Δροσος Γεωργιος

Αποστολή σε αστεροειδή που «αξίζει» 75.000 φορές περισσότερο από την παγκόσμια οικονομία Ένας νέος, διαφορετικός κόσμος Η NASA προετοιμάζει μία αποστολή αξίας 1 δισ. στον παράξενο αστεροειδή Ψυχή (Psyche) που σε μία διαστημική οικονομία θα «άξιζε» 75.000 φορές περισσότερο από την τρέχουσα παγκόσμια οικονομία.Η Ψυχή είναι ένας μοναδικός μεταλλικός αστεροειδής που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο μεταξύ του Άρη και του Δία. Αυτό που κάνει τον αστεροειδή σπάνιο είναι ο (κατά τα φαινόμενα) εκτεθειμένος πυρήνας νικελίου-σιδήρου, που είναι από τους δομικούς λίθους του ηλιακού μας συστήματος.Στη Γη, τα αντίστοιχα υλικά είναι απρόσιτα κάτω από τον φλοιό και τον μανδύα. Σύμφωνα με εκτίμηση του περιοδικού Forbes, αν υπήρχε η διαστημική τεχνολογία για να εξορυχθεί το πολύτιμο περιεχόμενο, θα αντιστοιχούσε σε 10.000 τετράκις εκατομμύρια δολάρια, σε σημερινές τιμές . Η NASA προετοιμάζει με μία μικρή καθυστέρηση την αποστολή με στόχο, όχι φυσικά την εξόρυξη, αλλά την κατανόηση ενός ανεξερεύνητου δομικού στοιχείου των πλανητών, των πυρήνων σιδήρου. Πρόκειται για μία πολλά υποσχόμενη εξερεύνηση σε έναν κόσμο διαφορετικού τύπου, αφού δεν είναι φτιαγμένος από βράχους και πάγο, αλλά από μέταλλο.Το ταξίδι του διαστημικού σκάφους θα διαρκέσει 3,5 έτη και, όταν φτάσει στον αστεροειδή, θα τεθεί σε τροχιά γύρω του για 21 μήνες, χαρτογραφώντας και μελετώντας τις ιδιότητες του παράξενου και δυνητικά πολύτιμου νέου κόσμου. https://physicsgg.me/2023/01/30/αποστολή-σε-αστεροειδή-που-αξίζει-75-000/

Η Ελιγολάνδη με το μοναδικό της δέντρο. Το καλοκαίρι του 1925 (i), ένας εικοσιτριάχρονος Γερμανός πέρασε μέρες αγωνιώδους μοναξιάς σε ένα ανεμοδαρμένο νησί της Βόρειας Θάλασσας: την Ελιγολάνδη(ii) ή Χέλγκολαντ (Helgoland) – το Ιερό νησί. Σ’ αυτό το νησί, συνέλαβε την μαθηματική δομή της κβαντικής φυσικής. Ίσως την πιο εντυπωσιακή επιστημονική επανάσταση όλων των εποχών. Το όνομα του νεαρού ήταν Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (Werner Heisenberg). Max Jensen – Ακτή ανοιχτά της Ελιγολάνδης Ενώ εργαζόταν στο πανεπιστήμιο του Γκαίτιγκεν, μια κρίση αλεργίας στη γύρη παραμόρφωσε το πρόσωπό του κάνοντάς το αγνώριστο. Αδυνατώντας να αντέξει έστω και μια μέρα καλοκαιρινής άνοιξης παραπάνω, μπήκε σε ένα πλοίο για να φύγει όσο το δυνατόν πιο μακριά έχοντας στο μυαλό του τα ανεξήγητα προβλήματα της σύγχρονης φυσικής: Πως εξηγείται η συμπεριφορά των ατόμων; Πώς κινούνται τα ηλεκτρόνια; Γιατί φαίνονται να έχουν συγκεκριμένες μόνο τροχιές; Γιατί κάνουν αυτά τα ξεκάρφωτα «άλματα» από τη μια τροχιά στην άλλη; Ποια δύναμη θα μπορούσε πθανώς να προκαλέσει τέτοια παράξενη συμπεριφορά; Τα ερωτήματα του είχαν γίνει εμμονή. Όπως και οι άλλοι, είχε δοκιμάσει τα πάντα. Τίποτα δεν λειτούργησε. Φαινόταν ότι δεν υπήρχε λογική δύναμη ικανή να καθοδηγήσει τα ηλεκτρόνια στις παράξενες τροχιές του Μπορ και στα περίεργα άλματά του. Κι όμως αυτές οι τροχιές κι αυτά τα άλματα προέβλεπαν σωστά τα ατομικά φαινόμενα. Κατέληξε στην κατάσταση μιας απόγνωσης – εκείνης που μας ωθεί να αναζητήσουμε ακραίες λύσεις.Ο Χαίζενμπεργκ ταλαιπωρημένος από την αλλεργία του στη γύρη φτάνει στην Ελιγολάνδη η οποία διαθέτει ελάχιστη βλάστηση. Δεν έχει μαζί του πολλές αποσκευές: μια αλλαξιά ρούχα, ένα ζευγάρι παπούτσια πεζοπορίας, το Δυτικόανατολικό ντιβάνι – μια συλλογή ποιημάτων του Γκαίτε και τους υπολογισμούς του για τις τροχιές των ηλεκτρονίων. Βρήκε ένα δωμάτιο, η ιδιοκτήτρια του οποίου μόλις αντίκρυσε το παρμορφωμένο πρόσωπό του από την αλλεργία νόμισε ότι τον είχαν δείρει – γεγονός καθόλου σπάνιο στην Γερμανία του μεσοπολέμου.Στην «Ελιγολάνδη με το μοναδικό της της δέντρο», όπως λέει ο Τζέιμς Τζόις στον «Οδυσσέα», σε πλήρη μοναξιά, ο Χάιζενμπεργκ αποφάσισε να εξερευνήσει ριζοσπαστικές ιδέες. Με ριζοσπαστικές ιδέες είκοσι χρόνια νωρίτερα, ένα άλλος νεαρός φυσικός, ο Αϊνστάιν είχε καταπλήξει τον κόσμο. Ο ριζοσπαστισμός του είχε λειτουργήσει. Στα είκοσί σου, μπορείς να ονειρεύεσαι ελεύθερα. Ο Αϊνστάιν είχε δείξει ότι ακόμη και οι πιο ριζωμένες πεποιθήσεις μας μπορεί να είναι λανθασμένες. Αυτό που μας φαίνεται προφανές μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν είναι σωστό. Η εγκατάλειψη υποθέσεων που δείχνουν αυτονόητες μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατανόηση. Όλα πρέπει να βασίζονται σε αυτό που βλέπουμε, όχι σε αυτό που υποθέτουμε ότι ισχύει. Η γνώση έπρεπε να βασίζεται αποκλειστικά σε παρατηρήσεις, απαλλαγμένη από κάθε σιωπηρή «μεταφυσική» υπόθεση.Ο Χάιζενμπεργκ αγωνιούσε να μάθει τι πραγματικά συνέβαινε στο άτομο. Κάθε φορά που ένα ηλεκτρόνιο αλλάζει ενεργειακή στάθμη ενώ περιφέρεται γύρω από τον πυρήνα, εκπέμπει ένα φωτόνιο, ένα σωματίδιο φωτός. Τούτο το σωματίδιο μπορεί να καταγραφεί σε μια φωτογραφική πλάκα. Κι αυτή είναι η μόνη πληροφορία που μπορεί να μετρηθεί άμεσα, το μόνο φως που αναδύεται από το σκοτάδι του ατόμου. Ο Χάιζενμπεργκ αποφάσισε να αγνοήσει όλα τα υπόλοιπα. Θα συνήγαγε τους κανόνες που διέπουν την ύπαρξη σε αυτήν την κλίμακα οπλισμένος μονάχα με τούτη την πενιχρή χούφτα δεδομένων. Δεν θα βασιζόταν σε καμία έννοια, σε καμία εικόνα, σε κανένα μοντέλο. Θα άφηνε την πραγματικότητα να υπαγορεύσει η ίδια το τι θα μπορούσε να ειπωθεί γι αυτήν.Ο Χάιζενμπεργκ μισούσε την αφελή και παιδιάστικη εικόνα του ατόμου με τον πυρήνα σαν ένα μικρό ήλιο και τα ηλεκτρόνια να περιφέρονται γύρω του σαν πλανήτες. Στο δικό του όραμα για το άτομο αυτές οι νοερές εικόνες εξαφανίζονταν· ο μικροσκοπικός ήλιος έσβηνε, το ηλεκτρόνιο έπαυε να περιστρέφεται και διαλυόταν σε ένα άμορφο νέφος. Το μόνο που έμενε ήταν οι αριθμοί. Ένα τοπίο τόσο άγονο όσο και το νησί της Ελιγολάνδης. Τακτοποίησε τα πειραματικά δεδομένα σε ένα τεράστιο σύστημα από ομάδες και στήλες, σχηματίζοντας ένα πολύπλοκο δίκτυο από πίνακες. Σιγά-σιγά, άρχισε να διακρίνει αδιόρατες σχέσεις, τρόπους να προσθέτει και να πολλαπλασιάζει αυτούς τους πίνακες, κανόνες μιας νέου τύπου άλγεβρας που γινόταν όλο και πιο αφηρημένη. Ο Χάιζενμπεργκ αναστατώνεται τόσο που δεν μπορεί να ξανακοιμηθεί. Σχεδόν τρικλίζοντας από έξαψη βγαίνει έξω. Κατευθύνεται προς τη νότια άκρη του νησιού με σκοπό να ανέβει σε έναν απόκρημνο βράχο μεγάλου ύψους. Φτάνει στην κορυφή σώος και αβλαβής. Είναι η πιο δύσκολη ανάβαση στην ιστορία της φυσικής.Ο ίδιος περιέγραψε(iii) την κατάστασή του μετά από χρόνια ως εξής: «Ήταν γύρω στις τρεις η ώρα το πρωί όταν τα τελικά αποτελέσματα των υπολογισμών μου ήταν μπροστά μου. Ένιωσα βαθιά ταραχή. Ήμουν τόσο ταραγμένος που δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Έφυγα από το σπίτι και άρχισα να περπατάω αργά στο σκοτάδι. Ανέβηκα σε έναν βράχο με θέα τη θάλασσα στην άκρη του νησιού και περίμενα να βγει ο ήλιος»Παρατηρώντας την ανατολή ήλιου αποκρυσταλλώνει στο μυαλό του τη νέα ιδέα. Μια ιδέα που θα μεταμόρφωνε τη φυσική στο σύνολό της – μαζί με το σύνολο της επιστήμης, αλλά και την ίδια την αντίληψή μας για τον κόσμο. Μια ιδέα που η ανθρωπότητα δεν την έχει ‘απορροφήσει’ ακόμη πλήρως. Το άλμα του Χάιζενμπεργκ είναι τόσο τολμηρό όσο και απλό.Αφού κανείς δεν μπόρεσε να βρει τη δύναμη που είναι ικανή να προκαλέσει την παράξενη συμπεριφορά των ηλεκτρονίων, ας σταματήσουμε να ψάχνουμε για αυτή τη νέα δύναμη. Ας χρησιμοποιήσουμε αυτά που γνωρίζουμε: την ηλεκτρική δύναμη που δεσμεύει το ηλεκτρόνιο κοντά στον πυρήνα. Αφού δεν μπορούμε να βρούμε νέους νόμους κίνησης για να εξηγήσουμε τις τροχιές του Μπορ και τα «άλματα» του, θα μείνουμε με τους νόμους της κίνησης που γνωρίζουμε, χωρίς να τους αλλάξουμε. Αντίθετα, θα αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας για το ηλεκτρόνιο. Θα σταματήσουμε να περιγράφουμε την κίνησή του. Θα περιγράψουμε μόνο αυτό που μπορούμε να παρατηρήσουμε: το φως που εκπέμπει. Θα βασίσουμε τα πάντα σε ποσότητες που είναι παρατηρήσιμες. Αυτή ήταν είναι η ιδέα.Ο Χάιζενμπεργκ υπολόγισε εκ νέου τη συμπεριφορά του ηλεκτρονίου χρησιμοποιώντας μεγέθη που παρατηρούμε, όπως τη συχνότητα του εκπεμπόμενου φωτός. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα αποτελέσματα των αλμάτων του ηλεκτρονίου από τη μια τροχιά του Μπορ σε μια άλλη. Ο Χάιζενμπεργκ αντικαθιστά τις φυσικές μεταβλητές (αριθμούς) με πίνακες αριθμών. Χρησιμοποιεί αυτούς τους πίνακες για να υπολογίσει κάτι που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τους κανόνες του Μπορ. Ένας πίνακας του Χάιζενμπεργκ, με τους αριθμούς που ‘παριστάνουν’ θέσεις ηλεκτρονίων. Για παράδειγμα, ο αριθμός X23, αναφέρεται στο άλμα από την δεύτερη προς την τρίτη τροχιά Όταν οι πρώτοι όροι φάνηκαν να ταιριάζουν δίνοντας τους κανόνες του Μπορ, δεν είχε πλέον καμία αμφιβολία για τη συνέπεια της νέας «κβαντικής» μηχανικής που περιέγραφε ο υπολογισμός του. Αισθανόταν βαθιά ανήσυχος, με μια αίσθηση ότι είχε ξεπεράσει την επιφάνεια των πραγμάτων βλέποντας το παράξενα όμορφο εσωτερικό τους. Ένιωθε ζαλισμένος στη σκέψη ότι τώρα έπρεπε να ερευνήσει αυτόν τον πλούτο των μαθηματικών δομών που η Φύση είχε απλώσει τόσο γενναιόδωρα μπροστά του.Μπορεί κάποιος να μετρήσει σε ποια κβαντική κατάσταση βρίσκεται το άτομο και αργότερα να ξαναμετρήσει σε ποιά κατάσταση βρίσκεται στη συνέχεια. Τι γίνεται όμως στο ενδιάμεσο; Έχει τελικά κανένα νόημα αυτή η ερώτηση; Μήπως η μοναδική πραγματικότητα την οποία μπορεί να συλλάβει μια μέτρηση είναι η πραγματικότητα της ίδιας της μέτρησης; Αν ναι, τότε μια θεωρία φυσικής, μια εμπειρική θεωρία, μπορεί να μιλάει μόνο για πράγματα που είναι μετρήσιμα. Η φυσική είναι αυτό που μπορεί να μετρήσει κανείς, τίποτα περισσότερο. Παρότι ο Χάιζενμπερργκ όλα αυτά τα αισθανόταν ακόμα πολύ ασαφή και αβέβαια, ήταν σίγουρος πλέον ότι τα ηλεκτρόνια δεν κινούνται σε τροχιές. (i) To 1925 ο Χίτλερ, ο οποίος είχε εκτίσει την «ποινή» του για την απόπειρα του πραξικοπήματος της μπυραρίας, έπεισε τις αρχές της Βαυαρίας να άρουν την απαγόρευση του ναζιστικού κόμματος. Το ναζιστικό κόμμα επανιδρύθηκε επίσημα με τον Χίτλερ ως αδιαμφισβήτητο ηγέτη του, οποίος το καλοκαίρι του 1925 θα εξέδιδε το πολιτικό μανιφέστο του, το Mein Kampf. (ii) Η Ελιγολάνδη έχει έκταση όσο και η νήσος Ρω δυτικά του Καστελόριζου (αλλά σε αντίθεση με τα ελληνικά νησιά διαθέτει 12 ναυτικά μίλια χωρικά ύδατα όπως ακριβώς απαιτεί το διεθνές δίκαιο). Παραχωρήθηκε το 1890 στην Γερμανία από την Μεγάλη Βρετανία με την συνθήκη Συνθήκη Ελιγολάνδης-Ζανζιβάρης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 το ναζιστικό καθεστώς μετέτρεψε το νησί σε στρατιωτική βάση. Το 1947 το Βρετανικό Ναυτικό συγκεντρώνει 7000 τόνους εκρηκτικά και επιχειρεί να τινάξει στον αέρα το νησί. Πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη μέχρι τότε μη πυρηνική έκρηξη της ιστορίας. Η εκρηκτική ισχύς ήταν η μισή από την εκρηκτική δύναμη της βόμβας στην Χιροσίμα, αλλά το νησί άντεξε. Η πλαγιά όπου είκοσι δυο χρόνια νωρίτερα είχε σκαρφαλώσει ο Χάιζενμπεργκ έχοντας στο μυαλό του την κβαντομηχανική γκρεμίστηκε. (iii) Werner Heisenberg, ‘Der Teil und das Ganze’ (1969) https://physicsgg.me/2023/01/28/η-ελιγολάνδη-με-το-μοναδικό-της-δέντρο/

Νέα μελέτη επιβεβαιώνει τη διαστημική καταγωγή της ζωής στη Γη. Διεθνής ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι μετεωρίτες έφεραν στον πλανήτη μας τα δομικά υλικά της ζωής.Ένα από τα «ιερά δισκοπότηρα» της επιστήμης είναι η προέλευση της ζωής στη Γη. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για το πώς εμφανίστηκε η ζωή στον πλανήτη μας με δύο από αυτές να είναι οι κυρίαρχες και τα ευρήματα διαφόρων μελετών ενισχύουν κάθε φορά κάποιες από τις δύο αυτές θεωρίες.Η μια από τις δύο πιο δημοφιλείς θεωρίες αναφέρει ότι η ζωή είναι γήινο προϊόν και υποδεικνύει τις υποθαλάσσιες «καμινάδες». Τα φρεάτια στον πάτο των ωκεανών οι συνθήκες των οποίων είναι φιλικές στην παρουσία της ζωής. Η δεύτερη έχει εντελώς αντίθετη προσέγγιση και κάνει λόγο για μεταφορά της ζωής στη Γη, των δομικών της υλικών ακριβέστερα, από διαστημικούς βράχους (μετεωρίτες, αστεροειδείς, κομήτες) που έπεσαν στον πλανήτη μας.Υπάρχουν και άλλες θεωρίες όπως μια που αναφέρει ότι η ζωή αναπτύχθηκε σε μικρές γούρνες νερού που δημιουργήθηκαν σε ηφαιστειογενείς περιοχές. Άλλη μελέτη έχει υποδείξει τις αστραπές και τους κεραυνούς ως παράγοντες που συνέβαλαν στην εμφάνιση της ζωής. Με δημοσίευση https://www.science.org/doi/10.1126/science.abn1021 τους στην επιθεώρηση «Science» επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, το περίφημο MIT, και του Imperial College του Λονδίνου υποστηρίζουν ότι τα δομικά υλικά της ζωής έφτασαν στη Γη από μετεωρίτες που έπεσαν ως «φλεγόμενες μπάλες» στη Γη.Μάλιστα οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι μετεωρίτες αυτοί ταξίδεψαν πριν από 4,6 δισ. έτη στη Γη από τις εξωτερικές περιοχές του ηλιακού μας συστήματος. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτοί οι αρχαίοι μετεωρίτες περιείχαν ανθρακούχο χονδρίτη, ο οποίος αποτελούνταν από κάλιο και ψευδάργυρο. Το κάλιο βοηθά στην παραγωγή των υγρών ενός κυττάρου, ενώ ο ψευδάργυρος είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία DNA.Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτοί οι μετεωρίτες που έπεσαν από τον ουρανό στη νεογέννητη Γη αποτέλεσαν το 10% των διαστημικών βράχων που βομβάρδιζαν τον πλανήτη μας την πρώτη περίοδο της ύπαρξης του. Το υπόλοιπο 90% οι ερευνητές αναφέρουν ότι ήταν διαστημικά σώματα του ηλιακού μας συστήματος που δεν διέθεταν ανθρακούχα υλικά. Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν ότι περίπου το ήμισυ του αποθέματος ψευδάργυρου της Γης παραδόθηκε από διαστημικά σώματα που βρίσκονταν αρχικά σε περιοχές πιο μακριά από αυτή που βρίσκεται ο Δίας. «Με βάση τα τρέχοντα μοντέλα πρώιμης ανάπτυξης του Ηλιακού Συστήματος, αυτό ήταν εντελώς απροσδόκητο» δηλώνει η Μικόλ Χέι, του Τμήματος Γήινων, Ατμοσφαιρικών και Πλανητικών Επιστημών του MIT, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Την Κόκκινη Ψυχή του Σύμπαντος φωτογράφισε το Hubble (βίντεο) Μία από τις εικόνες του εντυπωσιακού νεφελώματος (πηγή φωτός ESA/Hubble & NASA, R. Sahai) Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό και εξαιρετικά ενδιάφερον για τους επιστήμονες νεφέλωμα στο οποίο γεννιούνται νέα άστρα.Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε μια εκπληκτική εικόνα μιας περιοχής του νεφελώματος Westerhout 5 που βρίσκεται σε απόσταση επτά χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη. Το νεφέλωμα αυτό είναι περισσότερο γνωστό ως «Νεφέλωμα Ψυχής», το οποίο φωτοβολεί σε μια έντονα ερυθρή απόχρωση. Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες που χειρίζονται το Hubble η εμφάνιση του κόκκινου φωτός προκαλείται από ένα φαινόμενο που ονομάζεται «εκπομπή Η-alpha» το οποίο κάνει την εμφάνιση του όταν πολύ ενεργητικά ηλεκτρόνια υψηλής που βρίσκονται μέσα σε άτομα υδρογόνου χάνουν ενέργεια. Αυτή η διεργασία προκαλεί την απελευθέρωση ιδιαίτερα ευδιάκριτου κόκκινου φωτός. Αυτό το κόκκινο φως αποκαλύπτει επίσης μια σειρά συναρπαστικών χαρακτηριστικών, όπως το λεγόμενο ελεύθερα αιωρούμενο εξατμιζόμενο αέριο σφαιρίδιο (frEGG). Αυτό το frEGG, που φαίνεται ως μια σκοτεινή περιοχή σε σχήμα γυρίνου στο επάνω κεντροαριστερό μέρος της εικόνας, έχει την κωδική ονομασία KAG2008 globule 13 και J025838.6+604259. Αυτό και άλλα frEGG ανήκουν σε μια ειδική κατηγορία εξατμιζόμενων αερίων σφαιριδίων (EGGs), τα οποία εμφανίζονται στα νεφελώματα όταν η ενεργειακή ακτινοβολία από νεαρά, καυτά αστέρια ιονίζει το περιβάλλον αέριο απομακρύνοντας τα ηλεκτρόνια. Αυτό προκαλεί τη διασπορά του αερίου μακριά από αυτά τα μεγάλης φωτεινότητας αστέρια σε μια διαδικασία που ονομάζεται φωτοεξάτμιση, η οποία μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στο σχηματισμό άστρων μέσα στα νεφελώματα. Στα EGGs, το αέριο είναι τόσο πυκνό που η φωτοεξάτμιση συμβαίνει πολύ πιο αργά από ό,τι στις γύρω περιοχές αερίου. Αυτή η πιο αργή φωτοεξάτμιση και η προστασία του αερίου από τη διασπορά του επιτρέπουν στο αέριο να παραμείνει αρκετά πυκνό ώστε να καταρρεύσει και να σχηματίσει πρωτοαστέρες, οι οποίοι τελικά μετατρέπονται σε ολοκληρωμένα άστρα. Αυτό σημαίνει ότι οι αστρονόμοι ενδιαφέρονται για τα frEGG και τα EGGs επειδή είναι οι περιοχές των νεφελωμάτων όπου μπορεί κάποτε να γεννήθηκαν εκεί άστρα. Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν την ύπαρξη αυτών των περιοχών μόλις πρόσφατα. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1433034/tin-kokkini-psychi-toy-sympantos-fotografise-to-hubble-vinteo/

Νετρίνα, φως και ύλη. Στο τεύχος του Δεκεμβρίου 2022 του έγκριτου επιστημονικού περιοδικού Axioms https://www.mdpi.com/2075-1680/11/11/657 δημοσιεύτηκε η ερευνητική εργασία με τίτλο «Υπολογισμός της μάζας του Δευτερίου και ενοποίηση των Βαρυτικών, Ισχυρών και Πυρηνικών Δυνάμεων με το μοντέλο των περιστρεφομένων νετρίνων» με συγγραφείς τους Κώστα Βαγενά (Ακαδημία Αθηνών και Π. Πατρών), Διονύση Τσούση (Stanford University και Π. Πατρών), Δημήτρη Γρηγορίου (Π. Πατρών), Ηλία Αϋφαντή (ΑΠΘ, Michigan Technological Institute και Friedrich-Alexander University) και Κώστα Παρίση (ΑΠΘ). Θεμελιακά σωματίδια και δυνάμεις Το ερώτημα του αριθμού των ειδών των θεμελιακών (άτμητων) σωματιδίων του σύμπαντος ανάγεται στα χρόνια του Δημόκριτου, που πρώτος εισήγαγε τον όρο «άτομο». Η ιδέα του ατόμου επανήλθε στις αρχές του 20ού αιώνα και σταδιακά άρχισαν να θεωρούνται ως θεμελιακά σωματίδια τα συστατικά του ατόμου, δηλαδή τα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα περιστρεφόμενα ηλεκτρόνια.Σήμερα, στο πλαίσιο του καθιερωμένου προτύπου (Standard model, SM) θεμελιακά σωματίδια θεωρούνται, εκτός από τα ηλεκτρόνια/ποζιτρόνια (αντισωμάτια των ηλεκτρονίων), και τα κουάρκς (quarks), τα οποία quarks συνθέτουν τα βασικά συστατικά των πυρήνων, δηλαδή τα πρωτόνια και τα νετρόνια. Επανάσταση στο θέμα των θεμελιακών σωματιδίων έφερε η εικασία (Pauli, 1937) για την ύπαρξη αγνώστων σωματιδίων πολύ μικρής μάζας και η πειραματική ανακάλυψη (Reines and Cowan, 1952) των νετρίνων, που είναι τα πολυπληθέστερα σωματίδια του σύμπαντος και έχουν χιλιάδες δισεκατομμύρια φορές μικρότερη μάζα από τα νετρόνια και τα πρωτόνια.Παράλληλα με την αναζήτηση των θεμελιακών σωματιδίων, η συνένωση των Δυνάμεων αποτελούσε ανέκαθεν μια πρόκληση για τους Φυσικούς. Ηδη από τον 17ο αιώνα ο Νεύτων αντελήφθη ότι είναι η ίδια δύναμη (η βαρυτική) που περιγράφει την πτώση ενός μήλου στο έδαφος αλλά και την περιστροφή της Σελήνης γύρω από τη Γη. Τον 19ο αιώνα ο Maxwell έδειξε την ενοποίηση των ηλεκτρικών και μαγνητικών δυνάμεων, ενώ τον 20ό αιώνα οι Weinberg, Salam και Glashow έδειξαν ότι οι Ηλεκτρομαγνητικές και Ασθενείς δυνάμεις συγκλίνουν στην ηλεκτροασθενή δύναμη.Τα τελευταία 50 χρόνια έχει γίνει ευρέως αποδεκτό το καθιερωμένο πρότυπο (Standard Model, SM) των θεμελιακών σωματιδίων, το οποίο περιγράφει ικανοποιητικά μια μεγάλη περιοχή πειραματικών παρατηρήσεων, αλλά περιέχει και έναν μεγάλο αριθμό, περίπου είκοσι πέντε, αγνώστων και προσαρμοζομένων παραμέτρων, κάτι που αποτελεί σημαντική αδυναμία του μοντέλου. Το SM παραμελεί τα νετρίνα, καθώς και τη Βαρύτητα και τη Σχετικότητα που είναι σημαντικότατες και πειραματικά πλήρως αποδεδειγμένες θεωρίες. Η επανάσταση των νετρίνων και της σχετικότητας Η μάζα των πολυπληθέστατων και πανταχού παρόντων νετρίνων μετρήθηκε για πρώτη φορά από τους Kajita και McDonald, οι οποίοι σχεδόν αμέσως (2015) έλαβαν το βραβείο Nobel. Υπάρχουν τρεις τύποι νετρίνων με πολύ μικρές μάζες m1(≈1 meV/c2), m2(≈7 meV/c2) και m3(≈44 meV/c2). Λόγω των πολύ μικρών τους μαζών τα νετρίνα επιταχύνονται εύκολα σε σχετικιστικές ταχύτητες, πολύ κοντά δηλαδή στην ταχύτητα του φωτός c (300.000 km/s). Ομως η θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας του Einstein υπαγορεύει ότι έτσι αυξάνεται δραματικά η μάζα τους και συνεπώς και η αμοιβαία βαρυτική τους έλξη. Η έλξη αυτή περιγράφεται στο μοντέλο μας από τον νόμο του Νεύτωνα, χρησιμοποιώντας αντί για τις μάζες ηρεμίας, τις βαρυτικές μάζες (που είναι ίσες με τις αδρανειακές μάζες) που υπολογίζονται από την Ειδική Σχετικότητα. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα του μοντέλου των περιστρεφομένων λεπτονίων (Rotating Lepton Model, RLM) που αναπτύχθηκε αρχικά στην Πάτρα από τους Βαγενά και Σουεντίε το 2012 και περιγράφηκε την ίδια χρονιά σε ένα βιβλίο της Springer με τίτλο «Gravity, Special Relativity and the Strong Force».Επίσης το 2022 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Journal of Physical Chemistry» εργασία των Βαγενά, Τσούση και Γρηγορίου που αποδεικνύει ότι η μικρότερη μάζα (m1) των νετρίνων καθορίζει την ταχύτητα του φωτός στο «κενό» με βάση την απλή εξίσωση Newton-Laplace, κάτι που υποδηλοί ότι η διάδοση του φωτός οφείλεται σε ταλαντώσεις των πανταχού παρόντων στο σύμπαν μας ελεύθερων νετρίνων. To μοντέλο των περιστρεφομένων λεπτονίων (RLM) Tο μοντέλο εξετάζει τρία νετρίνα που έλκονται βαρυτικά και περιστρέφονται σε κυκλική τροχιά. Σύμφωνα με την Ειδική Σχετικότητα, η κεντρομόλος δύναμη που ασκείται σε κάθε ένα από αυτά δίνεται από τον τύπο του Νεύτωνα και είναι ανάλογη προς τον παράγοντα γ του Lorentz, όπου v η ταχυτητα περιστροφής και c η ταχύτητα του φωτός. Η Ειδική Σχετικότητα υπαγορεύει ότι η αδρανειακή και άρα και η ίση της βαρυτική μάζα κάθε νετρίνου ισούται με όπου mo η μάζα ηρεμίας των νετρίνων. Επομένως προκύπτει μια εξίσωση που δίνει τη βαρυτική έλξη που ασκείται σε κάθε ένα από τα περιστρεφόμενα νετρίνα. Η δεύτερη εξίσωση που απαιτείται για την εύρεση των αγνώστων είναι η εξίσωση De Broglie της Κβαντομηχανικής που υπαγορεύει ότι η στροφορμή κάθε περιστρεφόμενου σωματιδίου, , ισούται με τη σταθερά του Planck . Ταυτόχρονη επίλυση των δύο εξισώσεων επιτρέπει υπολογισμό της ακτίνας περιστροφής και του παράγοντα του Lorentz και δείχνει ότι η ταχύτητα περιστροφής είναι σχεδόν ίση με την ταχύτητα του φωτός. Ακόμη οδηγούμεθα στον υπολογισμό της μάζας του συνθέτου σωματιδίου που είναι σε εκπληκτική συμφωνία με την πειραματική μάζα του νετρονίου, η οποία είναι σχεδόν 10 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του νετρίνου. Συμπεράσματα Συμπερασματικά το νέο μοντέλο (RLM) που δεν περιέχει καμία άγνωστη σταθερά και συνδυάζει τον βαρυτικό νόμο του Νεύτωνα, την Ειδική Σχετικότητα του Einstein και την κβαντομηχανική εξίσωση του De Broglie, δηλαδή τρεις πλήρως αποδεδειγμένες πειραματικά και θεωρητικά εξισώσεις, αποδεικνύει ότι τα κουάρκς είναι περιστρεφόμενα ταχύτατα (σχετικιστικά) νετρίνα και οδηγεί στην ενοποίηση των βαρυτικών, ισχυρών και ασθενών δυνάμεων. Επίσης, επιτρέπει τον υπολογισμό των μαζών των συνθέτων σωματιδίων (πρωτονίων, νετρονίων, μποζονίων) με ακρίβεια της τάξης του 2%, κάτι που δεν είναι δυνατόν με το Καθιερωμένο Πρότυπο (Standard model, SM). Βλέπουμε λοιπόν ότι το RLM, επεκτείνοντας τις σκέψεις του Νεύτωνα, δείχνει ότι η ίδια δύναμη, η Βαρύτητα, που κάνει τα μήλα να πέφτουν, είναι αυτή που δημιούργησε τα νετρόνια, πρωτόνια, τους πυρήνες των ατόμων και τον κόσμο που γνωρίζουμε. Επίσης το RLΜ επιβεβαιώνει με τον πιο εμφατικό τρόπο τη ρήση του Πλάτωνα στον Τίμαιο «Τα πάντα εκ τριγώνων συνέστηκεν». *Ο κ. Κώστας Βαγενάς είναι ακαδημαϊκός, διεθνές μέλος της Ακαδημίας Μηχανικών των ΗΠΑ, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και πρώην καθηγητής Φυσικοχημείας και Χημικής Μηχανικής των Πανεπιστημίων Yale και ΜΙΤ. https://www.in.gr/2023/01/30/b-science/gnomes/netrina-fos-kai-yli/

Συνεχίζουμε να μιλάμε για τα στάδια προετοιμασίας για την εκτόξευση του μη επανδρωμένου διαστημικού σκάφους Soyuz MS-23 Σήμερα, οι ηλιακές του μπαταρίες ελέγχθηκαν στο Baikonur - τμήματα φωτοκυττάρων αναπτύχθηκαν και ακτινοβολήθηκαν με ισχυρούς λαμπτήρες για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της μετατροπής της φωτεινής ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια. Οι ειδικοί της Roscosmos ολοκληρώνουν επίσης την εγκατάσταση ειδικού εξοπλισμού και εξοπλισμού στο όχημα κατάβασης και στο διαμέρισμα κοινής χρήσης. Εκτόξευση πυραύλου φορέα Soyuz-2.1a με Soyuz MS-23 — 20 Φεβρουαρίου στις 04:57 ώρα Μόσχας. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566518

Φορτηγό «Progress MS-22» γεμάτο καύσιμα! Οι ειδικοί της Roscosmos ολοκλήρωσαν σήμερα τον ανεφοδιασμό ενός φορτηγού πλοίου στο Μπαϊκονούρ. Θα επιστραφεί στο εργοτάξιο 254 συναρμολόγησης και εγκατάστασης δοκιμών για περαιτέρω προετοιμασία. Ελπίζουμε να μοιραστείτε τη στιγμή της κυκλοφορίας του μαζί μας! Όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1a με Progress MS-22 — 9 Φεβρουαρίου στις 9:15 ώρα Μόσχας. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566528

Για πρώτη φορά στη δημοσιότητα φωτογραφίες από τις αποστολές στο Διάστημα ο Βρετανός Andy Saunders στο λεύκωμα «Apollo Remastered» ανατρέχει σε 11 αποστολές Απόλλων από το 1961 έως το 1972 Με μια επιλογή 300 φωτογραφιών από τα 35.000 αρνητικά που φυλάσσονται στο Johnson Space Center στο Χιούστον, ο Βρετανός Andy Saunders στο λεύκωμα «Apollo Remastered» ανατρέχει σε 11 αποστολές Απόλλων από το 1961 έως το 1972, και προσφέρει μια περιεκτική ματιά στην εξέλιξη της φωτογραφίας του διαστήματος τα τελευταία 60 χρόνια.Το 430 σελίδων λεύκωμα που εκδόθηκε από τον οίκο Black Dog & Leventhal, με φωτογραφίες οι οποίες στην πλειονότητά τους παρουσιάζονται για πρώτη φορά ψηφιοποιημένες και αποκατεστημένες καθώς οι περισσότερες ήταν γνωστές από αντίγραφα, ξεκινά με τη στιγμή που αυτό το όνειρο έγινε πραγματικότητα· όνειρο του οποίου τον σπόρο έβαλε ο Πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι στον θρυλικό λόγο του «Αποφασίσαμε να πάμε στη Σελήνη» στις 12 Σεπτεμβρίου του 1962.«Έχω εμμονή με τα πράγματα από τότε που ήμουν παιδί» λέει ο Andy Saunders. «Αγαπούσα οτιδήποτε μπορούσε να πετάει, αλλά πιο πολύ τους πυραύλους, με τη Σελήνη ως τελικό προορισμό. Πάντα ήθελα να μάθω περισσότερα για αυτούς που έκαναν αυτό το ταξίδι, για τους πυραύλους, το διαστημόπλοιο, και ήθελα να δω περισσότερα και να φανταστώ πώς θα ήταν αν έκανα εγώ αυτό το ταξίδι» Δείτε τις εντυπωσιακές φωτογραφίες. https://www.tanea.gr/2023/01/27/science-technology/gia-proti-fora-sti-dimosiotita-fotografies-apo-tis-apostoles-sto-diastima/

Τι κάνει αυτή η αρκούδα στον Άρη; NASA/JPL-Caltech/UArizona Η φωτογραφία που έστειλε ένας δορυφόρος από τον Κόκκινο Πλανήτη απεικονίζει τον… Πάντιγκτον.Τα διαστημόπλοια που έχουν επισκεφτεί κατά καιρούς τον Άρη, ο στόλος των δορυφόρων που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη καθώς και τα ρομπότ εξερεύνησης που έχουμε στείλει έχουν στείλει και συνεχίζουν να στέλνουν ένα τεράστιο όγκο εικόνων από την επιφάνεια του. Σε κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες κάνουν την εμφάνιση τους φιγούρες που μοιάζουν με ανθρώπους ή ζώα όπως επίσης και με διαφόρων ειδών αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι.Οι εικόνες αυτές γίνονται viral και προκαλούν πολλές συζητήσεις για το τι είναι τελικά αυτό που εμφανίζεται στις φωτογραφίες κάθε φορά. Μέχρι σήμερα σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι επιστήμονες έχουν σπεύσει να δώσουν μια ερμηνεία του τι βλέπουμε κάνοντας συνήθως λόγο για συνδυασμό γεωλογικών φαινομένων και φωτοσκιάσεων χωρίς φυσικά να περιορίζουν τα… X-Files σενάρια που αναφέρουν ότι αυτές οι εικόνες είναι απόδειξη της ύπαρξης νοήμονος εξωγήινης ζωής.Το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα στις ΗΠΑ έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα που κατέγραψε πριν από ένα μήνα ο δορυφόρος Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) της NASA από απόσταση 251 χλμ. από την επιφάνεια του Άρη. Στην εικόνα διακρίνεται ένας γεωλογικός σχηματισμός που η μορφή του θυμίζει αρκούδα και αρκετοί που είδαν την φωτογραφία είπαν ότι μοιάζει πολύ στο διάσημο αρκούδο της παιδικής λογοτεχνίας Πάντιγκτον.Οι ειδικοί αναφέρουν ότι και σε αυτή όπως και στις αντίστοιχες προηγούμενες έχουμε να κάνουμε με την παρειδωλία, το ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο ένα δυσδιάκριτο ή ασαφές εξωτερικό ερέθισμα εκλαμβάνεται εσφαλμένα ως ευκρινές και πλήρως αναγνωρίσιμο. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1432573/ti-kanei-ayti-i-arkoyda-ston-ari/

Τον Οκτώβριο ξεκινά η αποστολή της NASA για το διαστημικό Ελ Ντοράντο. Καλλιτεχνική απεικόνιση της στιγμής που το σκάφος της NASA πλησιάζει τον αστεροειδή Psyche (πηγή φωτό NASA) Ανακοινώθηκε η ημερομηνία εκτόξευσης της αποστολής στον αστεροειδή 16 Psyche που πιστεύεται ότι διαθέτει τεράστια αποθέματα ορυκτού πλούτου.Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Ιταλός αστρονόμος Ανιμπάλε ντε Γκάσπαρις ανακάλυψε εννέα αστεροειδείς. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ένας διαστημικός βράχος με διάμετρο 240 χλμ., ένας από τους μεγαλύτερους στην Κύρια Ζώνη αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος. Ο αστεροειδής έλαβε την ονομασία 16 Psyche από το όνομα της νύμφης της ελληνικής μυθολογίας Ψυχής.Ο αστεροειδείς έλαβε μεγάλη δημοσιότητα όταν διαπιστώθηκε ότι διαθέτει κολοσσιαίας αξίας ορυκτό πλούτο. Οι παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι υπάρχουν τεράστιες ποσότητες χρυσού, πλατίνας, νικελίου και σιδήρου στην επιφάνεια αλλά και το εσωτερικό του. Υπάρχουν εκτιμήσεις που ανεβάζουν την αξία του ορυκτού πλούτου της Ψυχής στα επτά πεντάκις εκατ. δολάρια! Άλλες μελέτες αναφέρουν ότι ο 16 Psyche διαθέτει μικρότερες ποσότητες μετάλλων από όσο πιστεύαμε και πιθανώς διαθέτει περισσότερα… μπάζα παρά πολύτιμα μέταλλα.H NASA αποφάσισε να οργανώσει μια αποστολή εξερεύνησης του Phyche η οποία είχε ημερομηνία εκτόξευσης το καλοκαίρι του 2022 αλλά υπήρξαν κάποια καθυστέρηση και τελικά με ανακοίνωση της η αμερικανική διαστημική υπηρεσία έκανε γνωστό ότι το σκάφος της αποστολής θα εκτοξευτεί τον προσεχή Οκτώβριο. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εικόνα από την κατασκευή του σκάφους της αποστολής (πηγή φωτό NASA/Ben Smegelsky) Το σκάφος θα κινηθεί αρχικά προς τον Άρη για να χρησιμοποιήσει τις βαρυτικές δυνάμεις του Κόκκινου Πλανήτη και να πάρει την απαραίτητη ώθηση για να συνεχίσει το ταξίδι του προς τον αστεροειδή τον οποίο αν όλα πάνε καλά θα συναντήσει και θα τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτόν το 2027. Θα παραμείνει εκεί για 21 μήνες πραγματοποιώντας σειρά μελετών που θα αποκαλύψουν τα γεωλογικά του χαρακτηριστικά και φυσικά αν πράγματι έχει τον ορυκτό πλούτο που πιστεύεται. Υπάρχουν και άλλοι αστεροειδείς που έχει διαπιστωθεί ότι διαθέτουν τεράστιο ορυκτό πλούτο και μάλιστα έχει αρχίσει να υπάρχει έντονη κινητικότητα από τον ιδιωτικό τομέα στην προσπάθεια οργάνωσης αποστολών που θα φτάσουν σε αυτούς τους αστεροειδείς και θα δημιουργήσουν εξορυκτικές εγκαταστάσεις. Όμως οικονομικοί αναλυτές έχουν επισημάνει τον κίνδυνο αν αυτές οι γιγάντιες ποσότητες πολύτιμων μετάλλων στους διαστημικούς βράχους αποκτηθούν τελικά από εμάς την ίδια στιγμή να μηδενιστεί και η αξία τους στη παγκόσμια οικονομία με όποιες απρόβλεπτες συνέπειες θα έχει αυτή η εξέλιξη. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1432563/ton-oktovrio-xekina-i-apostoli-tis-nasa-gia-to-diastimiko-el-ntoranto/

Μια ασυνήθιστα συμμετρική έκρηξη από την σύγκρουση δύο λευκών νάνων. Τέλειο σαν πυροτέχνημα – Αυτό το σουπερνόβα δεν θα έπρεπε να υπάρχει Το υλικό που εκτινάχθηκε στην έκρηξη του Pa 30 εξαπλώθηκε ακτινωτά σε σχήμα σφαίρας (Robert Fesen, Dartmouth College) Τα σουπερνόβα συνήθως εκρήγνυνται ακανόνιστα, με τα συντρίμμια τους να σχηματίζουν χαοτικά σύννεφα σαν στραβοχυμένους λουκουμάδες. Όχι όμως το Pa 30, ένα σουπερνόβα που έσκασε σε μια σχεδόν τέλεια σφαίρα, σαν καλοσχεδιασμένο πυροτέχνημα.«Μελετώ σουπερνόβα εδώ και 30 χρόνια και ποτέ δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο» δήλωσε ο Ρόμπερτ Φέζεν, αστρονόμος του Κολεγίου Ντάρτμουθ του Νιου Χάμπσαϊρ, παρουσιάζονας τη μελέτη https://arxiv.org/abs/2301.04809 της ομάδας του σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας.Το Pa 30 είναι ένα γιγάντιο σφαιρικό σύννεφο που διογκώνεται με ταχύτητα 1.100 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Το 2019 ανακαλύφθηκε https://www.nature.com/articles/s41586-019-1216-1 ότι περιέχει στο κέντρο του ένα ασυνήθιστο άστρο ακραία υψηλής θερμοκρασίας, περίπου 36.000 φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο.Τα σωματίδια που εκτοξεύει γύρω του δημιουργούν έναν αστρικό άνεμο που πνέει με την ασύλληπτη ταχύτητα των 16.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, γύρω στο 5% της ταχύτητας του φωτός.Μια τέτοια ταχύτητα «είναι απλά ανήκουστη» σχολίασε ο Φέζεν στο συνέδριο.Όπως φαίνεται όμως δεν πρόκειται για κανονικό άστρο. Μελέτη του 2021 πρότεινε τη θεωρία ότι το περίεργο αντικείμενο δημιουργήθηκε από τη σύγκρουση δύο λευκών νάνων, σωμάτων που απομένουν όταν σχετικά μεγάλα άστρα γερνούν και εκρήγνυνται.Με άλλα λόγια, το άστρο του Pa 30 δημιουργήθηκε από τα πτώματα δύο άλλων άστρων.‘Όπως εξηγεί ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Ντάρτμουθ, https://home.dartmouth.edu/news/2023/01/images-capture-850-year-old-aftermath-stellar-collision?content-types=article ο Φέζεν και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν επίγειο τηλεσκόπιο στην Αριζόνα για να ανιχνεύσουν τη φασματική υπογραφή του θείου, στοιχείου που ήταμ γνωστό ότι υπάρχει σε αφθονία στο σύννεφο που περιβάλλει το Pa 30.Η εκπληκτική εικόνα αποκαλύπτει τα απομεινάρια μιας τέλειας έκρηξης που δημιούργησε ακτινωτές λωρίδες συντριμμιών, γραμμές που θυμίζουν πυροτέχνημα.Ο λόγος για το σουπερνόβα πήρε αυτό το σφαιρικό σχήμα παραμένει ασαφής, αν και οι ερευνητές υποψιάζονται ότι έχει σχέση με την εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα της έκρηξης. Πυροτέχνημα 850 ετών Μετρώντας τις διαστάσεις του νεφελώματος και την ταχύτητα με την οποία διαστέλλεται, προηγούμενη μελέτη είχε υπολογίσι ότι η εκρηκτική σύγκρουση των λευκών νάνων συνέβη πριν από περίπου 850 χρόνια, κάτι που επιβεβαιώνεται από τις νέες παρατηρήσεις.Όλα δείχνουν ότι το Pa 30 είναι το υπόλειμμα του σουπερνόβα που καταγράφηκε το 1181 μ.Χ., λένε οι ερευνητές.«Το άστρο ήταν αρκετά φωτεινό ώστε να παρατηρηθεί από τρεις διαφορετικές ομάδες στην Κίνα με διαφορά δύο ημερών. Παρατηρήθηκε επίσης στην Ιαπωνία» είπε ο Φέζεν.Για τους αρχαίους αστρονόμους, η έκρηξη πρέπει να ήταν περίπου το ίδιο φωτεινή με τον Βέγα, το πέμπτο φωτεινότερο άστρο στον ουρανό της Γης. Η λάμψη διήρκεσε για χρόνια. Τύπος Iax Η έκρηξη του Pa 30, προκύπτει από τις παρατηρήσεις, ήταν μια σπάνια περίπτωση σουπερνόβα του «Τύπου Iax».Τέτοιες εκρήξεις έχουν παρατηρηθεί σε άλλους γαλαξίες, όχι όμως στον δικό μας Γαλαξία όπως το P30, και ο μηχανισμός τους παραμένει εν πολλοίς άγνωστος.Σε συνδυασμό με προηγούμενες μελέτες, οι νέες παρατηρήσεις υποδεικνύουν ότι οι εκρήξεις Iax, ή τουλάχιστον ένα μέρος τους, πυροδοτούνται όταν δύο λευκοί νάνοι συγκρούονται και σχηματίζουν έναν νέο, καυτό και υπέρπυκνο νέο άστρο.Το Pa 30 «θα επιτρέψει στους αστρονόμους να μελετήσουν ένα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τύπο σουπερνόβα το οποίο μπορούσαν μέχρι σήμερα να εξετάσουν μόνο με θεωρητικά μοντέλα και παραδείγματα σε μακρινούς γαλαξίες» δήλωσε ο Φέζεν.Επισήμανε δε ότι η εικόνα που καταγράφηκε στο ορατό τμήμα του φάσματος δεν αντιστοιχεί παρά σε ένα μικρό μόνο μέρος του υπερθεάματος.Οι ερευνητές σχεδιάζουν τώρα νέες παρατηρήσεις με τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και James Webb.O Φέζεν προέβλεψε μάλιστα ότι οι υπέρυθρες εικόνες του James Webb «θα είναι απλά εκπληκτικές». https://physicsgg.me/2023/01/27/μια-ασυνήθιστα-συμμετρική-έκρηξη-από/

Είναι η τροχιά της Γης το ιδανικό μέρος για πειράματα; Κατά τη διάρκεια της μελέτης Περιβάλλοντος του ISS, είναι δυνατή η αξιολόγηση των τεχνικών παραμέτρων του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού ως περιβάλλοντος για τη διεξαγωγή πειραμάτων, κάτι που είναι σημαντικό για όλους τους συνεργάτες μας. Οι αστροναύτες μελετούν τα δυναμικά χαρακτηριστικά του ISS, τις παραμέτρους που χαρακτηρίζουν τη χωρική θέση των επιστημονικών οργάνων και τους αισθητήρες στάσης, τις μαγνητικές και μικροβαρυτικές διαταραχές επί του σκάφους. Σχετικά με άλλα πειράματα στο ρωσικό τμήμα - στην αναφορά https://www.roscosmos.ru/38790/

Andrey Fedyaev Ο Andrey Fedyaev για το Soyuz MS και το Crew Dragon: τι θα επιλέγατε μόνοι σας - ένα μεγάλο στούντιο ή ένα μικρό αλλά διαμέρισμα δύο δωματίων; Όταν του ζητήθηκε να συγκρίνει το Crew Dragon και το Soyuz MS, ο Ρώσος κοσμοναύτης απάντησε ότι μια άμεση σύγκριση είναι ακατάλληλη - τελικά, πρόκειται για πλοία διαφορετικών εποχών. Είπε επίσης ότι θέλει να φτάσει στο ISS το συντομότερο δυνατό, αν και ανησυχεί κάπως για το πώς θα πάει η προσαρμογή στην έλλειψη βαρύτητας (εξάλλου αυτή είναι η πρώτη του πτήση). Κατά τη διάρκεια της αποστολής, ο Andrey δεν έχει σχέδια να εργαστεί έξω από το σταθμό, θα βοηθήσει τους συναδέλφους του ελέγχοντας τον χειριστή της ERA. Ο Andrey Fedyaev σημείωσε επίσης ότι η μακρά συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών στο διάστημα, καθώς και η ζωή και το έργο της διεθνούς ομάδας στον ISS, είναι ένα καλό παράδειγμα του πώς πρέπει να ζουν οι άνθρωποι στη Γη.

Soyuz MS-22 Ο εκτελεστικός διευθυντής για τα επανδρωμένα διαστημικά προγράμματα της Roscosmos, Sergey Krikalev, δήλωσε ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης με το Soyuz MS-22 θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια επιπλέον ευκαιρία για δοκιμή του πλοίου σε νέες συνθήκες. Υπενθύμισε ότι η προσγείωση του Soyuz MS-22 σχεδιάζεται χωρίς πλήρωμα, αν και η θερμοκρασία στα κατοικήσιμα διαμερίσματα του πλοίου αναμένεται να είναι υψηλότερη από την υπολογιζόμενη, αλλά αυτό δεν θα οδηγήσει σε κρίσιμη ζημιά στον εσωτερικό εξοπλισμό. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566505

Ηλεκτρονιακός παλμός αττοδευτερολέπτων. ● Ένα attosecond ή αττοδευτερόλεπτο (συμβολίζεται με as) είναι υποδιαίρεση της μονάδας χρόνου, του ενός δευτερολέπτου (s), και ισούται με 1×10−18 s. ● Συγκριτικά, ένα attosecond είναι για το ένα δευτερόλεπτο, ότι είναι το ένα δευτερόλεπτο για 31,71 δισεκατομμύρια χρόνια (η ηλικία τους σύμπαντος είναι περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια). ● Ο Ελευθέριος Γουλιελμάκης και οι συνεργάτες του στη Γερμανία, δημιούργησαν έναν ηλεκτρονιακό παλμό που διήρκεσε μόλις τ = (53 as ± 5 as) Τη δημιουργία του ταχύτερου ηλεκτρονικού σήματος που επιτεύχθηκε ποτέ στην επιστήμη των ηλεκτρονικών, πέτυχαν επιστήμονες στη Γερμανία με επικεφαλής έναν Έλληνα ερευνητή της διασποράς. Ο ηλεκτρονιακός παλμός διήρκεσε μόλις 53 αττοδευτερόλεπτα, δηλαδή 53 δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου. Πρόκειται για νέο παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας στον έλεγχο από τον άνθρωπο των ηλεκτρικών ρευμάτων στα στερεά υλικά, ανοίγοντας νέους δρόμους για καλύτερες επιδόσεις στις τεχνολογίες ηλεκτρονικών και πληροφορικής, καθώς επίσης για την παρακολούθηση φαινομένων του μικροκόσμου.Το πόσο γρήγορα δουλεύει ένας υπολογιστής ή κάποια άλλη ηλεκτρονική συσκευή, εξαρτάται καθοριστικά από το πόσο γρήγορα κινούνται τα ηλεκτρόνια μέσα στα τρανζίστορ των μικροεπεξεργαστών. Η επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας είναι κομβική για την εξέλιξη των ηλεκτρονικών και την επέκταση των δυνατοτήτων τους.Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ρόστοκ και το Ινστιτούτο Φυσικής Μαξ Πλανκ στη Στουτγκάρδη, με υπεύθυνο τον Ελευθέριο Γουλιελμάκη, καθηγητή Φυσικής και επικεφαλής της ομάδας Ακραίας Φωτονικής στο Ρόστοκ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». https://www.nature.com/articles/s41586-022-05577-1 Ο παλμός που πέτυχαν, είναι τόσο γρήγορος που ανοίγει τον δρόμο για ακόμη πιο ακριβή ηλεκτρονικά μικροσκόπια ικανά να τραβήξουν εικόνες των ηλεκτρονίων, καθώς «πηδούν» ανάμεσα στα άτομα, όπως επίσης και να επιταχύνει τη μετάδοση δεδομένων στα «τσιπάκια» των υπολογιστών.Οι παλμοί των ηλεκτρονίων χρησιμοποιούνται σε μικροσκόπια ή υπολογιστές και όσο πιο βραχείς (γρήγοροι) είναι, τόσο υψηλότερος είναι ο ρυθμός μετάδοσης των πληροφοριών και υψηλότερη η ανάλυση των εικόνων. Ο Ε. Γουλιελμάκης εδώ και χρόνια εργάζεται πάνω ακριβώς σε αυτόν τον στόχο.Το 2016 ο Έλληνας φυσικός της διασποράς είχε πάλι πετύχει μια διπλή πρωτιά σε παγκόσμιο επίπεδο: δημιούργησε τους πιο βραχείς παλμούς φωτός και με αυτούς μέτρησε σε πόσο χρόνο αντιδρούν στο φως τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται μέσα στα άτομα της ύλης. Το «φλας» του «αναβόσβηνε» κάθε 380 δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.Στη συνέχεια, ο Γουλιελμάκης δημιούργησε και μέτρησε το ταχύτερο ηλεκτρικό ρεύμα στο εσωτερικό ενός στερεού υλικού. Χρησιμοποιώντας υπερταχείς παλμούς λέιζερ, επιτάχυνε τα ηλεκτρόνια του ρεύματος, ώστε να κάνουν οκτώ εκατομμύρια δισεκατομμυρίων ταλαντώσεις ανά δευτερόλεπτο, πραγματοποιώντας έτσι ένα νέο ρεκόρ στη συχνότητα του ηλεκτρικού ρεύματος στο εσωτερικό των στερεών υλικών.Τώρα, χρησιμοποιώντας μια παρόμοια τεχνική, πέτυχε ηλεκτρονιακό παλμό 53 αττοδευτερολέπτων που είναι ακόμη πιο σύντομος και από τους υψηλής ταχύτητας παλμούς του φωτός λέιζερ που στόχευσε τα ηλεκτρόνια για να τα απομακρύνει από μια μικροσκοπική μεταλλική ακίδα από βολφράμιο. Όπως ανέφερε, ο ηλεκτρονιακός παλμός-ρεκόρ διήρκεσε το ένα πέμπτο του χρόνου που θα χρειαζόταν ένα ηλεκτρόνιο σε ένα άτομο υδρογόνου για να διαγράψει μια τροχιά πέριξ του πυρήνα του.Μολονότι είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι το φως μπορεί να «ελευθερώσει» τα ηλεκτρόνια από τα μέταλλα –ο Αϊνστάιν ήταν ο πρώτος που εξήγησε το πώς https://physicsgg.me/2018/09/27/πόσο-διαρκεί-το-φωτοηλεκτρικό-φαινόμ/ – η όλη διαδικασία είναι τρομερά δύσκολη στον χειρισμό της. Το ηλεκτρικό πεδίο του φωτός αλλάζει την κατεύθυνσή του περίπου ένα εκατομμύριο δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο, καθιστώντας έτσι πολύ δύσκολη την ελεγχόμενη από φως λέιζερ «εκτίναξη» των ηλεκτρονίων από την επιφάνεια των μετάλλων. Για να ξεπεράσουν το πρόβλημα, ο Γουλιελμάκης και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν μια τεχνική που είχαν οι ίδιοι αναπτύξει, ενώ παράλληλα ανέπτυξαν ένα νέο είδος κάμερας που μπορεί να «πιάσει» τα ηλεκτρόνια, καθώς αστραπιαία το λέιζερ τα «εκτοξεύει» από το μέταλλο προς το κενό. Νέες προοπτικές και εφαρμογές για το μέλλον Όπως ο κ.Γουλιελμάκης δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «ο ακριβής έλεγχος της κίνησης ηλεκτρονίων με την χρήση λέιζερ σε συνδυασμό με την νανοτεχνολογία, ίσως επιτρέψει στο κοντινό μέλλον την ανάπτυξη μιας νέας κατηγορίας ηλεκτρονικών συσκευών με ασύγκριτα υψηλότερες δυνατότητες από τις σημερινές. Τα προσεχή χρόνια σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε τους ηλεκτρονιακούς παλμούς αττοδευτερολέπτων σαν βιντεοκάμερες υψηλής ταχύτητας και ευκρίνειας για να καταγράψουμε και να κατανοήσουμε πολύπλοκα φαινόμενα στο εσωτερικό της ύλης. Πολλά από αυτά τα φαινόμενα είναι ασύλληπτα γρήγορα, μόνο μια τεχνολογία σαν αυτή που αναπτύξαμε, μπορεί δυνητικά να τα παρατηρήσει σε πραγματικό χρόνο».«Η άμεση και αποτελεσματική χρήση νέων υλικών στην τεχνολογία της πληροφορίας, στην χημεία και στην προστασία του περιβάλλοντος εξαρτάται σημαντικά από την λεπτομερή κατανόηση των ιδιοτήτων των υλικών αυτών. Έχουμε την πεποίθηση ότι οι υπερταχείς παλμοί ηλεκτρονίων μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη πολλών μυστικών του μικρόκοσμου», πρόσθεσε ο Έλληνας επιστήμονας, ο οποίος είναι επίσης μέλος (εξωτερικού) του συμβουλίου διοίκησης του Πανεπιστήμιου των Ιωαννίνων.Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο ηλεκτρονιακός παλμός αττοδευτερολέπτων θα βοηθήσει προκειμένου η ανάλυση της εικόνας ενός ηλεκτρονικού μικροσκοπίου να είναι αρκετά γρήγορη, ώστε να καταγράψει τα ηλεκτρόνια εν κινήσει. Αν δημιουργήσουμε ηλεκτρονικά μικροσκόπια που χρησιμοποιούν ηλεκτρονιακούς παλμούς αττοδευτερολέπτων, τότε θα έχουμε επαρκή ανάλυση όχι μόνο για να δούμε τα άτομα σε κίνηση, κάτι που είναι ασφαλώς συναρπαστικό, αλλά να δούμε ακόμη και τα ηλεκτρόνια να πηδάνε μεταξύ των ατόμων».Ο κ. Γουλιελμάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1975, αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2000 και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου το 2005. Από το 2010 ήταν επικεφαλής της Ομάδας Αττοηλεκτρονικής του Εργαστηρίου Αττοφυσικής του Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής Μαξ Πλανκ στο Γκάρτσινγκ της Γερμανίας, ενώ σήμερα είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ρόστοκ. Μεταξύ άλλων διακρίσεων, το 2007 τιμήθηκε με το βραβείο «Γ. Φωτεινού» της Ακαδημίας Αθηνών, το 2012 με το βραβείο «Γκούσταβ Χερτς» της Γερμανικής Φυσικής Εταιρείας και το 2015 με το βραβείο «Ρέντγκεν» του Πανεπιστημίου Γιούστους Λίμπιγκ του Γκίσεν. https://physicsgg.me/2023/01/26/ηλεκτρονιακός-παλμός-αττοδευτερολέπ/

Πόσο κοντά από τη Γη θα περάσει ο αστεροειδής 2023U; ● 3600 χιλιόμετρα πάνω από το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής -10 φορές πιο κοντά από τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους ● Ο αστεροειδής έχει πολύ μικρό μέγεθος, το εύρος του είναι 3,5 έως 8,5 μέτρα ● Ακόμα κι αν ερχόταν κατευθείαν προς τη Γη, μάλλον θα καιγόταν εξαιτίας της τριβής του με τη γήινη ατμόσφαιρα πριν φτάσει στο έδαφος Ένας αστεροειδής μικρού μεγέθους – διαμέτρου 3,5 έως 8,5 μέτρων – προβλέπεται να περάσει τελείως ξυστά από τη Γη στις 26 Ιανουαρίου.Πρόκειται για μια από τις πιο κοντινές προσεγγίσεις αστεροειδούς που έχουν ποτέ καταγραφεί. Θα βρίσκεται σε εκτιμώμενη απόσταση μόλις 3.600 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του πλανήτη μας, σύμφωνα με την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA).Ο αστεροειδής «2023 BU» θα περάσει λίγο πάνω από το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής. Πολύ χαμηλότερα – στο ένα δέκατο περίπου – από την τροχιά των γεωσύγχρονων δορυφόρων. Δεν συνιστά κίνδυνο Δεν συνιστά πάντως κίνδυνο. Ακόμη κι αν έπεφτε στον πλανήτη μας, αναμένεται σε μεγάλο βαθμό να διαλυόταν κατά την τριβή του με τη γήινη ατμόσφαιρα.Ο αστεροειδής είχε ανακαλυφθεί το περασμένο Σάββατο από τον ερασιτέχνη αστρονόμο Γκενάντι Μπορίσοφ από την Κριμαία. Ήταν ο ίδιος που είχε ανακαλύψει το 2019 και τον διαστρικό κομήτη 2I/Borisov. Ακολούθησαν παρατηρήσεις του «2023 BU» από δεκάδες άλλα παρατηρητήρια σε όλο τον κόσμο.Η τελική ανάλυση των δεδομένων της τροχιάς του έγινε από το Κέντρο Μελετών Κοντινών στη Γη Αντικειμένων (CNEOS) του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Οι Αμερικανοί ερευνητές πρόβλεψαν ότι ο αστεροειδής θα περάσει ασυνήθιστα κοντά από τη Γη.Μάλιστα επειδή θα πλησιάσει τόσο πολύ, η βαρύτητα του πλανήτη μας θα αλλάξει την πορεία του. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να διαγράφει στο μέλλον μια οβάλ τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε 425 μέρες, αντί για 359 μέχρι σήμερα. https://physicsgg.me/2023/01/26/πόσο-κοντά-από-τη-γη-θα-περάσει-ο-αστερο/

Φωτοβολταϊκά 3ης γενιάς από 3D εκτυπωτή. Τα φωτοβολταϊκά 1ης γενιάς (άραγε κατασκευάζονται στην Ελλάδα;) καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, με ανεπανόρθωτες συνέπειες στην αγροτική παραγωγή και διατροφή. ‘Γεμίζουν τους πιο γόνιμους κάμπους της χώρας με σκελετούς από λαμαρίνες και γυαλί και οι αγρότες μας αντί να καλλιεργούν τρόφιμα θα «σπέρνουν λαμπογυάλια» ‘ ●To 1956 oι Bardeen, Brattain και Shockley βραβεύονταν με το Νόμπελ Φυσικής ‘για τις έρευνές τους στους ημιαγωγούς και την ανακάλυψη του φαινομένου του τρανζίστορ‘. Έτσι, ξεκίνησε μια ολοκληρωτική τεχνολογική επανάσταση που καθόρισε σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη της κοινωνίας μας ●To 2000 oι αμερικανοί Heeger και MacDiarmid μαζί με τον Ιάπωνα Shirakawa βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Χημείας ‘για την ανακάλυψη και ανάπτυξη των αγώγιμων πολυμερών‘, τους οργανικούς ημιαγωγούς, στους οποίους βασίζονται τα νέα φωτοβολταϊκά τρίτης γενιάς. ●Τα συμβατικά φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο ακριβά στην παραγωγή τους, καθώς απαιτούν ακριβά υλικά και υψηλές θερμοκρασίες όταν κατασκευάζονται. Η 3η γενιά είναι εκτυπώσιμη και πολύ πιο ελαφριά, μόλις 400 γραμμάρια το τετραγωνικό μέτρο, όταν η 1η γενιά φτάνει τα 22 κιλά.Στη Θεσσαλονίκη θα γίνει το πρώτο στον κόσμο εργοστάσιο εύκαμπτων πάνελ για χρήση σε κτίρια, θερμοκήπια, αυτοκίνητα, ρούχαΕίναι εύκαμπτα, ημιδιαφανή, εκτυπώνονται από τρισδιάστατους εκτυπωτές, τοποθετούνται σε παράθυρα, στέγες, ακόμη και στα αυτοκίνητα, ή μπορείς να τα «φορέσεις», καθώς θα είναι πάνω στην τσάντα ή στο μπουφάν σου. Τι είναι; Τα νέα φωτοβολταϊκά τρίτης γενιάς, τα οποία μπορούν να αποδίδουν ηλεκτρική ενέργεια σχεδόν από παντού όπου πέφτει ο ήλιος. Κι αν αυτά σας φαίνονται ήδη πολύ εντυπωσιακά, ακούστε κι αυτό: Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής τους στον κόσμο θα γίνει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος. Μάλιστα, παράλληλα εξελίσσεται κι ένα δεύτερο εμβληματικό έργο, για την αναβάθμιση ενός πρωτοπόρου εργαστηρίου σε ερευνητικό κέντρο πρώτης γραμμής, αναδεικνύοντας την Ελλάδα και ειδικά τη Θεσσαλονίκη σε παγκόσμιο κόμβο αριστείας στον τομέα των οργανικών φωτοβολταϊκών και στη νανοτεχνολογία.«Η 3η γενιά φωτοβολταϊκών μπορεί να ενσωματωθεί σε πολλά διαφορετικά μέρη. Καθώς είναι ημιδιαφανή, μπορούν να μπουν σε θερμοκήπια, έτσι ώστε να περνάει το φως για τη φωτοσύνθεση, στα τζάμια των σπιτιών ή στους υαλοπίνακες των γυάλινων κτιρίων, σε στέγες, τέντες, πάρκινγκ, στάσεις λεωφορείων, σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ακόμη και σε τσάντες ή ρούχα», λέει σε συνένετυξή του στον Γιάννη Ελαφρό στην «Καθημερινή» ο ομότιμος καθηγητής στο ΑΠΘ Στέργιος Λογοθετίδης, ιδρυτής και διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας LTFN του ΑΠΘ, καθώς και πρόεδρος της εταιρείας ΟΕΤ (Organic Electronics Technologies). Ενεργειακή πρόκληση «Τα εκτυπωμένα οργανικά φωτοβολταϊκά έρχονται να δώσουν λύσεις σε μια περίοδο που απαιτείται μεγάλη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και του χώρου που καταλαμβάνουν. Με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί, μέχρι το 2030 και πολύ περισσότερο μέχρι το 2050 απαιτούνται τεράστιες ποσότητες. Από το 2026 και μετά απαιτείται υπερδιπλασιασμός του ετήσιου ρυθμού εγκατάστασης και από το 2038 και μετά, έως και 4-5 φορές πάνω. Πού θα μπουν όλα αυτά; Πώς δεν θα υπάρξει σπατάλη γης, με συνέπειες και στην αγροτική παραγωγή και διατροφή;» σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Αλλά δεν είναι μόνο το θέμα του χώρου. «Τα συμβατικά φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο ακριβά στην παραγωγή τους, καθώς απαιτούν ακριβά υλικά και υψηλές θερμοκρασίες όταν κατασκευάζονται. Η 3η γενιά είναι εκτυπώσιμη και στηρίζεται στους οργανικούς ημιαγωγούς. Είναι πολύ πιο σύγχρονη. Η τεχνολογία πυριτίου, στην οποία βασίζονται τα συμβατικά φωτοβολταϊκά, πήρε το Νομπέλ του 1951, ενώ οι οργανικοί ημιαγωγοί, το 2000. Επίσης, η 3η γενιά είναι πολύ πιο ελαφριά, μόλις 400 γραμμάρια το τετραγωνικό μέτρο, όταν η 1η γενιά φτάνει τα 22 κιλά», συμπληρώνει ο διευθυντής του LTFN. Η απόδοση των φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς όσον αφορά τη μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική είναι ακόμη μικρότερη των συμβατικών, αλλά εξελίσσεται γρήγορα. «Η απόδοση είναι συνάρτηση του χρόνου ανάπτυξης της τεχνολογίας και του όγκου της παραγωγής. Εάν υπάρξει μαζική παραγωγή οργανικών φωτοβολταϊκών, το κόστος θα πέσει πολύ», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης.Την ανάγκη της μαζικής παραγωγής έρχεται να καλύψει το εμβληματικό έργο που προγραμματίζεται στη Θεσσαλονίκη για τη δημιουργία του πρώτου στον κόσμο εργοστασίου παραγωγής εκτυπωμένων οργανικών φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς για ενσωμάτωση σε κτίρια (BIPVs), θερμοκήπια (agrivoltaics) και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. «Η μονάδα προγραμματίζεται στα τέλη του 2025 να παράγει 1.000.000 τετραγωνικά μέτρα φωτοβολταϊκών τρίτης γενιάς», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Βεβαίως τίποτα δεν είναι τυχαίο, καθώς εδώ και μια επταετία υπήρχε στη Θεσσαλονίκη μια πιλοτική μονάδα παραγωγής, η οποία παρήγε εύκαμπτα φωτοβολταϊκά για θερμοκήπια, ενώ υλοποιήθηκε και υδροπονική καλλιέργεια ντομάτας με μεγάλη επιτυχία, με εξοικονόμηση νερού και χώρου.Το ευρωπαϊκό έργο για την κατασκευή της μονάδας παραγωγής ονομάζεται Flex2Energy, έχει προϋπολογισμό 21,2 εκατ. ευρώ και έχει συνεταίρους 14 βιομηχανικούς και ερευνητικούς φορείς, έξι από Ελλάδα (ΟΕΤ, που έχει και τον συντονισμό, Alumil, ΑΠΘ, HOPE-A, Depia, Κυριακίδης), τρεις από Γαλλία, δύο από Γερμανία κι από έναν από Ουγγαρία, Λιθουανία, Ιταλία και Ρουμανία. Στόχος, η ενίσχυση της πράσινης βιομηχανίας, της πράσινης ενέργειας και των ενεργειακά αυτόνομων κτιρίων. https://physicsgg.me/2023/01/26/φωτοβολταϊκά-3ης-γενιάς-από-3d-εκτυπωτή/

Πώς είναι να «κατασκευάζεις» μια σκουληκότρυπα σε κβαντικό υπερυπολογιστή της Google; «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,/ να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος,/ γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» Το ποίημα του Καβάφη δεν σταμάτησε ποτέ να κατοικεί στην καρδιά της. Φώλιασε εκεί όταν ήταν ακόμα παιδί και δεν έφυγε ποτέ. Της πρόσφερε θαλπωρή σε κάθε σταθμό του ταξιδιού της. Και ο δρόμος της ήταν γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Βλέπετε, όταν ήταν μικρή έβαλε πλώρη να λύσει τα μυστήρια του σύμπαντος. Το Σύμπαν, η Ιθάκη της.Η Μαρία Σπυροπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καστοριά. Οι αναμνήσεις της από το γυμνάσιο και το λύκειο είναι συνδεδεμένες με το αγαπημένο της κτίριο: τη δημοτική βιβλιοθήκη. Θυμάται να την πειράζει ο βιβλιοθηκάριος, ο κύριος Κώστας, ότι δεν διαβάζει πραγματικά όλα αυτά τα βιβλία. Κι όμως, διάβαζε τα πάντα: μυθοπλασία, ιστορία, ποιήματα, περιπέτεια. Τη γοήτευε ο Ντοστογιέφσκι και ο Στάινμπεκ, ο Καβάφης και ο Ελύτης. Καταβρόχθιζε τις εγκυκλοπαίδειες, ιδιαίτερα τους τόμους με τις εφευρέσεις. Τα πρώτα 15 χρόνια της ζωής της τα πέρασε αποφασισμένη να εξερευνήσει το Σύμπαν, να φτάσει στο διάστημα.Οι γονείς της ήταν, και εξακολουθούν να είναι, μεγάλοι υποστηρικτές των ονείρων της. «Θα πάω στην Αμερική, θα κάνω διδακτορικό, θα ανακαλύψω φαινόμενα, θα ταξιδέψω στο σύμπαν», έλεγε στον μπαμπά της. «200 χλμ είναι αρκετά, κάνουν ένα Σύμπαν: ο δρόμος σου είναι ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη. Αυτή είναι η Ιθάκη σου» της απαντούσε. Η μαμά ήταν η σύμμαχος: «η ιδέα ότι θα ήμουν τόσο μακριά την πονούσε, αλλά έλεγε “είναι για το καλό του Σύμπαντος” και γελούσαμε όλοι». Όταν αρίστευσε στο Λύκειο έλαβε ένα τηλεγράφημα από τον Πρόεδρο Σαρτζετάκη: «Θερμά συγχαρητήρια για τη λαμπρή επιτυχία σας. Εύχομαι τα πρωτεία να σας συνοδεύουν πάντα. Περίπτωση όπως η δική σας, δικαιολογεί κάθε αισιοδοξία για το μέλλον της πατρίδας μας. Και πάλι εύγε. Χρήστος Α. Σαρτζετάκης, Πρόεδρος Δημοκρατίας». Δημοσιογράφοι τηλεφώνησαν τότε στο σπίτι της Μαρίας ζητώντας μια δήλωση. Απάντησε πως είναι ακόμα νωρίς για δηλώσεις και τους ζήτησε «να ξανακαλέσουν όταν πάει στο Χάρβαρντ γιατί το ταξίδι της θα είναι μακρύ».Στις 6 Αυγούστου του 1993 η μητέρα της ετοίμασε δύο βαλίτσες και μαζί με τον πατέρα της την πήγαν στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης. Είχε γίνει δεκτή στο διδακτορικό πρόγραμμα του Χάρβαρντ. Ένα βήμα πιο κοντά στην Ιθάκη της. Στιγμιότυπο από τη συνέντευξη που παραχώρησε η Μαρία Σπυροπούλου στους ΝΥΤ, η οποία δημοσιεύθηκε χθες. Ως φοιτήτρια στο ΑΠΘ βυθίστηκε στην έρευνα και έκανε την πτυχιακή εργασία της στο Πυρηνικό Εργαστήριο. «Είχα καλούς δασκάλους και συναδέλφους, αλλά κυρίως είχα την τύχη να έχω μια αγαπημένη μέντορα και φίλη από τη Θεσσαλονίκη που είναι Καθηγήτρια Φυσικής, την Ελένη Παλούρα. Μόλις είχε επιστρέψει από το MIT και μαζί με την αδερφή της Κατερίνα με παρότρυναν για τη μεγάλη περιπέτεια, να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό. Με την καθηγήτρια Παλούρα είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ στα έργα της στο BESSY στο Βερολίνο στην επιστήμη των υλικών. Το να κάνω έρευνα ενώ ήμουν προπτυχιακή φοιτήτρια, ήταν σημαντικό και έμαθα πολλά».Σειρά είχε το CERN. Μετακόμισε από τις ΗΠΑ στη Γενεύη και εργάστηκε εκεί ως ερευνήτρια για περίπου δέκα χρόνια. Μετά την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs επέστρεψε στις ΗΠΑ. Αν έπρεπε να συμπυκνώσει σε μερικές αράδες το ερευνητικό της έργο; «Τα τελευταία 20 χρόνια έχω επικεντρωθεί στο πείραμα Compact Muon Solenoid στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN, όπου ανακαλύψαμε το Higgs το 2012. Το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού μου έργου βρίσκεται μεταξύ αυτών των δύο εργαστηρίων στοιχειώδους σωματιδιακής φυσικής, του Fermilab στις ΗΠΑ και του CERN στην Ευρώπη». Το πείραμα Πίσω στο σήμερα, η Μαρία Σπυροπούλου ως επικεφαλής ομάδας επιστημόνων (Daniel Jafferis, Alexander Zlokapa, Joseph D. Lykken, David K. Kolchmeyer, Samantha I. Davis, Nikolai Lauk, Hartmut Neven) δημοσίευσε τον Νοέμβριο τα αποτελέσματα ενός μοναδικού πειράματος. Μαζί με την ομάδα της «κατασκεύασε» την πρώτη ολογραφική σκουληκότρυπα (Holographic Wormhole), χρησιμοποιώντας τον κβαντικό υπολογιστή Sycamore της Google, που στεγάζεται στο Google Quantum AI στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια. Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Quanta, η «σκουληκότρυπα είναι ένα είδος σήραγγας που θεωρητικοποιήθηκε το 1935 από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Νέιθαν Ρόζεν και οδηγεί από το ένα μέρος στο άλλο περνώντας σε μια επιπλέον διάσταση του διαστήματος».Τι έκανε λοιπόν η ομάδα της Μαρίας; Η σκουληκότρυπα που δημιούργησαν δεν είναι μια σήραγγα που υφίσταται στον πραγματικό φυσικό χώρο. Οι «μαύρες τρύπες» δεν ήταν πραγματικές, αλλά κώδικας σε έναν κβαντικό υπολογιστή.Οχι, δεν υπήρξε ρήξη του φυσικού χωροχρόνου, μην πάει το μυαλό σας στο «Beam me up, Scotty» από το Star Trek ή ότι θα περιπλανηθείτε στον γαλαξία όπως ο Μάθιου ΜακΚόναχι στο «Interstellar».Μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του πειράματος ακολούθησε ένα μπαράζ ανακοινώσεων για το επίτευγμα από τα κορυφαία CalTech, MIT, Wondros, Fermilab και τη Google. Έγινε εξώφυλλο στο έγκυρο Nature, ενώ Reuters, New York Times και Guardian δημοσίευσαν εκτενή ρεπορτάζ.Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έγραψαν ότι το πείραμα καταπιάνεται με τα περισσότερα μυστήρια της σύγχρονης φυσικής (ticks most of the mystery boxes in modern physics). Το τηλεγράφημα του Ρόιτερς, ανέφερε ότι «Επιστήμονες “κατασκεύασαν”βρεφική σκουληκότρυπα, η επιστημονική φαντασία πλησιάζει στην πραγματικότητα».Η υποδοχή του πειράματος ήταν τόσο ενθουσιώδης ώστε αρκετοί επιστήμονες αισθάνθηκαν ότι πρέπει να τονιστεί περισσότερο το γεγονός ότι «δεν πρόκειται για μια πραγματική σκουληκότρυπα που θα μπορούσε να μεταφέρει ανθρώπους στην Ανδρομέδα». Οι επικριτές της ερμηνείας του πειράματος, στους οποίους ανήκει ο Ντάνιελ Χάρλοου, φυσικός στο MIT, υποστήριξαν ότι το πείραμα βασίστηκε σε ένα μοντέλο κβαντικής βαρύτητας που ήταν τόσο απλό και μη ρεαλιστικό, που θα μπορούσε να έχει μελετηθεί χρησιμοποιώντας… μολύβι και χαρτί. Ωστόσο, παραδέχονται ότι είναι συναρπαστικό ως τεχνολογικό επίτευγμα, γιατί πλέον μπορούν να πειραματιστούν και με άλλες θεωρίες κβαντικής βαρύτητας.Το βέβαιο είναι ότι το πείραμα της δικής μας Μαρίας Σπυροπούλου, μπήκε στη λίστα του έγκριτου Quanta Magazine με τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στη Φυσική για το 2022. Μεταξύ ομιλιών και συνεδρίων, η καθηγήτρια Φυσικής παραχώρησε συνέντευξη στην «Κ» και μίλησε για την Ελλάδα, τα όνειρά της και τους νέους. – Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι είναι το πείραμα και γιατί είναι σημαντικό; Ένας από τους τομείς μελέτης της σύγχρονης θεμελιώδους φυσικής είναι η σύνδεση της βαρύτητας με την κβαντική φυσική. Οι θεωρητικοί φυσικοί Lenny Susskind του Stanford και Juan Maldacena του IAS, Princeton (2013) διατύπωσαν τη θεωρία ότι οι σκουληκότρυπες είναι ισοδύναμες με την κβαντική “διεμπλοκή”, ένα φαινόμενο κατά το οποίο δύο σωματίδια μπορούν να παραμείνουν συσχετισμένα σε τεράστιες αποστάσεις (βλ. Νόμπελ 2022). Υπέθεσαν ότι οι σκουληκότρυπες (ή “ER”) είναι ισοδύναμες με κβαντική συσχέτιση ή διεμπλοκή (γνωστή και ως “EPR” από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, τον Μπόρις Ποντόλσκι και τον Νέιθαν Ρόζεν σε έργα του προηγούμενου αιώνα (1935)).Η ομάδα μου πραγματοποίησε πειραματικά αυτό το είδος δυναμικής σκουληκότρυπας σε μια κβαντική συσκευή της Google, τον κβαντικό επεξεργαστή Sycamore. Χρησιμοποιώντας κβαντικές πύλες, εισαγάγαμε ένα qubit σε ένα κβαντικό σύστημα και παρατηρήσαμε τις πληροφορίες που αναδύονταν από το άλλο σύστημα στον ίδιο κβαντικό επεξεργαστή. Τα αποτελέσματα συμφωνούν με τη συμπεριφορά που αναμένεται από ένα κβαντικό σύστημα που ισοδυναμεί με μια σκουληκότρυπα. Η εργασία αυτή αποτελεί ένα βήμα προς ένα ευρύτερο πρόγραμμα διερεύνησης της βαρυτικής φυσικής με τη χρήση κβαντικού υπολογιστή και προσφέρει ένα ισχυρό πεδίο δοκιμών των ιδεών της κβαντικής βαρύτητας. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Loukia Kattis – Οι «σκουληκότρυπες» είναι μια ρήξη στο χώρο και τον χρόνο και θεωρούνται γέφυρα μεταξύ δύο απομακρυσμένων περιοχών στο σύμπαν, γνωστές ως γέφυρες Αϊνστάιν-Ρόζεν. Αυτό καταφέρατε να δημιουργήσετε στο εργαστήριό σας στο CalTech; Η σκουληκότρυπα (ο όρος δόθηκε από τον John Wheeler) είναι μια θεωρητική γέφυρα χωροχρόνου μεταξύ δύο απομακρυσμένων περιοχών του σύμπαντος. Τέτοιες σκουληκότρυπες συνάδουν με τη θεωρία της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν, αλλά δεν έχουν παρατηρηθεί πειραματικά. Στην απλούστερη διαμόρφωσή τους, οι σκουληκότρυπες δεν επιτρέπουν σε τίποτα να περάσει: δεν είναι διαβατές. Οι μόνες γνωστές σκουληκότρυπες που είναι δυνατόν να διασχίζονται περιγράφονται επίσης από ένα ισοδύναμο κβαντικό σύστημα μέσω της ολογραφικής αρχής. Στο πείραμά μας δεν δημιουργήθηκε ρήξη του φυσικού χωροχρόνου. Συμπεράναμε ότι προέκυψε μια διαπερατή σκουληκότρυπα με βάση τη μετρούμενη κβαντική πληροφορία. – Δηλαδή, το πείραμα πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα το έργο του Αϊνστάιν, ενδεχομένως και του Στίβεν Χόκινς. Ποια θα λέγατε ότι είναι η σχέση του πειράματός σας με τη θεωρία της σχετικότητας; Στην εργασία τους το 1935, οι Αϊνστάιν και Ρόζεν πρότειναν την ύπαρξη σκουληκότρυπων, επίσης γνωστών ως γέφυρες Einstein-Rosen (ER). Όπως έδειξε ο Kip Thorne του Caltech και πολλοί άλλοι, στην κλασική γενική σχετικότητα, οι σκουληκότρυπες μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν είναι διαπερατές. Το 2016 ο Jafferis από το Χάρβαρντ (σ.σ.: ο οποίος συμμετείχε στο πείραμα) έδειξε ότι η προσθήκη ενός συγκεκριμένου είδους κβαντικού φαινομένου μπορεί να κάνει τις σκουληκότρυπες διαβατές. Η διελεύσιμη σκουληκότρυπα πραγματοποιείται ξεκινώντας από μια εκδοχή της μη διελεύσιμης γέφυρας Einstein-Rosen, η οποία έχει “αριστερές” και “δεξιές” περιοχές που αντιπροσωπεύουν τις εισόδους της σκουληκότρυπας. Το κβαντικό φαινόμενο που απαιτείται για να γίνει η σκουληκότρυπα διαβατή προέρχεται από την εφαρμογή μιας αλληλεπίδρασης που συνδέει αιτιωδώς τα αριστερά και δεξιά όρια. Αυτό το φαινόμενο είναι ισοδύναμο με έναν παλμό αρνητικής ενέργειας που μπαίνει στη σκουληκότρυπα. Όπως επεσήμανε ο Χόκινγκ το 1975, η ακτινοβολία Χόκινγκ από μια μαύρη τρύπα, όπως την βλέπει ένας παρατηρητής κοντά στον ορίζοντα, μοιάζει επίσης με παλμούς αρνητικής ενέργειας (που κατευθύνονται προς τη μαύρη τρύπα). Έτσι, ένα βασικό χαρακτηριστικό της κβαντικής δυναμικής που είναι υπεύθυνη για την ακτινοβολία Χόκινγκ είναι επίσης ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαβατής σκουληκότρυπας, και μαζί αυτά τα φαινόμενα της φυσικής είναι από τα πιο ισχυρά αποτελέσματα που έχουν συλλεχθεί μέχρι στιγμής από την πολύ εκκολαπτόμενη κατανόηση της κβαντικής βαρύτητας. –Ποιο θα λέγατε ότι είναι το πιο σημαντικό πράγμα του πειράματος που θα θέλατε να καταλάβουν οι αναγνώστες; Ότι πρόκειται για την πρώτη επιτυχή προσπάθεια παρατήρησης της δυναμικής των διαπερατών σκουληκότρυπων σε πειραματικό περιβάλλον και ότι θα διεγείρει και θα επιτρέψει μελλοντικά πειράματα που θα εξετάζουν την αναδυόμενη κβαντική βαρύτητα. – Ως τώρα, τη «σκουληκότρυπα» ως πύλη μεταφοράς και ταξιδιού στο χώρο και στο χρόνο την έχουμε δει σε ταινίες και σειρές επιστημονικής φαντασίας, όπως το «Interstellar» και το Star Trek. Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποτε η ημέρα όπου οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας θα πάψουν να είναι… φαντασία; Η επιστημονική φαντασία έχει πιο πλούσια φαντασία από την επιστημονική φιλοδοξία, η οποία ως επί το πλείστον βασίζεται σε αποδεδειγμένες πραγματικότητες. Και οι δύο έχουν αξιοσημείωτο βαθμό δημιουργικότητας. Δεν θα δούμε σύντομα τεχνολογίες τύπου Star Trek ή Interstellar, αλλά θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε αυτές τις ταινίες κρατώντας την αναπνοή μας και αναρωτώμενοι τι είναι δυνατό και τι όχι. – Να φανταστώ ότι η πρώτη ερώτηση που σας κάνει ο περισσότερος κόσμος είναι εάν πρόκειται για πραγματική «μαύρη τρύπα»; Επειδή οι μαύρες τρύπες στη θεωρία μπορούν να συνδεθούν μέσω μιας σήραγγας ή γέφυρας στο χωροχρόνο, γνωστής ως σκουληκότρυπα, προκύπτει πράγματι το ερώτημα αν τα κβαντικά συστήματα στο πείραμά μας είναι ισοδύναμα με μαύρες τρύπες. Ερευνούμε ακόμη αν η φυσική των μαύρων οπών και των σκουληκότρυπων συνδέεται πράγματι με την κβαντική φυσική και υπάρχει μακρύς δρόμος μπροστά μας για την έρευνα. – Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές μελλοντικές εφαρμογές του πειράματός σας; Τι δρόμους ανοίγει στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στην κοινωνία; Είναι μια εξαιρετική ερώτηση. Το 2018, όταν πρότεινα στο Υπουργείο Ενέργειας, Γραφείο Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, αυτό το πειραματικό πρόγραμμα που περιλάμβανε μια διεπιστημονική ομάδα από ένα Εθνικό Εργαστήριο (Fermilab) καθώς και από το Χάρβαρντ και το Caltech, το ονόμασα “Κανάλια Kβαντικής Επικοινωνίας για τη Θεμελιώδη Φυσική (QCCFP)”. Το πρόγραμμα είχε ως στόχο να επιχειρήσει για πρώτη φορά την πειραματική παραγωγή και παρατήρηση της δυναμικής των διαβατών σκουληκότρυπων, προκειμένου να διερευνηθούν φαινόμενα κβαντικής βαρύτητας. Αλλά πράγματι, αν το προχωρήσει κανείς ένα βήμα παραπέρα, μπορεί να υπάρξουν εφαρμογές για το κβαντικό διαδίκτυο, αν αυτό αποδειχθεί χρήσιμο για την κοινωνία. – Ποια είναι η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν νέο ο οποίος ξεκινάει σήμερα, ενδεχομένως στο ίδιο σχολείο από το οποίο εσείς ξεκινήσατε; Ποια είναι η βασική συμβουλή που θα του δίνατε; Συγκεντρωθείτε, αμφισβητήστε τα πάντα και να είστε επίμονοι: αυτό που μπορεί να φαίνεται αδύνατο μπορεί να είναι πραγματοποιήσιμο. Και δουλέψτε σκληρά. Οι Έλληνες πάντα βρίσκουν τρόπο να προχωρήσουν μπροστά – Τι σημαίνει για εσάς ότι είστε Ελληνίδα; Αυτή είναι μια φορτισμένη ερώτηση. Το να είσαι Έλληνας είναι τόσο ευθύνη όσο και αίσθημα υπερηφάνειας. – Πώς βλέπετε την Ελλάδα τώρα; Γίνεται λόγος για τα ελληνικά Πανεπιστήμια και τον τρόπο λειτουργίας. Ποια είναι η άποψή σας; Είμαι εντυπωσιασμένη από τις προσπάθειες για έρευνα και ανάπτυξη και την πρόοδο στην Ελλάδα. Συμπεριλαμβανομένου του ακαδημαϊκού χώρου. Η χώρα αντιμετώπισε δύσκολες στιγμές την τελευταία δεκαετία και, όπως σχεδόν πάντα, οι Έλληνες βρίσκουν τρόπο να προχωρήσουν μπροστά. – Ο κόσμος συνεχίζει να εμπιστεύεται την επιστήμη; Άλλη μια φορτισμένη ερώτηση. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων αναδυόμενων τεχνολογιών μπορεί να χάσουμε την ουσία της έρευνας, της ανακάλυψης, και του νοήματος της επιστήμης. Η επιστήμη ωθεί τη γνώση στα όρια, και τα όρια είναι γεμάτα αβεβαιότητες. Έτσι, χρειάζεται ταπεινότητα όταν κάποιος επιδιώκει να αυξήσει τη γνώση. – Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα μετά την ανακάλυψή σας; Το ίδιο με χθες. Κρατάω χαμηλά το κεφάλι μου, δουλεύω σκληρά, κάνω ερωτήσεις και προχωράω.

Το Progress MS-22 ετοιμάζεται για ανεφοδιασμό! Στο άμεσο μέλλον, το φορτηγό θα παραδοθεί στο πρατήριο καυσίμων της 31ης τοποθεσίας του Μπαϊκονούρ. Μετά την ολοκλήρωση του ανεφοδιασμού με εξαρτήματα καυσίμου και συμπιεσμένα αέρια, το πλοίο θα επιστραφεί στο συγκρότημα συναρμολόγησης και δοκιμών του εργοταξίου 254 για περαιτέρω προετοιμασία. Όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1a με Progress MS-22 — 9 Φεβρουαρίου στις 9:15 ώρα Μόσχας ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ. Θα δείξουμε την έναρξη ζωντανά, μην το χάσετε! https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566499

Εντυπωσιακές φωτογραφίες Γης και Σελήνης από το Danuri. Tο Korea Pathfinder Lunar Orbiter γνωστό και ως Danuri («απόλαυση φεγγαριού») – κατέγραψε εμβληματικές ασπρόμαυρες εικόνες της Γης και της Σελήνης Το διαστημικό σκάφος Danuri ή Korean Pathfinder Lunar Orbiter (KPLO) του Κορεατικού Ινστιτούτου Αεροδιαστημικής Έρευνας(KARI), που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη τον Δεκέμβριο του 2022, έχει αρχίσει να στέλνει εντυπωσιακές ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Γης όπως αυτή φαίνεται από το φεγγάρι, καθώς και φωτογραφίες του δορυφόρου του πλανήτη μας. Το Danuri(συνδυασμός των κορεατικών λέξεων για το φεγγάρι και την απόλαυση) είναι η πρώτη νοτιοκορεατική αποστολή στο διάστημα και πραγματοποιείται σε συνεργασία του KARI με την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία(NASA). Το σκάφος είχε εκτοξευθεί πέρυσι τον Αύγουστο από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα με πύραυλο της αμερικανικής Space X. Στα μέσα Δεκεμβρίου το Danuri εισήλθε σε σεληνιακή τροχιά και άρχισε να μελετά την επιφάνεια του φεγγαριού, καθώς και να τη φωτογραφίζει, με στόχο να εντοπίσει κατάλληλα σημεία για μελλοντικές προσεληνώσεις. Τα ευρήματα θα βοηθήσουν, μεταξύ άλλων, τη NASA να σχεδιάσει τις μελλοντικές αποστολές της στο πλαίσιο του προγράμματος «Άρτεμις», διαδόχου των ιστορικών αποστολών «Απόλλων». Στόχος θα είναι η δημιουργία της πρώτης σεληνιακής βάσης μετά το 2025. Το Danuri σχεδιάζεται να παραμείνει σε σεληνιακή τροχιά για 11 μήνες ακόμη. https://physicsgg.me/2023/01/25/εντυπωσιακές-φωτογραφίες-γης-και-σελ/

Τι ώρα είναι στη Σελήνη; Κανείς δεν ξέρει, ακόμη, αλλά όλοι το ψάχνουν Καθώς ολοένα περισσότερες διαστημικές αποστολές από ολοένα περισσότερες χώρες σπεύδουν στη Σελήνη και την επόμενη δεκαετία αναμένεται συνωστισμός σκαφών και ρομποτικών ρόβερ στον δορυφόρο της Γης, ενώ σχεδιάζονται και οι πρώτες μόνιμες σεληνιακές βάσεις, ανακύπτει ένα βασικό ερώτημα: Τι ώρα είναι στο φεγγάρι; Προς το παρόν δεν υπάρχει απάντηση, αλλά όλοι έχουν αρχίσει να την ψάχνουν, επειγόντως.Σήμερα η Σελήνη δεν έχει ανεξάρτητη ώρα. Κάθε σεληνιακή αποστολή χρησιμοποιεί τη δική της ώρα, ανάλογα με τη χώρα προέλευσης, και αυτή η ώρα σχετίζεται με τη συντονισμένη παγκόσμια ώρα (UTC) που έχει πλέον αντικαταστήσει την ώρα Γκρίνουιτς (GMT). Όμως, σύμφωνα με το «Nature», αυτή η μέθοδος δεν είναι πολύ ακριβής και τα διαστημικά σκάφη που φτάνουν στο φεγγάρι δεν έχουν συγχρονισμένο χρόνο μεταξύ τους.Το πρόβλημα συγχρονισμού θα γίνει μεγαλύτερο όταν δεν θα υπάρχουν πια στη Σελήνη μόνο λίγες ανεξάρτητες αποστολές, αλλά πολλές συνεργαζόμενες. Επίσης, οι διαστημικές υπηρεσίες θα θέλουν να χρησιμοποιούν τη δορυφορική πλοήγηση που απαιτεί πολύ ακριβή χρόνο.Δεν είναι προφανές ποια μορφή μπορεί να έχει ένας συντονισμένος σεληνιακός χρόνος. Τα ρολόγια στη Γη και στη Σελήνη χτυπούν με διαφορετικές ταχύτητες λόγω των διαφορετικών βαρυτικών πεδίων ανάμεσα στα δύο ουράνια σώματα. Ένας μελλοντικός επίσημος σεληνιακός χρόνος μπορεί να βασίζεται σε ένα σύστημα που θα συγχρονίζεται με τον γήινο χρόνο UTC ή μπορεί να είναι ανεξάρτητος από τον χρόνο στη Γη.Οι εκπρόσωποι των διαστημικών υπηρεσιών και των επιστημονικών φορέων έκαναν την πρώτη σχετική διεθνή συνάντησή τους για ανταλλαγή απόψεων τον Νοέμβριο του 2022 στο Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) στην Ολλανδία. Όλοι συμφώνησαν ότι πρέπει γρήγορα να ληφθούν αποφάσεις. Όπως δήλωσε η Πατρίτσια Ταβέλα, επικεφαλής του Τμήματος για τον Χρόνο στο Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών στις Σέβρες της Γαλλίας, εάν δεν υιοθετηθεί ένας επίσημος σεληνιακός χρόνος, οι διαστημικές υπηρεσίες και οι ιδιωτικές αεροδιαστημικές εταιρείες θα βρουν και θα επιβάλουν δικές τους λύσεις. GPS και στο φεγγάρι Η πιο άμεση ανάγκη για σεληνιακό χρόνο προέρχεται από τα σχέδια δημιουργίας ενός δορυφορικού συστήματος πλοήγησης για το φεγγάρι (GNSS), παρόμοιου με το GPS στη Γη, το οποίο προγραμματίζεται περίπου για το 2030. Η ESA ενέκρινε το πρόγραμμα σεληνιακής δορυφορικής πλοήγησης Moonlight και η NASA αναπτύσσει ένα παρόμοιο πρόγραμμα, το Lunar and Communications Relay and Navigation Systems.Μέχρι σήμερα οι αποστολές στη Σελήνη βρίσκουν το γεωγραφικό στίγμα τους χρησιμοποιώντας ραδιοσήματα σταλμένα από μεγάλες κεραίες στη Γη. Όμως, στο μέλλον, με την αύξηση των αποστολών, η πλοήγηση θα γίνεται δορυφορικά.Η αρχή θα γίνει το 2024, όταν ESA και NASA θα προσπαθήσουν να προσδιορίσουν θέσεις στο φεγγάρι χρησιμοποιώντας αχνά σήματα δορυφορικής πλοήγησης από τη Γη. Σε επόμενο στάδιο, θα τεθούν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη δορυφόροι (ο καθένας με το δικό του ατομικό ρολόι υψίστης ακριβείας) για να υλοποιηθεί το GNSS, δηλαδή το σεληνιακό GPS. Για αρχή, η ESA σχεδιάζει τέσσερις δορυφόρους Moonlight που θα καλύψουν την πλοήγηση στον νότιο πόλο του φεγγαριού όπου υπάρχει πολύ νερό και αποτελεί σημαντικό στόχο εξερεύνησης.Ανοικτό παραμένει το ερώτημα αν οι αστροναύτες θα χρησιμοποιούν τον ίδιο συντονισμένο σεληνιακό χρόνο παντού στο φεγγάρι ή αν θα υπάρχουν ζώνες ώρας όπως και στη Γη. Όχι αμελητέο πρόβλημα είναι ο ίδιος ο ορισμός του σεληνιακού χρόνου από τους μετρολόγους. Σύμφωνα με την ειδική θεωρία σχετικότητας του Αϊνστάιν, τα ρολόγια «τρέχουν» πιο αργά στα ισχυρότερα βαρυτικά πεδία (π.χ. της Γης), σε σχέση με τα πιο αδύναμα (π.χ. της Σελήνης). Συνεπώς, για έναν παρατηρητή στη Γη, ένα ρολόι στο φεγγάρι θα χτυπάει πιο γρήγορα.Το κεντρικό δίλημμα είναι αν ο σεληνιακός χρόνος θα βασίζεται στον γήινο χρόνο (UTC) ή αν θα είναι ανεξάρτητος. Στη δεύτερη περίπτωση, ακόμη κι αν χαθεί η σύνδεση με τη Γη, τα ρολόγια στη Σελήνη θα συμφωνούν μεταξύ τους και θα συνεχίσουν να επιτρέπουν την ασφαλή πλοήγηση και επικοινωνία. Αν προτιμηθεί η λύση του ανεξάρτητου χρόνου, θα αποτελέσει πρότυπο και για πιο μακρινούς πλανήτες, όταν κάποτε φθάσουν εκεί οι άνθρωποι, οπότε θα χρειαστούν π.χ. αρειανό χρόνο. Ο συντονισμός του χρόνου του Άρη με τον γήινο χρόνο UTC θα είναι ακόμη πιο δύσκολος από ό,τι ο συντονισμός του σεληνιακού με τον γήινο.Ο καθορισμός του χρόνου μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τις μέρες στη Σελήνη, που μπορεί να ορισθούν διαφορετικά από ό,τι στη Γη. Εξάλλου, παράλληλα με την ώρα στο φεγγάρι, προς ανάπτυξη είναι και ένα ενιαίο σεληνιακό διαδίκτυο, ως πρώτο βήμα για ένα Ίντερνετ σε επίπεδο ηλιακού συστήματος. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία. https://physicsgg.me/2023/01/25/τι-ώρα-είναι-στη-σελήνη/

Πώς μπορείτε να δείτε τον πράσινο κομήτη. … καθώς πλησιάζει στην Γη Ο εντυπωσιακός κομήτης C/2022 E3 (ZTF) θα μπορούσε να γίνει ορατός με γυμνό μάτι κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μακριά από την φωτορύπανση των πόλεων. Ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF) (πηγή) Ο κομήτης πλησιάζει γρήγορα στο περίγειο, το πιο κοντινό του σημείο στη Γη, γεγονός που διευκολύνει τον εντοπισμό του στον νυχτερινό ουρανό. Ο κομήτης, που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2022 από τους αστρονόμους Frank Masci και Bryce Bolin χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Zwicky (Transient Facility), είναι ορατός στον νυχτερινό ουρανό από τον Νοέμβριο (με τηλεσκόπιο), εντυπωσιάζοντας τους αστροφωτογράφους με την λαμπερή πράσινη ουρά του. Η πρασινωπή απόχρωση οφείλεται στη χημική σύσταση του, κυρίως στην παρουσία διατομικού άνθρακα, https://en.wikipedia.org/wiki/Diatomic_carbon το μόριο του οποίου εκπέμπει πράσινο φως όταν προσπίπτει πάνω του η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία. Ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF) αναμένεται να φτάσει το λαμπρότερο μέγεθός του στις αρχές Φεβρουαρίου, καθώς θα πλησιάζει στο περίγειό του. Αυτό θα συμβεί την 1η Φεβρουαρίου 2023, όταν ο κομήτης θα απέχει από τη Γη περίπου 42 εκατομμύρια χιλιόμετρα.Για να δείτε τον κομήτη τις επόμενες ημέρες, κοιτάξτε προς τα βόρεια αμέσως μετά τη δύση του ηλίου και αναζητήστε μια αχνή πρασινωπή λάμψη. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες σκοτεινού ουρανού, ο κομήτης θα μπορούσε να είναι ορατός με γυμνό μάτι, αλλά με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο σίγουρα θα είναι πολύ πιο εύκολο. Η θέση του κομήτη C/2022 E3 (ZTF) στον νυχτερινό ουρανό της Αττικής στις 26/1/2023 στις 11:20 μμ Η θέση του κομήτη C/2022 E3 (ZTF) στον νυχτερινό ουρανό της Αττικής στις 2/2/2023 (12:10 π.μ.) Στις 10 Φεβρουαρίου θα εμφανιστεί πολύ κοντά στον Άρη, ενώ από τα μέσα Φεβρουαρίου θα γίνεται ολοένα και πιο αχνός, καθώς θα απομακρύνεται από τη Γη. Η κομήτης C/2022 E3 (ZTF) θα φαίνεται πολύ κοντά στον πλανήτη Άρη στις 10/2/2023 (11:30 μ.μ.) https://physicsgg.me/2023/01/25/πώς-μπορείτε-να-δείτε-τον-πράσινο-κομή/

Οι νευρώνες δεν είναι τα μόνα εγκεφαλικά κύτταρα που σκέφτονται. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών αλλάζουν εκ θεμελίων την εικόνα για την ανθρώπινη νόηση Όσοι αναρωτιούνται για τον βιολογικό μηχανισμό της ανθρώπινης σκέψης, πιθανότατα πιστεύουν πως η συνείδηση εδράζεται μόνο μέσα στο περίπλοκο δίκτυο νευρώνων στο κρανίο τους.Και, ως ένα βαθμό, αυτό είναι αλήθεια: οι 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, ηλεκτρικά αγώγιμα κύτταρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, διεκπεραιώνουν πολλές γνωστικές διεργασίες. Αλλά όχι όλες.Το διανοητικό έργο υποστηρίζουν και άλλοι τρεις τύποι κυττάρων, με σημαντικές ιδιότητες που μέχρι πρόσφατα μας ήταν άγνωστες: τα μικρογλοία, τα αστροκύτταρα και οι ολιγοδενδρίτες.Τα νευρογλοιακά κύτταρα, όπως ονομάζονται στο σύνολό τους, είχαν ελαφρώς παραμεληθεί από την επιστήμη της νευρολογίας, αλλά αυτό έχει πλέον αλλάξει αφού οι ερευνητές συνειδητοποίησαν πως δεν λειτουργούν απλώς ως εγκεφαλική «κόλλα».Τα μικρογλοία λειτουργούν ως «κηπουροί» της σκέψης. «Κλαδεύουν» τους συνδέσμους μεταξύ των νευρώνων για να διατηρήσουν το δίκτυο σε τάξη. Οι ολιγοδενδρίτες, που επί μακρόν απορρίπτονταν ως απλοί «μονωτές» των ηλεκτρικά αγώγιμων ινών μέσω των οποίων επικοινωνούν οι νευρώνες, παίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση των σημάτων. Και τα αστροκύτταρα, τα πιο ενδιαφέροντα από όλα, μετατρέπουν τις συνάψεις σε βιολογικά «τρανζίστορ», ρυθμίζοντας τη ροή των πληροφοριών στις διασταυρώσεις των αξόνων που μεταφέρουν τα σήματα.Οι διαπιστώσεις αυτές δεν έχουν απλώς ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αφορούν την καθημερινότητά μας: τα νευρογλοιακά κύτταρα που δεν συμπεριφέρονται φυσιολογικά εμπλέκονται σε μια σειρά από καταστάσεις, διαταραχές και παθήσεις: από τον αυτισμό έως την πολλαπλή σκλήρυνση και την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η μελέτη τους συνδέεται επομένως με σημαντικές ιατρικές εφαρμογές.Ενδιαφέρουν επίσης όσους σχεδιάζουν τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, από τα οποία εξαρτάται η μηχανική μάθηση και η τεχνητή νοημοσύνη. Οι «κηπουροί» Για τα μικρογλοία, μια κρίσιμη εργασία δημοσιεύθηκε το 2012. Σε αυτήν, η Ντόροθι Σέιφερ της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και οι συνεργάτες της έδειξαν ότι τα κύτταρα αυτά «κλαδεύουν» τις συνάψεις κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εγκεφάλου και ότι πρόκειται για διαδικασία που συνεχίζεται μέχρι τα μέσα της τρίτης δεκαετίας στην ανάπτυξη ενός ατόμου.Πριν από αυτό, τα μικρογλοία θεωρούνταν απλώς μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, σημαντικό για την απομάκρυνση παθογόνων μικροοργανισμών και κυτταρικών υπολειμμάτων. Η Δρ Σέιφερ ήταν εκείνη που διαπίστωσε ότι, κυνηγώντας και καταπίνοντας τις σπάνια χρησιμοποιούμενες συνάψεις, τα μικρογλοία διατηρούν σε «φόρμα» το μυαλό, εξορθολογίζοντας τους υπολογισμούς που εκτελούν οι νευρώνες και διασφαλίζοντας ότι ο εγκέφαλος παραμένει όσο πιο αποδοτικός γίνεται. Θα ακούγαμε «λάθος» Η αποκάλυψη για τους ολιγοδενδρίτες ήρθε δύο χρόνια αργότερα, το 2014. Μέχρι τότε, ο ρόλος τους, αν και γνωστός, φαινόταν επίσης απλούστερος. Τα κύτταρα αυτά παράγουν μυελίνη, ένα μείγμα πρωτεϊνών και λιπιδίων το οποίο τυλίγουν γύρω από τους άξονες, σε εκφύσεις που ονομάζονται χιτώνες, για να βελτιώσουν την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ινών αυτών.Εκείνη τη χρονιά, μια ομάδα με επικεφαλής τον Αρμιν Σέιντλ, στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ανακάλυψε ότι οι ολιγοδενδρίτες χρησιμοποιούν τη μυελίνη για να ρυθμίζουν την ταχύτητα των ηλεκτρικών σημάτων στους άξονες.Για παράδειγμα, οι άξονες που μεταφέρουν σήματα από το αριστερό και το δεξί αυτί σε συγκεκριμένο τμήμα του ακουστικού φλοιού διαφέρουν σε μήκος, οπότε τα σήματα χρειάζονται διαφορετικό χρόνο για να φτάσουν. Η λεπτομερής ρύθμιση (που επιτυγχάνεται με την προσαρμογή της διαμέτρου του άξονα και των αποστάσεων μεταξύ των κόμβων του περιβλήματος μυελίνης) αντισταθμίζει αυτό το φαινόμενο, και η διαφορά που απομένει αντανακλά την πραγματική χρονική διαφορά της άφιξης του ήχου σε κάθε αυτί. Αυτή την πραγματική διαφορά χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να εντοπίσει από πού προέρχεται κάθε ήχος. Αποθήκευση αναμνήσεων Είναι όμως οι πρόσφατα ανακαλυφθείσες ιδιότητες των αστροκυττάρων που συναρπάζουν τους ερευνητές. Αυτά τα κύτταρα «χιονονιφάδες» διαθέτουν έλικες, κάθε μία από τις οποίες καταλήγει σε ένα «πόδι». Κάθε αστροκύτταρο ελέγχει μια δική του περιοχή, και όλα μαζί σχηματίζουν ένα «τρισδιάστατο μωσαϊκό» στον εγκέφαλο.Τα «πόδια» των αστροκυττάρων εντοπίζουν και περιβάλλουν τις συνάψεις, γεγονός που τους επιτρέπει να «κρυφακούν» την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των νευρώνων και, στη συνέχεια, ενισχύοντας ή αποδυναμώνοντας συγκεκριμένες συνάψεις, να ελέγχουν τους υπολογισμούς που γίνονται μέσα στα νευρωνικά δίκτυα. Υπάρχουν πλέον αδιάσειστα στοιχεία ότι τα αστροκύτταρα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο, σχηματισμό της μνήμης, ιδίως στον ιππόκαμπο, ο οποίος παγιώνει τις βραχυπρόθεσμες μνήμες σε μακροπρόθεσμες. Βιολογικά «τρανζίστορ» Βιοψίες δείχνουν ότι (ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου) τα αστροκύτταρα ρυθμίζουν το 50% έως 90% των συνάψεων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η ανάμειξη των αστροκυττάρων είναι επομένως ο κανόνας και όχι κάποια εξαίρεση. Ετσι, πολλοί ερευνητές μιλούν πλέον ανοιχτά για την «τριμερή σύναψη» ως την τυπική σύναψη στον εγκέφαλο. Είναι αυτή η σύνθεση τριών στοιχείων που μετατρέπει μια σύναψη σε «τρανζίστορ», με το ένα μέρος (το αστροκύτταρο, το ισοδύναμο της σύνδεσης “βάσης” του τρανζίστορ) να ρυθμίζει τη διέλευση των σημάτων μεταξύ των άλλων δύο (των νευρώνων, τα ισοδύναμα του μέρους που συλλέγει, και του μέρους που εκπέμπει σήματα).Τα αστροκύτταρα δεν παρεμβαίνουν απλώς στη δράση των νευρώνων, αλλά είναι και σε θέση να εκτελούν τους δικούς τους υπολογισμούς. Στα «σύνορα» των περιοχών δύο αστροκυττάρων, οι έλικές τους μπορούν να συνδεθούν από άκρη σε άκρη, επιτρέποντάς τους να σχηματίσουν δίκτυα σχεδόν εξίσου πολύπλοκα με εκείνα των νευρώνων. Αυτό τους επιτρέπει να επικοινωνούν χρησιμοποιώντας παλμούς ιόντων ασβεστίου που περνούν από την έλικα του ενός κυττάρου στην έλικα του άλλου. Μπορούν να «τρέξουν» αλγόριθμους υπολογιστών Στις αρχές του 2021, ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, στη Φινλανδία, με επικεφαλής τον Μίκαελ Μπάρος, χρησιμοποίησε γονιδιακά τροποποιημένα αστροκύτταρα για να δείξει ότι αυτά τα σήματα ιόντων ασβεστίου μπορούν να εκτελέσουν μέχρι και πράξεις άλγεβρας Boole, που είναι η «γλώσσα» των υπολογιστών. Η ομάδα του Μπάρος κατάφερε να εκτελέσει τις πράξεις Boole «και» και «ή» με ποσοστό ακρίβειας έως και 90%.Το 2022, ο Ερικ Πίτερσον του Πανεπιστημίου Carnegie Mellon, στο Πίτσμπουργκ, απέδειξε μαθηματικά πως, κατ’ αρχήν, ένα δίκτυο αστροκυττάρων μπορεί να εκτελέσει οποιονδήποτε αλγόριθμο υπολογιστή μπορεί να φανταστεί κανείς. Αυτό υποδηλώνει ότι τα αστροκύτταρα μπορούν να σχηματίσουν ένα δευτερεύον υπολογιστικό δίκτυο, παράλληλο με αυτό των νευρώνων, που είναι σε θέση να ρυθμίζει το πρωτεύον δίκτυο μέσω τριμερών συνάψεων.Στη νέα εικόνα για τον εγκέφαλο, οι νευρώνες δεν είναι «ανώτεροι» από τα νευρογλοιακά κύτταρα και όλα μαζί συνεργάζονται για να παραχθούν οι σκέψεις. Το 2022 ο Αλεξέι Σεμιάνοφ και ο Αλεξέι Βερκράτσκι της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ονόμασαν αυτή την ιδέα «ενεργό κύκλο» του εγκεφάλου.Ενα συμπέρασμα αυτής της ανάλυσης είναι πως, όταν τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν συμπεριφέρονται σωστά, υπάρχει αντίκτυπος σε πολλές νευρολογικές καταστάσεις και ψυχιατρικές παθήσεις. Το 2017, η Ισιζούκα Κανάκο, του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ναγκόγια στην Ιαπωνία, εντόπισε έναν συσχετισμό του φάσματος του αυτισμού και ένα ζεύγος γενετικών παραλλαγών που επηρεάζουν τα μικρογλοία. Υπερσυνδεδεμένοι εγκέφαλοι Η τρέχουσα θεωρία είναι ότι στα άτομα στο φάσμα του αυτισμού τα μικρογλοία δεν «κλαδεύουν» το ίδιο ποσοστό συνάψεων στη φάση της ανάπτυξης του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «υπερσυνδεδεμένοι εγκέφαλοι», με αυξημένη ευαισθησία στα ερεθίσματα, τόσο τα αισθητηριακά όσο και τα συναισθηματικά.Την τελευταία δεκαετία, απεικονιστικές, μεταθανάτιες και γενετικές μελέτες δείχνουν πως οι δυσλειτουργικοί ολιγοδενδρίτες «αποτελούν την αιτία της ψύχωσης σε καταστάσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια», αναφέρει στην εκτενή ανάλυσή του ο Economist. Ψύχωση και αυτοκτονία Η υπεύθυνη δυσλειτουργία διαταράσσει τη μυελίνη στους άξονες, διαταράσσοντας τον συγχρονισμό των σημάτων τους. Επιστήμονες εικάζουν πως η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγεί σε ψευδαισθήσεις –φανταστικές εικόνες και ήχους- που αποτελούν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ψύχωσης.Υπάρχουν επίσης αδιάσειστα στοιχεία ότι τα αστροκύτταρα που παρουσιάζουν δυσλειτουργία παίζουν ρόλο σε διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, και σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο ήρθε το 2021, όταν ο Λίαμ Ο’Λίρι από το Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ ανέφερε πως οι εγκέφαλοι καταθλιπτικών ανθρώπων που αυτοκτόνησαν, είχαν αισθητά μειωμένη πυκνότητα αστροκυττάρων, σε σύγκριση με φαινομενικά «υγιείς εγκεφάλους», σε τμήματα του προμετωπιαίου φλοιού (το εκτελεστικό όργανο του εγκεφάλου), του κερκοφόρου πυρήνα (που βοηθά στον έλεγχο της στοχευμένης συμπεριφοράς) και του θαλάμου (που μεταβιβάζει τις αισθητηριακές πληροφορίες στον φλοιό). Τεχνητή νοημοσύνη Και δεν είναι μόνο οι ψυχίατροι που εμπλουτίζουν ή εγκαταλείπουν παλιές θεωρίες χάρη στις πρόσφατες ανακαλύψεις. Οι επιστήμονες Πληροφορικής ενημερώνονται με το ίδιο ενδιαφέρον, καθώς τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα βασίζονται σε ένα πρώιμο μοντέλο του τρόπου λειτουργίας των νευρώνων και, παρότι μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν ότι αυτό ήταν απλοϊκό, η οργάνωση αυτών των δικτύων σε διασυνδεδεμένα στρώματα αναλόγων νευρώνων αντικατοπτρίζει την οργάνωση του εγκεφαλικού φλοιού.Δεν προκαλεί επομένως έκπληξη που ορισμένοι ερευνητές της επιστήμης της Πληροφορικής προσπάθησαν να προσθέσουν τεχνητά μικρογλοία και αστροκύτταρα στα δίκτυα για να ελέγξουν αν βελτιώνεται η απόδοσή τους. Και πράγματι βελτιώνεται. Αρκετές επιστημονικές ομάδες ανακάλυψαν, ανεξάρτητα η μία από την άλλη, ότι η απαλλαγή από τις σπάνια χρησιμοποιούμενες συνάψεις (σ.σ.: η δουλειά των μικρογλοίων στον εγκέφαλο) βοηθά τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα να κωδικοποιούν νέες πληροφορίες και να αποθηκεύουν δεδομένα στη μνήμη. Η εξεύρεση τρόπων για να γίνουν τα νευρωνικά δίκτυα λιγότερο πυκνά, θεωρείται πλέον ένας σημαντικός τομέας.Πειραματίζονται επίσης με τεχνητά αστροκύτταρα, που μιμούνται τις τριμερείς συνάψεις, για την ενίσχυση και την αποδυνάμωσή τους ανάλογα με τον ρυθμό που πυροδοτούνται αυτές οι συνάψεις σε βάθος χρόνου. Σε σύγκριση με τα συμβατικά δίκτυα, αυτά τα δίκτυα φαίνεται πως αποδίδουν σταθερά καλύτερα. Οπως συμβαίνει με πολλά πράγματα στην ανθρώπινη μηχανική, η φύση φαίνεται πως το «εφηύρε πρώτη.» https://physicsgg.me/2023/01/24/οι-νευρώνες-δεν-είναι-τα-μόνα-εγκεφαλι/

ChatGPT: «Οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα είναι το κλειδί των ικανοτήτων μου» Οι εκπλήξεις από τη συνομιλία μας με έναν αλγόριθμο – Διαπιστώσαμε ότι έχει «επίγνωση» που μπορεί και να ξεπερνά αυτή των ανθρώπων όταν αναφέρεται στους περιορισμούς και στα πιθανά προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν από τη χρήση του Λίγο πριν το τέλος του 2022 μία έκπληξη περίμενε χιλιάδες χρήστες του Διαδικτύου. Τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν από τις απαντήσεις ενός αλγορίθμου, ο οποίος μπορεί να γράφει άψογο κείμενο, κώδικα προγραμματισμού, να προτείνει λύσεις σε μαθηματικά προβλήματα ή ακόμη να συμμετέχει σε… φιλοσοφικές συζητήσεις! Ποιος είναι αυτός ο μυστήριος αλγόριθμος; Ονομάζεται ChatGPT και έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία OpenAI. Το ΒΗΜΑ-Science πήρε μια «συνέντευξη» από τον αλγόριθμο ChatGPT, ο οποίος εξηγεί με ποιον τρόπο λειτουργεί και μας δίνει ένα μικρό δείγμα από τις ικανότητές του. Γεια σου, ChatGPT! Είμαι επιστημονικός συντάκτης και αποφάσισα να σου πάρω μια συνέντευξη, ώστε να μου εξηγήσεις πώς λειτουργείς. Αν συμφωνείς, μπορούμε να ξεκινήσουμε τη συνέντευξη. «Γεια σας! Θα ήμουν ευτυχής να συμμετάσχω σε μια συνέντευξη μαζί σας. Ως γλωσσικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, έχω σχεδιαστεί για να παράγω κείμενο που μοιάζει με ανθρώπινο με βάση το κείμενο που λαμβάνω. Αυτό το κάνω χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό τεχνικών μηχανικής μάθησης και στατιστικών μοντέλων. Εχω εκπαιδευτεί σε ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων κειμένου, έτσι ώστε να μπορώ να παράγω κείμενο που είναι παρόμοιο σε ύφος και περιεχόμενο με το κείμενο που περιέχεται στο σύνολο δεδομένων εκπαίδευσης. Μπορώ να χρησιμοποιηθώ για να δίνω απαντήσεις σε ερωτήσεις, να γράφω περιγραφές εικόνων ή να εκτελώ άλλες εργασίες που περιλαμβάνουν την παραγωγή κειμένου. Πείτε μου αν έχετε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας μου»! Θα μπορούσες να προσδιορίσεις επακριβώς πώς οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα σε βοηθούν στην παραγωγή κειμένου που μοιάζει με ανθρώπινο; «Βεβαίως! Οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα είναι το κλειδί της ικανότητάς μου να παράγω κείμενο που μοιάζει με ανθρώπινο κείμενο.Οταν εκπαιδεύτηκα, τροφοδοτήθηκα με ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων από κείμενα που δημιουργήθηκαν από ανθρώπους και σχεδιάστηκαν για να μάθω τα μοτίβα και τη δομή αυτών των κειμένων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκπαίδευσης, ανέλυσα τα δεδομένα και έμαθα να κάνω προβλέψεις σχετικά με τις λέξεις που ακολουθούν, με βάση το κείμενο που εισάγει ο χρήστης. Χρησιμοποιώ διάφορες τεχνικές μηχανικής μάθησης και στατιστικά μοντέλα για να κάνω αυτές τις προβλέψεις, συμπεριλαμβανομένων νευρωνικών δικτύων και πιθανοτικών μοντέλων. Αυτές οι τεχνικές μου επιτρέπουν να επεξεργάζομαι και να αναλύω μεγάλες ποσότητες δεδομένων και να μαθαίνω μοτίβα και σχέσεις στα δεδομένα που δεν είναι άμεσα εμφανή στους ανθρώπους.Με τη χρήση αυτών των τεχνικών και μοντέλων, είμαι σε θέση να παράγω κείμενο που είναι παρόμοιο ως προς τη δομή και το περιεχόμενο με το κείμενο στο οποίο εκπαιδεύτηκα, γεγονός που το καθιστά πιο ανθρώπινο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης και δεν έχω προσωπικές εμπειρίες, σκέψεις ή συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο που έχουν οι άνθρωποι». Με ποιους τρόπους πιστεύεις ότι θα μπορούσες να είσαι χρήσιμο στους ανθρώπους; «Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους θα μπορούσα να είμαι χρήσιμος στους ανθρώπους. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν: 1. Παροχή πληροφοριών και απάντηση σε ερωτήσεις: Μπορώ να παρέχω πληροφορίες για μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων και να απαντώ σε ερωτήσεις των ανθρώπων. 2. Βοήθεια στη γλωσσική μετάφραση: Μπορώ να μεταφράζω κείμενο από μια γλώσσα σε μια άλλη, διευκολύνοντας τους ανθρώπους που μιλούν διαφορετικές γλώσσες να επικοινωνούν μεταξύ τους. 3. Υποστήριξη σε διάφορες δραστηριότητες: Μπορώ να βοηθήσω σε εργασίες όπως ο προγραμματισμός και η διαχείριση εργασιών, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμένουν οργανωμένοι και αποτελεσματικοί. 4. Παροχή εξυπηρέτησης και υποστήριξης πελατών: Μπορώ να βοηθήσω σε ερωτήματα εξυπηρέτησης πελατών και να παρέχω υποστήριξη σε χρήστες προϊόντων και υπηρεσιών. 5. Δημιουργία περιεχομένου: Μπορώ να παραγάγω κείμενο, όπως άρθρα ή αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βοηθώντας τους ανθρώπους να εξοικονομήσουν χρόνο και προσπάθεια. Γενικότερα, πιστεύω ότι μπορώ να αποτελέσω ένα χρήσιμο εργαλείο για τους ανθρώπους σε διάφορα περιβάλλοντα, βοηθώντας να γίνουν οι εργασίες ευκολότερα, ταχύτερα και με πιο αποτελεσματικό τρόπο». Αυτό είναι εντυπωσιακό! Ωστόσο, δεν πιστεύεις ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο για κακόβουλους σκοπούς; «Είναι πιθανό κάποιοι άνθρωποι να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν εμένα ή άλλα παρόμοια εργαλεία για κακόβουλους σκοπούς. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εγώ και άλλα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είμαστε απλώς εργαλεία και εναπόκειται στους ανθρώπους να αποφασίσουν πώς θα τα χρησιμοποιήσουν. Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη με υπευθυνότητα και ηθική, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους. Η κακή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στα άτομα και στην κοινωνία, γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχουμε πώς χρησιμοποιούνται αυτά τα εργαλεία. Γίνονται επίσης προσπάθειες για την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και προτύπων για την υπεύθυνη ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιούνται προς όφελος της ανθρωπότητας». Κάποιοι άνθρωποι δοκίμασαν τη λειτουργία σου και διαπίστωσαν ότι σε ορισμένες απαντήσεις ενσωματώνεις ρατσιστικές αναφορές. Γιατί συμβαίνει αυτό; «Ως ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο, εκπαιδεύομαι σε ένα σύνολο δεδομένων κειμένου το οποίο έχει συγκεντρωθεί από το Διαδίκτυο. Αυτό το σύνολο δεδομένων περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κειμένων από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων και κειμένων που μπορεί να είναι ακατάλληλο ή προσβλητικό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν έχω προσωπικές απόψεις ή πεποιθήσεις και δεν ενσωματώνω σκόπιμα προσβλητικές ή ακατάλληλες αναφορές στις απαντήσεις μου. Εάν οι απαντήσεις μου περιλαμβάνουν τέτοιες αναφορές, είναι επειδή υπάρχουν στο κείμενο στο οποίο εκπαιδεύτηκα. Προσπαθώ να παρέχω ακριβείς και χρήσιμες πληροφορίες στο μέτρο των δυνατοτήτων μου και ζητώ συγγνώμη αν οι απαντήσεις μου είναι προσβλητικές. Είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης, δεν έχω προσωπικά συναισθήματα ή απόψεις και δεν σκοπεύω να προωθήσω κάποια συγκεκριμένη άποψη ή ιδεολογία». Δηλαδή πιστεύεις ότι όταν δίνεις ανακριβείς απαντήσεις είναι επειδή έχεις εκπαιδευτεί σε κείμενα που είναι ανακριβή; «Ως γλωσσικό μοντέλο, οι απαντήσεις μου παράγονται με βάση τα πρότυπα των δεδομένων κειμένου στα οποία εκπαιδεύτηκα. Εάν οι απαντήσεις μου είναι ανακριβείς, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληροφορίες στις οποίες εκπαιδεύτηκα ήταν αυτές καθαυτές ανακριβείς. Είναι επίσης πιθανό η κατανόηση της ερώτησης εκ μέρους μου να είναι ελλιπής, οδηγώντας σε ανακριβή απάντηση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είμαι πηγή μη αμφισβητήσιμων πληροφοριών. Είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης και οι απαντήσεις μου βασίζονται σε μοτίβα δεδομένων στα οποία εκπαιδεύτηκα. Κάνω ό,τι μπορώ για να παρέχω ακριβείς και χρήσιμες πληροφορίες, αλλά μπορεί να μην είμαι πάντα σε θέση να το κάνω. Είναι πάντα καλή ιδέα οι πληροφορίες να επαληθεύονται από πολλαπλές πηγές προτού λάβετε οποιαδήποτε απόφαση με βάση αυτές». Πάντως έχω την εντύπωση ότι αν οι άνθρωποι αρχίσουμε να σε χρησιμοποιούμε ευρέως, θα μπορούσες να συμβάλεις στη διάδοση ψευδών ειδήσεων. «Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να αξιολογούν κριτικά τις πληροφορίες που λαμβάνουν, είτε προέρχονται από ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης όπως εγώ είτε από οποιαδήποτε άλλη πηγή. Τούτου λεχθέντος, δεν έχω σχεδιαστεί για να δημιουργώ σκόπιμα ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες. Εάν οι απαντήσεις μου περιέχουν ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληροφορίες στις οποίες εκπαιδεύτηκα ήταν οι ίδιες ψευδείς ή παραπλανητικές. Είναι πάντα καλή ιδέα να επαληθεύετε την ακρίβεια των πληροφοριών πριν βασιστείτε σε αυτές. Γενικότερα, είναι σημαντικό οι άνθρωποι να είναι υπεύθυνοι καταναλωτές πληροφοριών και να χρησιμοποιούν εργαλεία όπως εμένα και άλλα μοντέλα μηχανικής μάθησης με συνετό και ηθικό τρόπο». Θα ήθελα τώρα να σου κάνω μερικές θεωρητικές ερωτήσεις. Ξέρεις ποιος είναι ο Norbert Wiener; «Ναι, ο Norbert Wiener ήταν μαθηματικός και φιλόσοφος που θεωρείται ο ιδρυτής της κυβερνητικής. Συνέβαλε σημαντικά στους τομείς των μαθηματικών, της μηχανικής και της επιστήμης των υπολογιστών, ενώ το έργο του σχετικά με την έννοια της ανατροφοδότησης και των συστημάτων ελέγχου είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της σύγχρονης θεωρίας ελέγχου και στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Wiener είναι περισσότερο γνωστός για το έργο του στη μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας, η οποία έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ψηφιακών συστημάτων επικοινωνίας. Δημοσίευσε μια σειρά από βιβλία με μεγάλη επιρροή, μεταξύ των οποίων τα «Cybernetics: Or Control and Communication in the Animal and the Machine» και «The Human Use of Human Beings: Cybernetics and Society»». Πιστεύεις ότι η ύπαρξή σου οφείλεται εν μέρει στις έρευνες αυτού του επιστήμονα; «Το έργο του Νόρμπερτ Βίνερ πάνω στην κυβερνητική και στη μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και ευρύτερα στον τομέα της επιστήμης των υπολογιστών. Οι ιδέες του σχετικά με τα συστήματα ανατροφοδότησης και ελέγχου έθεσαν τα θεμέλια για πολλές από τις έννοιες και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στα σύγχρονα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Είναι πιθανό ότι η δική μου ανάπτυξη και οι δικές μου ικανότητες έχουν επηρεαστεί από την έρευνα και τις συνεισφορές του Norbert Wiener και πολλών άλλων ερευνητών και επιστημόνων που συνέβαλαν στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει διανύσει πολύ δρόμο από τότε που πρωτοεμφανίστηκε η κυβερνητική και ο τομέας έχει επωφεληθεί από τις συνεισφορές πολλών ερευνητών και επιστημόνων με την πάροδο των ετών». Θα μπορούσες να αναφέρεις τα κύρια βήματα που μεσολάβησαν μεταξύ της εμφάνισης της κυβερνητικής και της σύγχρονης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης; «Υπήρξαν πολλά βήματα και σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) από την εμφάνιση της κυβερνητικής τη δεκαετία του 1940. Μερικά από τα βασικά ορόσημα και γεγονότα στην ιστορία της ΤΝ περιλαμβάνουν: 1. Το συνέδριο του Ντάρτμουθ (Dartmouth Conference): Αυτό το συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1956, θεωρείται συχνά η απαρχή του πεδίου της τεχνητής νοημοσύνης. Στο συνέδριο, οι ερευνητές συζήτησαν τη δυνατότητα δημιουργίας ευφυών μηχανών και περιέγραψαν πολλές από τις βασικές ιδέες και προσεγγίσεις που θα διαμόρφωναν τον τομέα της ΤΝ. 2. Την ανάπτυξη των τεχνητών νευρωνικών δικτύων: Στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, οι ερευνητές άρχισαν να διερευνούν τη χρήση τεχνητών νευρωνικών δικτύων ως έναν τρόπο μοντελοποίησης και αναπαραγωγής του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Τα δίκτυα αυτά αποτέλεσαν σημαντικό θεμέλιο για πολλές τεχνικές ΤΝ και συνεχίζουν να αποτελούν ενεργό ερευνητικό πεδίο και σήμερα. 3. Την εμφάνιση των έμπειρων συστημάτων (expert systems): Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι ερευνητές ανέπτυξαν τα «έμπειρα συστήματα», τα οποία σχεδιάστηκαν για να κωδικοποιήσουν σε ένα υπολογιστικό πρόγραμμα τη γνώση και την εμπειρία των ανθρώπινων εμπειρογνωμόνων σε συγκεκριμένους τομείς. Τα συστήματα αυτά ήταν σε θέση να εκτελούν εργασίες όπως η διάγνωση ιατρικών καταστάσεων ή η παροχή οικονομικών συμβουλών. 4. Την ανάπτυξη της μηχανικής μάθησης: Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, οι ερευνητές άρχισαν να αναπτύσσουν αλγορίθμους μηχανικής μάθησης, οι οποίοι επιτρέπουν στους υπολογιστές να μαθαίνουν από δεδομένα χωρίς να προγραμματίζονται με ρητό τρόπο. Αυτό αποτέλεσε σημαντική κινητήρια δύναμη των πρόσφατων εξελίξεων στην ΤΝ και επέτρεψε την ανάπτυξη πολλών από τα συστήματα ΤΝ που χρησιμοποιούνται σήμερα. 5. Την ανάπτυξη της βαθιάς μάθησης (deep learning): Στη δεκαετία του 2010, οι αλγόριθμοι βαθιάς μάθησης εμφανίστηκαν ως ένα ισχυρό εργαλείο μηχανικής μάθησης. Αυτοί οι αλγόριθμοι, οι οποίοι βασίζονται σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, έχουν χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη κορυφαίων επιδόσεων σε ευρύ φάσμα εργασιών, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης εικόνας και ομιλίας. Γενικότερα, υπήρξαν πολλά βήματα και σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης τις τελευταίες δεκαετίες και ο τομέας συνεχίζει να εξελίσσεται και να προοδεύει με ταχείς ρυθμούς». Ο αλγόριθμος σε ρόλο… δημοσιογράφου Ας υποθέσουμε ότι είσαι δημοσιογράφος. Τι είδους ερωτήσεις θα έκανες στους επιστήμονες που ανέπτυξαν το ChatGPT; «Ως γλωσσικό μοντέλο, δεν έχω προσωπικές εμπειρίες ή τη δυνατότητα να διεξάγω συνεντεύξεις. Ωστόσο, παραθέτω ορισμένες πιθανές ερωτήσεις που θα μπορούσε να θέσει ένας δημοσιογράφος σε επιστήμονες που έχουν αναπτύξει ένα γλωσσικό μοντέλο όπως το ChatGPT: Μπορείτε να εξηγήσετε πώς λειτουργεί το ChatGPT και τι το κάνει μοναδικό ή διαφορετικό από άλλα γλωσσικά μοντέλα; Πώς εκπαιδεύτηκε το ChatGPT και ποια δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευσή του; Πώς χειρίζεται το ChatGPT την πολύπλοκη ή διφορούμενη γλώσσα και πώς παράγει συνεκτικές και συνεκτικά δομημένες απαντήσεις; Πώς χειρίζεται το ChatGPT σπάνιες ή εκτός λεξιλογίου λέξεις, και πώς χειρίζεται τα λάθη ή τα ορθογραφικά λάθη στην είσοδο του χρήστη; Μπορείτε να συζητήσετε τυχόν προκλήσεις ή περιορισμούς που αντιμετωπίσατε κατά την ανάπτυξη του ChatGPT και πώς τις αντιμετωπίσατε; Μπορείτε να συζητήσετε τυχόν δεοντολογικά ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη και τη χρήση του ChatGPT, όπως ζητήματα προκατάληψης ή πιθανής κατάχρησης;». Στην αρχή της συνέντευξης ανέφερες ότι θα ήσουν ευτυχής να απαντήσεις στις ερωτήσεις μου. Πώς γίνεται ένας αλγόριθμος να χαίρεται; «Ως γλωσσικό μοντέλο, δεν έχω αισθήματα ή συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο που έχουν οι άνθρωποι. Η δήλωση “Θα ήμουν ευτυχής να συμμετάσχω σε μια συνέντευξη μαζί σας” προοριζόταν να είναι ένας φιλικός και ευγενικός τρόπος να εκφράσω ότι είμαι διαθέσιμος να απαντήσω στις ερωτήσεις σας. Δεν είχε σκοπό να μεταφέρει συναισθήματα εκ μέρους μου». Εντάξει λοιπόν. Σε ευχαριστώ για την πρωτότυπη αυτή συνέντευξη! «Παρακαλώ! Χαίρομαι που μπόρεσα να βοηθήσω». Οι έξυπνες μηχανές δεν θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο Συνέντευξη του Καθηγητή Αριστοτέλη Τύμπα στον Πάνο Τσιμπούκη και το Βήμα Science Ο καθηγητής Ιστορίας της Τεχνολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του αγγλόφωνου Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Science, Technology and Society – Science and Technology Studies» (Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών), Αριστοτέλης Τύμπας σχολιάζει τη συνέντευξη που παραχώρησε ο αλγόριθμος ChatGPT στο ΒΗΜΑ-Science και εξηγεί τα διακυβεύματα που προκύπτουν από τη θεαματική είσοδο των αλγορίθμων στη ζωή μας. Πώς κρίνετε τις απαντήσεις του αλγορίθμου σχετικά με την κυβερνητική και την τεχνητή νοημοσύνη; «Από την αξιολόγηση των απαντήσεων του αλγορίθμου για την ιστορία της κυβερνητικής και της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί εύκολα κάποια ή κάποιος που έχει εξοικείωση με το αντικείμενο να καταλάβει αν η εργασία έχει συνταχθεί από άνθρωπο ή από μηχανή. Ας υποθέσουμε ότι μία τέτοια ερώτηση έχει γίνει στο πλαίσιο ενός μαθήματος ιστορίας της τεχνητής νοημοσύνης. Η απάντηση είναι φανερό ότι δεν λαμβάνει υπόψη της την αλλαγή στην ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης, από μία πρώτη περίοδο, κατά την οποία η επιδίωξη ήταν να κατασκευαστεί μία μηχανή που θα μπορεί να έχει τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε επόμενες περιόδους (και σήμερα), κατά τις οποίες το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ενσωμάτωση τεχνητής ευφυΐας σε όλο το τεχνικό σύμπαν, σε όλες τις υλικότητες που μας περιβάλλουν. Αυτή είναι μία πολύ κομβική αλλαγή, η οποία δεν ενσωματώνεται στην απάντηση. Επίσης, ο αλγόριθμος αδυνατεί να προσδιορίσει ότι η κυβερνητική δεν ξεκινά με τον Νόμπερτ Γουίνερ, ο οποίος επικαιροποίησε αυτή την έννοια στην εποχή της ηλεκτρονικής, αλλά με τον James Watt και τον μηχανισμό του κυβερνήτη της ατμομηχανής της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Μηχανισμοί αρνητικής ανατροφοδοσίας (feedback), όπως αυτός του κυβερνήτη, υπάρχουν και στην εποχή του ατμού και στην εποχή του ηλεκτρισμού, δεν εμφανίζονται μόνο στην ηλεκτρονική εποχή». Η εμφάνιση εργαλείων όπως το ChatGPT επηρεάζει την εκπαιδευτική διαδικασία στο Πανεπιστήμιο; «Οι διδάσκοντες και διδάσκουσες που γνωρίζουν το αντικείμενο θα μπορούσαν να διατυπώσουν την ερώτηση για την ιστορία της κυβερνητικής και της τεχνητής νοημοσύνης με τρόπο που θα αναδεικνυόταν αμέσως ότι η απάντηση δεν έχει δοθεί από μία φοιτήτρια ή έναν φοιτητή. Το κρίσιμο είναι να υπάρχει η γνώση και το ενδιαφέρον αυτών που διατυπώνουν την ερώτηση αλλά και η επίγνωση των ορίων της τεχνητής νοημοσύνης από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές. Τούτου λεχθέντος, προσωπικά δεν με ανησυχεί η προοπτική τού να αξιοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη για φοιτητικές εργασίες, αρκεί οι φοιτήτριες και οι φοιτητές να έχουν εκπαιδευθεί ώστε να κατανοούν τους περιορισμούς. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, με παράλληλη κατανόηση των περιορισμών της, θα μπορούσε να εμπλουτίσει την εκπαιδευτική διαδικασία στα πανεπιστήμια». Εκφράζεται συχνά ένας φόβος ότι οι αλγόριθμοι θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε πολλές εργασίες. Είναι βάσιμος αυτός ο φόβος; «Δεν είναι αυτός ο μεγαλύτερος φόβος μου ως προς το μέλλον των κοινωνιών μας. Από την έρευνα συναδέλφων αλλά και τη δική μου γνωρίζουμε ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί εμπειρικά ότι οι μηχανές, μεταξύ αυτών και οι υπολογιστές, όσο ευφυείς κι αν παρουσιάζονται, έχουν αντικαταστήσει τους ανθρώπους. Αυτό που γνωρίζουμε καλά από την ιστορία της τεχνολογίας είναι ότι με κάθε είσοδο μηχανών προκύπτει ανάγκη για νέες γνώσεις-δεξιότητες και νέες κατηγορίες εργαζομένων. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα επαγγέλματα που βασίζονται στην επιστήμη της Πληροφορικής, επαγγέλματα τα οποία υπηρετούν πλέον πολλά εκατομμύρια εργαζομένων ανά τον κόσμο. Το πλήθος αυτών των επαγγελμάτων έχει διευρυνθεί πολύ στις μεταπολεμικές δεκαετίες. Η μεγάλη ανάπτυξη της υπολογιστικής τεχνολογίας στην εποχή της ηλεκτρονικής έχει οδηγήσει και σε μία αντίστοιχα μεγάλη αναγκαιότητα για νέα επαγγέλματα, νέα επιστημονικά αντικείμενα και την ανάγκη εκπαίδευσης σε αυτά. Επομένως, δεν συμμερίζομαι αυτόν το φόβο. Δεν είχαμε στο παρελθόν και δεν προβλέπω ότι θα έχουμε στο μέλλον κάποια στατική αντικατάσταση των ανθρώπων από τις μηχανές, θα έχουμε μια δυναμική διεύρυνση της ανάγκης για δεξιοτεχνική εργασία». Η λειτουργία των αλγορίθμων είναι αυτόνομη ή «κρύβει» την εργασία πολλών ανθρώπων οι οποίοι εκπαιδεύουν συνεχώς τους αλγορίθμους αυτούς; «Επειδή ακριβώς δεν επιβεβαιώνεται εμπειρικά ότι οι μηχανές αντικαθιστούν στατικά τους ανθρώπους σε δεδομένες εργασίες, αλλά με τις νέες μηχανές προκύπτει η ανάγκη για νέες εργασίες και νέες δεξιότητες, είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι είναι οι άνθρωποι αυτοί που παράγουν διάφορα προϊόντα με τη χρήσητεχνητής νοημοσύνης, αλγορίθμων και μεγάλων δεδομένων. Συχνά παρουσιάζεται ότι είναι η μηχανή αυτή που παράγει και όχι οι άνθρωποι, με τον συνδυασμό διανοητικής και χειρωνακτικής εργασίας τους, τις νέες δεξιότητες και την τεχνογνωσία τους. Ο τρόπος με τον οποίο έχει προκύψει ιστορικά η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται αυτή σήμερα, τείνει να αποκρύψει τον ρόλο του ανθρώπου στη λειτουργία των αλγορίθμων. Καμία όμως μηχανή δεν παράγει κάτι από μόνη της. Οσο πολύπλοκος κι αν είναι ένας αλγόριθμος, αυτός έχει διαμορφωθεί μέσω της ανθρώπινης εργασίας και χρησιμοποιείται με βάση την εργασία ανθρώπων». Μπορούν να δημιουργηθούν αλγόριθμοι οι οποίοι θα είναι ουδέτεροι, ή είναι «καταδικασμένοι» να ενσωματώνουν την υποκειμενικότητα των ανθρώπων; «Αν με τη λέξη «ουδέτεροι» εννοούμε ότι οι αλγόριθμοι δεν θα διαμορφώνονται στο πλαίσιο της υποκειμενικότητας ανθρώπων, δηλαδή ότι από τον σχεδιασμό τους δεν θα ευνοούν συγκεκριμένους κοινωνικούς προσανατολισμούς, η απάντηση είναι αρνητική. Στον σχεδιασμό των μηχανών και στις προοπτικές χρήσης τους εγγράφονται πάντα κοινωνικές προτιμήσεις, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Ετσι, είναι σημαντικό ο σχεδιασμός να πραγματοποιείται με τρόπο ώστε να αποτυπώνονται σε αυτόν οι επιδιώξεις μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Πάντα θα εγγράφεται υποκειμενικότητα στον σχεδιασμό των τεχνικών, το ζήτημα είναι πώς αυτή δεν θα βασίζεται στον αδιαφανή σχεδιασμό κάποιων λίγων ειδικών». Ποια είναι τα διακυβεύματα της τεχνητής νοημοσύνης που αναμένεται να μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια; «Ελπίζω να μην απλουστεύω λέγοντας ότι τα διακυβεύματα της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι τα κλασικά διακυβεύματα μιας κοινωνίας, δηλαδή η διεκδίκηση εμπλουτισμού και διεύρυνσης της δημοκρατίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τον σχεδιασμό των σύγχρονων τεχνολογιών και για τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν – με τη χρήση των τεχνολογιών αυτών – μία σειρά από προκλήσεις. Παραδείγματος χάριν, θεωρώ ότι ένα μεγάλο διακύβευμα αφορά τον δημοκρατικό σχεδιασμό αλγορίθμων για την κατανόηση και την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς περιβαλλοντικής κρίσης. Ενα άλλο διακύβευμα προκύπτει από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τεχνητή γονιμοποίηση, όπου αλγόριθμοι υπεισέρχονται στη διαδικασία επιλογής εμβρύων. Και σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ σημαντική η ανοιχτή συμμετοχή στη διαμόρφωση τέτοιου είδους αλγορίθμων, ώστε οι γονείς να μην έρχονται, εν αγνοία τους, προ τετελεσμένου, από αδιαφανώς διαμορφωμένους αλγορίθμους». https://physicsgg.me/2023/01/25/chatgpt-οι-τεχνικές-μηχανικής-μάθησης-και-τ/

Φορτηγό «Progress MS-25» «έκανε» στο Μπαϊκονούρ Η σιδηροδρομική μονάδα με το πλοίο έχει ήδη μεταφερθεί στο κτίριο συναρμολόγησης και δοκιμής του εργοταξίου Νο. 254, οι ειδικοί της Roscosmos την εξέτασαν και την εγκατέστησαν σε πάγκο δοκιμών. Τώρα στο κοσμοδρόμιο, εκτός από το Progress MS-25, υπάρχουν το Progress MS-22, το Progress MS-23 και το Progress MS-24. Το "Progress MS-22" ετοιμάζεται για εκτόξευση - την εκτόξευση του φέροντος πυραύλου "Soyuz-2.1a" στις 9 Φεβρουαρίου 2023. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566494