Δροσος Γεωργιος

Ηλεκτρονιακός παλμός αττοδευτερολέπτων. ● Ένα attosecond ή αττοδευτερόλεπτο (συμβολίζεται με as) είναι υποδιαίρεση της μονάδας χρόνου, του ενός δευτερολέπτου (s), και ισούται με 1×10−18 s. ● Συγκριτικά, ένα attosecond είναι για το ένα δευτερόλεπτο, ότι είναι το ένα δευτερόλεπτο για 31,71 δισεκατομμύρια χρόνια (η ηλικία τους σύμπαντος είναι περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια). ● Ο Ελευθέριος Γουλιελμάκης και οι συνεργάτες του στη Γερμανία, δημιούργησαν έναν ηλεκτρονιακό παλμό που διήρκεσε μόλις τ = (53 as ± 5 as) Τη δημιουργία του ταχύτερου ηλεκτρονικού σήματος που επιτεύχθηκε ποτέ στην επιστήμη των ηλεκτρονικών, πέτυχαν επιστήμονες στη Γερμανία με επικεφαλής έναν Έλληνα ερευνητή της διασποράς. Ο ηλεκτρονιακός παλμός διήρκεσε μόλις 53 αττοδευτερόλεπτα, δηλαδή 53 δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου. Πρόκειται για νέο παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας στον έλεγχο από τον άνθρωπο των ηλεκτρικών ρευμάτων στα στερεά υλικά, ανοίγοντας νέους δρόμους για καλύτερες επιδόσεις στις τεχνολογίες ηλεκτρονικών και πληροφορικής, καθώς επίσης για την παρακολούθηση φαινομένων του μικροκόσμου.Το πόσο γρήγορα δουλεύει ένας υπολογιστής ή κάποια άλλη ηλεκτρονική συσκευή, εξαρτάται καθοριστικά από το πόσο γρήγορα κινούνται τα ηλεκτρόνια μέσα στα τρανζίστορ των μικροεπεξεργαστών. Η επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας είναι κομβική για την εξέλιξη των ηλεκτρονικών και την επέκταση των δυνατοτήτων τους.Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ρόστοκ και το Ινστιτούτο Φυσικής Μαξ Πλανκ στη Στουτγκάρδη, με υπεύθυνο τον Ελευθέριο Γουλιελμάκη, καθηγητή Φυσικής και επικεφαλής της ομάδας Ακραίας Φωτονικής στο Ρόστοκ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». https://www.nature.com/articles/s41586-022-05577-1 Ο παλμός που πέτυχαν, είναι τόσο γρήγορος που ανοίγει τον δρόμο για ακόμη πιο ακριβή ηλεκτρονικά μικροσκόπια ικανά να τραβήξουν εικόνες των ηλεκτρονίων, καθώς «πηδούν» ανάμεσα στα άτομα, όπως επίσης και να επιταχύνει τη μετάδοση δεδομένων στα «τσιπάκια» των υπολογιστών.Οι παλμοί των ηλεκτρονίων χρησιμοποιούνται σε μικροσκόπια ή υπολογιστές και όσο πιο βραχείς (γρήγοροι) είναι, τόσο υψηλότερος είναι ο ρυθμός μετάδοσης των πληροφοριών και υψηλότερη η ανάλυση των εικόνων. Ο Ε. Γουλιελμάκης εδώ και χρόνια εργάζεται πάνω ακριβώς σε αυτόν τον στόχο.Το 2016 ο Έλληνας φυσικός της διασποράς είχε πάλι πετύχει μια διπλή πρωτιά σε παγκόσμιο επίπεδο: δημιούργησε τους πιο βραχείς παλμούς φωτός και με αυτούς μέτρησε σε πόσο χρόνο αντιδρούν στο φως τα ηλεκτρόνια που βρίσκονται μέσα στα άτομα της ύλης. Το «φλας» του «αναβόσβηνε» κάθε 380 δισεκατομμυριοστά του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.Στη συνέχεια, ο Γουλιελμάκης δημιούργησε και μέτρησε το ταχύτερο ηλεκτρικό ρεύμα στο εσωτερικό ενός στερεού υλικού. Χρησιμοποιώντας υπερταχείς παλμούς λέιζερ, επιτάχυνε τα ηλεκτρόνια του ρεύματος, ώστε να κάνουν οκτώ εκατομμύρια δισεκατομμυρίων ταλαντώσεις ανά δευτερόλεπτο, πραγματοποιώντας έτσι ένα νέο ρεκόρ στη συχνότητα του ηλεκτρικού ρεύματος στο εσωτερικό των στερεών υλικών.Τώρα, χρησιμοποιώντας μια παρόμοια τεχνική, πέτυχε ηλεκτρονιακό παλμό 53 αττοδευτερολέπτων που είναι ακόμη πιο σύντομος και από τους υψηλής ταχύτητας παλμούς του φωτός λέιζερ που στόχευσε τα ηλεκτρόνια για να τα απομακρύνει από μια μικροσκοπική μεταλλική ακίδα από βολφράμιο. Όπως ανέφερε, ο ηλεκτρονιακός παλμός-ρεκόρ διήρκεσε το ένα πέμπτο του χρόνου που θα χρειαζόταν ένα ηλεκτρόνιο σε ένα άτομο υδρογόνου για να διαγράψει μια τροχιά πέριξ του πυρήνα του.Μολονότι είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι το φως μπορεί να «ελευθερώσει» τα ηλεκτρόνια από τα μέταλλα –ο Αϊνστάιν ήταν ο πρώτος που εξήγησε το πώς https://physicsgg.me/2018/09/27/πόσο-διαρκεί-το-φωτοηλεκτρικό-φαινόμ/ – η όλη διαδικασία είναι τρομερά δύσκολη στον χειρισμό της. Το ηλεκτρικό πεδίο του φωτός αλλάζει την κατεύθυνσή του περίπου ένα εκατομμύριο δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο, καθιστώντας έτσι πολύ δύσκολη την ελεγχόμενη από φως λέιζερ «εκτίναξη» των ηλεκτρονίων από την επιφάνεια των μετάλλων. Για να ξεπεράσουν το πρόβλημα, ο Γουλιελμάκης και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν μια τεχνική που είχαν οι ίδιοι αναπτύξει, ενώ παράλληλα ανέπτυξαν ένα νέο είδος κάμερας που μπορεί να «πιάσει» τα ηλεκτρόνια, καθώς αστραπιαία το λέιζερ τα «εκτοξεύει» από το μέταλλο προς το κενό. Νέες προοπτικές και εφαρμογές για το μέλλον Όπως ο κ.Γουλιελμάκης δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «ο ακριβής έλεγχος της κίνησης ηλεκτρονίων με την χρήση λέιζερ σε συνδυασμό με την νανοτεχνολογία, ίσως επιτρέψει στο κοντινό μέλλον την ανάπτυξη μιας νέας κατηγορίας ηλεκτρονικών συσκευών με ασύγκριτα υψηλότερες δυνατότητες από τις σημερινές. Τα προσεχή χρόνια σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε τους ηλεκτρονιακούς παλμούς αττοδευτερολέπτων σαν βιντεοκάμερες υψηλής ταχύτητας και ευκρίνειας για να καταγράψουμε και να κατανοήσουμε πολύπλοκα φαινόμενα στο εσωτερικό της ύλης. Πολλά από αυτά τα φαινόμενα είναι ασύλληπτα γρήγορα, μόνο μια τεχνολογία σαν αυτή που αναπτύξαμε, μπορεί δυνητικά να τα παρατηρήσει σε πραγματικό χρόνο».«Η άμεση και αποτελεσματική χρήση νέων υλικών στην τεχνολογία της πληροφορίας, στην χημεία και στην προστασία του περιβάλλοντος εξαρτάται σημαντικά από την λεπτομερή κατανόηση των ιδιοτήτων των υλικών αυτών. Έχουμε την πεποίθηση ότι οι υπερταχείς παλμοί ηλεκτρονίων μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη πολλών μυστικών του μικρόκοσμου», πρόσθεσε ο Έλληνας επιστήμονας, ο οποίος είναι επίσης μέλος (εξωτερικού) του συμβουλίου διοίκησης του Πανεπιστήμιου των Ιωαννίνων.Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο ηλεκτρονιακός παλμός αττοδευτερολέπτων θα βοηθήσει προκειμένου η ανάλυση της εικόνας ενός ηλεκτρονικού μικροσκοπίου να είναι αρκετά γρήγορη, ώστε να καταγράψει τα ηλεκτρόνια εν κινήσει. Αν δημιουργήσουμε ηλεκτρονικά μικροσκόπια που χρησιμοποιούν ηλεκτρονιακούς παλμούς αττοδευτερολέπτων, τότε θα έχουμε επαρκή ανάλυση όχι μόνο για να δούμε τα άτομα σε κίνηση, κάτι που είναι ασφαλώς συναρπαστικό, αλλά να δούμε ακόμη και τα ηλεκτρόνια να πηδάνε μεταξύ των ατόμων».Ο κ. Γουλιελμάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1975, αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2000 και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου το 2005. Από το 2010 ήταν επικεφαλής της Ομάδας Αττοηλεκτρονικής του Εργαστηρίου Αττοφυσικής του Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής Μαξ Πλανκ στο Γκάρτσινγκ της Γερμανίας, ενώ σήμερα είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ρόστοκ. Μεταξύ άλλων διακρίσεων, το 2007 τιμήθηκε με το βραβείο «Γ. Φωτεινού» της Ακαδημίας Αθηνών, το 2012 με το βραβείο «Γκούσταβ Χερτς» της Γερμανικής Φυσικής Εταιρείας και το 2015 με το βραβείο «Ρέντγκεν» του Πανεπιστημίου Γιούστους Λίμπιγκ του Γκίσεν. https://physicsgg.me/2023/01/26/ηλεκτρονιακός-παλμός-αττοδευτερολέπ/

Πόσο κοντά από τη Γη θα περάσει ο αστεροειδής 2023U; ● 3600 χιλιόμετρα πάνω από το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής -10 φορές πιο κοντά από τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους ● Ο αστεροειδής έχει πολύ μικρό μέγεθος, το εύρος του είναι 3,5 έως 8,5 μέτρα ● Ακόμα κι αν ερχόταν κατευθείαν προς τη Γη, μάλλον θα καιγόταν εξαιτίας της τριβής του με τη γήινη ατμόσφαιρα πριν φτάσει στο έδαφος Ένας αστεροειδής μικρού μεγέθους – διαμέτρου 3,5 έως 8,5 μέτρων – προβλέπεται να περάσει τελείως ξυστά από τη Γη στις 26 Ιανουαρίου.Πρόκειται για μια από τις πιο κοντινές προσεγγίσεις αστεροειδούς που έχουν ποτέ καταγραφεί. Θα βρίσκεται σε εκτιμώμενη απόσταση μόλις 3.600 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του πλανήτη μας, σύμφωνα με την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA).Ο αστεροειδής «2023 BU» θα περάσει λίγο πάνω από το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής. Πολύ χαμηλότερα – στο ένα δέκατο περίπου – από την τροχιά των γεωσύγχρονων δορυφόρων. Δεν συνιστά κίνδυνο Δεν συνιστά πάντως κίνδυνο. Ακόμη κι αν έπεφτε στον πλανήτη μας, αναμένεται σε μεγάλο βαθμό να διαλυόταν κατά την τριβή του με τη γήινη ατμόσφαιρα.Ο αστεροειδής είχε ανακαλυφθεί το περασμένο Σάββατο από τον ερασιτέχνη αστρονόμο Γκενάντι Μπορίσοφ από την Κριμαία. Ήταν ο ίδιος που είχε ανακαλύψει το 2019 και τον διαστρικό κομήτη 2I/Borisov. Ακολούθησαν παρατηρήσεις του «2023 BU» από δεκάδες άλλα παρατηρητήρια σε όλο τον κόσμο.Η τελική ανάλυση των δεδομένων της τροχιάς του έγινε από το Κέντρο Μελετών Κοντινών στη Γη Αντικειμένων (CNEOS) του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Οι Αμερικανοί ερευνητές πρόβλεψαν ότι ο αστεροειδής θα περάσει ασυνήθιστα κοντά από τη Γη.Μάλιστα επειδή θα πλησιάσει τόσο πολύ, η βαρύτητα του πλανήτη μας θα αλλάξει την πορεία του. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να διαγράφει στο μέλλον μια οβάλ τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε 425 μέρες, αντί για 359 μέχρι σήμερα. https://physicsgg.me/2023/01/26/πόσο-κοντά-από-τη-γη-θα-περάσει-ο-αστερο/

Φωτοβολταϊκά 3ης γενιάς από 3D εκτυπωτή. Τα φωτοβολταϊκά 1ης γενιάς (άραγε κατασκευάζονται στην Ελλάδα;) καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, με ανεπανόρθωτες συνέπειες στην αγροτική παραγωγή και διατροφή. ‘Γεμίζουν τους πιο γόνιμους κάμπους της χώρας με σκελετούς από λαμαρίνες και γυαλί και οι αγρότες μας αντί να καλλιεργούν τρόφιμα θα «σπέρνουν λαμπογυάλια» ‘ ●To 1956 oι Bardeen, Brattain και Shockley βραβεύονταν με το Νόμπελ Φυσικής ‘για τις έρευνές τους στους ημιαγωγούς και την ανακάλυψη του φαινομένου του τρανζίστορ‘. Έτσι, ξεκίνησε μια ολοκληρωτική τεχνολογική επανάσταση που καθόρισε σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη της κοινωνίας μας ●To 2000 oι αμερικανοί Heeger και MacDiarmid μαζί με τον Ιάπωνα Shirakawa βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Χημείας ‘για την ανακάλυψη και ανάπτυξη των αγώγιμων πολυμερών‘, τους οργανικούς ημιαγωγούς, στους οποίους βασίζονται τα νέα φωτοβολταϊκά τρίτης γενιάς. ●Τα συμβατικά φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο ακριβά στην παραγωγή τους, καθώς απαιτούν ακριβά υλικά και υψηλές θερμοκρασίες όταν κατασκευάζονται. Η 3η γενιά είναι εκτυπώσιμη και πολύ πιο ελαφριά, μόλις 400 γραμμάρια το τετραγωνικό μέτρο, όταν η 1η γενιά φτάνει τα 22 κιλά.Στη Θεσσαλονίκη θα γίνει το πρώτο στον κόσμο εργοστάσιο εύκαμπτων πάνελ για χρήση σε κτίρια, θερμοκήπια, αυτοκίνητα, ρούχαΕίναι εύκαμπτα, ημιδιαφανή, εκτυπώνονται από τρισδιάστατους εκτυπωτές, τοποθετούνται σε παράθυρα, στέγες, ακόμη και στα αυτοκίνητα, ή μπορείς να τα «φορέσεις», καθώς θα είναι πάνω στην τσάντα ή στο μπουφάν σου. Τι είναι; Τα νέα φωτοβολταϊκά τρίτης γενιάς, τα οποία μπορούν να αποδίδουν ηλεκτρική ενέργεια σχεδόν από παντού όπου πέφτει ο ήλιος. Κι αν αυτά σας φαίνονται ήδη πολύ εντυπωσιακά, ακούστε κι αυτό: Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής τους στον κόσμο θα γίνει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος. Μάλιστα, παράλληλα εξελίσσεται κι ένα δεύτερο εμβληματικό έργο, για την αναβάθμιση ενός πρωτοπόρου εργαστηρίου σε ερευνητικό κέντρο πρώτης γραμμής, αναδεικνύοντας την Ελλάδα και ειδικά τη Θεσσαλονίκη σε παγκόσμιο κόμβο αριστείας στον τομέα των οργανικών φωτοβολταϊκών και στη νανοτεχνολογία.«Η 3η γενιά φωτοβολταϊκών μπορεί να ενσωματωθεί σε πολλά διαφορετικά μέρη. Καθώς είναι ημιδιαφανή, μπορούν να μπουν σε θερμοκήπια, έτσι ώστε να περνάει το φως για τη φωτοσύνθεση, στα τζάμια των σπιτιών ή στους υαλοπίνακες των γυάλινων κτιρίων, σε στέγες, τέντες, πάρκινγκ, στάσεις λεωφορείων, σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ακόμη και σε τσάντες ή ρούχα», λέει σε συνένετυξή του στον Γιάννη Ελαφρό στην «Καθημερινή» ο ομότιμος καθηγητής στο ΑΠΘ Στέργιος Λογοθετίδης, ιδρυτής και διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας LTFN του ΑΠΘ, καθώς και πρόεδρος της εταιρείας ΟΕΤ (Organic Electronics Technologies). Ενεργειακή πρόκληση «Τα εκτυπωμένα οργανικά φωτοβολταϊκά έρχονται να δώσουν λύσεις σε μια περίοδο που απαιτείται μεγάλη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και του χώρου που καταλαμβάνουν. Με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί, μέχρι το 2030 και πολύ περισσότερο μέχρι το 2050 απαιτούνται τεράστιες ποσότητες. Από το 2026 και μετά απαιτείται υπερδιπλασιασμός του ετήσιου ρυθμού εγκατάστασης και από το 2038 και μετά, έως και 4-5 φορές πάνω. Πού θα μπουν όλα αυτά; Πώς δεν θα υπάρξει σπατάλη γης, με συνέπειες και στην αγροτική παραγωγή και διατροφή;» σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Αλλά δεν είναι μόνο το θέμα του χώρου. «Τα συμβατικά φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο ακριβά στην παραγωγή τους, καθώς απαιτούν ακριβά υλικά και υψηλές θερμοκρασίες όταν κατασκευάζονται. Η 3η γενιά είναι εκτυπώσιμη και στηρίζεται στους οργανικούς ημιαγωγούς. Είναι πολύ πιο σύγχρονη. Η τεχνολογία πυριτίου, στην οποία βασίζονται τα συμβατικά φωτοβολταϊκά, πήρε το Νομπέλ του 1951, ενώ οι οργανικοί ημιαγωγοί, το 2000. Επίσης, η 3η γενιά είναι πολύ πιο ελαφριά, μόλις 400 γραμμάρια το τετραγωνικό μέτρο, όταν η 1η γενιά φτάνει τα 22 κιλά», συμπληρώνει ο διευθυντής του LTFN. Η απόδοση των φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς όσον αφορά τη μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική είναι ακόμη μικρότερη των συμβατικών, αλλά εξελίσσεται γρήγορα. «Η απόδοση είναι συνάρτηση του χρόνου ανάπτυξης της τεχνολογίας και του όγκου της παραγωγής. Εάν υπάρξει μαζική παραγωγή οργανικών φωτοβολταϊκών, το κόστος θα πέσει πολύ», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης.Την ανάγκη της μαζικής παραγωγής έρχεται να καλύψει το εμβληματικό έργο που προγραμματίζεται στη Θεσσαλονίκη για τη δημιουργία του πρώτου στον κόσμο εργοστασίου παραγωγής εκτυπωμένων οργανικών φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς για ενσωμάτωση σε κτίρια (BIPVs), θερμοκήπια (agrivoltaics) και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. «Η μονάδα προγραμματίζεται στα τέλη του 2025 να παράγει 1.000.000 τετραγωνικά μέτρα φωτοβολταϊκών τρίτης γενιάς», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Βεβαίως τίποτα δεν είναι τυχαίο, καθώς εδώ και μια επταετία υπήρχε στη Θεσσαλονίκη μια πιλοτική μονάδα παραγωγής, η οποία παρήγε εύκαμπτα φωτοβολταϊκά για θερμοκήπια, ενώ υλοποιήθηκε και υδροπονική καλλιέργεια ντομάτας με μεγάλη επιτυχία, με εξοικονόμηση νερού και χώρου.Το ευρωπαϊκό έργο για την κατασκευή της μονάδας παραγωγής ονομάζεται Flex2Energy, έχει προϋπολογισμό 21,2 εκατ. ευρώ και έχει συνεταίρους 14 βιομηχανικούς και ερευνητικούς φορείς, έξι από Ελλάδα (ΟΕΤ, που έχει και τον συντονισμό, Alumil, ΑΠΘ, HOPE-A, Depia, Κυριακίδης), τρεις από Γαλλία, δύο από Γερμανία κι από έναν από Ουγγαρία, Λιθουανία, Ιταλία και Ρουμανία. Στόχος, η ενίσχυση της πράσινης βιομηχανίας, της πράσινης ενέργειας και των ενεργειακά αυτόνομων κτιρίων. https://physicsgg.me/2023/01/26/φωτοβολταϊκά-3ης-γενιάς-από-3d-εκτυπωτή/

Πώς είναι να «κατασκευάζεις» μια σκουληκότρυπα σε κβαντικό υπερυπολογιστή της Google; «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,/ να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος,/ γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» Το ποίημα του Καβάφη δεν σταμάτησε ποτέ να κατοικεί στην καρδιά της. Φώλιασε εκεί όταν ήταν ακόμα παιδί και δεν έφυγε ποτέ. Της πρόσφερε θαλπωρή σε κάθε σταθμό του ταξιδιού της. Και ο δρόμος της ήταν γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Βλέπετε, όταν ήταν μικρή έβαλε πλώρη να λύσει τα μυστήρια του σύμπαντος. Το Σύμπαν, η Ιθάκη της.Η Μαρία Σπυροπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καστοριά. Οι αναμνήσεις της από το γυμνάσιο και το λύκειο είναι συνδεδεμένες με το αγαπημένο της κτίριο: τη δημοτική βιβλιοθήκη. Θυμάται να την πειράζει ο βιβλιοθηκάριος, ο κύριος Κώστας, ότι δεν διαβάζει πραγματικά όλα αυτά τα βιβλία. Κι όμως, διάβαζε τα πάντα: μυθοπλασία, ιστορία, ποιήματα, περιπέτεια. Τη γοήτευε ο Ντοστογιέφσκι και ο Στάινμπεκ, ο Καβάφης και ο Ελύτης. Καταβρόχθιζε τις εγκυκλοπαίδειες, ιδιαίτερα τους τόμους με τις εφευρέσεις. Τα πρώτα 15 χρόνια της ζωής της τα πέρασε αποφασισμένη να εξερευνήσει το Σύμπαν, να φτάσει στο διάστημα.Οι γονείς της ήταν, και εξακολουθούν να είναι, μεγάλοι υποστηρικτές των ονείρων της. «Θα πάω στην Αμερική, θα κάνω διδακτορικό, θα ανακαλύψω φαινόμενα, θα ταξιδέψω στο σύμπαν», έλεγε στον μπαμπά της. «200 χλμ είναι αρκετά, κάνουν ένα Σύμπαν: ο δρόμος σου είναι ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη. Αυτή είναι η Ιθάκη σου» της απαντούσε. Η μαμά ήταν η σύμμαχος: «η ιδέα ότι θα ήμουν τόσο μακριά την πονούσε, αλλά έλεγε “είναι για το καλό του Σύμπαντος” και γελούσαμε όλοι». Όταν αρίστευσε στο Λύκειο έλαβε ένα τηλεγράφημα από τον Πρόεδρο Σαρτζετάκη: «Θερμά συγχαρητήρια για τη λαμπρή επιτυχία σας. Εύχομαι τα πρωτεία να σας συνοδεύουν πάντα. Περίπτωση όπως η δική σας, δικαιολογεί κάθε αισιοδοξία για το μέλλον της πατρίδας μας. Και πάλι εύγε. Χρήστος Α. Σαρτζετάκης, Πρόεδρος Δημοκρατίας». Δημοσιογράφοι τηλεφώνησαν τότε στο σπίτι της Μαρίας ζητώντας μια δήλωση. Απάντησε πως είναι ακόμα νωρίς για δηλώσεις και τους ζήτησε «να ξανακαλέσουν όταν πάει στο Χάρβαρντ γιατί το ταξίδι της θα είναι μακρύ».Στις 6 Αυγούστου του 1993 η μητέρα της ετοίμασε δύο βαλίτσες και μαζί με τον πατέρα της την πήγαν στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης. Είχε γίνει δεκτή στο διδακτορικό πρόγραμμα του Χάρβαρντ. Ένα βήμα πιο κοντά στην Ιθάκη της. Στιγμιότυπο από τη συνέντευξη που παραχώρησε η Μαρία Σπυροπούλου στους ΝΥΤ, η οποία δημοσιεύθηκε χθες. Ως φοιτήτρια στο ΑΠΘ βυθίστηκε στην έρευνα και έκανε την πτυχιακή εργασία της στο Πυρηνικό Εργαστήριο. «Είχα καλούς δασκάλους και συναδέλφους, αλλά κυρίως είχα την τύχη να έχω μια αγαπημένη μέντορα και φίλη από τη Θεσσαλονίκη που είναι Καθηγήτρια Φυσικής, την Ελένη Παλούρα. Μόλις είχε επιστρέψει από το MIT και μαζί με την αδερφή της Κατερίνα με παρότρυναν για τη μεγάλη περιπέτεια, να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό. Με την καθηγήτρια Παλούρα είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ στα έργα της στο BESSY στο Βερολίνο στην επιστήμη των υλικών. Το να κάνω έρευνα ενώ ήμουν προπτυχιακή φοιτήτρια, ήταν σημαντικό και έμαθα πολλά».Σειρά είχε το CERN. Μετακόμισε από τις ΗΠΑ στη Γενεύη και εργάστηκε εκεί ως ερευνήτρια για περίπου δέκα χρόνια. Μετά την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs επέστρεψε στις ΗΠΑ. Αν έπρεπε να συμπυκνώσει σε μερικές αράδες το ερευνητικό της έργο; «Τα τελευταία 20 χρόνια έχω επικεντρωθεί στο πείραμα Compact Muon Solenoid στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN, όπου ανακαλύψαμε το Higgs το 2012. Το μεγαλύτερο μέρος του ερευνητικού μου έργου βρίσκεται μεταξύ αυτών των δύο εργαστηρίων στοιχειώδους σωματιδιακής φυσικής, του Fermilab στις ΗΠΑ και του CERN στην Ευρώπη». Το πείραμα Πίσω στο σήμερα, η Μαρία Σπυροπούλου ως επικεφαλής ομάδας επιστημόνων (Daniel Jafferis, Alexander Zlokapa, Joseph D. Lykken, David K. Kolchmeyer, Samantha I. Davis, Nikolai Lauk, Hartmut Neven) δημοσίευσε τον Νοέμβριο τα αποτελέσματα ενός μοναδικού πειράματος. Μαζί με την ομάδα της «κατασκεύασε» την πρώτη ολογραφική σκουληκότρυπα (Holographic Wormhole), χρησιμοποιώντας τον κβαντικό υπολογιστή Sycamore της Google, που στεγάζεται στο Google Quantum AI στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια. Σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Quanta, η «σκουληκότρυπα είναι ένα είδος σήραγγας που θεωρητικοποιήθηκε το 1935 από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Νέιθαν Ρόζεν και οδηγεί από το ένα μέρος στο άλλο περνώντας σε μια επιπλέον διάσταση του διαστήματος».Τι έκανε λοιπόν η ομάδα της Μαρίας; Η σκουληκότρυπα που δημιούργησαν δεν είναι μια σήραγγα που υφίσταται στον πραγματικό φυσικό χώρο. Οι «μαύρες τρύπες» δεν ήταν πραγματικές, αλλά κώδικας σε έναν κβαντικό υπολογιστή.Οχι, δεν υπήρξε ρήξη του φυσικού χωροχρόνου, μην πάει το μυαλό σας στο «Beam me up, Scotty» από το Star Trek ή ότι θα περιπλανηθείτε στον γαλαξία όπως ο Μάθιου ΜακΚόναχι στο «Interstellar».Μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του πειράματος ακολούθησε ένα μπαράζ ανακοινώσεων για το επίτευγμα από τα κορυφαία CalTech, MIT, Wondros, Fermilab και τη Google. Έγινε εξώφυλλο στο έγκυρο Nature, ενώ Reuters, New York Times και Guardian δημοσίευσαν εκτενή ρεπορτάζ.Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης έγραψαν ότι το πείραμα καταπιάνεται με τα περισσότερα μυστήρια της σύγχρονης φυσικής (ticks most of the mystery boxes in modern physics). Το τηλεγράφημα του Ρόιτερς, ανέφερε ότι «Επιστήμονες “κατασκεύασαν”βρεφική σκουληκότρυπα, η επιστημονική φαντασία πλησιάζει στην πραγματικότητα».Η υποδοχή του πειράματος ήταν τόσο ενθουσιώδης ώστε αρκετοί επιστήμονες αισθάνθηκαν ότι πρέπει να τονιστεί περισσότερο το γεγονός ότι «δεν πρόκειται για μια πραγματική σκουληκότρυπα που θα μπορούσε να μεταφέρει ανθρώπους στην Ανδρομέδα». Οι επικριτές της ερμηνείας του πειράματος, στους οποίους ανήκει ο Ντάνιελ Χάρλοου, φυσικός στο MIT, υποστήριξαν ότι το πείραμα βασίστηκε σε ένα μοντέλο κβαντικής βαρύτητας που ήταν τόσο απλό και μη ρεαλιστικό, που θα μπορούσε να έχει μελετηθεί χρησιμοποιώντας… μολύβι και χαρτί. Ωστόσο, παραδέχονται ότι είναι συναρπαστικό ως τεχνολογικό επίτευγμα, γιατί πλέον μπορούν να πειραματιστούν και με άλλες θεωρίες κβαντικής βαρύτητας.Το βέβαιο είναι ότι το πείραμα της δικής μας Μαρίας Σπυροπούλου, μπήκε στη λίστα του έγκριτου Quanta Magazine με τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στη Φυσική για το 2022. Μεταξύ ομιλιών και συνεδρίων, η καθηγήτρια Φυσικής παραχώρησε συνέντευξη στην «Κ» και μίλησε για την Ελλάδα, τα όνειρά της και τους νέους. – Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι είναι το πείραμα και γιατί είναι σημαντικό; Ένας από τους τομείς μελέτης της σύγχρονης θεμελιώδους φυσικής είναι η σύνδεση της βαρύτητας με την κβαντική φυσική. Οι θεωρητικοί φυσικοί Lenny Susskind του Stanford και Juan Maldacena του IAS, Princeton (2013) διατύπωσαν τη θεωρία ότι οι σκουληκότρυπες είναι ισοδύναμες με την κβαντική “διεμπλοκή”, ένα φαινόμενο κατά το οποίο δύο σωματίδια μπορούν να παραμείνουν συσχετισμένα σε τεράστιες αποστάσεις (βλ. Νόμπελ 2022). Υπέθεσαν ότι οι σκουληκότρυπες (ή “ER”) είναι ισοδύναμες με κβαντική συσχέτιση ή διεμπλοκή (γνωστή και ως “EPR” από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, τον Μπόρις Ποντόλσκι και τον Νέιθαν Ρόζεν σε έργα του προηγούμενου αιώνα (1935)).Η ομάδα μου πραγματοποίησε πειραματικά αυτό το είδος δυναμικής σκουληκότρυπας σε μια κβαντική συσκευή της Google, τον κβαντικό επεξεργαστή Sycamore. Χρησιμοποιώντας κβαντικές πύλες, εισαγάγαμε ένα qubit σε ένα κβαντικό σύστημα και παρατηρήσαμε τις πληροφορίες που αναδύονταν από το άλλο σύστημα στον ίδιο κβαντικό επεξεργαστή. Τα αποτελέσματα συμφωνούν με τη συμπεριφορά που αναμένεται από ένα κβαντικό σύστημα που ισοδυναμεί με μια σκουληκότρυπα. Η εργασία αυτή αποτελεί ένα βήμα προς ένα ευρύτερο πρόγραμμα διερεύνησης της βαρυτικής φυσικής με τη χρήση κβαντικού υπολογιστή και προσφέρει ένα ισχυρό πεδίο δοκιμών των ιδεών της κβαντικής βαρύτητας. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Loukia Kattis – Οι «σκουληκότρυπες» είναι μια ρήξη στο χώρο και τον χρόνο και θεωρούνται γέφυρα μεταξύ δύο απομακρυσμένων περιοχών στο σύμπαν, γνωστές ως γέφυρες Αϊνστάιν-Ρόζεν. Αυτό καταφέρατε να δημιουργήσετε στο εργαστήριό σας στο CalTech; Η σκουληκότρυπα (ο όρος δόθηκε από τον John Wheeler) είναι μια θεωρητική γέφυρα χωροχρόνου μεταξύ δύο απομακρυσμένων περιοχών του σύμπαντος. Τέτοιες σκουληκότρυπες συνάδουν με τη θεωρία της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν, αλλά δεν έχουν παρατηρηθεί πειραματικά. Στην απλούστερη διαμόρφωσή τους, οι σκουληκότρυπες δεν επιτρέπουν σε τίποτα να περάσει: δεν είναι διαβατές. Οι μόνες γνωστές σκουληκότρυπες που είναι δυνατόν να διασχίζονται περιγράφονται επίσης από ένα ισοδύναμο κβαντικό σύστημα μέσω της ολογραφικής αρχής. Στο πείραμά μας δεν δημιουργήθηκε ρήξη του φυσικού χωροχρόνου. Συμπεράναμε ότι προέκυψε μια διαπερατή σκουληκότρυπα με βάση τη μετρούμενη κβαντική πληροφορία. – Δηλαδή, το πείραμα πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα το έργο του Αϊνστάιν, ενδεχομένως και του Στίβεν Χόκινς. Ποια θα λέγατε ότι είναι η σχέση του πειράματός σας με τη θεωρία της σχετικότητας; Στην εργασία τους το 1935, οι Αϊνστάιν και Ρόζεν πρότειναν την ύπαρξη σκουληκότρυπων, επίσης γνωστών ως γέφυρες Einstein-Rosen (ER). Όπως έδειξε ο Kip Thorne του Caltech και πολλοί άλλοι, στην κλασική γενική σχετικότητα, οι σκουληκότρυπες μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν είναι διαπερατές. Το 2016 ο Jafferis από το Χάρβαρντ (σ.σ.: ο οποίος συμμετείχε στο πείραμα) έδειξε ότι η προσθήκη ενός συγκεκριμένου είδους κβαντικού φαινομένου μπορεί να κάνει τις σκουληκότρυπες διαβατές. Η διελεύσιμη σκουληκότρυπα πραγματοποιείται ξεκινώντας από μια εκδοχή της μη διελεύσιμης γέφυρας Einstein-Rosen, η οποία έχει “αριστερές” και “δεξιές” περιοχές που αντιπροσωπεύουν τις εισόδους της σκουληκότρυπας. Το κβαντικό φαινόμενο που απαιτείται για να γίνει η σκουληκότρυπα διαβατή προέρχεται από την εφαρμογή μιας αλληλεπίδρασης που συνδέει αιτιωδώς τα αριστερά και δεξιά όρια. Αυτό το φαινόμενο είναι ισοδύναμο με έναν παλμό αρνητικής ενέργειας που μπαίνει στη σκουληκότρυπα. Όπως επεσήμανε ο Χόκινγκ το 1975, η ακτινοβολία Χόκινγκ από μια μαύρη τρύπα, όπως την βλέπει ένας παρατηρητής κοντά στον ορίζοντα, μοιάζει επίσης με παλμούς αρνητικής ενέργειας (που κατευθύνονται προς τη μαύρη τρύπα). Έτσι, ένα βασικό χαρακτηριστικό της κβαντικής δυναμικής που είναι υπεύθυνη για την ακτινοβολία Χόκινγκ είναι επίσης ένα βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαβατής σκουληκότρυπας, και μαζί αυτά τα φαινόμενα της φυσικής είναι από τα πιο ισχυρά αποτελέσματα που έχουν συλλεχθεί μέχρι στιγμής από την πολύ εκκολαπτόμενη κατανόηση της κβαντικής βαρύτητας. –Ποιο θα λέγατε ότι είναι το πιο σημαντικό πράγμα του πειράματος που θα θέλατε να καταλάβουν οι αναγνώστες; Ότι πρόκειται για την πρώτη επιτυχή προσπάθεια παρατήρησης της δυναμικής των διαπερατών σκουληκότρυπων σε πειραματικό περιβάλλον και ότι θα διεγείρει και θα επιτρέψει μελλοντικά πειράματα που θα εξετάζουν την αναδυόμενη κβαντική βαρύτητα. – Ως τώρα, τη «σκουληκότρυπα» ως πύλη μεταφοράς και ταξιδιού στο χώρο και στο χρόνο την έχουμε δει σε ταινίες και σειρές επιστημονικής φαντασίας, όπως το «Interstellar» και το Star Trek. Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποτε η ημέρα όπου οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας θα πάψουν να είναι… φαντασία; Η επιστημονική φαντασία έχει πιο πλούσια φαντασία από την επιστημονική φιλοδοξία, η οποία ως επί το πλείστον βασίζεται σε αποδεδειγμένες πραγματικότητες. Και οι δύο έχουν αξιοσημείωτο βαθμό δημιουργικότητας. Δεν θα δούμε σύντομα τεχνολογίες τύπου Star Trek ή Interstellar, αλλά θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε αυτές τις ταινίες κρατώντας την αναπνοή μας και αναρωτώμενοι τι είναι δυνατό και τι όχι. – Να φανταστώ ότι η πρώτη ερώτηση που σας κάνει ο περισσότερος κόσμος είναι εάν πρόκειται για πραγματική «μαύρη τρύπα»; Επειδή οι μαύρες τρύπες στη θεωρία μπορούν να συνδεθούν μέσω μιας σήραγγας ή γέφυρας στο χωροχρόνο, γνωστής ως σκουληκότρυπα, προκύπτει πράγματι το ερώτημα αν τα κβαντικά συστήματα στο πείραμά μας είναι ισοδύναμα με μαύρες τρύπες. Ερευνούμε ακόμη αν η φυσική των μαύρων οπών και των σκουληκότρυπων συνδέεται πράγματι με την κβαντική φυσική και υπάρχει μακρύς δρόμος μπροστά μας για την έρευνα. – Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές μελλοντικές εφαρμογές του πειράματός σας; Τι δρόμους ανοίγει στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στην κοινωνία; Είναι μια εξαιρετική ερώτηση. Το 2018, όταν πρότεινα στο Υπουργείο Ενέργειας, Γραφείο Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, αυτό το πειραματικό πρόγραμμα που περιλάμβανε μια διεπιστημονική ομάδα από ένα Εθνικό Εργαστήριο (Fermilab) καθώς και από το Χάρβαρντ και το Caltech, το ονόμασα “Κανάλια Kβαντικής Επικοινωνίας για τη Θεμελιώδη Φυσική (QCCFP)”. Το πρόγραμμα είχε ως στόχο να επιχειρήσει για πρώτη φορά την πειραματική παραγωγή και παρατήρηση της δυναμικής των διαβατών σκουληκότρυπων, προκειμένου να διερευνηθούν φαινόμενα κβαντικής βαρύτητας. Αλλά πράγματι, αν το προχωρήσει κανείς ένα βήμα παραπέρα, μπορεί να υπάρξουν εφαρμογές για το κβαντικό διαδίκτυο, αν αυτό αποδειχθεί χρήσιμο για την κοινωνία. – Ποια είναι η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν νέο ο οποίος ξεκινάει σήμερα, ενδεχομένως στο ίδιο σχολείο από το οποίο εσείς ξεκινήσατε; Ποια είναι η βασική συμβουλή που θα του δίνατε; Συγκεντρωθείτε, αμφισβητήστε τα πάντα και να είστε επίμονοι: αυτό που μπορεί να φαίνεται αδύνατο μπορεί να είναι πραγματοποιήσιμο. Και δουλέψτε σκληρά. Οι Έλληνες πάντα βρίσκουν τρόπο να προχωρήσουν μπροστά – Τι σημαίνει για εσάς ότι είστε Ελληνίδα; Αυτή είναι μια φορτισμένη ερώτηση. Το να είσαι Έλληνας είναι τόσο ευθύνη όσο και αίσθημα υπερηφάνειας. – Πώς βλέπετε την Ελλάδα τώρα; Γίνεται λόγος για τα ελληνικά Πανεπιστήμια και τον τρόπο λειτουργίας. Ποια είναι η άποψή σας; Είμαι εντυπωσιασμένη από τις προσπάθειες για έρευνα και ανάπτυξη και την πρόοδο στην Ελλάδα. Συμπεριλαμβανομένου του ακαδημαϊκού χώρου. Η χώρα αντιμετώπισε δύσκολες στιγμές την τελευταία δεκαετία και, όπως σχεδόν πάντα, οι Έλληνες βρίσκουν τρόπο να προχωρήσουν μπροστά. – Ο κόσμος συνεχίζει να εμπιστεύεται την επιστήμη; Άλλη μια φορτισμένη ερώτηση. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων αναδυόμενων τεχνολογιών μπορεί να χάσουμε την ουσία της έρευνας, της ανακάλυψης, και του νοήματος της επιστήμης. Η επιστήμη ωθεί τη γνώση στα όρια, και τα όρια είναι γεμάτα αβεβαιότητες. Έτσι, χρειάζεται ταπεινότητα όταν κάποιος επιδιώκει να αυξήσει τη γνώση. – Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα μετά την ανακάλυψή σας; Το ίδιο με χθες. Κρατάω χαμηλά το κεφάλι μου, δουλεύω σκληρά, κάνω ερωτήσεις και προχωράω.

Το Progress MS-22 ετοιμάζεται για ανεφοδιασμό! Στο άμεσο μέλλον, το φορτηγό θα παραδοθεί στο πρατήριο καυσίμων της 31ης τοποθεσίας του Μπαϊκονούρ. Μετά την ολοκλήρωση του ανεφοδιασμού με εξαρτήματα καυσίμου και συμπιεσμένα αέρια, το πλοίο θα επιστραφεί στο συγκρότημα συναρμολόγησης και δοκιμών του εργοταξίου 254 για περαιτέρω προετοιμασία. Όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1a με Progress MS-22 — 9 Φεβρουαρίου στις 9:15 ώρα Μόσχας ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ. Θα δείξουμε την έναρξη ζωντανά, μην το χάσετε! https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566499

Εντυπωσιακές φωτογραφίες Γης και Σελήνης από το Danuri. Tο Korea Pathfinder Lunar Orbiter γνωστό και ως Danuri («απόλαυση φεγγαριού») – κατέγραψε εμβληματικές ασπρόμαυρες εικόνες της Γης και της Σελήνης Το διαστημικό σκάφος Danuri ή Korean Pathfinder Lunar Orbiter (KPLO) του Κορεατικού Ινστιτούτου Αεροδιαστημικής Έρευνας(KARI), που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη τον Δεκέμβριο του 2022, έχει αρχίσει να στέλνει εντυπωσιακές ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Γης όπως αυτή φαίνεται από το φεγγάρι, καθώς και φωτογραφίες του δορυφόρου του πλανήτη μας. Το Danuri(συνδυασμός των κορεατικών λέξεων για το φεγγάρι και την απόλαυση) είναι η πρώτη νοτιοκορεατική αποστολή στο διάστημα και πραγματοποιείται σε συνεργασία του KARI με την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία(NASA). Το σκάφος είχε εκτοξευθεί πέρυσι τον Αύγουστο από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα με πύραυλο της αμερικανικής Space X. Στα μέσα Δεκεμβρίου το Danuri εισήλθε σε σεληνιακή τροχιά και άρχισε να μελετά την επιφάνεια του φεγγαριού, καθώς και να τη φωτογραφίζει, με στόχο να εντοπίσει κατάλληλα σημεία για μελλοντικές προσεληνώσεις. Τα ευρήματα θα βοηθήσουν, μεταξύ άλλων, τη NASA να σχεδιάσει τις μελλοντικές αποστολές της στο πλαίσιο του προγράμματος «Άρτεμις», διαδόχου των ιστορικών αποστολών «Απόλλων». Στόχος θα είναι η δημιουργία της πρώτης σεληνιακής βάσης μετά το 2025. Το Danuri σχεδιάζεται να παραμείνει σε σεληνιακή τροχιά για 11 μήνες ακόμη. https://physicsgg.me/2023/01/25/εντυπωσιακές-φωτογραφίες-γης-και-σελ/

Τι ώρα είναι στη Σελήνη; Κανείς δεν ξέρει, ακόμη, αλλά όλοι το ψάχνουν Καθώς ολοένα περισσότερες διαστημικές αποστολές από ολοένα περισσότερες χώρες σπεύδουν στη Σελήνη και την επόμενη δεκαετία αναμένεται συνωστισμός σκαφών και ρομποτικών ρόβερ στον δορυφόρο της Γης, ενώ σχεδιάζονται και οι πρώτες μόνιμες σεληνιακές βάσεις, ανακύπτει ένα βασικό ερώτημα: Τι ώρα είναι στο φεγγάρι; Προς το παρόν δεν υπάρχει απάντηση, αλλά όλοι έχουν αρχίσει να την ψάχνουν, επειγόντως.Σήμερα η Σελήνη δεν έχει ανεξάρτητη ώρα. Κάθε σεληνιακή αποστολή χρησιμοποιεί τη δική της ώρα, ανάλογα με τη χώρα προέλευσης, και αυτή η ώρα σχετίζεται με τη συντονισμένη παγκόσμια ώρα (UTC) που έχει πλέον αντικαταστήσει την ώρα Γκρίνουιτς (GMT). Όμως, σύμφωνα με το «Nature», αυτή η μέθοδος δεν είναι πολύ ακριβής και τα διαστημικά σκάφη που φτάνουν στο φεγγάρι δεν έχουν συγχρονισμένο χρόνο μεταξύ τους.Το πρόβλημα συγχρονισμού θα γίνει μεγαλύτερο όταν δεν θα υπάρχουν πια στη Σελήνη μόνο λίγες ανεξάρτητες αποστολές, αλλά πολλές συνεργαζόμενες. Επίσης, οι διαστημικές υπηρεσίες θα θέλουν να χρησιμοποιούν τη δορυφορική πλοήγηση που απαιτεί πολύ ακριβή χρόνο.Δεν είναι προφανές ποια μορφή μπορεί να έχει ένας συντονισμένος σεληνιακός χρόνος. Τα ρολόγια στη Γη και στη Σελήνη χτυπούν με διαφορετικές ταχύτητες λόγω των διαφορετικών βαρυτικών πεδίων ανάμεσα στα δύο ουράνια σώματα. Ένας μελλοντικός επίσημος σεληνιακός χρόνος μπορεί να βασίζεται σε ένα σύστημα που θα συγχρονίζεται με τον γήινο χρόνο UTC ή μπορεί να είναι ανεξάρτητος από τον χρόνο στη Γη.Οι εκπρόσωποι των διαστημικών υπηρεσιών και των επιστημονικών φορέων έκαναν την πρώτη σχετική διεθνή συνάντησή τους για ανταλλαγή απόψεων τον Νοέμβριο του 2022 στο Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) στην Ολλανδία. Όλοι συμφώνησαν ότι πρέπει γρήγορα να ληφθούν αποφάσεις. Όπως δήλωσε η Πατρίτσια Ταβέλα, επικεφαλής του Τμήματος για τον Χρόνο στο Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών στις Σέβρες της Γαλλίας, εάν δεν υιοθετηθεί ένας επίσημος σεληνιακός χρόνος, οι διαστημικές υπηρεσίες και οι ιδιωτικές αεροδιαστημικές εταιρείες θα βρουν και θα επιβάλουν δικές τους λύσεις. GPS και στο φεγγάρι Η πιο άμεση ανάγκη για σεληνιακό χρόνο προέρχεται από τα σχέδια δημιουργίας ενός δορυφορικού συστήματος πλοήγησης για το φεγγάρι (GNSS), παρόμοιου με το GPS στη Γη, το οποίο προγραμματίζεται περίπου για το 2030. Η ESA ενέκρινε το πρόγραμμα σεληνιακής δορυφορικής πλοήγησης Moonlight και η NASA αναπτύσσει ένα παρόμοιο πρόγραμμα, το Lunar and Communications Relay and Navigation Systems.Μέχρι σήμερα οι αποστολές στη Σελήνη βρίσκουν το γεωγραφικό στίγμα τους χρησιμοποιώντας ραδιοσήματα σταλμένα από μεγάλες κεραίες στη Γη. Όμως, στο μέλλον, με την αύξηση των αποστολών, η πλοήγηση θα γίνεται δορυφορικά.Η αρχή θα γίνει το 2024, όταν ESA και NASA θα προσπαθήσουν να προσδιορίσουν θέσεις στο φεγγάρι χρησιμοποιώντας αχνά σήματα δορυφορικής πλοήγησης από τη Γη. Σε επόμενο στάδιο, θα τεθούν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη δορυφόροι (ο καθένας με το δικό του ατομικό ρολόι υψίστης ακριβείας) για να υλοποιηθεί το GNSS, δηλαδή το σεληνιακό GPS. Για αρχή, η ESA σχεδιάζει τέσσερις δορυφόρους Moonlight που θα καλύψουν την πλοήγηση στον νότιο πόλο του φεγγαριού όπου υπάρχει πολύ νερό και αποτελεί σημαντικό στόχο εξερεύνησης.Ανοικτό παραμένει το ερώτημα αν οι αστροναύτες θα χρησιμοποιούν τον ίδιο συντονισμένο σεληνιακό χρόνο παντού στο φεγγάρι ή αν θα υπάρχουν ζώνες ώρας όπως και στη Γη. Όχι αμελητέο πρόβλημα είναι ο ίδιος ο ορισμός του σεληνιακού χρόνου από τους μετρολόγους. Σύμφωνα με την ειδική θεωρία σχετικότητας του Αϊνστάιν, τα ρολόγια «τρέχουν» πιο αργά στα ισχυρότερα βαρυτικά πεδία (π.χ. της Γης), σε σχέση με τα πιο αδύναμα (π.χ. της Σελήνης). Συνεπώς, για έναν παρατηρητή στη Γη, ένα ρολόι στο φεγγάρι θα χτυπάει πιο γρήγορα.Το κεντρικό δίλημμα είναι αν ο σεληνιακός χρόνος θα βασίζεται στον γήινο χρόνο (UTC) ή αν θα είναι ανεξάρτητος. Στη δεύτερη περίπτωση, ακόμη κι αν χαθεί η σύνδεση με τη Γη, τα ρολόγια στη Σελήνη θα συμφωνούν μεταξύ τους και θα συνεχίσουν να επιτρέπουν την ασφαλή πλοήγηση και επικοινωνία. Αν προτιμηθεί η λύση του ανεξάρτητου χρόνου, θα αποτελέσει πρότυπο και για πιο μακρινούς πλανήτες, όταν κάποτε φθάσουν εκεί οι άνθρωποι, οπότε θα χρειαστούν π.χ. αρειανό χρόνο. Ο συντονισμός του χρόνου του Άρη με τον γήινο χρόνο UTC θα είναι ακόμη πιο δύσκολος από ό,τι ο συντονισμός του σεληνιακού με τον γήινο.Ο καθορισμός του χρόνου μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τις μέρες στη Σελήνη, που μπορεί να ορισθούν διαφορετικά από ό,τι στη Γη. Εξάλλου, παράλληλα με την ώρα στο φεγγάρι, προς ανάπτυξη είναι και ένα ενιαίο σεληνιακό διαδίκτυο, ως πρώτο βήμα για ένα Ίντερνετ σε επίπεδο ηλιακού συστήματος. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία. https://physicsgg.me/2023/01/25/τι-ώρα-είναι-στη-σελήνη/

Πώς μπορείτε να δείτε τον πράσινο κομήτη. … καθώς πλησιάζει στην Γη Ο εντυπωσιακός κομήτης C/2022 E3 (ZTF) θα μπορούσε να γίνει ορατός με γυμνό μάτι κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μακριά από την φωτορύπανση των πόλεων. Ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF) (πηγή) Ο κομήτης πλησιάζει γρήγορα στο περίγειο, το πιο κοντινό του σημείο στη Γη, γεγονός που διευκολύνει τον εντοπισμό του στον νυχτερινό ουρανό. Ο κομήτης, που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2022 από τους αστρονόμους Frank Masci και Bryce Bolin χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Zwicky (Transient Facility), είναι ορατός στον νυχτερινό ουρανό από τον Νοέμβριο (με τηλεσκόπιο), εντυπωσιάζοντας τους αστροφωτογράφους με την λαμπερή πράσινη ουρά του. Η πρασινωπή απόχρωση οφείλεται στη χημική σύσταση του, κυρίως στην παρουσία διατομικού άνθρακα, https://en.wikipedia.org/wiki/Diatomic_carbon το μόριο του οποίου εκπέμπει πράσινο φως όταν προσπίπτει πάνω του η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία. Ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF) αναμένεται να φτάσει το λαμπρότερο μέγεθός του στις αρχές Φεβρουαρίου, καθώς θα πλησιάζει στο περίγειό του. Αυτό θα συμβεί την 1η Φεβρουαρίου 2023, όταν ο κομήτης θα απέχει από τη Γη περίπου 42 εκατομμύρια χιλιόμετρα.Για να δείτε τον κομήτη τις επόμενες ημέρες, κοιτάξτε προς τα βόρεια αμέσως μετά τη δύση του ηλίου και αναζητήστε μια αχνή πρασινωπή λάμψη. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες σκοτεινού ουρανού, ο κομήτης θα μπορούσε να είναι ορατός με γυμνό μάτι, αλλά με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο σίγουρα θα είναι πολύ πιο εύκολο. Η θέση του κομήτη C/2022 E3 (ZTF) στον νυχτερινό ουρανό της Αττικής στις 26/1/2023 στις 11:20 μμ Η θέση του κομήτη C/2022 E3 (ZTF) στον νυχτερινό ουρανό της Αττικής στις 2/2/2023 (12:10 π.μ.) Στις 10 Φεβρουαρίου θα εμφανιστεί πολύ κοντά στον Άρη, ενώ από τα μέσα Φεβρουαρίου θα γίνεται ολοένα και πιο αχνός, καθώς θα απομακρύνεται από τη Γη. Η κομήτης C/2022 E3 (ZTF) θα φαίνεται πολύ κοντά στον πλανήτη Άρη στις 10/2/2023 (11:30 μ.μ.) https://physicsgg.me/2023/01/25/πώς-μπορείτε-να-δείτε-τον-πράσινο-κομή/

Οι νευρώνες δεν είναι τα μόνα εγκεφαλικά κύτταρα που σκέφτονται. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών αλλάζουν εκ θεμελίων την εικόνα για την ανθρώπινη νόηση Όσοι αναρωτιούνται για τον βιολογικό μηχανισμό της ανθρώπινης σκέψης, πιθανότατα πιστεύουν πως η συνείδηση εδράζεται μόνο μέσα στο περίπλοκο δίκτυο νευρώνων στο κρανίο τους.Και, ως ένα βαθμό, αυτό είναι αλήθεια: οι 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, ηλεκτρικά αγώγιμα κύτταρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, διεκπεραιώνουν πολλές γνωστικές διεργασίες. Αλλά όχι όλες.Το διανοητικό έργο υποστηρίζουν και άλλοι τρεις τύποι κυττάρων, με σημαντικές ιδιότητες που μέχρι πρόσφατα μας ήταν άγνωστες: τα μικρογλοία, τα αστροκύτταρα και οι ολιγοδενδρίτες.Τα νευρογλοιακά κύτταρα, όπως ονομάζονται στο σύνολό τους, είχαν ελαφρώς παραμεληθεί από την επιστήμη της νευρολογίας, αλλά αυτό έχει πλέον αλλάξει αφού οι ερευνητές συνειδητοποίησαν πως δεν λειτουργούν απλώς ως εγκεφαλική «κόλλα».Τα μικρογλοία λειτουργούν ως «κηπουροί» της σκέψης. «Κλαδεύουν» τους συνδέσμους μεταξύ των νευρώνων για να διατηρήσουν το δίκτυο σε τάξη. Οι ολιγοδενδρίτες, που επί μακρόν απορρίπτονταν ως απλοί «μονωτές» των ηλεκτρικά αγώγιμων ινών μέσω των οποίων επικοινωνούν οι νευρώνες, παίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση των σημάτων. Και τα αστροκύτταρα, τα πιο ενδιαφέροντα από όλα, μετατρέπουν τις συνάψεις σε βιολογικά «τρανζίστορ», ρυθμίζοντας τη ροή των πληροφοριών στις διασταυρώσεις των αξόνων που μεταφέρουν τα σήματα.Οι διαπιστώσεις αυτές δεν έχουν απλώς ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αφορούν την καθημερινότητά μας: τα νευρογλοιακά κύτταρα που δεν συμπεριφέρονται φυσιολογικά εμπλέκονται σε μια σειρά από καταστάσεις, διαταραχές και παθήσεις: από τον αυτισμό έως την πολλαπλή σκλήρυνση και την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η μελέτη τους συνδέεται επομένως με σημαντικές ιατρικές εφαρμογές.Ενδιαφέρουν επίσης όσους σχεδιάζουν τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, από τα οποία εξαρτάται η μηχανική μάθηση και η τεχνητή νοημοσύνη. Οι «κηπουροί» Για τα μικρογλοία, μια κρίσιμη εργασία δημοσιεύθηκε το 2012. Σε αυτήν, η Ντόροθι Σέιφερ της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και οι συνεργάτες της έδειξαν ότι τα κύτταρα αυτά «κλαδεύουν» τις συνάψεις κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εγκεφάλου και ότι πρόκειται για διαδικασία που συνεχίζεται μέχρι τα μέσα της τρίτης δεκαετίας στην ανάπτυξη ενός ατόμου.Πριν από αυτό, τα μικρογλοία θεωρούνταν απλώς μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, σημαντικό για την απομάκρυνση παθογόνων μικροοργανισμών και κυτταρικών υπολειμμάτων. Η Δρ Σέιφερ ήταν εκείνη που διαπίστωσε ότι, κυνηγώντας και καταπίνοντας τις σπάνια χρησιμοποιούμενες συνάψεις, τα μικρογλοία διατηρούν σε «φόρμα» το μυαλό, εξορθολογίζοντας τους υπολογισμούς που εκτελούν οι νευρώνες και διασφαλίζοντας ότι ο εγκέφαλος παραμένει όσο πιο αποδοτικός γίνεται. Θα ακούγαμε «λάθος» Η αποκάλυψη για τους ολιγοδενδρίτες ήρθε δύο χρόνια αργότερα, το 2014. Μέχρι τότε, ο ρόλος τους, αν και γνωστός, φαινόταν επίσης απλούστερος. Τα κύτταρα αυτά παράγουν μυελίνη, ένα μείγμα πρωτεϊνών και λιπιδίων το οποίο τυλίγουν γύρω από τους άξονες, σε εκφύσεις που ονομάζονται χιτώνες, για να βελτιώσουν την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ινών αυτών.Εκείνη τη χρονιά, μια ομάδα με επικεφαλής τον Αρμιν Σέιντλ, στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ανακάλυψε ότι οι ολιγοδενδρίτες χρησιμοποιούν τη μυελίνη για να ρυθμίζουν την ταχύτητα των ηλεκτρικών σημάτων στους άξονες.Για παράδειγμα, οι άξονες που μεταφέρουν σήματα από το αριστερό και το δεξί αυτί σε συγκεκριμένο τμήμα του ακουστικού φλοιού διαφέρουν σε μήκος, οπότε τα σήματα χρειάζονται διαφορετικό χρόνο για να φτάσουν. Η λεπτομερής ρύθμιση (που επιτυγχάνεται με την προσαρμογή της διαμέτρου του άξονα και των αποστάσεων μεταξύ των κόμβων του περιβλήματος μυελίνης) αντισταθμίζει αυτό το φαινόμενο, και η διαφορά που απομένει αντανακλά την πραγματική χρονική διαφορά της άφιξης του ήχου σε κάθε αυτί. Αυτή την πραγματική διαφορά χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να εντοπίσει από πού προέρχεται κάθε ήχος. Αποθήκευση αναμνήσεων Είναι όμως οι πρόσφατα ανακαλυφθείσες ιδιότητες των αστροκυττάρων που συναρπάζουν τους ερευνητές. Αυτά τα κύτταρα «χιονονιφάδες» διαθέτουν έλικες, κάθε μία από τις οποίες καταλήγει σε ένα «πόδι». Κάθε αστροκύτταρο ελέγχει μια δική του περιοχή, και όλα μαζί σχηματίζουν ένα «τρισδιάστατο μωσαϊκό» στον εγκέφαλο.Τα «πόδια» των αστροκυττάρων εντοπίζουν και περιβάλλουν τις συνάψεις, γεγονός που τους επιτρέπει να «κρυφακούν» την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των νευρώνων και, στη συνέχεια, ενισχύοντας ή αποδυναμώνοντας συγκεκριμένες συνάψεις, να ελέγχουν τους υπολογισμούς που γίνονται μέσα στα νευρωνικά δίκτυα. Υπάρχουν πλέον αδιάσειστα στοιχεία ότι τα αστροκύτταρα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο, σχηματισμό της μνήμης, ιδίως στον ιππόκαμπο, ο οποίος παγιώνει τις βραχυπρόθεσμες μνήμες σε μακροπρόθεσμες. Βιολογικά «τρανζίστορ» Βιοψίες δείχνουν ότι (ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου) τα αστροκύτταρα ρυθμίζουν το 50% έως 90% των συνάψεων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η ανάμειξη των αστροκυττάρων είναι επομένως ο κανόνας και όχι κάποια εξαίρεση. Ετσι, πολλοί ερευνητές μιλούν πλέον ανοιχτά για την «τριμερή σύναψη» ως την τυπική σύναψη στον εγκέφαλο. Είναι αυτή η σύνθεση τριών στοιχείων που μετατρέπει μια σύναψη σε «τρανζίστορ», με το ένα μέρος (το αστροκύτταρο, το ισοδύναμο της σύνδεσης “βάσης” του τρανζίστορ) να ρυθμίζει τη διέλευση των σημάτων μεταξύ των άλλων δύο (των νευρώνων, τα ισοδύναμα του μέρους που συλλέγει, και του μέρους που εκπέμπει σήματα).Τα αστροκύτταρα δεν παρεμβαίνουν απλώς στη δράση των νευρώνων, αλλά είναι και σε θέση να εκτελούν τους δικούς τους υπολογισμούς. Στα «σύνορα» των περιοχών δύο αστροκυττάρων, οι έλικές τους μπορούν να συνδεθούν από άκρη σε άκρη, επιτρέποντάς τους να σχηματίσουν δίκτυα σχεδόν εξίσου πολύπλοκα με εκείνα των νευρώνων. Αυτό τους επιτρέπει να επικοινωνούν χρησιμοποιώντας παλμούς ιόντων ασβεστίου που περνούν από την έλικα του ενός κυττάρου στην έλικα του άλλου. Μπορούν να «τρέξουν» αλγόριθμους υπολογιστών Στις αρχές του 2021, ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, στη Φινλανδία, με επικεφαλής τον Μίκαελ Μπάρος, χρησιμοποίησε γονιδιακά τροποποιημένα αστροκύτταρα για να δείξει ότι αυτά τα σήματα ιόντων ασβεστίου μπορούν να εκτελέσουν μέχρι και πράξεις άλγεβρας Boole, που είναι η «γλώσσα» των υπολογιστών. Η ομάδα του Μπάρος κατάφερε να εκτελέσει τις πράξεις Boole «και» και «ή» με ποσοστό ακρίβειας έως και 90%.Το 2022, ο Ερικ Πίτερσον του Πανεπιστημίου Carnegie Mellon, στο Πίτσμπουργκ, απέδειξε μαθηματικά πως, κατ’ αρχήν, ένα δίκτυο αστροκυττάρων μπορεί να εκτελέσει οποιονδήποτε αλγόριθμο υπολογιστή μπορεί να φανταστεί κανείς. Αυτό υποδηλώνει ότι τα αστροκύτταρα μπορούν να σχηματίσουν ένα δευτερεύον υπολογιστικό δίκτυο, παράλληλο με αυτό των νευρώνων, που είναι σε θέση να ρυθμίζει το πρωτεύον δίκτυο μέσω τριμερών συνάψεων.Στη νέα εικόνα για τον εγκέφαλο, οι νευρώνες δεν είναι «ανώτεροι» από τα νευρογλοιακά κύτταρα και όλα μαζί συνεργάζονται για να παραχθούν οι σκέψεις. Το 2022 ο Αλεξέι Σεμιάνοφ και ο Αλεξέι Βερκράτσκι της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ονόμασαν αυτή την ιδέα «ενεργό κύκλο» του εγκεφάλου.Ενα συμπέρασμα αυτής της ανάλυσης είναι πως, όταν τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν συμπεριφέρονται σωστά, υπάρχει αντίκτυπος σε πολλές νευρολογικές καταστάσεις και ψυχιατρικές παθήσεις. Το 2017, η Ισιζούκα Κανάκο, του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ναγκόγια στην Ιαπωνία, εντόπισε έναν συσχετισμό του φάσματος του αυτισμού και ένα ζεύγος γενετικών παραλλαγών που επηρεάζουν τα μικρογλοία. Υπερσυνδεδεμένοι εγκέφαλοι Η τρέχουσα θεωρία είναι ότι στα άτομα στο φάσμα του αυτισμού τα μικρογλοία δεν «κλαδεύουν» το ίδιο ποσοστό συνάψεων στη φάση της ανάπτυξης του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «υπερσυνδεδεμένοι εγκέφαλοι», με αυξημένη ευαισθησία στα ερεθίσματα, τόσο τα αισθητηριακά όσο και τα συναισθηματικά.Την τελευταία δεκαετία, απεικονιστικές, μεταθανάτιες και γενετικές μελέτες δείχνουν πως οι δυσλειτουργικοί ολιγοδενδρίτες «αποτελούν την αιτία της ψύχωσης σε καταστάσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια», αναφέρει στην εκτενή ανάλυσή του ο Economist. Ψύχωση και αυτοκτονία Η υπεύθυνη δυσλειτουργία διαταράσσει τη μυελίνη στους άξονες, διαταράσσοντας τον συγχρονισμό των σημάτων τους. Επιστήμονες εικάζουν πως η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγεί σε ψευδαισθήσεις –φανταστικές εικόνες και ήχους- που αποτελούν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ψύχωσης.Υπάρχουν επίσης αδιάσειστα στοιχεία ότι τα αστροκύτταρα που παρουσιάζουν δυσλειτουργία παίζουν ρόλο σε διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, και σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο ήρθε το 2021, όταν ο Λίαμ Ο’Λίρι από το Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ ανέφερε πως οι εγκέφαλοι καταθλιπτικών ανθρώπων που αυτοκτόνησαν, είχαν αισθητά μειωμένη πυκνότητα αστροκυττάρων, σε σύγκριση με φαινομενικά «υγιείς εγκεφάλους», σε τμήματα του προμετωπιαίου φλοιού (το εκτελεστικό όργανο του εγκεφάλου), του κερκοφόρου πυρήνα (που βοηθά στον έλεγχο της στοχευμένης συμπεριφοράς) και του θαλάμου (που μεταβιβάζει τις αισθητηριακές πληροφορίες στον φλοιό). Τεχνητή νοημοσύνη Και δεν είναι μόνο οι ψυχίατροι που εμπλουτίζουν ή εγκαταλείπουν παλιές θεωρίες χάρη στις πρόσφατες ανακαλύψεις. Οι επιστήμονες Πληροφορικής ενημερώνονται με το ίδιο ενδιαφέρον, καθώς τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα βασίζονται σε ένα πρώιμο μοντέλο του τρόπου λειτουργίας των νευρώνων και, παρότι μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν ότι αυτό ήταν απλοϊκό, η οργάνωση αυτών των δικτύων σε διασυνδεδεμένα στρώματα αναλόγων νευρώνων αντικατοπτρίζει την οργάνωση του εγκεφαλικού φλοιού.Δεν προκαλεί επομένως έκπληξη που ορισμένοι ερευνητές της επιστήμης της Πληροφορικής προσπάθησαν να προσθέσουν τεχνητά μικρογλοία και αστροκύτταρα στα δίκτυα για να ελέγξουν αν βελτιώνεται η απόδοσή τους. Και πράγματι βελτιώνεται. Αρκετές επιστημονικές ομάδες ανακάλυψαν, ανεξάρτητα η μία από την άλλη, ότι η απαλλαγή από τις σπάνια χρησιμοποιούμενες συνάψεις (σ.σ.: η δουλειά των μικρογλοίων στον εγκέφαλο) βοηθά τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα να κωδικοποιούν νέες πληροφορίες και να αποθηκεύουν δεδομένα στη μνήμη. Η εξεύρεση τρόπων για να γίνουν τα νευρωνικά δίκτυα λιγότερο πυκνά, θεωρείται πλέον ένας σημαντικός τομέας.Πειραματίζονται επίσης με τεχνητά αστροκύτταρα, που μιμούνται τις τριμερείς συνάψεις, για την ενίσχυση και την αποδυνάμωσή τους ανάλογα με τον ρυθμό που πυροδοτούνται αυτές οι συνάψεις σε βάθος χρόνου. Σε σύγκριση με τα συμβατικά δίκτυα, αυτά τα δίκτυα φαίνεται πως αποδίδουν σταθερά καλύτερα. Οπως συμβαίνει με πολλά πράγματα στην ανθρώπινη μηχανική, η φύση φαίνεται πως το «εφηύρε πρώτη.» https://physicsgg.me/2023/01/24/οι-νευρώνες-δεν-είναι-τα-μόνα-εγκεφαλι/

ChatGPT: «Οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα είναι το κλειδί των ικανοτήτων μου» Οι εκπλήξεις από τη συνομιλία μας με έναν αλγόριθμο – Διαπιστώσαμε ότι έχει «επίγνωση» που μπορεί και να ξεπερνά αυτή των ανθρώπων όταν αναφέρεται στους περιορισμούς και στα πιθανά προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν από τη χρήση του Λίγο πριν το τέλος του 2022 μία έκπληξη περίμενε χιλιάδες χρήστες του Διαδικτύου. Τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν από τις απαντήσεις ενός αλγορίθμου, ο οποίος μπορεί να γράφει άψογο κείμενο, κώδικα προγραμματισμού, να προτείνει λύσεις σε μαθηματικά προβλήματα ή ακόμη να συμμετέχει σε… φιλοσοφικές συζητήσεις! Ποιος είναι αυτός ο μυστήριος αλγόριθμος; Ονομάζεται ChatGPT και έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία OpenAI. Το ΒΗΜΑ-Science πήρε μια «συνέντευξη» από τον αλγόριθμο ChatGPT, ο οποίος εξηγεί με ποιον τρόπο λειτουργεί και μας δίνει ένα μικρό δείγμα από τις ικανότητές του. Γεια σου, ChatGPT! Είμαι επιστημονικός συντάκτης και αποφάσισα να σου πάρω μια συνέντευξη, ώστε να μου εξηγήσεις πώς λειτουργείς. Αν συμφωνείς, μπορούμε να ξεκινήσουμε τη συνέντευξη. «Γεια σας! Θα ήμουν ευτυχής να συμμετάσχω σε μια συνέντευξη μαζί σας. Ως γλωσσικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, έχω σχεδιαστεί για να παράγω κείμενο που μοιάζει με ανθρώπινο με βάση το κείμενο που λαμβάνω. Αυτό το κάνω χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό τεχνικών μηχανικής μάθησης και στατιστικών μοντέλων. Εχω εκπαιδευτεί σε ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων κειμένου, έτσι ώστε να μπορώ να παράγω κείμενο που είναι παρόμοιο σε ύφος και περιεχόμενο με το κείμενο που περιέχεται στο σύνολο δεδομένων εκπαίδευσης. Μπορώ να χρησιμοποιηθώ για να δίνω απαντήσεις σε ερωτήσεις, να γράφω περιγραφές εικόνων ή να εκτελώ άλλες εργασίες που περιλαμβάνουν την παραγωγή κειμένου. Πείτε μου αν έχετε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας μου»! Θα μπορούσες να προσδιορίσεις επακριβώς πώς οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα σε βοηθούν στην παραγωγή κειμένου που μοιάζει με ανθρώπινο; «Βεβαίως! Οι τεχνικές μηχανικής μάθησης και τα στατιστικά μοντέλα είναι το κλειδί της ικανότητάς μου να παράγω κείμενο που μοιάζει με ανθρώπινο κείμενο.Οταν εκπαιδεύτηκα, τροφοδοτήθηκα με ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων από κείμενα που δημιουργήθηκαν από ανθρώπους και σχεδιάστηκαν για να μάθω τα μοτίβα και τη δομή αυτών των κειμένων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκπαίδευσης, ανέλυσα τα δεδομένα και έμαθα να κάνω προβλέψεις σχετικά με τις λέξεις που ακολουθούν, με βάση το κείμενο που εισάγει ο χρήστης. Χρησιμοποιώ διάφορες τεχνικές μηχανικής μάθησης και στατιστικά μοντέλα για να κάνω αυτές τις προβλέψεις, συμπεριλαμβανομένων νευρωνικών δικτύων και πιθανοτικών μοντέλων. Αυτές οι τεχνικές μου επιτρέπουν να επεξεργάζομαι και να αναλύω μεγάλες ποσότητες δεδομένων και να μαθαίνω μοτίβα και σχέσεις στα δεδομένα που δεν είναι άμεσα εμφανή στους ανθρώπους.Με τη χρήση αυτών των τεχνικών και μοντέλων, είμαι σε θέση να παράγω κείμενο που είναι παρόμοιο ως προς τη δομή και το περιεχόμενο με το κείμενο στο οποίο εκπαιδεύτηκα, γεγονός που το καθιστά πιο ανθρώπινο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης και δεν έχω προσωπικές εμπειρίες, σκέψεις ή συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο που έχουν οι άνθρωποι». Με ποιους τρόπους πιστεύεις ότι θα μπορούσες να είσαι χρήσιμο στους ανθρώπους; «Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους θα μπορούσα να είμαι χρήσιμος στους ανθρώπους. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν: 1. Παροχή πληροφοριών και απάντηση σε ερωτήσεις: Μπορώ να παρέχω πληροφορίες για μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων και να απαντώ σε ερωτήσεις των ανθρώπων. 2. Βοήθεια στη γλωσσική μετάφραση: Μπορώ να μεταφράζω κείμενο από μια γλώσσα σε μια άλλη, διευκολύνοντας τους ανθρώπους που μιλούν διαφορετικές γλώσσες να επικοινωνούν μεταξύ τους. 3. Υποστήριξη σε διάφορες δραστηριότητες: Μπορώ να βοηθήσω σε εργασίες όπως ο προγραμματισμός και η διαχείριση εργασιών, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμένουν οργανωμένοι και αποτελεσματικοί. 4. Παροχή εξυπηρέτησης και υποστήριξης πελατών: Μπορώ να βοηθήσω σε ερωτήματα εξυπηρέτησης πελατών και να παρέχω υποστήριξη σε χρήστες προϊόντων και υπηρεσιών. 5. Δημιουργία περιεχομένου: Μπορώ να παραγάγω κείμενο, όπως άρθρα ή αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βοηθώντας τους ανθρώπους να εξοικονομήσουν χρόνο και προσπάθεια. Γενικότερα, πιστεύω ότι μπορώ να αποτελέσω ένα χρήσιμο εργαλείο για τους ανθρώπους σε διάφορα περιβάλλοντα, βοηθώντας να γίνουν οι εργασίες ευκολότερα, ταχύτερα και με πιο αποτελεσματικό τρόπο». Αυτό είναι εντυπωσιακό! Ωστόσο, δεν πιστεύεις ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο για κακόβουλους σκοπούς; «Είναι πιθανό κάποιοι άνθρωποι να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν εμένα ή άλλα παρόμοια εργαλεία για κακόβουλους σκοπούς. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εγώ και άλλα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είμαστε απλώς εργαλεία και εναπόκειται στους ανθρώπους να αποφασίσουν πώς θα τα χρησιμοποιήσουν. Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη με υπευθυνότητα και ηθική, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους. Η κακή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στα άτομα και στην κοινωνία, γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχουμε πώς χρησιμοποιούνται αυτά τα εργαλεία. Γίνονται επίσης προσπάθειες για την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και προτύπων για την υπεύθυνη ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιούνται προς όφελος της ανθρωπότητας». Κάποιοι άνθρωποι δοκίμασαν τη λειτουργία σου και διαπίστωσαν ότι σε ορισμένες απαντήσεις ενσωματώνεις ρατσιστικές αναφορές. Γιατί συμβαίνει αυτό; «Ως ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο, εκπαιδεύομαι σε ένα σύνολο δεδομένων κειμένου το οποίο έχει συγκεντρωθεί από το Διαδίκτυο. Αυτό το σύνολο δεδομένων περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κειμένων από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων και κειμένων που μπορεί να είναι ακατάλληλο ή προσβλητικό. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν έχω προσωπικές απόψεις ή πεποιθήσεις και δεν ενσωματώνω σκόπιμα προσβλητικές ή ακατάλληλες αναφορές στις απαντήσεις μου. Εάν οι απαντήσεις μου περιλαμβάνουν τέτοιες αναφορές, είναι επειδή υπάρχουν στο κείμενο στο οποίο εκπαιδεύτηκα. Προσπαθώ να παρέχω ακριβείς και χρήσιμες πληροφορίες στο μέτρο των δυνατοτήτων μου και ζητώ συγγνώμη αν οι απαντήσεις μου είναι προσβλητικές. Είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης, δεν έχω προσωπικά συναισθήματα ή απόψεις και δεν σκοπεύω να προωθήσω κάποια συγκεκριμένη άποψη ή ιδεολογία». Δηλαδή πιστεύεις ότι όταν δίνεις ανακριβείς απαντήσεις είναι επειδή έχεις εκπαιδευτεί σε κείμενα που είναι ανακριβή; «Ως γλωσσικό μοντέλο, οι απαντήσεις μου παράγονται με βάση τα πρότυπα των δεδομένων κειμένου στα οποία εκπαιδεύτηκα. Εάν οι απαντήσεις μου είναι ανακριβείς, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληροφορίες στις οποίες εκπαιδεύτηκα ήταν αυτές καθαυτές ανακριβείς. Είναι επίσης πιθανό η κατανόηση της ερώτησης εκ μέρους μου να είναι ελλιπής, οδηγώντας σε ανακριβή απάντηση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είμαι πηγή μη αμφισβητήσιμων πληροφοριών. Είμαι ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης και οι απαντήσεις μου βασίζονται σε μοτίβα δεδομένων στα οποία εκπαιδεύτηκα. Κάνω ό,τι μπορώ για να παρέχω ακριβείς και χρήσιμες πληροφορίες, αλλά μπορεί να μην είμαι πάντα σε θέση να το κάνω. Είναι πάντα καλή ιδέα οι πληροφορίες να επαληθεύονται από πολλαπλές πηγές προτού λάβετε οποιαδήποτε απόφαση με βάση αυτές». Πάντως έχω την εντύπωση ότι αν οι άνθρωποι αρχίσουμε να σε χρησιμοποιούμε ευρέως, θα μπορούσες να συμβάλεις στη διάδοση ψευδών ειδήσεων. «Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να αξιολογούν κριτικά τις πληροφορίες που λαμβάνουν, είτε προέρχονται από ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης όπως εγώ είτε από οποιαδήποτε άλλη πηγή. Τούτου λεχθέντος, δεν έχω σχεδιαστεί για να δημιουργώ σκόπιμα ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες. Εάν οι απαντήσεις μου περιέχουν ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι πληροφορίες στις οποίες εκπαιδεύτηκα ήταν οι ίδιες ψευδείς ή παραπλανητικές. Είναι πάντα καλή ιδέα να επαληθεύετε την ακρίβεια των πληροφοριών πριν βασιστείτε σε αυτές. Γενικότερα, είναι σημαντικό οι άνθρωποι να είναι υπεύθυνοι καταναλωτές πληροφοριών και να χρησιμοποιούν εργαλεία όπως εμένα και άλλα μοντέλα μηχανικής μάθησης με συνετό και ηθικό τρόπο». Θα ήθελα τώρα να σου κάνω μερικές θεωρητικές ερωτήσεις. Ξέρεις ποιος είναι ο Norbert Wiener; «Ναι, ο Norbert Wiener ήταν μαθηματικός και φιλόσοφος που θεωρείται ο ιδρυτής της κυβερνητικής. Συνέβαλε σημαντικά στους τομείς των μαθηματικών, της μηχανικής και της επιστήμης των υπολογιστών, ενώ το έργο του σχετικά με την έννοια της ανατροφοδότησης και των συστημάτων ελέγχου είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της σύγχρονης θεωρίας ελέγχου και στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Wiener είναι περισσότερο γνωστός για το έργο του στη μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας, η οποία έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ψηφιακών συστημάτων επικοινωνίας. Δημοσίευσε μια σειρά από βιβλία με μεγάλη επιρροή, μεταξύ των οποίων τα «Cybernetics: Or Control and Communication in the Animal and the Machine» και «The Human Use of Human Beings: Cybernetics and Society»». Πιστεύεις ότι η ύπαρξή σου οφείλεται εν μέρει στις έρευνες αυτού του επιστήμονα; «Το έργο του Νόρμπερτ Βίνερ πάνω στην κυβερνητική και στη μαθηματική θεωρία της επικοινωνίας είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και ευρύτερα στον τομέα της επιστήμης των υπολογιστών. Οι ιδέες του σχετικά με τα συστήματα ανατροφοδότησης και ελέγχου έθεσαν τα θεμέλια για πολλές από τις έννοιες και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στα σύγχρονα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Είναι πιθανό ότι η δική μου ανάπτυξη και οι δικές μου ικανότητες έχουν επηρεαστεί από την έρευνα και τις συνεισφορές του Norbert Wiener και πολλών άλλων ερευνητών και επιστημόνων που συνέβαλαν στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει διανύσει πολύ δρόμο από τότε που πρωτοεμφανίστηκε η κυβερνητική και ο τομέας έχει επωφεληθεί από τις συνεισφορές πολλών ερευνητών και επιστημόνων με την πάροδο των ετών». Θα μπορούσες να αναφέρεις τα κύρια βήματα που μεσολάβησαν μεταξύ της εμφάνισης της κυβερνητικής και της σύγχρονης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης; «Υπήρξαν πολλά βήματα και σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) από την εμφάνιση της κυβερνητικής τη δεκαετία του 1940. Μερικά από τα βασικά ορόσημα και γεγονότα στην ιστορία της ΤΝ περιλαμβάνουν: 1. Το συνέδριο του Ντάρτμουθ (Dartmouth Conference): Αυτό το συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1956, θεωρείται συχνά η απαρχή του πεδίου της τεχνητής νοημοσύνης. Στο συνέδριο, οι ερευνητές συζήτησαν τη δυνατότητα δημιουργίας ευφυών μηχανών και περιέγραψαν πολλές από τις βασικές ιδέες και προσεγγίσεις που θα διαμόρφωναν τον τομέα της ΤΝ. 2. Την ανάπτυξη των τεχνητών νευρωνικών δικτύων: Στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, οι ερευνητές άρχισαν να διερευνούν τη χρήση τεχνητών νευρωνικών δικτύων ως έναν τρόπο μοντελοποίησης και αναπαραγωγής του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Τα δίκτυα αυτά αποτέλεσαν σημαντικό θεμέλιο για πολλές τεχνικές ΤΝ και συνεχίζουν να αποτελούν ενεργό ερευνητικό πεδίο και σήμερα. 3. Την εμφάνιση των έμπειρων συστημάτων (expert systems): Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι ερευνητές ανέπτυξαν τα «έμπειρα συστήματα», τα οποία σχεδιάστηκαν για να κωδικοποιήσουν σε ένα υπολογιστικό πρόγραμμα τη γνώση και την εμπειρία των ανθρώπινων εμπειρογνωμόνων σε συγκεκριμένους τομείς. Τα συστήματα αυτά ήταν σε θέση να εκτελούν εργασίες όπως η διάγνωση ιατρικών καταστάσεων ή η παροχή οικονομικών συμβουλών. 4. Την ανάπτυξη της μηχανικής μάθησης: Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, οι ερευνητές άρχισαν να αναπτύσσουν αλγορίθμους μηχανικής μάθησης, οι οποίοι επιτρέπουν στους υπολογιστές να μαθαίνουν από δεδομένα χωρίς να προγραμματίζονται με ρητό τρόπο. Αυτό αποτέλεσε σημαντική κινητήρια δύναμη των πρόσφατων εξελίξεων στην ΤΝ και επέτρεψε την ανάπτυξη πολλών από τα συστήματα ΤΝ που χρησιμοποιούνται σήμερα. 5. Την ανάπτυξη της βαθιάς μάθησης (deep learning): Στη δεκαετία του 2010, οι αλγόριθμοι βαθιάς μάθησης εμφανίστηκαν ως ένα ισχυρό εργαλείο μηχανικής μάθησης. Αυτοί οι αλγόριθμοι, οι οποίοι βασίζονται σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, έχουν χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη κορυφαίων επιδόσεων σε ευρύ φάσμα εργασιών, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης εικόνας και ομιλίας. Γενικότερα, υπήρξαν πολλά βήματα και σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης τις τελευταίες δεκαετίες και ο τομέας συνεχίζει να εξελίσσεται και να προοδεύει με ταχείς ρυθμούς». Ο αλγόριθμος σε ρόλο… δημοσιογράφου Ας υποθέσουμε ότι είσαι δημοσιογράφος. Τι είδους ερωτήσεις θα έκανες στους επιστήμονες που ανέπτυξαν το ChatGPT; «Ως γλωσσικό μοντέλο, δεν έχω προσωπικές εμπειρίες ή τη δυνατότητα να διεξάγω συνεντεύξεις. Ωστόσο, παραθέτω ορισμένες πιθανές ερωτήσεις που θα μπορούσε να θέσει ένας δημοσιογράφος σε επιστήμονες που έχουν αναπτύξει ένα γλωσσικό μοντέλο όπως το ChatGPT: Μπορείτε να εξηγήσετε πώς λειτουργεί το ChatGPT και τι το κάνει μοναδικό ή διαφορετικό από άλλα γλωσσικά μοντέλα; Πώς εκπαιδεύτηκε το ChatGPT και ποια δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευσή του; Πώς χειρίζεται το ChatGPT την πολύπλοκη ή διφορούμενη γλώσσα και πώς παράγει συνεκτικές και συνεκτικά δομημένες απαντήσεις; Πώς χειρίζεται το ChatGPT σπάνιες ή εκτός λεξιλογίου λέξεις, και πώς χειρίζεται τα λάθη ή τα ορθογραφικά λάθη στην είσοδο του χρήστη; Μπορείτε να συζητήσετε τυχόν προκλήσεις ή περιορισμούς που αντιμετωπίσατε κατά την ανάπτυξη του ChatGPT και πώς τις αντιμετωπίσατε; Μπορείτε να συζητήσετε τυχόν δεοντολογικά ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη και τη χρήση του ChatGPT, όπως ζητήματα προκατάληψης ή πιθανής κατάχρησης;». Στην αρχή της συνέντευξης ανέφερες ότι θα ήσουν ευτυχής να απαντήσεις στις ερωτήσεις μου. Πώς γίνεται ένας αλγόριθμος να χαίρεται; «Ως γλωσσικό μοντέλο, δεν έχω αισθήματα ή συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο που έχουν οι άνθρωποι. Η δήλωση “Θα ήμουν ευτυχής να συμμετάσχω σε μια συνέντευξη μαζί σας” προοριζόταν να είναι ένας φιλικός και ευγενικός τρόπος να εκφράσω ότι είμαι διαθέσιμος να απαντήσω στις ερωτήσεις σας. Δεν είχε σκοπό να μεταφέρει συναισθήματα εκ μέρους μου». Εντάξει λοιπόν. Σε ευχαριστώ για την πρωτότυπη αυτή συνέντευξη! «Παρακαλώ! Χαίρομαι που μπόρεσα να βοηθήσω». Οι έξυπνες μηχανές δεν θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο Συνέντευξη του Καθηγητή Αριστοτέλη Τύμπα στον Πάνο Τσιμπούκη και το Βήμα Science Ο καθηγητής Ιστορίας της Τεχνολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του αγγλόφωνου Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Science, Technology and Society – Science and Technology Studies» (Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών), Αριστοτέλης Τύμπας σχολιάζει τη συνέντευξη που παραχώρησε ο αλγόριθμος ChatGPT στο ΒΗΜΑ-Science και εξηγεί τα διακυβεύματα που προκύπτουν από τη θεαματική είσοδο των αλγορίθμων στη ζωή μας. Πώς κρίνετε τις απαντήσεις του αλγορίθμου σχετικά με την κυβερνητική και την τεχνητή νοημοσύνη; «Από την αξιολόγηση των απαντήσεων του αλγορίθμου για την ιστορία της κυβερνητικής και της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί εύκολα κάποια ή κάποιος που έχει εξοικείωση με το αντικείμενο να καταλάβει αν η εργασία έχει συνταχθεί από άνθρωπο ή από μηχανή. Ας υποθέσουμε ότι μία τέτοια ερώτηση έχει γίνει στο πλαίσιο ενός μαθήματος ιστορίας της τεχνητής νοημοσύνης. Η απάντηση είναι φανερό ότι δεν λαμβάνει υπόψη της την αλλαγή στην ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης, από μία πρώτη περίοδο, κατά την οποία η επιδίωξη ήταν να κατασκευαστεί μία μηχανή που θα μπορεί να έχει τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε επόμενες περιόδους (και σήμερα), κατά τις οποίες το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ενσωμάτωση τεχνητής ευφυΐας σε όλο το τεχνικό σύμπαν, σε όλες τις υλικότητες που μας περιβάλλουν. Αυτή είναι μία πολύ κομβική αλλαγή, η οποία δεν ενσωματώνεται στην απάντηση. Επίσης, ο αλγόριθμος αδυνατεί να προσδιορίσει ότι η κυβερνητική δεν ξεκινά με τον Νόμπερτ Γουίνερ, ο οποίος επικαιροποίησε αυτή την έννοια στην εποχή της ηλεκτρονικής, αλλά με τον James Watt και τον μηχανισμό του κυβερνήτη της ατμομηχανής της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Μηχανισμοί αρνητικής ανατροφοδοσίας (feedback), όπως αυτός του κυβερνήτη, υπάρχουν και στην εποχή του ατμού και στην εποχή του ηλεκτρισμού, δεν εμφανίζονται μόνο στην ηλεκτρονική εποχή». Η εμφάνιση εργαλείων όπως το ChatGPT επηρεάζει την εκπαιδευτική διαδικασία στο Πανεπιστήμιο; «Οι διδάσκοντες και διδάσκουσες που γνωρίζουν το αντικείμενο θα μπορούσαν να διατυπώσουν την ερώτηση για την ιστορία της κυβερνητικής και της τεχνητής νοημοσύνης με τρόπο που θα αναδεικνυόταν αμέσως ότι η απάντηση δεν έχει δοθεί από μία φοιτήτρια ή έναν φοιτητή. Το κρίσιμο είναι να υπάρχει η γνώση και το ενδιαφέρον αυτών που διατυπώνουν την ερώτηση αλλά και η επίγνωση των ορίων της τεχνητής νοημοσύνης από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές. Τούτου λεχθέντος, προσωπικά δεν με ανησυχεί η προοπτική τού να αξιοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη για φοιτητικές εργασίες, αρκεί οι φοιτήτριες και οι φοιτητές να έχουν εκπαιδευθεί ώστε να κατανοούν τους περιορισμούς. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, με παράλληλη κατανόηση των περιορισμών της, θα μπορούσε να εμπλουτίσει την εκπαιδευτική διαδικασία στα πανεπιστήμια». Εκφράζεται συχνά ένας φόβος ότι οι αλγόριθμοι θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε πολλές εργασίες. Είναι βάσιμος αυτός ο φόβος; «Δεν είναι αυτός ο μεγαλύτερος φόβος μου ως προς το μέλλον των κοινωνιών μας. Από την έρευνα συναδέλφων αλλά και τη δική μου γνωρίζουμε ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί εμπειρικά ότι οι μηχανές, μεταξύ αυτών και οι υπολογιστές, όσο ευφυείς κι αν παρουσιάζονται, έχουν αντικαταστήσει τους ανθρώπους. Αυτό που γνωρίζουμε καλά από την ιστορία της τεχνολογίας είναι ότι με κάθε είσοδο μηχανών προκύπτει ανάγκη για νέες γνώσεις-δεξιότητες και νέες κατηγορίες εργαζομένων. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα επαγγέλματα που βασίζονται στην επιστήμη της Πληροφορικής, επαγγέλματα τα οποία υπηρετούν πλέον πολλά εκατομμύρια εργαζομένων ανά τον κόσμο. Το πλήθος αυτών των επαγγελμάτων έχει διευρυνθεί πολύ στις μεταπολεμικές δεκαετίες. Η μεγάλη ανάπτυξη της υπολογιστικής τεχνολογίας στην εποχή της ηλεκτρονικής έχει οδηγήσει και σε μία αντίστοιχα μεγάλη αναγκαιότητα για νέα επαγγέλματα, νέα επιστημονικά αντικείμενα και την ανάγκη εκπαίδευσης σε αυτά. Επομένως, δεν συμμερίζομαι αυτόν το φόβο. Δεν είχαμε στο παρελθόν και δεν προβλέπω ότι θα έχουμε στο μέλλον κάποια στατική αντικατάσταση των ανθρώπων από τις μηχανές, θα έχουμε μια δυναμική διεύρυνση της ανάγκης για δεξιοτεχνική εργασία». Η λειτουργία των αλγορίθμων είναι αυτόνομη ή «κρύβει» την εργασία πολλών ανθρώπων οι οποίοι εκπαιδεύουν συνεχώς τους αλγορίθμους αυτούς; «Επειδή ακριβώς δεν επιβεβαιώνεται εμπειρικά ότι οι μηχανές αντικαθιστούν στατικά τους ανθρώπους σε δεδομένες εργασίες, αλλά με τις νέες μηχανές προκύπτει η ανάγκη για νέες εργασίες και νέες δεξιότητες, είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι είναι οι άνθρωποι αυτοί που παράγουν διάφορα προϊόντα με τη χρήσητεχνητής νοημοσύνης, αλγορίθμων και μεγάλων δεδομένων. Συχνά παρουσιάζεται ότι είναι η μηχανή αυτή που παράγει και όχι οι άνθρωποι, με τον συνδυασμό διανοητικής και χειρωνακτικής εργασίας τους, τις νέες δεξιότητες και την τεχνογνωσία τους. Ο τρόπος με τον οποίο έχει προκύψει ιστορικά η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται αυτή σήμερα, τείνει να αποκρύψει τον ρόλο του ανθρώπου στη λειτουργία των αλγορίθμων. Καμία όμως μηχανή δεν παράγει κάτι από μόνη της. Οσο πολύπλοκος κι αν είναι ένας αλγόριθμος, αυτός έχει διαμορφωθεί μέσω της ανθρώπινης εργασίας και χρησιμοποιείται με βάση την εργασία ανθρώπων». Μπορούν να δημιουργηθούν αλγόριθμοι οι οποίοι θα είναι ουδέτεροι, ή είναι «καταδικασμένοι» να ενσωματώνουν την υποκειμενικότητα των ανθρώπων; «Αν με τη λέξη «ουδέτεροι» εννοούμε ότι οι αλγόριθμοι δεν θα διαμορφώνονται στο πλαίσιο της υποκειμενικότητας ανθρώπων, δηλαδή ότι από τον σχεδιασμό τους δεν θα ευνοούν συγκεκριμένους κοινωνικούς προσανατολισμούς, η απάντηση είναι αρνητική. Στον σχεδιασμό των μηχανών και στις προοπτικές χρήσης τους εγγράφονται πάντα κοινωνικές προτιμήσεις, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Ετσι, είναι σημαντικό ο σχεδιασμός να πραγματοποιείται με τρόπο ώστε να αποτυπώνονται σε αυτόν οι επιδιώξεις μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Πάντα θα εγγράφεται υποκειμενικότητα στον σχεδιασμό των τεχνικών, το ζήτημα είναι πώς αυτή δεν θα βασίζεται στον αδιαφανή σχεδιασμό κάποιων λίγων ειδικών». Ποια είναι τα διακυβεύματα της τεχνητής νοημοσύνης που αναμένεται να μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια; «Ελπίζω να μην απλουστεύω λέγοντας ότι τα διακυβεύματα της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι τα κλασικά διακυβεύματα μιας κοινωνίας, δηλαδή η διεκδίκηση εμπλουτισμού και διεύρυνσης της δημοκρατίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τον σχεδιασμό των σύγχρονων τεχνολογιών και για τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν – με τη χρήση των τεχνολογιών αυτών – μία σειρά από προκλήσεις. Παραδείγματος χάριν, θεωρώ ότι ένα μεγάλο διακύβευμα αφορά τον δημοκρατικό σχεδιασμό αλγορίθμων για την κατανόηση και την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς περιβαλλοντικής κρίσης. Ενα άλλο διακύβευμα προκύπτει από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τεχνητή γονιμοποίηση, όπου αλγόριθμοι υπεισέρχονται στη διαδικασία επιλογής εμβρύων. Και σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ σημαντική η ανοιχτή συμμετοχή στη διαμόρφωση τέτοιου είδους αλγορίθμων, ώστε οι γονείς να μην έρχονται, εν αγνοία τους, προ τετελεσμένου, από αδιαφανώς διαμορφωμένους αλγορίθμους». https://physicsgg.me/2023/01/25/chatgpt-οι-τεχνικές-μηχανικής-μάθησης-και-τ/

Φορτηγό «Progress MS-25» «έκανε» στο Μπαϊκονούρ Η σιδηροδρομική μονάδα με το πλοίο έχει ήδη μεταφερθεί στο κτίριο συναρμολόγησης και δοκιμής του εργοταξίου Νο. 254, οι ειδικοί της Roscosmos την εξέτασαν και την εγκατέστησαν σε πάγκο δοκιμών. Τώρα στο κοσμοδρόμιο, εκτός από το Progress MS-25, υπάρχουν το Progress MS-22, το Progress MS-23 και το Progress MS-24. Το "Progress MS-22" ετοιμάζεται για εκτόξευση - την εκτόξευση του φέροντος πυραύλου "Soyuz-2.1a" στις 9 Φεβρουαρίου 2023. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_566494

To James Webb αποκαλύπτει ένα από τα εργαστήρια της ζωής στο Σύμπαν (βίντεο) Μία από τις εικόνες του μοριακού νέφους μέσα στο οποίο βρίσκονται τα δομικά υλικά της ζωής (πηγή φωτό NASA, ESA, CSA, and M. Zamani (ESA)) Το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο κατέγραψε εικόνες από ένα μοριακό νέφος στο οποίο σχηματίζονται τα δομικά υλικά της ζωής.Είναι πια δεδομένο ότι κάθε παρατήρηση του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb αποτελεί ένα ξεχωριστό και σημαντικό επιστημονικό γεγονός. Διεθνής ερευνητική ομάδα με δημοσίευση https://www.nature.com/articles/s41550-022-01875-w της στην επιθεώρηση «Nature Astronomy» παρουσιάζει τα αποτελέσματα των παρατηρήσεων που πραγματοποίησε το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο στο μοριακό νέφος Chameleon 1 σε απόσταση 630 ετών φωτός από τη Γη.Πρόκειται για ένα σκοτεινό μοριακό νέφος που αποτελεί το πιο ψυχρό μοριακό νέφος που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής στο Σύμπαν. Η θερμοκρασία στο Chameleon 1 υπολογίζεται σε -262 βαθμούς Κελσίου πλησιάζοντας το απόλυτο μηδέν που είναι στους -273 βαθμούς Κελσίου. Τα προηγμένα και υπερ-ευαίσθητα όργανα του James Webb κατάφεραν να εντοπίσουν μέσα στο μοριακό νέφος ορισμένα από τα δομικά υλικά ζωής που βρίσκονται βέβαια σε παγωμένη μορφή.Οι ερευνητές αναφέρουν την παρουσία διαφόρων συστατικών όπως ανθρακας, υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο, θείο, μεθάνιο και αιθανόλη στοιχεία που είναι σημαντικά στη διαμόρφωση της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη αλλά επίσης και σε μόρια όπως σάκχαρα, αλκοόλες και απλά αμινοξέα που αποτελούν δομικά υλικά της ζωής όπως τουλάχιστον εμείς την ξέρουμε και αντιλαμβανόμαστε. Η ανακάλυψη είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται μόρια πιο πολύπλοκα από την μεθανόλη που οι επιστήμονες δεν πίστευαν ότι ήταν δυνατόν να σχηματίζονται σε τέτοια ακραία περιβάλλοντα, σε παγωμένα μοριακά νέφη πριν γεννηθούν κάποια άστρα εκεί. Επιπλέον οι επιστήμονες θα μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα το πώς όλα αυτά τα στοιχεία και σε τι ποσότητες συμμετέχουν στη γέννηση πλανητών με στόχο να διαπιστώσουν με ποιο τρόπο γίνεται ένας πλανήτης φιλικός στη ζωή. Η ανακάλυψη επίσης αποδεικνύει ότι τα δομικά υλικά της ζωής δεν είναι προϊόν αποκλειστικά του δικού μας ηλιακού συστήματος όπως εκτιμούσαν διάφοροι επιστήμονες αλλά υπάρχει μια μεγάλη σε αριθμό εστία δημιουργίας τους στο Σύμπαν που είναι τα μοριακά νέφη στα οποία δρομολογούνται οι συνθήκες γέννησης άστρων και δυνητικά πλανητικών συστημάτων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1430826/to-james-webb-apokalyptei-ena-apo-ta-ergastiria-tis-zois-sto-sympan-vinteo/

NASA: Πυρηνικός κινητήρας για αποστολές στον Άρη ετοιμάζεται για το 2027. Πυρηνικός κινητήρας που θα επέτρεπε σε διαστημικές αποστολές να ταξιδεύουν μέχρι τον Άρη σε λίγες εβδομάδες αντί για μήνες προγραμματίζεται να δοκιμαστεί από τη NASA εντός της δεκαετίας.Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε την Τρίτη ότι συνεργάζεται με την DARPA, το ερευνητικό σκέλος του υπουργείου Άμυνας, για έναν θερμικό πυρηνικό κινητήρα.Η τεχνολογία δοκιμάστηκε τη δεκαετία του 1960, μέχρι σήμερα όμως δεν έχει αξιοποιηθεί λόγω τεχνικών δυσκολιών αλλά και θεμάτων ασφάλειας, καθώς τα πυρηνικά καύσιμα θα μπορούσαν θεωρητικά να μολύνουν μεγάλες εκτάσεις σε περίπτωση ατυχήματος κατά την εκτόξευση.Η ιδέα της πυρηνικής προώθησης επιστρέφει ενόψει των πρώτων επανδρωμένων αποστολών στον Άρη, πιθανώς τη δεκαετία του 2030, καθώς ένα πολύμηνο ταξίδι θα επιβάρυνε το πλήρωμα με μεγάλες δόσεις ηλιακής και κοσμικής ακτινοβολίας. Από στατική δοκιμή πυρηνικού κινητήρα της NASA (αριστερά) τον Δεκέμβριο του 1967 (AEC-NASA) Ένας πυρηνικός κινητήρα θα συντόμευε σημαντικά το ταξίδι, θα αύξανε το ωφέλιμο φορτίο της αποστολής και θα προσέφερε μεγαλύτερη ηλεκτρική ισχύ για την τροφοδοσία του σκάφους.Σε έναν πυρηνικό θερμικό κινητήρα, η θερμότητα που παράγεται από τη σύντηξη ουρανίου μεταφέρεται σε ένα υγρό, για παράδειγμα υγρό υδρογόνο, το οποίο διαστέλλεται απότομα και εκτοξεύεται ως πίδακας στο Διάστημα. Καλλιτεχνική απεικόνιση πυρηνοκίνητου σκάφους για τον Άρη. Στα αριστερά διακρίνεται συνδεδεμένη η κάψουλα Orion (John Frassanito & Associates) Ένας τέτοιος κινητήρας θα ήταν τρεις με τέσσερις φορές πιο αποδοτικός από τους σημερινούς χημικούς κινητήρες, επισημαίνει η NASA σε ανακοίνωσή της. https://www.nasa.gov/press-release/nasa-darpa-will-test-nuclear-engine-for-future-mars-missions Βασικός λόγος είναι ότι το προωθητικό υγρό θα ήταν πολύ ελαφρύτερο από τα συμβατικά καύσιμα.Επικεφαλής της προσπάθειας είναι η DARPA (Υπηρεσία Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Άμυνας), η οποία θα επιλέξει εργολάβο για την κατασκευή του συστήματος.Η πρώτη δοκιμή στο Διάστημα θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ακόμα και το 2027, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο διοικητής της NASA Μπιλ Νέλσον.Τα σχέδια για αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στο Διάστημα δεν τελειώνουν εδώ. Η NASA συνεργάζεται και με το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας για την ανάπτυξη πυρηνικών κινητήρων, ενώ τρεις εργολάβοι του υπουργείου Ενέργειας σχεδιάζουν πυρηνικούς αντιδραστήρες για τις μελλοντικές αποικίες στη Σελήνη και τελικά στον Άρη. https://www.in.gr/2021/11/22/b-science/space/nasa-thelei-na-steilei-pyriniko-antidrastira-sti-selini/ https://www.in.gr/2023/01/24/b-science/space/nasa-pyrinikos-kinitiras-gia-apostoles-ston-ari-etoimazetai-gia-2017/ Σχολιο:Νομιζω οτι η ειδηση αυτη για το ουσιαστικο ξεκινημα για την κατασκευη Πυρηνικου κινητήρα αποτελει ουσιαστικα το επομενο βημα για την Διαστημικη Εξερευνηση.Στην αρχη της συζητησης οταν εστειλα το μηνυμα στον κ.Κριμιζη η απαντηση του ηταν Κ. Δρόσο, Διάβασα το εμαιλ σας και κοίταξα και την ιστοσελίδα σας. Όπως είπαμε στο τηλέφωνο, η ΝΑΣΑ έχει εξετάσει και συνεχίζει να εξετάζει όλα τα συστήματα προώθησης στο διάστημα. Αυτό που είπα στη συζήτηση στο Ευγενίδιο για το ταξίδι στον Άρη ισχύει, με την εξαίρεση πυρηνικού κινητήρα🍀 που έχει αποκλεισθεί προς το παρόν για πολιτικούς/περιβαλλοντολογικούς λόγους. Αν θέλετε να κοιτάξετε την βιβλιογραφία, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://science.nasa.gov/search?search_api_views_text=Propulsion. Εγώ δεν ειδικεύομαι στο θέμα και δεν έχω το χρόνο να το συζητήσω επειδή έχω πολλές ερωτήσεις για οτιδήποτε διαστημικό και στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ. Παρακαλώ να μην επιδιώξετε συζήτηση επί του θέματος διότι δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθώ. Ευχαριστώ Σ. Κριμιζής Ετσι φαινεται οτι το θεμα υπηρχε απο παλια αλλα χρειαζοταν η καταλληλη στιγμη που μαλλον εφτασε για να ξεκινησει ουσιαστικα η κατασκευη του. Οπως ειχα γραψει στις 24 Οκτωβρη του 2007 οταν ξεκινησα να γραφω στο Astrovox στην αρχη της Διαστημικης Εξερευνησης πινακα για τον χρονο προσεγγισης των πλανητων του ηλιακου μας συστηματος με την ταχυτητα 11,6Km/sec και με μια υποθετικη ταχυτητα 300Km/sec δηλαδη το 1/1000 της ταχυτητας του φωτος. Αποσταση απο την Γη (σε εκατ.χιλ*) Ελαχιστη Μεγιστη 1.Ερμης=89.100.000.*(88,90ημ=3,44ημ)-94.100.000*(93,89ημ=3,63ημ) 2.Αφροδιτη=41.400.000.*(41,31ημ=1,60ημ)-257.000.000 (256,43ημ=9,92ημ) 3.Αρης=55.700.000.*(55,58ημ=2,15ημ)-399.000.000* (398,11ημ=15,39ημ) 4.Διας=628.760.000.*(627,35ημ=24,26ημ)-970.000.000* (967,83ημ=37,42ημ) 5.Κρονος=1.274.000.000*(1271,15ημ=49,15ημ) 2.587.000.000*(2581,22ημ=99,81ημ) 6.Ουρανος=2.587.000.000*(2581,22ημ=99,81ημ) 3.156.000.000*(3148,95ημ=121,76ημ) 7.Ποσειδων=4.313.000.000*(4303,36ημ=166,40ημ) 4.683.000.000*(4672,53ημ=180.67ημ) 8.Πλουτων=4.290.000.000*(4280,41ημ=165,51ημ) 7.520.000.000*(7503ημ=290,12ημ)Απο τον πινακα αυτο φαινεται καθαρα οτι αν θελουμε να αποικισουμε το ηλιακο μας συστημα θα πρεπει να φτιαξουμε κινητηρες προωθησης για μεγαλυτερες ταχυτητες. Νομιζω οτι το πρωτο βημα εγινε!!!!!!!!!!!! (

NASA: Πυρηνικός κινητήρας για αποστολές στον Άρη ετοιμάζεται για το 2027. Πυρηνικός κινητήρας που θα επέτρεπε σε διαστημικές αποστολές να ταξιδεύουν μέχρι τον Άρη σε λίγες εβδομάδες αντί για μήνες προγραμματίζεται να δοκιμαστεί από τη NASA εντός της δεκαετίας.Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε την Τρίτη ότι συνεργάζεται με την DARPA, το ερευνητικό σκέλος του υπουργείου Άμυνας, για έναν θερμικό πυρηνικό κινητήρα.Η τεχνολογία δοκιμάστηκε τη δεκαετία του 1960, μέχρι σήμερα όμως δεν έχει αξιοποιηθεί λόγω τεχνικών δυσκολιών αλλά και θεμάτων ασφάλειας, καθώς τα πυρηνικά καύσιμα θα μπορούσαν θεωρητικά να μολύνουν μεγάλες εκτάσεις σε περίπτωση ατυχήματος κατά την εκτόξευση.Η ιδέα της πυρηνικής προώθησης επιστρέφει ενόψει των πρώτων επανδρωμένων αποστολών στον Άρη, πιθανώς τη δεκαετία του 2030, καθώς ένα πολύμηνο ταξίδι θα επιβάρυνε το πλήρωμα με μεγάλες δόσεις ηλιακής και κοσμικής ακτινοβολίας. Από στατική δοκιμή πυρηνικού κινητήρα της NASA (αριστερά) τον Δεκέμβριο του 1967 (AEC-NASA) Ένας πυρηνικός κινητήρα θα συντόμευε σημαντικά το ταξίδι, θα αύξανε το ωφέλιμο φορτίο της αποστολής και θα προσέφερε μεγαλύτερη ηλεκτρική ισχύ για την τροφοδοσία του σκάφους.Σε έναν πυρηνικό θερμικό κινητήρα, η θερμότητα που παράγεται από τη σύντηξη ουρανίου μεταφέρεται σε ένα υγρό, για παράδειγμα υγρό υδρογόνο, το οποίο διαστέλλεται απότομα και εκτοξεύεται ως πίδακας στο Διάστημα. Καλλιτεχνική απεικόνιση πυρηνοκίνητου σκάφους για τον Άρη. Στα αριστερά διακρίνεται συνδεδεμένη η κάψουλα Orion (John Frassanito & Associates) Ένας τέτοιος κινητήρας θα ήταν τρεις με τέσσερις φορές πιο αποδοτικός από τους σημερινούς χημικούς κινητήρες, επισημαίνει η NASA σε ανακοίνωσή της. https://www.nasa.gov/press-release/nasa-darpa-will-test-nuclear-engine-for-future-mars-missions Βασικός λόγος είναι ότι το προωθητικό υγρό θα ήταν πολύ ελαφρύτερο από τα συμβατικά καύσιμα.Επικεφαλής της προσπάθειας είναι η DARPA (Υπηρεσία Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Άμυνας), η οποία θα επιλέξει εργολάβο για την κατασκευή του συστήματος.Η πρώτη δοκιμή στο Διάστημα θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ακόμα και το 2027, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο διοικητής της NASA Μπιλ Νέλσον.Τα σχέδια για αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στο Διάστημα δεν τελειώνουν εδώ. Η NASA συνεργάζεται και με το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας για την ανάπτυξη πυρηνικών κινητήρων, ενώ τρεις εργολάβοι του υπουργείου Ενέργειας σχεδιάζουν πυρηνικούς αντιδραστήρες για τις μελλοντικές αποικίες στη Σελήνη και τελικά στον Άρη. https://www.in.gr/2021/11/22/b-science/space/nasa-thelei-na-steilei-pyriniko-antidrastira-sti-selini/ https://www.in.gr/2023/01/24/b-science/space/nasa-pyrinikos-kinitiras-gia-apostoles-ston-ari-etoimazetai-gia-2017/

Ο στερεός πυρήνας της Γης θα αρχίσει να περιστρέφεται με αντίστροφη φορά; Η περιστροφή του στερεού εσωτερικού πυρήνα της Γης εκτιμάται ότι πρόσφατα σταμάτησε και ο πυρήνας φαίνεται να ετοιμάζεται να αναστρέψει την κίνηση του προς την αντίθετη κατεύθυνση, σύμφωνα με Κινέζους επιστήμονες. Με βάση τις έως τώρα ενδείξεις, η περιστροφή με αντίστροφη φορά πιθανώς θα ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, ενώ προς διερεύνηση είναι οι πιθανές επιπτώσεις στην επιφάνεια του πλανήτη.Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον σεισμολόγο Σιαοντόνγκ Σονγκ του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωεπιστήμης “Nature Geoscience” [Multidecadal variation of the Earth’s inner-core rotation], https://www.nature.com/articles/s41561-022-01112-z στηρίζουν τις εκτιμήσεις τους στην ανάλυση σεισμικών κυμάτων από σχεδόν πανομοιότυπους σεισμούς, που διαπέρασαν τον γήινο πυρήνα ακολουθώντας παρόμοια «μονοπάτια» από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα.Η ανάλυση κατέληξε στην εκτίμηση ότι μετά τη δεκαετία του 1970, ο εσωτερικός πυρήνας περιστρεφόταν ολοένα ταχύτερα με κατεύθυνση προς τα ανατολικά, ώσπου μεταξύ 2009-2011 η περιστροφή του φαίνεται να σταμάτησε, πιθανώς λόγω της επικείμενης αναστροφής της κατεύθυνσης περιστροφής. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η επικείμενη νέα αλλαγή στην περιστροφή του πυρήνα με αντίθετη κατεύθυνση, αυτή τη φορά προς τα δυτικά, εντάσσεται σε έναν πιθανό περιοδικό κύκλο διάρκειας έξι έως επτά δεκαετιών (μια θεωρία που χρειάζεται επιβεβαίωση). Με βάση αυτό το μοντέλο, ο πυρήνας αναμένεται να περιστρέφεται δυτικόστροφα ολοένα και πιο γρήγορα έως τη δεκαετία του 2040, οπότε θα σταματήσει και θα αναστρέψει ξανά την κίνηση του προς τα ανατολικά.Ο εσώτερος πυρήνας – που έχει εκτιμώμενη ακτίνα 1.220 χιλιομέτρων και αποτελείται κυρίως από σίδηρο και νικέλιο, με θερμοκρασίες παρόμοιες με του Ήλιου – χωρίζεται από την υπόλοιπη στερεά Γη από τον υγρό εξώτερο πυρήνα, γεγονός που του επιτρέπει να περιστρέφεται διαφορετικά από τον ίδιο τον πλανήτη. Η περιστροφή του εσωτερικού πυρήνα επηρεάζεται από το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί ο εξωτερικός λιωμένος πυρήνας και εξισορροπείται από τις βαρυτικές επιδράσεις του μανδύα, του ενδιάμεσου στρώματος της Γης ανάμεσα στον πυρήνα και στον φλοιό. Η ταχύτητα περιστροφής του πυρήνα και κατά πόσο αυτή μεταβάλλεται, παραμένει ζήτημα επιστημονικού διαλόγου.Υπό συζήτηση είναι επίσης, με ποιόν τρόπο η κατεύθυνση περιστροφής του εσωτερικού πυρήνα σχετίζεται με γεωφυσικές αλλαγές στην επιφάνεια του πλανήτη μας, όπως το μαγνητικό πεδίο και η διάρκεια της μέρας, καθώς θεωρείται ότι υπάρχει αλληλεπίδραση. https://physicsgg.me/2023/01/24/ο-στερεός-πυρήνας-της-γης-θα-αρχίσει-να/

Ο ουράνιος θόλος της Γης έτοιμος να υποδεχτεί τον κομήτη των Νεάντερταλ. Ο διαστημικός βράχος είχε επισκεφτεί τον πλανήτη μας τελευταία φορά πριν από 50 χιλιάδες χρόνια.Πριν από λίγες εβδομάδες η αστρονομική κοινότητα έκανε γνωστό ότι πλησιάζει τη Γη ένας αστεροειδής που η τροχιακή του κίνηση τον είχε φέρει τελευταία φορά στη διαστημική μας γειτονιά πριν από 50 χιλιάδες έτη για αυτό και έλαβε το παρατσούκλι «αστεροειδής των Νεάντερταλ» αφού τα μακρινά μας ξαδέλφια πιθανότατα είχαν δει το τελευταίο πέρασμα του από τον ουράνιο θόλο.Ένας «εξωτικός» πράσινος κομήτης, ο C/2022 E3 (ZTF), ο οποίος έχει να έρθει κοντά στη Γη από την εποχή των Νεάντερταλ πριν περίπου 50.000 χρόνια, πλησιάζει γοργά τον πλανήτη μας και αναμένεται την 1η ή τη 2α Φεβρουαρίου να φθάσει στην κοντινότερη απόσταση του (περίγειο), περίπου στα 42 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Ο κομήτης είχε ανακαλυφθεί από αστρονόμους του παρατηρητηρίου Zwicky Transient Facility (ZTF) στην Καλιφόρνια τον Μάρτιο του 2022. Προέρχεται από το μακρινό Νέφος Όορτ στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος και εκτιμάται ότι διαγράφει μια τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε περίπου 50.000 χρόνια.Οι κομήτες, που αποτελούνται κυρίως από πάγο, σκόνη και αέρια, διαγράφουν συνήθως μεγάλες ελλειπτικές τροχιές γύρω από το άστρο μας. Καθώς προσεγγίζουν τον Ήλιο, η θερμότητα του μετατρέπει τον πάγο του κομήτη σε αέρια και σκόνη, δημιουργώντας την “κόμη” του που περιβάλλει τον σκληρό πυρήνα του, καθώς και την τεράστια θεαματική “ουρά” του. Οι εικόνες έως τώρα του C/2022 E3 αποκαλύπτουν ότι έχει μια πρασινωπή απόχρωση, που πιστεύεται ότι οφείλεται στη χημική σύσταση του, κυρίως στην παρουσία διατομικού άνθρακα, το μόριο του οποίου εκπέμπει πράσινο φως όταν πέφτει πάνω του η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία.Από τα μέσα Ιανουαρίου ο κομήτης – που κερδίζει συνεχώς φωτεινότητα από πέρυσι τον Νοέμβριο – έχει γίνει ευκολότερο να παρατηρηθεί με τηλεσκόπια ή ισχυρά κιάλια, ενώ τελευταία έχει γίνει αρκετά φωτεινός για να είναι ορατός ακόμη και με γυμνό μάτι, τουλάχιστον από περιοχές με ανέφελο σκοτεινό ουρανό και χωρίς φωτορύπανση. Οι ερασιτέχνες αστροφωτογράφοι κατάφεραν τον Ιανουάριο να φωτογραφήσουν τον ισχυρό ηλιακό “άνεμο” να διασπά ένα μέρος της ουράς του κομήτη. Ο C/2022 E3 κινείται στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου με κατεύθυνση τον πολικό αστέρα, το φωτεινότερο άστρο της Μικρής ‘Αρκτου, δίπλα στον οποίο θα εμφανιστεί στις 26 Ιανουαρίου. Έως τις 10 Φεβρουαρίου θα εμφανιστεί κοντά στον ‘Αρη, ενώ έως τα μέσα Φεβρουαρίου αναμένεται να έχει γίνει πια αρκετά αχνός, καθώς απομακρύνεται από τη Γη. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1430778/o-oyranios-tholos-tis-gis-etoimos-na-ypodechtei-ton-komiti-ton-neanterntal/

Η εποχή της αβεβαιότητας. Ένας πρίγκιπας αλλάζει τα δεδομένα Louis de Broglie (…) Τον Νοέμβριο του 1924 συγκεντρώνεται ολόκληρη η Σχολή Φυσικής του Πανεπιστημίου των Παρισίων για να ακούσει την υπεράσπιση της διδακτορικής διατριβής του Λουί ντε Μπρολί. https://physicsgg.files.wordpress.com/2023/01/de_broglie_phd-thesis.pdf Ο Ντε Μπρολί υψώνει την αριστοκτατικά έρρινη φωνή του και αρχίζει να λέει μονότονα ανήκουστες φράσεις: «Στη φυσική, έτσι όπως παρουσιάζεται σήμερα, υπάρχουν λανθασμένες θεωρίες, οι οποίες ασκούν μια σκοτεινή γοητεία στη δύναμη της φαντασίας μας. Για περισσότερο από μισό αιώνα διαιρούσαμε τα φαινόμενα του κόσμου σε δυο τομείς: στα άτομα και τα σωματίδια της στερεής ύλης και στα άυλα κύματα του φωτός, τα οποία εξαπλώνονται στη θάλασσα του φωτεινού αιθέρα. Τα δύο αυτά συστήματα όμως δεν πρέπει πλέον να εξετάζονται ξεχωριστά, πρέπει να τα ενώσουμε σε μια και μοναδική θεωρία, μόνο μία τέτοια θεωρία μπορεί να εξηγήσει τις πολλαπλές αλληλεπιδράσεις τους. Το πρώτο βήμα το έχει ήδη κάνει ο συνάδελφος Αϊνστάιν: Πριν από είκοσι χρόνια διατύπωσε ότι το φως δεν είναι μόνο ένα κύμα, αλλά περιέχει σωματίδια ενέργειας, και αυτά τα φωτόνια, που είναι απλώς ποσότητες ενέργειας, ταξιδεύουν με τα φωτεινά κύματα. Πολλοί αμφέβαλλαν για την ορθότητα αυτής της σκέψης, άλλοι προτίμησαν να κλείσουν τα μάτια για να μη δούν το νέο δρόμο που μας δείχνει. Διότι, ας μη γελιόμαστε, πρόκειται για μια πραγματική επανάσταση. Μιλάμε για το αντικείμενο της φυσικής που εκτιμάται περισσότερο απ’ όλα, το φως, και το φως δεν μας επιτρέπει μόνο να βλέπουμε τις μορφές αυτού του κόσμου, μας δείχνει και τα αστέρια που κοσμούν τους σπειροειδείς βραχίονες του γαλαξία, και την κρυμμένη καρδιά των πραγμάτων. Αυτό το αντικείμενο όμως δεν είναι ένα και μοναδικό, είναι διττό. Το φως υπάρχει με δυο διαφορετικούς τρόπους. Ως τέτοιο ανατινάζει τις κατηγορίες με τις οποίες έχουμε προσπαθήσει να ταξινομήσουμε τις αμέτρητες μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται η φύση. Ως κύμα και ως σωματίδιο το φως κατοικεί σε δυο συστήματα, έχει δυο ιδιότητες τόσο αντίθετες, όσο και τα δυο πρόσωπα του Ιανού. Όπως ο θεός των Ρωμαίων, εκφράζει κι αυτό τις αντιφατικές ιδιότητες του συνεχούς και του διακριτού, του ξεχωριστού και του όμοιου. Εκείνοι που είναι κλειστοί απέναντι σε αυτή τη διαπίστωση προβάλλουν ως επιχείρημα το γεγονός ότι μια τέτοια καινούργια θεωρία σημάινει αντιπαράθεση με την κοινή λογική. Τους λέω όμως το εξής: κάθε μορφή ύλης χαρακτηρίζεται από αυτή τη δυαδικότητα! Δεν υπόκειται μόνο το φως σε αυτή τη διάσπαση, αλλά καθένα από τα άτομα από τα οποία δημιουργήθηκε το σύμπαν. Η διατριβή που κρατάτε στα χέρια σας αποδεικνύει ότι για κάθε υλικό σωματίδιο – είτε πρόκειται για ηλεκτρόνιο είτε για πρωτόνιο – υπάρχει ένα αντίστοιχο κύμα που το μεταφέρει στο χώρο. Γνωρίζω ότι πολλοί θα αμφισβητήσουν τα επιχειρήματά μου και δεν διστάζω να ομολογήσω ότι προέρχονται μόνο από τους μοναχικούς μου συλλογισμούς. Παραδέχομαι τον αλλόκοτο χαρακτήρα που έχουν και θα δεχτώ την τιμωρία που ίσως υποστώ σε περίπτωση που είναι λανθασμένοι. Αλλά σήμερα σας λέω με απόλυτη βεβαιότητα ότι όλα τα πράγματα μπορούν να υπάρχουν με δυο τρόπους και ότι τίποτα δεν είναι τόσο στέρεο όσο δείχνει. Η πέτρα στο χέρι ενός παιδιού που σημαδεύει το ανίδεο σπουργίτι που κάθεται στο κλαδί του θα μπορούσε να κυλήσει σαν νερό μέσα από τα δάχτυλά του».Ο Ντε Μπρολί κλείνει τη διάλεξή του. Οι καθηγητές είναι σιωπηλοί και εμβρόντητοι, δεν βρίσκουν λόγια για να σχολιάσουν τις απόψεις του. Ο Λουί ντε Μπρολί εγκαταλείπει την αίθουσα. Πήρε το διδακτορικό του. Πέντε χρόνια αργότερα θα του απονεμηθεί για την εργασία του το βραβείο Νόμπελ. Η ιδέα των κυμάτων της ύλης αρέσει τόσο πολύ στον Αϊνστάιν, ώστε στο επόμενο συνέδριο, τον Σεπτέμβριο του 1924 στο Ίνσμπουργκ, προτείνει στους πειραματικούς φυσικούς να αναζητήσουν ενδείξεις για φαινόμενα κυμάτων στις μοριακές ακτίνες. Τα κύματα ύλης του Ντε Μπρολί είναι στα μάτια του Αϊνστάιν ένα βήμα για να αποκατασταθεί η κλασική τάξη στη φυσική, την οποία υπονομεύει ο Νιλς Μπορ. Με ένα αντίτιμο ωστόσο: τώρα οι δυο όψεις της ύλης, τα κύματα και τα σωματίδια, βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη. Πως συνδέονται μεταξύ τους; Συνδέονται άραγε με κάποιο τρόπο; Ο Αϊνστάιν δεν έχει απάντηση.Ένα τυχαίο γεγονός δείχνει τον Απρίλιο του 1925 ότι ο Ντε Μπρολί, με την παράτολμη ιδέα που είχε, βρίσκεται στο σωστό δρόμο. Ο φυσικός Κλίντον Ντέιβισον, τριάντα τεσσάρων ετών, εξετάζει στο εργαστήριο της Western Electric Company στη Νέα Υόρκη τι συμβαίνει όταν βομβαρδίζει με ηλεκτρόνια διάφορα μέταλλα. Μια μέρα ανατινάζεται ένα μπουκάλι με υγροποιημένο αέρα και συντρίβει τους σωλήνες κενού αέρος με το δείγμα νικελίου, στο οποίο έχει στραμμένη την ακτίνα των ηλεκτρονίων. Το νικέλιο σκουριάζει στον αέρα. Ο Ντέιβισον το καθαρίζει θερμαίνοντάς το, χωρίς να φανταστεί ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο μετατρέπει τους μικρούς κρυστάλλους σε μεγαλύτερους, στο πλέγμα των οποίων η ακτίνα των ηλεκτρονίων περιθλάται. Ο Ντέβισον δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί τα αποτελέσματα των μετρήσεών του είναι τώρα εντελώς διαφορετικά. Τις καταγράφει, τις δημοσιεύει και εκπλήσσεται όταν κάποιοι συνέδελφοί του του εξηγούν τι μέτρησε: ότι τα ηλεκτρόνια μπορούν να συμπεριφέρονται σαν κύματα. Ο Γάλλος πρίγκηπας μάντεψε σωστά. Δώδεκα χρόνια αργότερα πρόκειται να απονεμηθεί στον Κλίντον Ντέιβισον (*) το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψή του. απόσπασμα από το βιβλίο του Tobias Hurter, «Η εποχή της αβεβαιότητας, Τα φωτεινά και σκοτεινά χρόνια της φυσικής 1895-1945 https://www.dioptra.gr/vivlio/istoria-filosofia-politismoi/i-epoxi-tis-avevaiotitas/ H διδακτορική διατριβή του de_ΒroglieDownload https://physicsgg.files.wordpress.com/2023/01/de_broglie_phd-thesis.pdf (*) Ο Walter Elsasser https://en.wikipedia.org/wiki/Walter_M._Elsasser ήταν ο πρώτος που πραγματοποίησε στο εργαστήριο περίθλαση ηλεκτρονίων σε κρύσταλλο. Άργησε όμως να δημοσιεύσει την ανακάλυψή του και τον πρόλαβαν οι τυχεροί Clinton Davisson και Lester Germer. https://en.wikipedia.org/wiki/Davisson–Germer_experiment https://physicsgg.me/2023/01/24/η-εποχή-της-αβεβαιότητας/

Οποιαδήποτε ουσία μπορεί να υπάρχει σε τέσσερις καταστάσεις φάσης - στερεή, υγρή, αέρια και πλάσμα. Το πλάσμα είναι περισσότερο από το 99% της ορατής μάζας του Σύμπαντος, που κυμαίνεται από αστέρια έως διαστρικό αέριο. Η μελέτη του μας βοηθά να μάθουμε πώς σχηματίζονται οι πλανήτες και οι γαλαξίες. Μεταξύ των εφαρμοζόμενων εργασιών στη Γη είναι ο καθαρισμός του αέρα σε περίπτωση βιομηχανικής ρύπανσης και ακτινοβολίας, η αποστείρωση ανοιχτών πληγών σε ζωντανά όντα, καθώς και η ανάπτυξη της ιατρικής του πλάσματος! Για τη λήψη και τη μελέτη σκονισμένων κρυστάλλων πλάσματος και άλλων διατεταγμένων δομών στο πλάσμα, το πείραμα Plasma Crystal-4 διεξάγεται στο ISS. Σε συνθήκες αβαρούς δημιουργείται τεχνητά το πλάσμα και παρατηρείται η συμπεριφορά του.Σχετικά με άλλα πειράματα στο ρωσικό τμήμα αυτό το Σαββατοκύριακο - στην καθημερινή αναφορά: https://www.roscosmos.ru/38727/ Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών με το όνομα Yu.A. Γκαγκάριν σήμερα στις 12:01 Οι αστροναύτες ρωτούνται συχνά εάν είναι δυνατόν να δουν επίγεια πυροτεχνήματα από τον ISS; Το βράδυ της Κινεζικής Πρωτοχρονιάς, ενώ πάνω από το Χαρμπίν και το Πεκίνο, ο Σεργκέι Προκόπιεφ, ο Ντμίτρι Πετελίν και η Άννα Κίκινα παρατήρησαν λαμπερά εορταστικά πυροτεχνήματα. Ο Σεργκέι Προκόπιεφ κατάφερε να το απαθανατίσει στην κάμερα. Ο αστροναύτης δημιούργησε ένα μοναδικό και ασυνήθιστο βίντεο για εμάς. https://vk.com/roscosmos?z=video-56262109_456239305%2F126b7e7c1008ec4cc7%2Fpl_post_-56262109_4236

Εκτόξευση δορυφόρου δημιούργησε απόκοσμη σπείρα στον ουρανό της Χαβάης Το περίεργο φαινόμενο καταγράφηκε από κάμερα στην κορυφή του όρος Μάουνα Κέα. Το θέαμα ενός πυραύλου της SpaceX ψηλά στον ουρανό έκανε και πάλι κάποιους να ξύνουν το κεφάλι τους στο έδαφος.Μια απόκοσμη γαλάζια σπείρα που εμφανίστηκε στον νυχτερινό ουρανό πάνω από τη Χαβάη την περασμένη Τετάρτη προήλθε πιθανότατα από πύραυλο της αμερικανικής εταιρείας.Το φαινόμενο καταγράφηκε από κάμερα που λειτουργεί δίπλα στο ιαπωνικό τηλεσκόπιο Subaru στην κορυφή του όρους Μάουνα Κέα στη Χαβάη. Ο πύραυλος Falcon 9 εκτοξεύτηκε το πρωί της 16ης Ιανουαρίου από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στην Φλόριντα για να θέσει σε τροχιά δορυφόρο GPS του αμερικανικού στρατού.Τα καυσαέρια του ίδιου πυραύλου φωτογραφήθηκαν μάλιστα και από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.«Η σπείρα δείχνει να συνδέεται με την εκτόξευση νέου δορυφόρου από την εταιρεία SpaceX» έγραψαν στο Twitter αξιωματούχοι του ιαπωνικού τηλεσκοπίου. Η θέση της σπείρας ταιριάζει με τη θέση στην οποία πρέπει να βρισκόταν εκείνη την ώρα το ανώτερο στάδιο του πυραύλου, ανέφερε ο Σκοτ Τίλεϊ, ερασιτέχνης αστρονόμος που παρακολουθεί δορυφόρους.Ένας παρόμοιος γαλάζιος σχηματισμός είχε προκαλέσει έκπληξη στη Νέα Ζηλανδία λίγα λεπτά μετά την εκτόξευση ενός Falcon 9 τον περασμένο Ιούλιο.Σε εκείνη την περίπτωση, η σπείρα αποδόθηκε στην απόρριψη του πλεονάσματος καυσίμων. Το σύννεφο των σταγονιδίων έγινε ορατό επειδή φωτιζόταν από τον ‘Ηλιο, ο οποίος ήταν κρυμμένος κάτω από τον ορίζοντα για τους παρατηρητές στο έδαφος.«Το ανώτατο στάδιο του πυραύλου πιθανότατα περιστρέφεται γύρω από τον μακρύτερο άξονά του για να σταθεροποιήσει τον προσανατολισμό της πτήσης, εξ ου και η σπείρα» είχε αναφέρει το Spaceweather.com στην περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας. «Παρόμοιες σπείρες είχαν εμφανιστεί και σε προηγούμενες εκτοξεύσεις του Falcon 9».Όπως αναφέρει το Space.com, τις πρώτες 19 ημέρες του 2023 η SpaceX πρόλαβε να εκτοξεύσει πέντε αποστολές.Το 2022 διπλασίασε τις επιδόσεις της προηγούμενης χρονιάς και πραγματοποίησε 61 επιτυχείς εκτοξευσεις.https://www.tanea.gr/2023/01/22/science-technology/ektokseysi-doryforou-dimiourgise-apokosmi-speira-ston-ourano-tis-xavais/

Τη 40η πτήση του στον Άρη έκανε το ακούραστο drone της NASA (βίντεο) NASA/JPL/Caltech Ένα ρεκόρ έσπασε το πρώτο αυτόνομο ιπτάμενο όχημα που έστειλε η ανθρωπότητα σε άλλο πλανήτη.Τον Φεβρουάριο του 2021 προσεδαφίστηκε στον Άρη το ρόβερ της αποστολής Perseverance της NASA που ήταν ο πιο προηγμένος ρομποτικός εξερευνητής που έχει στείλει η ανθρωπότητα στον Κόκκινο Πλανήτη. Μαζί του το ρόβερ μετέφερε και ένα drone, το πρώτο αυτόνομο ιπτάμενο όχημα που έχουμε στείλει έξω από τη Γη. Το Ingenuity όπως ονομάζεται το drone ήταν προγραμματισμένο να κάνει μάξιμουμ πέντε σύντομες πτήσεις σε χρονικό διάστημα τριών εβδομάδων. Μάλιστα οι επιστήμονες της NASA δήλώναν ότι η αποστολή στο κομμάτι που αφορούσε το drone θα ήταν ευχαριστημένοι και θα δήλωναν ότι το εγχείρημα πέτυχε αν το Ingenuity κατάφερνε απλά να ανασηκωθεί από το έδαφος μια φορά και να κρατηθεί για λίγα δευτερόλεπτα στον αέρα.Δύο χρόνια μετά το drone συνεχίζει να πετά στον Άρη ακάθεκτο έχοντας μάλιστα δεχτεί πρόσφατα αναβάθμιση του λογισμικού του από τους επιστήμονες της NASA που ομολόγουν ότι είναι έκπληκτοι από την αντοχή που έχει επιδείξει το drone στις αφιλόξενες γενικότερα αλλά και ειδικότερα για πτήσεις περιβάλλον του Άρη. Στο ημερολόγιο πτήσεων https://mars.nasa.gov/technology/helicopter/#Flight-Log του Ingenuity προστέθηκε πριν από λίγα 24ωρα άλλη μια που είναι η 40η πτήση του drone στον Κόκκινο Πλανήτη και όπως είναι φυσικό το επίτευγμα αυτό αποτελεί αντικείμενο ενθουσιασμού από την αμερικανική διαστημική υπηρεσία αλλά και την επιστημονική κοινότητα γενικότερα που βλέπει ότι πρστίθεται ένα πολύτιμο εργαλείο στη διαστημική εξερεύνηση. Η NASA έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα στείλει ένα drone εξερεύνησης στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου που έχει γεωατμοσφαιρικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές της νεαρής Γης και ορισμένοι ειδικοί έχουν πει ότι μπορεί ο Τιτάνας να αποτελέσει τόπο δημιουργίας μεγάλων ανθρώπινων αποικιών.Στην 40η του πτήση το Ingenuity πέταξε σε ύψος δέκα μέτρων καλύπτοντας μια απόσταση 200 μέτρων στη περιοχή του κρατήρα Jezero όπου βρίσκεται μαζί αυτή τη χρονική περίοδο με το ρόβερ στην οποία έχει διαπιστωθεί ότι βρισκόταν κάποτε το δέλτα κάποιου ποταμού και άρα είναι σημείο με αυξημένες πιθανότητες να είχαν αναπτυχθεί ζωή εκεί έστω και σε μικροβιακό επίπεδο ίχνη της οποίας αναζητεί το ρόβερ. H NASA έδωσε μάλιστα ένα βίντεο με εικόνες που κατέγραψε το drone σε αυτή την 40η πτήση του με τη φωτογραφική του κάμερα αλλά και τη βιντεοκάμερα του. To Ingenuity πραγματοποιεί πτήσεις καταγράφοντας μοναδικές εικόνες του Άρη από ψηλά που βοηθούν τους επιστήμονες στη καλύτερη μελέτη του πλανήτη. Παράλληλα κάνει ιχνηλάτηση σε σημεία που μπορεί να επισκεφτεί στη συνέχεια το ρόβερ. Η NASA αποφάσισε να προχωρήσει στην αναβάθμιση του λογισμικού του drone αναβαθμίζοντας έτσι και τις δυνατότητες του. Με τις αναβαθμίσεις που έγιναν το drone μπορεί να προσεδαφίζεται και σε ανώμαλες επιφάνειες ενώ μέχρι σήμερα ήταν απαραίτητο να προσεδαφίζεται και να απογειώνεται μόνο από ομαλές επίπεδες επιφάνειες. Αυτή η δυνατότητα διευρύνει όπως είναι ευνόητο τα σημεία στα οποία μπορεί να πετάξει και να πραγματοποιήσει αποστολές το Ingenuity γεγονός που θα επιτρέψει στα μέλη της αποστολής να αναπροσαρμόσουν τα σχέδια δραστηριότητας του drone δίνοντας του να εκτελέσει πιο σύνθετες αποστολές. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1430389/tin-40i-ptisi-toy-ston-ari-ekane-to-akoyrasto-drone-tis-nasa/

Ιλον Μασκ: Πώς ο Μίστερ Τέσλα θέλει να σώσει την ανθρωπότητα. Τους κατοίκους αυτής της Γης που θέλουν να σώσουν την ανθρωπότητα καλό είναι να τους φοβάται κανείς, ιδίως αν είναι ισχυροί. Και ο Ιλον Μασκ διαθέτει και πλήθος φουτουριστικών ιδεών για τον μετασχηματισμό των ζωών μας, και τεράστια δύναμη. Επικεφαλής μιας περιουσίας που εκτιμάτο πέρυσι στα 200 δισ. δολάρια και του χάρισε το 2021 τον τίτλο του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο (πλέον τον έχει ξεπεράσει ο Γάλλος Μπερνάρ Αρνό), αυτός ο τεχνο-προφήτης δεν έφερε απλώς την επανάσταση στην αγορά αυτοκινήτων αναπτύσσοντας, με την Tesla, ηλεκτρικά αυτοκίνητα που επιτρέπουν προς το παρόν στους πλουσιότερους να αλαφραίνουν τη συνείδησή τους απέναντι στην κλιματική κρίση. Εχει επίσης επενδύσει πολύ, πρωτίστως χάρη στα δολάρια της NASA, στην κατάκτηση του Διαστήματος με την Space X – πρώτος στόχος η Σελήνη, και έπειτα ο Αρης, γιατί στον Ιλον Μασκ αρέσει πολύ να μνημονεύει τον ρώσο επιστήμονα Κονσταντίν Τσιολκόφσκι: «Η Γη είναι το λίκνο της ανθρωπότητας, αλλά η ανθρωπότητα δεν μπορεί να μείνει για πάντα στο λίκνο της».Το σχέδιο έχει ως εξής: προτού γίνει υπερβολικά επίπονο το κλίμα στον Γαλάζιο Πλανήτη, ένα μη αμελητέο δείγμα ανθρώπων θα μεταναστεύσει στον Κόκκινο Πλανήτη. Κάποιοι θεωρούν πως όλες οι επιχειρήσεις του Μασκ προς αυτόν τον στόχο και μόνο είναι συντονισμένες: τον αποικισμό του Αρη. Η Space X κατασκευάζει το μεγαλύτερο διαστημόπλοιο της ιστορίας: το Starship. Η Tesla, πέραν των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αναπτύσσει και ανθρωποειδή ρομπότ ικανά να λειτουργούν σε εχθρικό περιβάλλον. Η Starlink διαθέτει ήδη σε χαμηλή τροχιά έναν αστερισμό 3.000 δορυφόρων που εξασφαλίζουν Internet υψηλής ταχύτητας σε 1 εκατομμύριο Γήινους – και θα μπορούσαν μια μέρα να αναπτυχθούν γύρω από τον Αρη. Ακόμα και η εταιρεία του που ειδικεύεται στις υπόγειες σήραγγες, The Boring Company, έχει τη θέση της στο σχέδιο: «Υπό την κάλυψη μιας προσπάθειας επίλυσης των κυκλοφοριακών προβλημάτων στο Λος Αντζελες», εξηγεί στο γαλλικό περιοδικό «L’Obs» o δημοσιογράφος Ολιβιέ Λασκάρ, συγγραφέας του βιβλίου «Ερευνα γύρω από τον Ιλον Μασκ, τον άνθρωπο που αψηφά την επιστήμη», «ο Μασκ κατασκευάζει έναν μετροπόντικα με διαστάσεις που θα του επιτρέψουν να μπει στο Starship». Πυρηνική απειλή Πεπεισμένος πως η ανθρώπινη ζωή είναι επισφαλής, αφού απειλείται ασταμάτητα από έναν πυρηνικό πόλεμο, έναν αστεροειδή, την κλιματική κρίση, μια σαρωτική πανδημία ή την κατάληψη της εξουσίας από την τεχνητή νοημοσύνη (ως την «πλέον πιεστική» υπαρξιακή κρίση που μας απειλεί χαρακτηρίζει την εκθετική πρόοδο της τελευταίας, και ας είναι συνιδρυτής της OpenAI, της εταιρείας που αποκάλυψε τον Δεκέμβριο το ChatGPT 3, την πλέον προηγμένη εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης που επιτρέπει διάλογο και απαντήσεις) ο Μασκ θεωρεί ευθύνη μας (του) τον αποικισμό του Διαστήματος. Το 2019 είχε προβλέψει «μια αυτάρκη πόλη στον Αρη ήδη από το 2050». Την επόμενη χρονιά είχε μιλήσει για 1 εκατομμύριο κατοίκους. Οι αστροφυσικοί αμφιβάλλουν βέβαια για το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Και πέραν αυτού, τα «κοσμικά» σχέδια του Μασκ εναντιώνονται πλήρως σε εκείνο που επαναλαμβάνουν σταθερά οι επιστήμονες: «απέναντι στην κλιματική καταστροφή, δεν υπάρχει plan B». Ο Μασκ επισημαίνει τις επενδύσεις του στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα ηλιακά πάνελ, προτείνει να χρηματοδοτήσει προγράμματα δέσμευσης / αποθήκευσης CO2 – παράλληλα ωστόσο καίει αστρονομικές ποσότητες καυσίμων ώστε να τροφοδοτήσει ένα σχέδιο φυγής. Επιπλέον, ρυπαίνει τη χαμηλή τροχιά της Γης με τους δορυφόρους Starlink του – και όπως σημειώνει ο κοινωνιολόγος Αρνό Σεν-Μαρτέν, ειδικός στην ιστορία της κατάκτησης του Διαστήματος, «αν μιλήσετε με τους μηχανικούς, ανησυχούν περισσότερο για τη διαχείριση των σκουπιδιών στο Διάστημα παρά για το πώς θα φυτέψουμε βασιλικό στον Αρη». «Ο κόσμος σύμφωνα με τον Μασκ Πώς σκοπεύει να σώσει την ανθρωπότητα – γιατί μας ανησυχεί»: αυτός ήταν ο τίτλος στο τελευταίο τεύχος του «L’Obs», προάγγελος ενός πολυσέλιδου αφιερώματος. Τα κοσμικά όνειρα του Μασκ δεν προκαλούν πλέον γέλιο, σημειώνει το περιοδικό. Μέχρι τώρα αυτή η εκκεντρική, ιδιόρρυθμη προσωπικότητα παρουσιαζόταν σαν ένας ιδιοφυής επιχειρηματίας, που γοήτευε τόσο τους λάτρεις των success stories όσο και τους φαν της επιστημονικής φαντασίας. Εχτισε μια φήμη Μίδα του 21ου αιώνα. Χαρακτηρίστηκε «Πρόσωπο της Χρονιάς» το 2021 από το «Time». Εγινε το νέο χαϊδεμένο παιδί της ποπ κουλτούρας. Πλέον όμως οι υπερεξουσίες του προκαλούν ανησυχία.Αγοράζοντας τέλη Οκτωβρίου, έναντι 44 δισ. δολαρίων, το Τwitter, ένα κοινωνικό δίκτυο με 400 εκατομμύρια χρήστες, ο Μασκ βάλθηκε να διαμορφώσει κατά το δοκούν την παγκόσμια δημόσια συζήτηση, με σημαία την ιερότητα της ελευθερίας της έκφρασης – που υπονομεύεται στα μάτια του από τον «ιό της νοοτροπίας woke». Κατέληξε να σπαταλήσει μέσα σε μερικές εβδομάδες το κεφάλαιο συμπάθειας που διέθετε, αποδιοργανώνοντας τη διαχείριση του κοινωνικού δικτύου, κάνοντας μια σειρά από αλλοπρόσαλλες επιλογές, επιβεβαιώνοντας την κλίση του προς τις ακροδεξιές ιδέες. Ο ίδιος βλέπει, βέβαια, τον εαυτό του σαν έναν νέο Κίσινγκερ, προτείνει σχέδια ειρήνης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία (που ευνοούν ξεκάθαρα την πρώτη…), ή κατευνασμού ανάμεσα στην Κίνα και τη Ταϊβάν. Βασικά, διεκδικεί ρόλο αρχηγού κράτους, κι ας μην έχει ποτέ εκλεγεί.Πολύ συντηρητικός σε θέματα αξιών και ηθών, υπερφιλελεύθερος σε θέματα οικονομίας, «αντισυστημικός» παρότι βρίσκεται στην καρδιά του συστήματος – λίγο σαν τον Τραμπ… – ο επικεφαλής της Starlink και του Τwitter είναι ενδεχομένως ο πιο γραφικός εκπρόσωπος ενός «τεχνο-φεουδαλισμού» που επεκτείνει ταχύτατα -χάρη στη μαζική συλλογή δεδομένων μας και την ανάπτυξη ολοένα και πιο επεμβατικών αλγορίθμων – τον έλεγχό του πάνω στις οικονομίες μας, τις πολιτικές δομές μας, την ύπαρξή μας. Απέναντι σε αυτές τις διεθνικές ψηφιακές δυνάμεις, οι δημοκρατίες μας μοιάζουν προς το παρόν ανίσχυρες, δέσμιες των συνόρων τους και των προσεκτικών, αργών τους βημάτων. https://www.in.gr/2023/01/23/b-science/episthmes/ilon-mask-pos-o-mister-tesla-thelei-na-sosei-tin-anthropotita/

Εντοπίστηκε το πρώτο άστρο που ξεφεύγει από τη μηχανή του σπαγγέτι μιας μαύρης τρύπας. Είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες βλέπουν ένα κοσμικό σώμα να αντέχει τις επιθέσεις μιας μαύρης τρύπαςΜε ταυτόχρονη ανακοίνωση της στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας και δημοσίευση https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/ac9f36 της στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal Letters» διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη του πρώτου άστρου που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα να αντιστέκεται σθεναρά στην επίθεση που δέχεται από μια μαύρη τρύπα. Είναι γνωστό πώς όταν ένα διαστημικό σώμα και γενικότερα οποιουδήποτε είδους κοσμική δομή και ύλη πέσει στα βαρυτικά δίχτυα μιας μαύρης τρύπας είναι καταδικασμένη σε θάνατο. Αυτό που δεν είναι βέβαιο είναι ο τρόπος και ο χρόνος που θα συμβεί το… μοιραίο για το άτυχο κοσμικό σώμα.Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουν κάποια από τα φαινόμενα που προκαλούνται από την βαρυτική έλξη μια μαύρης τρύπας σε άλλα κοσμικά σώματα. Ένα από αυτά είναι η αποκαλούμενη «παλιρροϊκή διατάραξη». Η βαρυτική έλξη της μαύρης τρύπας παραμορφώνει το κοσμικό σώμα ή την ύλη που έχει συλλάβει. Το αντικείμενο παίρνει ένα σχήμα νήματος για αυτό και η επιστημονική κοινότητα ονόμασε το φαινόμενο «σπαγγετοποίηση» αφού η όλη διαδικασία μοιάζει σαν η μαύρη τρύπα να μεταμορφώνει το αντικείμενο σε μακαρόνι πριν τελικά το απορροφήσει ή το καταστρέψει.Πριν από πέντε χρόνια το ερευνητικό πρόγραμμα εντοπισμού σουπερνόβα ASASSN εντόπισε σε απόσταση 893 εκατ. ετών φωτός από τη Γη μια παλιρροϊκή διάταξη που έλαβε την κωδική ονομασία AT2018fyk. Ερευνητικές ομάδες χρησιμοποίησαν τα επόμενα τέσσερα χρόνια διάφορα διαστημικά τηλεσκόπια για να κάνουν παρατηρήσεις στο AT2018fyk και διαπίστωσαν ότι εξελίσσεται εκεί ένα πρωτοφανές για όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα φαινόμενο.Μια μαύρη τρύπα έχει συλλάβει στα βαρυτικά της δίχτυα ένα άστρο αλλά όπως φαίνεται αυτό αντιστέκεται και μάλιστα σθεναρά. Υπό κανονικές συνθήκες το άστρο έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό… σπαγγέτι και να έχει αποτελέσει το γεύμα της μαύρης τρύπας. Όμως αυτό δεν έχει συμβεί και το άστρο συνεχίζει να υπάρχει με τους ερευνητές να αναφέρουν ότι έχει δεχτεί μια ακόμη δυναμική επίθεση από την μαύρη τρύπα η οποία το «πλήγωσε» μεν αλλά δεν το έθεσε ακόμη εκτός μάχης η τελική έκβαση της οποίας βέβαια είναι προδιαγεγραμμένη σύμφωνα με τους ειδικούς αφού αργά ή γρήγορα το άστρο θα υποκύψει τελικά στις… ορέξεις του αντιπάλου του. Εκτός αν έχουμε μπροστά μας ένα άστρο που θα καταφέρει να διαψεύσει τα κοσμολογικά μοντέλα δημιουργώντας νέα δεδομένα στην αστροφυσική. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1430127/entopistike-to-proto-astro-poy-xefeygei-apo-ti-michani-toy-spaggeti-mias-mayris-trypas/

Σπάνιο ζευγάρι άστρων γιορτάζει την Πρωτοχρονιά κάθε μέρα. Δύο μικροσκοπικά, χλωμά άστρα που μόλις ανακαλύφθηκαν στoν αστερισμό του Ταύρου βρίσκονται τόσο κοντά το ένα στο άλλο ώστε φαίνονται σαν ένα.Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι οι δύο νάνοι αστέρες περιφέρονται ο ένας γύρω από τον άλλο σε τόσο μικρή απόσταση ώστε ολοκληρώνουν μια πλήρη περιφορά σε λιγότερο από μία γήινη μέρα.Για την ακρίβεια, το «έτος» σε αυτό το δυαδικό σύστημα διαρκεί μόνο 20,5 ώρες, αναφέρουν αστρονόμοι στις ΗΠΑ.Και τα δύο άστρα είναι νάνοι αστέρες με τόσο χαμηλή θερμοκρασία ώστε εκπέμπουν μόνο υπέρυθρο φως και θα ήταν εντελώς αόρατοι στο ανθρώπινο μάτι.Κι όμως, αυτά τα μικρά άστρα είναι από τα πιο πολυπληθή στο Σύμπαν.Το δυαδικό σύστημα που περιέγραψαν οι ερευνητές σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας στο Σιάτλ είναι μόλις το τέταρτο δυαδικό σύστημα ψυχρών νάνων με μικρή τροχιακή περίοδο.Σε αντίθεση με τα πρώτα τρία ζευγάρια, που είχαν ηλικία μόλις μερικών εκατομμυρίων ετών, το νέο σύστημα, με την ονομασία LP 413-53AB, εκτιμάται ότι έχει ηλικία δισεκατομμυρίων ετών, συγκρίσιμη με την ηλικία του ήλιου.«Είναι συναρπαστικό να ανακαλύπτεις ένα τόσο ακραίο σύστημα» σχολιάζει ο δρ. Τσο-Τσουν Χσου, επικεφαλής της μελέτης, σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ. https://news.northwestern.edu/stories/2023/01/ultracool-dwarf-binary-stars-break-records/ «Γνωρίζαμε ότι επί της αρχής αυτά τα συστήματα έπρεπε να υπάρχουν, μέχρι σήμερα όμως δεν είχε αναγνωριστεί κανένα τέτοιο σύστημα» επισημαίνει.Η μελέτη της ομάδας του έχει αναρτηθεί ως προδημοσίευση στο arXiv. https://arxiv.org/abs/2301.07039 Σύγκριση μεγέθους ανάμεσα στον Ήλιο και έναν ψυχρό νάνο αστέρα (ESO) Μοντέλα και παρατηρήσεις Το ασυνήθιστο δυαδικό σύστημα εντοπίστηκε αρχικά με ανάλυση σε δεδομένα αρχείου. Το φάσμα της ακτινοβολίας που εκπέμπουν βρέθηκε να αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ένδειξη ότι επρόκειτο για δύο άστρα σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο, και όχι για μεμονωμένο αστέρα.Οι υποψίες επιβεβαιώθηκαν με παρατηρήσεις των μεγάλων τηλεσκοπίων στο Παρατηρητήριο «Κεκ» ση Χαβάη.«Όταν πραγματοποιούσαμε αυτές τις μετρήσεις βλέπαμε τα πράγματα να αλλάζουν σε διάστημα δύο λεπτών» λέει ο Άνταμ Μπούργκασερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.«Τα περισσότερα δυαδικά συστήματα που μελετάμε έχουν τροχιακή περίοδο που διαρκεί χρόνια. […] Σε αυτό το σύστημα, βλέπαμε τις φασματικές γραμμές να απομακρύνονται σε πραγματικό χρόνο. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις να συμβαίνει κάτι στο Σύμπαν σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα.Οι παρατηρήσεις επιβεβαίωσαν τις εκτιμήσεις μαθηματικού μοντέλου και έδειξαν ότι η απόσταση μεταξύ των δύο νάνων είναι περίπου 100 φορές μικρότερη από την απόσταση Γης-Ήλιου, μόλις 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα.Το νούμερο αυτό είναι μικρότερο ακόμα και από την απόσταση ανάμεσα στον Δία και την Καλλιστώ, ένα από τα μεγάλα φεγγάρια του.Παραμένει ωστόσο ασαφές αν τα δύο άστρα απείχαν ανέκαθεν τόσο λίγο, ή αν πλησίασαν το ένα το άλλο πολύ μετά τον σχηματισμό τους.Οι ερευνητές θα συνεχίσουν τώρα την αναζήτηση και για άλλα ζευγάρια ψυχρών νάνων αστέρων.Πολλά τέτοια άστρα εκτιμάται ότι διαθέτουν βραχώδεις πλανήτες στο μέγεθος της Γης. Αυτό όμως αποκλείεται στην περίπτωση του LP 413-53AB λόγω της μικρής απόστασης μεταξύ των νάνων. https://www.in.gr/2023/01/23/b-science/space/spanio-zeygari-astron-giortazei-tin-protoxronia-kathe-mera/

Σταμάτης Κριμιζής: Η 45χρονη οδύσσεια των Voyager. Μεταξύ των ειδήσεων του 2022, οι οποίες συνεχώς μας ανησυχούσαν και μας απογοήτευαν, εμφανίστηκε απρόσμενα και μια είδηση η οποία ξέφευγε από την καθημερινότητα και έδειξε ότι η ανθρωπότητα μπορεί να έχει ένα πιο αισιόδοξο μέλλον.H 5η Σεπτεμβρίου 2022 ήταν η 45η επέτειος της εκτόξευσης του διαστημοπλοίου Voyager 1, το 1977, από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριδας (είχε προηγηθεί η εκτόξευση του Voyager 2 στις 20 Αυγούστου του ίδιου έτους). Η αρχική αποστολή των Voyager 1 και 2 ήταν η εξερεύνηση του πλανητών Δία και Κρόνου και η επιτυχής εκτέλεση αυτής της αποστολής απαιτούσε την απρόσκοπτη λειτουργία των διαστημοπλοίων για 4 χρόνια, κάτι το οποίο δεν είχε επιχειρηθεί μέχρι τότε. Η διπλή αποστολή, επομένως, επιχειρούσε να διασφαλίσει αυτόν τον στόχο, καθώς οι πιθανότητες επιβίωσης και των δύο διαστημοπλοίων εθεωρούντο πολύ χαμηλές. O Σταμάτης Κριμιζής έξω από το γραφείο του στην Ακαδημία Αθηνών στου Παπάγου (Γιώργος Οικονομόπουλος) Το μακρύ ταξίδι Παρά τις προβλέψεις, τα δύο διαστημόπλοια λειτούργησαν επιτυχώς, ενώ τα προγραμματισμένα 4 χρόνια των αποστολών επεκτάθηκαν σε 45 χρόνια συνεχούς εξερεύνησης, όχι μόνο του Δία και του Κρόνου, αλλά και του Ουρανού και του Ποσειδώνα το 1986 και 1989 αντιστοίχως. Το 1989 οι αποστολές Voyager επαναπροσδιορίστηκαν ως «Διαστρική Αποστολή Voyager» με αντικειμενικό σκοπό την πιθανή ανακάλυψη του μέχρι τότε άγνωστου συνόρου μεταξύ της ηλιακής ατμόσφαιρας, του αποκαλούμενου ηλιακού ανέμου, και του Γαλαξία. Αυτό επιτεύχθηκε τελικά ύστερα από 23 χρόνια, τον Αύγουστο του 2012, σε απόσταση 18,3 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, με το Voyager 1 να ταξιδεύει με ταχύτητα 61.200 χλμ. την ώρα από το 1989! Η έξοδος του Voyager 2 στον Γαλαξία πραγματοποιήθηκε λίγα χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 2018. Σήμερα το Voyager 1 βρίσκεται σε απόσταση 24 δισεκατομμυρίων χλμ., με το σήμα του ραδιοπομπού του ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός να χρειάζεται 22 ώρες και 5 λεπτά για να φτάσει στη Γη (για σύγκριση, το φως από τον Ηλιο φτάνει στη Γη σε περίπου 8,3 λεπτά). Ενας ανεπανάληπτος (ακόμη) άθλος Στο γράφημα που προετοιμάστηκε από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) για τον εορτασμό της 45ης επετείου από την εκτόξευση των Voyager παρουσιάζονται συνοπτικά οι σημαντικότερες ανακαλύψεις που πραγματοποίησαν οι αποστολές, μεταξύ των οποίων είναι οι εμβληματικές εικόνες των απώτερων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, καθώς και η θέση των δύο διαστημοπλοίων έξω από τη λεγόμενη ηλιόσφαιρα, μιας εκτεταμένης περιοχής στο διάστημα, εντός της οποίας κυριαρχεί το αποτύπωμα της ηλιακής δραστηριότητας. Τα διαστημόπλοια Voyager είναι τα πρώτα ανθρώπινα κατασκευάσματα που έχουν ξεπεράσει το προστατευτικό «κουκούλι» της ηλιόσφαιρας που περιλαμβάνει όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και έχουν εξέλθει στον μεσοαστρικό χώρο, πέρα από την άμεση επιρροή του ηλιακού μαγνητικού πεδίου. Πρόκειται για έναν πραγματικό άθλο που δεν αναμένεται να επαναληφθεί για τουλάχιστον τρεις ακόμα δεκαετίες. Αποτίμηση εκ των έσω Το ιστορικό αυτό βήμα του ανθρώπου πέρα από το ηλιακό σύστημα οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: πρώτον ότι κάθε 175 χρόνια η διάταξη των απώτερων πλανητών (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) είναι τέτοια που να επιτρέπει τη χρήση της βαρύτητάς τους για την επιτάχυνση του διαστημοπλοίου. Δεύτερον, ότι η τεχνολογία είχε προοδεύσει αρκετά ώστε να επιτρέπει τον σχεδιασμό και υλοποίηση των αποστολών με σχετικά καλές πιθανότητες μερικής ή και ολικής επιτυχίας. Ο σχεδιασμός των διαστημοπλοίων Voyager άρχισε το 1972, ύστερα από μια ανταγωνιστική διαδικασία που διεξήγαγε η NASA για την επιλογή των πειραμάτων που θα ήταν καταλληλότερα για την εξερεύνηση των πλανητών του ηλιακού συστήματος καθώς και του διαπλανητικού χώρου. Η συσκευή του πειράματος LECP των Voyager αναπτύχθηκε από την ομάδα του δρ. Κριμιζή (NASA) Από την εποχή εκείνη διατηρώ το ιδιαίτερα τιμητικό προνόμιο να ηγούμαι της ομάδας των πειραμάτων LECP (Low Energy Charged Particle) που αφορούν την εξερεύνηση των σωματιδίων χαμηλής ενέργειας που παγιδεύονται στα μαγνητικά πεδία των πλανητών, καθώς και αυτών στον διαπλανητικό χώρο. Εφέτος συμπλήρωσα 50 χρόνια υπηρεσίας στην ηγετική ομάδα των αποστολών Voyager. Οι παρατηρήσεις του LECP έχουν καταλήξει σε εκατοντάδες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, δεκάδες μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικά και χιλιάδες παρουσιάσεις σε συνέδρια ανά την υφήλιο. Τα τελευταία χρόνια το Γραφείο Διαστημικής Ερευνας και Τεχνολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, με πρωτεργάτη τον συνεργάτη μου δρα Κώστα Διαλυνά, έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ανάλυση των δεδομένων του LECP από τον μεσοαστρικό χώρο, σε συνεργασία με σημαντικούς/ές ερευνητές/ερευνήτριες στον κλάδο από το Johns Hopkins University/Applied Physics Laboratory και άλλα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Συλλογή… γνώσεων! Το σύνολο των ανακαλύψεων των Voyager έχουν αλλάξει ριζικά τις γνώσεις μας για τους απώτερους πλανήτες: από την παρατήρηση των ηφαιστείων της Ιούς και τον υπόγειο ωκεανό της Ευρώπης (φεγγάρια του Δία), τις καταιγίδες στον Κρόνο και τη «ρύπανση» της ατμόσφαιρας από υδρογονάνθρακες του μεγαλύτερου δορυφόρου του Τιτάνα, τους δακτυλίους του Ουρανού και του Ποσειδώνα, έως και τα «κρυο-ηφαίστεια» του δορυφόρου του τελευταίου, Τρίτωνα, σε θερμοκρασία -235 βαθμών Κελσίου. Τα Voyager έχουν συμβάλει καθοριστικά στην αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων αναφορικά με τη γνώση μας για τους απώτερους πλανήτες από το τέλος του 20ού αιώνα. Γι’ αυτό και η αποστολή των Voyager θεωρείται ως η πλέον σημαντική του προηγούμενου αιώνα, μια πραγματική οδύσσεια.Σήμερα λαμβάνουμε δεδομένα από τα Voyager περίπου 8 με 10 ώρες την ημέρα, κάνοντας χρήση των μεγαλύτερων κεραιών που διαθέτει η NASA, διαμέτρου 70 μέτρων. Αξίζει να σημειωθεί πως η ροή είναι πολύ χαμηλή, 160 bits το δευτερόλεπτο, δηλαδή εκατοντάδες χιλιάδες φορές μικρότερη από αυτήν ενός κινητού τηλεφώνου. Η ισχύς του σήματος που φτάνει στην κεραία είναι περίπου ένα χιλιοστό του τρισεκατομμυρίου του watt (μεταφορά ενέργειας ανά μονάδα χρόνου), ενώ όταν εκπέμπεται από το διαστημόπλοιο είναι 22 watt. Βέβαια η απόσταση των Voyager από τη Γη είναι αρκετά μεγάλη, 24 δισεκατομμύρια χλμ., δηλαδή περίπου 159,3 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση μεταξύ της Γης και του Ηλιου. Επιπλέον η κεραία του διαστημοπλοίου συνεχίζει να στοχεύει τη Γη με μεγάλη ακρίβεια, περίπου 0,000001 της μοίρας. Με άλλα λόγια, η λήψη των δεδομένων δεν είναι μια τετριμμένη υπόθεση. Παρά τις αντικειμενικές τεχνικές προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, οι αποφάσεις της επιστημονικής ομάδας των Voyager στην τελευταία συνεδρίασή μας, που πραγματοποιήθηκε στις 22-23 Αυγούστου 2022, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη διατήρηση της επικοινωνίας μας με τα Voyager μέχρι και το έτος 2027, δηλαδή 50 χρόνια μετά την εκτόξευσή τους.Τέλος, καθώς τα Voyager θα συνεχίσουν το ταξίδι τους μακριά από το ηλιακό μας σύστημα «εσαεί», ο εκλιπών αστρονόμος Carl Sagan και οι συνεργάτες του είχαν προβλέψει την κατασκευή ενός ψηφιακού δίσκου, ο οποίος τοποθετήθηκε και στα δύο διαστημόπλοια και περιέχει εικόνες ανθρώπων, ζώων, δείγματα μουσικής από τη Γη, καθώς και μηνύματα σε διάφορες γλώσσες. Το ηχητικό μήνυμα στα αρχαία ελληνικά έχει ως εξής: «Οἵτινές ποτ’ ἔστε χαίρετε! Εἰρηνικῶς πρὸς φίλους ἐληλύθαμεν φίλοι». Φεβρουάριος 1979. Επιστήμονες εξετάζουν τα πρώτα στοιχεία που έστειλε το διαπλανητικό διαστημόπλοιο Voyager 1 από τον πλανήτη Δία στη γη. Όρθιος με τη γραβάτα, ο Δρ. Σταμάτης Κριμιζής. https://www.in.gr/2023/01/23/b-science/gnomes/stamatis-krimizis-45xroni-odysseia-ton-voyager/

Ανταρκτική: Εντοπίστηκε νέα αποικία αυτοκρατορικών πιγκουίνων Η νέα αποικία ανεβάζει σε 66 τον αριθμό των ομάδων αυτοκρατορικών πιγκουίνων που έχουν εντοπιστεί στην Ανταρκτική, οι μισές από τις οποίες χάρη σε δορυφορικές εικόνες. Βρετανοί επιστήμονες ανακοίνωσαν σήμερα ότι εντόπισαν στην Ανταρκτική, μια νέα αποικία αυτοκρατορικών πιγκουίνων, ενός είδους που απειλείται ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή, χάρη σε δορυφορικές εικόνες.Η ομάδα έρευνας εντόπισε αυτή την αποικία των 500 πιγκουίνων χάρη στις σκούρες κηλίδες που αφήνουν τα περιττώματα των ζώων πάνω στον πάγο, οι οποίες ήταν εμφανείς σε δορυφορικές εικόνες, εξήγησε η British Antarctic Survey, ένας βρετανικός οργανισμός έρευναςΗ νέα αποικία ανεβάζει σε 66 τον αριθμό των ομάδων αυτοκρατορικών πιγκουίνων που έχουν εντοπιστεί στην Ανταρκτική, οι μισές από τις οποίες χάρη σε δορυφορικές εικόνες. «Συναρπαστική ανακάλυψη, αλλά…» «Είναι μια συναρπαστική ανακάλυψη (…) αλλά δεν αποτελεί καλό νέο (…) αυτή η αποικία είναι μικρή και βρίσκεται σε μια περιοχή που επηρεάζεται πολύ από το λιώσιμο των πάγων», εξήγησε ο καθηγητής Πίτερ Φρέτγουελ ο οποίος ήταν επικεφαλής των ερευνών του British Antarctic Survey.Οι αυτοκρατορικοί πιγκουίνοι ζουν και αναπαράγονται στην Ανταρκτική και πρόσφατα προστέθηκαν στον κατάλογο με τα απειλούμενα είδη της αμερικανικής αρχής αρμόδιας για την προστασία της πανίδας.Η κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των πάγων θέτουν σε κίνδυνο τις περιοχές στις οποίες αναπαράγονται οι αυτοκρατορικοί πιγκουίνοι, ενώ η οξείδωση των ωκεανών απειλεί κάποια είδη οστρακοειδών από τα οποία τρέφονται.Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι με τον ρυθμό της κλιματική αλλαγής σχεδόν όλοι οι αυτοκρατορικοί πιγκουίνοι θα έχουν εξαφανιστεί ως το τέλος του αιώνα. https://www.tanea.gr/2023/01/20/world/antarktiki-entopistike-nea-apoikia-aytokratorikon-pigkouinon/