Στέφανος Σοφολόγης

Καλησπέρα/καλημέρα σε όλους, Αποφάσισα να αξιοποιήσω μια ψηφιακή μηχανή-μινιατούρα της SONY των 2Μpixel για αστροφωτογράφηση με τη μή εστιακή (afocal) μέθοδο. Η πρώτη κίνηση ήταν να φωτογραφίσω ...μια φωτογραφία της διάβασης της Αφροδίτης απ' αυτές που τράβηξα με την SLR μου στην κύρια εστία. Το αποτέλεσμα της αντιγραφής μπορείτε να το δείτε στις αστροφωτογραφίες του forum. Θέλω όμως να αγοράσω μια μηχανή με απόλυτο έλεγχο στην έκθεση και υψηλότερη ανάλυση (> 4.0Μp) και φυσικά εύχρηστη για γενική χρήση. Έχω βρεί κάποια μοντέλα που πληρούν τις προϋποθέσεις, από τη Nikon, Canon και SONY. Μάλιστα η SONY Cyber-shot V1 έχει το φωτεινότερο διάφραγμα στον τηλεφακό: 4.0 ενώ οι υπόλοιπες 4.9 έως 5.2, χωρίς ο φακός να έχει μεγάλες διαστάσεις. Γιατί όμως στα καταστήματα σχεδόν όλοι θεωρούν τις SONY πολύ υποδεέστερες των Nikon-Canon-Olympus; Εγώ θεωρούσα ότι αφού η SONY έχει τεράστια τεχνογνωσία στα ηλεκτρονικά της εικόνας και χρησιμοποιεί φακούς Carl Zeiss, θα πρέπει να φτιάχνει πολύ ανταγωνιστικές μηχανές. Μήπως τα περιθώρια κέρδους που τους επιτρέπει η SONY είναι μικρά και δέν προωθούν της μηχανές της ή να αφήσω τις καχυποψίες και να εμπιστευτώ αυτά που ακούω; Έχει κανείς σας εμπειρία από την ποιότητα των SONY; Πάντως μπορεί κανείς να βρεί ακόμη τη Nikon Coolpix 4500 (απόγονος της σειράς 900) που λόγω του μή κινούμενου φακού της είναι ιδανική (και πολυδοκιμασμένη) στην afocal αστροφωτογράφηση.

Φίλε tmavr Δες τις σελίδες http://www.goldtime.gr και http://www.ambientweather.com μήπως βρείς εκεί κάτι που να σου κάνει. Όργανα της Oregon Scientific θα βρείς στο Ράδιο Κατουμά πίσω από το ΓΕΝ στην πλατεία Κλαυθμώνος και σε μερικά ακόμη καταστήματα του κέντρου. Πάντως σε παλαιότερο ψάξιμο με το Google είχα βρεί πληθώρα βαρομέτρων ακόμη και πολύ ακριβών και εξειδικευμένων (digital) αλλά δεν γνωρίζω ποιά συνδέονταν με υπολογιστή. Αν δεν σε ενδιαφέρει οποσδήποτε αυτή η σύνδεση, το μοναδικό ψηφιακό βαρόμετρο/αλτίμετρο (φορητό) στην Ελληνική αγορά που έχει ακρίβεια επιστημονικού οργάνου (και δεν ...αγνοεί τους νόμους της Φυσικής όπως κάνουν όλα τα άλλα) είναι το Eschenbach Alpin EL (περ. 250 €). Όσο για θερμόμετρα, στα καταστήματα ηλεκτρονικών θα βρείς πληθώρα ψηφιακών με δύο αισθητήρες (αμφίβολη όμως η σύνδεση με P/C). Εκ φύσεως όμως τα ψηφιακά έχουν σφάλμα 0,5-1,0 °C και δεν μπορούν να φτάσουν σε ακρίβεια ένα καλό υδραργυρικό θερμόμετρο (όπως τα εργαστηριακά/χημείας). Στην αγορά της Αμερικής (κυρίως) θα βρείς ολοκληρωμένους μίνι μετεωρολογικούς σταθμούς με εξωτερικούς αισθητήρες, για οικιακή ή ερασιτεχνική χρήση. Μπορείς να βρείς τα πάντα μέσω Google. Καλή τύχη στο ψάξιμο... Φιλικά Στέφανος

Αγαπητό Αρχηγόπουλο Για να πάρεις απαντήσεις που θα έχουν νόημα θα πρέπει να γίνεις πιό συγκεκριμένος: Ποιά συμβάντα θεωρείς σημαντικά στον ουρανό και ποιοί είναι οι πολλοί τρόποι που αυτά σε επηρεάζουν; Επειδή όμως στο προφίλ σου γράφεις ότι το ενδιαφέρον σου είναι η αστρολογία (όχι όμως η αστρονομία) απλά σου αναφέρω ότι αυτό εδώ είναι ένα site αστρονομικό και όχι αστρολογικό (αυτά τα δύο αντικείμενα δεν έχουν καμμία σχέση στο σύγχρονο κόσμο). Αν έχεις οποιαδήποτε απορία γιατί η αστρολογία σήμερα είναι καθαρή απάτη (και αυταπάτη) και μάλιστα χειρότερη από την καφεμαντεία, χαρτομαντία κτλ, μπορείς ασφαλώς να την εκφράσεις και κάποιοι ευχαρίστως θα απαντήσουμε. Πιστεύω ότι και τα άλλα μέλη του forum είναι ευαίσθητα στην απάτη της αστρολογίας και δεν χαίρονται να βλέπουν νέους να είναι θύματα της πλάνης της. Μην απογοητεύεσαι από την υποδοχή, ρώτα ελεύθερα ότι θέλεις. Φιλικά Στέφανος

Αγαπητέ Αντώνη εννοείς πως ό,τι ακτινοβολείται πρέπει να το θεωρήσουμε εκ προοιμίου ύλη; Το ρωτώ αυτό γιατί στην απάντησή σου αναφέρεσαι στη διττή συμπεριφορά της ύλης (μόνο), ενώ φυσικά το φωτόνιο μπορεί να θεωρηθεί ενέργεια/ακτινοβολία. Όταν λες ότι η ύλη είναι αποκλειστικά σωματιδιακή (νομίζω ότι αυτό είναι ταυτολογία) καλύπτεις και την ενέργεια; Διευκρίνισέ το αν έχεις την καλοσύνη. Θα ήθελα να προσθέσω στη συζήτηση την πεποίθησή μου ότι, όταν κάποτε κατανήσουμε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα καυτά ζητήματα της Φυσικής μια συνέπεια θα είναι η κατάρευση πολλών «αντιφάσεων» και «παραδόξων». Αυτά είναι αποδείξεις της ελλειπούς (ακόμα) γνώσης μας για τη φύση και όχι φυσικά της διχασμένης υπόστασής της. Έτσι το φωτόνιο είναι ...αυτό που είναι και έχει μία φύση - για την οποία δεν έχουμε πλήρη εικόνα - και όσες συμπεριφορές θέλει (ή καλύτερα θέλουμε εμείς οι ατελείς παρατηρητές). Φιλικά Στέφανος

Αναστασία, καλώς όρισες στο Astrovox! Μια που δεν διευκρινίζεις αν δοκίμασες όντως να παρατηρήσεις κάτι συγκεκριμένο και δεν το κατάφερες, υποθέτω ότι είσαι εντελώς καινούργια στο ...σπόρ οπότε σου γράφω μερικές εντελώς στοιχειώδεις οδηγίες: 1. Είναι απαραίτητο να κατανοήσεις τι μπορείς να δείς με ένα τηλεσκόπιο (και πώς). Πάρε οπωσδήποτε ένα εισαγωγικό βιβλίο για την αστρονομική παρατήρηση από τον Ελευθερουδάκη (στην Πανεπιστημίου) ή τον Παπασωτηρίου (στη Στουρνάρη). Υπάρχουν πλέον βιβλία και στα ελληνικά, διαβάζονται πολύ ευχάριστα και είναι γεμάτα εντυπωσιακές εικόνες και πληροφορίες. 2. Μάθε πως να χρησιμοποιείς το τηλεσκόπιό σου - το 130mm/900mm είναι μια πολύ καλή αρχή - δηλ. πως να στοχεύεις, να εστιάζεις και να ρυθμίζεις τη μεγέθυνση. Διάβασε τις οδηγίες χρήσης και δοκίμασέ το πρώτα σε επίγειους στόχους για να καταλάβεις πώς λειτουργεί. 3. Το βιβλίο που θα πάρεις θα έχει κάποιους στοιχειώδεις χάρτες του ουρανού. Με τι βοήθειά του δοκίμασε να αναγνωρίσεις αστερισμούς με γυμνό μάτι και σιγά-σιγά ξεκίνησε να στοχεύεις προς τα λαμπρά άστρα στην αρχή και σε αμυδρότερα στη συνέχεια. (Τα άστρα φαίνονται πάντα σαν φωτεινές τελείτσες σε οποιοδήποτε τηλεσκόπιο δηλ. δεν μεγενθύνονται, φαίνονται όμως πολύ περισσότερα και λαμπρότερα απ' ότι με γυμνό μάτι.) 4. Μετά από μια εβδομάδα περίπου από τώρα, η Σελήνη θα είναι ορατή τα βράδια. Δοκίμασε να την παρατηρήσεις όταν θα είναι σχετικά ψηλά στον ουρανό, και θα είναι από τις πιό αξέχαστες εμπειρίες της ζωής σου. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι η ποιότητα της βάσης του τηλεσκοπίου παίζει τεράστιο ρόλο στην παρατήρηση. Άν είναι αδύναμη το τηλεσκόπιο θα ταλαντώνεται με το παραμικρό άγγιγμα ή αεράκι και όσο μεγαλύτερη μεγέθυνση διαλέγεις τόσο πιο αδύνατη θα γίνεται η παρατήρηση. Αν συμβαίνει αυτό, μπορείς πάντα να την αλλάξεις με ισχυρότερη. 5. Καθώς θα εξοικιώνεσαι με το τηλεσκόπιο και το νυχτερινό ουρανό (η Σελήνη βοηθάει πολύ), θα μπορείς σιγά σιγά να επιλέγεις τους στόχους σου - πάντα με τη βοήθεια ενός αστρονομικού χάρτη. Άν ο έναστρος ουρανός σε γοητεύει αληθινά, τότε σε περιμένουν μεγάλες συγκινήσεις, ιδίως όταν θα πρωτοχρησιμοποιήσεις το τηλεσκόπιό σου έξω από τη φωτορύπανση της πόλης, σε πραγματικά σκοτεινό ουρανό. Αυτά που μπορείς να δείς εκεί (νεφελώματα, αστρικά σμήνη, γαλαξίες), είναι πολύ-πολύ περισσότερα απ' ότι μέσα από την πόλη. Πάντα βέβαια φαίνονται πολύ αμυδρότερα απ' ότι στις φωτογραφίες και χωρίς ιδιαίτερα χρώματα. Αυτό όμως δε μετριάζει τη χαρά της παρατήρησης και της προσωπικής ανακάλυψης. Σε καμμία περίπτωση μην απογοητεύεσαι αν κάτι δεν το καταφέρεις απ' την αρχή. Αν δείξεις τώρα την απαραίτητη υπομονή και επιμονή, η παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού μπορεί να γίνει μια ενασχόληση που θα σου δίνει απόλαυση και πληρότητα για όλη σου τη ζωή. Καλή αρχή, Στέφανος

Οι καλύτερες από τις οικονομικές επιλογές είναι πράγματι η EQ6, η HEQ5 αλλά και η Vixen GP Deluxe. H EQ6 μπορεί άνετα να σηκώσει και αρκετά βαρύτερο τηλ. από ένα νευτώνιο 10" (max. 20Kg), αλλά η ίδια είναι πολύ βαριά για συχνή μεταφορά. Η Vixen GP Deluxe είναι ανώτερης κλάσης από τις άλλες δύο (ποιότητα κατασκευής και ακρίβεια οδήγησης) οπότε είναι προτιμότερη αν σε ενδιαφέρει να ασχοληθείς πολύ σοβαρά με την αστροφωτογραφία. Η ΗΕQ5 είναι η πιο οικονομική και θα στηρίξει άνετα το 10ιντσο με τα συνοδευτικά του, υπό την προυπόθεση ότι θα χρησιμοποιηθεί με πολύ καλό τρίποδα (χωρίς να είμαι σίγουρος, νομίζω ότι πωλείται με τρίποδα όμοιο μ' αυτό της ΕQ6, αλλά μπορεί να είναι και λεπτότερος.) Συγκριτικά, αναφέρω ότι χρησιμοποιώ το δικό μου 10ιντσο (9,5kg με τις διάφορες βελτιώσεις-προσθήκες) με μια ΕQ5 (αντίγραφο της απλής Vixen GP και πρόγονος της HEQ5). Η στήριξη αυτή μεταμορφώθηκε όταν άλλαξα τον απλό αλουμινένιο τρίποδα με μασίφ ξύλινο, και λειτουργεί χωρίς κανένα πρόβλημα κατά τις παρατηρήσεις. Περισσότερες πληροφορίες θα σου δώσουν τα δύο γνωστά καταστήματα της Θεσσαλονίκης που διαθέτουν αυτές τις βάσεις, http://www.aktistar.gr και http://www.astronomy.gr. Ειδικά στην ιστοσελίδα της aktistar θα βρείς μεγάλη πικοιλία από τρίποδες, τις βάσεις της Vixen καθώς και κάποιες μεταχειρισμένες HEQ5. Καθαρούς ουρανούς! (μετά την κακοκαιρία...)

Αγαπητέ Γιάννη, Παρότι ήθελα εξ' αρχής να σου απαντήσω, άφησα χρόνο για να πάρει θέση και οποιοσδήποτε άλλος ήθελε, αλλά το θέμα δεν φαίνεται να ενδιαφέρει και πολλούς... Θέλω λοιπόν να πω ότι η υιοθέτηση "ουδέτερης" πολιτικής στάσης από έναν αρθρογράφο ούτε ρεαλιστική είναι αλλά ούτε και επιθυμητή. Ήδη αυτός ο κόσμος υποφέρει από ανθρώπους που αποφεύγουν να πάρουν θέση ακόμη και όταν η ανάγκη το επιβάλλει. Επιθυμητό όμως είναι, ένα περιοδικό που έτσι κι αλλιώς έχει υιοθετήσει προσεκτική και αποστασιοποιημένη στάση σε σημαντικά, μη αστρονομικά θέματα, να μην εμφανίζεται ξαφνικά με ένα άρθρο που υποτιμά την ιστορία του, τον γράφοντα, και ασφαλώς τους αναγνώστες του. Δεν μπορούμε βέβαια να γνωρίζουμε αν στη διεύθυνση του περιοδικού υπάρχει μηχανισμός που θα απέτρεπε η θα επέβαλε την εμφάνιση ενος άρθρου με ευαίσθητο θέμα, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ότι το συγκεκριμένο άρθρο πέρασε αδιάφορα από τη σύνταξη. Είμαι σίγουρος ότι υπήρξαν φωνές αντίθετες στη λογική του άρθρου, έστω και εκ των υστέρων. Οποιοδήποτε λοιπόν γράμμα διαμαρτυρίας (το γράμμα σου είναι πολύ εύστοχα διατυπωμένο κι ας το καταδικάζεις ως άσκοπο) θα στόχευε στη δικαίωση αυτών των φωνών εντός του περιοδικού, βάζοντας ίσως έτσι ένα μικρό εμπόδιο σε παρόμοιες μελλοντικές παρεκτροπές. Και θεωρώ αυτό το άρθρο παρεκτροπή για το περιοδικό όχι μόνο για τον εκφοβιστικό του χαρακτήρα αλλά γιατί τα συμπεράσματά του έμειναν αστήριχτα από τα (σχεδόν άσχετα με το θέμα) γεγονότα που επικαλέστηκε. Γεγονός που μαζί με το αμήχανο κλείσιμο του David Lavy κραυγάζουν για τη σκοπιμότητα του άρθρου. Αυτός ο κόσμος δεν μας αφήνει περιθώρια για ρομαντικές απόψεις και αφέλειες όμως η διαμαρτυρία και η αποδοκιμασία ενός λάθους ποτέ δεν πάει χαμένη. Ο Γαλιλαίος μπορεί να δικαιώθηκε πολύ αργότερα, υπέδειξε όμως το λάθος νωρίς και σε περιβάλλον όπου οι αντιτιθέμενες φωνές δεν χάνονταν απλώς, αλλά κατέληγαν στην πυρά. Εκείνο που πραγματικά με απογοητεύει, είναι ότι τρία τεύχη μετά δεν έχει δημοσιευτεί (σταλεί?) ούτε ένα σχετικό γράμμα προς το περιοδικό από τους άμεσα ενδιαφερομένους: τους αμερικανούς αστρονόμους... Φιλικότατα, Στέφανος

Φίλε Mae, Ασφαλώς μπορείς να προσαρμόσεις ένα οπτικό σωλήνα από Dobsonian (και πρακτικά οποιδήποτε οπτικό σωλήνα) σε μια ισημερινή βάση, προσέχοντας τα εξής σημεία: -Θα χρειαστείς δύο μεγάλα μεταλικά δαχτυλίδια (cradles) στη διάμετρο του οπτ. σωλήνα και μια μεταλική πλάκα (dovetail) που να ταιριάζει με την ισημερινή στήριξη και τα μεταλικά δαχτυλίδια. Η λογική με την οποία συνδέονται αυτά μεταξύ τους φαίνεται σε οποιαδήποτε φωτογραφία ενός ισημερινού τηλεσκοπίου. -Πολλά Dobsonian έχουν ένα μεγάλο αντίβαρο πίσω από το κύριο κάτοπτρο (μέσα στο σωλήνα) το οποίο μόνο προβλήματα δημιουργεί σε μια ισημερινή στήριξη και πρέπει να αφαιρεθεί, διότι: α) Συλλέγει μεγάλη θερμότητα κατά τη διάρκεια της μέρας και δεν επιτρέπει στο κάτοπτρο να κρυώσει γρήγορα τη νύχτα και να αποκτήσει θερμική ισορροπία με το περιβάλλον. Αυτό μπορεί να σου χαλάει για ώρες την ευκρίνεια των ειδώλων. β)Το περιττό βάρος προκαλεί πρόσθετες ταλαντώσεις στην ισημερινή στήριξη και εμποδίζει την αποτελεσματική ισορρόπιση του οπτ. σωλήνα. Ως γνωστό, οι ταλαντώσεις αν είναι σημαντικές κάνουν ένα τηλεσκόπιο άχρηστο σε μεγάλες μεγεθύνσεις. Αν ο οπτικός σου σωλήνας έχει πράγματι τέτοιο αντίβαρο και θέλεις να τον χρησιμοποιείς και σαν Dobsonian (οπότε δεν θα αφαιρέσεις το αντίβαρο), πρέπει να χρησιμοποιήσεις πολύ στιβαρή ισημερινή βάση (και κυρίως πολύ στιβαρό τρίποδο). -Αν δεν σκοπεύεις να χρησιμοποιείς το τηλ/πιο και σαν Dobsonian, εκτός από το εσωτερικό αντίβαρο αφαίρεσε και τους δύο μαύρους, πλαστικούς δίσκους που έχει ο οπτ. σωλήνας στα πλευρά του για να "πατάει" στη βάση Dobsonian, ώστε να μην περιορίζουν τη θέση/κίνηση του οπτ. σωλήνα μέσα στα μεταλικά δαχτυλίδια. -Και κάτι που δεν είναι καθόλου προφανές αλλά είναι σημαντικό: Άν τοποθετήσεις τον οπτικό σου σωλήνα οριζόντια πάνω σε ένα τραπέζι, θα πρέπει όπως τον κοιτάς, το άνοιγμα του τηλεσκοπίου και ο εστιαστής (focuser) να βρίσκονται στην αριστερή άκρη. Αν βρίσκονται στα δεξιά, τότε όπως και να τοποθετηθεί το τηλ/πιο στην ισημερινή στήριξη, ο εστιαστής θα καταλήγει τον περισσότερο χρόνο ανάποδα δηλ. με τις ρόδες πρός τα πάνω. Αυτό έχει σχετικά απλή λύση: ξεβιδώνεις τον εστιαστή, τον περιστρέφεις 180° και τον ξαναβιδώνεις στην ίδια ακριβώς θέση (μπορεί να χρειαστούν νέες τρύπες στον οπτικό σωλήνα). Προσοχή πάντα στην ακριβή ευθυγράμμιση του μερών του τηλεσκοπίου Αν δέν έχεις ήδη ισημερινή βάση, αγόρασε την πιο στιβαρή που μπορείς να βρείς. Για οπτικούς σωλήνες με βάρος μεγαλύτερο από περίπου 5-6kg, οι συνήθεις αλουμινένοι τρίποδες αυτών των βάσεων αποδεικνύονται εντελώς ακατάλληλοι στις μεγάλες μεγεθύνσεις λόγω των έντονων ταλαντώσεων. Η καλύτερη λύση είναι ένας μασίφ ξύλινος (όχι πτυσόμενος) ή ένας ισχυρός μεταλικός. Μ' αυτούς οι ταλαντώσεις παύουν να είναι πρόβλημα και μπορείς να χαρείς την παρατήρηση. Για οποιαδήποτε άλλη απορία μή διστάσεις να ρωτήσεις. Φιλικά, Στέφανος

Αγαπητοί φίλοι, Όσοι διβάζουμε επί χρόνια το εξαιρετικό αμερικανικό περιοδικό SKY & TELESCOPE γνωρίζουμε πόσο προσεκτικά αποφεύγει να σχολιάζει καυτά θέματα της επικαιρότητας όταν αυτά δεν αφορούν στο αντικείμενο της έκδοσης. Κι όταν αναγκάζεται από τα γεγονότα να το κάνει (όπως η 11η Σεπτεμβρίου), τα σχόλιά του είναι ουδέτερα και μετρημένα δείχνοντας έτσι σεβασμό προς τους αναγνώστες του. (Καμμία σχέση με την περίφημη αλλά υποκριτική ουδετερότητα του Τime magazine). Με μεγάλη έκπληξη λοιπόν, διάβασα στο τέυχος του Αυγούστου (σελ. 130) το άρθρο του διακεκριμένου αστρονόμου, συγγραφέα και ερευνητή κομητών David H. Levy με τίτλο "Acts of Terror" όπου, ούτε λίγο ούτε πολύ, διαπιστώνει ότι «τρομοκρατικές ενέργειες θα μπορούσαν άμεσα να αγγίξουν την αστρονομία που όλοι αγαπάμε» και καταλήγει ότι «είναι ένα απότομο ξύπνημα όταν εισβάλλουν οι κίνδυνοι της σύγχρονης ζωης - τρομοκρατικές βομβιστικές ενέργειες και πυροβολισμοί στη δουλειά.» Κι αυτά με αφορμή: α) μια αναρχική βομβιστική απόπειρα στο Αστεροσκοπείο του Greenwwich το ...1894 και β) το νευρικό κλονισμό ενός υπαλλήλου του Αστεροσκοπείου McDonald (Texas) το 1970, ο οποίος πυροβόλησε εναντίον συναδέλφων και εναντίον ...του πρωτεύοντος κατόπτρου το οποίο μάλιστα σφυροκόπησε ακολούθως ανελέητα! Συμμερίζομαι αληθινά την αγωνία των απλών αμερικανών πολιτών μετά την εθνική τους τραγωδία και κατανοώ ότι το σοκ που υπέστησαν θα κρατήσει για πολλά χρόνια, όμως θεωρώ ότι ένα τόσο τραβηγμένο δημοσίευμα που σαφέστατα έχει σκοπό να διατηρήσει τον τρόμο για ευνόητους λόγους, είναι εξωφρενικό να παρουσιάζεται σ' αυτό το περιοδικό. Μήπως λοιπόν πρέπει να σταλούν στο περιοδικό επιστολές αποδοκιμασίας για το ατόπημα αυτό, όχι μόνο από μεμονωμένους αναγνώστες αλλά από κάθε σύλλογο ερασιτεχνών (και μη) αστρονόμων; Ή θα κατηγορηθούμε ότι δεν είναι καν δική μας υπόθεση; Ποιά είναι η άποψή σας για τα παραπάνω;

Αγαπητέ Γιάννη, Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με όσα γράφεις στην τελευταία παράγραφο της παρέμβασης σου. Πραγματικά, η έλξη που ασκεί ένα ωραίο (=αποχρωματικό) διοπτρικό 4" είναι σχεδόν μαγική! Είναι πολύ πιο ευχάριστο να θαυμάζει κανείς τη γεωμετρική τελειότητα και τις επιστρώσεις ενός λείου φακού, παρά να κοιτάζει τη ...μάυρη τρύπα ενός νευτώνειου που χάσκει αφήνοντας εκτεθειμένο κάτι που γυαλίζει στο βάθος, και που δε μοιάζει και πολύ με τηλεσκόπιο! Εξ' ίσου θελκτικά είναι και τα πλανητικά είδωλα με το υψηλό κοντράστ και τον πραγματικά μαύρο ουρανό γύρω τους. Θύμα και εγώ αυτής της γοητείας, έχω ωστόσο αντισταθεί αποτελεσματικά προσπαθώντας να αντιμετωπίζω ορθολογιστικά τα τηλεσκόπια και τις επιδόσεις τους. Για να ...ξορκίσω τον πειρασμό δεν χάνω ευκαιρία να εξερευνώ τα όρια του 10ιντσου νευτώνιου κατά την παρατήρηση του ηλιακού συστήματος. Όσα περιέγραψα πρόσφατα στο δεύτερο post μου στο θέμα: Αστρονομικές Παρατηρήσεις/"Απίστευτο seeing" για τις ορατές λεπτομέρειες στη Σελήνη, είναι αποτέλεσμα της σχολαστικής αναζήτησης αυτών των ορίων και καταδεικνύουν ότι ακόμη και ένα 10ιντσο μπορεί να φτάσει στα θεωρητικά όρια της ανάλυσης του (κριτήριο Dawes) τις στιγμές που το seeing το επιτρέπει. Επειδή αυτές είναι σχετικά σπάνιες - όχι όμως ανύπαρκτες - αυτού του είδους η παρατήρηση μπορεί να γίνει κουραστική και επίπονη, εκείνο όμως που μένει απ' αυτές είναι η εμπειρία του να "ίπτασαι" πάνω από όποια περιοχή της Σελήνης επιλέξεις, ανακαλύπτοντας φοβερές λεπτομέρειες, ή η θέα του Κρόνου με είδωλο φωτεινό και περιεκτικό στις 300Χ-350Χ. (Αυτές τις μέρες - ή μάλλον νύχτες - προσπαθώ να επιβεβαιώσω κάτι που πρέπει να είδα φευγαλέα: το χάσμα του Encke). Η ικανοποίηση που δίνουν αυτές οι επιτυχίες είναι πολύ μεγάλη (τουλάχιστον για μένα) και ίσως μεγαλύτερη από την αισθητική απόλαυση που δίνει η χρήση ενός μικρότερου αποχρωματικού που δυστυχώς όμως δεν έχει τις παραπάνω δυνατότητες. Η αυξημένη ανάλυση και η φωτεινότητα του 10ιντσου μου υποδεικνύουν σαν επόμενη επένδυση ένα binoviewer για την παρατήρηση του ηλιακού συστήματος αντί για ένα αποχρωματικό 4". Το δεύτερο μπορεί να περιμένει λίγα χρόνια ακόμη. (Εν τω μεταξύ μπορεί και να μειωθούν οι τιμές!) Από την άλλη μεριά βέβαια, είναι πέρα για πέρα αλήθινό ότι "το καλύτερο τηλεσκόπιο είναι αυτό που χρησιμοποιείς συχνότερα". Με αυτό το κριτήριο προβλέπω ότι μετά από πολλά χρόνια πιθανότατα θα νικήσει το μικρό αποχρωματικό. Όσο όμως κρατά η νεότητα και ο ενθουσιασμός, θα προτιμώ την «ταλαιπωρία» του 10ιντσου με την ισημερινή στήριξη προκειμένου να απολαμβάνω ...στενές επαφές με τα ουράνια σώματα. Φιλικά, Στέφανος

Μια ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη σύγκριση αποχρωματικών και κατοπτρικών/καταδιοπτρικών τηλεσκοπίων θα βρείτε στην πολύ καλή ιστοσελίδα http://www.apm-telescopes.de στο link "Effects of Central Obstraction". Όπως πολύ σωστά αναφέρεται (και αποδεικνύεται) εκεί, ένα καλοφτιαγμένο κατοπτρικό τηλεσκόπιο ανοίγματος π.χ. 8 ιντσών και δευτερεύοντος κατόπτρου 2 ιντσών έχει παρόμοιο κοντράστ με ένα αποχρωματικό ανοίγματος 8"-2"=6 ιντσών, όταν παρατηρούμε στην ίδια μεγέθυνση. Κι αυτό διότι ως γνωστόν η κεντρική παρεμπόδιση του δευτερεύοντος κατόπτρου μειώνει ελαφρά το κοντράστ του κατοπτρικού. Αυτό σημαίνει ότι άν κάποιος θέλει να πετύχει με ένα νευτώνιο τηλεσκόπιο το κοντράστ που δίνει ένα (καλό) αποχρωματικό 4", δέν έχει παρά να διαλέξει ένα καλό νευτώνιο ανοίγματος 4"+2"=6". Κι άν το μέγεθος του κεντρικού κατόπτρου είναι ακόμη μικρότερο από 2", π.χ. 1", αρκεί ένα νευτώνιο 5". Κανένα από τα ... αποκτήσιμα αποχρωματικά των 4"-5" δεν μπορεί να δώσει καλύτερο κοντράστ, ανάλυση, φωτεινότητα από ένα προσεγμένο (και πολύ φθηνότερο) κατοπτρικό 6"-7" ιντσών. Ο αγαπητός Aristarchus έχει ασφαλώς δίκιο σε όσα γράφει: τα αποχρωματικά είναι καλύτερα για φωτογράφιση ευρέως πεδίου για αρκετούς λόγους (ευχρηστία, μέγεθος, συμπαγής κατασκευή, απουσία coma στις άκρες του οπτικού πεδίου και απουσία ρευμάτων αέρα μέσα στον οπτικό σωλήνα κλπ). Όσο για το μεγάλο αποχρωματικό της Astro-physics, πέντε χρόνια είναι πάρα πολλά για να είναι κανείς σίγουρος ότι οι ανάγκες του δεν θα έχουν αλλάξει ή ότι δεν θα έχουν εμφανιστεί ελκυστικότερα προϊόντα. Σκεφτείτε πώς ήταν η αγορά για τους ερασιτέχνες πρίν από πέντε χρόνια: μικρότερη πικοιλία και πολύ ακριβότερες επιλογές (ιδίως για τους Έλληνες). Παραδέχομαι πάντως ότι το μικρό και φθηνό ED-80 είναι πειρασμός μιας και είναι εξαιρετικό και για παρατήρηση της φύσης. Θα τελειώσω λίγο παράδοξα, διατυπώνωντας ...ανάποδα μια συνηθισμένη σύγκριση: Ένα μεγάλο, καλό αποχρωματικό 7"-8" ίσως καταφέρει να προσεγγίσει σε κοντράστ, ανάλυση και φωτεινότητα την εικόνα ενός προσεγμένου νευτώνιου 10" σε ιδανικές συνθήκες. Με το κατοπτρικό να πλεονεκτεί σε φορητότητα, βάρος, ευελιξία, και φυσικά σε τιμή. Ο προορισμός όμως των δύο οργάνων είναι τελείως διαφορετικός. Φιλικά, Στέφανος

... seeing συνέχεια... Για λίγες νύχτες ακόμη μετά την 8η/9η Οκτωβρίου (η ημερομηνία του εξαιρετικού seeing) συνέχισε να υπάρχει η ίδια σχεδόν ποιότητα ουρανού, ταυτόχρονα με πολύ αυξημένη υγρασία (haze) και, σύμφωνα με την ΕΜΥ, κάποιες θερμοκρασιακές αναστροφές (αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα με τό ύψος αντί για μείωση που είναι και ο κανόνας). Αυτά από μόνα τους εξηγούν μερικά την πολύ καλή σταθερότητα της ατμόσφαιρας. Στη συνέχεια, και για αρκετές ημέρες, το seeing ήταν μάλλον κακό, κυρίως λόγω του ανέμου. Πρίν λίγες μέρες, μια φωτογραφία της Σελήνης από το τέυχος Αυγούστου του SKY & TELESCOPE (σελ. 77) αποτέλεσε θαυμάσιο εργαλείο για τη διερεύνηση των επιπτώσεων του seeing στη διακριτική ικανότητα του 10ιντσου νευτώνιου που χρησιμοποιώ. Η φωτογραφία κάτω-αριστερά στη σελίδα 77 προέρχεται από το Apollo 15 και περιέχει και λεπτομέρειες μη ορατές σε ερασιτεχνικά τηλεσκόπια. Η φωτογραφία στο κάτω μέρος της έχει κλίμακα 1 : 1.330.000 ±5% συνεπώς οι δύο κρατήρες του 1mm που βρίσκονται ανάμεσα στο όρος la Hire και στο μικρότερο όρος λίγο πιο πάνω αριστερά, έχουν πραγματική διάμετρο περίπου 1.3km. Οι 5-6 μικρότεροι κρατήρες που βρίσκονται ακριβώς πάνω από το δεξιό κρατήρα και στη φωτογραφία έχουν διάμετρο 0.5-0.6mm, έχουν πραγματική διάμετρο περίπου 650-800m. Και τα δυο μεγέθη είναι πρόκληση για οποιοδήποτε ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο ακόμη και σε άριστες συνθήκες. Το ίδιο βράδυ που έκανα αυτούς τους υπολογισμούς το seeing ήταν σχετικά καλό. Δεν περιείχε "fast seeing" δηλ. οι μικρολεπτομέρειες δεν θόλωναν ιδιαίτερα, υπήρχε όμως κάποια κινητικότητα στο είδωλο της Σελήνης. Αυτή βρισκόταν 2-3 μέρες μετά το πρώτο τέταρτο και σε απόσταση 376.000km από τη Γη. Συνεπώς οι κρατήρες του 1,3km είχαν φαινόμενη διάμετρο 0.7arcsec ενώ των 650-800m είχαν 0.36-0.44arcsec. Με θεωρητική διακριτική ικανότητα 0.55arcsec (κριτήριο Rayleigh) ή 0.46arcsec (κριτήριο Dawes) και όχι τέλειο seeing, οι μικρότεροι κρατήρες θεωρητικά δεν θα ήταν δυνατό να διακριθούν. Τι ικανοποίηση όταν όχι μόνο διέκρινα αυτούς των 1.3km αλλά και 5 από τους 6 μικρότερους! Τους πρώτους με κάποια ελάχιστη έκταση και τους δεύτερους σαν μόλις ορατά σημαδάκια που σχημάτιζαν με τις θέσεις τους το μικρό τραπέζιο της φωτογραφίας! (Τα οπτικά της Orion Optics UK συνεχίζουν να με εκπλήσουν 3 χρόνια μετά.) Αργότερα όταν το seeing επιδεινώθηκε, ακόμη και οι δύο μεγαλύτεροι κρατήρες έπαψαν να είναι ορατοί. Η αρχική παρατήρηση όμως είχε γίνει χωρίς τέλειο seeing. Επίσης, όσο οι συνθήκες ήταν ακόμη καλές κατάφερα να παρατηρήσω μέχρι οκτώ μικρούς κρατήρες μέσα στον κρατήρα Πλάτων, χρησιμοποιώντας μια αναλυτική φωτογραφία του ώστε να ξέρω που να ψάξω. Το συμπέρασμα είναι ότι με καλό seeing και άριστα οπτικά είναι εύκολο να φτάσει ένα τηλεσκόπιο στο όριο του Dawes τουλάχιστον στη Σελήνη όπου το κοντράστ είναι πολύ υψηλό. Σημ. Πριν επιχειρήσω την παρατήρηση των λεπτομερειών, αφιέρωσα λίγα λεπτά για να κάνω επιτόπου ευθυγράμμιση του πρωτεύοντος κατόπτρου έχοντας τον οπτικό σωλήνα προσανατολισμένο ελάχιστα εκτός στόχου. Αυτή η διαδικασιά αφαιρεί οποιοδήποτε πρόβλημα θα μπορούσε να προκληθεί από την (απειροελάχιστη) κάμψη του οπτικού σωλήνα λόγω του βάρους του κατόπτρου. Σε κάθε περίπτωση η λεπτομερής παρατήρηση του ηλιακού συστήματος απαιτεί άριστη ευθυγράμιση των οπτικών στοιχείων. Οι προσοφθάλμιοι φακοί που χρησιμοποίησα ήταν κυρίως ένα ορθοσκοπικός Kasai 4mm και ένας Vixen LV 4mm (300Χ). Ότι παρατήρησα φαίνονταν εξίσου καλά και στους δύο με πολύ ελαφρώς μικρότερο κοντράστ στον Vixen λόγω περισσότερων στοιχείων αλλά με πολύ άνετο eye-relief. Ελπίζω τα παραπάνω να βοηθούν όποιον ασχολείται με την παρατήρηση του ηλιακού συστήματος ή θέλει να ξέρει τι μπορεί να περιμένει από ένα μεγάλο τηλεσκόπιο σε συνθήκες σχετικά καλού seeing. Καλές παρατηρήσεις, Στέφανος

Φίλε Αντώνη, δες τα σημαντικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας τρίποδας για κυάλια σε παλαιότερή μου δημοσίευση: Αστρονομικά κιάλια MIYAUCHI, κατηγορία ''τηλεσκόπια και εξοπλισμός", 3/6/2004. Για τα δικά σου κυάλια όσο βαρύτερος είναι ο τρίποδας τόσο καλύτερα. Μήν αγνοήσεις τη σημασία της μανιβέλας για να φέρνεις τους προσοφθαλμίους ακριβώς μπροστά στα μάτια σου. Μεγάλη ποικιλία από τρίποδες θα βρείς στα φωτογραφικά καταστήματα του κέντρου (Πανεπιστημίου, Ακαδημίας, Σταδίου και στις στοές τους). Καλή τύχη στό ψάξιμο!

Γειά σε όλους! Αν και η μόνιμη κατοικία μου είναι στη Λάρισα, λόγω εργασίας (επαγγελματική εκπαίδευση) θα ξεχειμωνιάσω και φέτος στην Αθήνα. Μιας και οι μεγάλοι πλανήτες είναι ορατοί κυρίως το χειμώνα τα τελευταία χρόνια, μπήκα στον κόπο να φέρω μαζί μου στην Αθήνα το ισημερινό 10ιντσο χωρίς να περιμένω βέβαια και πολλά από τον αττικό ουρανό. Χθές το βράδυ το έστησα στην ταράτσα της πολυκατοικίας όπου μένω (λίγο ψηλότερα από το Γηροκομείο), και περίμενα μέχρι να ανεβεί ο Κρόνος αρκετά ψηλά για παρατήρηση με αξιώσεις και να επέλθει και η θερμική ισορροπία του τηλεσκοπίου. Ε, λοιπόν τόσο σταθερό seeing δέν θυμάμαι από πότε έχω να δώ! Με ένα ορθοσκοπικό 4mm και μεγένθυση 300Χ ο Κρόνος αλλά και η Σελήνη έδιναν κατακάθαρα, σταθερά είδωλα χωρίς μικροκυματισμούς και θολώματα. Στη Σελήνη ήταν εύκολα ορατοί ακόμη και κρατήρες της τάξεως των 2km! Όσοι παρατηρούν με τηλεσκόπια παρόμοιου μεγέθους, ξέρουν πόσο σπάνιο είναι το ικανοποιητικό seeing για αυτά. Υποθέτω λοπόν ότι, η νηνεμία που επικρατούσε εκείνη την ώρα θα πρέπει να έφτανε σε ύψος αρκετών χιλιομέτρων και επίσης ότι η μικρή θερμοκρασιακή διαφορά ημέρας-νύχτας και η απουσία ισχυρών πηγών θέρμανσης αυτή την εποχή βοήθησαν σημαντικά. Τι γίνεται όμως το χειμώνα όταν η πόλη θα αναδίδει έντονη θερμότητα λόγω των κεντρικών θερμάνσεων; Πάντως αν παρατηρήσω συχνά τόσο καλό seeing, θα ψάξω και για ένα καλό προσοφθάλμιο (ή συνδυασμό προσοφθαλμίου-Barlow) στην περιοχή των 3-3.5 mm. Έχετε καμμιά καλή (δοκιμασμένη) πρόταση; Έχει χρησιμοποιήσει κανείς τον zoom 3-6mm της Tele-vue; Στο κοντινό μέλλον θα σας ενημερώσω πάλι για τη ...στατιστική του seeing μέσα στην Aθήνα μιας και αυτό καθορίζει σημαντικά το αν έχει νόημα η χρήση ενός τόσο μεγάλου (για ερασιτέχνες) τηλεσκοπίου για την παρατήρηση του ηλιακού συστήματος. Φιλικά, Στέφανος

Τώρα λύθηκε η απορία μου για τον λαμπρότατο δορυφόρο που παρατηρήσαμε τυχαία με φίλους το βράδυ της Κυριακής, με την παραπάνω τροχιά. Εντυπωσιακός!

Μια και ο λόγος είναι για την ORION OPTICS Αγγλίας προσθέτω και εγώ την εμπειρία μου: Εδώ και τρία χρόνια έχω την τύχη να κατέχω ένα από τα τηλεσκόπια της εταιρίας. Αρχικά σκόπευα να παραγγείλω ένα σετ από τα άριστης ποιότητας κάτοπτρα που κατασκευάζει, αλλά ο ιδιοκτήτης, (που συμπαθεί ιδιαίτερα τους Έλληνες και κάνει συχνά διακοπές στη Σκιάθο) μου έκανε δια τηλεφώνου μια πολύ δελεαστική τιμή για ένα πλήρες νευτώνιο τηλεσκόπιο 10'' f/4.8 με ισημερινή στήριξη και με οπτικό σωλήνα της τότε καλύτερης σειράς της εταιρίας. Η τιμή του οπτικού σωλήνα ήταν τότε 360 λίρες! Ποτέ δε μετάνιωσα που πήρα το ρίσκο και παρήγγειλα κατι τόσο ογκώδες και εύθραυστο από το εξωτερικό. Η ποιότητα κατασκευής του δέν έχει καμμία σχέση με τα οικονομικά τηλεσκόπια και τα οπτικά του συνεχίζω να τα θαυμάζω ακόμη και σήμερα. Είναι απλώς άριστα. Τις στιγμές που οι ατμοσφαιρικές διαταραχές μειώνονται, μου δίνει εκπληκτικές λεπτομέρειες στη Σελήνη και τους πλανήτες, κι ας έχει χαμηλό εστιακό λόγο, f/4.8. Ο μόνος λόγος που δεν χρησιμοποιώ μεγεθύνσεις μεγαλύτερες από 300Χ είναι οι περιορισμοί της ατμόσφαιρας, ενώ το τηλ/πιο δείχνει να "σηκώνει" άνετα και μεγαλύτερη μεγέθυνση. Σημειώνω πάντως ότι κατά την παραγγελία επέμεινα να επιλέξουν με προσοχή τα κάτοπτρα, αλλιώς το τηλεσκόπιο θα γύριζε πίσω, αφού προοριζόταν και για πλανητική παρατήρηση. Ο χρόνος που μεσολάβησε για την κατασκευή και αποστολή του ήταν 2 μήνες (η εταιρία ήταν τότε μικρότερη) αλλά η αναμονή ανταμείφθηκε με ένα εξαιρετικό τηλεσκόπιο. Ιδανικός για παρατήρηση του ηλιακού συστήματος θα είναι ο οπτικός τους σωλήνας με πρωτεύον κάτοπτρο 6'' f/8 ή f/11. Συμπέρασμα: οι μικρότερες εταιρείες (που δεν έχουν το βεληνεκές πολυεθνικής), παράγουν συχνά πολύ αξιόλογα προϊόντα και σε ελκυστικές τιμές. Φιλικά, Στέφανος

Φίλοι ερασιτέχνες, Μακάρι να φτάσουμε στο σημείο να συμβαίνουν και στον τόπο μας (έστω και αραιά) τακτικές ομαδικές παρατηρήσεις και τότε μπορούμε να ανησυχήσουμε για τους κανόνες συμπεριφοράς των συμπαρατηρητών μας και της δικής μας. Όσο όμως η παιδεία στη χώρα μας (απ' όπου κι αν προέρχεται) παραμένει απελπιστικά "στενή" και αδιάφορη απέναντι σε ενδιαφέροντα/δραστηριότητες όπως η αστρονομία, μάλλον δεν θα τύχει να ενοχληθούμε ή να ενοχλήσουμε κανέναν. Όσο για τους παραπάνω γενικούς κανόνες, τους θεωρώ αυτονόητους και πιστεύω ότι οποιοσδήποτε με στοιχειώδη σεβασμό απέναντι στούς άλλους, θα τους τηρούσε χωρίς να τους έχει διαβάσει πουθενά. Όλοι οι κανόνες εμπίπτουν στο απλό "μην κάνεις ό,τι δεν θα ήθελες να σου κάνουν". Το ότι πρόκειται για μια λίστα από "μη" (don't), δεν σημαίνει ότι βάζουν σε κίνδυνο το αίσθημα ελευθερίας κανενός ή ότι θα υποβάθμιζαν την απόλαυση της παρατήρησης. Αντίθετα, αυτά θα προκαλούνταν από τη μή τήρηση τους. Πάντως, όταν υπάρχει καλό κλίμα και ΕΥΓΕΝΕΙΑ, δεν πρόκειται να παρεξηγηθούν ούτε ο αυθορμητισμός (που έχουμε αρκετό σαν λαός) ούτε κάποια ακούσια λάθη που όλοι μπορεί να κάνουμε. Δεν χρειάζεται λοιπόν να βλέπουμε κάθε "μη" σαν πηγή καταπίεσης, γιατί πολύ απλά δεν είναι. Αυτά από ένα άνθρωπο με πολύ ισχυρό το αίσθημα της προσωπικής ελευθερίας και ελάχιστη ανοχή σε ανώφελους περιορισμούς. Θα προτιμούσα πάντως να έχω τη δυνατότητα της ομαδικής παρατήρησης, (όχι μια φορά κάθε καλοκαίρι), κι ας μου χάλαγε και κανένας τη night-vision που και που...

Αγαπητέ Bug, πρίν σου προτείνω κι εγώ κάποια κιάλια, να ξεκαθαρίσω το θέμα των γυαλιών οράσεως και του eye-relief: 1. Αν έχει κανείς μόνο μυωπία (ή υπερμετρωπία), καί όχι αστιγματισμό, μπορεί να παρατηρεί με οποιαδήποτε κιάλια χωρίς να φορά τα γυαλιά του, διότι μέσω της ρύθμισης εστίασης των κιαλιών αντισταθμίζονται απόλυτα οι παραπάνω διαθλαστικές ανωμαλίες του ματιού. Έτσι, το eye-relief δεν περιορίζει την επιλογή κιαλιών. ΟΛΑ τα κιάλια στην κατηγορία που θέλεις να κινηθείς προσφέρουν ανεξάρτητη ρύθμιση για κάθε μάτι, είτε έχουν κεντρική εστίαση, είτε όχι, και σχεδόν πάντα καλύπτουν μυωπίες πολύ μεγαλύτερες των 4 βαθμών. 2. Άν έχεις αστιγματισμό πάνω από 0,5-0,75 βαθμούς, μάλλον θα προτιμάς να παρατηρείς με τα γυαλιά σου (θα βλέπεις καθαρότερα) ΑΛΛΑ: Αντίθετα από ότι πιστεύεται, ελάχιστα κιάλια επιτρέπουν την άνετη παρατήρηση με γυαλιά και ταυτόχρονα θέα ολόκληρου του οπτικού πεδίου (σίγουρα όχι τα 10Χ50). Για τους περισσότερους ανθρώπους και σκελετούς γυαλιών, η απόσταση μεταξύ του εμπρόσθιας επιφάνειας των γυαλιών και της κόρης του ματιού είναι μεγαλύτερη απο 20mm, συνεπώς χρειάζεται eye-relief μεγαλύτερο από 20mm (πολύ σπάνια επιτυγχάνεται) για να είναι ορατό όλο το οπτικό πεδίο που προσφέρουν τα κιάλια. Αν λοιπόν έχεις αστιγματισμό, η καλύτερη λύση είναι να ζητήσεις από τον οπτικό σου να σου φτιάξει δύο στρογγυλούς φακούς (σάν αυτούς που έχουν τα γυαλία σου αλλά με διόρθωση μόνο για τον αστιγματισμό, όχι για τη μυωπία και οπωσδήποτε multi-coated). Αν μετρήσεις σωστά τη διάμετρο, θα μπορέσεις να τους τοποθετήσεις πάνω από τους προσοφθάλμιους, μέσα στα ελαστικά που περιβάλλουν το κενό ματιού - προσοφθάλμιου των κιαλιών. Θα πρέπει να τοποθετηθούν έτσι ώστε όταν εστιάζεις στο άπειρο (στα αστέρια), ο άξονας του αστιγματισμού να έχει τη σωστή για τα μάτια σου γωνία. Πετυχαίνεται εύκολα με μεριές δοκιμές, περιστρέφοντας τους πρόσθετους φακούς ψάχνοντας για το οξύτερο είδωλο (καλύτερη εικόνα). Μ' αυτόν τον τρόπο θα ξεχάσεις κυριολεκτικά καί τα γυαλιά σου και τον αστιγματισμό σου όταν παρατηρείς με τα κιάλια. Επίσης, το eye-relief παύει να παίζει ρόλο αφού μπορείς να πλησιάσεις τα μάτια σου στα κιάλια όσο θέλεις. Το έχω εφαρμόσει σε δύο ζευγάρια κιάλια (αν και έχω σχετικά μικρό αστιγματισμό - 0,5 και 0,75) και το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό: πετυχαίνω τη μέγιστη δυνατή ποιότητα ειδώλου, και είναι σαν να μή μεσολαβεί τίποτε μεταξύ ματιών - κιαλιών. Τονίζω πάλι ότι οι πρόσθετοι φακοί πρέπει να έχουν πολλαπλές επιστρώσεις. Τα Celestron Ultima όπως και τα Vixen Ultima κατασκευάζονται από τη Vixen (και είναι ίδια, απ' ό,τι φαίνεται ) και είναι μάλλον η καλύτερη επιλογή στήν ελληνική αγορά. Η ποιότητα κατασκευής είναι εξαιρετική, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι είναι από τα ΕΛΑΧΙΣΤΑ κιάλια που είναι πραγματικά πλήρως επιστρωμένα - και τα πρίσματα. (Fully Multi-Coated). Αυτό σημαίνει ότι θα έχεις τη μέγιστη δυνατή φωτεινότητα και κοντράστ. Αν μπορείς να ανεβείς λίγο σε τιμή, προτίμησε τα Vixen Ultima 8X56, ή τα 9Χ63 (ή τα αντίστοιχα Celestron). Αν και είναι λίγο βαρύτερα, πλεονεκτούν έναντι των 10Χ50 σε φωτεινότητα (λόγω μεγαλύτερου φακού) και σε σταθερότητα της εικόνας (λόγω μικρότερης μεγέθυνσης). Αποτέλεσμα: βλέπεις λίγο περισσότερα αντικείμενα. Για τα κιάλια αυτά, εκτός από το Πλανητάριο Θεσσαλονίκης που αναφέρεις, (για το οποίο δεν έχω προσωπική εμπειρία), προτείνω ανεπιφύλακτα την εταιρία aktis (http://www.aktistar.gr), επίσης στη Θεσσαλονίκη, από την οποία είχα πάντοτε πολύ καλή και σοβαρή εξυπηρέτηση Φιλικά, Στέφανος

Επιτέλους παρέλαβα τα MIYAUCHI 22X60 PLEIADES, αλλά μιά μέρα αργότερα από τη διάβαση της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο. Ουδέν κακό αμιγές καλού, μιας και αντί εκείνο το πρωϊνό να το περάσω όπως σχεδίαζα, δηλ. δείχνοντας το φαινόμενο σε φίλους και γνωστούς με τα κιάλια αυτά, ασχολήθηκα με τη λεπτομερή παρατήρηση του ουράνιου ραντεβού με το τηλεσκόπιο και τράβηξα και εξαιρετικές φωτογραφίες. Πάντως, ο Γερμανός dealer (Intercon Spacetec) μπορεί να αρνήθηκε την παραμικρή έκπτωση στην τιμή τους (648 ευρώ), μου έστειλε όμως δωρεάν δύο ζευγάρια γυαλιά-φίλτρα για την παρατήρηση του Ήλιου (αυτά με τον χάρτινο σκελετό), και ένα κομμάτι Baader Astrosolar sheet filter αρκετό για την κατασκευή φίλτρων για τα κιάλια! Κατόπιν εορτής βέβαια... Όσο για τη συσκευασία, ήταν παραπάνω από υποδειγματική. Εντυπώσεις από τη χρήση: Απλά εξαιρετικές! Στό τέστ του Δία έδωσαν ένα καλοσχηματισμένο δίσκο χωρίς χρωματισμένη περιφέρεια, με μιά υποψία ισημερινών ζωνών (δύσκολο να φανούν σε μεγέθυνση 22Χ) και ευδιάκριτες φωτεινές τελείτσες για δορυφόρους). Άρα πολύ καλή οξύτητα! Παρ΄ό,τι έχουν κάποια καμπύλωση πεδίου (field curvature) τα αστέρια φαίνονται ταυτόχρονα εστιασμένα σ' όλο το οπτικό πεδίο, πράγμα πολύ ευχάριστο κατά την παρατήρηση! Όμως, γράφω όλα αυτά για να καταλήξω εδώ: Ποτέ δεν είχα δεί παρόμοιο θέαμα όπως όταν τα έστρεψα στους γαλαξίες Μ81 και Μ82 της Μεγάλης Άρκτου. Αυτοί ξεχώριζαν πολύ άνετα από το background, στό ίδιο οπτικό πεδίο, έχοντας απίστευτη φωτεινότητα και κοντράστ (για φακούς 60mm) με σαφές σχήμα και προσανατολισμό. Ακόμη και ο Μ101 ήταν εύκολα διακριτός. Στον αστερισμό του Κύκνου, έχοντας μια λίστα με deep-sky αντικείμενα, σχεδόν την εξάντλησα ψάχνοντας για κάποιο που να ΜΗΝ φαίνεται. Βρισκόμουν όμως σε περιοχή με μικρή φωτορύπανση (παράλια Ν. Λαρίσης) και η νύχτα είχε καλή διαφάνεια. Η γωνία 45 μοιρών των προσοφθαλμίων έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην άνετη αναζήτηση και παρατήρηση των σωμάτων. Σταθερά, έβλεπα αντικείμενα και λεπτομέρειες που δεν μπορούσα να δω με τα 7Χ50 Vixen Ascot τα οποία έχουν πολύ καλά οπτικά και πλήρεις επιστρώσεις (όπως και τα MIYAUCHI). Τα παραπάνω απροσδόκητα καλά αποτελέσματα για όργανο 60mm, οφείλονται κατά το μεγαλύτερο μέρος στην παρατήρηση με τα δύο μάτια ταυτόχρονα και λιγότερο στην ποιότητα των κιαλιών. Όταν έκλεινα οποιοδήποτε μάτι, η θέα υποβαθμιζόταν πολύ και γινόταν παρόμοια μ' αυτή ενός τηλεσκοπίου 60 mm σε μικρή μεγέθυνση. Είναι πλέον πολύ γνωστό, ότι η παρατήρηση με δύο μάτια έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της παρατήρησης με ένα. Προτρέπω κάθε ερασιτέχνη αστροπαρατηρητή να δοκιμάσει την παρατήρηση με ένα καλό ζευγάρι κιάλια, όσο μεγάλο τηλεσκόπιο κι άν έχει, ή/και να αποκτήσει ένα καλοσχεδιασμένο Binoviewer για το τηλ/πιο του. Ίσως ακριβές προτάσεις αλλά αξίζει τον κόπο. Καθαρούς ουρανούς!

... κι ένας εγώ πέντε. Στους τρείς επόμενους μήνες θα βρίσκομαι στη Λάρισα και θα μπορούσα να ίσως καλύψω την ανατολική Θεσσαλία (Όλυμπος, Κίσσαβος, Πήλιο, ανατολικά παράλια). Όμως Δημήτρη, γράφεις: "... όποιος ενδιαφέρεται για τη δημιουργία μιας τέτοιας μονάδας..." Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται ξεχωριστός εξοπλισμός και μόνιμη εγκατάσταση; Νομίζω είναι ποιό απλό για τους ερασιτέχνες να κάνουν κάποιες επαναλαμβανόμενες επισκέψεις σε διάφορα σημεία για μια εμπειρική καταγραφή των συνθηκών, μια και το καλό seeing ξεχωρίζει αμέσως (αν βέβαια ξέρεις τι και πώς να παρατηρήσεις). Μπορείς να μας δώσεις μια απλή περιγραφή της μεθόδου που σκέφτεσαι; - Μια που μιλάμε για seeing: μέτριο το seeing μέσα στη Λάρισα (λόγω ανέμου) κατά την παρατήρηση της διάβασης της Αφροδίτης. Οι φωτογραφίες όμως εξαιρετικές (ταχύτητα 1/1000, πρωτεύουσα εστία) με πολύ σαφή περιγράμματα των δίσκων, κιλήδες και κοκκίαση. Το Baader AstroSolar filter απέδειξε την αξία του για άλλη μιά φορά, κ. Ηλιόπουλε. (Η ελαφρώς magenta απόχρωση διορθώθηκε πολύ εύκολα σε λευκό/πάλ κίτρινο κατά την εκτύπωση - κατόπιν οδηγιών στο χειριστή. Την επόμενη φορά κατευθείαν ασπρόμαυρο φιλμ). Φιλικά, Στέφανος

...και μερικά παραλειπόμενα: - Στις τόσες φορές που έχω στρέψει το τηλεσκόπιο προς τον ήλιο, καμμία φορά δεν τοποθέτησα το ηλιακό φίλτρο ΜΕΤΑ την στόχευση. Το έκανα σήμερα! Το καπάκι του εστιαστή (ελληνικά: φόκουζερ) απέκτησε ένα ωραίο κάψιμο για ενθύμιο... - Κάποια στιγμή, μου έπεσε το καπάκι ενός τηλεφακού και αφού διέγραψε ένα τέλειο τόξο 5-6 μέτρων κυλώντας στην ταράτσα, κατέληξε σαν μπαλάκι του γκόλφ μέσα σ' ένα λούκι, για να εμφανιστεί λίγα δευτερόλεπτα μετά κάτω στο δρόμο! Άτυχα τα καπάκια σήμερα... - Το κερασάκι: δύο λεπτά πρίν από την 4η επαφή η κάτω άκρη του οπτικού σωλήνα "βρήκε" στο ξύλινο τρίποδο (έπρεπε να τον είχα αντιστρέψει από ώρα αφού τα αντίβαρα ήταν πλέον πιό ψηλά από την οριζόντια θέση) με αποτέλασμα ο Ήλιος να αρχίσει ξαφνικά να δραπετεύει από το οπτικό πεδίο! Ακολούθησαν σκηνές ...βωβού κινηματογράφου και τελικά ίσα που πρόλαβα να δω τα τελευταία λίγα δευτερόλεπτα του συμβάντος. Άχ αυτός ο Μέρφυ!

Καλησπέρα κι από τη Λάρισα. Εδώ όλα πήγαν καλά με τον καιρό αν και λίγα σύνεφα διέκοπταν που και που την παρατήρηση τις τελευταίες δύο ώρες. Η πιό ωραίες στιγμές ήταν μεταξύ 1ης-2ης και 3ης-4ης επαφής διότι η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης "φρόντισε" για το εξής ωραιότατο θέαμα: Το κομμάτι του πλανήτη που ήταν ακόμη (ή ήδη) έξω από τον ηλιακό δίσκο και λογικά δέν θα έπρεπε να φαίνεται (σκοτάδι πάνω στο σκοτάδι), απέκτησε ένα λεπτό, φωτεινό περίγραμμα από τη διάθλαση του ηλιακού φωτός στην ατμόσφαιρα, συμπληρώνοντας όμορφα την περιφέρεια της Αφροδίτης. Έτσι - αντίθετα από τη διάβαση του Ερμή - δεν είχε κανείς την αίσθηση ότι έγινε μια μικρή "δαγκωνιά" στον Ήλιο, αλλά ολόκληρη η σφαίρα της Αφροδίτης γινόταν αντιληπτή, παρ' ό,τι δεν βρισκόταν ολόκληρη πάνω στον ηλιακό δίσκο. Ελπίζω να φανεί και στις φωτογραφίες! (Η παρατήρηση έγινε με Νευτώνιο τηλ/πιο ισημερινής οδήγησης 250mm F=1200 mm αφήνοντας όμως ανοικτά μόνο 100mm και με τη χρήση του Baader AstroSolar sheet filter. Οι χρησιμότερες μεγεθύνσεις ήταν 48Χ και 60Χ.) Άντε και το 2012!

Είναι ίσως αναμενόμενο να εμφανίζονται δυσκολίες στην περιγραφή και στην κατανόηση των θεμάτων που σχετίζονται με την ένταση του φωτός, μιας και υπάρχουν πολλές διαφορετικές "εντάσεις" που μετριούνται με διαφρετικούς τρόπους. Έτσι, αλλιώς μετριέται το συνολικό φως που εκπέμπει σφαιρικά μια σημειακή πηγή, αλλιώς το φώς που στέλνει σε μια στερεά γωνία, διαφορετικά το φώς που ρίχνει σε μια επιφάνεια, διαφορετικά η λαμπρότητα μιας φωτίζουσας επιφάνειας ή η λαμπρότητα μιας φωτιζόμενης επιφάνειας κλπ. Το πως μπορεί να επηρεαστεί από το seeing η φωτεινότητα του ειδώλου ενός άστρου στο τηλεσκόπιο, ίσως γίνει πιό κατανοητό με τα παρακάτω παραδείγματα: Ας υποθέσουμε οτι παρατηρούμε το ίδιο άστρο με δύο τηλεσκόπια, ένα πολύ μικρό - 60mm, και ένα πολύ μεγάλο - 400mm. (Ασφαλώς στο δεύτερο το αστέρι θα φαίνεται πολύ φωτεινότερο). Άν το seeing είναι πολύ κακό, στο μικρό τηλεσκόπιο το αστέρι θα έχει συνεχώς μεταβαλλόμενη λαμπρότητα (πολλές φορές το δευτερόλεπτο). Αυτό συμβαίνει διότι η τυχαία εκτροπή των φωτονίων από την πορεία τους λόγω του seeing, κάποιες στιγμές θα τα στέλνει σχεδόν εκτός τηλεσκοπίου, ενώ άλλες στιγμές θα καταλήγουν στο φακό του και επιπλέον φωτόνια που αρχικά είχαν άλλη πορεία. Σε σχέση δηλ. με τις ιδανικές συνθήκες, το αστέρι θα εμφανίζεται άλλοτε πιο αμυδρό και άλλοτε πιό φωτεινό! Στό μεγάλο τηλεσκόπιο όμως, αυτόματα συλλέγεται συνεχώς ο μέσος όρος των φωτονίων, διότι οι τυχαίες αποκλίσεις τους λόγω του seeing είναι μικρότερες από το μέγεθος του κατόπτρου με αποτέλεσμα να αλληλοαναιρούνται στην περιοχή του κατόπτρου. Έτσι το αστέρι θα έχει σταθερή φωτεινότητα. Ας υποθέσουμε τώρα ότι παρατηρούμε ένα καλά εστιασμένο αστέρι σε ιδανικές συνθήκες (με ένα μόνο τηλεσκόπιο). Αν αρχίσουμε να χαλάμε την εστίαση, τα φωτόνια που πρίν έπεφταν σε ένα σημείο θα σκορπίσουν σε ένα δίσκο, πού όσο μεγαλώνει θα γίνεται αμυδρότερος και ίσως και μή ορατός. Τα συνολικά φωτόνια ΔΕΝ μειώθηκαν, όμως τα φωτόνια ανά μονάδα επιφανείας (ή γωνίας ) μειώθηκαν. Συμπερασματικά, σε πολύ μεγάλες μεγεθύνσεις το seeing μπορεί να μειώσει την φωτεινότητα του ειδώλου του αστεριού αν το "σκορπίσει" σε δίσκο. Κι αυτό όμως σηκώνει συζήτηση γιατί δεν είναι δεδομένο ότι το φώς θα μοιράζεται κάθε στιγμή σε όλα τα μέρη του δίσκου. Επίσης, το ανθρώπινο μάτι ξεχωρίζει το ίδιο καλά ένα μικρό δίσκο όπως ένα φωτεινό σημείο με τα ίδια φωτόνια/sec. Ελπίζω να έριξα λίγο ...φώς!

Φίλε messier51 ευχαριστώ πολύ για την εμπεριστατωμένη και περιεκτική απάντησή σου. Πραγματικά δεν ήλπιζα ότι κάποιος στην Ελλάδα θα έχει ασχοληθεί τόσο μεθοδικά με το seeing. Τα συμπυκνωμένα συμπεράσματα της χρονοβόρας έρευνάς σου έχουν μεγάλη αξία για μένα και για όλους τους ερασιτέχνες αστροπαρατηρητές. Ακόμη και στα διάφορα μαθήματα της Αστρονομίας και της Παρατηρησιακής Αστροφυσικής (Φυσικό Αθήνας) τέτοιες πληροφορίες (πραγματικές μετρήσεις και στατιστικά συμπεράσματα) δεν ήταν διαθέσιμες. Τουλάχιστον όχι πρίν από 12 χρόνια. Ασφαλώς η φωτορύπανση δέν συνδέεται με το seeing, η θερμότητα όμως που αναδίδει μια μεγάλη πόλη συχνά είναι περιοριστικός παράγοντας, γι' αυτό ψάχνω τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η ύπαιθρος και το υψόμετρο. Η αλήθεια είναι πάντως ότι συχνά και μέσα στην πόλη έχω διαπιστώσει seeing της τάξης του 1.0''. Επίσης, σε μηδενικό υψόμετρο (παράλια του Ν. Λάρισας) έχω παρατηρήσει και καλύτερες τιμές, ίσως 0.9"-0.8" όπως χονδρικά εκτίμησα από το μέγεθος και τη διάρκεια του "σκοτεινού κενού" ανάμεσα στα μέλη του διπλού-διπλού αστέρα ε1-ε2 της Λύρας. Πάντως με το 10-ιντσο και σε μεγάλες μεγεθύνσεις (>200Χ) τα αστέρια πάντα χορεύουν και μάλλον δεν έχω μεγάλες πιθανότητες να δώ ένα κανονικό δίσκο του Airy. Αλλά δεν πειράζει, μια και ο δίσκος του Airy είναι ήδη πολύ μικρός για ένα 10-ιντσο (0.5"). Η παρατήρηση στό βουνό παραμένει ελκυστική έτσι κι αλλιώς μόνο και μόνο για τη θαυμάσια έλλειψη φωτορύπανσης και διαφάνεια. (Ίσως κάποια στιγμή να καταφέρουμε και οι Έλληνες να έχουμε πρόσβαση σε οργανωμένους χώρους σε υψόμετρο, ώστε λυθούν και τα προβλήματα που υπάρχουν στην παρατήρηση κατά μόνας στις ερημιές.) Όποιος άλλος έχει ανάλογες πληροφορίες ας τις μοιραστεί μαζί μας!