνουν μαγικές λύσεις σε όλη την υφήλιο. Τα αποτελέσματα της ηλιακής γεωμηχανικής μπορεί να φέρουν βροχοπτώσεις σε ένα μέρος και σε ένα άλλο να προκαλέσει ξηρασία.Μια τέτοια ανομοιόμορφη κατανομή των επιπτώσεων σημαίνει ότι οποιαδήποτε μονομερής προσπάθεια μείωσης της φωτεινότητας του Ήλιου θα μπορούσε πιθανότατα να συντριβεί από πιο ισχυρούς γείτονες, λένε οι επιστήμονες. Για παράδειγμα, δεν θα ήταν δυνατό για την Ινδία μόνη της να δημιουργήσει ένα είδος παγκόσμιας ψύξης, υποστηρίζει ο ερευνητής του κλίματος στη Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίο του Γέηλ Γουέηκ Σμιθ.Εάν απελευθερώνονταν αερολύματα στη βόρεια Ινδία, η περιστροφή του πλανήτη θα τα άπλωνε σε έναν δακτύλιο γύρω από τη Γη, από όπου ένα ατμοσφαιρικό σύστημα που ονομάζεται Brewer Dobson Circulation θα τα μετέφερε στον Βόρειο Πόλο και θα κατέβαιναν – ψύχοντας απευθείας μόνο το βόρειο ημισφαίριο. Τέτοιες εκτεταμένες γεωφυσικές επιπτώσεις σημαίνει ότι οποιοδήποτε άτακτο κράτος θα ήταν απίθανο να παραμείνει μόνο του για πολύ, λέει ο Σμιθ, είτε αποθαρρύνεται από τις προσπάθειές του είτε ενώνεται με άλλους.Εξάλλου, μόνο ισχυρά κράτη θα τολμούσαν ποτέ να αναπτύξουν εξαρχής τέτοια εργαλεία.Σύμφωνα με τον Γουέηκ Σμιθ η στρατοσφαιρική έγχυση αερολύματος θα απαιτούσε «έναν στόλο από πολλές εκατοντάδες εκατοντάδες ειδικά μεγάλα αεροπλάνα που δεν υπάρχουν επί του παρόντος». Αυτά τα εξειδικευμένα αεροπλάνα θα πρέπει συλλογικά να απελευθερώσουν εκατομμύρια τόνους χημικών ουσιών σε ύψος περίπου 20 χιλιομέτρων (66.000 πόδια).Οι μόνες χώρες που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν τέτοιους στόλους, ισχυρίζεται ο Γουέηκ Σμιθ, είναι οι ΗΠΑ, το Ην. Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία ή η Κίνα και ενδεχομένως η Γερμανία ή η Ιαπωνία. «Κανένα άλλο κράτος δεν είναι τεχνολογικά ικανό, και αυτό είναι πολύ μεγάλο για άτομα ή εταιρείες για να το επιδιώξουν». Για τον Φρανκ Μπίρμαν, καθηγητή Παγκόσμιας Διακυβέρνησης Αειφορίας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, οι ΗΠΑ είναι ο πιο πιθανός υποψήφιος σε ένα τέτοιο σενάριο: «Εάν η πλειονότητα των χωρών αντιτίθεται στην ανάπτυξη (της τεχνολογίας)… το πολιτικό κόστος να το κάνει οποιαδήποτε χώρα μονομερώς είναι εξαιρετικά υψηλό».Ωστόσο, εάν ένα ή περισσότερα κράτη προχωρούσαν ανεξάρτητα από τέτοιες εντάσεις, τα χειρότερα σενάρια είναι πολλά. Αντίμετρα που κυμαίνονται από οικονομικές κυρώσεις, μέχρι παρέμβαση του ΟΗΕ και δυνητικά ένοπλες συγκρούσεις θα μπορούσαν να συμβούν λέει ο Μπίρμαν, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι «δύσκολο να προβλεφθεί». Υπάρχει επίσης μια πιθανότητα να αναπτυχθεί μια κούρσα εξοπλισμών, με τα κράτη να αναπτύσσουν την τεχνολογία απλώς και μόνο επειδή οι αντίπαλες υπερδυνάμεις κάνουν το ίδιο.Για να αποφευχθεί αυτό, ο Μπίρμαν υποστηρίζει ότι θα πρέπει να σταματήσετε την τεχνολογία να φτάσει στο επίπεδο ανάπτυξης που επιτυγχάνουν οι πυρηνικές βόμβες, όπως μέσω της συμφωνίας μη χρήσης που έχουν προτείνει ο ίδιος και άλλοι. Η Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα, η οποία στοχεύει στην αποτροπή τόσο της ανάπτυξης όσο και της χρήσης χημικών όπλων, αποτελεί προηγούμενο που έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης. Η προοπτική μιας παγκόσμιας συμφωνίας Τι θα γινόταν όμως αν μια ομάδα εθνών, ή ακόμα και ολόκληρος ο κόσμος, συμφωνούσε να ενεργήσει από κοινού; Για τον Σμιθ, μπορεί να υπάρξει ένα σενάριο όπου η ανάπτυξη εξυπηρετεί την πλειοψηφία των συμφερόντων. Το «πιο αληθοφανές σενάριο» για την ανάπτυξη, προτείνει, είναι μια κλιμακούμενη κλιματική έκτακτη ανάγκη που οδηγεί σε μαζική παγκόσμια μετανάστευση από το νότο προς το βορρά«Ενώ πολλά, ανταγωνιστικά προγράμματα ανάπτυξης (τέτοιας τεχνολογίας) είναι μια πιθανότητα, τα κίνητρα σε αυτήν την περίπτωση ευνοούν στην πραγματικότητα ένα ενιαίο, παγκόσμιο πρόγραμμα», λέει Σμιθ «Οι υπάρχουσες πολιτικές δομές δεν είναι κατάλληλες για να το κυβερνήσουν αυτό, αλλά ούτε και να παγιδεύουν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε παραπαίουσες οικονομίες παρά τη θέλησή τους».Το πόσο ρεαλιστικό είναι ένα τέτοιο «ενιαίο, παγκόσμιο πρόγραμμα» είναι άλλη υπόθεση βέβαια. Ο Ντέιβιντ Κιθ, επικεφαλής της μηχανικής κλιματικών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο έχει σημειώσει πιθανά προηγούμενα στην παγκόσμια κεντρική τράπεζα, το Διαδίκτυο και τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας. Άλλοι επισημαίνουν τη Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και τη συμφωνία του Παρισιού που προκύπτει, βάσει της οποίας τα κράτη έχουν δεσμευτεί να περιορίσουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες. Άλλο επιστήμη, άλλο γεωπολιτική Ωστόσο δεν είναι και τόσο εύκολη η παγκόσμια συνεργασία. Για τους σκεπτικιστές, μια σταθερή παγκόσμια προσπάθεια απλά δεν είναι μια πιθανή προοπτική.Απλώς δεν υπάρχει ακόμη επαρκής μοντελοποίηση των γεωπολιτικών συνεπειών, λέει ο Olaf Corry, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς στο Ην. Βασίλειο. «Οι επιστήμονες είναι καλοί άνθρωποι και μοντελοποιούν (τις φυσικές επιπτώσεις), αλλά στον κόσμο των μοντέλων τους, δεν υπάρχει γεωπολιτική».Αντίθετα, στρατιωτικοί σχεδιαστές και απόστρατοι στρατηγοί είπαν στον Corry ότι οι δοκιμές θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μια δυνητικά εχθρική πράξη και ότι ανησυχούν για την απόκτησή τους από άλλες δυνάμεις. Σκεφτείτε ότι η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία, αλλά με τη δυνατότητα να απενεργοποιήσει μια παγκόσμια τεχνολογία που δημιουργεί καιρικές συνθήκες. Η ανάπτυξη θα μπορούσε επίσης να διακινδυνεύσει να ανοίξει μια εντελώς νέα αρένα παραπληροφόρησης σχετικά με το γιατί άλλαζε ο καιρός, προτείνει, και να «μολύνει» την υπόλοιπη κλιματική πολιτική.«Ολόκληρη η σχέση μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας είναι ήδη τεταμένη μετά τον κορονοϊό», λέει ο Corry. «Έτσι θα είχατε μια εξαιρετική δυνατότητα για θεωρίες συνωμοσίας και για παραπληροφόρηση, και ένα απίστευτα δύσκολο περιβάλλον για την επιστήμη να κάνει τη δουλειά της». πηγή: https://www.in.gr/2023/10/16/in-science/perivallon-b-science/giati-einai-tromokratimenoi-oi-eidikoi-ean-ena-kratos-skoteiniaze-ton-ilio-etsi-thelo/

Νικόλαος Μητρόπουλος: Ενας πρωτοπόρος της τεχνητής νοημοσύνης … στην ομάδα του Οπενχάιμερ Oι Paul Stein και Nicholas Metropolis παίζουν σκάκι στο Los Alamos εναντίον του υπολογιστή MANIAC, σε μια απλοποιημένη μορφή του παιχνιδιού χωρίς αξιωματικούς. Ο υπολογιστής χρειαζόταν γύρω στα 20 λεπτά για να κάνει την κίνησή του. Ανάμεσα στις ιστορικές μαρτυρίες για τους επιστήμονες που συμμετείχαν στη δημιουργία της πρώτης ατομικής βόμβας στο Λος Αλαμος ξεχωρίζει η μορφή του Nicholas Metropolis, όπως πολιτογραφήθηκε στην Αμερική ο Νικόλας Μητρόπουλος του Κωνσταντίνου (Σικάγο 1915 – Los Alamos, New Mexico, 1999).Δυστυχώς, τίποτε δεν είναι γνωστό για την καταγωγή και την ιστορία των γονιών του ή της οικογένειάς τους. Ο ελληνικής καταγωγής επιστήμων είναι ελάχιστα γνωστός στα ελληνικά πράγματα, ακαδημαϊκά και μη. Το έργο του το πρωτογνώρισα κατά την προετοιμασία ενός σύντομου δοκιμίου μου για την ατομική ενέργεια, που δημοσιεύτηκε το 2019 και το οποίο του αφιέρωσα.Ο Metropolis πήρε το πτυχίο του στην πειραματική φυσική από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου το 1936 και το διδακτορικό του από το ίδιο πανεπιστήμιο το 1941, με καθηγητή τον Robert S. Mulliken, Νόμπελ Χημείας του 1966. Εκεί ξεκίνησε τη συνεργασία του με τον Enrico Fermi (1901-1954) και τον Edward Teller (1908-2003), τον κατοπινό πατέρα της βόμβας υδρογόνου. Εκεί τον γνώρισε και ο Robert Oppenheimer και τον Απρίλιο του 1943 τον προσέλαβε στην ομάδα του για την κατασκευή της ατομικής βόμβας στο Los Alamos, στο γνωστό ως Manhattan Project.Από τα βασικά προβλήματα που είχαν να επιλύσουν οι ερευνητές του ατομικού όπλου ήταν οι πολύπλοκοι και επίπονοι υπολογισμοί των ποικίλων διαδικασιών στη σχάση του ραδιενεργού στοιχείου της βόμβας, φαινόμενο που διαρκούσε 10 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου. Για τη διευκόλυνση των υπολογισμών αυτών, που την εποχή εκείνη γίνονταν με λογαριθμικούς κανόνες, ο Φέρμι εισήγαγε τη χρήση των συσκευών Μarchant της γερμανικής εταιρείαs Brunsviga, των οποίων ο ίδιος ήταν ένθερμος χρήστης. Πιστός στην αντίληψή του ότι καμιά θεωρία για τα φυσικά φαινόμενα δεν έχει την παραμικρή αξία αν δεν επαληθεύεται από τους αριθμούς, ο Φέρμι ήταν εξαιρετικά απαιτητικός στον ακριβή υπολογισμό των φαινομένων της αλυσιδωτής αντίδρασης. Ισως γιατί το 1943 είχε βιώσει την παρ’ ολίγο πρόκληση πυρηνικής έκρηξης στον αντιδραστήρα Oak Ridge του Tennessee. Οι συσκευές όμως αυτές είχαν μηχανικά μέρη που φθείρονταν και προκαλούσαν βλάβες. Τότε, επιπλέον της συμμετοχής του στις μελέτες του έργου, ο Metropolis, μαζί με τον 24 μόλις ετών Richard Feynman (1918-1988), έστησε ένα εργαστήριο για την επισκευή τους. Ο Feynman αναδείχτηκε αργότερα σε έναν από τους πλέον γνωστούς φυσικούς στον κόσμο και βραβεύτηκε με Νόμπελ το 1965.Τότε φαίνεται ότι τα ενδιαφέροντα του Metropolis αναπροσανατολίστηκαν από τη φυσική στον κόσμο των υπολογιστών, που είχε αρχίσει να αναδύεται. Το πρώτο μεγάλο βήμα των ηλεκτρονικών υπολογιστών έγινε το 1945 με την κατασκευή του υπολογιστή ENIAC στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Ο John von Neumann, ο οποίος κατείχε ρόλο συμβούλου και στις δύο ομάδες, έφερε τον Metropolis στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια για να προγραμματίσει στον ENIAC τους υπολογισμούς για τη βόμβα υδρογόνου, που ήταν υπό κατασκευή.Επειτα από σύντομη παραμονή σε θέση καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο Metropolis επανήλθε στο Los Alamos κατόπιν πρότασης του κέντρου να σχεδιάσει, σε συνεργασία με τον Von Neumann, έναν νέο υπολογιστή. Με το χιούμορ και την ευρηματικότητα που τον διέκρινε, ονόμασε τον νέο υπολογιστή MANIAC (Mathematical and Numerical Integrator and Computer). Ο MANIAC αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία των υπολογιστών για τον ρόλο του στη μελέτη και τη λύση πολλών επιστημονικών προβλημάτων της εποχής. Παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι το 1977, εν μέσω της γιγάντωσης του κόσμου των υπολογιστών και τη σαρωτική επικράτηση της IBM.Σημαντικό γεγονός στην ιστορία των υπολογιστών είναι ότι από τους πρώτους προγραμματιστές του MANIAC ήταν η Ελληνίδα μαθηματικός Μαρία Τσίγκου (γεν. 1928) η οποία είναι γνωστή από το περίφημο πείραμα Fermi-Pasta-Ulam-Tsingou, στο οποίο συμμετείχε. Πολιτογραφημένη ως Mary Tsingou-Menzel ζει σήμερα στο Milwaukee.Το μεγαλύτερο προσωπικό επίτευγμα του Metropolis υπήρξε ίσως η ανάπτυξη της μεθόδου υπολογισμών Monte Carlo. Η μέθοδος συνίσταται σε μια μεθοδολογία-αλγόριθμο για την τυχαία δειγματοληψία των τιμών της εξέλιξης ενός φαινομένου, όταν η περιγραφή και ο υπολογισμός των παραμέτρων του ή η μαθηματική του περιγραφή δεν είναι επαρκείς ή όταν η εξίσωση που το περιγράφει είναι δυσεπίλυτη. Το όνομα Monte Carlo ήταν επίσης εύρημα του Metropolis, ο οποίος συσχέτισε τη χρήση τυχαίων αριθμών για τη δειγματοληψία ενός φαινομένου με το καζίνο της ομώνυμης πόλης. Η μέθοδος Monte Carlo κατατάχτηκε από το περιοδικό Computing Εngineering μεταξύ των δέκα κορυφαίων αλγορίθμων με τη «μεγαλύτερη επιρροή στην ανάπτυξη και την πρακτική της επιστήμης και της μηχανικής στον 20ό αιώνα». Ο John von Neumann τον Μάρτιο του 1947 πρότεινε μια στατιστική προσέγγιση στο πρόβλημα της διάχυσης νετρονίων σε σχάσιμο υλικό. Οι Μητρόπουλος και Ulam υλοποίησαν τον υπολογισμό εκτελώντας μια πρωτότυπη στατιστική προσομοίωση, με χρήση γεννήτριας τυχαίων αριθμών στον πρώτο ηλεκτρονικό υπολογιστή γενικής χρήσης, τον ENIAC. O Μητρόπουλος βάφτισε την προσομοίωση ‘μέθοδο Monte Carlo’ (γιατί άκουγε τον Ulam να λέει για τον τον θείο του, τον Michał Ulam που πήγαινε συχνά στο Monte Carlo για να τζογάρει). Κάπως έτσι προέκυψε η πρώτη δημοσίευση για την πασίγνωστη πλέον μέθοδο Monte Carlo από τους Mητρόπουλο και Ulam. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ακόμα πιο πολύ από την πολυσχιδή προσωπικότητα και την επιστημονική δραστηριότητα του Metropolis είναι κάτι που δεν έχει τύχει της δέουσας προσοχής και αναγνώρισης. Συσχετίζεται με τη φωτογραφική μαρτυρία που δείχνει τον Metropolis να παίζει σκάκι με τον υπολογιστή Maniac. Η ιδέα να κατασκευασθεί μια «μηχανή» που να μπορεί να ανταγωνιστεί τον άνθρωπο στις διανοητικές του ικανότητες υπήρχε στους προβληματισμούς των πρωταγωνιστών της τεχνητής νοημοσύνης κι όλοι τους ανεξαιρέτως γοητεύθηκαν από την ιδέα να προγραμματισθεί ένας υπολογιστής που παίζει σκάκι.Τα πρωτεία σε αυτήν την εποποιία ανήκουν στον Metropolis που προγραμμάτισε τον MANIAC να παίξει μια κανονική παρτίδα, αν και στην εναρκτήρια προσπάθεια χρειάστηκε να μειώσει το μέγεθος της σκακιέρας με ανάλογη μείωση των κομματιών, λόγω των απαιτήσεων σε χρόνο που χρειαζόταν ο MANIAC για να υπολογίσει κάθε του κίνηση. To εν λόγω επίτευγμα κατατάσσει τον Metropolis μεταξύ των ιδρυτικών πρωταγωνιστών της τεχνητής νοημοσύνης.Η επιστημονική του προσωπικότητα, σε συνδυασμό ίσως και με τα φυσικά χαρακτηριστικά και τον χαρακτήρα του, οδήγησε τον Woody Allen να τον επιλέξει στον ρόλο του επιστήμονα στην ταινία του Husbands and Wives (1992).Ο Nicholas Metropolis(*) τιμήθηκε με πολλά βραβεία στην Αμερική και το υπερσύγχρονο υπολογιστικό κέντρο του Los Alamos φέρει το όνομά του. Δεν είναι γνωστό αν επισκέφτηκε ποτέ την Ελλάδα ή αν είχε σχέσεις με τους συναδέλφους του Ελληνες της Αμερικής. Γνωστό όμως είναι ότι κανείς από τους φορείς που θα όφειλαν να τον τιμήσουν, όπως η Ακαδημία Αθηνών ή το ΕΚΠΑ, δεν το έκαναν μέχρι σήμερα. Μήπως η προβολή της ταινίας Οπενχάιμερ είναι μια χρυσή ευκαιρία να τον τιμήσει και η χώρα του; – https://www.kathimerini.gr/life/science/562682056/nikolas-metropolis-enas-protoporos-tis-technitis-noimosynis-stin-omada-toy-openchaimer/ (*) Ο Νικόλαος Μητρόπουλος, εμφανίζεται στην αρχή της ταινίας του Woody Allen, ‘Husbands and Wives’, όπου παίζοντας τον ρόλο του επιστήμονα στην τηλεόραση, αναφέρει την γνωστή άποψη του Αϊνστάιν ‘ότι ο Θεός δεν παίζει ζάρια με το σύμπαν’, για να σχολιάσει ο Woody Allen ‘όχι παίζει κρυφτό’ (παραπέμποντας μάλλον στην απάντηση του Steven Hawking «Ο Θεός όχι μόνο παίζει ζάρια με το σύμπαν, αλλά και τα ρίχνει και σε μέρη που δεν μπορούμε να τα βρούμε»): Κοινοποιήστε:

Η αρχαιότερη ταχεία ραδιοέκρηξη και ο νέος τρόπος «ζυγίσματος» του σύμπαντος. Οι γρήγορες ραδιοφωνικές εκρήξεις (FRB=Fast Radio Burst) είναι σύντομες λάμψεις ραδιο-εκπομπών από εξωγαλαξιακές πηγές. Οι ερευνητές Ryder et al. εντόπισαν μια ταχεία ραδιοέκρηξη και την πηγή της σε έναν γαλαξία που εμφανίζει μετατόπιση προς το ερυθρό περίπου z=1, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Science» [A luminous fast radio burst that probes the Universe at redshift 1]. Πρόκειτια για την παλαιότερη και πιο μακρινή ταχεία έκρηξη ραδιοκυμάτων που εντοπίστηκε μέχρι σήμερα.Είναι πολύ συνηθισμένο οι αστρονόμοι να χρησιμοποιούν το μέγεθος της μετατόπισης προς το ερυθρό z για να περιγράψουν τις χρονικές περιόδους του σύμπαντος και τις αποστάσεις των αντικειμένων. Όταν λοιπόν αναφέρονται σε γαλαξίες με μετατόπιση στο ερυθρό z, εννοούν την χρονική περίοδο που το σύμπαν είχε το 1/(1+z) του σημερινού μεγέθους του (διαβάστε σχετικά: Βομβαρδισμός από ρεκόρ «μετατοπίσεων προς το ερυθρό»). Επομένως η τιμή z=1 που αντιστοιχεί στην ραδιοέκρηξη που ονομάστηκε FRB 20220610A, μας λέει ότι πραγματοποιήθηκε όταν το σύμπαν είχε το μισό του σημερινού του μεγέθους και ότι η ακτινοβολία χρειάστηκε οκτώ δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς.Η έκρηξη ήταν ασυνήθιστα φωτεινή, από τις πιο ενεργητικές που έχουν παρατηρηθεί ποτέ, καθώς σε ένα μικρό κλάσμα του δευτερολέπτου απελευθέρωσε το ισοδύναμο της συνολικής εκπομπής του Ήλιου για 30 χρόνια. Η πηγή της έκρηξης εντοπίστηκε από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO) και διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για μία ομάδα δύο ή τριών γαλαξιών που συγχωνεύονται.Οι ταχείες εκρήξεις ραδιοκυμάτων, φευγαλέες εκρήξεις ενέργειας που είναι φωτεινότερες από ολόκληρους γαλαξίες, μπορούν να εκπέμψουν τόση ενέργεια σε χιλιοστά του δευτερολέπτου όση εκπέμπει ο Ήλιος σε λίγες ημέρες. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου 50 τέτοιες εκρήξεις.Μπορεί ακόμα να μην είναι γνωστό τι προκαλεί αυτές τις τεράστιες εκρήξεις ενέργειας, ωστόσο η ανακάλυψη προσφέρει νέες πληροφορίες για το μακρινό σύμπαν. Επιβεβαιώνεται, επίσης, ότι οι FRB μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση της «χαμένης» ύλης μεταξύ των γαλαξιών και να παρέχουν έναν νέο τρόπο για την εκτίμηση της μάζας του Σύμπαντος. Οι τρέχουσες μέθοδοι εκτίμησης της μάζας του Σύμπαντος δίνουν αντικρουόμενες απαντήσεις.«Αν μετρήσουμε την ποσότητα της κανονικής ύλης στο Σύμπαν -τα άτομα από τα οποία είμαστε όλοι φτιαγμένοι- διαπιστώνουμε ότι λείπει περισσότερο από το μισό από αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει σήμερα. Πιστεύουμε ότι η ύλη που λείπει κρύβεται στον χώρο μεταξύ των γαλαξιών, αλλά μπορεί να είναι τόσο θερμή και διάχυτη που είναι αδύνατον να τη δούμε με τις συνήθεις τεχνικές», εξηγεί ο καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Swinburne της Αυστραλίας, Ράιαν Σάνον, ένας από τους διευθυντές της μελέτης. «Οι ταχείες εκρήξεις ραδιοκυμάτων ανιχνεύουν αυτό το ιονισμένο υλικό», προσθέτει ο ίδιος. πηγή: https://www.amna.gr/home/article/769520/I-palaioteri-tacheia-ekrixi-radiokumaton-anoigei-ton-dromo-gia-ti-metrisi-tis-mazas-tou-Sumpantos – https://www.eso.org/public/news/eso2317/#1

Όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος σε ένα διάγραμμα. Όταν το σύμπαν δημιουργήθηκε πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια μέσα από μια θερμή Μεγάλη Έκρηξη, δεν υπήρχαν αντικείμενα όπως πρωτόνια, άτομα, άνθρωποι, πλανήτες, άστρα ή γαλαξίες. Όλα αυτά δημιουργήθηκαν καθώς το σύμπαν ψυχόταν και διαστελλόταν. Για να δείξουν αυτή τη διαδικασία με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, οι Charles H. Lineweaver και Vihan M. Patel παρουσίασαν δύο γραφικές παραστάσεις. Α. Η πρώτη μας δείχνει την εξέλιξη της θερμοκρασίας και της πυκνότητας του σύμπαντος συναρτήσει του χρόνου ή του παράγοντα κλίμακας a (υπενθυμίζεται ότι ο παράγοντας κλίμακας a, περιγράφει την χρονική εξάρτηση κάθε τυπικού μήκους, όπως για παράδειγμα την απόσταση μεταξύ δυο γαλαξιών): Διάγραμμα 1: Στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε: Την μέση θερμοκρασία και πυκνότητα του σύμπαντος ως συνάρτηση του χρόνου (και στον άνω άξονα x ως συνάρτηση του παράγοντα κλίμακας a. Η συμπαγής μαύρη γραμμή παριστάνει την ενεργειακή πυκνότητα της ακτινοβολίας και της ύλης (⁠ρr+ρm⁠). Η διακεκομμένη μαύρη καμπύλη είναι η ενεργειακή πυκνότητα του κενού. Η κόκκινη καμπύλη παριστάνει την μέση θερμοκρασία του σύμπαντος. Το υπόβαθρο του διαγράμματος είναι χρωματικά κωδικοποιημένο έτσι ώστε να δείχνει τις πυκνότητες που κυριαρχούν στο σύμπαν σε συνάρτηση με το χρόνο. Από αριστερά προς τα δεξιά ξεκινώντας από την εποχή Planck, οι κυρίαρχες πυκνότητες είναι: ροζ (πυκνότητα ακτινοβολίας, Ωr), γκρι (πυκνότητα ψευδο-ενέργειας κενού κατά την διάρκεια της πληθωριστικής διαστολής, ΩΛinf), ροζ (πυκνότητα ακτινοβολίας ακτινοβολία, Ωr), μπλε (πυκνότητα ύλης, Ωm) και ανοιχτό γκρι (πυκνότητα ενέργειας κενού ή σκοτεινή ενέργεια, ΩΛ). Διαβάστε για την παράμετρο πυκνότητας Ω και το πως σχετίζεται με την κρίσιμη πυκνότητα του σύμπαντος ΕΔΩ. Η μετάβαση από την κυριαρχία της ύλης στην τρέχουσα κυριαρχία της σκοτεινής ενέργειας συνέβη σε t≈2,4×1017 δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (πριν από 6,1×109 χρόνια περίπου). Λόγω του λογαριθμικού άξονα χρόνου, αυτή η μετάβαση είναι ελάχιστα διακριτή στα αριστερά της κάθετης γραμμής «τώρα» (⁠4,4×1017 s). Η παραπάνω γραφική παράσταση υποθέτει ένα σύμπαν ΛCDM με Ωm=0,30±0,02, ΩΛ=0,70±0,02, Ho=70±2 km s−1Mpc−1⁠. Η ένδειξη «GUT» εκφράζει την ενεργειακή κλίμακα των μεγάλων ενοποιημένων θεωριών, το «EW» την ηλεκτροασθενή κλίμακα, το «QGP» είναι η εποχή του πλάσματος κουάρκ-γλοιονίων, ενώ το «BBN» δείχνει την εποχή της πυρηνοσύνθεσης της Μεγάλης Έκρηξης. Οι χρόνοι πριν από τον χρόνο Planck (διαβάστε σχετικά: Μήκος Planck, χρόνος Planck και μάζα Planck) χαρακτηρίζονται ως «sub-Planckian unknown». Σε λογαριθμικό άξονα, το t = 0 είναι απείρως μακριά προς τα αριστερά. Αυτή η επιλογή αποκλείει όλα τα μοντέλα στα οποία ο χρόνος δεν έχει αρχή. Β. Η δεύτερη γραφική παράσταση περιέχει τη μάζα και το μέγεθος όλων των αντικειμένων του σύμπαντος. Μέρη αυτού του διαγράμματος είναι «απαγορευμένα» – δεδομένου ότι τα αντικείμενα δεν μπορούν να είναι πιο πυκνά από τις μαύρες τρύπες ή να είναι τόσο μικρά, όσο το όριο Compton που δημιουργεί μια διφορούμενη περιοχή πέρα από την οποία το μέγεθος και η θέση του αντικειμένου συνδέονται με την κβαντική αβεβαιότητα, υπονομεύοντας την κλασική αντίληψη ότι το μέγεθος ενός αντικειμένου μπορεί να είναι αυθαίρετα μικρό. Παρατηρείστε στο σημείο όπου συναντώνται η κβαντική μηχανική και η γενική σχετικότητα το μικρότερο δυνατό αντικείμενο – το instanton. Αυτή η γραφική παράσταση δείχνει ότι το σύμπαν μπορεί να ξεκίνησε ως ένα instanton, το οποίο έχει ένα συγκεκριμένο μέγεθος και μάζα, παρά ως ιδιομορφία που αντιστοιχεί σε ένα υποθετικό σημείο άπειρης πυκνότητας και θερμοκρασίας: Διάγραμμα 2: Μάζες, μεγέθη και σχετικές πυκνότητες των αντικειμένων στο σύμπαν μας. Οι εξαρτώμενες από το χρόνο πυκνότητες κωδικοποιούνται με χρώμα στο υπόβαθρο όπως και στο διάγραμμα 1. Το διάγαραμμα 2 μας δείχνει ότι βαρύτητα και η κβαντική αβεβαιότητα εμποδίζουν τα αντικείμενα μιας δεδομένης μάζας να είναι μικρότερα από την αντίστοιχη ακτίνα Schwarzschild ή τo μήκος κύματος Compton . Οι μαύρες τρύπες Schwarzschild βρίσκονται στην μαύρη διαγώνια γραμμή m∝r που είναι το κάτω όριο της «απαγορευμένης από τη βαρύτητα» περιοχής. Οι μάζες και τα μήκη κύματος Compton του κορυφαίου κουάρκ (t), του μποζονίου Higgs (Ho), του πρωτονίου (p), του ηλεκτρονίου (e) και των νετρίνων (ν) σχεδιάζονται κατά μήκος της διαγώνιας γραμμής Compton (⁠ m∝r−1). Το κορυφαίο κουάρκ που έχει το μικρότερο μήκος κύματος Compton, επειδή έχει τη μεγαλύτερη μάζα: 173 GeV/c2. Το μικρότερο δυνατό αντικείμενο είναι μια μαύρη τρύπα μάζας Planck που υποδεικνύεται από τη λευκή κουκκίδα με την ένδειξη «instanton». Έχει την μάζα Planck και μέγεθος το μήκος Planck. Η μικρότερη παρατηρήσιμη (που δεν έχει ακόμη εξατμιστεί) αρχέγονη μαύρη τρύπα (PBH) που θα μπορούσε να επιζήσει μέχρι σήμερα έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με ένα πρωτόνιο. Στην περιοχή SMBH (υπερμαζικές μαύρες τρύπες) η μικρότερη μάζας μαύρη τρύπα αντιστοιχεί στην μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας (4×106 ηλιακές μάζες), ενώ η μεγαλύτερη μάζα αντιστοιχεί στο κβάζαρ Ton 618. Η διακεκομμένη οριζόντια γραμμή στο m=mp δείχνει την συμμετρία των μαύρων οπών (⁠ m∝r⁠) και των σωματιδίων(⁠ m∝r−1). Το σύμπαν μας αντιπροσωπεύεται από την «ακτίνα Hubble» και έχει μάζα και μέγεθος που το τοποθετεί στη γραμμή της μαύρης τρύπας, υποδηλώνοντας φαινομενικά ότι το σύμπαν μας είναι μια τεράστια, χαμηλής πυκνότητας μαύρη τρύπα (αυτό εξαρτάται από την απίθανη υπόθεση ότι το σύμπαν μας περιβάλλεται από χώρο Minkowski μηδενικής πυκνότητας). Στο μικρό μαύρο ορθογώνιο πλάισιο (που δύσκολα διακρίνεται) περιλαμβάνονται τα άστρα νετρονίων («NS»), οι λευκοί νάνοι («WD») και οι καφέ νάνοι («BD»). Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες για τα χαρακτηριστικά του πιο ολοκληρωμένου χάρτη για όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος στην εργασία που δημοσιεύεται στο American Journal of Physics με τίτλο: ‘All objects and some questions‘

Μόνο το 1% των χημικών ενώσεων έχει ανακαλυφθεί. Πώς θα βρούμε τις άγνωστες χημικές ενώσεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμοΤο σύμπαν είναι πλημμυρισμένο από δισεκατομμύρια χημικές ουσίες, η καθεμία από τις οποίες αποτελεί μια νέα προοπτική και δυνατότητα. Και έχουμε εντοπίσει μόνο το 1% αυτών. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ανεξερεύνητες χημικές ενώσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των αερίων του θερμοκηπίου ή να προκαλέσουν μια ιατρική επανάσταση όπως η πενικιλίνη.Από τότε που ο Ρώσος χημικός Ντμίτρι Μεντελέγιεφ επινόησε τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων το 1869, ο οποίος είναι ουσιαστικά ένα κουτί Lego για χημικούς, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν από τότε τις χημικές ουσίες που βοήθησαν στον καθορισμό του σύγχρονου κόσμου. Χρειαζόμασταν την πυρηνική σύντηξη για να φτιάξουμε την τελευταία παρτίδα στοιχείων, όπως για παράδειγμα το στοιχείο 117, η τενεσσίνη, που συντέθηκε το 2010 με αυτόν τον τρόπο.Για να κατανοήσουμε όμως την πλήρη κλίμακα του χημικού σύμπαντος, πρέπει να κατανοήσουμε και τις χημικές ενώσεις. Ορισμένες εμφανίζονται στη φύση – το νερό, για παράδειγμα, αποτελείται από υδρογόνο και οξυγόνο. Άλλες, όπως το νάιλον, ανακαλύφθηκαν σε εργαστηριακά πειράματα και κατασκευάζονται σε εργοστάσια.Τα στοιχεία αποτελούνται από έναν τύπο ατόμου, και τα άτομα αποτελούνται από ακόμη πιο μικρά σωματίδια, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονίων και των πρωτονίων. Όλες οι χημικές ενώσεις αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτομα. Συνεπώς πόσες χημικές ενώσεις μπορούμε να φτιάξουμε με τα 118 διαφορετικά είδη στοιχείων Lego που γνωρίζουμε σήμερα; Η μεγαλύτερη χημική ένωση αποτελείται από 3 εκατ. άτομα Μπορούμε να ξεκινήσουμε με τη δημιουργία όλων των ενώσεων που αποτελούνται από δύο άτομα. Υπάρχουν πολλές από αυτές: το N2 (άζωτο) και το O2 (οξυγόνο) αποτελούν μαζί το 99% του αέρα μας. Ένας χημικός θα χρειαζόταν πιθανότατα περίπου ένα χρόνο για να φτιάξει μία ένωση και υπάρχουν θεωρητικά 6.903 ενώσεις δύο ατόμων. Αυτό σημαίνει ότι ένα χωριό χημικών πρέπει να εργάζεται ένα χρόνο για να φτιάξει κάθε δυνατή ένωση δύο ατόμων.Υπάρχουν περίπου 1,6 εκατομμύρια ενώσεις τριών ατόμων, όπως το H₂0 (νερό) και το C0₂ (διοξείδιο του άνθρακα), που αντιστοιχούν στον πληθυσμό του Μπέρμιγχαμ και του Εδιμβούργου μαζί. Μόλις φτάσουμε σε ενώσεις τεσσάρων και πέντε ατόμων, θα πρέπει όλοι στη Γη να φτιάξουν από τρεις ενώσεις ο καθένας. Και για να φτιάξουμε όλες αυτές τις χημικές ενώσεις, θα πρέπει επίσης να ανακυκλώσουμε όλα τα υλικά του σύμπαντος αρκετές φορές.Αυτό βέβαια είναι μια απλοποίηση. Πράγματα όπως η δομή μιας ένωσης και η σταθερότητά της μπορούν να την κάνουν πιο πολύπλοκη και πιο δύσκολη στην παρασκευή της. Η μεγαλύτερη χημική ένωση που έχει κατασκευαστεί μέχρι σήμερα δημιουργήθηκε το 2009 και αποτελείται από σχεδόν 3 εκατομμύρια άτομα. Δεν είμαστε ακόμη σίγουροι για το τι κάνει, αλλά παρόμοιες ενώσεις χρησιμοποιούνται για την προστασία των φαρμάκων κατά του καρκίνου στο σώμα μέχρι να φτάσουν στο σωστό σημείο. Σίγουρα δεν είναι δυνατές όλες αυτές οι ενώσεις Η αλήθεια είναι ότι στη χημεία υπάρχουν κανόνες – αλλά είναι κάπως ελαστικοί, γεγονός που δημιουργεί περισσότερες δυνατότητες για χημικές ενώσεις.Ακόμα και τα μοναχικά «ευγενή αέρια» (συμπεριλαμβανομένων του νέον, του αργού, του ξένου και του ηλίου), τα οποία τείνουν να μη συνδέονται με τίποτα, σχηματίζουν μερικές φορές ενώσεις. Το υδρίδιο του αργού, ArH+, δεν υπάρχει φυσικά στη Γη, αλλά έχει βρεθεί στο διάστημα. Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να φτιάξουν συνθετικές εκδοχές στα εργαστήρια που αναπαράγουν τις συνθήκες του διαστήματος.Ο άνθρακας κανονικά να συνδέεται με ένα έως τέσσερα άλλα άτομα, αλλά πολύ περιστασιακά, για σύντομες χρονικές περιόδους, θα μπορούσε να συνδεθεί με πέντε (π.χ. το μεθάνιουμ). Φανταστείτε ένα λεωφορείο με μέγιστη χωρητικότητα τεσσάρων ατόμων. Το λεωφορείο βρίσκεται στη στάση κι ο κόσμος ανεβοκατεβαίνει. Ενώ οι άνθρωποι μετακινούνται, σε κάποια χρονική στιγμή το λεωφορείο θα μπορούσε να περιέχει περισσότερα από τέσσερα άτομα.Ορισμένοι χημικοί περνούν ολόκληρη τη σταδιοδρομία τους προσπαθώντας να δημιουργήσουν ενώσεις που, σύμφωνα με τους κανόνες της χημείας, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Μερικές φορές οι προσπάθειες είναι επιτυχημένες.Ένα άλλο ερώτημα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι επιστήμονες είναι αν η ένωση που θέλουν μπορεί να υπάρξει μόνο στο διάστημα ή σε ακραία περιβάλλοντα – σκεφτείτε την τεράστια θερμότητα και πίεση που συναντάμε στις υδροθερμικές πηγές, οι οποίες είναι σαν τους θερμοπίδακες, αλλά στον πυθμένα του ωκεανού. Πώς οι επιστήμονες αναζητούν νέες ενώσεις Συχνά η απάντηση είναι ότι αναζητούν ενώσεις που σχετίζονται με ήδη γνωστές. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι για να το κάνει αυτό κανείς. Η μία είναι να πάρουμε μια γνωστή ένωση και να την αλλάξουμε λίγο – προσθέτοντας, διαγράφοντας ή ανταλλάσσοντας κάποια άτομα. Μια άλλη μέθοδος είναι να πάρουμε μια γνωστή χημική αντίδραση και να χρησιμοποιήσουμε νέα αρχικά υλικά. Αυτό συμβαίνει όταν η μέθοδος δημιουργίας είναι η ίδια, αλλά τα προϊόντα μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικά. Και οι δύο αυτές μέθοδοι είναι τρόποι αναζήτησης γνωστών αγνώστων.Επιστρέφοντας στο Lego, είναι σαν να φτιάχνεις ένα σπίτι, μετά ένα ελαφρώς διαφορετικό σπίτι, ή να αγοράζεις νέα τούβλα και να προσθέτεις έναν δεύτερο όροφο. Πολλοί χημικοί περνούν την καριέρα τους εξερευνώντας έναν από αυτούς τους χημικούς οίκους. Πώς όμως θα αναζητήσουμε πραγματικά νέα χημεία Ένας τρόπος με τον οποίο οι χημικοί μαθαίνουν για νέες ενώσεις είναι να εξετάζουν τον φυσικό κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο βρέθηκε και η πενικιλίνη το 1928, όταν ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ παρατήρησε ότι η μούχλα εμπόδιζε την ανάπτυξη των βακτηρίων.Πάνω από μια δεκαετία αργότερα, το 1939, ο Χόγουαρντ Φλόρευ βρήκε τον τρόπο να παράγει πενικιλίνη σε χρήσιμες ποσότητες, εξακολουθώντας να χρησιμοποιεί μούχλα. Χρειάστηκε όμως ακόμη περισσότερος χρόνος, μέχρι το 1945, για να προσδιορίσει η Ντόροθι Κρόφουτ Χόντκιν τη χημική δομή της πενικιλίνης.Αυτό είναι σημαντικό επειδή μέρος της δομής της πενικιλίνης περιέχει άτομα τοποθετημένα σε τετράγωνο, μια ασυνήθιστη χημική διάταξη που λίγοι χημικοί θα μπορούσαν να μαντέψουν και είναι δύσκολο να παραχθεί. Η κατανόηση της δομής της πενικιλίνης σήμαινε ότι γνωρίζαμε πώς έμοιαζε και μπορούσαμε να αναζητήσουμε τα χημικά ξαδέλφια της. Εάν με άλλα λόγια είμαστε αλλεργικοί στην πενικιλίνη και έχει τύχει να χρειαστούμε ένα εναλλακτικό αντιβιοτικό, πρέπει να ευχαριστήσουμε την Κρόφουτ Χόντκιν.Σήμερα, είναι πολύ πιο εύκολο να προσδιοριστεί η δομή νέων ενώσεων. Η τεχνική των ακτίνων Χ που εφηύρε η Κρόφουτ Χόντκιν στο δρόμο της για τον προσδιορισμό της δομής της πενικιλίνης εξακολουθεί να χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τη μελέτη ενώσεων. Και η ίδια η τεχνική μαγνητικής τομογραφίας που χρησιμοποιούν τα νοσοκομεία για τη διάγνωση ασθενειών μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε χημικές ενώσεις για την ανάλυση της δομής τους.Αλλά ακόμη και αν ένας χημικός μαντέψει μια εντελώς νέα δομή που δεν σχετίζεται με καμία ένωση γνωστή στη Γη, θα πρέπει να την παρασκευάσει, και αυτό είναι το δύσκολο μέρος.Για πολλές χρήσιμες ενώσεις, όπως η πενικιλίνη, είναι ευκολότερο και φθηνότερο να «καλλιεργηθούν» και να εξαχθούν από τη μούχλα, από φυτά ή έντομα. Έτσι, οι επιστήμονες που αναζητούν νέα χημεία εξακολουθούν συχνά να αναζητούν έμπνευση στις πιο μικρές γωνιές του κόσμου γύρω μας. πηγή: https://www.huffingtonpost.gr/entry/mono-to-1-ton-chemikon-enoseon-echei-anakalefthei-oi-aynostes-mporei-na-einai-epanastatikes_gr_6530ec5fe4b03b213b08bb91 – https://theconversation.com/only-1-of-chemical-compounds-have-been-discovered-heres-how-we-search-for-others-that-could-change-the-world-211302

Ο Νίκος Μαυρόματος βραβεύεται για τη συνεισφορά του στη θεωρητική φυσική. Ο καθηγητής Νικόλαος Μαυρόματος τιμήθηκε με το μετάλλιο John William Strutt, Lord Rayleigh και βραβείο για θεμελιώδεις συνεισφορές του στη θεωρητική φυσική, για την υπόδειξη τροποποποίησης των οπτικών ιδιοτήτων του κενού που προκαλούνται από την κβαντική βαρύτητα, μια ιδέα που οδήγησε σε νέα πεδία την θεωρητική και πειραματική έρευνα. Ο Νικόλαος Μαυρόματος πρωτοστάτησε στην διερεύνηση των ιδιοτήτων των κβαντικών χωροχρόνων και στους αντίστοιχους ελέγχους της αναλλοίωτης Lorentz χρησιμοποιώντας δεδομένα από ισχυρές εξωγαλαξιακές πηγές φωτός. Χρησιμοποιώντας θεωρητικά μοντέλα χορδών, ο ίδιος και οι συνεργάτες του έκαναν την πρωτοποριακή ανακάλυψη ότι η κβαντική βαρύτητα θα μπορούσε να τροποποιήσει τις οπτικές ιδιότητες του κενού μια πρόταση που οδήγησε σε ένα νέο πεδίο θεωρητικής και πειραματικής έρευνας. Όλα προέκυψαν από την ιδέα του Μαυρομάτου ότι ο χρόνος στην (μη κρίσιμη) θεωρία χορδών θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα παραβίασης (σύμμορφων) συμμετριών. Έδειξε ότι τέτοιες παραβιάσεις συνδέονται με ένα «μέσο» χωροχρονικών ατελειών, που θα μπορούσε να είναι χαρακτηριστικό των θεωριών κβαντικής βαρύτητας, συμπεριλαμβανομένων των χορδών. Έδειξε ότι η αυθόρμητη παραβίαση του αναλλοίωτου Lorentz (LIV) δείχνει ότι τα ανιχνευόμενα στη Γη φωτόνια που εκπέμπονται από ισχυρές κοσμικές πηγές (π.χ. εκρήξεις ακτίνων γάμμα ή ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες), θα καθυστερούν περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με τις υψηλότερες ή χαμηλότερες ενέργειές τους. Αυτή η ιδέα, αν και προέρχεται από θεωρίες χορδών επηρέασε την ανάπτυξη των θεωριών LIV, αλλά η προκύπτουσα φαινομενολογία συνιστά ένα ανεξάρτητο μοντέλο. Μια ωραία αναλογία για τη μεταβολή της ταχύτητας των φωτονίων με την ενέργεια γίνεται αν θεωρήσουμε την παρατήρηση βαρκών (φωτόνια) σε θαλασσοταραχή (μέσο με ατέλειες). Αν το μήκος της βάρκας είναι πολύ μεγαλύτερο από το μήκος κύματος, η βάρκα παρεμποδίζεται ελάχιστα, ενώ οι βάρκες με πολύ μικρότερο μήκος από το μήκος κύματος καθυστερούν σημαντικά.Μετά από αυτήν την πρόταση πολλά πειράματα, με την καθοδήγησή του, εξερευνούν τις κβαντικές ιδιότητες των χωροχρόνων και ελέγχουν το αναλλοίωτο Lorentz, παρατηρώντας ισχυρές εξωγαλαξιακές πηγές φωτός. Η εργασία του αντικρούει την άποψη ότι οι ο πειραματικός έλεγχος της κβαντικής βαρυτητες και της δομής του χωροχρόνου είναι αδύνατος εξαιτίας των ανέφικτων ενεργειών της κλίμακας Planck. Είναι σημαντικό ότι αυτός και οι συνάδελφοί του έχουν θέσει όρια στην LIV και έχουν προτείνει σημαντικούς πειραματικούς ελέγχους του κβαντικού σύμπαντος χρησιμοποιώντας αστροφυσικά δεδομένα, ιδίως σε μια εργασία με περισσότερες από 1200 αναφορές [Tests of quantum gravity from observations of γ-ray bursts]. Ο Μαυρόματος έχει συνεργαστεί με τις πειραματικές ομάδες MAGIC και CPLEAR, που αναζητούν πιθανές εκδηλώσεις της κβαντικής βαρύτητας σε αστροφυσικές πηγές ή σε επιταχυντές σωματιδίων, αλλά και πιο πρόσφατα στα δεδομένα των βαρυτικών κυμάτων από ανιχνευτές όπως το LIGO. πηγή: https://www.iop.org/about/awards/2023-john-william-strutt-lord-rayleigh-medal-and-prize?fbclid=IwAR11WGRssj7uu79i_q7NnzrwtzYKUrW9i5-FmyWI5TSYLde5zk9z9KtpsIg