Νίκος Κατσαμάκας

Η μέτρηση της απόστασης των σφαιρωτών σμηνών με βάση τους RR Lyrae μεταβλητούς είναι τόσο ακριβής και απλή, που δε χρειάζεται πια να μπλέκουμε με τη φαινόμενη λαμπρότητα. Η φασματοσκοπική παράλλαξη χρησιμοποιείται πια μόνο εκεί που δεν έχουμε κάποιο γειτονικό μεταβλητό (RR Lyrae, ή Κηφείδη) να μετρήσουμε. Εξάλλου, τα άστρα των σφαιρωτών σμηνών έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά μετάλλων, οπότε η θέση του κάθε άστρου σε ένα διάγραμμα H-R δεν είναι ακριβώς η ίδια με ένα άστρο του ίδιου τύπου από το δίσκο του γαλαξία. Ούτε το φάσμα του θα είναι ακριβώς ίδιο. Η διαφορά στη φωτεινότητα ενός G2V νάνου (όπως ο Ήλιος) της γειτονιάς μας και ενός σε σφαιρωτό σμήνος μπορεί να είναι μεταξύ 0,5 και 1,5 φορές εξαιτίας αυτών των παραγόντων (μεταλλικό περιεχόμενο και ηλικία) και περνάει και στις μετρήσεις φασματοσκοπικής παράλλαξης ως αβεβαιότητα. Καλύτερα λοιπόν να χρησιμοποιούνται μεταβλητοί RR Lyrae. Την ηλικία ενός αστρικού σμήνους, είτε ανοιχτού είτε σφαιρωτού, τη μαθαίνουμε από το σημείο στο οποίο διακόπτεται η κύρια ακολουθία του διαγράμματος H-R των άστρων του σμήνους. Οι μαύρες τρύπες χρειαζόμαστε και τα άστρα νετρονίων περιττεύουν. Για παράδειγμα, να πώς δείχνει το H-R διάγραμμα ενός σμήνους σε διάφορες ηλικίες (από το βιβλίο Astronomy Today):

Η μέθοδος περιγράφειται (με τη μορφή άσκησης) στο http://www.astro.washington.edu/labs/clearinghouse/labs/DistM4/m4.html Επίσης, στο http://staff.imsa.edu/science/astro/astrometry/rung3.html

Να διορθώσω κάποιες ανακρίβειες: Η μέθοδος που περιγράφεται είναι πλεονασμός. Από την παράλλαξη μπορεί κανείς να βρει κατευθείαν την απόσταση και δεν υπάρχει κανένας λόγος να μπλέξει με τα φαινόμενα και απόλυτα μεγέθη. Για τις μικρές γωνίες που αφορούν την παράλλαξη των άστρων ισχύει η σχέση: απόσταση (pc)=1/παράλλαξη ('') Η μέθοδος της παράλλαξης δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα μέχρι περίπου τα 100pc. Το απόλυτο μέγεθος ενός αστέρα μπορεί να βρεθεί και ανεξάρτητα από την απόσταση, από τον φασματικό του τύπο. Οι RR Lyrae μεταβλητοί αστέρες δεν είναι Κηφείδες. Καμία σχέση! Οι RR Lyrae έχουν όλοι περίπου το ίδιο απόλυτο μέγεθος (Μ=0,7) και η περίοδός τους δεν σχετίζεται με τη φωτεινότητά τους. Είναι σημαντικό, γιατί αν περάσουμε έναν RR Lyrae για Κηφείδη και εφαρμόσουμε τη σχέση περιόδου - λαμπρότητας που γνωρίζουμε ότι ισχύει για τους Κηφείδες θα βγάλουμε αποτελέσματα άλλα για άλλα... Με μια τέτοια προσέγγιση θα έβγαιναν λάθος αποτελέσματα για τον απλό λόγο ότι δεν έχουν όλα τα σφαιρωτά σμήνη την ίδια μάζα - βλ. τον ίδιο αριθμό αστέρων. Το ω Cen δεν είναι το πιο λαμπρό επειδή είναι το πιο κοντινό, αλλά επειδή έχει 1000000 άστρα. Η απόσταση των σφαιρωτών σμηνών μετριέται με τους μεταβλητούς τύπου RR Lyrae.

Παιδιά αυτό που λέτε για την άβυσσο στις Μαριάννες είναι λάθος. Τον Όλυμπο στον Άρη τον μετράνε από τη βάση του, τους πρόποδες, και όχι από το χαμηλότερο σημείο της επιφάνειας του πλανήτη. Δεν υπάρχει σύγκριση. Ο Όλυμπος είναι τρεις φορές ψηλότερος από το Έβερεστ.

Το Advanced Series είναι GOTO. Αν θέλεις το απλό μοντέλο τότε θα περιμένεις για το Skywatcher, ή ρώτα αν έχουν το απλό μοντέλο (το C8N - το GOTO μοντέλο είναι το C8NGT). Τα οπτικά του Celestron είναι ίδια με του Skywatcher (μάλιστα κάπου είχα διαβάσει μια γνώμη ότι το Celestron είναι ελάχιστα καλύτερο - δε θα καταλάβεις τη διαφορά και να υπάρχει) και η βάση είναι μια χαρά. Μιλάω εκ πείρας: έχω το μοντέλο των 10 ιντσών. Μπορείς να το δεις (πού αλλού; ) στο site της Celestron. Αν όμως επιμένεις, θα πρέπει να περιμένεις το Skywatcher. Εξαρτάται βέβαια και σε ποιό κατάστημα ρώτησες...

Το νετρόνιο δε μπορεί να είναι η τελική κατάσταση της ύλης, γιατι, όταν είναι ελεύθερο, έξω από τον πυρήνα, διασπάται σε πρωτόνιο, ηλεκτρόνιο και αντινετρίνο, με χρόνο ημιζωής 886 δευτερόλεπτα...

Ο.Κ., μπορεί να κάνω λάθος στα νούμερα, όμως αν το σύμπαν είναι ανοιχτό, τότε όσο και να είναι ο χρόνος ημιζωής του πρωτονίου, αφού ο χρόνος δεν τελειώνει, κάποια στιγμή θα συμβεί και αυτό, οπότε στο ίδιο αποτέλεσμα δεν καταλήγουμε; Μια διόρθωση: ο χρόνος είναι 10^35 - και μια ακόμα διόρθωση. Η διάσπαση των πρωτονίων, ξέχασα να το αναφέρω, δεν έχει αποδειχθεί πειραματικά. Αν συμβαίνει, τίποτα δε θα μείνει παρά χώρος και κανένα σκόρπιο (πολύ πολύ σκόρπιο...) φωτόνιο εδώ κι εκεί. Αλλιώς, ναι θα μείνει αέριο - θα είναι τόσο αραιό, που άραγε μπορούμε να το λέμε αέριο; Λογικά οι μαύρες τρύπες θα εξατμιστούν - αν κάνω λάθος πείτε το μου! Δεν είναι εικοτολογία όλη αυτή η συζήτηση;

Πέτυχα το Λιακόπουλο σήμερα το απόγευμα σε ένα τοπικό κανάλι. Σχημάτισα την εντύπωση πως δεν είναι πονηρός αλλά πως χρειάζεται βοήθεια. Είχε φάση πάντως! Το βιβλίο του λέγεται (άκουσον, άκουσον) "Οι χαμένες πολιτείες του πλανήτη Άρη"

Ούτε αέριο θα μείνει! 10^30 (δέκα εις την τριακοστή) χρόνια είναι ο χρόνος ημιζωής του πρωτονίου. Όταν όλα τα πρωτόνια θα έχουν διασπαστεί, το μόνο που θα μείνει είναι αχανής, ταχύτατα διαστελλόμενος χώρος, με σκόρπιες μαύρες τρύπες, οι οποίες νομίζω κι αυτές θα "εξατμιστούν" τελικά λόγω της ακτινοβολίας Χώκινγκ.

Ναι, σόρρυ, κρεμάλα εννοούσα

Ναι, αλλά αν η γκαντεμιά κρατήσει μέχρι και την έκλειψη, θα με κυνηγάτε όλοι μαζί μέχρι την άκρη της Γης

Α! Αυτόν δεν τον έχασα! Τον είχε μια φορά και η Δρούζα. Είδες τι μπορεί να κάνει κανείς με τα μαλλιά του; και από τρίχες άλλο τίποτα. Φλομώσαμε...

Ο Νεύτωνας αποκλείεται! Ήταν στριφνός άνθρωπος, φίλερις και απίστευτος παλιοχαρακτήρας. Θα τον είχε πάει στα δικαστήρια τον Αρκά και θα ζητούσε να τον κάψουν στην πυρά. Το αστείο του Αρκά είναι κρυάδα.

Ρε παιδιά, γκαντεμιά! Εδώ στη Λάρισα δεν πιάνουμε TV Magic.

Νίκο, αυτό σημαίνει πως τα κυάλια σου είναι κάτι αρκετά λιγότερο από μέτρια - τουλάχιστο για αστρονομική χρήση.

Μη με κατηγορήσετε, όμως δεν άντεξα και αγόρασα ένα σωστό θηριάκι. Είναι το C-10 NGT! Το πήρα την Τρίτη και σήμερα βρήκα την ευκαιρία να το στήσω σε εσωτερικό χώρο για να εξοικειωθώ. Δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, είναι που και το προηγούμενο τηλεσκόπιό μου ήταν νευτώνειο σε ισημερινή στήριξη (αν και στα 130 mm ήταν πιο απλό). Τώρα περιμένω τον καιρό να ανοίξει και μέχρι τότε σχεδιάζω τι θα δω την πρώτη φορά. Ανυπομονώ για να είμαι ακριβής... Με έχει φάει η αγωνία. Τέτοιο άγχος με τον καιρό είχα μόνο όταν ξεκινούσα για Καστελλόριζο.

Όχι βέβαια! Ξεκινά κανείς την αστρονομία με κυάλια για διάφορους λόγους (οι πιο σημαντικοί είναι α) με τα κυάλια βλέπεις μεγαλύτερο εύρος πεδίου και μαθαίνεις τον ουρανό β) τα κυάλια είναι τόσο απλά και εύχρηστα που μπορείς να αφοσιωθεις στον ουρανό και όχι στον χειρισμό μιας περίπλοκης συσκευής γ) αν αποφασίσουμε πως δε μας ενθουσιάζει το χόμπυ, δε θα έχουμε ξεπαραδιαστεί για ένα τηλεσκόπιο που δε θέλουμε πια), όχι όμως επειδή δεν έχει λεφτά για να πάρει κατευθείαν τηλεσκόπιο. Όσο για τα κυάλια που "είναι σα να κοιτάζει από τον ερευνητή του τηλεσκοπίου", ασχολίαστο. Συμφωνώ πως δεν πρέπει να πάρει κυάλια των 150 ευρώ. Αρκούν τα κυάλια των 60-100 ευρώ (και κατά τη γνώμη μου 10x50, τίποτα λιγότερο). Τα πιο ακριβά είναι για εξεζητημένα γούστα. Εξάλλου θα του φανούν πολύ χρήσιμα καθ'όλη τη διάρκεια της αστρονομικής του σταδιοδρομίας. Εγώ τα έχω μαζί μου ΠΑΝΤΑ. Αν με τον ερευνητή που έχουν τα μικρά τηλεσκόπια καταφέρει να εντοπίσει τίποτα, ή να κάνει star hopping μακριά από πλούσια αστρικά πεδία, χαρίζω το καινούριο μου τηλεσκόπιο! Κυάλια λοιπόν και σκοτεινούς ουρανούς. Αν δεν υπάρχει ευχέρεια να πάει στις εξοχές, τότε πριν αγοράσει έστω και τα πιο φτηνιάρικα κυάλια, πρέπει να λύσει αυτό το πρόβλημα. Μέσα από την πόλη, ας προτιμήσει άλλα χόμπυ.

Μάλλον εννοείς την Ιώ. Η Ευρώπη έχει περίβλημα από πάγο (και ωκεανό από κάτω).

Ηπειρώτη, η επιστήμη του 1850 δεν τα ήξερε όλα, όμως τίποτα, το ξαναλέω, τίποτα από όσα ανακαλύφθηκαν μετά δεν τα εισηγήθηκε, ή έστω τα φαντάστηκε αστρολόγος. Λες "Κι ότι κάποιος έπρεπε να τα μελετήσει χωρίς παρωπίδες και χωρίς εθελοτυφλία, για να ανακαλυφθούν;" Μάθε πως κανένας τους δεν εμπνεύστηκε από την αστρολογία, ούτε στράφηκε σε αυτή. Η έμπνευσή τους ήταν η "επίσημη", όπως την αποκαλείς, επιστήμη. Μάλιστα, εμπνεύστηκαν πολύ λιγότερο από όσο νομίζεις. Μεγάλο μέρος κάθε επιστημονικής ανακάλυψης οφείλεται στην ανάγκη να εξηγηθούν συσσωρευμένες παρατηρήσεις. Η επιστημονική πρόοδος δεν μοιάζει με την ποιητική δημιουργία. Αν αντί να χάνεις τον χρόνο σου διαβάζοντας για ωροσκόπους, ζώδια και διάφορα τέτοια, διάβαζες ιστορία της επιστήμης θα ήξερες. Το ότι η επιστήμη ούτε σήμερα τα ξέρει όλα δεν είναι επιχείρημα ότι η αστρολογία έχει κάποια ρεαλιστική βάση. Κάποιος ισχυρίζεται πως στο νέφος του Όορτ υπάρχουν ροζ ελέφαντες με μπλέ πουά... Αν η έρευνα δεν τους εντοπίσει, δε μπορεί να πει "το ότι δεν εντοπίζονται δε σημαίνει και πως δεν είναι εκεί". Δηλαδή, αν θέλει μπορεί να το πεί, οι άλλοι όμως θα βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Αν εμείς εδώ μέσα είμαστε κολλημένοι, πάλι καλά. Με κάτι αθώους όπως εσύ πλουτίζει η κάθε Παγιατάκη.

Uranus ούτε να σε προσβάλω θέλω, ούτε νιώθω και τη συνηθισμένη για αυτό το φόρουμ επιτιμητική αντίδραση σε όσα λες. Νιώθω περίεργα καθώς σε διαβάζω (και δεν το περίμενα). Σα να σαστίζω...Πραγματικά πιστεύεις πως ενδέχεται έστω οι πλανήτες να είναι ζωντανές οντότητες; Σου φαίνεται λογικό και εύλογο; Μπορείς να το εξηγήσεις εύκολα στον εαυτό σου και νομίζεις πως αν οποιοσδήποτε άλλος ασχολούνταν λίγο με τους πλανήτες θα τους έβρισκε "ζωντανές οντότητες"; Κάποιοι εδώ πέρα έφαγαν τα χρόνια τους παρατηρώντας τους πλανήτες, τους φωτογράφησαν, κατέγραψαν την κίνησή τους για χρόνια και με συνέπεια, ένας τους φωτογράφισε και στο υπεριώδες και κανενός δεν πέρασε από το μυαλό έστω η υποψία για ζωντανές οντότητες. Πάει κάτι στραβά με τα μυαλά τους; Δεν είναι λίγοι. Αν οι πλανήτες ακτινοβολούν, αυτή η ακτινοβολία είναι μετρήσιμη, αρκούν τα κατάλληλα όργανα. Ακόμα κανείς δε θεμελίωσε τον κλάδο της πειραματικής αστρολογίας... Και φυσικά, η σύγχρονη θεωρία του Γιούνγκ έχει πλάκα που είναι και γενικά αποδεκτή. Γενικά, ε; Από ποιούς; Από όλους, έτσι; Πρόσφατα ρώτησαν σε συνέντευξη έναν νομπελίστα φυσικό (δε θυμάμαι όνομα) "τι θα κερδίσουμε αν βρούμε την τελική θεωρία των πάντων;" και απάντησε "δε θα υπάρχει δικαιολογία να ζούμε μέσα στην αυταπάτη". Πριν φτάσει εκείνη η ευλογημένη ημέρα, μπορούμε ο καθένας για τον εαυτό του να δράσει μόνος του. Uranus γνώμη μου είναι, οπότε αντιμετώπισέ την όπως κρίνεις, πάντως θα την πω: Το λάθος είναι μέσα σου! Δεν έχει να κάνει με μια στραβή κατανόηση των θετικών επιστημών, αλλά με το τι ζητάς εσύ από τη ζωή. Συγνώμη για το συγκαταβατικό ύφος, δε μου έβγαινε αλλιώς. Υ.Γ.: Ζωντανή οντότητα σαν το Σολάρις;

SUNNY θα σου πω κι εγώ την ταπεινή μου γνώμη, αν και μπορεί πολλοί να διαφωνήσουν. Αν σε ενδιαφέρουν κυρίως τα deep sky αντικείμενα, ειδικά δε τα νεφελώματα, μην πάρεις barlow! Πολύ πιο χρήσιμο θα σου φανεί ένα narrowband φίλτρο. Πάρε πρώτα αυτό και αργότερα πάρε και barlow. Α! Και φρόντισε οι προσοφθάλμιοί σου να έχουν καλό κοντράστ. Πολύ βασικό. hlios λογικά ηγραμμούλα που έβλεπες ήταν το χώρισμα Κασσίνι!

Ζητώ συγνώμη! Παρεξήγησα. Τώρα όσον αφορά το πόσο ξέφυγε το θέμα, η λέξη "ξέφυγε" είναι λίγη...Και μάλλον άδικα το ζαλίζουμε, γιατί ούτε να πείσει κανείς τον άλλο γίνεται σε αυτά τα θέματα, ούτε είναι και τόσο διατεθειμένος να πειστεί.

Μία μαύρη τρύπα με μάζα όση ο Ήλιος θα χρειαζόταν 10^70 (δέκα εις την εβδομήντα) χρόνια για να εξατμιστεί. Χρησιμοποιούν τη λέξη "εξάτμιση" επειδή οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία μέλανος σώματος. Όσο μικρότερη μάζα, τόσο μεγαλύτερη η θερμοκρασία, οπότε, καθώς χάνει μάζα η μαύρη τρύπα, αυξάνεται η θερμοκρασία της. σαν ένα δοχείο με νερό που βράζει (βέβαια μόνο κατ'ευφημισμό ισχύει μια τέτοια αναλογία). Αφού οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία σημαίνει πως διαφεύγουν προς τα έξω και κάποιες πληροφορίες. Οπότε, ο Χώκινγκ είπε και το περίφημο "οι μαύρες τρύπες δεν είναι τόσο μαύρες".

Δεν είναι τάση για καβγά. Είναι απλά η αλήθεια. Η αστρολογία είναι ότι έγραψα ότι είναι. Συχνά η αλήθεια δεν αρέσει, λυπάμαι. Και δε βρίσκω κανένα λόγο να συγκρατηθώ, όπως κάποιοι δε συγκρατιούνται οι ίδιοι και κάνουν κατάχρηση εννοιών όπως τέχνη και φιλοσοφία (σε άλλο post είχε χρησιμοποιηθεί και αυτή η λέξη). Δεν ξεπέρασα κανένα όριο. Τη λέξη ανοησία δεν την έβαλα καν σε έντονα γράμματα.