Στέφανος Σοφολόγης

Χρήσιμες οι πληροφορίες φίλε Γιώργο για τους επίδοξους φωτογράφους της συνεύρεσης. Μ' άλλα λόγια, ένα καρέ φίλμ 35mm (το οποίο έχει διαστάσεις 24Χ36mm) θα γεμίσει ακριβώς με τον Ήλιο, αν η εστιακή απόσταση του τηλεσκοπίου είναι 2600mm, και με 1300mm ο 'Ηλιος θα καταλάβει το μισό πλάτος του φίλμ (πλάτος: η μικρότερη πλευρά του καρέ, δηλ. τα 24mm). Η αρκετά κοινή εστιακή απόσταση των 1000mm θα παράγει μια εικόνα του Ήλιου λίγο μεγαλύτερη από το 1/3 του πλάτους μιας κοινής φωτογραφίας. Όλα αυτά για φωτογράφιση με τη μέθοδο πρωτεύουσας εστίας (prime focus), δηλ. χωρίς μεσολάβηση προσοφθάλμιου ή άλλου φακού μεταξύ τηλεσκοπίου και σώματος της μηχανής.

Αγαπητοί άυπνοι, Την προηγούμενη άνοιξη, αναζητώντας πολύ σκοτεινό ουρανό και καλύτερο seeing (=συνθήκες ατμοσφαιρικής διαταραχής) ανέβηκα στον Κίσσαβο σε υψόμετρο περ. 1000m (πάνω από το χωριό Σπηλιά) και έστησα εκεί το 10-ιντσο νευτώνιο μου. Όταν κρύωσε το τηλ/πιο και έδυσε η σελήνη, ο ουρανός ήταν πραγματικά πολύ σκοτεινός. Το κοντράστ των deep-sky αντικειμένων ήταν εντυπωσιακό και μπόρεσα να δώ μέχρι αστέρες μεγέθους 15.4 (στην περιφέρεια του σφαιρωτού σμήνους Μ5 και με πλάγιο κοίταγμα - averted vision). Όμως, το seeing δεν ήταν ιδιαίτερα καλό: υπήρχε έντονο το λεγόμενο "fast seeing" που οφείλεται στην ταχεία κυκλοφορία των υψηλότερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα ο Δίας να φαίνεται όπως και μέσα από τη Λάρισα ή και λίγο χειρότερα. Μεγέθυνση μεγαλύτερη από 250Χ δέν είχε νόημα. (Το τηλεσκόπιο, 250mm f/4.8 της Orion Optics Αγγλίας, έχει άριστα κάτοπτρα και ήταν σε άριστη ευθυγράμιση. Μόνο το seeing περιόριζε τη διακριτκή ικανότητα). Φυσικά, μπορεί να έφταιγε η συγκεκριμένη βραδιά, ή ότι βρισκόμουν στα υπήνεμα του βουνού όπου η ροή του αέρα είναι πιό τυρβώδης. Όμως, επειδή δεν είναι ακριβώς εύκολο ...να παίρνει κανείς τα βουνά με ένα 10-ιντσο ισημερινής οδήγησης, για να κάνει στατιστικές για το seeing και να ανακαλύψει τα καλύτερα μέρη, θα ήθελα να μου πείτε κι εσείς τις εμπειρίες σας για το καλύτερο seeing, κι άν αυτές έλαβαν χώρα ...ψηλά, τι ρόλο παίζει η θέση στο βουνό (υπήνεμα, προσήνεμα ή κορυφή). Ελπίζω να μήν σας βάζω πολύ δύσκολα! Φιλικά, Στέφανος

Χρήστο, ευχαριστώ για την απάντησή σου. Ασφαλώς η ρομποτική πολυθρόνα που παρουσιάζει το Cloudynights είναι μια από τις καλύτερες ιδέες για άνετα αστρικά ταξίδια (αν μη τι άλλο, οι ερασιτέχνες αστροπαρατηρητές έχουμε εφευρετικότητα!). Ίσως είναι καλύτερα να φτάσει κανείς μέχρι εκεί μετά την αγορά ενός, ας πούμε, Fujinon 25X150 sraight (όνειρα...). Αλλά αν δώσει κανείς τόσα χρήματα, επιβάλλεται να αγοράσει ένα μοντέλο 90 ή τουλάχιστον 45 μοιρών οπότε δεν θα χρειαστεί μια τέτοια πολυθρόνα. Για σχετικά μικρά κιάλια 45 μοιρών, (60-80 mm), είναι πολύ καλή επιλογή είναι ένας προσεκτικά διαλεγμένος φωτογραφικός τρίποδας ο οποίος πρέπει: - να είνα στιβαρός, - να ΜΗΝ έχει ακτίνες (αντηρίδες) που συνδέουν την κεντρική κολώνα με τα πόδια, ώστε να μήν εμποδίζονται τα πόδια του χρήστη όταν παρατηρεί καθιστός, - να έχει οπωσδήποτε μανιβέλα ανύψωσης, γιατί το άνετο πλησίασμα των ματιών στους προσοφθάλμιους απαιτεί ρύθμιση του ύψους με ακρίβεια. (Ο μοναδικός τέτοιος που βρήκα είναι ο UNOMAT TH-503). Η παρατήρηση με (καλά) κιάλια είναι από τις ωραιότερες και διδακτικότερες εμπειρίες που μπορεί να έχει ένας ερασιτέχνης αστρονόμος. (Και από τις χειρότερες, η παρατήρηση με τα φθηνά κιάλια κακής ποιότητας που έχουν κατακλείσει την αγορά. Ο κ. Γιάννης Ηλιόπουλος της aktistar θα κατατοπίσει ευγενικά όποιον ενδιαφέρεται για αστρονομικά κιάλια.) Όσο για την ιστοσελίδα http://www.cloudynights.com είναι μια από τις καλύτερες και εγκυρότερες τα τελευταία χρόνια για τον αστρονομικό εξοπλισμό (και όχι μόνο) και προτρέπω κι εγώ όποιον δεν το έχει κάνει, να την επισκεφτεί.

Αγαπητοί φίλοι, εδώ και λίγα χρόνια που παρατηρώ με ένα νευτώνειο 10 ιντσών (Orion Optics Αγγλίας), η διεισδυτική του ματιά και τα εξαιρετικά οπτικά του, μου έχουν προσφέρει αποκαλυπτικές εικόνες των ουρανίων σωμάτων. Όμως δεν έπαψα να επιστρέφω πάντα στα αγαπημένα μου 7Χ50 κιάλια (Vixen Ascot FMC), για την αμεσότητα και τη ρεαλιστική αίσθηση του έναστρου ουρανού. Η παρατήρηση μέ δύο μάτια έχει πάντα να προσφέρει κάτι παραπάνω. Μετά από λίγη ώρα όμως με τα κιάλια (και το κεφάλι) ψηλά, αναπόφευκτα εμφανίζεται πόνος στο σβέρκο και πιάσιμο στα χέρια, ενώ οι διάφορες βάσεις για κιάλια ποτέ δεν μου φάνηκαν ιδιαίτερα εύχρηστη λύση. Έτσι, πάντα ήθελα ένα ζευγάρι κιάλια με προσοφθάλμιους υπό γωνία 45 μοιρών (ακόμη καλύτερα 90 μοιρών) για ξεκούραστη παρατήρηση με δύο μάτια και ευρύ πεδίο. Μετά από ... εσωτερική πάλη ετών (πολύ υψηλή τιμή για κιάλια!), παρήγγειλα πριν λίγες μέρες τα MIYAUCHI 22x60 PLEIADES (η ζωή είναι μικρή...). Είναι μικρά και εύχρηστα ώστε να τα στήνω γρήγορα σε ένα καλό φωτογραφικό τρίποδο και να χάνομαι στο νυχτερινό ουρανό σε κάθε ευκαιρία. Ελπίζω ότι θα φτάσουν από τη Γερμανία έγκαιρα και για το πέρασμα της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο! (ασφαλώς παρατήρηση με φίλτρα Baader μπροστά από τους φακούς). Αλήθεια, παρατηρείτε συχνά με κιάλια; Χρησιμοποιεί κανείς σας κιάλια με προσοφθάλμιους 45 μοιρών; Περιμένω τις εντυπώσεις σας. Οι δικές μου σε λίγες μέρες... http://nch223.eden2.netclusive.de/apm-old/images/products/fernglaeser/Miyauchi/miyauchi15x60.jpg φιλικά, Στέφανος Σοφολόγης

Φίλε Antony, αφού προτιμάς να παρατηρείς όρθιος, πραγματικά ένα μικρό τραπεζάκι κάτω από το Dobsonian είναι πολύ βολική λύση. Για να έχει όμως την απαιτούμενη σταθερότητα για τις μεγάλες μεγεθύνσεις, πρέπει να είναι φτιγμένο από παχύ ξύλο, και να έχει οπωσδήποτε ΤΡΙΑ πόδια ώστε να μην "κουτσαίνει" πουθενά. Αν πιάνουν τα χέρια σου, μπορείς να φτιάξεις ένα μόνος σου με πόδια που θα διπλώνουν προς τα μέσα, χωρίς να θυσιαστεί η σταθερότητα. Έτσι θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται πιό εύκολα. Εναλλακτικά, μπορείς να βιδώσεις κάτω από την αρχική βάση του τηλεσκοπίου τρία ξύλινα στελέχη, πάνω στα οποία θα προσαμόζεις όποτε θέλεις τρία ξύλινα πόδια. (Η στερέωση τους μπορεί να γίνεται πχ. με μια μεγάλη βίδα για το καθένα, αρκεί να έχουν σχεδιαστεί σωστά). Αυτή είναι η πιό λιτή λύση και μάλλον και η πιό σταθερή.

Μπορείς να φτιάξεις ένα πλάισιο από λεπτό χαρτόνι (κολάρο) το οποίο θα αποτελείται από: α) Ένα δακτύλιο με μέγιστη διάμετρο όσο η εξωτερική διάμετρος του τηλεσκοπίου και ελάχιστη (εσωτερική) όσο η διάμετρος του φακού. Θά είναι δηλ. σαν ένα μεγάλο, λεπτό, χαρτονένιο "Όμικρον". Φτιάξε δύο ίδια ώστε ανάμεσά τους να κολλήσεις "σάντουιτς" το φίλτρο της Baader με αυτοκόλητη ταινία διπλής όψης (τη βρίσκεις στα βιβλιοπωλεία). Το φίλτρο θα κολληθεί μόνο από τη μία πλευρά του και θα πρέπει να έχει λίγο μικρότερη διάμετρο από την εξωτερική των "Όμικρον" για να μπορέσουν κι αυτά να κολληθούν μεταξύ τους (με απλή χαρτοκόλλα). Σημαντικό είναι το φίλτρο να κολληθεί χαλαρά χωρίς κανένα τέντωμα πουθενά (αν μείνει λίγο ζαρωμένο δεν επηρεάζει καθόλου την ευκρίνεια, και μάλιστα έτσι προτείνει και η Baader να κολληθεί), γιατί ένα ενδεχόμενο τέντωμα λόγω συστολής θα θολώσει το οπτικό υλικό. Μην το κολλήσεις παντού αλλά χρησιμοποίησε αραιά, κομματάκια της ταινίας διπλής όψεως. Τα χαρτόνια πρέπει να κολλούνται με τις ματ πλευρές τους όπου η κόλλα "πιάνει" καλύτερα. (Φύλλα πλαστικού είναι μάλλον ακατάλληλα για το πλαίσιο). β) Μερικά κομματάκια χαρτόνι (παραλληλόγραμμα) που θα κολληθούν πάνω στην προηγούμενη κατασκευή ακτινικά (όπως ζωγραφίζαμε τις ακτίνες του ήλιου στο σχολείο). Αυτές θα διπλώνουν επάνω στο σωλήνα του τηλεσκοπίου, και γύρω τους θα εφαρμόζονται σε κάθε χρήση δύο λαστιχάκια (για ασφάλεια, αν κοπεί το ένα κατά την παρατήρηση). Καλό είναι να χρησιμοποιούνται "φρέσκα" λαστιχάκια για να μην ξεραθούν ή φθαρούν μετά από καιρό, και πέσει το φίλτρο κατά την παρατήρηση. Εναλλακτικά, μιά πιό κομψή ίσως λύση είναι, αντί για χαρτονάκια να κολληθεί στην παραπάνω κατασκευή ένας μόνιμος χαρτονένιος κύλινδρος, ώστε το φίλτρο να έχει σχήμα μεγάλου ποτηριού και να "φοριέται" στο τηλεσκόπιο σαν εφαρμοστό καπέλο. Αυτή η λύση όμως δεν είναι ιδιαίτερα ασφαλής γιατί το χαρτόνι με τη σταδιακή απορρόφηση υγρασίας χαλρώνει (όπως οι αφίσες στον τοίχο) και θα πάψει να σφίγγει το τηλεσκόπιο. Επίσης το "ποτήρι" δεν σφίγγει παραπάνω με λάστιχα. Όμως το φίλτρο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πέσει κατά την παρατήρηση από μιά ριπή ανέμου ή ένα τυχαίο άγγιγμα κάποιου. Άρα η πρώτη λύση είναι προτιμώτερη, χώρια που η αποθήκευση και η μεταφορά του ευαίσθητου φίλτρου είναι πιό εύκολη αν φτιαχτεί με την πρώτη μέθοδο. Η εφαρμογή του φίλτρου πρέπει να είναι ακριβής διότι αν μπαίνει φώς από κάπου θα μειωθεί το κοντράστ της εικόνας. Ασφαλώς σ' αυτή τη χονδρική περιγραφή μπορεί κανείς να κάνει διάφορες βελτιώσεις. Καλά μαστορέματα, και λιακάδα στις 8 Ιουνίου!