Δροσος Γεωργιος

Η αιώνια επιστροφή του Νίτσε και οι εγκέφαλοι Μπόλτσμαν Σε γενικές γραμμές, οι κοσμολογικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: (α) στις θεωρίες του «αναδυομένου σύμπαντος», οι οποίες υποστηρίζουν ότι το σύμπαν ξεφύτρωσε ξαφνικά σε κάποια στιγμή του παρελθόντος και έκτοτε εξελίσσεται (β) στις θεωρίες του «σταθερού σύμπαντος», στις οποίες το σύμπαν παραμένει αμετάβλητο και (γ) στις θεωρίες του «επαναλαμβανόμενου σύμπαντος», όπου εντάσσονται κοσμολογίες με επαναλαμβανόμενες περιόδους δημιουργίας, εξέλιξης και καταστροφής. Σήμερα κυριαρχεί η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης που ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Παραδόξως οι θεμελιωτές του μοντέλου της Μεγάλης Έκρηξης – ο Φρίντμαν, ο Λεμέτρ, ο Αϊνστάιν, ο Βίλεμ ντε Σίτερ και ο Γκάμοφ – δεν ήταν πεπεισμένοι ότι το μοντέλο της Μεγάλης Έκρηξης ανήκει στην συγκεκριμένη κατηγορία. Υπήρχε όχι μόνο διχογνωμία σχετικά με τις συνέπειες του μοντέλου σε ό,τι αφορά την αρχή του χώρου και του χρόνου αλλά και μια εμμονή στην κυκλική προσέγγιση.Την κυκλική εξέλιξη του σύμπαντος συναντάμε στην αρχαία ινδουιστική κοσμολογία και στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία όπου σύμφωνα με την ιδέα της εκπύρωσης των Στωϊκών, το σύμπαν γεννιέται και καταστρέφεται μέσα σε μια κολοσσιαία πύρινη κόλαση, ενώ μεσολαβεί μια φυσικολογική περίοδος εξέλιξης. Η αιώνια επιστροφή του Νίτσε. Η ιδέα του επαναλαμβανόμενου σύμπαντος εμφανίζεται ξανά προς το τέλος του 19ου αιώνα στα έργα του Γερμανού φιλοσόφου Φρήντριχ Νίτσε, με την έννοια του αιώνιου γυρισμού (ή αιώνιας επιστροφής). Αφού o χρόνος είναι απειρος και η ύλη είναι πεπερασμένη, αναγκαστικά λοιπόν κάποια στιγμή στο μέλλον όλοι οι σημερινοί συνδυασμοί της ύλης θα επανέλθουν ίδιοι και απαράλλαχτοι. Αυτό που ζούμε τώρα, αυτή τη στιγμή, θα ξανασυμβεί στο μέλλον˙ κι όχι μονάχα μια φορά, αλλά αναρίθμητες φορές! Έτσι και τα πιο εφήμερα γίνονται αιώνια, κι η πιο ασήμαντη πράξη αποκτά ανυπολόγιστη σημασία! Ο Νίτσε παρουσίασε την έννοια της «αιώνιας επιστροφής» για πρώτη φορά σαν ένα «νοητικό πείραμα», στον αφορισμό §341 του βιβλίου του “Χαρούμενη Επιστήμη”: ‘Κι αν μια μέρα ή μια νύχτα, ερχόταν ένας δαίμονας και γλιστρούσε μέσα στην υπέρτατη μοναξιά σου και σούλεγε: «Αυτή τη ζωή, όπως την έζησες και την ζεις ως τα τώρα, πρέπει να την ξαναρχίσεις από την αρχή, και να την ξαναρχίζεις αδιάκοπα˙ χωρίς τίποτα το καινούργιο˙ αντίθετα, μάλιστα! Ο παραμικρός πόνος, η παραμικρή ευχαρίστηση, η παραμικρή σκέψη, ο παραμικρός στεναγμός, όλα όσα ένιωσες στη ζωή σου θα ξαναρθούν, κάθε τι το άρρητα μεγάλο και το άρρητα μικρό που έχει μέσα της, όλα θα ξαναρθούν, και θα ξαναρθούν με την ίδια σειρά, με την ίδια ανελέητη διαδοχή…. κι αυτή η αράχνη θα ξαναρθεί, κι αυτό το σεληνόφωτο ανάμεσα στα δέντρα, κι αυτή η στιγμή, κι εγώ ο ίδιος! Η αιώνια κλεψύδρα της ζωής θα ξαναγυρίζει ακατάπαυστα, κι εσύ μαζί της, απειροελάχιστη σκόνη των σκονών!»… Δεν θάπεφτες κατάχαμα, δεν θάτριζες τα δόντια σου και δεν θα καταριώσουν αυτό το δαίμονα; Εκτός πια, αν έχεις ζήσει κάποια θαυμαστή στιγμή, οπότε θα του απαντούσες: «Είσαι θεός˙ ποτές μου δεν άκουσα τόσο θείο λόγο!» Κι αν σου γινόταν έμμονη αυτή η σκέψη, ίσως θα σε μεταμόρφωνε, κι ίσως και να σ’ εκμηδένιζε˙ και θ’ αναρωτιώσουν για το κάθε τι: «Το θέλεις αυτό; το ξαναθέλεις; μια φορά; πάντα; επ’ άπειρον;» κι αυτό το ερώτημα θα βάραινε επάνω σου με αποφασιστικό και τρομερό βάρος! Ή πάλι, Άχ πόσο θάπρεπε ν’ αγαπάς τον εαυτό σου και τη ζωή, ώστε να μην ποθείς πια τίποτ’ άλλο απ’ αυτή την υπέρτατη κι αιώνια διαβεβαίωση!‘ Aργότερα η «αιώνια επιστροφή» εμφανίζεται στο «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» , ως η θεμελιώδης ιδέα του έργου: «… κ’ η ιδέα αυτή θα είναι, στο εξής, ο τελευταίος λόγος του Ζαρατούστρα: θα ξανάρθω, μ’ αυτόν τον ήλιο, μ’ αυτή την γη, όχι γιά μια νέα ζωή ή για μιά καλύτερη ζωή ή για μια ζωή όμοια με τούτη, αλλά γι’ αυτή την ίδια τη ζωή, ταυτόσημη μέσα στα πιό μεγάλα όπως και στα πιο μικρά πράγματα: και θα διδάξω, για μιάν ακόμη φορά την Αιώνια Επιστροφή.» Μπόλτσμαν και Πουανκαρέ Εξαιτίας της «αιώνιας επιστροφής» ο Νίτσε σχεδίαζε να αφιερώσει αρκετά χρόνια στη μελέτη των φυσικών επιστημών(5). Μάλλον, δεν ήταν τυχαίο το «Ζήτω η Φυσική!», με το οποίο αρχίζει την ενότητα §335 στην «Χαρούμενη Επιστήμη», ενώ μερικά χρόνια αργότερα έγραφε στο «Περί της Γενεαλογίας της Ηθικής» για τον σκοπό της επιστήμης στην σύγχρονη εποχή: «Όλες οι επιστήμες πρέπει να προετοιμάζουν το δρόμο για το μελλοντικό έργο των φιλοσόφων». Σύμφωνα με τον ίδιο τον Νίτσε η υπόθεση της ‘αιώνιας επιστροφής’ είναι η πιο επιστημονική από όλες τις πιθανές υποθέσεις(4). Στην αρχή τουλάχιστον, είχε σκοπό να στηρίξει την ιδέα της ‘αιώνιας επιστροφής’ στην ατομική θεωρία και επιθυμούσε να αποκτήσει τα πνευματικά εργαλεία που θα του επέτρεπαν να την θεμελιώσει επιστημονικά. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ, κυρίως λόγω της περιπέτειάς του με την Lou von Salomé. Έτσι, παρέμεινε στην ποιητική περιγραφή της φιλοσοφικής του έννοιας χωρίς να δώσει κάποια περαιτέρω επιστημονική ερμηνεία.Αυτό έγινε κατά κάποιον τρόπο πραγματικότητα, μέσα από τις θεωρίες δύο φυσικών, του συνομήλικού του Λούντβιχ Μπόλτσμαν και του κατά δέκα χρόνια νεώτερού του Ανρί Πουανκαρέ. Λούντβιχ Μπόλτσμαν (1844-1906) Η «αιώνια επιστροφή» φαίνεται εκ πρώτης όψεως να αντιφάσκει με τον 2ο νόμο της θερμοδυναμικής και το βέλος του χρόνου που καθορίζεται από αυτόν. Ο 2ος θερμοδυναμικός νόμος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας του κόσμου, ώστε, αν δεν υπάρχει πια τρόπος να αυξηθεί η εντροπία, πλέον δεν μπορεί να συμβεί το οτιδήποτε. Δεν είναι πλέον δυνατόν να υπάρξει οποιαδήποτε οργανωμένη δομή, δεν είναι δυνατόν να λάβει χώρα η οποιαδήποτε εξέλιξη, ούτε και οποιαδήποτε ουσιαστική διεργασία. Μια αναγκαία προϋπόθεση για να συμβεί πρακτικά το οτιδήποτε είναι να υπάρχει μετακίνηση ενέργειας από το ένα μέρος στο άλλο. Αν η εντροπία δεν μπορεί να αυξηθεί, τότε η ενέργεια δεν μπορεί να μεταφερθεί από το ένα μέρος στο άλλο δίχως να επιστρέψει αμέσως πίσω, απαλείφοντας οτιδήποτε θα μπορούσε φαινομενικά να έχει συμβεί, έστω και κατά τύχη. Δεν μπορεί να υπάρξει βαθμίδωση της ενέργειας σε ένα σύμπαν που πλέον είναι απλώς μια γιγάντια θερμική δεξαμενή. Η αύξηση της εντροπίας του σύμπαντος το οδηγεί στο τέλος της εξέλιξής του, στον Θερμικό Θάνατο.Όμως η Στατιστική Μηχανική που στην ουσία ξεκίνησε με τον Μπόλτσμαν εισάγει ένα «παραθυράκι». Η διαρκής αύξηση της εντροπίας αποτελεί έναν αναπόδραστο νόμο του σύμπαντος: Τυπικά, αυτό ισχύει μόνο κατά μέσο όρο σε επαρκώς μεγάλες κλίμακες. Όμως αν περιμένετε αρκετά, κατά καιρούς κάποιες απρόβλεπτες διακυμάνσεις μετατοπίζουν αυθόρμητα (και τυχαία) κάποιο τμήμα του συστήματος σε μια κατάσταση χαμηλότερης εντροπίας.Η ιδέα δεν είναι τόσο εξωφρενική όσο ακούγεται. Σύμφωνα με μια από τις αρχές της στατιστικής μηχανικής, οποιαδήποτε διάταξη στην οποία έχει ήδη βρεθεί ένα σύστημα σωματιδίων, αν περιμένετε αρκετά, είναι δυνατόν να επαναληφθεί. Ας υποθέσουμε ότι έχετε ένα κουτί γεμάτο αέριο αποτελούμενο από μόρια που εκτελούν τυχαίες κινήσεις, και σε μια δεδομένη στιγμή τα βγάζετε φωτογραφία, σημειώνοντας τις θέσεις τους. Αν συνεχίσετε να παρακολουθείτε το κουτί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, εν καιρώ θα δείτε τα σωματίδια να καταλαμβάνουν πάλι τις ίδιες αυτές θέσεις. Όσο πιο απίθανη η διάταξη, τόσο περισσότερος χρόνος θα χρειαστεί, οπότε ένα πολύ σπάνιο γεγονός, όπως, για παράδειγμα, η συγκέντρωσή τους στην κάτω δεξιά γωνία του κουτιού, θα πάρει περισσότερο χρόνο να επαναληφθεί – θεωρητικά, όμως, είναι απλώς θέμα χρόνου. Κι αυτό διατυπώθηκε για πρώτη φορά έμμεσα από τον Μπολτσμαν στο άρθρο του ‘On Certain Questions of the Theory of Gases’ (Nature, Feb 28, 1895, p413) και πιο το ξεκάθαρα με θεώρημα επανάληψης του Πουανκαρέ(6): «Ένα σύστημα πεπερασμένης ενέργειας, περιορισμένο σε έναν πεπερασμένο όγκο, μετά από ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση». Ανρί Πουανκαρέ (1854-1912) Aν έχετε στη διάθεσή σας άπειρο χρόνο, η οποιαδήποτε κατάσταση στην οποία μπορεί να βρεθεί ένα σύστημα είναι μια κατάσταση στην οποία ΟΝΤΩΣ θα βρεθεί, άπειρες φορές – χωρίς να παραβιάζεται ο 2ος νόμος της θερμοδυναμικής, με τον χρόνο μεταξύ επαναλήψεων να καθορίζεται από το πόσο σπάνια ή ιδιαίτερη είναι αυτή η διάταξη. Οι κβαντικές διακυμάνσεις και οι εγκέφαλοι Μπόλτσμαν Και στην σύγχρονη φυσική διατυπώνονται ορισμένα κοσμολογικά μοντέλα που οδηγούν στην ιδέα της «αιώνιας επιστροφής». Ο κοσμολόγος Andreas Albrecht είχε διατυπώσει την ιδέα της κατάστασης ισορροπίας De Sitter, σύμφωνα με την οποία η προέλευση του σύμπαντός μας, και όλων όσα συμβαίνουν μέσα σ’ αυτό, μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα τυχαίων διακυμάνσεων μέσα σε ένα αέναα διαστελλόμενο σύμπαν, το οποίο περιλαμβάνει μόνο μια κοσμολογική σταθερά. Περιστασιακά, το σύμπαν μεταβαίνει, μέσω μιας διακύμανσης, από την κατάσταση θερμικής δεξαμενής σε μια αρχική κατάσταση πολύ χαμηλής εντροπίας, κι έπειτα αρχίζει να εξελίσσεται (αυξάνοντας την εντροπία του) μέχρι που φτάνει στον Θερμικό Θάνατό του, επανερχόμενο στο σύμπαν υποβάθρου De Sitter. Άλλες φορές πάλι, η διακύμανση δεν οδηγεί σε μια Μεγάλη Έκρηξη, απλώς αναπαράγει αυτή την στιγμή που διαβάζετε αυτές τις λέξεις. Την τωρινή στιγμή – και κάθε άλλη στιγμή της ζωής σας και της ζωής όλων των άλλων. Οι Anthony Aguirre , Sean M. Carroll , Matthew C. Johnson υπολόγισαν ότι, αν ήσασταν διατεθειμένοι να περιμένετε για χρονικό διάστημα περίπου ίσο με ένα τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια φορές την ηλικία του σύμπαντος, θα μπορούσατε να δείτε ένα πιάνο να να συναρμολογείται αυθόρμητα σε ένα φαινομενικά άδειο κουτί!Όμως τα σενάρια αναγέννησης μέσω μιας κβαντικής διακύμανσης, ‘τερματίζουν’ με την υπόθεση των αποκαλούμενων Εγκεφάλων Μπόλτσμαν. Η ιδέα είναι πως, αν γίνεται ένα ολοκλήρο σύμπαν να εμφανιστεί από το κενό μέσω μιας κβαντικής διακύμανσης, είναι πολύ πιο πιθανόν να εμφανιστεί ένας και μοναδικός ανθρώπινος εγκέφαλος, ο οποίος περιέχει όλες σου τις αναμνήσεις και φαντάζεται πως κατοικεί μέσα σε ένα απόλυτα λειτουργικό κόσμο, και αυτή τη στιγμή διαβάζει αυτές τις γραμμές στο κινητό του! Αυτός ο ατυχής εγκέφαλος είναι καταδικασμένος να εξαφανιστεί πάλι στο κενό μέσω μιας κβαντικής διακύμανσης, σχεδόν αμέσως μετά τη δημιουργία του. Στατιστικά, ένας εγκέφαλος Μπόλτσμαν είναι πολύ πιο πιθανότερο να εμφανιστεί σε σχέση με ένα ολόκληρο σύμπαν, οπότε, αν θέλουμε να δομήσουμε το σύμπαν μας χρησιμοποιώντας κβαντικές διακυμάνσεις, πρέπει να αποδεχτούμε ότι είναι πολύ πιθανότερο όλα αυτά που βιώνουμε … απλά να τα φανταζόμαστε.H δυνατότητα ύπαρξης διακυμάνσεων τύπου Εγκεφάλων Μπόλτσμαν διαταράσσει τόσο πολύ την όποια λογική εικόνα έχουμε για το σύμπαν, ώστε ο Sean Carroll την περιέγραψε ως «γνωστικά ασταθή». Κοινώς, το θέμα δεν είναι ότι δεν μπορεί να ισχύει, αλλά ότι, αν όντως ισχύει, τότε τίποτα δεν βγάζει νόημα και μπορούμε κάλλιστα να παραιτηθούμε από την προσπάθεια κατανόησης του σύμπαντος. βιβλιογραφία (1) Katie Mack, «Το τέλος των πάντων, σύμφωνα με την αστροφυσική» , μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης, πρόλογος: Διονύσης Π. Σιμόπουλος, εκδόσεις μεταίχμιο, 2021 (2) Φρ. Νίτσε, «Χαρούμενη Επιστήμη», μετάφραση Μίνας Ζωγράφου, εκδόσεις ΔΑΡΕΜΑ, 1961 (3) Φρ. Νίτσε, «Έτσι μίλησεν ο Ζαρατούστρα (Τάδε έφη Ζαρατούστρα)», Εισαγωγή, μετάφραση Άρη Δικταίου, εκδόσεις Δωδώνη, 2005. (4) Nietzsche’s Last Twenty Two Notebooks (5) Juliano C. S. Neves, Nietzsche for physicists (6) Ο «αιώνιος γυρισμός» του Νίτσε και το «θεώρημα επανάληψης» του Πουανκαρέ, 2011 (7) Πολ Τ. Στάινχαρντ και Νιλ Τούροκ, «Αέναο σύμπαν, Τι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη», εκδόσεις ΑΒΓΟ, 2008 Φρήντριχ Νίτσε (1844-1900) Λούντβιχ Μπόλτσμαν (1844-1906) Ανρί Πουανκαρέ (1854-1912)

Η αρχή διατήρησης της ενέργειας στο διαστελλόμενο σύμπαν Παράξενο αλλά αληθινό: η ενέργεια δεν διατηρείται στο διαστελλόμενο σύμπαν Στο σχολείο οι μαθητές μαθαίνουν ότι η ενέργεια μπορεί να αλλάζει μορφές, αλλά ποτέ δεν δημιουργείται εκ του μηδενός, ούτε εξαφανίζεται. Πρόκειται για την αρχή διατήρησης της ενέργειας, έναν από τους θεμελιώδεις νόμους της φυσικής που καθορίζουν την πραγματικότητά μας. Γι αυτό, ο ισχυρισμός ότι «η ενέργεια δεν διατηρείται στο διαστελλόμενο σύμπαν» ακούγεται περίεργα και μας προκαλεί δυσφορία. Όμως είναι αληθινός. Συμμετρίες και Αρχές Διατήρησης Αρχές όπως η «διατήρηση της ενέργειας», η «διατήρηση της ορμής» και η «διατήρηση της στροφορμής» είναι ακρογωνιαίοι λίθοι των φυσικών θεωριών, από τη Νευτώνεια μηχανική μέχρι την κβαντική ηλεκτροδυναμική και πέρα από αυτή. Ισχύουν, π.χ. για τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, αλλά και για τις συγκρούσεις των σωματιδίων που πραγματοποιούνται στους γήινους επιταχυντές. Αλλά αυτοί δεν είναι απλά κάποιοι νόμοι που επιβεβαιώνουν οι παρατηρήσεις μας. Είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια ορισμένων συμμετριών που απαιτείται από το περίφημο θεώρημα της Nέδερ. Έμι Νέδερ Το 1915 εκτός από τη δημοσίευση της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν, η οποία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπαμε τη βαρύτητα, τον χωροχρόνο και τη συμπεριφορά του ίδιου του σύμπαντος, συνέβη και κάτι συναρπαστικό στον κόσμο των μαθηματικών. Η απόδειξη ενός πολύ σημαντικού θεωρήματος από την Emmy Noether, στο οποίο αρχικά δεν δόθηκε μεγάλη σημασία. Σύμφωνα με το θεώρημα αυτό, κάθε συμμετρία της φύσης συνεπάγεται και έναν νόμο διατήρησης, ενώ πίσω από κάθε νόμο διατήρησης αποκαλύπτεται μία συμμετρία. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι φυσικοί νόμοι έχουν την ίδια μορφή σε διαφορετικούς τόπους (συμμετρία στη μετατόπιση στον χώρο) συνεπάγεται τη διατήρηση της ορμής. Με παρόμοιο τρόπο, το γεγονός ότι οι φυσικοί νόμοι παραμένουν ίδιοι κάτω από περιστροφές στον χώρο έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση της στροφορμής. Ήταν η εποχή που ο Ντέιβιντ Χίλμπερτ ένας από τους κορυφαίους μαθηματικούς του 20ου αιώνα, ασχολήθηκε με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, υποστηρίζοντας ότι η φυσική είναι υπερβολικά δύσκολη για να την διεκπεραιώνουν οι ίδιοι οι φυσικοί! Στις 23 Ιουλίου 1918, η Emmy Noether θα παρουσίαζε την εργασία της (που είχε ήδη δημοσιευτεί το 1915) στη Γερμανική Μαθηματική Εταιρεία. Όμως δεν της επετράπη να την παρουσιάσει η ίδια, (λόγω φύλου και της μικρής της ηλικίας). Η παρουσίαση έγινε από τον μεγάλο μαθηματικό Felix Klein (γνωστός στους περισσότερους από τη φιάλη Klein). Σύμφωνα με το θεώρημα της Noether λοιπόν, ποια είναι η συμμετρία που οδηγεί στην διατήρηση της ενέργειας; Είναι η συμμετρία στις χρονικές μετατοπίσεις. Σε πιο θεμελιώδες επίπεδο ο νόμος αυτός ισχύει σε ένα φυσικό σύστημα, όταν υπάρχει μια υποκείμενη συμμετρία στην οποία υπακούει το σύστημα: την συμμετρία της ομοιογένειας του χρόνου – το φυσικό σύστημα παραμένει το ίδιο από τη μια χρονική στιγμή στην άλλη. Αυτή είναι και μια ιδιότητα όλων των νόμων της κβαντικής φυσικής, η οποία περιγράφει τον μικρόκοσμο, τα στοιχειώδη σωματίδια καθώς και όλα τα κβαντικά πεδία. Διέπει τα απομονωμένα σωματίδια, αλλά και τα σωματίδια που αλληλεπιδρούν. Διέπει την δημιουργία και τον εξαύλωση ζευγών σωματιδίων-αντισωματιδίων. Και διέπει κάθε βαρυτική μέτρηση που έχουμε πραγματοποιήσει ποτέ, στη Γη, στο ηλιακό σύστημα, ακόμη και στον Γαλαξία μας. Η ενέργεια στο διαστελλόμενο σύμπαν Εφόσον λοιπόν οι νόμοι της φυσικής παραμένουν αμετάβλητοι με το χρόνο σε ένα φυσικό σύστημα, τότε η ενέργεια θα διατηρείται σ’ αυτό το σύστημα. Αλλά σύμφωνα με τη Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν αυτό ισχύει μόνο σε έναν χωροχρόνο που έχει μια στατική, αμετάβλητη δομή με το χρόνο. Αν το μόνο που υπήρχε ήταν μια μόνο σημειακή μάζα, η δομή του σύμπαντος δεν θα άλλαζε με την πάροδο του χρόνου. Θα μπορούσε απλώς να περιγραφεί με μια ακριβή λύση: τον χωρόχρονο Schwarzschild. Αν γράψετε τις εξισώσεις που διέπουν αυτό το σενάριο, οι συντεταγμένες, οι νόμοι και οι κανόνες του χωροχρόνου σας δεν αλλάζουν. Επειδή είναι αμετάβλητες στις χρονικές μετατοπίσεις, αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια πρέπει να διατηρείται. Δυστυχώς όμως για τους λάτρεις της διατήρησης ενέργειας, αυτό δεν ισχύει πλέον όταν το σύμπαν διαστέλλεται. Το σύμπαν είναι διαφορετικό από τη μια στιγμή στην άλλη, κι αυτό έχει πραγματικές και μετρήσιμες κοσμικές επιπτώσεις. Στο πραγματικό σύμπαν μας, η καμπυλότητα του χωροχρόνου καθορίζεται από την παρουσία και την κατανομή της ύλης και της ενέργειας. Σύμφωνα με τον John Archibald Wheeler, ο χωροχρόνος λέει στην ύλη πως να κινηθεί και η ύλη λέει στον χωροχρόνο πώς να καμπυλωθεί. Αν το σύμπαν μας στη μεγαλύτερη από τις κοσμικές κλίμακες έχει ομοιόμορφα κατανεμημένη την ύλη και την ενέργεια, τότε ο χωροχρόνος που το περιγράφει δεν είναι πλέον Schwarzschild, ούτε είναι στατικός και αμετάβλητος. Αντίθετα, αυτός ο χωροχρόνος είναι γνωστός ως χωροχρόνος Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker (FLRW) και το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι ότι πρέπει είτε να διαστέλλεται είτε να συστέλλεται με το χρόνο. Όλες οι στατικές λύσεις είναι εγγενώς ασταθείς. Οι φυσικοί μπορούν να δούν και να μετρήσουν την διαστολή του σύμπαντος. Αφού το σύμπαν – μέσω της ίδιας της πράξης της διαστολής – δεν είναι πλέον το ίδιο ανά πάσα στιγμή, αυτό σημαίνει ότι δεν είναι αναλλοίωτο στις χρονικές μετατοπίσεις της Noether. Κι αυτό έχει επιπτώσεις στο μέγεθος της ενέργειας του σύμπαντος. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο η κοσμική διαστολή επηρεάζει τον υπολογισμό της ενέργειας, εξαρτάται από το αν αναφερόμαστε στην ενέργεια που αντιστοιχεί στην ύλη ή στην ενέργεια που αποδίδεται στην ακτινοβολία. Καθώς το σύμπαν διαστέλλεται οποιαδήποτε μορφή ακτινοβολίας αυξάνει το μήκος κύματός της και χάνει ενέργεια.(Credit : E. Siegel/Beyond the Galaxy) Χοντρικά, αν έχουμε έναν δεδομένο αριθμό σταθερών σωματιδίων ύλης, τότε είναι εύκολο να δούμε πώς εξελίσσεται το σύμπαν. Έχουμε τρεις διαφορετικές διαστάσεις, και έτσι κάθε φορά που το σύμπαν «διπλασιάζεται» σε κλίμακα λόγω διαστολής, ο όγκος αυξάνεται κατά οκτώ: δύο φορές λόγω του διπλασιασμού της κάθε μίας από τις τρεις διαστάσεις. Ως αποτέλεσμα, η πυκνότητα πέφτει στο ένα όγδοο της αρχικής της πυκνότητας, διατηρώντας σταθερή τη συνολική «μάζα» του σύμπαντος. Τα φωτόνια «κρυώνουν» όσο το σύμπαν διαστέλλεται Αλλά αν έχουμε π,χ. ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ή με άλλα λόγια έναν σταθερό αριθμό φωτονίων – σωματίδια χωρίς μάζα ηρεμίας των οποίων η ενέργεια εξαρτάται από το μήκος κύματος (), – τότε το σύμπαν θα εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά. Και πάλι, έχουμε τρεις διαφορετικές διαστάσεις, κι έτσι καθώς το σύμπαν «διπλασιάζεται» σε κλίμακα, ο όγκος αυξάνεται κατά τον ίδιο συντελεστή οκτώ. Αλλά αυτή τη φορά, καθώς το σύμπαν διπλασιάζεται σε κλίμακα, διπλασιάζεται επίσης και το μήκος κύματος αυτής της ακτινοβολίας, μειώνοντας στο μισό την ενέργεια κάθε κβάντου ακτινοβολίας. Συνδυάζοντας αυτούς τους δυο παράγοντες, η συνολική ενεργειακή πυκνότητα πέφτει στο ένα δέκατο έκτο της αρχικής, προκαλώντας τη μείωση της συνολικής «ενέργειας» του σύμπαντος κατά έναν επιπλέον παράγοντα δύο (η κλίμακα της διαστολής), σε σχέση με την περίπτωση της ύλης. Αυτός ο γρίφος επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο αν θεωρήσουμε ένα σύμπαν σαν το δικό μας: όπου δεν υπάρχουν μόνο ύλη και ακτινοβολία, αλλά και η μυστηριώδης μορφή ενέργειας που προκαλεί την επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος, η σκοτεινή ενέργεια. Η σκοτεινή ενέργεια, εντός των ορίων των παρατηρήσεών μας, συμπεριφέρεται ως κοσμολογική σταθερά, ενεργώντας σαν να έχει σταθερή ενεργειακή πυκνότητα ανεξάρτητα από το πόσο διαστέλλεται ή συστέλλεται το σύμπαν. Ενώ η ύλη (τόσο η κανονική όσο και η σκοτεινή) και η ακτινοβολία γίνονται λιγότερο πυκνές καθώς το σύμπαν διαστέλλεται, η πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας παραμένει σταθερή. (Credit : E. Siegel/Beyond the Galaxy) Για τη σκοτεινή ενέργεια, λοιπόν, καθώς το σύμπαν διπλασιάζεται σε κλίμακα, ο όγκος μιας συγκεκριμένης περιοχής του διαστήματος αυξάνεται κατά οκτώ. Αλλά αυτό δεν έχει καμία επίδραση στην ‘σκοτεινή’ ενεργειακή πυκνότητα. Καθώς το σύμπαν αυξάνεται σε όγκο, η συνολική ποσότητα της σκοτεινής ενέργειας αυξάνεται όσο αυξάνεται ο όγκος: ένα σύμπαν που οκταπλασιάζεται έχει οκταπλάσια ποσότητα σκοτεινής ενέργειας, και καθώς συνεχίζει να διαστέλλεται, η σκοτεινή ενέργεια μέσα στο σύμπαν αυξάνεται επίσης χωρίς όριο. (Αν το σύμπαν συστέλλονταν, τότε η σκοτεινή ενέργεια θα μειωνόταν με αντίστοιχο ρυθμό.) Μπορούμε να ρωτήσουμε, για την περίπτωση της ακτινοβολίας, «Πού πήγε αυτή η ενέργεια;» Και παρομοίως, για τη σκοτεινή ενέργεια, μπορούμε να θέσουμε την αντίθετη ερώτηση: «Από πού προέρχεται η «νέα» ενέργεια που εμφανίζεται;» Η απάντηση είναι απλά πως, η ενέργεια δεν διατηρείται σε ένα διαστελλόμενο σύμπαν. Έχουν διατυπωθεί θεωρητικές προτάσεις που επαναπροσδιορίζουν την ενέργεια για να σώσουν την αρχή διατήρησής της. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα με αυτόν τον επαναπροσδιορισμό: δεν είναι αυστηρός ή ισχυρός. Είναι ένας αυθαίρετος ορισμός. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιλέξουμε έναν τέτοιο συγκεκριμένο «παγκόσμιο ορισμό» για την ενέργεια, εκτός από το γεγονός της ανθρώπινης προκατάληψης να πούμε, «Εντάξει, αφού η ενέργεια πρέπει να διατηρείται, ας την ορίσουμε με αυτόν τον έναν συγκεκριμένο τρόπο για το διαστελλόμενο σύμπαν». Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα με τη διατήρηση της ενέργειας στο διαστελλόμενο σύμπαν δεν είναι ότι η ενέργεια είτε δημιουργείται είτε καταστρέφεται. Το πρόβλημα είναι ότι η ενέργεια δεν ορίζεται μοναδικά σε έναν διαστελλόμενο χωρόχρονο. Μόνο αν έχουμε αναλλοίωτες χρονικές μετατοπίσεις, κάτι που ξεκάθαρα δεν ισχύει στο διαστελλόμενο σύμπαν, μπορεί να οριστεί η ενέργεια. Η μόνη ελπίδα είναι να υπερβούμε τους περιορισμούς της Γενικής Σχετικότητας και να ελπίζουμε ότι κάποια θεωρία της Κβαντικής Βαρύτητας, που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί, θα μας επιτρέψει να ορίσουμε την ενέργεια σε ένα διαστελλόμενο σύμπαν και να προσδιορίσουμε τι είναι – και τι δεν είναι – διατηρήσιμο, άπαξ και δια παντός! Το σύμπαν δεν παραβιάζει το νόμο της διατήρησης ενέργειας. Μάλλον βρίσκεται εκτός της δικαιοδοσίας αυτού του νόμου. πηγές: 1. Beyond The Galaxy: How Humanity Looked Beyond Our Milky Way And Discovered The Entire Universe – Ethan Siegel, 2016, worldscientific.com 2. How do symmetries lead to conservation laws? https://bigthink.com/starts-with-a-bang/symmetries-conservation-laws/ 3. Is the Universe Leaking Energy? – https://www.scientificamerican.com/article/is-the-universe-leaking-energy/ 4. Why and how energy is not conserved in cosmology https://motls.blogspot.com/2010/08/why-and-how-energy-is-not-conserved-in.html 5. Η έκφραση «τα φωτόνια κρυώνουν όσο το σύμπαν διαστέλλεται», περιγράφεται στο κλασικό βιβλίο του Βασίλη Ξανθόπούλου, ‘Περί Αστέρων και Συμπάντων’, ΠΕΚ, 1987, ως εξής: «Την εποχή t 500.000 χρόνια η θερμοκρασία ήταν T 3.000K. To σύμπαν ήταν 1000 φορές μικρότερο απ’ ότι σήμερα (δηλαδή η απόσταση μεταξύ δυο τυχαίων σημείων του ήταν 1000 φορές μικρότερη απ’ ότι είναι σήμερα). Πριν από τη θερμοκρασία αυτή, η ύλη ήταν αρκετά ιοντισμένη, αποτελούμενη ως επί το πλείστον από ελεύθερα ηλεκτρόνια και ιόντα υδρογόνου και ηλίου. Τα φωτόνια αντιδρούσαν με τα φορτισμένα αυτά σωματίδια και η ζωή τους ήταν γεμάτη από συνεχείς απορροφήσεις και επανεκπομπές. Το σύμπαν ήταν αδιαφανές στα φωτόνια, τα οποία λόγω των συνεχών αλληλεπιδράσεων, βρίσκονταν σε θερμική ισορροπία με την ύλη. Σε θερμοκρασία Τ3.000K τα ηλεκτρόνια ενώθηκαν με τα ιόντα και σχημάτισαν ουδέτερους πυρήνες. Έκτοτε το σύμπαν έγινε διαπερατό (διαφανές) στα φωτόνια, τα οποία επηρεάζονται, πλέον, μόνον από τον χώρο αλλά όχι κι από την ύλη του. Λέμε ότι για Τ 3.000K η ύλη διαχωρίζεται (decouples) από την ακτινοβολία ή ότι τα φωτόνια υφίστανται την τελευταία τους σκέδαση (last scattering). Λόγω της διαστολής του σύμπαντος, από την τελευταία τους σκέδαση και μετά, τα φωτόνια «κρυώνουν». Για να καταλάβουμε το φαινόμενο αυτό, φανταζόμαστε ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, που δεν είναι τίποτε άλλο από φωτόνια, σχηματίζει στάσιμα κύματα μέσα σε κάποιο χώρο με γραμμική διάσταση d. Τότε ισχύει nλ=2d, όπου λ είναι το μήκος κύματος της ακτινοβολίας και n ένας ακέραιος αριθμός. Έστω ότι από τότε οι διαστάσεις του σύμπαντος έχουν αυξηθεί, λόγω της διαστολής του, κατά έναν παράγοντα δ, τότε το d της προηγούμενης σχέσης αυξήθηκε κι αυτό κατά τον παράγοντα δ, και επειδή ο αριθμός των στάσιμων κυμάτων n παραμένει σταθερός, το μήκος κύματος λ πρέπει να αυξηθεί κι αυτό κατά τον ίδιο παράγοντα. Αύξηση, όμως, του μήκους κύματος συνεπάγεται ελάττωση της συχνότητας f της ακτινοβολίας, κατά τον ίδιο παράγοντα δ. Επειδή η ενέργεια του φωτονίου είναι hf, όπου h η σταθερά του Planck, και η ισοδύναμή του θερμοκρασία Τ θα είναι T=hf/k, όπου k η σταθερά του Boltzmann, βρίσκουμε ότι η ενέργεια και η θερμοκρασία του φωτονίου ελαττώνονται κατά τον παράγοντα δ της διαστολής του σύμπαντος. Όσο το σύμπαν θα διαστέλλεται, τα φωτόνια θα κρυώνουν. Εφόσον από την εποχή της τελευταίας σκέδασης του φωτός μέχρι σήμερα το σύμπαν έχει μεγαλώσει κατά 1000 φορές, η θερμοκρασία των φωτονίων, αντίστοιχα, έχει ελαττωθεί κατά 1000 φορές περίπου. Αυτή την ακτινοβολία, που συνεχώς κρυώνει, την παρατηρούμε σήμερα ως ακτινοβολία μικροκυμάτων των 3 Κ. Πρόκειται για κοσμική ακτινοβολία, που γεμίζει όλο το σύμπαν, και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1965 από τους Penzias και Wilson.» https://physicsgg.me/2024/03/30/η-αρχή-διατήρησης-της-ενέργειας-στο-δι/

14 δισεκατομμύρια χρόνια κοσμικής εξέλιξης. Την αλματώδη πρόοδο που έχει γίνει στην κατανόηση του Σύμπαντος φωτίζει το βιβλίο των αστροφυσικών, Νιλ ντεΓκράς Τάισον και Ντόναλντ Γκόλντσμιθ «Η αρχή-14 δισεκατομμύρια χρόνια κοσμικής εξέλιξης», η αναθεωρημένη έκδοση του οποίου κυκλοφορεί στις 3 Απριλίου από τις εκδόσεις «Διόπτρα» σε μετάφραση του Χριστόδουλου Λιθαρή.Οι δύο αστροφυσικοί προσεγγίζουν την εξέλιξη του Σύμπαντος με την προσωπική τους ματιά, αναφέρονται σε πρόσφατες εξελίξεις γύρω από την κοσμολογία και γράφουν για όσα πιστεύουν και όσα δεν πιστεύουν ότι η επιστήμη μπορεί να απαντήσει. Με τόνο πληροφοριακό και ενίοτε χιουμοριστικό, οι δύο επιστήμονες «ταξιδεύουν» τον αναγνώστη στο απέραντο σύμπαν. Η έκδοση περιλαμβάνει σημαντικές πρόσφατες ανακαλύψεις, όπως τους πάνω από 5.000 εξωπλανήτες, που ρίχνουν φως στην προέλευση, αλλά και στις πιθανότητες ζωής σε άλλα σημεία του Γαλαξία μας, και παραθέτει δεδομένα από νέα επίγεια και διαστημικά παρατηρητήρια που έχουν αλλάξει καθοριστικά όσα γνωρίζουμε για το διαστελλόμενο Σύμπαν.Ο Νιλ ντεΓκρας Τάισον είναι αστροφυσικός και συγγραφέας, μεταξύ άλλων του διεθνούς μπεστ σέλερ «Αστροφυσική για βιαστικούς». Από το 1996 είναι διευθυντής του Πλανηταρίου Χέιντεν που βρίσκεται στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη. Παρουσιάζει το βραβευμένο με Emmy podcast StarTalk και είναι συνιδρυτής του αντίστοιχου εντύπου StarTalk Sports Edition. Έχει αναγορευτεί 21 φορές επίτιμος διδάκτωρ, έχει τιμηθεί με το Μετάλλιο Κοινωνικής Προσφοράς από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ και με το Μετάλλιο Διακεκριμένης Υπηρεσίας από τη NASA. Ο αστεροειδής 13123 Tyson ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του.Ο Ντόναλντ Γκόλντσμιθ είναι αστροφυσικός, έχει διδάξει στο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια και σε άλλα πανεπιστήμια. Έχει γράψει πάνω από είκοσι βιβλία και έχει τιμηθεί από την Αμερικανική Αστρονομική Εταιρεία για τη συνεισφορά του στην εκλαΐκευση της αστρονομίας. Ακολουθεί προδημοσίευση του βιβλίου: ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΓΑΛΑΞΙΕΣ Πριν από δυόμισι αιώνες, λίγο προτού ο Άγγλος αστρονόμος σερ Ουίλιαμ Χέρσελ κατασκευάσει το πρώτο πραγματικά μεγάλο τηλεσκόπιο του κόσμου, το γνωστό Σύμπαν αποτελούνταν μόνο από τα αστέρια, τον Ήλιο και τη Σελήνη, τους πλανήτες, λίγα φεγγάρια του Δία και του Κρόνου, μερικά θαμπά αντικείμενα και τον Γαλαξία, που σχηματίζει μια γαλακτερή λωρίδα στον νυχτερινό ουρανό. Τα θαμπά αντικείμενα, που η επιστημονική ονομασία τους είναι νεφελώματα, από τη λατινική λέξη nebulae, η οποία σημαίνει «νέφη», είναι αντικείμενα απροσδιόριστης μορφής, όπως το νεφέλωμα του Καρκίνου στον αστερισμό του Ταύρου και το νεφέλωμα της Ανδρομέδας, που μοιάζει να βρίσκεται ανάμεσα στα άστρα του αστερισμού της Ανδρομέδας.Το τηλεσκόπιο του Χέρσελ είχε κάτοπτρο διαμέτρου 48 ιντσών – πρωτοφανές μέγεθος για το 1789, τη χρονιά που ολοκληρώθηκε η κατασκευή του. Ο σκελετός των δοκών που το στήριζαν και το κατηύθυναν, το καθιστούσε δύσχρηστο όργανο, αλλά όταν ο Χέρσελ το έστρεψε στον ουρανό, μπόρεσε να δει αμέσως τα αναρίθμητα αστέρια που αποτελούσαν τον γαλαξία μας. Χρησιμοποιώντας αυτό το 48 ιντσών τηλεσκόπιο, όπως επίσης ένα πιο μικρό και ευέλικτο, ο Χέρσελ και η αδελφή του Κάρολαϊν συνέταξαν τον πρώτο εκτεταμένο κατάλογο των βόρειων νεφελωμάτων του «βαθέος ουρανού». Ο σερ Τζον -ο γιος του Ουίλιαμ Χέρσελ- συνέχισε την οικογενειακή παράδοση, εμπλουτίζοντας τον κατάλογο των βόρειων αντικειμένων του πατέρα του και της θείας του, και κατά τη διαμονή του για αρκετό διάστημα στο Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, στο νότιο άκρο της Αφρικής, κατέγραψε περίπου 1.700 θαμπά αντικείμενα που ήταν ορατά από το Νότιο Ημισφαίριο. Το 1864, συνέταξε μια συλλογή με τα γνωστά αντικείμενα του βαθέος ουρανού, το A General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars, που περιλάμβανε πάνω από 5.000 λήμματα. Παρά το μεγάλο αυτό σώμα δεδομένων, κανείς εκείνη την εποχή δεν ήξερε την πραγματική ταυτότητα των νεφελωμάτων, τις αποστάσεις τους από τη Γη ή τις μεταξύ τους διαφορές. Ωστόσο ο κατάλογος του 1864 πρόσφερε τη δυνατότητα να ταξινομηθούν τα νεφελώματα μορφολογικά – δηλαδή, ανάλογα με το σχήμα τους. Οι αστρονόμοι ονόμασαν τα νεφελώματα που είχαν σπειροειδές σχήμα «σπειροειδή νεφελώματα», εκείνα που είχαν αόριστα ελλειπτικό σχήμα «ελλειπτικά νεφελώματα» και τα διάφορα νεφελώματα με ακανόνιστο σχήμα -που δεν ήταν ούτε σπειροειδή ούτε ελλειπτικά- «ακανόνιστα νεφελώματα». Τέλος, ονόμασαν τα νεφελώματα που φαίνονταν μικρά και στρογγυλά, σαν τηλεσκοπική εικόνα πλανήτη, «πλανητικά νεφελώματα», ένα σφάλμα ορολογίας που μπερδεύει μονίμως τους νεοφερμένους στην αστρονομία.Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της, η αστρονομία έλεγε τα πράγματα με το όνομά τους, χρησιμοποιώντας περιγραφικές μεθόδους έρευνας που έμοιαζαν πολύ μ’ εκείνες της βοτανολογίας. Καταφεύγοντας σε μακροσκελείς καταλόγους άστρων και θαμπών αντικειμένων, οι αστρονόμοι έψαχναν για μοτίβα και ταξινομούσαν τα αντικείμενα σύμφωνα με αυτά. Και ήταν πολύ λογικό βήμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι, αρχίζοντας από την παιδική ηλικία, τοποθετούν τα πράγματα σύμφωνα με την εμφάνιση και το σχήμα, χωρίς καν να τους πει κάποιος να το κάνουν. Όμως αυτή η προσέγγιση έχει τα όριά της. Η οικογένεια Χέρσελ πάντα υπέθετε πως επειδή πολλά από τα θαμπά αντικείμενα είχαν περίπου το ίδιο μέγεθος στον νυχτερινό ουρανό, όλα τα νεφελώματα θα πρέπει να βρίσκονταν σχεδόν στην ίδια απόσταση από τη Γη. Γι’ αυτούς, λοιπόν, ήταν απλώς μια καλή και σωστή επιστημονική μέθοδος το να εφαρμόσουν σε όλα τα νεφελώματα τους ίδιους κανόνες ταξινόμησης.Το κακό είναι πως η υπόθεση ότι όλα τα νεφελώματα βρίσκονται σε παρόμοιες αποστάσεις αποδείχτηκε πολύ λανθασμένη. Η φύση είναι άπιαστη, ακόμα και πανούργα. Μερικά από τα νεφελώματα που κατηγοριοποίησαν οι Χέρσελ δεν απέχουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι τα άστρα, άρα είναι σχετικά μικρά (αν ένα πλάτος μερικών τρισεκατομμυρίων χιλιομέτρων μπορεί να θεωρηθεί «σχετικά μικρό»). Κάποια άλλα αποδείχτηκε πως είναι πολύ πιο μακρινά, οπότε πρέπει να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος από τα θαμπά αντικείμενα που είναι σχετικά κοντά μας για να φαίνονται ιδίου μεγέθους στον ουρανό.Επομένως το μάθημα είναι ότι κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσετε να είστε προσηλωμένοι στην εμφάνιση ενός πράγματος και να αρχίσετε να ρωτάτε τι είναι. Ευτυχώς, στα τέλη του 19ου αιώνα, οι πρόοδοι της επιστήμης και της τεχνολογίας είχαν δώσει στους αστρονόμους τη δυνατότητα να κάνουν αυτό ακριβώς, να πάψουν την απλή κατηγοριοποίηση των περιεχομένων του Σύμπαντος. Αυτή η μεταβολή οδήγησε στη γέννηση της αστροφυσικής, τη χρήσιμη εφαρμογή των νόμων της φυσικής στις αστρονομικές καταστάσεις. Την ίδια περίοδο που ο σερ Τζον Χέρσελ εξέδιδε τον τεράστιο κατάλογό του με τα νεφελώματα, ένα καινούριο επιστημονικό όργανο, το φασματοσκόπιο, αξιοποιήθηκε στην έρευνα για νεφελώματα. Η μοναδική δουλειά του φασματοσκοπίου είναι να διαλύει το φως σε ένα ουράνιο τόξο που αποτελείται από τα συστατικά χρώματά του. Αυτά τα χρώματα, και τα χαρακτηριστικά που εμπεριέχουν, αποκαλύπτουν όχι μόνο μικρές λεπτομέρειες για τη χημική σύνθεση της πηγής του φωτός, αλλά επίσης, εξαιτίας του φαινομένου Ντόπλερ, που περιγράφεται στο Κεφάλαιο 5, αποκαλύπτουν την κίνηση της πηγής του φωτός που πλησιάζει ή απομακρύνεται από τη Γη.Η φασματοσκοπία τελικά αποκάλυψε κάτι αξιοσημείωτο: τα σπειροειδή νεφελώματα, που δείχνουν να επικρατούν έξω από τη λωρίδα του γαλαξία μας, σχεδόν όλα απομακρύνονται από τη Γη, και μάλιστα με εξαιρετικά υψηλές ταχύτητες. Αντιθέτως, όλα τα πλανητικά νεφελώματα, όπως και τα περισσότερα ακανόνιστα νεφελώματα, ταξιδεύουν με σχετικά χαμηλές ταχύτητες – κάποια προς εμάς και κάποια μακριά από εμάς. Μήπως είχε συμβεί μια καταστροφική έκρηξη στο κέντρο του Γαλαξία, εκτοξεύοντας μόνο τα σπειροειδή νεφελώματα; Αν ναι, τότε γιατί κανένα δεν οπισθοχωρούσε; Μήπως βλέπαμε την καταστροφή σε κάποια ιδιαίτερη χρονική στιγμή; Παρά τις προόδους στη φωτογραφία, που απέδωσαν ταχύτερα φωτογραφικά γαλακτώματα, προσφέροντας στους αστρονόμους τη δυνατότητα να μετρούν τα φάσματα όλο και πιο αμυδρών νεφελωμάτων, η έξοδος συνεχιζόταν και τα ερωτήματα έμεναν αναπάντητα. Οι περισσότερες πρόοδοι στην αστρονομία, όπως συμβαίνει και σε άλλες επιστήμες, επιτεύχθηκαν από την εισαγωγή καλύτερης τεχνολογίας. Στην αρχή της δεκαετίας του 1920, άλλο ένα βασικό όργανο εμφανίστηκε στη σκηνή: το τρομερό Τηλεσκόπιο Χούκερ, 100 ιντσών, στο Αστεροσκοπείο του όρους Ουίλσον κοντά στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Το 1923, ο Αμερικανός αστροφυσικός Έντουιν Π. Χαμπλ χρησιμοποίησε αυτό το τηλεσκόπιο -το μεγαλύτερο του κόσμου τότε- για να βρει έναν ειδικό τύπο άστρου, έναν μεταβλητό Κηφείδη, στο νεφέλωμα της Ανδρομέδας. Οι μεταβλητοί αστέρες όλων των τύπων ποικίλλουν σε φωτεινότητα σύμφωνα με γνωστά μοτίβα· οι μεταβλητοί Κηφείδες, που πήραν το όνομά τους από το πρωτότυπο της κατηγορίας, ένα άστρο στον αστερισμό του Κηφέως, είναι όλοι εξαιρετικά φωτεινοί και επομένως ορατοί από τεράστιες αποστάσεις. Επειδή η λαμπρότητά τους ποικίλλει με βάση αναγνωρίσιμους κύκλους, η υπομονή και η επιμονή θα αποκαλύψουν όλο και περισσότερους στον προσεκτικό παρατηρητή. Ο Χαμπλ είχε βρει λίγους από αυτούς τους μεταβλητούς Κηφείδες μέσα στον γαλαξία μας και υπολόγισε τις αποστάσεις τους· όμως, προς έκπληξή του, ο Κηφείδης που βρήκε στην Ανδρομέδα ήταν πολύ πιο αμυδρός από τους άλλους. Η πιο πιθανή εξήγηση γι’ αυτή την αμυδρότητα ήταν ότι ο καινούριος μεταβλητός Κηφείδης, και το νεφέλωμα της Ανδρομέδας στο οποίο υπάρχει, βρίσκεται σε απόσταση πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των Κηφείδων του γαλαξία μας. Ο Χαμπλ συνειδητοποίησε ότι αυτό τοποθετούσε το νεφέλωμα της Ανδρομέδας σε τόσο μεγάλη απόσταση, που δεν ήταν δυνατόν να βρίσκεται ανάμεσα στα άστρα του αστερισμού της Ανδρομέδας, ούτε κάπου μέσα στον γαλαξία μας – και δεν θα μπορούσε να έχει εκτιναχτεί μακριά, μαζί με τα σπειροειδή αδέλφια του, εξαιτίας κάποιου καταστροφικού ατυχήματος.Αυτό σήμαινε κάτι συγκλονιστικό. Η ανακάλυψη του Χαμπλ έδειξε ότι τα σπειροειδή νεφελώματα ήταν από μόνα τους ολόκληρα συστήματα άστρων, μεγάλα και γεμάτα άστρα σαν τον δικό μας γαλαξία. Σύμφωνα με τη φράση του φιλόσοφου Ιμάνουελ Καντ, ο Χαμπλ είχε δείξει ότι «σύμπαντα νησιά» πρέπει να βρίσκονταν κατά δεκάδες έξω από το δικό μας αστρικό σύστημα, γιατί το αντικείμενο στην Ανδρομέδα αποτελούσε απλώς το πρώτο στη λίστα των πιο γνωστών σπειροειδών νεφελωμάτων. Το νεφέλωμα της Ανδρομέδας ήταν, στην πραγματικότητα, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας. Διαβάστε επίσης την εισαγωγή και το 1ο εφάλαιο του βιβλίου ΕΔΩ https://www.dioptra.gr/FlippingBook/2441/el/I-arxi/#page-1 https://www.amna.gr/home/article/808154/Prodimosieusi-tou-bibliou-ton-Nil-nteGkras-Taison-kai-Ntonalnt-Gkolntsmith-I-archi-14-disekatommuria-chronia-kosmikis-exelixis

Η ολική έκλειψη Ηλίου της 8ης Απριλίου θα αποκαλύψει τη σκοτεινή ύλη στο CERN Ο επιταχυντής του CERN προετοιμάστηκε για να ανιχνεύσει σκοτεινή ύλη κάτω από τις ιδανικές συνθήκες που θα δημιουργήσει η ολική έκλειψη Ηλίου στις 8 Απριλίου.Οι μετρήσεις στα πειράματα του Mεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN δεν επηρεάζονται μόνο από την Πανσέληνο, αλλά και από την ολική έκλειψη Ηλίου.Ο μεγαλύτερος και πιο ισχυρός επιταχυντής σωματιδίων θα επαναλειτουργήσει, για πρώτη φορά μετά το 2022, στις 8 Απριλίου με σκοπό την αναζήτηση των άπιαστων μέχρι σήμερα σωματιδίων της σκοτεινής ύλης που κατακλύζουν το σύμπαν. Σύμφωνα με προχθεσινή ανακοίνωση του CERΝ η ημερομηνία δεν επιλέχθηκε τυχαία. Την ίδια ημέρα θα πραγματοποιηθεί η ολική έκλειψη Ηλίου στην Βόρεια και Κεντρική Αμερική. H συνολική ηλιακή ακτινοβολία που προσπίπτει στη Γη θα μπλοκαριστεί από τη Σελήνη, προκαλώντας το απόλυτο σκοτάδι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έτσι, κατά τη διάρκεια της έκλειψης θα δημιουργηθούν οι ιδανικές συνθήκες ώστε ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) στο CERN να αναζητήσει την «αόρατη» ύλη που τροφοδοτεί κρυφά το σύμπαν μας.Στις 8 Απριλίου οι φυσικοί του LHC αφού επιταχύνουν τις δέσμες πρωτονίων σε ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός, θα προκαλέσουν την σύγκρουσή τους. Στα προϊόντα των συγκρούσεων θα αναζητηθούν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης, η οποία αποτελεί περίπου το 28% του σύμπαντός μας – αλλά ουδέποτε παρατηρήθηκαν εξαιτίας του υποβάθρου που δημιουργούν τα σωματίδια που εκπέμπει ο Ήλιος, κυρίως φωτόνια και πρωτόνια. Τα σωματίδια αυτά διεισδύουν στην ατμόσφαιρα και διαχέονται σε όλη την επιφάνεια της Γης αυξάνοντας υπερβολικά το background στους ανιχνευτές σωματιδίων. Όμως κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης, το σύνολο σχεδόν αυτών των σωματιδίων θα μπλοκαριστεί από την Σελήνη και οι ανιχνευτές ATLAS και CMS του CERN θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να εντοπίσουν τα άπιαστα μέχρι σήμερα σωματίδια της σκοτεινής ύλης. Στο ερώτημα γιατί η μέτρηση αυτή δεν έγινε σε κάποια προηγούμενη ολική έκλειψη Ηλίου, όπως εκείνη του 2017, η απάντηση των φυσικών του CERN ήταν ότι απαιτούνταν ειδικές ρυθμίσεις και αναβαθμίσεις των ανιχνευτών που δεν ήταν δυνατές στο παρελθόν.Αυτό το μοναδικό πείραμα θα μας δώσει πληροφορίες σχετικά με την δημιουργία του σύμπαντος και την τελική μοίρα του. περισσότερες λεπτομέρειες ΕΔΩ: CERN to test world’s most powerful particle accelerator during April’s solar eclipse to search for ‘invisible’ matter that secretly powers our universe ΕΔΩ:https://www.naftemporiki.gr/techscience/1628299/to-cern-tha-anazitisei-ti-skoteini-yli-otan-i-gi-skoteiniasei/ και απαραιτήτως ΕΔΩ

Το ιαπωνικό σκάφος SLIM άντεξε και δεύτερη σεληνιακή νύχτα. Φωτογραφία από το ιαπωνικό διαστημικό σκάφος SLIM που λήφθηκε λίγο μετά την δεύτερη σεληνιακή του νύχτα Το διαστημικό σκάφος SLIM (Smart Lander for Investigating Moon) της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας JAXA προσγειώθηκε με λάθος κλίση στις 19/1/2024 στην επιφάνεια της Σελήνης, σε απόσταση περίπου 55 μέτρων από το σημείο που είχε θέσει ως στόχο. Παρά την κλίση του το ιαπωνικό σκάφος κατάφερε να λειτουργήσει. Eπιπλέον επιβίωσε από την παγωνιά της πρώτης σεληνιακής νύχτας, αν και δεν ήταν σχεδιασμένο να αντέξει το το κρύο της που διαρκεί δύο γήινες εβδομάδες και φτάνει στους -130 βαθμούς Κελσίου. Τελικά αποδείχθηκε πολύ πιο ανθεκτικό από το αναμενόμενο, αφού άντεξε και 2η σεληνιακή νύχτα.Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, ορισμένοι αισθητήρες θερμοκρασίας και οι αχρησιμοποίητες μπαταρίες αρχίζουν να δυσλειτουργούν, αλλά η πλειονότητα των λειτουργιών που επιβίωσαν την πρώτη σεληνιακή νύχτα διατηρήθηκαν ακόμη και μετά τη δεύτερη σεληνιακή νύχτα!Αντίθετα, το διαστημικό σκάφος Οδυσσέας της ιδιωτικής εταιρείας Intuitive Machines, που επίσης προσεληνώθηκε ανώμαλα, λειτούργησε μόνο επτά ημέρες στη σεληνιακή επιφάνεια, και στις 29 Φεβρουαρίου με την έναρξη της σεληνιακής νύχτας, ανακοινώθηκε το τέλος της αποστολής. Στις 22 Φεβρουαρίου 2024, στάλθηκε τελευταία εικόνα από την αποστολή Odysseus πηγή: https://www.space.com/japan-slim-moon-lander-survives-second-lunar-night – https://www.universetoday.com/166340/lunar-night-permanently-ends-the-odysseus-mission/

Roscosmos Συναρμολογήθηκε ο πύραυλος για την εκτόξευση του δορυφόρου Resurs-P Νο 4! Αφού τοποθέτησαν τον πύραυλο σε κάθετη θέση, οι ειδικοί της Roscosmos συνέχισαν την προετοιμασία του για εκτόξευση. Το διαστημικό σκάφος Resurs-P No. 4 θα παρατηρεί τον πλανήτη μας - θα εξερευνήσει φυσικούς πόρους, θα παρακολουθεί την περιβαλλοντική ρύπανση, θα αναζητά κοιτάσματα ορυκτών, θα αξιολογεί την κατάσταση των συνθηκών πάγου και θα παρακολουθεί καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Έναρξη - 31 Μαρτίου στις 12:36:45 ώρα Μόσχας. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569355 https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569356

«Μάννα εξ ουρανού» η τεχνητή νοημοσύνη για τις εταιρείες τεχνολογίας. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν στρέψει όλες τις προσπάθειές τους στην ΑΙΤο «μάννα» ήταν μία τροφή την οποία, σύμφωνα με τη βιβλική παράδοση στην Έξοδο, έστελνε από τον ουρανό ο Θεός στους Εβραίους κατά την 40χρονη πορεία τους στην έρημο του Σινά, όταν εγκατέλειψαν την Αίγυπτο.«Μάννα εξ ουρανού», αποδεικνύεται όμως η γενετική τεχνητή νοημοσύνη για τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Και δεν είναι τυχαίο ότι έχουν στρέψει όλες τις προσπάθειές τους στην ΑΙ.Η OpenAI δοκιμάζει ένα νέο πρόγραμμα που θα επιτρέψει στους Αμερικανούς προγραμματιστές να κερδίσουν πολλά χρήματα με τη χρήση των μοντέλων GPT.Η Amazon επενδύει άλλα 2,75 δισεκατομμύρια δολάρια στην startup τεχνητής νοημοσύνης Anthropic, αυξάνοντας τη συνολική επένδυση στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια που ανακοινώθηκε το φθινόπωρο του 2023. Το Anthropic είναι περισσότερο γνωστό για το chatbot Claude και ανταγωνίζεται το ChatGPT της OpenAI.Η Google με το πρόγραμμα Duet AI μπορεί να βοηθήσει στα πάντα, μόνο με την τεχνητή νοημοσύνη. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να κάνετε κλικ στο “βοηθήστε με να γράψω” και το Duet AI θα φτιάξει μια πρόσκληση, μια επιστολή, μια σύντομη ιστορία ή οποιοδήποτε άλλο κείμενο μπορείτε να φανταστείτε. Σύμφωνα με τη Microsoft, για μια εταιρεία με 10.000 υπαλλήλους, οι χρήστες του προγράμματος Copilot θα μπορέσει να εξοικονομήσει περισσότερες από 2,3 ώρες δουλειάς την εβδομάδα, κάτι που μεταφράζεται σε απόδοση επένδυσης 285%. Για παράδειγμα, η Accenture πέτυχε εξοικονόμηση 400.000 ωρών ετησίως χάρη στην εφαρμογή του Copilot στην πλατφόρμα Microsoft 365.Το Duet AI μπορεί να βοηθήσει και στη δημιουργία ιδεών, υποβάλλοντας προτάσεις. Για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να σχεδιάσει νέους χαρακτήρες για ένα μυθιστόρημα ή και να συνθέσει μελωδίες.Η Intel, η Adobe, η Microsoft , ο Ελον Μάσκ με το chatbot Grok , όλες οι εταιρείες τεχνολογίας που συνδέονται στενότερα με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη έχουν αυξήσει την χρηματιστηριακή τους αξία κατά μέσο όρο κατά 48% τους τελευταίους 12 μήνες. Η εξέλιξη των ίδιων εταιρειών έχει επιβραδυνθεί μεν από την αρχή του έτους, αλλά με μέση διψήφια αύξηση 13,2%. Φορέας επιτυχίας Είναι σαφές ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει φορέας επιτυχίας για όλους όσους συμμετέχουν στην τεχνολογία αυτή: Από κατασκευαστές συσκευών και εξοπλισμού, παρόχους υπηρεσιών, εταιρείες λογισμικού, υπηρεσίες cloud, ιδιοκτήτες data centers.Το φαινόμενο Nvidia, η εταιρεία που κατασκευάζει ημιαγωγούς που χρησιμοποιούνται στην τεχνητή νοημοσύνη, δείχνει το δρόμο της επιτυχίας. Η χρηματιστηριακή της αξία αυξήθηκε 238% το τελευταίο δωδεκάμηνο και 87% από την 1η Ιανουαρίου. Από την άνοιξη του 2015, μια επένδυση ν 1.000 δολαρίων στη Nvidia θα έδινε σήμερα περισσότερα από 577.000 δολάρια. Η συνεισφορά της Nvidia για την Γενετική Τεχνητή Νοημοσύνη εκτόξευσε όχι μόνο τη χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας, αλλά και τα έσοδα και τα κέρδη. Στα ύψη τα κέρδη Είναι ξεκάθαρο ότι η υιοθέτηση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης θα είναι μέρος της κανονικότητας όλων των μεγάλων εταιρειών στον κόσμο τα επόμενα χρόνια.Έξι από τους «υπέροχους Επτά» (εκτός από την Apple) : Microsoft, Alphabet, Amazon, Meta, Nvidia και Tesla, έχουν αυξήσει τη χρηματιστηριακή τους αξία από τα τέλη Μαρτίου έως σήμερα, πάνω από 45%.Η σύνδεση του Amazon cloud (AWS) με την τεχνητή νοημοσύνη ενίσχυσε την αξία της εταιρείας, σχεδόν κατά 82% την ίδια περίοδο και κατά 20% από τις αρχές του 2024.Χάρη στο Copilot, η Microsoft υπερασπίστηκε τον θρόνο της ως η πολυτιμότερη εταιρεία στον κόσμο, αυξάνοντας την τιμή της μετοχής της κατά 52% τους τελευταίους δώδεκα μήνες και σχεδόν 12% από την 1η Ιανουαρίου.Αντίθετα, η προφανής καθυστέρηση της Apple στην ενσωμάτωση της Γενετικής Τεχνητής Νοημοσύνης στις συσκευές της, δεν της επέτρεψε να απογειωθεί χρηματιστηριακά, όπως οι άλλοι κολοσσοί. Οι μετοχές της Apple έχουν ανατιμηθεί 9% τους τελευταίους 12 μήνες, πέντε φορές λιγότερο από τις υπόλοιπες εταιρείες Big Tech. Από την 1η Ιανουαρίου έως σήμερα, η μετοχή της Apple έχει ήδη υποχωρήσει 11%.Μετά τη Big Tech, έρχεται τώρα η σειρά δεκάδων πολυεθνικών που επενδύουν, συνδέοντας το μέλλον τους με την τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων IDC, το 62% των μεγάλων εταιρειών και δημόσιων οργανισμών στην Ευρώπη χρησιμοποιούν ήδη γενετική τεχνητή νοημοσύνη και μία στις τέσσερις εταιρείες σχεδιάζει να το κάνει τους επόμενους μήνες. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1627227/manna-ex-oyranoy-i-techniti-noimosyni-gia-tis-etaireies-technologias/

Βρέθηκαν οι γονείς των μπλε υπεργιγάντων του Σύμπαντος. Ερευνητές δίνουν λύση σε ένα από τα μεγάλα αστρονομικά μυστήρια.Οι μπλε αστέρες τύπου Β είναι 16 έως 40 φορές μεγαλύτεροι, δέκα χιλιάδες φορές φωτεινότεροι και δύο έως πέντε φορές θερμότεροι από άστρα σαν τον Ήλιο. Η ύπαρξη τους αποτελεί διαχρονικό πονοκέφαλο των αστρονόμων που προσπαθούν να βρουν απαντήσεις για τους μηχανισμούς γέννησης και εξέλιξης αυτών των άστρων.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters» ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες στο Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) αναφέρει ότι βρήκε ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι αυτοί οι μπλε υπεργίγαντες δημιουργούνται όταν τα δύο άστρα σε ένα δυαδικό σύστημα συγχωνεύονται. Η εξήγηση Ένα ζητήματα που προβληματίζουν τους επιστήμονες σχετικά με τους μπλε υπεργίγαντες είναι ότι κατά βάση τα μεγαλύτερα σε μέγεθος άστρα στο Σύμπαν έχουν κάποιο συνοδό άστρο που είναι βαρυτικά δεσμευμένο μαζί τους αλλά οι μπλε υπεργίγαντες που θεωρητικά θα έπρεπε στη συντριπτική τους πλειοψηφία αν όχι όλοι να βρίσκονται σε δυαδικά συστήματα δεν έχουν αστρικό σύντροφο.Σύμφωνα με τους ερευνητές η αιτία αυτής της κοσμικής μοναξιάς των μπλε υπεργιγάντων είναι ότι τα άστρα αυτά αποτελούν προϊόν σύγκρουσης/συγχώνευσης άστρων δυαδικών συστημάτων. Η θεωρία αυτή εξηγεί τόσο τον τρόπο δημιουργίας αυτών των σούπερ άστρων όσο και το γιατί δεν υπάρχει κοντά τους άλλο άστρο.Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό μελετώντας 59 μπλε υπεργίγαντες στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα μικρό γειτονικό μας γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 160 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς και θεωρείται γαλαξίας δορυφόρος του δικού μας. Με τα δεδομένα που συνέλεξαν προχώρησαν στη δημιουργία προσομοιώσεων οι οποίες υπέδειξαν τον μηχανισμό γέννησης των μπλε υπεργιγάντων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1627211/vrethikan-oi-goneis-ton-mple-ypergiganton-toy-sympantos/

Roscosmos Η αντιπαράθεση του βορρά με το ανθρώπινο πνεύμα: η πορεία προς ένα παγκόσμιο ρεκόρ. Η ρωσική ομάδα με επικεφαλής τον Μιχαήλ Κορνιένκο συνεχίζει την προετοιμασία για το στρατοσφαιρικό άλμα στον Βόρειο Πόλο. Στο αεροδρόμιο στο Ιβάνοβο, οι αλεξιπτωτιστές πραγματοποίησαν εκπαιδευτικό άλμα από έξι χιλιόμετρα. Το ύψος από το οποίο σχεδιάζεται να σημειωθεί νέο ρεκόρ θα είναι σχεδόν διπλάσιο. Μάθετε ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες στην έκθεσή μας! https://vk.com/roscosmos?z=video-30315369_456243971%2Ffc1e6b96ee22266673%2Fpl_wall_-30315369 https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569348

Μια πρόσκρουση στον Άρη δημιούργησε πάνω από δύο δισεκατομμύρια κρατήρες. Έχει διαπιστωθεί ότι ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα, πιθανότατα αστεροειδής, έπεσε επιφάνεια του Άρη πριν από περίπου 2,3 εκατομμύρια χρόνια δημιουργώντας ένα κρατήρα με διάμετρο 14 χλμ. Ο κρατήρας που ονομάστηκε Corinto βρίσκεται στο Elysium Planitia, μια μεγάλη πεδιάδα που διασχίζει τον ισημερινό του Άρη. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τεράστιοι αστεροειδείς πέφτουν στον Άρη με συχνότητα μια φορά κάθε τρία εκατ. έτη και θεωρούν ότι ο Corinto είναι το αποτέλεσμα της τελευταίας τέτοιας σύγκρουσης στον Κόκκινο Πλανήτη. Ερευνητική ομάδα αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια νέα μελέτη στην σύγκρουση που δημιούργησε τον κρατήρα Corinto την οποία παρουσίασε στο 55ο Σεληνιακό και Πλανητικό Συνέδριο που έγινε στο Τέξας. Οι ερευνητές λένε ότι τα θραύσματα του αστεροειδή από αυτή την τρομερή κολοσσιαία σύγκρουση δημιουργήθηκαν περισσότεροι από δύο δισεκατομμύρια μικρότεροι κρατήρες. Αυτοί οι δευτερεύοντες κρατήρες είναι συγκεντρωμένοι σε μια περιοχή στα νότια και νοτιοδυτικά του Corinto με την πιο απομακρυσμένη εκτόξευση θραύσματος και δημιουργία κρατήρα 1.850 χλμ. μακριά από τον κύριο κρατήρα.«Το Corinto είναι ένας φρέσκος κρατήρας πρόσκρουσης στο Elysium Panitia που παρήγαγε ένα από τα πιο εκτεταμένα συστήματα δευτερογενών κρατήρων στον Άρη» ανέφεραν οι ερευνητές. Η μελέτη είναι σημαντική εκτός των άλλων επειδή τα ευρήματα στον Corintor δείχνουν πώς στο υπέδαφος της περιοχής στην οποία έπεσε υπήρχαν αποθέματα παγωμένου νερού τα οποία υπερθερμάνθηκαν και εξαφανίστηκαν από την σύγκρουση. Η νέα μελέτη συμπληρώνει τα κενά στο γεωλογικό παζλ που δημιουργήθηκε μετά την πτώση του τεράστιου αστεροειδή. πηγή: https://www.naftemporiki.gr/techscience/1625313/gigantios-asteroeidis-epese-ston-ari-kai-dimioyrgise-dyo-disekatommyria-kratires/ – https://www.universetoday.com/166223/one-impact-on-mars-produced-more-than-two-billion-secondary-craters/

ΑΠΘ: Με επιτυχία, πείραμα φοιτητών σε πύραυλο REXUS που εκτοξεύθηκε από τη Βόρεια Σουηδία. Η επταμελής ομάδα BEAM 3rd Gen του ΑΠΘ αποτελείται από φοιτητές των τμημάτων Φυσικής και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών.Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε πείραμα της φοιτητικής ομάδας «BEAM 3rd Gen» του ΑΠΘ σε πτήση πυραύλου REXUS, που έγινε την Τρίτη 12 Μαρτίου 2024, στις 7:15 το πρωί (ώρα Ελλάδας), στην Κίρουνα, στη βόρεια Σουηδία.Η εκτόξευση του πυραύλου μονού σταδίου REXUS 32, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος REXUS/BEXUS. Η ομάδα μετέβη στο ESRANGE Space Center στη Σουηδία όπου και παρέμεινε για δύο εβδομάδες (4-17/3/2024) για την πτήση του πυραύλου REXUS 32. Στόχος του πειράματος με την ονομασία «DROPSTAR» (Study of Oil Droplet Coalescence in Emulsions in Microgravity) ήταν η παραγωγή ενός γαλακτώματος και η μελέτη της συμπεριφοράς του, καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης του πυραύλου REXUS. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε ο μηχανισμός της συνένωσης των σταγονιδίων του γαλακτώματος σε συνθήκες μικροβαρύτητας.Η ομάδα BEAM 3rd Gen του ΑΠΘ προχώρησε στον σχεδιασμό και την κατασκευή μίας πρωτότυπης συσκευής γαλακτωματοποίησης, στην οποία υπάρχει δυνατότητα παραγωγής και μελέτης γαλακτωμάτων επί τόπου. Το πείραμα υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Πρόεδρο του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, Καθηγητή Θεόδωρο Καραπάντσιο, και την υποψήφια διδάκτορα Αγγελική Χονδρού. Η συσκευή κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα με την υποστήριξη πολλών συνεργατών και χορηγών οι οποίοι βοήθησαν να ολοκληρωθεί το έργο της ομάδας.Κατά τη διάρκεια της πτήσης, η συσκευή του DROPSTAR λειτούργησε με απόλυτη επιτυχία και παράχθηκε ένα γαλάκτωμα δωδεκανίου-νερού το οποίο μελετήθηκε με τη χρήση μίας κάμερας και μίας ειδικής ηλεκτρικής τεχνικής, της Τεχνικής I-VED, πατενταρισμένη τεχνική του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, με την οποία μελετήθηκε η εξέλιξη της εμπέδησης του γαλακτώματος κατά τη διάρκεια της πτήσης. Τα δεδομένα που λήφθηκαν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ενώ, η ανάλυσή τους αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους δύο μήνες. Η ομάδα BEAM 3rd Gen Η επταμελής ομάδα BEAM 3rd Gen του ΑΠΘ δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2020 και αποτελείται από φοιτητές των τμημάτων Φυσικής και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ. Τα μέλη της σημειώνουν πως «το πείραμα DROPSTAR άνοιξε τον δρόμο για την εκτέλεση ελληνικών φοιτητικών πειραμάτων στον πύραυλο REXUS, και απέδειξε ότι η ελληνική φοιτητική κοινότητα μπορεί να έχει μία δυναμική και ουσιαστική παρουσία στον χώρο της διαστημικής».Το πρόγραμμα REXUS/BEXUS υλοποιείται στο πλαίσιο της διμερούς Συμφωνίας Οργανισμών μεταξύ του Γερμανικού Αεροδιαστημικού Κέντρου (DLR) και της Σουηδικής Εθνικής Διαστημικής Υπηρεσίας (SNSA). Το σουηδικό μερίδιο του ωφέλιμου φορτίου διατίθεται σε φοιτητές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσω συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). https://www.naftemporiki.gr/techscience/1625648/apth-me-epitychia-peirama-foititon-se-pyraylo-rexus-poy-ektoxeythike-apo-ti-voreia-soyidia/

Οι επιστήμονες είδαν τη γέννηση ενός σουπερνόβα (βίντεο) πηγή φωτό. (Jordi Vives i Batlle) Με το βελάκι στην εικόνα σημειώνεται η έκρηξη σουπερνόβα στο Γαλαξία Ανεμόμυλο Νέα σημαντικά στοιχεία για τις τρομερές αστρικές εκρήξεις.Είναι γνωστό ότι τα άστρα ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους με διαφόρους τρόπους. Τα μεγαλύτερα σε μέγεθος άστρα όταν κάψουν τα καύσιμα τους συνήθως καταρρέουν βαρυτικά σε μια διεργασία που οδηγεί στην αυτοκαταστροφή τους σε ένα από τα πιο βίαια φαινόμενα στο Σύμπαν. Προκαλείται μια τρομερή έκρηξη που διαλύει το άστρο στα εξ ων συνετέθη διασκορπίζοντας τα υλικά του σε τεράστιες αποστάσεις στο Διάστημα. Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι από αυτή την διασπορά των υλικών και των χημικών στοιχείων δημιουργούνται στη συνέχεια νέα πιο σύνθετα άστρα τα οποία διαθέτουν στοιχεία που συνδέονται με την παρουσία της ζωής.Πριν από περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια, σε έναν όχι και τόσο μακρινό γαλαξία, ένα μεγάλο αστέρι εξερράγη και εκτόξευσε στο Διάστημα στοιχεία που αποτελούν τους δομικούς λίθους της ζωής. Πριν από έναν χρόνο, κατά τύχη, καθώς το φως που εξέπεμψε έφτασε στη Γη, μια ομάδα επιστημόνων από το Ισραήλ, παρατήρησε και για πρώτη φορά συνέλεξε δεδομένα από τα πρώτα στάδια μιας τέτοιας έκρηξης που ονομάζεται υπερκαινοφανής αστέρας αλλά είναι πιο γνωστό με τον όρο σουπερνόβα.Η εικόνα που συνέθεσαν προσφέρει μια λεπτομερή ματιά στην προέλευση στοιχείων κρίσιμης σημασίας για την ύπαρξή μας, όπως το ασβέστιο στα δόντια μας ή ο σίδηρος στο αίμα μας. «Στην πραγματικότητα, βλέπουμε το συμπαντικό καμίνι όπου σχηματίζονται τα βαριά χημικά στοιχεία, τη στιγμή που σχηματίζονται. Το παρατηρούμε ενώ συμβαίνει. Είναι πραγματικά η μοναδική ευκαιρία», σχολίασε ο Αβισάι Γκαλ-Γιαμ, αστροφυσικός στο Ινστιτούτο Επιστημών Βάιζμαν. Η ανακάλυψη Τα ευρήματα της ανακάλυψης δημοσιεύονται τώρα στην επιθεώρηση «Nature» και δείχνουν ότι το γιγαντιαίο άστρο, που βρισκόταν στον γειτονικό γαλαξία Μεσιέ 101 (γνωστός και με την ονομασία «Γαλαξίας Ανεμόμυλος») πιθανότατα άφησε πίσω του μια μαύρη τρύπα μετά την έκρηξή του. Ένας ερασιτέχνης αστρονόμος που έτυχε να παρακολουθεί τον γαλαξία αυτόν ενημέρωσε τους ερευνητές ότι κάτι συνέβαινε. Εκείνοι έστρεψαν αμέσως τα τηλεσκόπια τους στο αστέρι και άρχισαν να καταγράφουν τα πρώτα στάδια της έκρηξης. Η ομάδα επικοινώνησε με τη NASA η οποία άλλαξε τον προγραμματισμό της και έστρεψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble στον υπερκαινοφανή αστέρα. Έτσι παρατηρήθηκε το υπεριώδες φως της έκρηξης, το οποίο μπλοκάρεται από την ατμόσφαιρα και δεν φτάνει στη Γη.Μαζί με τα χημικά στοιχεία που εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα, όπως άνθρακας, άζωτο και οξυγόνο, τα δεδομένα από τις υπεριώδεις ακτίνες έδειξαν μια ασυμφωνία μεταξύ της αρχικής μάζας του άστρου και της μάζας που εκτοξεύτηκε στο Διάστημα κατά την έκρηξη. «Υποψιαζόμαστε ότι μετά την έκρηξη έμεινε πίσω μια μαύρη τρύπα, μια καινούρια μαύρη τρύπα που δεν υπήρχε εκεί προηγουμένως. Είναι τα απομεινάρια της έκρηξης. Ένα μέρος της μάζας του άστρου κατέρρευσε βαρυτικά και δημιούργησε μια νέα μαύρη τρύπα», είπε ο Γκαλ-Γιαμ. Οι μαύρες τρύπες είναι σώματα με τεράστια πυκνότητα και βαρυτικές δυνάμεις τέτοιες που τίποτα, ούτε καν το φως, δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτές. Αφού δημιούργησαν ένα είδος «αποτυπώματος» υπερκαινοφανούς αστέρα, από την αρχή μέχρι το τέλος, ο Γκαλ-Γιαμ είπε ότι οι επιστήμονες θα μπορούν ενδεχομένως να εντοπίζουν επικείμενες εκρήξεις αστέρων σε άλλα μέρη. «Ίσως να μπορούμε σε λίγα χρόνια να λέμε, όχι για όλα τα αστέρια αλλά για κάποια από αυτά ότι υποψιαζόμαστε πως το τάδε αστέρι πρόκειται να εκραγεί. Αυτό θα είναι υπέροχο και θα ξέρουμε πώς να είμαστε προετοιμασμένοι», πρόσθεσε. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1626128/oi-epistimones-eidan-ti-gennisi-enos-soypernova-vinteo/

Δείτε για πρώτη φορά το εντυπωσιακό μαγνητικό πεδίο της μαύρης τρύπας στο κέντρο του γαλαξία μας (βίντεο) πηγή φωτό. (ETH) Εικόνα του μαγνητικού πεδίου της μαύρης τρύπας στο κέντρο του γαλαξία μας Εντυπωσιακή και πολύ σημαντική για την κοσμολογία καταγραφή και συλλογή δεδομένων.Τα φαινόμενα που συμβαίνουν στην περιοχή Τοξότης Α* του κέντρου του γαλαξία μας σε απόσταση 27 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς είχαν υποδείξει την ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας που έλαβε την ίδια ονομασία με την περιοχή. Οι μελέτες που γίνονταν τις τελευταίες δεκαετίες στην επίμαχη περιοχή έδειχναν ότι η μαύρη τρύπα έχει μάζα περίπου 4 εκατ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.Το Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων (ΕΗΤ) πριν από τρία χρόνια κατάφερε να φωτογραφήσει και την μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας αποδεικνύοντας έτσι πέρα πάσης αμφιβολίας την ύπαρξη της. Την ύπαρξη της μαύρης τρύπας αποκαλύπτει ο δακτύλιος κοσμικής ύλης (αέρια, σκόνη) που περιβάλλει την μαύρη τρύπα η οποία καθώς είναι σκοτεινή δεν μπορεί να αποτυπωθεί οπτικά. Οι πίδακες Ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας εκ νέου το Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων κατέγραψε για πρώτη φορά μαγνητικά πεδία που έχουν δημιουργηθεί στον Τοξότη Α*. Οι εικόνες αποκαλύπτουν ένα πλέγμα «τακτοποιημένων μαγνητικών πεδίων» στη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας τα οποία έχουν ομοιότητες με εκείνα που περιβάλλουν την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στην καρδιά του γαλαξία M87. Αυτό είναι εκπληκτικό δεδομένου ότι η μαύρη τρύπα στον Μ87 είναι κολοσσιαία με 6,5 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.Η νέα παρατήρηση υποδηλώνει ότι ισχυρά και καλά οργανωμένα μαγνητικά πεδία θα μπορούσαν να είναι κοινά σε όλες τις μαύρες τρύπες. Επίσης, επειδή τα μαγνητικά πεδία του M87 δημιουργούν ισχυρούς πίδακες ύλης η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι το ίδιο συμβαίνει και στον Τοξότη Α* που ίσως διαθέτει έναν αχνό και μη ορατό, προς το παρόν σε εμάς, πίδακα. Προηγούμενες παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι η μαύρη τρύπα στο κέντρου του γαλαξία μας περιστρέφεται τόσο γρήγορα που στρεβλώνει τον χωρόχρονο – δηλαδή τον χρόνο και τις τρεις διαστάσεις του χώρου. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1626106/deite-gia-proti-fora-to-entyposiako-magnitiko-pedio-tis-mayris-trypas-sto-kentro-toy-galaxia-mas-vinteo/

Roscosmos Πριν από 56 χρόνια, στις 27 Μαρτίου 1968, κοντά στο χωριό Novoselovo, στην περιοχή Kirzhach, στην περιοχή του Βλαντιμίρ, ο πρώτος κοσμοναύτης του πλανήτη, Γιούρι Γκαγκάριν, και ο στρατιωτικός πιλότος Vladimir Seregin πέθαναν κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευτικής πτήσης στο MiG-15UTI. Σήμερα, η αντιπροσωπεία της Roscosmos με επικεφαλής τον Γενικό Διευθυντή της Κρατικής Εταιρείας Γιούρι Μπορίσοφ κατέθεσε λουλούδια στο μνημείο στον τοίχο του Κρεμλίνου στην Κόκκινη Πλατεία. Ο Γιούρι Γκαγκάριν γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1934 στο χωριό Κλουσίνο της περιοχής Σμολένσκ. Τον Μάρτιο του 1960 γράφτηκε στο πρώτο σώμα κοσμοναυτών και τον Ιανουάριο του 1961 άρχισε να εκπαιδεύεται. Στις 12 Απριλίου 1961, έκανε την πρώτη του πτήση στο διάστημα, ολοκληρώνοντας μια τροχιά γύρω από τη Γη. Για αυτό το κατόρθωμα του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης. Αργότερα, η ημέρα της πτήσης του Γκαγκάριν στο διάστημα κηρύχθηκε αργία - Ημέρα Κοσμοναυτικής. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569352

Το «γόνατο» των κοσμικών ακτίνων. Χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις που έγιναν από μια διάταξη χιλιάδων ανιχνευτών, οι φυσικοί αποκαλύπτουν το «γόνατο» της κοσμικής ακτινοβολίας – ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των εξωγαλαξιακών κοσμικών ακτίνων. Οι κοσμικές ακτίνες που σφυροκοπούν την ατμόσφαιρα της Γης είναι πυρήνες ατόμων που κινούνται με μεγάλες ταχύτητες. Το πού και πώς επιταχύνονται οι κοσμικές ακτίνες παραμένει αβέβαιο. Όμως το ενεργειακό τους φάσμα είναι ξεκάθαρο. Η γραφική παράσταση της ροής των κοσμικών ακτίνων συναρτήσει της ενέργειας ακολουθεί μια φθίνουσα καμπύλη από τα 109eV μέχρι τα 1020eV. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της είναι το «γόνατο», περίπου στα 4×1015eV (4 PeV), όπου μεταβάλλεται η κλίση της: Η γραφική παράσταση της ροής των κοσμικών ακτίνων συναρτήσει της ενέργειας όπου σημειώνεται το γόνατο (knee) και ο αστράγαλος (ankle) των κοσμικών ακτίνων. Το τελευταίο σημείο κάτω δεξιά παριστάνει το σωματίδιο «Oh My God». Οι φυσικοί του Παρατηρητηρίου LHAASO (Large High Altitude Air Shower Observatory) στη νοτιοδυτική Κίνα ‘άγγιξαν’ το γόνατο και προσδιόρισαν με ακρίβεια τη θέση του στο φάσμα ροής των κοσμικών ακτίνων, στα 3.67±0.05±0.15 PeV. Οι παρατηρήσεις του LHAASO ρίχνουν νέο φως στην προέλευσή του, η οποία έχει μπερδέψει τους ερευνητές εδώ και 70 χρόνια περίπου.Οι μετρήσεις έγιναν χρησιμοποιώντας την Διάταξη Τετραγωνικού Χιλιομέτρου (KM2A), μία από τις τρεις πειραματικές διατάξεις του LHAASO. Το KM2A αποτελείται από 5216 ανιχνευτές φωτονίων και 1188 ανιχνευτές μιονίων, κατανεμημένων σε μια περιοχή 1,36 km2. Συλλαμβάνουν ταυτόχρονα τα υποατομικά θραύσματα που παράγονται όταν οι κοσμικές ακτίνες διασπούν τα άτομα στην ατμόσφαιρα της Γης. Από αυτές τις ανιχνεύσεις, οι ερευνητές μπορούν να προσδιορίσουν την ενέργεια και την μάζα των αρχικών σωματιδίων της κοσμικής ακτινοβολίας.Χάρη στην ικανότητά του να διεξάγει θερμιδομετρικές μετρήσεις, το KM2A είναι εξίσου ευαίσθητο στις κοσμικές ακτίνες ανεξάρτητα από τον ατομικό τους αριθμό. Αυτή η ιδιότητα επέτρεψε τον ακριβή προσδιορισμό του γόνατος και οδήγησε στην ανακάλυψη ότι το γόνατο συμπίπτει με μια μεταβολή στο μείγμα των κοσμικών ακτίνων. Προσεγγίζοντας το γόνατο από τις χαμηλότερες ενέργειες ο λογαριθμικός μέσος μαζικός αριθμός των κοσμικών ακτίνων μειώνεται προς την αντίστοιχη τιμή των πυρήνων ηλίου, στη συνέχεια γίνεται λίγο μικρότερος και προς τις υψηλότερες ενέργειες αυξάνεται προς την αντίστοιχη τιμή βαρύτερων πυρήνων (άνθρακας, άζωτο και οξυγόνο): Το γόνατο, στο ενεργειακό φάσμα του συνόλου των κοσμικών ακτίνων, σύμφωνα με τις μετρήσεις του LHAASO οφείλεται σε πυρήνες εξωγαλαξιακής προέλευσης με μάζες περίπου όσο η μάζα του ηλίου. πηγή: https://physics.aps.org/articles/v17/s39 – https://arxiv.org/abs/2403.10010

«Στείλτε μόνο ρομπότ και όχι ανθρώπους στο Διάστημα» λέει κορυφαίος επιστήμονας. Ο Μάρτιν Ρις επανέλαβε την αντίρρηση του για επανδρωμένες αποστολές μακριά από τη Γη.Την εδώ και καιρό διατυπωμένη δημόσια άποψη του για την διακοπή επανδρωμένων αποστολών στο Διάστημα και τη χρήση αποκλειστικά ρομπότ σε διαστημικές αποστολές εξέφρασε για μια ακόμη φορά ο Βρετανός αστροφυσικός και κοσμολόγος Μάρτιν Ρις, πρώην πρόεδρος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας και μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες στην επιστημονική κοινότητα γενικότερα και όχι μόνο στον τομέα της Διαστήματος.«Είμαι επιφυλακτικός ως προς την ιδέα πως αξίζει η ανθρώπινη παρουσία στο Διάστημα» «Τώρα που τα ρομπότ μπορούν να κάνουν πράγματα για τα οποία χρειάζονταν οι άνθρωποι πριν από 50 χρόνια, το σενάριο να στέλνονται άνθρωποι καθίσταται ολοένα και πιο αδύναμο συνεχώς» ανέφερε ο Ρις κατά τη διάρκεια του podcast Lord Speaker’s Corner, που παρουσιάζει μέλη της βουλής των Λόρδων.Ο Ρις που εκτός των άλλων κατέχει και τον τίτλο του Λόρδου υποστήριξε πως το να στέλνονται άνθρωποι στο Διάστημα όταν τα ρομπότ θα μπορούσαν να κάνουν τη συγκεκριμένη δουλειά το ίδιο αποτελεσματικά αποτελεί σπατάλη χρημάτων και την εξερεύνηση του Διαστήματος θα έπρεπε να την αναλαμβάνουν δισεκατομμυριούχοι και όσοι προτίθενται να πληρώσουν για τα ταξίδια τους από την τσέπη τους.Ο Ρις ανέφερε επίσης πώς δεν συμφωνεί με τα φιλόδοξα σχέδια του Ίλον Μασκ περί εποικισμού του Άρη, ωστόσο χαιρέτισε τα επιτεύγματά του τόσο στους πυραύλους όσο και στα ηλεκτρονικά αυτοκίνητα. «Έκανε πολύ καλύτερη δουλειά σε σύγκριση με τις μεγάλες κοινοπραξίες που συνήθιζαν να εργάζονται για τη NASA στην παραγωγή αποτελεσματικών πυραύλων, οι οποίοι μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και αυτό θα καταστήσει φθηνότερη την αποστολή προσωπικού στο Διάστημα», εξήγησε. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1625273/steilte-mono-rompot-kai-ochi-anthropoys-sto-diastima-leei-koryfaios-epistimonas/ Σχολιο:Νομίζω οτι η αποψη του Μάρτιν Ρις ειναι λαθεμένη γιατι τους εξης λόγους.Ο κοσμοναύτης εχει δυο σημαντικά πλεονέκτηματα εν σχέσει με τα ρομπότ.Πρωτον συνείδηση και δευτερο ταχύτητα.Ο κοσμοναύτης μπορει να αποφασίσει αμεσως να παει δεξια ή αριστερα να υπερπηδήσει ενα εμποδιο και να πιασει αυτην την πετρα ή την αλλη.Μπορεί να παει μπροστά ή πισω η να καθισει σε ενα πεζούλι.Ολα αυτά με την ταχύτητα που του επιτρέπει η στολή του και τις αποφάσεις που του επιβάλουν η γνώση του και η συνείδηση του.Αυτα ειναι για ενα ρομποτ δυσκολα και πολλες φορες ακατορθωτα.Τα ρομποτ θα πανε σε σημεια που η ανθρωπινη προσβαση ειναι αδυνατη οπως στους ωκεανους του δορυφόρου Ευρωπη και στον Τιτανα αλλα ο ανθρωπος θα προχωρησει επανω τους και θα μαζεψει τις πετρες τους.

Το Hubble είδε το πρώτο φως νεογέννητων άστρων (βίντεο) πηγή φωτό. (NASA, ESA, and K. Stapelfeldt (NASA JPL); Image Processing: Gladys Kober (NASA/Catholic University of America)) Η εικόνα που κατέγραψε από τα νεογέννητα άστρα το Hubble Μια ακόμη πολύ σημαντική παρατήρηση του αρχαιότερου διαστημικού τηλεσκοπίου.Μπορεί το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb να κερδίζει εδώ και περίπου δύο χρόνια τα φώτα της δημοσιότητας με τις συνεχείς εντυπωσιακές εικόνες και ανακαλύψεις του από τα πέρατα του Σύμπαντος όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble συνεχίζει απρόσκοπτα μετά από σχεδόν 35 χρόνια λειτουργίας να ρίχνει φως σε ότι συμβαίνει στο Διάστημα παρέχοντας πολύτιμες υπηρεσίες στους επιστήμονες.Η NASA δημοσίευσε μια νέα πολύ σημαντική παρατήρηση του Hubble το οποίο κατέγραψε εικόνες και δεδομένα από μια περιοχή που γεννιούνται νέα άστρα. Το τηλεσκόπιο κατέγραψε μάλιστα το φως που εκπέμπουν πρωτοαστέρες, άστρα που βρίσκονται εμβρυική κατάσταση. Το Hubble κατέγραψε πίδακες που αναδύονται από το κουκούλι ενός νεοσχηματιζόμενου άστρου για να εκτοξευθούν στο Διάστημα περνώντας μέσα από το αέριο και τη σκόνη ενός λαμπρού νεφελώματος. Το κοσμικό προφίλ Το FS Tau είναι ένα αστρικό σύστημα που αποτελείται από το FS Tau A, το φωτεινό αντικείμενο που μοιάζει με άστρο κοντά στο κέντρο της εικόνας, και το FS Tau B (Haro 6-5B), το φωτεινό αντικείμενο στα άκρα δεξιά που καλύπτεται από μια σκοτεινή κάθετη λωρίδα σκόνης. Τα νεαρά αντικείμενα περιβάλλονται από απαλά φωτιζόμενο αέριο και σκόνη αυτού του αστρικού μαιευτηρίου. Το σύστημα υπολογίζεται ότι έχει ηλικία 2,8 εκατομμυρίων ετών που είναι πολύ νέο για ένα αστρικό σύστημα. Συγκριτικά ο Ήλιος έχει ηλικία περίπου 4,6 δισεκατομμυρίων ετών και εκτιμάται ότι έχει άλλα περίπου πέντε δισ. έτη ζωής.Το FS Tau B ανήκει στην κατηγορία των πρωτοαστέρων. Περιβάλλεται από έναν πρωτοπλανητικό δίσκο που περιέχει σκόνη και αέρια και αναλόγως των συνθηκών που επικρατούν στο άστρο και το κοσμικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται ο δίσκος αυτός μπορεί να δημιουργήσει πλανήτες. Σύμφωνα με τους ειδικούς που μελετούν τα διαθέσιμα δεδομένα το FS Tau B είναι πιθανόν να γίνει αστέρας T Tauri, ένας τύπος νεαρού μεταβλητού αστρου που δεν έχει ξεκινήσει ακόμη την πυρηνική σύντηξη αλλά αρχίζει να εξελίσσεται σε ένα άστρο με καύσιμα υδρογόνου παρόμοιο με τον Ήλιο μας.Οι πρωτοαστέρες λάμπουν με τη θερμική ενέργεια που απελευθερώνεται καθώς καταρρέουν τα νέφη αερίου από τα οποία σχηματίζονται και από τη συσσώρευση υλικού από το κοντινό αέριο και τη σκόνη. Τα μεταβλητά αστέρια είναι μια κατηγορία άστρων των οποίων η φωτεινότητα αλλάζει αισθητά με την πάροδο του χρόνου. Το FS Tau A είναι το ίδιο ένα δυαδικό σύστημα T Tauri, που αποτελείται από δύο άστρα που περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο. Τα φαινόμενα Είναι γνωστό ότι οι πρωτοαστέρες εκτοξεύουν ταχέως κινούμενα ρεύματα που μοιάζουν με στήλες ενεργοποιημένου υλικού που ονομάζονται πίδακες, και το FS Tau B παρέχει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Ο συγκεκριμένος πρωτοαστέρας είναι πηγή ενός ασυνήθιστου ασύμμετρου πίδακα διπλής όψης, ορατό στις εικόνες με μπλε χρώμα. Η ασύμμετρη δομή του μπορεί να προκύπτει από τη διαφορά στους ρυθμούς με τους οποίους η μάζα αποβάλλεται από το αντικείμενο.Το FS Tau B ταξινομείται επίσης ως αντικείμενο Herbig-Haro. Τα αντικείμενα Herbig–Haro σχηματίζονται όταν πίδακες ιονισμένου αερίου που εκτινάσσονται από ένα νεαρό αστέρι συγκρούονται με κοντινά σύννεφα αερίου και σκόνης με υψηλές ταχύτητες, δημιουργώντας φωτεινές δομές που μοιάζουν με νεφελώματα.Το FS Tau βρίσκεται στην περιοχή Taurus-Auriga, ένα σμήνος από σκοτεινά μοριακά σύννεφα που φιλοξενούν πολλά νεογέννητα και νεαρής ηλικίας άστρα περίπου 450 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Το Hubble έχει παρατηρήσει στο παρελθόν αυτήν την περιοχή, της οποίας η δραστηριότητα σχηματισμού άστρων την καθιστά μόνιμο στόχο για τους αστρονόμους. Το Hubble πήρε αυτές τις παρατηρήσεις ως μέρος μιας έρευνας για δίσκους σκόνης γύρω από νεαρά άστρα. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1624316/to-hubble-eide-to-proto-fos-neogenniton-astron-vinteo/

Rocket and Space Corporation "Energia" 23 μαρτ. στις 16:08 ⚡ Το Soyuz MS-25 εκτοξεύτηκε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό! Τώρα το πλοίο με τους αστροναύτες βρίσκεται ήδη σε τροχιά. Όλα είναι εντάξει: οι κεραίες και τα ηλιακά πάνελ είναι ανοιχτά. Το πλήρωμα έχει δύο ημέρες πτήσης μπροστά, ο ελλιμενισμός έχει προγραμματιστεί για τις 25 Μαρτίου στις 18:10 ώρα Μόσχας. Δεν πρέπει να νομίζετε ότι όλο αυτό το διάστημα οι αστροναύτες θα είναι «αλυσοδεμένοι» στην κούνια. Το πλοίο έχει δύο «ζωντανά» διαμερίσματα - τη μονάδα καθόδου και την οικιακή. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα απορρήτου για υγειονομικές διαδικασίες. Παρεμπιπτόντως, η τουαλέτα στο πλοίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά την ελλιμενοποίηση στο ISS. ℹ Κατά κανόνα, οι κοσμοναύτες πρέπει να βρίσκονται καθαρά στις θέσεις τους κυρίως κατά τη διάρκεια ελιγμών όταν το σύστημα πρόωσης Soyuz παρέχει μια ώθηση για αλλαγή της τροχιάς. Καθώς περιφέρεται γύρω από τη Γη, το πλοίο κερδίζει υψόμετρο στο δρόμο του προς τον ISS. Στα διαλείμματα, το πλήρωμα έχει ώρες για να ζεσταθεί και να τακτοποιήσει τον εαυτό του. Σε αυτό το διάστημα, το σύστημα ελέγχου κίνησης και πλοήγησης είναι απενεργοποιημένο, επειδή αντιδρά ακόμη και σε μικρές δονήσεις του πλοίου. Στη συνέχεια ενεργοποιείται το VESSEL και ισοπεδώνει ξανά την πορεία. https://vk.com/rsc_energia?z=video-167742670_456239363%2Fc089568f355d7e9e9a%2Fpl_wall_-167742670 https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_3511 Rocket and Space Corporation "Energia" 15:37 χθες 🚀 Πέρασαν δύο μέρες από την κυκλοφορία του Soyuz MS-25! Η σύνδεση με το ISS έχει προγραμματιστεί για τις 18:10. Συνηθίζεις γρήγορα τα καλά πράγματα και οι γρήγορες πτήσεις (από 3 έως 6 ώρες) έχουν γίνει πρόσφατα ο κανόνας για τους αστροναύτες. Ωστόσο, δύο μέρες ήταν το πρότυπο για τη δεκαετία. Περισσότερες από 30 περιστροφές γύρω από τη Γη, περίπου 50 ώρες. Τι συμβαίνει στο πλοίο κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ημερών; 🌏 8-9 ώρες μετά την εκτόξευση, το πλήρωμα έχει την ευκαιρία να «ξεσπάσει» από τις κούνιες και τις διαστημικές στολές του. Ναι, τα "Falcons" απαιτούνται κατά την προσγείωση, την προσγείωση και την αναχώρηση, αλλά στο μεταξύ αφαιρούνται, στεγνώνουν και απομακρύνονται. Μπορείτε να κάνετε ζέσταμα, να τακτοποιήσετε τον εαυτό σας στο σαλόνι, να φάτε ή να πάρετε φάρμακα εάν νιώθετε ναυτία λόγω προσαρμογής. ✔ Το πρώτο διάλειμμα είναι περίπου 12 ώρες. ✔ Στη συνέχεια, μια σειρά ελιγμών και άλλες ≈13-15 ώρες ελεύθερου χρόνου υπό όρους πριν από την ελλιμενοποίηση. Ο κυβερνήτης περνά τον περισσότερο χρόνο στο όχημα καθόδου στον πίνακα ελέγχου, ενώ οι μηχανικοί πτήσης βρίσκονται στο θάλαμο εξυπηρέτησης. Λένε ότι η «ζάλη» επίδραση της περιστροφής του πλοίου όταν τα ηλιακά πάνελ είναι προσανατολισμένα στην καρέκλα του κυβερνήτη είναι μικρότερη. Τι τρώνε και πίνουν; Η δίαιτα είναι ίδια όπως στο σταθμό. Εκτός αν το φαγητό έχει επιλεγεί έτσι ώστε να μην χρειάζεται να το ξαναζεστάνουμε. Η παροχή 15 λίτρων νερού είναι στο σύστημα Κολος. Υπάρχουν χυμοί. Τρώνε «προσεκτικά» - μετά από περίπου 6 ώρες αρχίζει μια περίοδος προσαρμογής. Ο ύπνος είναι ο καλύτερος ελεύθερος χρόνος 🌙 Θεωρητικά, μπορείς να βλέπεις ταινίες, να ακούς μουσική, να διαβάζεις, αλλά… είναι καλύτερα να κοιμάσαι και να κοιτάς έξω από το παράθυρο. Λόγω προσαρμογής. Ναι, στο πλοίο, όπως και στο σταθμό, χρησιμοποιούν «υπνόσακους». Μπορείτε να τα στερεώσετε σε μια κούνια ή σε ένα οικιακό διαμέρισμα - δεν είναι σημαντικό στη μηδενική βαρύτητα. Το πλοίο μας είναι κυρίως «ρομπότ». Το Soyuz MS εκτελεί αυτόματα ελιγμούς, οι υπολογισμοί γίνονται στη Γη και δεν απαιτείται παρέμβαση του πληρώματος εάν όλα πάνε κανονικά. Τα περισσότερα από τα καθήκοντα είναι ευθύνη του διοικητή. Αναφέρει τακτικά την ευημερία του πληρώματος. Φροντίζει να λειτουργούν σωστά όλα τα συστήματα και αναφέρει στο κέντρο ελέγχου: συμβαίνει να μην υπάρχει τηλεμετρική επικοινωνία σε τροχιά, αλλά να υπάρχει φωνητική επικοινωνία. Το πλήρωμα δίνει επίσης το πράσινο φως για δυναμικές λειτουργίες - αυτή είναι η περιστροφή του πλοίου, για παράδειγμα, για την οποία πρέπει να είστε ψυχικά και σωματικά προετοιμασμένοι. Και, φυσικά, ο αστροναύτης είναι πάντα έτοιμος να αναλάβει χειροκίνητο έλεγχο. Αλλά αυτό είναι μια έσχατη λύση. Ελπίζουμε η σύνδεση να γίνει ομαλά. Μετάδοση της αποβάθρας - στις 17:40 ώρα Μόσχας ΕΔΩ. Μετάδοση του ανοίγματος των καταπακτών στις 20:00 ώρα Μόσχας ΕΔΩ. https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_3522 Η σύνδεση ήταν επιτυχής! 🙌 Το Soyuz MS-25 προσδέθηκε στη μονάδα Prichal. Σύντομα οι συνάδελφοί μας στον ISS θα συναντήσουν τους Oleg Novitsky, Marina Vasilevskaya και Tracy Dyson. Ο Ρώσος κοσμοναύτης και ο συμμετέχων στην πτήση από τη Λευκορωσία θα πρέπει να περάσουν περίπου δύο εβδομάδες στον σταθμό. Τα σχέδια του πληρώματος περιλαμβάνουν ερευνητική εργασία. Ο σκοπός των πειραμάτων «Lactoferrin» και «Proxibiotic» είναι να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση του μεταβολισμού στο ανθρώπινο σώμα σε διαστημικές συνθήκες. Εξάλλου, κατά τη διάρκεια της πτήσης υποφέρει από πολλούς παράγοντες, από τη μικροβαρύτητα μέχρι την ακτινοβολία. 🌏 Ο Oleg Novitsky και η Marina Vasilevskaya θα επιστρέψουν στη Γη στις 6 Απριλίου με το διαστημόπλοιο Soyuz MS-24 μαζί με την αστροναύτη της NASA Loral O'Hara. Αν ψάχνετε για μια «ταινία» για το βράδυ, τότε σύντομα θα μεταδοθεί το άνοιγμα των καταπακτών μεταξύ του Soyuz και του ISS. https://vk.com/rsc_energia?z=video-30315369_456243956%2Fe6976d2d5b9eb34e37%2Fpl_wall_-167742670 https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_3525 Roscosmos 20:35 χθες Οι καταπακτές είναι ανοιχτές!Οι Oleg Novitsky, Marina Vasilevskaya και Tracy Dyson εντάχθηκαν στο πλήρωμα της 70ης μακροχρόνιας αποστολής - οι κοσμοναύτες της Roscosmos Oleg Kononenko, Nikolai Chub και Alexander Grebenkin, οι αστροναύτες της NASA Laural O'Hara, Matthew Dominick, Michael Barratt και Jeanette Epps. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569345

Παρουσιάστηκε το πρώτο σύστημα γεωτρήσεων για άντληση νερού στον Άρη. πηγή φωτό (Honeybee Robotics) Στη φωτογραφία εικονίζεται το ρόβερ γεώτρησης του Άρη Η επιτυχία του εγχειρήματος θα στηρίξει την παρουσία των ανθρώπων στον Κόκκινο Πλανήτη.Μετά από δύο δεκαετίες όπου η ανθρωπότητα πραγματοποίησε ένα πλήθος πετυχημένων αποστολών στον Άρη (δορυφόρους χαρτογράφησης και μελέτης του πλανήτη, ρομπότ και drone εξερεύνησης) μετράμε αντίστροφα για την πραγματοποίηση της πρώτης επανδρωμένη αποστολής στον Κόκκινο Πλανήτη. Οι ΗΠΑ, η Κίνα αλλά και ιδιωτικές εταιρείες όπως η Space X του Ελον Μασκ κάνουν αγώνα δρόμου για να μπορέσουν μέχρι το τέλος της δεκαετίας ή τις αρχές της επόμενης να στείλουν ανθρώπους στον Άρη.Τόσο για την προετοιμασία αυτής της πρώτης επανδρωμένης αποστολής αλλά κυρίως για να μπορέσει να υπάρξει μια βιώσιμη μόνιμη παρουσία του ανθρώπου στον Άρη θα πρέπει να ξεπεραστούν μια σειρά από εμπόδια που υπάρχουν εξαιτίας του εντελώς αφιλόξενου για την ζωή περιβάλλοντος του πλανήτη.Ένα από τα απολύτως απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να έχουν στη διάθεση τους όσοι διαμένουν στον Άρη είναι φυσικά το νερό όχι μόνο για να το καταναλώνουν αλλά για να το χρησιμοποιούν στις κάθε είδους εργασίες που είναι απαραίτητες αλλά και για την επεξεργασία του για την παραγωγή οξυγόνου αλλά και καυσίμων για τους πυραύλους με τους οποίους θα μετακινούνται τα διαστημικά σκάφη από και προς τον πλανήτη.Έχει εντοπισθεί σε διάφορα σημεία του Άρη η ύπαρξη υπόγειων αποθεμάτων νερού σε παγωμένη μορφή και η επιστημονική κοινότητα αναζητά τώρα τρόπους να φτάσουμε σε αυτά τα αποθέματα και να καταφέρουμε να τα αποκτήσουμε. Εκτιμάται ότι υπάρχει πάγος σε μικρότερες ή μεγαλύτερες αποστάσεις από την επιφάνεια στο 30% του υπεδάφους του Άρη. Το τρυπάνι Η εταιρεία Honeybee Robotics ανακοίνωσε τα σχέδια της για γεωτρήσεις στον Άρη σε ένα πρότζεκτ όπου περιλαμβάνει ένα ρόβερ γεώτρησης με την ονομασία RedWater. Η εταιρεία παρουσίασε ένα σύστημα γεώτρησης σχεδιασμένο φυσικά για τις γεωλογικές συνθήκες στον Κόκκινο Πλανήτη. «Το RedWater έχει αποδειχθεί ότι είναι η σωστή αρχιτεκτονική για βαθιά γεώτρηση στον Άρη», δήλωσε ο Κρις Ζάκνι, αντιπρόεδρος της ομάδας τεχνολογίας εξερεύνησης της Honeybee Robotics στην Altadena της Καλιφόρνια. Στη φωτογραφία εικονίζεται το τρυπάνι RedWater. πηγή φωτό (Honeybee Robotics)Ο Zacny είπε ότι το RedWater μπορεί να εξυπηρετήσει ένα διπλό σκοπό, γεωτρήσεις και για επιστημονικές μελέτες αλλά και για άντληση νερού. «Είναι win-win. Είμαστε σε μια θέση όπου αυτή η τεχνολογία μπορεί να προστεθεί στις επόμενες αποστολές του Άρη» λέει ο Ζάκνι.Το σύστημα RedWater χρησιμοποιεί δύο τεχνολογίες, που έχουν ήδη δοκιμασθεί με επιτυχία στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική. Είναι κουλουριασμένοι σωλήνες που ξετυλίγονται από την επιφάνεια στον πάγο που βρίσκεται και δημιουργούν το RodWell, μια διαδικασία τήξης του πάγου και άντλησης του υγρού νερού στην επιφάνεια.Αυτό που μένει τώρα είναι να γίνουν οι μελέτες για τα σημεία στον Άρη που υπάρχει νερό σε παγωμένη μορφή και είναι ευνοϊκά για να πραγματοποιηθούν εκεί γεωτρήσεις. Μάλιστα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ερευνητικά προγράμματα εντοπισμού «βολικών» περιοχών γεώτρησης στον Κόκκινο Πλανήτη. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1624013/paroysiastike-to-proto-systima-geotriseon-gia-antlisi-neroy-ston-ari/

Η τερατώδης έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης πριν από 1300 χρόνια. Μια υποβρύχια έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, που συνέβη το 726 μ.Χ. και ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι πίστευε μέχρι σήμερα η επιστημονική κοινότητα, έφεραν στο φως έρευνες διεθνούς ωκεανογραφικής αποστολής. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Nature Geoscience». Σύμφωνα με τη μελέτη, τo μέγεθος της έκρηξης ήταν παρόμοιο με αυτό της έκρηξης του ηφαιστείου Τόνγκα το 2022. Οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην ωκεανογραφική ερευνητική αποστολή 398 στη Σαντορίνη, στο πλαίσιο του προγράμματος «International Ocean Discovery Program», με επικεφαλής τον Γιόνας Πράιν από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και τη συμμετοχή της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Εύης Νομικού, πραγματοποίησαν για πρώτη φορά υποθαλάσσιες γεωτρήσεις σε βάθος μέχρι και 160 μέτρων μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης και ανακάλυψαν υποβρύχιες αποθέσεις ελαφρόπετρας που τοποθετούνται χρονικά το 726 μ.Χ. και συνάδουν με τις ιστορικές καταγραφές για μια υποβρύχια έκρηξη που συνέβη εκείνη την εποχή.Αν και η έκρηξη αυτή ήταν γνωστή, θεωρούνταν πολύ μικρή μέχρι σήμερα. Όπως διαπίστωσε, όμως, η ερευνητική ομάδα, παρήγαγε τόσο μεγάλη ποσότητα ελαφρόπετρας που κάλυψε τη θάλασσα σε μια τεράστια περιοχή μέχρι τις ακτές της Μικράς Ασίας, δηλαδή πάνω από 400 χιλιόμετρα μακριά. Η βίαιη αυτή έκρηξη πρέπει να συνέβη κυρίως κάτω από την επιφάνεια του νερού, καθώς δεν έχουν εντοπιστεί υπολείμματά της στην ξηρά. Ο όγκος αυτού του στρώματος τέφρας και πετρωμάτων μπορεί να είναι έως και 3,1 κυβικά χιλιόμετρα με εκτιμώμενο μέγεθος έκρηξης (VEI) πέντε.Η Σαντορίνη είναι ενεργή εδώ και περίπου 650.000 χρόνια και ταξινομείται ως ένα πολυκυκλικό ηφαίστειο, με φάσεις ανανέωσης και επαναφόρτισης μέσω νέων ροών μάγματος με μικρές, αλλά συχνές εκρήξεις. Αυτό ακολουθείται από μια φάση συσσώρευσης με λίγες εκρήξεις κατά τη διάρκεια πολλών χιλιάδων ετών πριν από μια ισχυρή έκρηξη που προκαλεί κατάρρευση της καλδέρας, με την τελευταία να είναι η Μινωική έκρηξη που έγινε την Εποχή του Χαλκού, περίπου το 1.600 π.Χ. Έπειτα από αυτή την τεράστια έκρηξη, ένα καινούριο ηφαίστειο, η Καμένη, εμφανίστηκε στο κέντρο της καλδέρας και σήμερα οι κορυφές αυτού του κυρίως υποθαλάσσιου ηφαιστείου αποτελούν τα νησιά Νέα και Παλαιά Καμένη εντός της καλδέρας της Σαντορίνης.Τα πρόσφατα ευρήματα της αποστολής 398, στην οποία συμμετέχουν 32 επιστήμονες από εννιά χώρες, αμφισβητούν την επικρατούσα γνώση των ηφαιστειακών φάσεων της Σαντορίνης. Καθώς το ηφαίστειο βρίσκεται σε μια τυπική φάση σχηματισμού λάβας (επαναφόρτισης) μετά την έκρηξη της Εποχής του Χαλκού, οι επιστήμονες θεωρούσαν μέχρι σήμερα ότι η φάση αυτή είναι ικανή να δώσει μικρές εκρήξεις. Ωστόσο, οι πρόσφατες υποθαλάσσιες γεωτρήσεις και η ανακάλυψη ενός στρώματος ελαφρόπετρας πάχους 40 μέτρων δείχνουν ότι το ηφαίστειο ήταν ικανό όχι μόνο για μικρές εκρήξεις, αλλά και για μεγαλύτερες κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων του κύκλου της καλδέρας.Είναι αξιοσημείωτο ότι η έκρηξη του 726 μ.Χ. ήταν 30 φορές μικρότερη από τη μινωική και «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι μια τέτοια έκρηξη θα συμβεί ξανά στο εγγύς μέλλον», όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Νομικού. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι «η αλλαγή στην κατανόηση της συμπεριφοράς του ηφαιστείου της Σαντορίνης έχει σημαντικές επιπτώσεις για την εκτίμηση του ηφαιστειακού κινδύνου και πρέπει να ληφθεί υπόψη στις εκτιμήσεις και την αξιολόγηση της ηφαιστειακής επικινδυνότητας».Όπως προσθέτει η ίδια, αυτά τα ευρήματα «δείχνουν επίσης ότι τα παγκόσμια αρχεία ηφαιστειακών εκρήξεων είναι σε μεγάλο βαθμό ελλιπή σε ό,τι αφορά τις εκρήξεις κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η αναγνώριση των δυνητικά επικίνδυνων εκρήξεων στα πρώτα στάδια του κύκλου κατασκευής της καλδέρας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών μείωσης του κινδύνου τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο». Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση: https://www.nature.com/articles/s41561-024-01392-7 https://www.amna.gr/home/article/806940/Mia-megali-istoriki-upobruchia-ekrixi-stin-kaldera-tis-Santorinis-apokalupse-diethnis-ereunitiki-omada – https://www.livescience.com/planet-earth/volcanos/santorini-volcano-freak-eruption-1300-years-ago-was-as-violent-as-2022-tonga-eruption Κοινοποιήστε:

Παγκόσμια Ημέρα Νερού: Λειψυδρία για τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Estacion Biologica de Donana (EBD-CSIC)/ Handout via REUTERS Περισσότεροι από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο πόσιμο νερό.Το νερό…νεράκι λέει κυριολεκτικά ο μισός πληθυσμός στον πλανήτη. Και δεν είναι καθόλου αστείο! Περίπου το 50% των ανθρώπων στη Γη αντιμετωπίζει τον κίνδυνο σοβαρής λειψυδρίας, τουλάχιστον για ένα μέρος του έτους.Παγκόσμια ημέρα του νερού σήμερα για τον ΟΗΕ και η απειλή αυτή περιγράφεται στην έκθεσης της UNESCO, με τίτλο «Νερό για την Ειρήνη». Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία 15 χρόνια, περισσότεροι από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο πόσιμο νερό, έναν βασικό πόρο και αντικείμενο ολοένα και συχνότερων συγκρούσεων, αναφέρει η έκθεση: «Να ενώσουμε τις προσπάθειες για το νερό και τη χρήση του, για την ειρήνη».Από το 1993, τα Ηνωμένα Έθνη οργανώνουν κάθε χρόνο μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης αφιερωμένη στο πιο πολύτιμο αγαθό για την ανθρώπινη επιβίωση – το νερό. Στόχος, η ευαισθητοποίηση του κοινού για την περιορισμένη ακόμη πρόσβαση σε πόσιμο νερό σε πολλές περιοχές του κόσμου.Λόγω της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού, της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης των θερμοκρασιών, «το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται σε εξαιρετικά υψηλό υδάτινο κίνδυνο κάθε χρόνο», εκτιμά το World Resources Institute στην ετήσια έκθεσή του, που δημοσιεύθηκε το 2023. Σύμφωνα με προβλέψεις του Ινστιτούτου, η ζήτηση νερού αναμένεται να αυξηθεί κατά 30% ακόμη έως το 2050.Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 70% των αναλήψεων γλυκού νερού προορίζεται για τη γεωργία, ακολουθούμενο από τον βιομηχανικό τομέα (λίγο κάτω από το 20%) και τον οικιακό με 12%. Όμως, η κύρια αιτία της αύξησης της ζήτησης -η οποία συγκεντρώνεται στις πόλεις, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες οικονομίες- οφείλεται στις βιομηχανικές και οικιακές χρήσεις. Ωστόσο, σχεδόν το 84% των μικροκαλλιεργητών σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δραστηριοποιούνται σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από λειψυδρία και λιγότερο από το ένα τρίτο έχουν πρόσβαση στην άρδευση. Πόλεμοι για το νερό Σε αυτό το τεταμένο κλιματικό και δημογραφικό πλαίσιο, οι συγκρούσεις που σχετίζονται με το νερό αυξάνονται. Από 94 συγκρούσεις αυτού του τύπου μεταξύ 2000 και 2009, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 263 τα τελευταία 10 χρόνια, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.Με την αύξηση του κινδύνου έλλειψης νερού -εξηγεί η Οντρεϊ Αζουλάι, Γενική Διευθύντρια της UNESCO- οι κίνδυνοι τοπικών ή περιφερειακών συγκρούσεων αυξάνονται επίσης. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε την ειρήνη, πρέπει να δράσουμε γρήγορα όχι μόνο για τη διαφύλαξη των υδάτινων πόρων, αλλά και για την περιφερειακή και παγκόσμια συνεργασία σε αυτόν τον τομέα.Συχνά ξεσπούν διαμάχες για τον έλεγχο του νερού σε περιόδους ξηρασίας: μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας, Υεμένης και Σαουδικής Αραβίας ή ακόμα και Συρίας και Ιράκ. Ακόμη και κοντά στις πύλες της Ευρώπης, καθώς από την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία, το Κίεβο και η Μόσχα αλληλοκατηγορούνται συχνά για επιθέσεις σε εγκαταστάσεις νερού.Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν θέσει ως στόχο να διασφαλίσουν ότι όλοι οι άνθρωποι στη Γη να έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής έως το 2030. Αλλά αυτός ο στόχος φαντάζει απατηλός: Περίπου 3,5 δισεκατομμύρια γυναίκες, άνδρες και παιδιά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν καθαρούς χώρους υγιεινής. «Με βάση τη σημερινή προοπτική, θα χάσουμε τους στόχους βιωσιμότητας για το νερό», προειδοποιούν τα στελέχη της UNESCO.«Λόγω της κλιματικής αλλαγής, μεταξύ άλλων, υπάρχει αυξανόμενη έλλειψη νερού, περισσότερες συγκρούσεις και υπάρχει κίνδυνος να υπάρξουν σκληροί πόλεμοι για το νερό στο μέλλον», λέει η Σόνια Κέπελ, επικεφαλής της Γραμματείας του ΟΗΕ για το νερό.Και «είναι σχεδόν πάντα οι φτωχότερες και πιο αδύναμες ομάδες των οποίων η ευημερία και η ύπαρξη κινδυνεύουν περισσότερο», συνεχίζει η Παγκόσμια Έκθεση για το Νερό. Ένα παράδειγμα είναι οι συνέπειες της αποστράγγισης των ελών περιοχών στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής, οι οποίες οδήγησαν σε συγκρούσεις στην περιοχή σχετικά με την πρόσβαση σε νερό και σε εύφορη γη. Υψηλότερος κίνδυνος μολυσματικών ασθενειών Οι συνέπειες της λειψυδρίας εκδηλώνονται με πολλούς τρόπους, προειδοποιούν τα Ηνωμένα Έθνη. Από τη μία πλευρά, η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού στις περιοχές κρίσης σχετίζεται με αυξανόμενο κίνδυνο ασθενειών. «Η έλλειψη ή το μολυσμένο νερό μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνο για τα παιδιά με τις βόμβες και τις χειροβομβίδες», αναφέρουν οι ειδικοί.Περιοχές πολέμου όπως η Λωρίδα της Γάζας, η Ουκρανία και το Σουδάν επηρεάζονται αυτήν τη στιγμή ιδιαίτερα. Σύμφωνα με τη UNICEF, περίπου 19 εκατομμύρια άνθρωποι μόνο εκεί, συμπεριλαμβανομένων 7,4 εκατομμυρίων παιδιών, δεν έχουν σήμερα ασφαλή πρόσβαση στο νερό. Το αποτέλεσμα: οι μολυσματικές ασθένειες εξαπλώνονται όλο και περισσότερο. Τα ύποπτα κρούσματα χολέρας στο Σουδάν έχουν υπερδιπλασιαστεί από τον Ιανουάριο. Ειρηνοποιός δύναμη Λόγω αυτών των δραματικών εξελίξεων, τα Ηνωμένα Έθνη ζητούν περισσότερη διεθνή συνεργασία στον αγώνα για τη διασφάλιση πόσιμου νερού – ειδικά σε περιπτώσεις διασυνοριακής χρήσης του νερού. Από τη σκοπιά του ΟΗΕ, μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε ακόμη και να εξουδετερώσει τις εντάσεις. «Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, αλλά και παλιότερα, ότι η κοινή διαχείριση των υδάτων έπαιξε ρόλο ειρηνοποιού», λέει η Σόνια Κέπελ.Για παράδειγμα, τα Βαλκανικά κράτη που συνορεύουν με τον ποταμό Σάβα – Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Σερβία – συνήψαν μια διεθνή συμφωνία λίγο μετά το τέλος του πολέμου το 2002, η οποία, μεταξύ άλλων, αφορούσε την ανταλλαγή δεδομένων για την ποιότητα και την ποσότητα του νερού. Η συμφωνία αυτή οδήγησε στην ενίσχυση της συνεργασίας και της ειρήνης της περιοχής. https://www.naftemporiki.gr/green/climate/1621887/pagkosmia-imera-neroy-leipsydria-gia-ton-miso-pagkosmio-plithysmo/

Kοσμολογία: η θρησκεία του επιστήμονα. «Η προέλευση του σύμπαντος είναι το απόλυτο αίνιγμα», σύμφωνα με τον θεωρητικό φυσικό και κοσμολόγο Τόνι Ρόθμαν Ο Αϊνστάιν ενέπνευσε τον Τόνι Ρόθμαν όταν ήταν νέος, όμως το βιβλίο που τον μάγεψε για πάντα και τον έστρεψε στην κοσμολογία ήταν το «Frontiers of Astronomy» του Φρεντ Χόιλ. H ιδέα ότι το σύμπαν διαστέλλεται είναι σήμερα τόσο γνωστή, ώστε αποτελεί μέρος της λαϊκής κουλτούρας. Και όμως, κάθε φορά που ο Τόνι Ρόθμαν ολοκληρώνει κάποια διάλεξη κοσμολογίας, άνθρωποι από το ακροατήριο τον πλησιάζουν με πολλές απορίες. Η πρώτη είναι: Αφού όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται από εμάς, μήπως βρισκόμαστε στο κέντρο του σύμπαντος; Και η δεύτερη: Μέσα σε τι διαστέλλεται το σύμπαν; «Για να είμαι ειλικρινής, κάποιες φορές αυτά τα ερωτήματα διατυπώνονται με την αντίστροφη σειρά, αλλά, ενώ τα ίδια είναι εντελώς φυσιολογικά, δείχνουν ότι η ιδέα ενός διαστελλόμενου σύμπαντος δεν είναι. Και ασφαλώς δεν ήταν ούτε για τον Αϊνστάιν. Αλλωστε, όταν εκείνος δημοσίευσε τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας το 1916, δεν υπήρχαν αστρονομικές ενδείξεις ότι το σύμπαν διαστέλλεται, ενώ όταν, την ίδια χρονιά, εφάρμοσε τη θεωρία για να καταστρώσει το πρώτο σύγχρονο μοντέλο για το σύμπαν, υπέθεσε ότι το σύμπαν θα πρέπει να είναι στατικό», εξηγεί ο ίδιος.Με σκοπό να κάνει τη Μεγάλη Εκρηξη, τη θεωρία της απαρχής του σύμπαντος, κατανοητή σε όσους ενδιαφέρονται για την επιστήμη αλλά δεν διαθέτουν το κατάλληλο επιστημονικό και μαθηματικό υπόβαθρο, ο Αμερικανός θεωρητικός φυσικός και κοσμολόγος, που έχει διδάξει, μεταξύ άλλων, στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Πρίνστον, έγραψε «Ενα μικρό βιβλίο για τη Μεγάλη Εκρηξη» (κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση Ανδρομάχης Σπανού).«Η κοσμολογία, την οποία υπηρετείτε εδώ και δεκαετίες, ορισμένες φορές θεωρείται το σημείο συνάντησης της φυσικής με τη φιλοσοφία. Ισχύει αυτό;» τον ρωτώ στην αρχή της συνομιλίας μας. «Ως ένα βαθμό ναι, είναι αληθές και ταυτόχρονα αναπόφευκτο. Αλλωστε, ο πυρήνας κάθε επιστήμης δεν είναι παρά η διατύπωση ερωτημάτων και εν συνεχεία η αναζήτηση απαντήσεων σε αυτά. Αν ερευνήσουμε σε βάθος τα ερωτήματα, αναπόφευκτα ξεμένουμε και από απαντήσεις. Η κοσμολογία είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στη συγκεκριμένη δυσκολία. Όταν ανακύπτει μια συζήτηση για τη Μεγάλη Εκρηξη, το πρώτο που σκέφτεται κάποιος που δεν είναι κοσμολόγος (δηλαδή, οι περισσότεροι άνθρωποι) είναι “τι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη;”. Πρόκειται για ένα απολύτως φυσιολογικό και θεμιτό ερώτημα, το οποίο προς το παρόν δεν έχει απάντηση και κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να μην έχει ακόμη και μετά το πέρας της δικής μου ζωής…». – Τι σας έκανε να αγαπήσετε τη φυσική και την κοσμολογία; Υπάρχουν κάποιοι παιδικοί ήρωες που σχετίζονται με αυτό; – Όταν ήμουν πέντε ετών με γοήτευαν οι δεινόσαυροι και ήθελα να γίνω παλαιοντολόγος· λίγα χρόνια μετά, αρχαιολόγος. Στα δώδεκά μου, όμως, ήξερα ότι θα γίνω φυσικός. Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο πατέρας μου ήταν πυρηνικός φυσικός και εργαζόταν στο Εργαστήριο Φυσικής Πλάσματος του Πανεπιστημίου Πρίνστον, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν ένα από τα κορυφαία κέντρα στον κόσμο για την ανάπτυξη της ενέργειας πυρηνικής σύντηξης. Μεγάλωσα σκαρφαλώνοντας στα μηχανήματά του. Ο Αϊνστάιν ήταν εφηβικός ήρωάς μου. Η φωτογραφία του από τον Φίλιπ Χάλσμαν ήταν κρεμασμένη στον τοίχο του δωματίου μου, μαζί με μια αφίσα του Εντερπράιζ από το «Σταρ Τρεκ». Ομως το βιβλίο του Φρεντ Χόιλ «Frontiers of Astronomy» ήταν εκείνο που με έκανε να εστιάσω το ενδιαφέρον μου στην κοσμολογία. Ακόμηκαι σήμερα δεν υπάρχει για μένα μεγαλύτερη έμπνευση από τον νυχτερινό ουρανό. – Τι σας γοητεύει στο Big Bang; – Ενας φυσικός ασχολείται με τα θεμελιώδη. Η προέλευση του σύμπαντος, όμως, δεν είναι μόνο θεμελιώδες ζήτημα – είναι το απόλυτο αίνιγμα. Κατά κάποιον τρόπο η κοσμολογία είναι η θρησκεία του επιστήμονα, θέτουν την ίδια ερώτηση: Πώς φτάσαμε εδώ; Μόνο που οι απαντήσεις που δίνει ο επιστήμονας είναι διαφορετικές. – Πώς µπορεί ένας επιστήµονας να κάνει την επιστήµη του να εισέλθει στη δηµόσια συζήτηση; Πρέπει να προσπαθήσει να την εκλαϊκεύσει; – Φυσικά. Ωστόσο αμφιβάλλω αν η συγγραφή ενός βιβλίου είναι σήμερα ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσει κανείς ένα μεγάλο κοινό· τα βιβλία δεν φαίνεται να είναι πλέον ο προτιμώμενος τρόπος απόκτησης πληροφοριών. Η επιστήμη είναι μια αργή και επίπονη διαδικασία, απαιτεί πείραμα, δεδομένα, λογική, μαθηματικά, επιβεβαίωση. Είναι και τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης: επικεντρώνονται μόνο στις αποστολές της NASA και στην πρόοδο της ιατρικής. Και όμως, συμβαίνουν πολύ σημαντικά πράγματα στην επιστήμη: στη φυσική, τη χημεία, τη βιολογία, τη μηχανική. Τα περισσότερα από αυτά δεν αναφέρονται ποτέ, γιατί δεν είναι πολύ «δραματικά». Παρά ταύτα, εξακολουθώ να ελπίζω ότι βιβλία όπως το δικό μου εμπνέουν τους νέους να κάνουν ερωτήσεις. – Από όλους τους μαθηματικούς και τους φιλοσόφους της ελληνικής αρχαιότητας, τους οποίους αναφέρετε σ’ ένα παλαιότερο βιβλίο σας, το «From Aristotle to Einstein, and Beyond», ποιον θα θέλατε να συναντήσετε –αν με κάποιον μαγικό τρόπο σάς δινόταν η δυνατότητα– και τι θα τον ρωτούσατε; – Σίγουρα θα ήθελα να είχα γνωρίσει τον Ερατοσθένη για να μάθω πώς υπολόγισε την περιφέρεια της Γης. Θα είχα πολλά να συζητήσω και με τον Αρχιμήδη. Θαυμάζω όλους τους αρχαίους Ελληνες αστρονόμους και μαθηματικούς γιατί με τη βασική γεωμετρία και με τη μεγάλη εφευρετικότητά τους έδωσαν απαντήσεις σε τόσο πολλά ερωτήματα. Αγαπώ πολύ και τους προσωκρατικούς φιλοσόφους. – Οταν άνθρωποι (όπως εγώ) σας λένε ότι προσπαθούν να καταλάβουν ότι το σύμπαν δεν διαστέλλεται μέσα σε κάτι, τι απαντάτε; Το βρίσκετε αστείο; – Δεν το βρίσκω καθόλου αστείο. Η αέναη διαστολή του σύμπαντος είναι εξαιρετικά δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να οπτικοποιηθεί, επομένως είναι απολύτως λογικό να μην μπορούν οι περισσότεροι άνθρωποι να την καταλάβουν. Αλλά αυτό μας λένε τα μαθηματικά της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, που περιγράφει τον κόσμο. – Εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η προσεδάφιση στο φεγγάρι το 1969 αποτελεί ψέμα της NASA. Πώς θα μπορούσαν οι επιστήμονες να βοηθήσουν στην αποδόμηση των θεωριών συνωμοσίας; – Οι θεωρίες συνωμοσίας και η παραπληροφόρηση δεν είναι καινούργια «φρούτα», ήταν ανέκαθεν μαζί μας. Η διαφορά είναι ότι σήμερα εξαπλώνονται πολύ πιο γρήγορα λόγω του Διαδικτύου και των αλγορίθμων που ενισχύουν τις προσωπικές προκαταλήψεις των ανθρώπων. Το Διαδίκτυο έχει κάνει τη μετάδοση των πληροφοριών πολύ πιο εύκολη, αλλά συνολικά δεν πιστεύω ότι βελτίωσε τη ζωή μας. Είμαι μάλλον απαισιόδοξος ως προς την προοπτική να σταματήσει η διασπορά τέτοιων ψευδών ειδήσεων, γιατί δεν μπορούμε να ξαναβάλουμε το τζίνι στο μπουκάλι. – Εχετε δει την ταινία «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν; Σας άρεσε; – Την είδα πρόσφατα. Νομίζω ότι ως ταινία είναι απολύτως αυτοαναφορική, η μεγαλύτερη σημασία δηλαδή δίνεται στον εαυτό της, στο μοντάζ, στα ειδικά εφέ κ.ο.κ. Δεν έμαθα κάτι για τον Οπενχάιμερ που δεν το γνώριζα. Οφείλω, πάντως, να πω ότι ουδέποτε τον έβρισκα ιδιαίτερα ελκυστικό ως χαρακτήρα. Και μια και το σενάριο βασίστηκε στη βιογραφία του από τους Κάι Μπερντ και Μάρτιν Τζ. Σέργουιν, να σας πω κάτι ακόμη: πριν από λίγα χρόνια, σε μια εκδήλωση για τον Οπενχάιμερ στο Πρίνστον, γνώρισα έναν από τους συγγραφείς και του έκανα μια ερώτηση. Καθώς πέρασε μισή ώρα και απάντηση δεν πήρα, δεν μπήκα καν στον κόπο να διαβάσω το βιβλίο τους. (Γέλια) – Εχετε επισκεφθεί την Ελλάδα; – Χρόνια ονειρεύομαι να ταξιδέψω στο λίκνο του δυτικού πολιτισμού, αλλά δεν το έχω καταφέρει έως τώρα. Σίγουρα θα ήθελα να βρεθώ στην Αθήνα, την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Μονεμβασιά. Οταν σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ένας Ελληνας που έμενε στο διπλανό δωμάτιο στη φοιτητική εστία, με κάλεσε στο εξοχικό του στη Σαντορίνη. Ενα από τα μεγάλα λάθη της ζωής μου είναι ότι δεν αποδέχτηκα την πρόσκλησή του. – Η αγαπημένη σας ελληνική λέξη στην επιστήμη σας; – Σχεδόν όλες οι λέξεις στη φυσική προέρχονται από τα ελληνικά, οπότε είναι δύσκολο να διαλέξω. Θα έλεγα το ηλεκτρόνιο, γιατί προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη για το κεχριμπάρι: «ήλεκτρον». Οι αρχαίοι Ελληνες γνώριζαν ότι το τρίψιμο του κεχριμπαριού σε μάλλινο ύφασμα παράγει στατικό ηλεκτρισμό. Είναι συγκινητικό να ξέρεις ότι αυτές οι λέξεις περικλείουν τόση ιστορία. Αλλά και το «άπειρον» του Αναξίμανδρου, γιατί είναι πολύ κοσμολογικό. Μου αρέσει και το δικό σας όνομα! Πάντα πίστευα ότι το πιο όμορφο ρωσικό όνομα είναι το «Αναστασία». Χαίρομαι που, τελικά, είναι ελληνικό. Το βιβλίο του Τόνι Ρόθμαν «Ενα μικρό βιβλίο για τη Μεγάλη Εκρηξη» κυκλοφορεί στη γλώσσα μας από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Αυτό είναι ένα µικρό βιβλίο για το µεγαλύτερο θέµα που µπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους – τη Μεγάλη Έκρηξη. Ωστόσο, τι υπήρχε πριν από αυτήν; Τι ακριβώς συνέβη αµέσως µετά, στα πρώτα κλάσµατα του δευτερολέπτου ή λίγο αργότερα; Πώς προβλέπεται να εξελιχθεί το σύµπαν στο µέλλον; Θα υπάρξει, άραγε, κάποια Μεγάλη Σύνθλιψη; Να µια σειρά από θεµελιώδη ερωτήµατα, στα οποία η κοσµολογία πασχίζει, εδώ και έναν αιώνα, να δώσει απαντήσεις, µελετώντας τη γένεση και τις κινήσεις των γαλαξιών, την κατανοµή των χηµικών στοιχείων, τη διάχυση της θερµικής ακτινοβολίας στον χώρο και τη διερεύνηση εξωτικών φαινοµένων όπως η σκοτεινή ύλη, η σκοτεινή ενέργεια και η κβαντική βαρύτητα. Ο Τόνυ Ρόθµαν, ο συγγραφέας του βιβλίου, µας παρασύρει εδώ σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στα µυστήρια του σύµπαντος. Περίπλοκες έννοιες γίνονται απλές και επιστηµονικά αινίγµατα φωτίζονται, όµως τα επιστηµονικά δεδοµένα διαχωρίζονται πάντοτε µε σαφήνεια από τις απλές εικασίες ή τις µη επιβεβαιωµένες θεωρίες. Είναι ένα ταξίδι ανοιχτό σε όλους, που µας οδηγεί µέχρις εκεί όπου ο χώρος και ο χρόνος δεν σηµαίνουν πια τίποτα: στην ιδιοµορφία της Μεγάλης Έκρηξης! https://physicsgg.me/2024/03/24/kοσμολογία-η-θρησκεία-του-επιστήμονα/

Δημόκριτος και Οργανική Χημεία. Ο Δημόκριτος παρότι στην πραγματικότητα ήταν σύγχρονος του Σωκράτη, θεωρείται «προσωκρατικός» φιλόσοφος. Σχεδόν κανένα από τα γραπτά του Δημόκριτου δεν έχει διασωθεί. Ότι γνωρίζουμε γι αυτόν προέρχεται από άλλους φιλοσόφους, όπως τον Αριστοτέλη, που τον αναφέρουν για να τον επικρίνουν. Tα χωρία του Δημόκριτου που έχουν διασωθεί – στα οποία εικάζεται μεταξύ άλλων, ότι όλα τα φυσικά φαινόμενα προκύπτουν από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ λίγων ειδών μικροσκοπικών «ατόμων», τα οποία στριφογυρίζουν μέσα στον κενό χώρο – βρίσκονται πλησιέστερα προς μια σύγχρονη επιστημονική κοσμοθεώρηση από οτιδήποτε άλλο διατυπώθηκε στην αρχαιότητα. Μία από τις εντυπωσιακότερες προτάσεις του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου που έχουν διασωθεί είναι η εξής: «Φαινομενικά υπάρχει το γλυκό, φαινομενικά υπάρχει το πικρό, φαινομενικά υπάρχει το χρώμα. Στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνον τα άτομα και το κενό.» Προκαλεί τεράστιο θαυμασμό το γεγονός ότι σε μία και μόνο πρόταση, διατυπώνεται με την μεγαλύτερη ακρίβεια και τον απλούστερο δυνατό τρόπο, η ατομική θεωρία που θα αναπτυσσόταν 2000 χρόνια μετά!Παρότι στην πλειοψηφία των σημερινών μαθητών η εν λόγω ρήση του Δημόκριτου δεν προκαλεί καμία εντύπωση, πάντα εμφανίζονται μερικές φωτεινές εξαιρέσεις. Έτσι, σε μια σχολική τάξη τέθηκε το εξής ενδιαφέρον ερώτημα: Ποιές είναι οι απλούστερες χημικές ενώσεις με τις οποίες θα μπορούσαμε να αναπαράγουμε στην κυριολεξία την παραπάνω πρόταση του Δημόκριτου; Δηλαδή, συνδυάζοντας 2 ή 3 είδη ατόμων να προκύψουν διαφορετικές χημικές ενώσεις με τις ιδιότητες γλυκό, πικρό και κάποιο χρώμα.Βρέθηκε τελικά το εξής παράδειγμα από την Οργανική Χημεία: τα άτομα C (άνθρακας), Η (υδρογόνο) και Ο (οξυγόνο) ενώνονται με διαφορετικούς τρόπους και αναλογίες, προκαλώντας σε κάθε περίπτωση το «γλυκό», το «πικρό» και το «χρώμα» που αναφέρει η ρήση του Δημόκριτου: Χημικές ενώσεις από C, H και O: η γλυκόζη-C6H12O6 (στο σχήμα φαίνεται ο σκελετικός τύπος της d-γλυκόζης) έχει γλυκιά γεύση, το ξίδι– C2H4O2, έχει πικρή ή ξινή γεύση και η 3-υδροξυβουτανάλη ή αλδόλη- C4H8O2 που σύμφωνα με τη βιβλιογραφία είναι ένα ωχροκίτρινο υγρό. Άραγε υπάρχει κάποιο άλλο απλούστερο παράδειγμα; πηγή: DIE FRAGMENTE DER VORSOKRATIKER 55 DEMOKRITOS – Από τον Δημόκριτο στους Κβαντικούς Υπολογιστές

SHiP: το νέο πείραμα του CERN που θα αναζητήσει σκοτεινά σωματίδια. Στο CERN σχεδιάζεται το νέο πείραμα Search for Hidden Particles (SHiP) που θα αναζητήσει νέα στοιχειώδη σωματίδια που δεν αλληλεπιδρούν άμεσα με την γνωστή ύλη. Θα είναι χίλιες φορές πιο ευαίσθητο στην ανίχνευση τέτοιων σωματιδίων, σε σχέση με τα σημερινά αντίστοιχα πειράματα. Η κατασκευή του αναμένεται να ξεκινήσει το 2027 και θα αρχίσει να λειτουργεί το 2030. Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων δεν έχει βρει ούτε ένα (1) νέο σωματίδιο μετά την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs το 2012. Ποια είναι λοιπόν αυτά τα σωματίδια-φαντάσματα και γιατί χρειάζεται μια νέα προσέγγιση για την ανίχνευση τους; Η τρέχουσα θεωρία της σωματιδιακής φυσικής ονομάζεται Καθιερωμένο Πρότυπο. Μας λέει ότι τα πάντα στο σύμπαν αποτελούνται από μια οικογένεια 17 σωματιδίων. Τα πάντα; Μάλλον όχι. Kι αυτό διότι εδώ και χρόνια οι αστρονόμοι έχουν κάνει παρατηρήσεις, οι οποίες μας οδηγούν στο συμπέρασμα ό,τι όλα όσα παρατηρούμε στο σύμπαν, αποτελούν μόλις το 5% του σύμπαντος.Το υπόλοιπο ‘αόρατο’ σύμπαν, θα μπορούσε να αποτελείται από «κρυμμένα» σωματίδια, φαντάσματα-σωσίες των 17 σωματιδίων του Καθιερωμένου Προτύπου. Αν υπάρχουν, είναι πραγματικά δύσκολο να εντοπιστούν γιατί πολύ σπάνια αλληλεπιδρούν με τον κόσμο που γνωρίζουμε. Σαν φαντάσματα, περνούν μέσα από την συνηθισμένη ύλη και δεν μπορούν να εντοπιστούν από καμία γήινη συσκευή. Αλλά σύφωνα με τις θεωρίες τα σωματίδια του κρυφού τομέα, πολύ σπάνια, διασπώνται σε γνωστά σωματίδια του Καθιερωμένου Προτύπου – τα οποία βέβαια μπορούν να εντοπιστούν από ανιχνευτές. Στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) επιταχύνονται δέσμες πρωτονίων για να συγκρουστούν μεταξύ τους. Στο νέο πείραμα η δέσμη πρωτονίων θα προσπίπτει σε έναν σταθερό στόχο και θα παράγει μια ποικιλία σωματιδίων, όπως γοητευτικά μεσόνια και φωτόνια. Όταν αυτά τα σωματίδια διασπώνται ή αλληλεπιδρούν, θα μπορούσαν να παράξουν τα κρυμμένα σωματίδια που αναζητά το SHiP. Η ενέργεια και η ένταση της δέσμης του πειράματος από το SPS (Super Proton Synchrotron) αυξάνει κατά πολύ τον αριθμό των συγκρούσεων, άρα και την πιθανότητα δημιουργίας των νέων σωματιδίων. Στα τωρινά πειράματα που χρησιμοποιούν τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων τα παραγόμενα νέα σωματίδια ανιχνεύονται σε απόσταση μέχρι και ένα μέτρο από τη σύγκρουση. Όμως τα σωματίδια-φαντάσματα μπορούν να παραμείνουν αόρατα και να ταξιδέψουν αρκετές δεκάδες ή και εκατοντάδες μέτρα πριν διασπαστούν και αποκαλυφθούν. Έτσι οι ανιχνευτές του πειράματος SHiP θα τοποθετηθούν πολύ πιο μακριά. Το πείραμα SHiP προτάθηκε για πρώτη φορά πριν από δέκα χρόνια, όταν πολλοί φυσικοί συνειδητοποίησαν ότι δεν πρόκειται να ανιχνευθούν νέα σωματίδια στα πειράματα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων.Σύμφωνα με τον καθηγητή Mitesh Patel του Imperial College: «η νέα προσέγγιση είναι ευφυής. Αυτό που με ελκύει πραγματικά σχετικά με το εν λόγω πείραμα είναι ότι αυτά τα σωματίδια βρίσκονται ακριβώς κάτω από τη μύτη μας, αλλά δεν μπορέσαμε ποτέ να τα δούμε λόγω του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν, ή μάλλον του τρόπου με τον οποίο δεν αλληλεπιδρούν.»Εκτός του ότι το πείραμα SHiP θα αρχίσει να λειτουργεί σχετικά σύντομα, το 2030, θα είναι επίσης και πολύ φθηνότερο σε σχέση με άλλα μελλοντικά πειράματα. Για παράδειγμα, το κόστος του Future Circular Collider εκτιμάται 100 φορές μεγαλύτερο, ενώ η ημερομηνία προκαταρκτικής λειτουργίας του τοποθετείται στα μέσα της δεκαετίας του 2040. πηγές: 1. Cern: Scientists search for mysterious ghost particles, Pallab Ghosh, ΒΒC 2. Imperial scientists lead new search for hidden particles at CERN, Jacklin Kwan, Imperial College London

Roscosmos Γιούρι Μπορίσοφ: η εκτόξευση του διαστημικού σκάφους Soyuz MS-25 αναβλήθηκε για τις 23 Μαρτίου. Οι λόγοι για την ακύρωση της εκτόξευσης του οχήματος εκτόξευσης Soyuz-2.1a με το επανδρωμένο διαστημόπλοιο μεταφοράς Soyuz MS-25 έχουν προσδιοριστεί, η εκτόξευση αναβλήθηκε για το Σάββατο 23 Μαρτίου, δήλωσε ο γενικός διευθυντής της Roscosmos, Γιούρι Μπορίσοφ. "Έχουμε ορίσει μια ρεζέρβα - 23 Μαρτίου, 15:36:10 ώρα Μόσχας." Είπε ότι την Πέμπτη, στο τελικό στάδιο της προετοιμασίας πριν από την εκτόξευση, σημειώθηκε έκτακτη κατάσταση, με αποτέλεσμα να διακοπεί η διαδικασία εκτόξευσης. «Ο λόγος έχει εντοπιστεί, μόλις ανακαλύψαμε σε μια συνεδρίαση της κρατικής επιτροπής ότι ο λόγος ήταν μια πτώση τάσης στην πηγή χημικού ρεύματος». Είπε ότι το πλήρωμα εκκενώνεται αυτήν τη στιγμή από το πλοίο, μετά την οποία το συγκρότημα εκτόξευσης θα επιστραφεί στην αρχική του θέση, στη συνέχεια η κρατική επιτροπή θα διενεργήσει λεπτομερή ανάλυση των λόγων για την ακύρωση της διαδικασίας εκτόξευσης. Ο Sergei Krikalev, εκτελεστικός διευθυντής για τα επανδρωμένα διαστημικά προγράμματα της Roscosmos, δήλωσε ότι τα αυτόματα συστήματα που ελέγχουν την εκτόξευση λειτούργησαν καλά. «Ο αυτοματισμός λειτούργησε κατά τον έλεγχο εκτόξευσης και απέτρεψε τη δυσλειτουργία των συστημάτων του πλοίου. Το πλήρωμα είναι ασφαλές, άφησε τον πύραυλο και πήγε να βγάλει τις διαστημικές στολές του». Μετά την αφαίρεση των διαστημικών στολών, θα πραγματοποιηθεί ιατρική εξέταση των μελών του πληρώματος και στη συνέχεια οι αστροναύτες θα επιστρέψουν σε καραντίνα και θα συνεχιστούν οι περαιτέρω προετοιμασίες για την εκτόξευση. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_569326