Δροσος Γεωργιος

James Webb: Αυτοψία στα συντρίμμια μιας κατακλυσμιαίας κοσμικής έκρηξης. Ήταν πριν από περίπου 340 χρόνια όταν εμφανίστηκε στον ουρανό της Γης η παροδική λάμψη ενός γερασμένου άστρου που εξερράγη στον αστερισμό της Κασσιόπης, περίπου 11.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη.Τα συντρίμμια του σουπερνόβα συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να εξαπλώνονται στο Διάστημα με ταχύτητα χιλιάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο -ένα σύννεφο αερίων και σκόνης που σήμερα έχει διάμετρο γύρω στα δέκα έτη φωτός.Η Κασσιόπη Α, το νεότερο υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα που γνωρίζουμε στον Γαλαξία, μελετάται στενά εδώ και δεκαετίες.Τώρα, μια νέα εικόνα του υπέρυθρου διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb προσθέτει νέες λεπτομέρειες στο πορτρέτο. To πλάτος της εικόνας του Webb αντιστοιχεί σε περίπου δέκα έτη φωτός. Πηγή; NASA, ESA, CSA, D. D. Milisavljevic (Purdue), T. Temim (Princeton), I. De Looze (Ghent University). Image Processing: J. DePasquale (STScI). Η Κασσιόπη Α «είναι η καλύτερη ευκαιρία που έχουμε για να δούμε το πεδίο συντριμμιών ενός άστρου που εξερράγη και να πραγματοποιήσουμε ένα είδος αστρικής αυτοψίας για να καταλάβουμε για τι είδος άστρου επρόκειτο και πώς το άστρο εξερράγη» σχολιάζει σε ανακοίνωση της NASA ο Ντάνι Μιλισαλγιέβιτς του Πανεπιστημίου Περντιού της Ιντιάνα, κύριος ερευνητής του προγράμματος που συνέλεξε τις νέες παρατηρήσεις.«Συγκριτικά με προηγούμενες υπέρυθρες εικόνες, βλέπουμε εκπληκτικές λεπτομέρειες στις οποίες δεν είχαμε πρόσβαση μέχρι σήμερα» προσθέτει η Τία Μέμιμ του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, μέλος της ομάδας.Οι υπέρυθρες εικόνες του Webb έρχονται να συμπληρώσουν τις παρατηρήσεις με άλλα τηλεσκόπια, όπως το Hubble που βλέπει κυρίως στο ορατό φως και το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra που λειτουργεί στο φάσμα των ακτίνων Χ. Η Κασσιόπη Α σε παλαιότερη εικόνα που συνδυάζει παρατηρήσεις των τηλεσκοπίων Hubble, Spitzer και Chandra (NASA/JPL-Caltech) Τα χρώματα της νέας εικόνας είναι τεχνητά και επιλέχθηκαν ώστε να αναδεικνύουν τις λεπτομέρειες όσο γίνεται καλύτερρα.Στην περιφέρεια του γιγάντιου νέφους, κυρίως πάνω και αριστερά, τα πορτοκαλί και κόκκινα πέλμα αντιστοιχούν στην ακτινοβολία που εκπέμπεται καθώς το αστρικό υλικό συγκρούεται με μάζες διαστρικού αερίου και σκόνης.Μέσα σε αυτό το εξωτερικό κέλυφος διακρίνονται ροζ νήματα με κόμπους, τα οποία αντιστοιχούν σε υλικό που εκτίναξε το ίδιο το άστρο. Τα χρώματα αντιστοιχούν στις εκπομπές σχετικά βαρέων χημικών στοιχείων όπως το οξυγόνο και το νέον.Λιγότερο σαφής είναι η εξήγηση για τους πράσινους βρόχους στη δεξιά πλευρά της κοιλότητας που άφησε η έκρηξη του άστρου.«Ακόμα προσπαθούμε να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι όλων αυτών των πηγών ακτινοβολίας» λέει η Ίλζε Ντε Λούζε του Πανεπιστημίου της Γάνδης στο Βέλγιο.Τα σουπερνόβα ή υπερκαινοφανείς αστέρες, άστρα μεγάλης μάζας που εξαντλούν τα πυρηνικά τους καύσιμα, καταρρέουν και εκρήγνυνται, διασκορπούν το αστρικό υλικό και εμπλουτίζουν έτσι το Σύμπαν σε βαριά στοιχεία όπως ο άνθρακας, το υδρογόνο και το ασβέστιο.Το υλικό αυτό είναι μια σημαντική πηγή της σκόνης που αιωρείται στον διαστρικό χώρο, επισημαίνει η ανακοίνωση της NASA.Οι νέες παρατηρήσεις ίσως βοηθήσουν τους αστρονόμους να εξηγήσουν γιατί στο Σύμπαν φαίνεται να υπάρχει περισσότερη διαστρική σκόνη από όση υπολογίζεται ότι απελευθερώνεται από τους υπερκαινοφανείς αστέρες. https://www.in.gr/2023/04/10/b-science/space/james-webb-aytopsia-sta-syntrimmia-mias-kataklysmiaias-kosmikis-ekriksis/

Κλιματική αλλαγή: Η υποχώρηση των πολικών παγετώνων μπορεί να φτάσει τα 600 μέτρα την ημέρα. Οι ηπειρωτικοί παγετώνες που καλύπτουν τις πολικές περιοχές μπορούν να υποχωρήσουν με ταχύτητα έως και 600 μέτρων την ημέρα, τουλάχιστον 20 φορές ταχύτερα από ό,τι έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα.Η νέα εκτίμηση, η οποία βασίστηκε στη χαρτογράφηση σχηματισμών από την τελευταία εποχή των παγετώνων, αποτελεί «προειδοποίηση από το παρελθόν» για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και την άνοδο της στάθμης των ωκεανών, λένε οι ερευνητές.Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο σημερινός ρυθμός τήξης είναι αρκετός για να προκαλέσει σύντομες περιόδους ραγδαίας υποχώρησης των πάγων, δηλώνει σε δελτίο Τύπου η δρ Κριστίν Μπάτσελορ του Πανεπιστημίου του Νιουκάσλ στη Βρετανία, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στο Nature. https://www.nature.com/articles/s41586-023-05876-1 Το φαινόμενο θα μπορούσε να εκδηλωθεί σε τμήματα της Δυτικής Ανταρκτικής όπως ο διαβόητος παγετώνας Θουάιτς, ο οποίος παρακολουθείται στενά λόγω ενδείξεων αποσταθεροποίησης, εξηγεί η ερευνήτρια.«Η μελέτη μας προσφέρει μια προειδοποίηση από το παρελθόν σχετικά με την ταχύτητα που τα πολικά καλύμματα είναι φυσικά δυνατό να υποχωρήσουν» λέει.Η μελέτη καταγράφει περιόδους απότομης υποχώρησης των πολικών πάγων στις ακτές της Νορβηγίας πριν από 20.000 χρόνια, όταν η Γη άρχιζε να βγαίνει από την πιο πρόσφατη εποχή των παγετώνων.Η εκτίμηση βασίστηκε στην χαρτογράφηση παράλληλων αυλακιών που σχηματίστηκαν στον πυθμένα καθώς οι πάγοι υποχωρούσαν. Τα αυλάκια αυτά, τα οποία απέχουν μεταξύ τους από 25 μέχρι 300 μέτρα, πιστεύεται ότι δημιουργήθηκαν καθώς η άκρη του παγετώνα ανεβοκατέβαινε με την παλίρροια.Ένα νέο αυλάκι σχηματιζόταν κάθε φορά που η άκρη του παγετώνα ακουμπούσε στο βυθό, κάτι που συνέβαινε με την άμπωτη δύο φορές την ημέρα. Η απόσταση που χωρίζει τα αυλάκια δίνει μια εικόνα για την ταχύτητα υποχώρησης των πάγων.Συνολικά 7.600 αυλάκια χαρογραφήθηκαν σε μια έκταση 30.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η ανάλυση υποδεικνύει ότι ο ρυθμός υποχώρησης αυξομειωνόταν και μπορούσε για σύντομες περιόδους, μερικών ημερών ή μηνών, να φτάνει τα 600 μέτρα την ημέρα.Το φαινόμενο αυτό, λένε οι ερευνητές, είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί σε τμήματα παγετώνων που ακουμπούν σε επίπεδες εκτάσεις του βυθού. Σε αυτές τις περιοχές απαιτείται λιγότερο λιώσιμο μέχρι να αρχίσει το στρώμα πάγου να επιπλέει και να σπάει σε κομμάτια.«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι ο σημερινός ρυθμός τήξης είναι αρκετός για να προκαλέσει σύντομους παλμούς ταχείας υποχώρησης σε επίπεδες εκτάσεις του φύλλου πάγου της Ανταρκτικής, συμπεριλαμβανομένου του παγετώνα Θουάιτς» προειδοποιεί η δρ Μπάτσελορ.«Οι δορυφόροι θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν αυτό το είδος υποχώρησης των πάγων στο προσεχές μέλλον, ειδικά αν συνεχιστούν οι σημερινοί ρυθμοί παγκόσμιας θέρμανσης». https://www.in.gr/2023/04/10/b-science/episthmes/klimatiki-allagi-ypoxorisi-ton-polikon-pagetonon-mporei-na-ftasei-ta-600-metra-tin-imera/

Juice: Αντίστροφη μέτρηση για την πρώτη ευρωπαϊκή αποστολή στον Δία. Σκάφος της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ΕSA που προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το απόγευμα της Τετάρτης θα μελετήσει από κοντά το σύστημα του Δία και θα εξετάσει αν οι απέραντοι ωκεανοί που πιστεύεται ότι κρύβονται σε τρία φεγγάρια του θα μπορούσαν να φιλοξενούν μικροβιακή ζωή.Το Juice (Jupiter Icy Moons Explorer), η πρώτη αποστολή της Ευρώπης στον μεγαλύτερο πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος, είναι ένα πολυετές, φιλόδοξο εγχείρημα κόστους 1,6 δισ. ευρώ.Η αποστολή θα χρειαστεί οκτώ χρόνια μέχρι να φτάσει στον Δία το 2031, αφού πρώτα πραγματοποιήσει μια σειρά από κοντινά περάσματα από τη Γη, τη Σελήνη και την Αφροδίτη για να αυξήσει ταχύτητα. Το Juice τροφοδοτείται με ενέργεια από ηλιακούς συλλέκτες συνολικής επιφάνειας 85 τετραγωνικών μέτρων (ESA) Aρχικά το σκάφος θα εξετάσει από κοντά τρία από τους μεγάλους δορυφόρους του Δία, την Ευρώπη, τον Γανυμήδη και την Καλλιστώ, οι οποίοι πιστεύεται ότι κρύβουν παγκόσμιους ωκεανούς κάτω από την παγωμένη επιφάνειά τους.Καθένα από τα τρία φεγγάρια εκτιμάται ότι κρύβει στο εσωτερικό του περισσότερο νερό από ό,τι όλοι οι ωκεανοί της Γης μαζί. Ρωγμές στην επιφάνεια της Ευρώπης σε εικόνα της αποστολής Galileo της NASA (NASA/JPL-Caltech/SETI Institute) Οι ωκεανοί αυτοί θεωρούνται οι επικρατέστερες τοποθεσίες για την ανακάλυψη μικροβιακής ζωής εκτός της Γης.Αφού πρώτα πραγματοποιήσει μια σειρά από κοντινά περάσματα στα τρία φεγγάρια, το Juice θα τεθεί τελικά σε τροχιά γύρω από τον Γανυμήδη, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Ηλιακού Συστήματος, μεγαλύτερο από τον πλανήτη Ερμή,Το Juice θα γίνει έτσι η πρώτη αποστολή στην ιστορία της διαστημικής εξερεύνησης που κινείται σε τροχιά γύρω από δορυφόρο εκτός της Σελήνης. Σύγκριση μεγέθους ανάμεσα στη Γη, τη Σελήνη και τον Γανυμήδη (NASA/JPL/DLR, Gregory H. Revera) Ακόμα, το σκάφος θα μελετήσει το μαγνητικό πεδίο, την ατμόσφαιρα και τους δακτυλίους του Δία, καθώς και άλλους δορυφόρους του όπως η ηφαιστειακά ενεργή Ιώ.Περίπου ένα χρόνο πριν την άφιξη του Juice θα φτάσει στο σύστημα του Δία μια άλλη αποστολή, το Europa Clipper της NASA, το οποίο θα εστιάσει στην Ευρώπη και θα εξετάσει τις ρωγμές στον επιφανειακό πάγο, ελπίζοντας να ανοίξει παράθυρο στον υπόγειο ωκεανό της.Τοποθετημένο στην κορυφή ευρωπαϊκού πυραύλου Ariane 5, το Juice προγραμματίζεται να εκτοξευτεί από το ευρωπαϊκό διαστημικό κέντρο στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας στις 15.15 ώρα Ελλάδας την Τετάρτη 13 Απριλίου. https://www.in.gr/2023/04/10/b-science/space/juice-antistrofi-metrisi-gia-tin-proti-eyropaiki-apostoli-ston-dia/

Μοναδικές εικόνες και νέα στοιχεία από το διάσημο Νεφέλωμα Καβούρι (βίντεο) πηγή φωτό X-ray (IXPE: NASA), (Chandra: NASA/CXC/SAO) Image processing: NASA/CXC/SAO/K. Arcand & L. Frattare Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σουπερνόβα που αποτελεί μόνιμο στόχο μελέτης των αστρονόμων.Κινέζοι αστρονόμοι εντόπισαν το 1054 στον ουράνιο θόλο μια έντονη λάμψη που ήταν ορατή και στη διάρκεια της μέρας. Η λάμψη αυτή προερχόταν από τον αστερισμό του Ταύρου, η απόσταση της υπολογίστηκε σε περίπου 6,5 χιλιάδες έτη φωτός και ήταν η πρώτη κοσμική λάμψη που συνδέθηκε με έκρηξη σουπερνόβα, την έκρηξη δηλαδή που προκαλείται από την αυτοκαταστροφή ενός άστρου.Έπρεπε να περάσουν επτά αιώνες για να εντοπιστεί εκ νέου το σουπερνόβα και έκτοτε άρχισε να γίνεται αντικείμενο συχνής παρατήρησης από τους αστρονόμους. Το 1840 ο Βρετανός αστρονόμος και κατασκευαστής τηλεσκοπίων Ουίλιαμ Πάρσονς παρατήρησε το νεφέλωμα με ένα τηλεσκόπιο 36 ιντσών και μέσα από τον φακό του τηλεσκοπίου το σουπερνόβα έμοιαζε στον Πάρσονς με ένα νεφέλωμα που μοιάζει με καβούρι για αυτό και το ονόμασε έτσι. Η κωδική ονομασία της έκρηξης NGC 1952 και το νεφέλωμα που έχει σχηματιστεί έχει αυτή τη στιγμή έκταση περίπου έξι ετών φωτός.Το διαστημικό παρατηρήτηριο IXPE της NASA κατέγραψε μοναδικές εικόνες και νέα δεδομένα του νεφελώματος. Με αυτά τα στοιχεία οι επιστήμονες κατάφεραν να δημιούργησουν ένα λεπτομερή χάρτη του μαγνητικού πεδίου του Νεφελώματος του Καβουριού, αποκαλύπτοντας πολλές από τις εσωτερικές λειτουργίες του. Τα νέα αποτελέσματα όπως ανακοίνωσε https://www.nasa.gov/mission_pages/ixpe/feature/nasa-s-ixpe-unveils-crab-nebula-s-magnetic-field-structure η NASA βοηθούν στην επίλυση μακροχρόνιων μυστηρίων σχετικά με το Νεφέλωμα αλλά δημιουργούν και νέα ερώτηματα για αυτό.Τα δεδομένα IXPE δείχνουν ότι το μαγνητικό πεδίο του νεφελώματος του Καβουριού μοιάζει με αυτό του νεφελώματος Vela Pulsar Wind, το οποίο έχει σχήμα που παραπέμπει σε ντόνατ. Αλλά στο Νεφέλωμα Καβούρι οι ειδικοί που μελετούν τα νέα στοιχεία εξεπλάγησαν ότι οι περιοχές με αναταράξεις μαγνητικού πεδίου ήταν πιο αποσπασματικές και ασύμμετρες από το αναμενόμενο. Η αποστολή IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer) αποτελείται από ένας δορυφόρο μεγέθους παρόμοιου με ένα ψυγείο που ενσωματώνει τρία τηλεσκόπια τα οποία πραγματοποιούν παρατηρήσεις για τα δύο πιο δυναμικά και μυστηριώδη κοσμικά αντικείμενα στο Σύμπαν, τις μαύρες τρύπες και τα άστρα νετρονίου, αλλά αποδεικνύεται χρήσιμο και σε άλλες παρατηρήσεις. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1459864/monadikes-eikones-kai-nea-stoicheia-apo-to-diasimo-nefeloma-kavoyri-vinteo/

Ίων Σιώτης (1943-2023) Ένας σπουδαίος διεθνής Ελληνας. «Η κληρονομιά του θα βρίσκεται μπροστά μας με πολλούς τρόπους, για πολλά χρόνια ακόμη» Ο Ίων Σιώτης υπήρξε ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος Δ.Σ. στον «Δημόκριτο» (1989-1993) αλλά και στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (1999-2004). Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 προβλήθηκε στην ΕΤ1 μια φιλόδοξη σειρά ερευνητικών ντοκιμαντέρ με τίτλο «Αναζητώντας τη Βερενίκη», δημιούργημα του αστροφυσικού, ακαδημαϊκού και συγγραφέα Γιώργου Γραμματικάκη, όπου, σε δεκατρία μισάωρα επεισόδια, γινόταν ένα μεγάλο ταξίδι σε διάφορες χώρες, όπου το κοινό συναντούσε μια σειρά κορυφαίους επιστήμονες που προσπαθούσαν να δώσουν απαντήσεις για μερικά από τα πιο παλιά ερωτήματα της ανθρωπότητας σε σχέση με το σύμπαν και τη δημιουργία του, τον υποατομικό κόσμο ή το μέλλον μας στον πλανήτη. Σε ένα από τα επεισόδια της σειράς, το τηλεοπτικό συνεργείο επισκέπτεται και το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών, τον «Δημόκριτο».Εκεί, κινηματογραφεί τον τότε διευθυντή Ερευνών του, Ίωνα Σιώτη, και, μέσα στο τρίλεπτο μονοπλάνο όπου εμφανίζεται, θαυμάζουμε τον επικοινωνιακό μαγνητισμό του. O κομψά ντυμένος άντρας με τα ευγενικά χαρακτηριστικά και το στιβαρό παρουσιαστικό περπατάει αργά, θεατρικά, με φόντο τις εγκαταστάσεις της δεξαμενής του πυρηνικού αντιδραστήρα του ερευνητικού κέντρου, μνημονεύοντας φιλοσόφους που πριν από 25 αιώνες εξέφρασαν την ατομική θεωρία της φύσης. Θυμίζοντας τον διάσημο Αμερικανό θεωρητικό φυσικό Ρίτσαρντ Φάινμαν και τη δική του επικοινωνιακή άνεση, ο Σιώτης υποστηρίζει τον καθαρό, αρθρωμένο λόγο του με κινήσεις των χεριών και του σώματος με τρόπο τέτοιο που σου είναι αδύνατον να πάρεις την προσοχή σου από πάνω του. Αυτός ο χαρισματικός, διακεκριμένος φυσικός έφυγε από τη ζωή προ ολίγων ημερών, σε ηλικία 80 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα πολύτιμο επιστημονικό έργο και έχοντας διαγράψει μια εντυπωσιακή και βαθιά επιδραστική επαγγελματική πορεία.Το βιογραφικό του συνιστά το αποτύπωμα των έργων και των ημερών ενός σπουδαίου διεθνούς Ελληνα. Εχοντας πάρει πτυχίο φυσικού μηχανικού από το Πολυτεχνείο της Λωζάννης, απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Imperial College του Λονδίνου στη Φυσική των Στοιχειωδών Σωματιδίων, ενώ υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο Rutgers University του Νιου Τζέρσεϊ, στο Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντών Φέρμι (Fermilab) του Σικάγου και στο Deutsches Elektronen Synchrotron του Αμβούργου. Από το 1972 έως το 1989 ήταν λέκτορας Φυσικής στο Imperial College και από το 1990 μέχρι το 2011 διευθυντής Ερευνών στον «Δημόκριτο». Επιπλέον, υπήρξε πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος Δ.Σ. στον «Δημόκριτο» (1989-1993) αλλά και στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (1999-2004).Ενας παλαιός του φίλος και συνεργάτης, ο καθηγητής της Φυσικής του ΕΚΠΑ Λεωνίδας Ρεσβάνης, τον θυμάται με θαυμασμό για τις αρετές του στον τομέα της επιστημονικής πολιτικής: «Εκτός από εξαιρετικός φυσικός και ερευνητής, υπήρξε και άριστος διαμεσολαβητής σε θέματα επιστημονικής χρηματοδότησης, ενώ γνώριζε καλά τις γραφειοκρατικές διαδικασίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επίσης, κατόρθωσε κάτι μοναδικό στην Ελλάδα: διοίκησε δύο μεγάλα ερευνητικά κέντρα, φέρνοντάς τους καινούργιο πνεύμα. Θα μπορούσε να κάνει σπουδαία καριέρα και στο εξωτερικό, αλλά αποφάσισε να γυρίσει στη χώρα του για να «βάλει πλάτες» και να γίνει στυλοβάτης της κοινής μας προσπάθειας. Ο τόπος χρειάζεται τέτοιους ανθρώπους. Αν ζούσαμε σε σοβαρό κράτος η (οιαδήποτε) κυβέρνηση θα του είχε αναθέσει τη ριζική αναδιαμόρφωση της έρευνας στη χώρα», λέει ο καθηγητής, ο οποίος υπήρξε εμπνευστής και διευθυντής του προγράμματος «Nestor» για την ανίχνευση νετρίνων στην υποθαλάσσια περιοχή στα ανοιχτά της Πύλου, όπου ο Ιων Σιώτης ήταν επίσης πρωτεργάτης.Στο ίδιο πρόγραμμα υπήρξε διδακτορικός φοιτητής του Λεωνίδα Ρεσβάνη και ο Σοφοκλής Σωτηρίου, υπεύθυνος τα τελευταία 25 χρόνια του τμήματος Ερευνας και Ανάπτυξης στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια «Ελληνογερμανική Αγωγή».Από τις μέρες που δούλεψε στο «Nestor» ως ερευνητής, θυμάται τον Σιώτη ως έναν «αθόρυβο και ακούραστο εργάτη της επιστήμης», που, παρά το επιστημονικό βάρος και το υψηλό του επίπεδο, παρέμενε σεμνός και δούλευε ως ισότιμος με τους «απλούς εργάτες» του πειράματος, όπως χαρακτηρίζει τον εαυτό του ο Σωτηρίου κατά τις μέρες της έρευνάς του εκεί. «Ανθρωποι σαν τον Σιώτη ή τον καθηγητή Σταύρο Κατσανέβα, διευθυντή του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Βαρυτικών Κυμάτων –που κι αυτός έφυγε πρόσφατα– έκαναν σημαντικό έργο σιωπηλά, στο παρασκήνιο», λέει ο Σοφοκλής Σωτηρίου, ενώ θα συμπληρώσει: «Στη θητεία μου στον “Nestor” είδα πολλούς ανθρώπους να εναντιώνονται στην προσπάθεια εγκατάστασης αυτού του μοναδικού για τη χώρα πειράματος, αλλά υπήρξαν και αυτοί οι λίγοι που παρέμειναν πιστοί στην ιδέα έως το τέλος. Και ο Ιων Σιώτης ήταν ένας από αυτούς – και στο ερευνητικό κομμάτι, αλλά και στο σημαντικό κομμάτι της εξασφάλισης χρηματοδότησης για την απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού».Ως άνθρωπο επικοινωνιακό, πολυσχιδή αλλά και ταπεινό, τον θυμάται και ο Χρήστος Μάρκου, επικεφαλής του Ινστιτούτου Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής του «Δημόκριτου», που μάλιστα υπήρξε διδακτορικός του φοιτητής στο Imperial College. Όπως μας είπε: «Ενώ τα αξιώματα που κατέκτησε ήταν στη σφαίρα του δημόσιου χώρου και έκανε πράγματα αποφασιστικής επιρροής, υπήρξε πάντοτε διακριτικός. Δεν του άρεσαν οι φανφαρονισμοί. Όταν ήρθε στον “Δημόκριτο” το 1989, έφερε μια επανάσταση, δημιουργώντας το πρωτοποριακό για την εποχή του Τεχνολογικό Πάρκο και, ως πολίτης του κόσμου που ήταν, ενέπνευσε μια φρέσκια χροιά και οπτική. Επιπλέον, κατάφερε να διαχειριστεί εξαιρετικά όχι μόνο περίπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά και ανθρώπινες σχέσεις, επιστρατεύοντας τη σπάνια ικανότητά του στη διαπραγμάτευση και στη διαμεσολάβηση. Τέλος, είχε μεγάλη αγάπη για θέματα που ξέφευγαν από τον χώρο της Φυσικής: τον ενδιέφεραν πολύ η αρχαιομετρία, η αρχαιολογία και η τέχνη».Ο Ιων Σιώτης, επίσης, συμμετείχε στη διοικούσα επιτροπή για τη δημιουργία του ApPEC (Astroparticle Physics European Coordination) και ήταν μέλος της επιτροπής των ευρωπαϊκών επιστημονικών βραβείων Descartes (2000-2007). Διακρίθηκε με τίτλους τιμής του γαλλικού κράτους για τη συνεισφορά του στην ενίσχυση των ελληνογαλλικών σχέσεων στον επιστημονικό τομέα, υπήρξε ενεργός πολίτης ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών και ενεργό μέλος της Κίνησης Πολιτών για μια Ανοιχτή Κοινωνία από το 1997. Επιπλέον, δραστηριοποιήθηκε σε θέματα επενδύσεων και συνεργάστηκε ως σύμβουλος ή μέλος Δ.Σ., μεταξύ άλλων, με την Alpha Trust Innovation-Venture Capital Fund S.A. και την Inform Lykos Α.Ε. Τέλος, συντέλεσε στην ανάπτυξη της Αντιπάρου και στη δημιουργία της Κοινοπραξίας Πάρου-Αντιπάρου, με όραμά του την ηλεκτροκίνηση των φέρι μπόουτ της ίδιας γραμμής, έργο που βρίσκεται ήδη σε επίπεδο μελέτης. Οπως μας τόνισε ο Χρήστος Μάρκου: «Η κληρονομιά του Ιωνος Σιώτη θα βρίσκεται μπροστά μας με πολλούς τρόπους, για πολλά χρόνια ακόμη». https://physicsgg.me/2023/04/10/ιων-σιώτης-1943-2023/

Η Roscosmos απέστειλε προτάσεις στην κυβέρνηση για παράταση της λειτουργίας του ρωσικού τμήματος του ISS έως το 2028 Η απόφαση για παράταση προτάθηκε από το Συμβούλιο Επικεφαλής Σχεδιαστών της RSC Energia στις 6 Φεβρουαρίου. Εξετάστηκε και εγκρίθηκε από το Επιστημονικό και Τεχνικό Συμβούλιο της Roscosmos στις 21 Φεβρουαρίου και από την Κρατική Επιτροπή στις 24 Μαρτίου. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566989

Διάστημα, όπως λέμε… χωματερή; Οι διαστημικές δυνάμεις αυξάνονται, το ίδιο και τα διαστημικά σκουπίδια. Κυβερνήσεις και ειδικοί αναζητούν βιώσιμες λύσεις Όχι μια, αλλά δύο φορές μέσα στον περασμένο μήνα ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS), αξίας 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων, λίγο έλειψε να χτυπηθεί από διαστημικά σκουπίδια: από τα εκατοντάδες εκατομμύρια που αιωρούνται στο Διάστημα και παραμένουν επί μακρόν σε τροχιά πάνω από τα κεφάλια μας, μέχρι να πέσουν κάποια στιγμή τυχαία και συχνά ανεξέλεγκτα στη Γη.Πρόκειται για ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων: από κομμάτια εγκαταλελειμμένων διαστημόπλοιων και χρησιμοποιημένους προωθητικούς πυραύλους μέχρι βίδες, μπουλόνια και εργαλεία που χάθηκαν κατά τη διάρκεια διαστημικών περιπάτων.Για τον ISS -που απέφυγε την επαφή με ελιγμούς, καίγοντας σημαντικές ποσότητες πανάκριβων καυσίμων- τα επεισόδια του Μαρτίου δεν ήταν φυσικά τα πρώτα κινδύνου σύγκρουσης, ούτε και τα τελευταία.Επίσης, δεν είναι ο μόνος που τον αντιμετωπίζει.Υφίσταται για διαστημικές αποστολές και τους περίπου 7.200 λειτουργικούς δορυφόρους -τηλεπικοινωνιακούς, μετεωρολογικούς, χαρτογραφικούς, ωκεανογραφικούς και στρατιωτικού- που βρίσκονται σήμερα στο Διάστημα, το οποίο τείνει πια να γίνει μια αχανής… χωματερή.Υπολογίζεται ότι εκεί περιφέρονται σχεδόν «αδέσποτα» περίπου 36.500 αντικείμενα (ολόκληρα ή συντρίμμια) μεγέθους από δέκα εκατοστά εκατοστών και άνω -συμπεριλαμβανομένων εξαρτημάτων διαστημοπλοίων και περίπου 2.500 ανενεργών δορυφόρων- καθώς και ένας σκασμός μικρότερα, που αν και φαντάζουν ασήμαντα σε μέγεθος, η ιλιγγιώδης ταχύτητά τους τα καθιστά δυνητικά καταστροφικά.Εκτιμάται ότι φτάνουν σε αριθμό περίπου το 1 εκατομμύριο όσα είναι από 1-10 εκατοστά. Τουλάχιστον 130 εκατομμύρια υπολογίζονται όσα είναι ακόμη πιο μικρά.Κοντολογίς μιλάμε για «κάθε αντικείμενο ανθρώπινης κατασκευής σε τροχιά γύρω από τη Γη που δεν εξυπηρετεί πλέον μια χρήσιμη λειτουργία», όπως ορίζει τα διαστημικά σκουπίδια η NASA.Το πρώτο ήταν ο σοβιετικός δορυφόρος Σπούτνικ, που τέθηκε εκτός λειτουργίας μόλις τρεις εβδομάδες μετά την εκτόξευσή του, το 1957. Έκτοτε έχουν πολλαπλασιαστεί με απίστευτους ρυθμούς.Με περισσότερους από 9.000 τόνους διαστημικών σκουπιδιών σήμερα σε τροχιά, οι πιθανοί κίνδυνοι για τους λειτουργικούς δορυφόρους, τα διαστημόπλοια και τη ζωή στη Γη γίνονται πολύ πραγματικοί. Διαστημικό… κομφούζιο.Καθώς ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός επεκτείνεται πια πέραν της γήινης ατμόσφαιρας, με όλο και περισσότερες χώρες και εταιρείες μπαίνουν στο διαστημικό «παιχνίδι», το πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών γίνεται όλο και πιο οξύ.Ενώ παλαιότερα έμπαιναν κάθε χρόνο σε τροχιά έως 100 δορυφόροι, ο αριθμός τους ξεπέρασε τους 1.000 το 2020, τους 2.000 το 2022 και εφεξής εκτιμάται ότι θα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, καθώς περισσότερες χώρες και εταιρείες μπαίνουν στο «παιχνίδι».Σύμφωνα με την Ένωση Ανησυχούντων Επιστημόνων (Union of Concerned Scientists), από τους περίπου 1.700 δορυφόρους που ήταν το 2016 σε χαμηλή τροχιά (LEO) φτάσαμε πέρυσι στους 5.400. Μέχρι το 2030 μπορεί να είναι έως και 57.000, με το 73% να ανήκει στον στόλο Starlink της SpaceX του Έλον Μασκ.Στην παρούσα φάση, το Δίκτυο Διαστημικής Επιτήρησης (SSN) του αμερικανικού Πενταγώνου παρακολουθεί στενά περίπου 27.000 κομμάτια τροχιακών συντριμμιών διαμέτρου 5 εκατοστών και άνω.Ωστόσο οι τρόποι αποτελεσματικής επίλυσης του προβλήματος ακόμη αναζητούνται…Εδώ και χρόνια, επιστήμονες και μηχανικοί εργάζονται πάνω σε διάφορες λύσεις, κυρίως με επίκεντρο υψηλής τεχνολογίας πανάκριβα ρομπότ, που θα μπορούσαν να συλλέγουν διαστημικά σκουπίδια ή να ωθούν πιο μακριά στο Διάστημα, μακριά από την τροχιά γύρω από τη Γη.Εξετάζονται επίσης άλλες, πιο φθηνές εναλλακτικές, π.χ. με τη χρήση στόλων drones για την προσάρτηση ειδικών μπαλονιών στα διαστημικά συντρίμμια, οδηγώντας τα στη συνέχεια σε μια ελεγχόμενη πτώση στη Γη, μέχρι να καούν στην ατμόσφαιρα.Η αποτελεσματικότητά τους ωστόσο αναμένεται να είναι μηδαμινή στα μικρά διαστημικά συντρίμμια, που παραμένουν επικίνδυνα και δύσκολα εντοπίσιμα.Ακόμη και στο μέγεθος ενός βατόμουρου, εξηγούν ειδικοί, κινείται «με ταχύτητα πολλαπλάσια του ήχου» και αποκτά τέτοια κινητική ενέργεια, όση έχει για παράδειγμα στη Γη ένα αμόνι σε ελεύθερη πτώση. Νέες «χρυσές» business Η NASA επέλεξε αντίθετα να επικεντρώσει μια νέα μελέτη αλλού.Βολικά και για την ίδια, η προσέγγιση ήταν στενά λογιστική.Με την παραδοχή λοιπόν ότι οι προσπάθειες για μετριασμό της δημιουργίας νέων διαστημικών σκουπιδιών θα έχουν μειωμένη απόδοση της επόμενες δεκαετίες, το Γραφείο Τεχνολογίας, Πολιτικής και Στρατηγικής της NASA έκανε μια ανάλυση κόστους-οφέλους διάφορων προσεγγίσεων.Στο επίκεντρο ήταν η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την απομάκρυνση, διαχείριση ή στοχευμένη καταστροφή τους και οι ελεγχόμενοι ελιγμοί δορυφόρων, του ISS και διαστημικών οχημάτων προς αποφυγή μιας επαπειλούμενης σύγκρουσης. Το συμπέρασμα; Βραχυπρόθεσμα, ίσως και εντός δεκαετίας, η πιο συμφέρουσα λύση κατά τη NASA είναι η χρήση επίγειων και διαστημικών λέιζερ για την απομάκρυνση μεγάλων ποσοτήτων μικρών διαστημικών συντριμμιών πλάτους 1 έως 10 εκατοστών και -συνδυαστικά με τη χρήση πυραύλων- για την απώθηση μεγάλων αντικειμένων προς «έγκαιρη αποφυγή σύγκρουσης».Προς κατευνασμό των εύλογων φόβων δε ότι τα λέιζερ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως όπλα κατά ενεργών δορυφόρων, η NASA αναφέρει ότι η ισχύς τους θα είναι χαμηλή.Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον βλέπει εν τω μεταξύ ένα πιθανό νέο λαμπρό πεδίο ανταγωνισμού στην αγορά που θα δημιουργηθεί γύρω από τα διαστημικά σκουπίδια.«Το μέγεθός της είναι άγνωστο, αν και μελέτες δείχνουν 100 εκατομμύρια δολάρια ή και περισσότερα ετησίως», υπογραμμίζεται στην έκθεση.«Το τοπίο είναι ευρέως διεθνές και οι αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε ξένους πελάτες», παρατηρεί η NASA.«Επιχειρήσεις ικανές να αποκτήσουν πλεονεκτήματα πρώιμης δραστηριοποίησης μπορούν να ενισχύσουν την εθνική ανταγωνιστικότητα», επισημαίνει, «υπό την προϋπόθεση ότι ορισμένα εμπόδια πολιτικής μπορούν να αντιμετωπιστούν». «Παιχνίδι» ευθυνών Η Συνθήκη για το Διάστημα του 1967 αντιπροσωπεύει το βασικό νομικό πλαίσιο του διαστημικού διεθνούς δικαίου.Ορίζει ότι η εξερεύνηση και η χρήση του Διαστήματος θα πραγματοποιούνται προς όφελος και συμφέρον όλων των χωρών, για ειρηνικούς σκοπούς.Απαγορεύει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων ή άλλων όπλων μαζικής καταστροφής σε ουράνια σώματα, σε τροχιά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο στο Διάστημα.Επίσης απαγορεύει οποιαδήποτε εθνική ιδιοποίησή του με αξίωση κυριαρχίας, χαρακτηρίζοντας τα κράτη υπεύθυνα για τις εθνικές διαστημικές δραστηριότητες, ανεξαρτήτως εάν αυτές προέρχονται από κυβερνητικούς ή μη φορείς.Κοντολογίς, αν ένας δορυφόρος StarLink χτυπήσει και καταστρέψει τον διαστημικό σταθμό της Κίνας, θα είναι υπεύθυνη η κυβέρνηση των ΗΠΑ και όχι ο Έλον Μασκ.Καθώς όμως οι ισορροπίες πια αλλάζουν, γίνονται πλέον προσπάθειες να μπουν και κάποιοι όροι.Τον περασμένο Σεπτέμβριο για παράδειγμα η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC) των ΗΠΑ -η οποία ρυθμίζει μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων των αμερικανικών εμπορικών δορυφόρων- ενέκρινε νέο κανονισμό για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων κινδύνων από τα διαστημικά σκουπίδια.Ως εκ τούτου μείωσε από 25 σε 5 χρόνια το χρονικό περιθώριο που έδινε σε φορείς εκμετάλλευσης δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά για την ασφαλή απομάκρυνσή τους μετά την ολοκλήρωση της αποστολής τους.Παραμένει ωστόσο αμφίβολο εάν αυτός ο πενταετής κανόνας θα υιοθετηθεί σε διεθνές επίπεδο.Στο μεσοδιάστημα τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν πρόσφατα ψήφισμα για τη μείωση της ποσότητας των διαστημικών σκουπιδιών από την εσκεμμένη καταστροφή δορυφόρων μέσω δοκιμών αντιδορυφορικών πυραυλικών συστημάτων (ASAT).Η πρόταση κατατέθηκε από τις ΗΠΑ, όχι τυχαία αφότου η Ρωσία είχε καταφύγει σε αυτή την πρακτική για την καταστροφή σοβιετικού δορυφόρου, εν μέσω φόβων ότι ήταν προάγγελος ενός… «πολέμου των άστρων».Απουσία εν τω μεταξύ μιας επικαιροποιημένης διεθνούς συνθήκης για το Διάστημα, κανείς δεν εμφανίζεται διατεθειμένος να δώσει μια ουσιαστική λύση στη βασική αιτία του προβλήματος: τη συνεχιζόμενη δημιουργία διαστημικών σκουπιδιών.

Αυτοψία σε διάσημο σουπερνόβα από το James Webb (βίντεο) Η εντυπωσιακή λεπτομερής εικόνα του σουπερνόβα Cas A (πηγή φωτό NASA, ESA, CSA, D. D. Milisavljevic (Purdue), T. Temim (Princeton), I. De Looze (Ghent University). Image Processing: J. DePasquale (STScI)) Το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο κατέγραψε μοναδικές εικόνες από μια αστρική έκρηξη.Στα τέλη του 17ου αιώνα στον ουρανό της Γης έφθασε το φως μιας αστρικής έκρηξης η οποία διαπιστώθηκε ότι συνέβη στον αστερισμό της Κασσιόπης σε απόσταση περίπου 11 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς. Αυτή η έκρηξη σουπερνόβα που ονομάστηκε Cassiopeia A (Cas A) αποτελεί διαχρονικό στόχο μελέτης των αστρονόμων με επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια και ήρθε η σειρά του πιο ισχυρού διαστημικού τηλεσκοπίου έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος για να στρέψει στο σουπερνόβα τα όργανα του και να καταγράψει τις πιο λεπτομερείς εικόνες και δεδομένα που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες.«Το Cas A αντιπροσωπεύει την καλύτερη ευκαιρία μας να κοιτάξουμε το πεδίο των συντριμμιών ενός άστρου που εξερράγη και να πραγματοποιήσουμε ένα είδος αστρικής αυτοψίας για να καταλάβουμε τι είδους άστρο ήταν αυτό και πώς εξερράγη» δηλώνει ο Ντάνι Μιλισάβλιεβιτς του Πανεπιστημίου Περντιού στην Πενσλιβάνια, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που έκανε τις παρατηρήσεις χρησιμοποιώντας το James Webb.Στην εικόνα που κατέγραψε το τηλεσκόπιο διακρίνεται η εξωτερική άκρη μιας φυσαλίδας υλικού που εκτοξεύτηκε από το σουπερνόβα. Τα πορτοκαλί και κόκκινα «πέπλα» αντιπροσωπεύουν εκπομπές από θερμή σκόνη. Το υλικό που εκτοξεύεται την έκρηξη έφτασε στα αέρια και την σκόνη που υπήρχε γύρω από το άστρο προκάλεσε την θέρμανση τους με αποτέλεσμα αυτά να αρχίσουν να λάμπουν. Μέσα στη φυσαλίδα υπάρχουν φωτεινά ροζ συσσωματωμένα νήματα που κινούνται προς το κέντρο της τα οποία αντιπροσωπεύουν ύλη από το άστρο που καταστράφηκε. Αυτά τα νήματα παράγουν εκπομπές από βαριά στοιχεία όπως το οξυγόνο, το νέον και το αργό, τα οποία το καταδικασμένο αστέρι δημιούργησε μέσω πυρηνικής σύντηξης πριν από την καταστροφή του. Οι ειδικοί εκτιμούν πώς όπως συμβαίνει συνήθως με την ύλη των σουπερνόβα έτσι και η ύλη του Cas A αποτελεί το δομικό υλικό δημιουργίας νέων άστρων και νέων πλανητών. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1459590/aytopsia-se-diasimo-soypernova-apo-to-james-webb-vinteo/

Ετοιμος να εκτοξευτεί ο σούπερ πύραυλος του Ελον Μασκ που θα μεταφέρει αποίκους στον Άρη (βίντεο) Ο πύραυλος Starship βρίσκεται στη πλατφόρμα εκτόξευσης της Space X αναμένοντας την άδεια για να ταξιδέψει στο Διάστημα (πηγή φωτό (@Twitter-@Elon Musk) Αντίστροφη μέτρηση για τον Starship, τον ισχυρότερο πύραυλο που έχει κατασκευάσει η ανθρωπότητα.H μεγαλύτερη ιδιωτική (αμιγώς) διαστημική εταιρεία στον κόσμο, η Space X, που ίδρυσε ο πολυπράγμων Ελον Μασκ προσπαθεί να φέρει επανάσταση στη διαστημική βιομηχανία τόσο στο εμπορικό της σκέλος όσο και σε αυτό της διαστημικής εξερεύνησης αλλά και της κατάκτησης του Διαστήματος από τον άνθρωπο. Πυρήνας αυτής της επανάστασης είναι η κατασκευή από την εταιρεία των πρώτων επαναχρησιμοποιούμενων πυραύλων η χρήση των οποίων μειώνει πάρα πολύ το κόστος των εκτοξεύσεων και γενικότερα των αποστολών με ότι θετικό αυτό συνεπάγεται για τη διαστημική δραστηριότητα.Παράλληλα η Space X κατασκευάζει πολύ μεγάλους σε μέγεθος και ισχύ πυραύλους που θα μπορούν να μεταφέρουν ολοένα και πιο μεγάλα φορτία αλλά και μεγάλο αριθμό επιβατών σε αποστάσεις πολύ μεγαλύτερες από αυτές που μπορούν να κινηθούν οι σημερινοί πύραυλοι. Ο πρώτος τέτοιος πύραυλος είναι ο Starship που έχει ύψος 132 μέτρα και μπορεί να μεταφέρει φορτίο ως 150 τόνων σε τροχιά γύρω από τη Γη και 100 τόνων στη Σελήνη. Ο πύραυλος μπορεί επίσης να μεταφέρει 100 επιβάτες σε διάφορες περιοχές του ηλιακού μας συστήματος. Ο Μασκ έχει δηλώσει ότι θέλει να δημιουργήσει μια μεγάλη αποικία στον Άρη χρησιμοποιώντας τον Starship, αποικία που θα αποτελείται από ένα εκατ. κατοίκους.Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές δοκιμαστικές πτήσεις του Starship πολλές εξ αυτών αποτυχημένες και εκείνες που ήταν πετυχημένες ήταν σε ύψη εντός των γήινων ορίων. Ο Starship βρίσκεται σε θέση εκτόξευσης στις εγκαταστάσεις της Space X στο Τέξας και η εταιρεία αναμένει το πράσινο φως των αρμόδιων Αρχών για να πραγματοποιηθεί η πρώτη εκτόξευση του πυραύλου με στόχο αυτή την φορά ο πύραυλος να βγει από τα σύνορα της Γης και φυσικά να επιστρέψει σώος και αβλαβής στον πλανήτη μας.Ο Ελον Μασκ έσπευσε να δηλώσει ότι η επιτυχής έκβαση της εκτόξευσης έχει ποσοστά επιτυχίας 50% και είναι πιθανό ο πύραυλος να εκραγεί σε κάποιο στάδιο του εγχειρήματος αναφέροντας ότι σε κάθε περίπτωση «δεν θα είναι μια βαρετή εκτόξευση». Τα στελέχη της Space X αναμένουν την έγκριση της Ομοσπονδιακής Διοίκησης Αεροπλοΐας των ΗΠΑ (FAA) η οποία όπως έγινε γνωστό μπορεί να δοθεί την Μεγάλη Δευτέρα και η εταιρεία δηλώνει έτοιμη να ξεκινήσει την αντίστροφη μέτρηση αμέσως μόλις λάβει την άδεια. Η Space X έδωσε στη δημοσιότητα ένα εντυπωσιακό βίντεο από τον πύραυλο και τις ετοιμασίες της εκτόξευσης του. Να σημειωθεί ότι ο πύραυλος αποτελείται από δύο μέρη το τμήμα που κάνει την προώθηση το οποίο ονομάζεται Super Heavy και το τμήμα που αποτελεί το σκάφος στο οποίο βρίσκονται οι επιβάτες που είναι το Starship. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1459045/etoimos-na-ektoxeytei-o-soyper-pyraylos-toy-elon-mask-poy-tha-metaferei-apoikoys-ston-ari-vinteo/

Εκπληκτικός τρισδιάστατος χάρτης μας ξεναγεί στον Άρη (βίντεο) πηγή φωτό NASA/JPL-Caltech/MSSS Οι φίλοι του Διαστήματος μπορούν να «επισκεφτούν» τον Κόκκινο Πλανήτη μέσα από την οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού τους.Οι δορυφόροι, τα ρομπότ εξερεύνησης αλλά και το drone που βρίσκονται στον Άρη στέλνουν καθημερινά στη Γη ένα πλήθος εικόνων του πλανήτη. O Κόκκινος Πλανήτης έχει χαρτογραφηθεί αλλά τα ολοένα και πιο σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία εμπλουτίζουν και βελτιώνουν την εικόνα που έχουμε για τον Άρη τον οποίο αναμένεται να επισκεφτεί σύντομα ο άνθρωπος.Το Εργαστήριο Πλανητικής Οπτικοποίησης Bill Murray του φημισμένου για τα τεχνολογικά του εργαστήρια Πανεπιστήμιο Caltech στη Καλιφόρνια δημιούργησε τον πρώτο τρισδιάστατο χάρτη του Άρη. Πρόκειται για ένα πραγματικά εντυπωσιακό χάρτη που επιτρέπει στο χρήστη να επιλέξει οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, να ζουμάρει και να το δει να εμφανίζεται μπροστά τα μάτια του. Η ερευνητική ομάδα που δημιούργησε το χάρτη χρειάστηκε περίπου έξι χρόνια χρόνια για να τα καταφέρει χρησιμοποιώντας περίπου 110.000 εικόνες του Άρη. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν αλγόριθμο ο οποίος οργάνωσε περίπου 100 χιλιάδες εικόνες του Άρη που βρίσκονταν ήδη σε βάσεις δεδομένων ενώ χρειάστηκε οι ερευνητές να προσθέσουν χειροκίνητα άλλες 13.000 εικόνες για να ολοκληρωθεί η δημιουργία του χάρτη.Ο χάρτης είναι τόσο λεπτομερής που καλύπτει 25 τετραγωνικά μέτρα της επιφάνειας του Άρη σε κάθε εικονοστοιχείο του (pixel). Αυτό σημαίνει ότι αν ο χάρτης επρόκειτο να εκτυπωθεί, η εικόνα των 5,7 τρισεκατομμυρίων pixel (5,7 Terapixel) θα ήταν μεγαλύτερη από ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. «Ήθελα κάτι τέτοιο εδώ και πολύ καιρό. Είναι και ένα όμορφο προϊόν τέχνης και επίσης χρήσιμο για την επιστήμη» δήλωσε η Λόρα Γκέρμπερ, στέλεχος του Εργαστηρίου Αεριώθησης της NASA η οποία συμμετείχε στη δημιουργία του χάρτη στέλνοντας αρκετό οπτικό υλικό στην ερευνητική ομάδα. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1459351/ekpliktikos-trisdiastatos-chartis-mas-xenagei-ston-ari-vinteo/

Υπόγεια βουνά: Κομμάτια του βυθού αρχαίων ωκεανών βυθίστηκαν μέχρι τον πυρήνα της Γης. Χάρη στην ανάλυση σεισμικών κυμάτων που καταγράφηκαν με δίκτυο αισθητήρων στην Ανταρκτική, ερευνητές αναφέρουν ότι ανακάλυψαν εκτάσεις αρχαίου ωκεάνιου βυθού που βυθίστηκαν μέχρι τον πυρήνα της Γης σε διάστημα εκατομμυρίων ετών.Ο φλοιός της Γης, το λεπτό εξωτερικό στρώμα του πλανήτη που περιλαμβάνει τις ηπείρους και τον βυθό των ωκεανών, δεν είναι μια στατική δομή αλλά συνεχώς «ανακυκλώνεται» λόγω της μετακίνησης των τεκτονικών πλακών.Στις περιοχές όπου δύο τεκτονικές πλάκες συγκρούονται, η μία επικρατεί και παραμένει στην επιφάνεια, ενώ η δεύτερη γλιστρά κάτω από την πρώτη και σταδιακά βυθίζεται στον γήινο μανδύα, το παχύ στρώμα ανάμεσα στον φλοιό και τον πυρήνα της Γης, ο οποίος αποτελείται από σίδηρο και νικέλιο.Άμεσες παρατηρήσεις είναι βέβαια αδύνατες σε αυτά τα βάθη, ωστόσο οι γεωλόγοι μπορούν να χαρτογραφούν τη δομή του μανδύα και του πυρήνα αναλύοντας σεισμικά κύματα που παράγονται από σεισμούς και διασχίζουν όλο τον πλανήτη (εικόνα πάνω). Η ταχύτητα και άλλα χαρακτηριστικά των κυμάτων αυτών αλλάζουν ανάλογα με τις ιδιότητες του υλικού στο οποίο ταξιδεύουν.Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο έγκριτο Science Advances, https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.add4838 διαπιστώνει ότι ο γήινος πυρήνας περιβάλλεται κατά τόπους από ένα σχετικά λεπτό στρώμα που επιβραδύνει τα σεισμικά κύματα. Η επιβράδυνση αυτή υποδεικνύει ότι το στρώμα αυτό είναι πυκνότερο από τον μανδύα, εξηγούν οι ερευνητές.Το στρώμα αυτό δεν είναι ομοιόμορφο σε όλη τη Γη αλλά χωρίζεται σε επιμέρους μάζες ανακυκλωμένου ωκεάνιου πυθμένα, ορισμένες από τις οποίες έχουν ύψος 5 χιλιόμετρα ενώ άλλες ξεπερνούν τα 40 χιλιόμετρα. Η μελέτη βασίστηκε σε καταγραφές από σεισμογράφους που εγκαταστάθηκαν στην Ανταρκτική (Lindsey Kenyon) Ενδείξεις για αυτές τις μάζες, οι οποίες μοιάζουν με υπόγεια βουνά πάνω στον πυρήνα, σε βάθος περίπου 3.200 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, είχαν προκύψει και από προηγούμενες μελέτες, οι οποίες όμως εξέτασαν μικρές περιοχές του πυρήνα.Η νέα μελέτη υποδεικνύει ότι τέτοια υπόγεια «βουνά» τυλίγουν τον πυρήνα σε μεγάλο μέρος της έκτασής τους.«Αναλύοντας χιλιάδες σεισμικές καταγραφές από την Ανταρκτική, η μέθοδος υψηλής ανάλυσης που εφαρμόσαμε αποκάλυψε αυτές τις λεπτές, ανώμαλες ζώνες υλικού στο όριο πυρήνα-μανδύα όπου κι αν κοιτάξαμε» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Έντουαρντ Γκαρνέρο του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα.«Το πάχος αυτού του υλικού κυμαίνεται από μερικά χιλιόμετρα σε δεκάδες χιλιόμετρα. Αυτό υποδεικνύει πως πρόκειται για βουνά πάνω στον πυρήνα, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις είναι πέντε φορές ψηλότερα από το Όρος Έβερεστ».Αυτά τα υπόγεια «βουνά», λένε οι ερευνητές, δεν αποκλείεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην μεταφορά θερμότητας από τον πυρήνα στην επιφάνεια της Γης.Πιθανότατα, πάντως, ο αρχαίος ωκεάνιος φλοιός δεν θα παραμείνει για πάντα στην ίδια θέση. Το υλικό αυτό μπορεί να παρασυρθεί από ρεύματα μάγματος, να φτάσει ξανά στην επιφάνεια έπειτα από εκατομμύρια χρόνια, και να γίνει έτσι και πάλι τμήμα του γήινου φλοιού.Η ανακύκλωση δεν σταματά ποτέ και φτάνει μέχρι την καρδιά του πλανήτη. https://www.in.gr/2023/04/09/b-science/episthmes/kommatia-tou-vythou-arxaion-okeanon-vythistikan-mexri-ton-pyrina-tis-gis/

Ελληνίδα φοιτήτρια έφτιαξε «διαστημικό» κοκτέιλ για την επερχόμενη αποστολή της ESA στο Δία. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο διαστημικό διαγωνισμό για την αποστολή JUICE που ξεκινά το ταξίδι της σε λίγες μέρες.Πυρετωδώς ετοιμάζεται ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) για την αποστολή JUICE που είναι προγραμματισμένη να εκτοξευτεί στις 13 Απριλίου το σκάφος της οποίας θα μελετήσει το Δία και ορισμένα από τα φεγγάρια του που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο επιστημονικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια σημαντική αποστολή αφού ανάμεσα στα άλλα θα καταγραφούν δεδομένα σχετικά με την πιθανότητα ύπαρξης ζωής στο σύστημα του Δία. Η ESA οργάνωσε ένα διαγωνισμό στον οποίο κάλεσε τους συμμετέχοντες να δημιουργήσουν έναν χυμό (juice) εμπνευσμένο φυσικά από το όνομα της αποστολής. Στις δέκα καλύτερες δημιουργίες εντάσσεται και μια ελληνική, της φοιτήτριας, Ελένης Κουτσιώνα. Η διαστημική αποστολή πάντως δεν έχει δανειστεί το όνομά της από κάποιον χυμό. Ο τίτλος της αποτελεί σύντμηση του «Jupiter Icy Moon Explorer» («Εξερευνητής των παγωμένων φεγγαριών του Δία»). Η πρωτοποριακή αποστολή αναμένεται να φτάσει στον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, Δία, σε οκτώ χρόνια για να κάνει λεπτομερείς παρατηρήσεις και θα κάνει για τρία χρόνια 35 κοντινές διελεύσεις στους τρεις δορυφόρους του, δηλαδή τον Γανυμήδη, την Καλλιστώ και την Ευρώπη, πριν μπει σε τροχιά γύρω από τον Γανυμήδη. Μάλιστα, θα είναι η πρώτη αποστολή που θα βρεθεί ποτέ σε τροχιά γύρω από ένα άλλο φεγγάρι πέρα από το δικό μας, τον Γανυμήδη, που είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι του Δία.Η ESA προσκάλεσε τους ενδιαφερόμενους να φτιάξουν ένα mocktail, ένα κοκτέιλ χωρίς αλκοόλ δηλαδή, και ο νικητής τής πιο ευφάνταστης συνταγής θα προσκληθεί στο Κέντρο Ελέγχου της ESA στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας για να παρακολουθήσει την εκτόξευση του JUICE. Κατατέθηκαν 70 συμμετοχές και οι συμμετέχοντες άντλησαν έμπνευση από το διαστημικό σκάφος, την Γαλλική Γουιάνα από όπου θα εκτοξευθεί, τους επιστημονικούς στόχους της αποστολής, τα ουράνια σώματα που θα επισκεφθεί και γενικότερα το ταξίδι στο Διάστημα.Δημιούργησαν πρωτότυπους χυμούς, smoothies, κρύους καφέδες και παγωμένα τσάγια και όπως σημειώνει η ESA στη σχετική ανακοίνωσή της «αναδημιούργησαν την εσωτερική δομή των φεγγαριών με στρώσεις από παγωμένα φρούτα, πάγο και γιαούρτι, αφρώδεις ωκεανούς και παγωμένα κελύφη. Ο Δίας και η στροβιλώδης, νεφελώδης ατμόσφαιρά του αποτυπώθηκε επίσης μοναδικά με ποτά που άλλαζαν χρώμα και με οπίσθιο φωτισμό για τη δημιουργία ειδικών εφέ παρουσίασης».Μέσα στην τελική δεκάδα βρίσκεται και το smoothie της Ελληνίδας φοιτήτριας Ελένης Κουτσιώνα, για το οποίο η κριτική επιτροπή έκανε ειδική μνεία, καθώς είχε δύο πρωτοτυπίες. Η πρώτη ότι χρησιμοποίησε φρούτα σε αναλογία 1:2:4 για να αποτυπώσει το συντονισμό στις τροχιές των τριών φεγγαριών: όταν ο Γανυμήδης κάνει μία τροχιά γύρω από τον Δία, η Ευρώπη κάνει δύο και η Ιώ (ο τρίτος σε μέγεθος δορυφόρος του Δία, με έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα) κάνει τέσσερις. Η δεύτερη πρωτοτυπία που έκανε τη συνταγή να ξεχωρίσει, ήταν η τοποθέτηση βάφλας επάνω από το smoothie σε σχήμα που παραπέμπει στα ηλιακά πάνελ που θα έχει πάνω του το διαστημικό σκάφος.Η Ελένη Κουτσιώνα δείχνει κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τομέα της Αστροφυσικής και συμμετέχει και στην αστρονομική ομάδα των φοιτητών του Πανεπιστημίου. Στο πλαίσιο αυτό, η 23χρονη φοιτήτρια παρακολουθεί τα νέα της ESA και διαβάζει ό,τι γράφεται σχετικά με την αποστολή. Έτσι, έμαθε και για τον διαγωνισμό και αποφάσισε να λάβει μέρος. Κίνητρό της ήταν το έπαθλο, καθώς εάν κέρδιζε θα μπορούσε να ζήσει την εμπειρία της παρακολούθησης της εκτόξευσης από το κέντρο ελέγχου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.Η συνταγή της Ελένης είναι εμπνευσμένη από πολλές πτυχές της διαστημικής αποστολής. Για την παρασκευή του χρησιμοποίησε τόσα υλικά όσα είναι τα επιστημονικά όργανα που θα έχει πάνω του το διαστημικό σκάφος. Επέλεξε κόκκινα, κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα (στην αναλογία 1:2:4 που εκθειάστηκε από την ESA), ώστε να θυμίζουν τα χρώματα του Δία. Χρησιμοποίησε αλάτι και ανθρακούχο νερό που παραπέμπουν στους υπόγειους ωκεανούς των φεγγαριών, ενώ ο πάγος θυμίζει την παγωμένη επιφάνεια των τριών φεγγαριών. Επιπλέον, η συνταγή περιλαμβάνει και γιαούρτι («ελληνικό γιαούρτι», όπως αποκαλείται διεθνώς) ως αναφορά στα ονόματα του Δία και των φεγγαριών που είναι εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία. Τέλος, ως επιστέγασμα η Ελένη Κουτσιώνα έβαλε μια βάφλα στο σχήμα του διαστημικού σκάφους και ζωγράφισε με χρώμα ζαχαροπλαστικής το λογότυπο της ESA. Μπορεί να μην έλαβε την πρώτη θέση, ωστόσο η νεαρή φοιτήτρια δηλώνει ενθουσιασμένη για την κατάταξή της στην τελική δεκάδα. Οι νικητές θα λάβουν αναμνηστικά δώρα της αποστολής και της ESA. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1459595/ellinida-foititria-eftiaxe-diastimiko-kokteil-gia-tin-eperchomeni-apostoli-tis-esa-sto-dia/

Το James Webb κοιτάζει τον Ουρανό. Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb πήρε μια εκπληκτική φωτογραφία του πλανήτη Ουρανού. Στη νέα εικόνα βλέπουμε εντυπωσιακούς δακτυλίους τους, καθώς και φωτεινά χαρακτηριστικά στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Ο Ουρανός είναι ο έβδομος σε απόσταση από τον Ήλιο, ο τρίτος μεγαλύτερος και ο τέταρτος σε μάζα πλανήτης του Ηλιακού συστήματος. Διαθέτει 27 δορυφόρους και 13 γνωστούς δακτυλίους, έντεκα από τους οποίους είναι ορατοί στις εικόνες του Webb. Λόγω της μεγάλης απόστασής του από τη Γη, δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι. Όλοι οι δακτύλιοι και οι δορυφόροι βρίσκονται σχεδόν στο ίδιο επίπεδο, το επίπεδο του Ισημερινού του πλανήτη.Στις εικόνες του James Webb, βλέπουμε τον πλανήτη με περισσότερες λεπτομέρειες, που καταδεικνύουν πόσο δυναμική είναι η ατμόσφαιρα του Ουρανού. Στη δεξιά πλευρά του πλανήτη υπάρχει μια περιοχή λάμψης στον πόλο που βλέπει προς τον Ήλιο, γνωστή ως «πολικό κάλυμμα» (polar cap) – φαίνεται να εμφανίζεται όταν ο πόλος εισέρχεται στο άμεσο ηλιακό φως το καλοκαίρι και εξαφανίζεται το φθινόπωρο. Τα δεδομένα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τον επί του παρόντος μυστηριώδη μηχανισμό πίσω από αυτό το χαρακτηριστικό. Το χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τον Ουρανό από όλους τους άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος είναι ότι ο άξονας περιστροφής γύρω από τον εαυτό του βρίσκεται σχεδόν πάνω στην εκλειπτική, το επίπεδο δηλαδή πάνω το οποίο βρίσκεται η τροχιά του γύρω από τον Ήλιο. Έτσι, καθώς ο Ουρανός περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και τον εαυτό του, μοιάζει σαν να «κυλά» πάνω στην τροχιά του. Καθώς οι δορυφόροι και οι δακτύλιοί του περιστρέφονται κάθετα στον ισημερινό του πλανήτη, το όλο σύστημα μοιάζει σαν ένας «στόχος». Το αποτέλεσμα στο «ημερολόγιο» του Ουρανού είναι ότι κάθε πόλος έχει πολύ μεγάλη περίοδο νύχτας και μια πολύ μεγάλη περίοδο ημέρας, 42 γήινα έτη. Ο Ουρανός χρειάζεται 84 χρόνια για μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο. Τώρα επικρατεί προχωρημένη άνοιξη στο βόρειο πόλο, ο οποίος είναι ορατός, ενώ το καλοκαίρι στον βόρειο πόλο θα είναι το 2028. Το James Webb αποτύπωσε επίσης πολλούς από τους 27 γνωστούς δορυφόρους του Ουρανού: https://physicsgg.me/2023/04/06/το-james-webb-κοιτάζει-τον-ουρανό/

Ραδιοφωνικά σήματα από εξωπλανήτη στο μέγεθος της Γης. … εντόπισαν οι αστρονόμοι Έντονο ενδιαφέρον έχουν προκαλέσει εκπομπές ραδιοσημάτων από απόσταση 12 ετών φωτός από το Ηλιακό Σύστημα- με επιστήμονες να θεωρούν πως ίσως υποδεικνύει πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ του άστρου YZ Ceti και ενός πιθανού βραχώδους πλανήτη σε κοντινή τροχιά γύρω από αυτό.Το μαγνητικό πεδίο της Γης κάνει και άλλα πράγματα από το να κάνει τις πυξίδες να δουλεύουν σωστά- για την ακρίβεια, βοηθά τον πλανήτη μας να διατηρεί την ατμόσφαιρά του αντανακλώντας σωματίδια υψηλής ενέργειας και πλάσμα που εκτοξεύεται τακτικά από τον Ήλιο- και επιστήμονες εντόπισαν έναν πιθανό πλανήτη σαν την Γη (στο μέγεθος της Γης) σε άλλο ηλιακό σύστημα (εξωπλανήτης) ως σοβαρό υποψήφιο επίσης για μαγνητικό πεδίο. Πρόκειται για τον YZ Ceti b, έναν βραχώδη πλανήτη σε τροχιά γύρω από ένα άστρο σε απόσταση περίπου 12 ετών φωτός από τη Γη.Οι ερευνητές Σεμπάστιαν Πινέντα και Τζάκι Βίλαντσεν παρατήρησαν ένα επαναλαμβανόμενο ραδιοσήμα που εκπεμπόταν από το άστρο YZ Ceti χρησιμοποιώντας το ραδιοτηλεσκόπιο Karl G. Jansky Very Large Array, το οποίο διαχειρίζεται το National Radio Astronomy Observatory του US National Science Foundation. Οι Πινέντα και Βίλαντσεν διερευνούν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ μακρινών άστρων και των πλανητών σε τροχιά. Η έρευνά τους δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy.«Η έρευνα για πιθανώς κατοικήσιμους κόσμους ή κόσμους με ζωή σε άλλα ηλιακά συστήματα εξαρτάται εν μέρει από το αν είσαι σε θέση να διαπιστώσεις εάν βραχώδεις εξωπλανήτες σαν τη Γη έχουν μαγνητικά πεδία» είπε ο Τζο Πέσε του NSF, διευθυντής προγράμματος για το National Radio Astronomy Observatory. «Η έρευνα αυτή δεν δείχνει μόνο πως αυτός ο συγκεκριμένος βραχώδης εξωπλανήτης πιθανώς έχει μαγνητικό πεδίο μα παρέχει και μια υποσχόμενη μέθοδο για να βρεθούν περισσότεροι».Το μαγνητικό πεδίο ενός πλανήτη μπορεί να εμποδίσει τη φθορά της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη στο πέρασμα του χρόνου από σωματίδια που εκπέμπονται από το άστρο του, εξηγεί ο Πινέντα, αστροφυσικός του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. «Το αν ένας πλανήτης επιβιώσει με ατμόσφαιρα ή όχι εξαρτάται από το αν έχει ισχυρό μαγνητικό πεδίο ή όχι».«Βλέπω αυτό το πράγμα που δεν έχει δει κανείς άλλος πριν» λέει η Βίλαντσεν, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο Μπάκνελ, για τη στιγμή που απομόνωσε το ραδιοσήμα ενώ εξέταζε δεδομένα στο σπίτι της ένα σαββατοκύριακο. «Είδαμε την αρχική έκλυση και ήταν όμορφη» λέει ο Πινέντα. «Όταν την ξαναείδαμε, έδειχνε πως, εντάξει, ίσως να έχουμε στα αλήθεια κάτι εδώ».Οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα αστρικά ραδιοσήματα που εντόπισαν παράγονται από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του μαγνητικού πεδίου του εξωπλανήτη και του άστρου γύρω από το οποίο κινείται. Ωστόσο για να εντοπίζονται τέτοια ραδιοκύματα σε μεγάλες αποστάσεις πρέπει να είναι πολύ ισχυρά. Ενώ μαγνητικά πεδία είχαν προηγουμένως εντοπιστεί σε τεράστιους εξωπλανήτες σαν τον Δία, το να γίνεται αυτό με συγκριτικά μικρούς εξωπλανήτες σαν τη Γη απαιτεί διαφορετική τεχνική.Καθώς τα μαγνητικά πεδία είναι αόρατα, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί εάν ένας μακρινός πλανήτης έχει όντως ένα, όπως εξηγεί η Βίλαντσεν. «Αυτό που κάνουμε είναι να ψάχνουμε έναν τρόπο να τους δούμε» προσθέτει. «Ψάχνουμε πλανήτες που είναι πραγματικά κοντά στα άστρα τους και έχουν παρόμοιο μέγεθος με τη Γη. Οι πλανήτες αυτοί είναι πολύ κοντά στα άστρα τους για να αποτελούν μέρη στα οποία θα μπορούσε να ζήσει κανείς, μα επειδή είναι τόσο κοντά οι πλανήτες περνούν μέσα από πολύ υλικό που προέρχεται από το άστρο. Αν ένας πλανήτης έχει μαγνητικό πεδίο και περνά μέσα από πολύ αστρικό υλικό, θα κάνει το άστρο να εκπέμπει φωτεινά ραδιοκύματα».Το ΥΖ Ceti, ένας μικρός ερυθρός νάνος, και ο γνωστός του εξωπλανήτης, YZ Ceti b, αποτελούν ιδανικό ζεύγος επειδή ο εξωπλανήτης είναι τόσο κοντά στο άστρο που ολοκληρώνει μια πλήρη τροχιά μέσα σε μόλις δύο ημέρες (συγκριτικά, στο Ηλιακό Σύστημα, τον μικρότερο χρόνο έχει ο Ερμής, στις 88 ημέρες). Καθώς πλάσμα από το YZ Ceti αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη, υπάρχει αλληλεπίδραση και με το μαγνητικό πεδίο του ίδιου του άστρου, οπότε και παράγονται ραδιοκύματα αρκετά ισχυρά για να παρατηρούνται από τη Γη. Η ισχύς τους μπορεί να μετρηθεί, επιτρέποντας στους ερευνητές να διαπιστώσουν πόσο ισχυρό μπορεί να είναι το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη.Οι ερευνητές θεωρούν πως αν και ο YZ Ceti b είναι ο καλύτερος υποψήφιος προς το παρόν ως βραχώδης εξωπλανήτης με μαγνητικό πεδίο, δεν πρόκειται για μια υπόθεση που έχει «κλείσει» και απαιτείται ακόμα πολλή δουλειά πριν επιβεβαιωθεί οτιδήποτε. https://physicsgg.me/2023/04/09/ραδιοφωνικά-σήματα-από-εξωπλανήτη-στ/

Μια παράξενη ευθεία γραμμή νεαρών άστρων. … μήκους 200.000 ετών φωτός Εκόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble: Ένα πρωτοφανές ίχνος από νεογέννητα άστρα μήκους 200.000 ετών φωτός. Μάλλον οφείλεται σε μια τεράστια αδέσποτη μαύρη τρύπα Μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα που τρέχει μακριά από τον γαλαξία της με ταχύτητα που θα μπορούσε να ταξιδέψει από τη Γη στη Σελήνη σε μόλις 14 λεπτά, εντόπισαν αστρονόμοι, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο Γέιλ.Αναλύοντας εικόνες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA οι ερευνητές ανακάλυψαν μια ασυνήθιστη, πολύ λεπτή, σχεδόν ευθεία λωρίδα νεαρών αστεριών. Έπειτα από παρατηρήσεις με το φασματόμετρο απεικόνισης χαμηλής ανάλυσης και το φασματογράφο εγγύς υπερύθρου του Αστεροσκοπείου Keck συμπέραναν ότι έβλεπαν το επακόλουθο μιας μαύρης τρύπας που πετούσε. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο περιοδικό «The Astrophysical Journal Letters». https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acba86 Καλλιτεχνική απεικόνιση της τεράστιας μαύρης τρύπας που που εκτινάχθηκε από το κέντρο ενός γαλαξία υποδοχής εξαιτίας της αλληλεπίδρασής της με άλλες δυο μαύρες τρύπες. Καθώς η μαύρη τρύπα διασχίζει τον διαγαλαξιακό χώρο, συμπυκνώνει το αραιό αέριο που συναντά στην πορεία της. «Πιστεύουμε ότι βλέπουμε ένα κύμα πίσω από τη μαύρη τρύπα, όπου το αέριο ψύχεται και είναι σε θέση να σχηματίσει αστέρια. Έτσι βλέπουμε τον σχηματισμό άστρων που ακολουθούν τη μαύρη τρύπα», δηλώνει ο καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Πίτερ Βαν Ντόκουμ. Όπως προσθέτει χαρακτηριστικά: «Αυτό που βλέπουμε είναι αυτό που επακολουθεί. Όπως τα απόνερα πίσω από ένα πλοίο, βλέπουμε τα απόνερα πίσω από τη μαύρη τρύπα».Ο Πίτερ Βαν Ντόκουμ σημειώνει ότι «κάτι τέτοιο δεν έχουμε δει ποτέ πουθενά στο σύμπαν». «Γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό ότι υπάρχουν υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες και είχε προβλεφθεί εδώ και περίπου 50 χρόνια ότι κάποιες φορές θα μπορούσαν να εκτιναχθούν από τους γαλαξίες. Εάν επιβεβαιωθεί, αυτή θα είναι η πρώτη απόδειξη μιας φυγής υπερμεγέθους μαύρης τρύπας, που θα αποδεικνύει αυτή την πρόβλεψη».Μια πιθανή εξήγηση για τη μαύρη τρύπα που απομακρύνθηκε από τον γαλαξία καταγωγής της αφορά στη συγχώνευση δύο γαλαξιών, που και οι δύο περιέχουν μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στον πυρήνα τους. Καθώς οι μαύρες τρύπες στριφογυρίζουν η μία γύρω από την άλλη στο κέντρο του νέου συγχωνευμένου γαλαξία, μια τρίτη υπερμεγέθης μαύρη τρύπα μέσα σε άλλο γαλαξία εισβάλει και η αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών δημιουργεί αρκετή ταχύτητα ώστε να τορπιλίσει μια από τις τρεις μαύρες τρύπες. Κάτι σαν ένα γαλαξιακό μπιλιάρδο μεταξύ τριών τεράστιων μαύρων τρυπών.Σε επόμενο στάδιο οι ερευνητές επιδιώκουν να κάνουν παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb και το διαστημικό Αστεροσκοπείο Ακτινών Χ Chandra για να επιβεβαιώσουν εάν η ανακάλυψή τους είναι στην πραγματικότητα μια μαύρη τρύπα- φυγάς. https://physicsgg.me/2023/04/07/μια-παράξενη-ευθεία-γραμμή-νεαρών-άσ/

Κατά τη διάρκεια μεγάλων διαστημικών πτήσεων, πρέπει να γνωρίζετε πώς αλληλεπιδρούν οι κοσμοναύτες και οι αστροναύτες μεταξύ τους. Άλλωστε, κάθε κάτοικος του τροχιακού σταθμού έχει πίσω του μια διαφορετική εμπειρία - πολιτιστική και επαγγελματική. Για αυτό, το πείραμα Interaction-2 διεξάγεται στον ISS. Κάθε μέλος του πληρώματος επιλέγει 9 συναδέλφους - στο διάστημα και στη Γη, καθώς και τρεις από τις δικές του εικόνες (I-ideal, I-real και I-past). Και μετά τα αξιολογεί με υποκειμενικά ψυχολογικά κριτήρια. Για την παρακολούθηση της αλλαγής των στάσεων, τέτοιες έρευνες διεξάγονται πριν, κατά τη διάρκεια της πτήσης (κάθε 2 εβδομάδες) και μετά από αυτήν. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ως περιγραφή των γενικών τάσεων, χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένο άτομο. Τέτοιες έρευνες σε έναν κλειστό χώρο 400 χλμ από τη Γη βοηθά όχι μόνο στο διάστημα. Τα αποτελέσματα χρησιμοποιούνται για ψυχολογική επιλογή και υποστήριξη διαφόρων διεθνών ομάδων. Για παράδειγμα, πληρώματα πολιτικής αεροπορίας, εργαζόμενοι σε πλατφόρμα πετρελαίου, μέλη επιστημονικών αποστολών ή αθλητικών ομάδων. Σχετικά με άλλα θέματα σχετικά με το ISS - στην καθημερινή αναφορά: https://www.roscosmos.ru/39116/ https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566992

Η επαναπροσέγγιση του διαστημικού σκάφους Soyuz MS-23 ξεκίνησε στον ISS Σήμερα στις 11:44:55 ώρα Μόσχας στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το επανδρωμένο διαστημικό σκάφος Soyuz MS-23 αποσυνδέθηκε από τη μονάδα Poisk για να μετακινηθεί στο Prichal. Η επέμβαση εκτελείται χειροκίνητα από τον Σεργκέι Προκόπιεφ, μαζί με αυτόν στο πλοίο είναι ο κοσμοναύτης της Roscosmos Ντμίτρι Πέτελιν και ο αστροναύτης της NASA Φρανσίσκο Ρούμπιο. Η σύνδεση του Soyuz MS-23 στη μονάδα Prichal έχει προγραμματιστεί για τις 12:23 ώρα Μόσχας. https://vk.com/roscosmos?z=video-30315369_456243541%2Fc3f733a156b2d78149%2Fpl_wall_-30315369 https://vk.com/roscosmos?z=video-30315369_456243541%2Fc3f733a156b2d78149 https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566984

Συνεχίζουμε τη συζήτηση για την ιατρική έρευνα στο ISS Η προτεραιότητα της επανδρωμένης αστροναυτικής είναι η υγεία των αστροναυτών και η ασφάλεια των πτήσεων. Ένας μεγάλος αριθμός πειραμάτων στην τροχιά είναι αφιερωμένος στη διαστημική ιατρική και στη μελέτη του πώς το διάστημα επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Χθες στο τμήμα της Ρωσίας, μελετήθηκε η βιοηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς σε ηρεμία, πραγματοποιήθηκε καθημερινή παρακολούθηση Holter (διάγνωση καρδιαγγειακών παθήσεων με χρήση ειδικής συσκευής), μετρήθηκε η αρτηριακή πίεση, ελέγχθηκαν η όραση και η ακοή. Οι κοσμοναύτες της Roscosmos πραγματοποίησαν επίσης το πείραμα Cardiovector - σε αυτή τη μελέτη, ελέγχεται η κατανομή της δύναμης και της ενέργειας των καρδιακών συσπάσεων. Αυτή η μελέτη λύνει επίσης πολλά γήινα προβλήματα - τα αποτελέσματα βρήκαν εφαρμογή στη Γη στην αποκατάσταση μετά από καρδιακή προσβολή, καθώς και στην πρόληψη στην αθλητιατρική. Σχετικά με άλλες υποθέσεις σε τροχιά - στην καθημερινή αναφορά: https://www.roscosmos.ru/39110/ https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566980

Επαναδέσμευση στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό σήμερα! Το Soyuz MS-23 θα μετακινηθεί από τη μονάδα Poisk στη μονάδα Prichal. Η επέμβαση θα γίνει χειροκίνητα από τον Σεργκέι Προκόπιεφ, μαζί με αυτόν στο διαστημόπλοιο θα είναι ο κοσμοναύτης Ντμίτρι Πέτελιν και ο αστροναύτης Φρανσίσκο Ρούμπιο. Διαχωρισμός του Soyuz MS-23 από το Poisk - στις 11:45 ώρα Μόσχας, ελλιμενισμός του στο Berth - στις 12:23 ώρα Μόσχας. Γιατί χρειάζεται αυτό; Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των «διαστημικών περιπάτων». Την άνοιξη-καλοκαίρι του 2023, οι αστροναύτες θα πάνε στο διάστημα από τη μονάδα Poisk. 🎥 Συντονιστείτε στις 11:30 ώρα Μόσχας https://vk.com/roscosmos?z=video-30315369_456243541%2Fc9db745311e0d722b8 https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566982

Έρχονται οι τεχνητές βροχές μετεωριτών (βίντεο) Ενας δορυφόρος θα δημιουργεί τεχνητή βροχή μετεωριτών (πηγή φωτό ALE) Ιαπωνική εταιρεία κατασκευάζει διαστημικά πυροτεχνήματα.Η ιαπωνική εταιρεία ALE έχει θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο όσο και άκρως εντυπωσιακό αν υλοποιηθεί σχέδιο. Θέλει να δημιουργήσει τεχνητή βροχή μετεωριτών. Ένας μικρο-δορύφορος της εταιρείας θα βρίσκεται σε απόσταση 200 χλμ. από την επιφάνεια της Γης και θα απελευθερώνει μικρά σφαιρίδια γεμάτα με αέριο. Όπως και οι πραγματικοί διάττοντες αστέρες, τα σφαιρίδια θα καίγονται –με πιο αργό ρυθμό- κατά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα της Γης, ενώ θα «ζωγραφίζουν» τον ουρανό με αρκετά διαφορετικά χρώματα, ανάλογα με το αέριο που περιέχουν.Αυτά τα μεταλλικά σφαιρίδια έχουν διάμετρο μόλις ενός εκατοστού και μάζα λίγων γραμμαρίων και διαθέτουν μια μυστική χημική φόρμουλα που τις κάνει να φωτίζονται από την τριβή της επανεισόδου, με ταχύτητες έως 8 χλμ./δευτ. Η εταιρεία αναφέρει ότι τα σφαιρίδια θα ταξιδεύουν πιο αργά και θα ανάβουν για περισσότερο από τα φυσικά πεφταστέρια με κάθε σφαιρίδιο να γίνεται ορατό έως και δέκα δευτερόλεπτα το καθένα σε μια έκταση 200 χλμ.Αυτά τα σφαιρίδια δεν θα έχουν μόνο ψυχαγωγική χρήση, να πληρώνει δηλαδή κάποιος απλά για να βλέπει το εντυπωσιακό θέαμα στον νυχτερινό ουρανό, αλλά θα έχουν και ερευνητική πλευρά. Θα μπορούν να βοηθούν στη συλλογή δεδομένων για το τρίτο στρώμα της ατμόσφαιρας της Γης – τη «μεσόσφαιρα». Αυτή δεν είναι μια εύκολη περιοχή για μελέτη, καθώς τα μετεωρολογικά μπαλόνια και τα αεροσκάφη δεν μπορούν να πετάξουν αρκετά ψηλά για να την φτάσουν ενώ ταυτόχρονα είναι πολύ χαμηλά για να την παρατηρήσουν οι δορυφόροι.Οι επιστήμονες θα μπορούν να συλλέγουν πληροφορίες για την ταχύτητα του ανέμου και την ατμοσφαιρική σύνθεση ακολουθώντας τη διαδρομή και την εκπομπή φωτός των τεχνητών μετεωριτών. Οι μηχανικοί της ALE θα μπορούν να ελέγχουν τη θέση, την ταχύτητα και το χρόνο των σφαιριδίων έτσι ώστε αυτά να μπορούν να εκτελέσουν σωστά την ερευνητική τους αποστολή. Η εταιρεία ήθελε να έχει έτοιμο το σύστημα της τεχνητής βροχής μετεωριτών στην Ολυμπιάδα του Τόκιο που πραγματοποιήθηκε το 2021 αλλά δεν τα κατάφερε και ανακοίνωσε τώρα ότι θα κάνει την πρώτη επίσημη προσπάθεια της το 2025. «Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη της ανθρωπότητας και να φέρουμε το Διάστημα πιο κοντά σε όλους μας, επεκτείνοντας την περιοχή της ανθρώπινης δραστηριότητας πέρα από τη Γη για να ανακαλύψουμε, να συλλέξουμε και να εφαρμόσουμε βασικά δεδομένα από το Διάστημα. Ως πρώτο βήμα, ίδρυσα την ALE για να δημιουργήσω το πρώτο ανθρωπογενές πεφταστέρι στον κόσμο, για να εμπνεύσω την υλοποίηση θαυμάτων και να πυροδοτήσω την επιστημονική περιέργεια» αναφέρει η δρ. Λένα Οκατζίνα, ιδρύτρια και επικεφαλής της ALE. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1458254/erchontai-oi-technites-vroches-meteoriton-vinteo/

Τι είναι αυτός ο πελώριος φωτεινός δακτύλιος πάνω από την Ιταλία; Τα ELVE είναι λάμψεις στην ιονόσφαιρα που προκαλούνται από ισχυρούς κεραυνούς. Ένας γιγάντιος δακτύλιος απόκοσμου κοκκινωπού φωτός, κάτι σαν υπερμέγεθες UFO από άλλη διάσταση, εμφανίστηκε για μια στιγμή πάνω από την Ιταλία στις 27 Μαρτίου.Το ανθρώπινο μάτι πιθανότατα δεν θα είχε αντιληφθεί το ασυνήθιστο φαινόμενο, το οποίο διήρκεσε μόνο μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου.Ωστόσο η στιγμιαία λάμψη καταγράφηκε από τον φωτογράφο Βάλτερ Μπινότο, ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ώρα στην πόλη του Ποσάνο στη βόρεια Ιταλία, περίπου 60 χλμ βορειοδυτικά της Βενετίας.Στην πραγματικότητα, ο κόκκινος δακτύλιος δεν βρισκόταν ακριβώς πάνω από την πόλη. Σύμφωνα με τον Μπινότο, ο δακτύλιος ήταν πραγματικά τεράστιος, με διάμετρο 360 χιλιομέτρων, και άναψε για μια στιγμή πάνω από την κεντρική Ιταλία και την Αδριατική σε ύψος 100 χιλιομέτρων.Σύμφωνα με το Spaceweather.com. https://www.spaceweather.com/archive.php?view=1&day=01&month=04&year=2023 το φαινόμενο ήταν ένα ELVE, τα αρχικά της φράσης «εκπομπή φωτός και διαταραχών πολύ χαμηλής συχνότητας λόγω πηγών ηλεκτρομαγνητικών παλμών» (ο όρος είναι λογοπαίγνιο με τη λέξη elves που σημαίνει «ξωτικά»).Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται όταν ηλεκτρομαγνητικοί παλμοί που εκπέμπονται από ισχυρούς κεραυνούς φτάνουν μέχρι την ιονόσφαιρα, το ιονισμένο στρώμα της ατμόσφαιρας που εκτείνεται σε ύψος από τα 60 μέχρι τα 640 χιλιόμετρα.Εκεί, οι ηλεκτρομαγνητικές ριπές των κεραυνών διεγείρουν άτομα αζώτου, τα οποία στη συνέχεια εκτονώνονται εκπέμποντας κοκκινωπό φως.«Το ELVE προκλήθηκε από ισχυρό κεραυνό σε καταιγίδα κοντά στην Ανκόνα, περίπου 285 χιλιόμετρα νότια από εμένα» ανέφερε ο Μπινότο.Δεδομένου ότι διαρκούν μόνο μια στιγμή, και συχνά κρύβονται από σύννεφα σε μικρότερο ύψος, τα ELVE ήταν άγνωστα στην επιστήμη μέχρι το 1990, οπότε εντοπίστηκαν σε εικόνες των αμερικανικών διαστημικών λεωφορείων.Σύμφωνα με το Spaceweather.com, η φωτογραφία που τράβηξε ο Μπινότο είναι πιθανότατα «η καλύτερη εικόνα» ενός ELVE όπως φαίνεται από το έδαφος.Από το 2019 ο φωτογράφος έχει απαθανατίσει εκατοντάδες ELVE και άλλα «παροδικά φωτεινά φαινόμενα», διάφορα είδη λάμψης που εμφανίζονται στην ιονόσφαιρα πάνω από καταιγίδες. Όπως λέει, το ELVE πάνω από την Ιταλία ήταν «μια από τις μεγαλύτερες δομές» που έχει δει.Χωρίς τη φωτογραφία του, κανείς δεν θα είχε αντιληφθεί το φωτεινό στεφάνι πάνω από τη χώρα. https://www.tanea.gr/2023/04/05/science-technology/ti-einai-aytos-o-pelorios-foteinos-daktylios-pano-apo-tin-italia/

Καρκίνος: Μοντέλο «κόβει» το 40% των υποψηφίων για προληπτικό έλεγχο Ομάδα 16 ερευνητών με επικεφαλής Έλληνες καθηγητές, αναζητά τους επιλέξιμους υποψηφίους για ετήσιο προληπτικό έλεγχο με αξονική τομογραφία χαμηλής ακτινοβολίας. Αδιαμφησβήτητα είναι τα οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο, όμως σε ότι αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα, ο έλεγχος δεν μπορεί να αφορά το σύνολο του πληθυσμού, καθώς πρόκειται για μια ακριβή εξέταση – αξονική τομογραφία. Μάλιστα, επειδή υπάρχει και το στοιχείο της ακτινοβολίας, οι ειδικοί αναζητούν το προφίλ των ατόμων που θα πρέπει να υποβάλλονται στον ετήσιο έλεγχο, προκειμένου να έχουμε τα βέλτιστα αποτελέσματα με το μικρότερο κόστος, τόσο από πλευράς δαπάνης, όσο και από πλευράς ασφάλειας όσων καλούνται να εξετασθούν προληπτικά.Σίγουρα ο έλεγχος αφορά τους καπνιστές, ηλικίας τουλάχιστον 50-55 ετών, όμως επιμέρους λεπτομέρειες του ιστορικού του κάθε ενδιαφερόμενου είναι αυτές που θα κάνουν τελικά τη διαφορά και θα ορίζουν τον βαθμό κινδύνου, ώστε οι θεράποντες γιατροί να συστήσουν αξονική τομογραφία χαμηλής ακτινοβολίας.Στην αναζήτηση των κριτηρίων αυτών η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ (USPSTF) ανανέωσε το 2021 τις συστάσεις της για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα για έχοντας προηγουμένως προχωρήσει στην αξιολόγηση στρατηγικών για την επιλογή ατόμων με βάση τον προσωπικό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα (στρατηγικές βάσει μοντέλου κινδύνου). Η συγκεκριμένη ειδική ομάδα, υπογράμμισε παράλληλα την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τα οφέλη και τις βλάβες του προσυμπτωματικού ελέγχου βάσει μοντέλου κινδύνου.Οι συστάσεις αφορούν ετήσια αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης βάσει στρατηγικής που στηρίζεται σε συγκεκριμένα μοντέλα κινδύνου και ξεκινούν τον προσυμπτωματικό έλεγχο στην ηλικία των 50 ή 55 ετών και τον σταματούν στην ηλικία των 80 ετών. Το κατώφλι κινδύνου 6ετίας, υπολογίζεται από το μοντέλο PLCOm2012 και επιλέξιμοι για ετήσιο προληπτικό έλεγχο είναι οι καπνιστές πρώην και νυν, που ο κίνδυνός τους διαπιστώνεται πως βρίσκεται μεταξύ 0,5% και 2,2%, ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τις συνήθειες καπνίσματος, τον χρόνο διακοπής του τσιγάρου κλπ. Η μελέτη Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Annals of Internal Medicine, https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/M22-2216?utm_source=cmpnr&utm_campaign=lfa_230207_a&utm_content=3&cmp=1&utm_medium=email με τη συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων επιχειρεί να διαχωρίσει ποιο είναι το κατώφλι κινδύνου, πέρα από το οποίο είναι απολύτως απαραίτητος ο προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου του πνεύμονα με βάση το παραπάνω μοντέλο κινδύνου και πώς αναλύεται ο συνδυασμός κόστους-αποτελεσματικότητας.Πρώτος συγγραφέας της μελέτης ήταν ο Ιάκωβος Τουμάζης, PhD, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας, Κέντρο Καρκίνου MD Anderson του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Χιούστον και ανώτερες συγγραφείς η καθηγήτρια Βιοϊατρικών Επιστημών το Πανεπιστημίου Στάνφορντ Σύλβια Κ. Πλευρίτη και η Αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Ποσοτικών επιστημών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ Σάμερ Χάν.Οι ειδικοί διερεύνησαν τα βέλτιστα όρια κινδύνου, αξιολογώντας και συγκρίνοντας τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των στρατηγικών προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα με βάση συγκεκριμένο μοντέλο κινδύνου έναντι της σύστασης της Ειδικής Ομάδας Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ.Πληθυσμός στόχος ήταν ομάδα πληθυσμού που γεννήθηκε το 1960 στις ΗΠΑ και για χρονικό ορίζοντα 45 ετών.Όπως διαπιστώθηκε πιο αποδοτική στρατηγική ήταν αυτή του προσυμπτωματικού ελέγχου όσων βρίσκονταν με όριο κινδύνου εξαετίας από 1,2% και πάνω (μέχρι το 2,2% που συστήνει η ειδική ομάδα).Σε αυτόν τον πληθυσμό, ο λόγος κόστους – αποτελεσματικότητας ήταν κάτω από 100.000 δολ. ανά έτος ποιοτικής ζωής (QALY).Συγκεκριμένα, η στρατηγική με όριο κινδύνου 1,2% είχε λόγο κόστους – αποτελεσματικότητας 94.659 δολ. (εύρος διακύμανσης από 72.639 έως 156.774 δολ.), αποδίδοντας περισσότερα QALY με μικρότερο κόστος από τη σύσταση της ειδικής ομάδας USPSTF, ενώ είχε παρόμοιο επίπεδο κάλυψης ελέγχου κατ΄ άτομο 21,7% έναντι 22,6% της ομάδας USPSTF.Καταλήγοντας, οι ερευνητές συμπέραναν πως ο προσυμπτωματικός έλεγχος βάσει μοντέλου κινδύνου είναι πιο οικονομικός από τη σύσταση της ομάδας USPSTF, επομένως δικαιολογεί περαιτέρω εξέταση.Στη μελέτη συμμετείχαν επίσης: η Pianpian Cao και ο Jihyoun Jeon, από το Τμήμα Επιδημιολογίας του Πανεπιστήμιο του Michigan, οι Koen de Nijs και Kevin ten Haaf, από το Erasmus MC–University Medical Center του Ρότερνταμ στην Ολλανδία, ο Mehrad Bastani, επίκουρος καθηγητής στο Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευνών Feinstein του Manhasset της Νέας Υόρκης , ο Vidit Munshi, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης από το Τμήμα Ακτινολογίας του Γενικού Νοσοκομείου Μασαχουσέτης, ο Mehdi Hemmati, από το τμήμα Ιατρικών Ερευνών του Πανεπιστημίου του Τέξας, ο Martin Tammemägi, καθηγητής επιδημιολογίας του Brock University του Ontario, ο G. Scott Gazelle, καθηγητής ακτινολογίας στην Ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, ο Eric J. Feuer, διευθυντής στο τμήμα στατιστικής ανάλυσης του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου του Μέριλαντ, ο Chung Yin Kong, PhD, αναπληρωτής καθηγητής εσωτερικής παθολογίας στο νοσοκομείο Mount Sinai της Νέας Υόρκης, και ο Rafael Meza, επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. https://www.tanea.gr/2023/04/05/health/karkinos-montelo-kovei-to-40-ton-ypopsifion-gia-proliptiko-elegxo/

Η κυματική φύση της σκοτεινής ύλης. Η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να αποτελείται από σωματίδια με τόσο μικρή μάζα, ώστε να κυριαρχεί η κυματική φύση τους Αν και οι κινήσεις των γαλαξιών μας δίνουν ενδείξεις ότι η σκοτεινή ύλη σίγουρα υπάρχει, μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν έχουν εντοπίσει άμεσα αυτό το αόρατο είδος ύλης και δεν έχουν ίδέα από τι μπορεί να αποτελείται. Το περιεχόμενο του σύμπαντος, σύμφωνα με τις μετρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Planck (Μάρτιος 2013) Η θεωρία που επικράτησε σχετικά με την φύση της σκοτεινής ύλης τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ότι αποτελείται από σωματίδια που δρουν σαν μικρές, μικροσκοπικές μπάλες που κινούνται στο διάστημα. Η ιδέα αυτή ακούγεται λογική αν λάβουμε υπόψη ότι η γνωστή μας ύλη – ή ύλη από την οποία αποτελούμαστε και βλέπουμε γύρω μας, συνίσταται από σωματίδια. Αλλά τα τελευταία χρόνια, αρκετοί φυσικοί υποστηρίζουν ότι η σκοτεινή ύλη υπάρχει σε μια διαφορετική μορφή: ως αόρατα κύματα.Το να κυριαρχεί η κυματική φύση της σκοτεινής ύλης σημαίνει ότι τα σωματίδιά της είναι εξαιρετικά ελαφριά – ένα εκατομμυριοστό ή ακόμα και ένα δισεκατομμυριοστό της μάζας ενός ηλεκτρονίου. Από τις κοσμολογικές παρατηρήσεις προκύπτει η σκοτεινή ύλη του σύμπαντος είναι λιγο πάνω από 1/4 του συνολικού περιεχομένου του σύμπαντος (βλέπε το παραπάνω διάγραμμα). Όσο πιο ελαφρά είναι τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τους που απαιτείται για να μας δώσουν την συνολική μάζα της στο σύμπαν. Αυτός ο καταιγισμός των σχεδόν χωρίς μάζα σωματιδίων της σκοτεινής ύλης θα την έκανε να συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρονται τα κύματα στο νερό.Σύμφωνα με την πειραματικό πυρηνικό φυσικό του MIT, Lindley Winslow: «Μπορεί να μην βλέπουμε τα μοτίβα της κυματικής συμβολής, αλλά η σκοτεινή ύλη έχει κυματική συμπεριφορά. Φανταστείτε τα κύματα στον ωκεανό να ρέουν προς την ακτή και να σπρώχνουν έναν κολυμβητή. Αντί να ζούμε ανάμεσα σε σκοτεινά σωματίδια που αναπηδούν γύρω μας, ζούμε ανάμεσα σε σκοτεινά κύματα».Πολλές θεωρίες περιγράφουν διαφορετικές εκδοχές της κυματοειδούς σκοτεινής ύλης. Ο δημοφιλέστερος υποψήφιος είναι το αξιόνιο της κβαντικής χρωμοδυναμικής ή αξιόνιο QCD.Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι σωματιδιακοί φυσικοί Roberto Peccei και Helen Quinn προσπαθούσαν να λύσουν ένα μακροχρόνιο πρόβλημα στην πυρηνική φυσική, γνωστό ως πρόβλημα CP. Το πρόβλημα προέκυψε από τα πειραματικά δεδομένα όταν η συμμετρία μεταξύ των σωματιδίων ύλης και αντιύλης φαινόταν σπασμένη έτσι ώστε να παραβιάζεται ο τρόπος με τον οποίο κατανοούσαν οι φυσικοί το σύμπαν.Όταν οι Peccei και Quinn πρότειναν έναν μηχανισμό που θα μπορούσε να συμβιβάσει τα πειραμαμτικά δεδομένα με την θεωρία, συνειδητοποίησαν ότι αυτός ο μηχανισμός θα παρήγαγε ένα σωματίδιο: το αξιόνιο QCD. Τα αξιόνια QCD θα μπορούσαν να είναι τα υπερελαφρά σωματίδια που δεν αλληλεπιδρούν με την γνωστή ύλη, αλλά η βαρυτική τους έλξη θα μπορούσε να εξηγήσει την κίνηση των γαλαξιών που αποδίδονται στη σκοτεινή ύλη. Οι εναλλακτικοί υποψήφιοι για την κυματοειδή σκοτεινή ύλη ταιριάζουν σε διαφορετικές θεωρίες που λύνουν διαφορετικά προβλήματα. «Αυτό που είναι ωραίο με τα σωματίδια που μοιάζουν με αξιόνια είναι ότι θα μπορούσαν να προκύψουν από θεωρίες ανώτερης τάξης», λέει η Lindley Winslow. «Για παράδειγμα, η ύπαρξη των αξιονίων θα ήταν η πρώτη απόδειξη ότι μια θεωρία σαν τη θεωρία χορδών ισχύει και είναι ο σωστός τρόπος για να κατανοήσουμε το σύμπαν» Ένας άλλος υποψήφιος για την κυματοειδή σκοτεινή ύλη είναι το σκοτεινό φωτόνιο, το οποίο «είναι σαν ξάδερφος του φωτονίου», λέει ο Tien-Tien Yu από το Πανεπιστήμιο του Όρεγκον. Αν υπάρχει το σκοτεινό φωτόνιο θα είναι παρόμοιο με το φωτόνιο, με τη διαφορά ότι θα είχε πολύ μικρό ηλεκτρικό φορτίο και θα μπορούσε επίσης να έχει μάζα ηρεμίας. Μια βελόνα στα άχυρα Ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες αναζητούν την κυματοειδή σκοτεινή ύλη είναι αρκετά διαφορετικός από τον τρόπο που αναζητούν τα σωματίδια σκοτεινής ύλης, λέει ο Yu. «Στην περίπτωση των σωματιδίων, ψάχνετε για ένα σωματίδιο που είτε σκεδάζεται είτε απορροφάται. Ενώ με την κυματοειδή σκοτεινή ύλη, αναζητάτε μεγάλο αριθμό σωματιδίων που ‘συνεργάζονται’ μεταξύ τους».Έτσι, αντί να ψάχνουν για σωματίδια που συμπεριφέρονται όπως οι μπάλες του μπιλιάρδου, οι επιστήμονες αναζητούν κάτι βρίσκεται πιο κοντά σε ένα ραδιοφωνικό σήμα, λέει ο Gray Rybka, που συμμετέχει στο Axion Dark Matter Experiment, ADMX. «Το μεγαλύτερο μέρος του πειράματός μας για την ανίχνευση της κυματοειδούς σκοτεινής ύλης είναι ουσιαστικά ένα πολύ μεγάλο ραδιόφωνο AM με μια μαγνητική διάταξη για την μετατροπή των αξιονίων σε μικροκύματα».Το πείραμα ADMX αποτελείται από έναν μεγάλο μαγνήτη, μια κοιλότητα μικροκυμάτων και εξαιρετικά ευαίσθητα κβαντικά ηλεκτρονικά χαμηλού θορύβου. «Στην ουσία, αναζητούμε μια συνεχή ροή ισχύος που να φαίνεται ότι έρχεται από το πουθενά, αλλά στην πραγματικότητα είναι σκοτεινή ύλη», λέει ο Gray Rybka.Η αναζήτηση της κυματικής συμπεριφοράς της σκοτεινής ύλης, όπως και η αναζήτηση για σωματίδια της σκοτεινής ύλης, είναι μια πολύ δύσκολη εργασία, αφού επιχειρείται η ανίχνευση ενός αχνού σήματος, που με μεγάλη δυσκολία ξεχωρίζει κανείς από το υπόβαθρο άλλων αιτιών που μοιάζουν σ’ αυτό το σήμα. Πρόκειται για μια τεράστια πειραματική πρόκληση, σύμφωνα με τον Yu.Για να αυξηθούν οι πιθανότητες ανίχνευσης, μια ομάδα φυσικών πρότειναν πρόσφατα ένα πείραμα που περιλαμβάνει την αποστολή ατομικών ρολογιών προς το εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος, μεταξύ του Ερμή και του Ήλιου, όπου ορισμένα μοντέλα προβλέπουν μεγαλύτερη πυκνότητα σκοτεινής ύλης και πιθανώς μεγαλύτερη πιθανότητα ανίχνευσής της. Οι ερευνητές προέβλεψαν ότι τα ευαίσθητα και ακριβή ατομικά ρολόγια θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν τις ελαφρές διαταραχές στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που προκαλούνται από την κυματοειδή σκοτεινή ύλη. https://physicsgg.me/2023/04/05/η-κυματική-φύση-της-σκοτεινής-ύλης/

Η Ρωσία δημιούργησε έναν μοναδικό ανιχνευτή κυμάτων χιλιοστού Αναπτύχθηκε στο Αστροδιαστημικό Κέντρο του Φυσικού Ινστιτούτου. Lebedev RAS. Όλα τα εξαρτήματα της «καρδιάς του δέκτη» κατασκευάζονται στη Ρωσια.. Μια πιο εξελιγμένη τροποποίηση του δέκτη θα εγκατασταθεί στο αστεροσκοπείο Spektr-M (Millimetron). Το εύρος μήκους κύματος χιλιοστών είναι σημαντικό για την διαστημική έρευνα. Η διαστημική χημεία, η αναζήτηση πολύπλοκων οργανικών μορίων στο διαστρικό μέσο, η μελέτη αντικειμένων στο πρώιμο Σύμπαν και ενεργών γαλαξιακών πυρήνων - αυτός είναι ένας ελλιπής κατάλογος των περιοχών εφαρμογής του. Ο δέκτης λειτουργεί σε συχνότητες 220-280 GHz (μήκος κύματος περίπου 1,2 mm). Για να επιτευχθεί εξαιρετικά υψηλή ευαισθησία, πρέπει να ψύχεται μέχρι το σημείο βρασμού του υγρού ηλίου - 4K. Χάρη σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες, τα στοιχεία του μικροκυκλώματος της συσκευής, κατασκευασμένα από νιόβιο, περνούν σε υπεραγώγιμη κατάσταση. Είναι η υπεραγωγιμότητα που κάνει τις παραμέτρους του νέου ανιχνευτή μοναδικές. Επιτρέπει την επίτευξη κβαντικής ευαισθησίας του ανιχνευτή και χαμηλών απωλειών σήματος στις γραμμές σύνδεσης. Η εικόνα δείχνει το κρυογονικό τμήμα του δέκτη. Περισσότερες λεπτομέρειες στον ιστότοπο του ινστιτούτου: https://lebedev.ru/ru/main-news/news/3555 https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566975

Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb «βλέπει» τους πρώτους γαλαξίες. Η αδιαμφισβήτητη ύπαρξη τεσσάρων γαλαξιών που χρονολογούνται όταν το Σύμπαν ήταν ηλικίας μόλις 300-500 εκατομμυρίων ετών επιβεβαιώνεται μέσα από εικόνες και φασματοσκοπική ανάλυση δεδομένων από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb. Η έρευνα παρουσιάζεται σε δύο δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Nature Astronomy». Τα φάσματα που λαμβάνονται με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb αποκαλύπτουν τους πιο μακρινούς γαλαξίες που έχουν παρατηρηθεί ποτέ, πίσω σε μια εποχή που το Σύμπαν ήταν μόνο το 2% της σημερινής του ηλικίας.Δύο από τους γαλαξίες (JADES-GS-z10-0 JADES-GS-z11-0) που επιβεβαιώνονται με την παρούσα έρευνα ήταν ήδη γνωστοί από την απεικόνιση του τηλεσκοπίου Hubble, ενώ οι άλλοι δύο (JADES-GS-z12-0 και JADES-GS-z13-0) ανακαλύφθηκαν πρόσφατα. Οι επιστήμονες Μπραντ Ρόμπερτσον από το Πανεπιστήμιο της Σάντα Κρουζ στην Καλιφόρνια, Σάντρο Τατσέλα από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και οι συνεργάτες τους προσδιόρισαν τους ρυθμούς δημιουργίας των άστρων, τα μεγέθη τους και άλλες ιδιότητες που δείχνουν ότι κάθε γαλαξίας θα μπορούσε να περιέχει 100 εκατομμύρια ηλιακές μάζες σε αστέρια, σε αστρικούς πληθυσμούς ηλικίας μικρότερης των εκατό εκατομμυρίων ετών με βάση την κοσμική τους ηλικία.Οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι τα μέτρια επίπεδα σχηματισμού αστέρων και το συμπαγές μέγεθός τους υποδηλώνουν αυξημένες επιφανειακές πυκνότητες ρυθμού σχηματισμού αστέρων, οι οποίες αποτελούν βασικό δείκτη για το πώς σχηματίστηκαν οι γαλαξίες. Οι μετρήσεις υποδηλώνουν ότι οι γαλαξίες σχηματίστηκαν γρήγορα με έντονα πεδία εσωτερικής ακτινοβολίας.Σε δεύτερη δημοσίευση οι επιστήμονες Έμα Κέρτις- Λέικ από το Πανεπιστήμιο του Χερτφορντσάιρ, Στέφανο Καρνιάνι από το ιταλικό πανεπιστήμιο «Scuola Normale Superiore» και οι συνεργάτες τους χρησιμοποίησαν το όργανο φασματομετρίας εγγύς υπέρυθρης ακτινοβολίας του τηλεσκοπίου James Webb για να παρέχουν τις πρώτες φασματοσκοπικές επιβεβαιώσεις των γαλαξιών που δεν ήταν γνωστοί και οι οποίοι βρίσκονται πιο μακριά από αυτούς που εντοπίστηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Επίσης, επιβεβαίωσαν ότι οι δύο γαλαξίες που είχαν ανιχνευθεί με το Hubble βρίσκονταν στο Σύμπαν όταν αυτό είχε ηλικία μικρότερη από 350 εκατομμύρια χρόνια. Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι τα ευρήματά τους αποδεικνύουν την ταχεία εμφάνιση των πρώτων γενεών γαλαξιών.Σε συνοδευτικό άρθρο ανάλυσης των δύο ερευνών, ο Πίτερ Βαν Ντόκουμ, καθηγητής στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Γέιλ, σημειώνει ότι κοιτάζοντας την ευρύτερη εικόνα, συμπεριλαμβανομένων ανεπιβεβαίωτων γαλαξιών από άλλες μελέτες, «το μήνυμα του τηλεσκοπίου James Webb είναι ότι το πρώιμο Σύμπαν βρίθει από φωτεινούς γαλαξίες. Φαίνεται ότι ο μαζικός σχηματισμός γαλαξιών άρχισε απροσδόκητα νωρίς». Σύνδεσμοι για τις δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις: https://www.nature.com/articles/s41550-023-01921-1 και https://www.nature.com/articles/s41550-023-01918-w https://physicsgg.me/2023/04/04/το-διαστημικό-τηλεσκόπιο-james-webb-βλέπει/