ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ

Οταν μια συγκεντρωση αεριου εχει πολυ υψηλη θερμοκρασια, η υλη ειναι αποκλειστικα ατομικη. Για να καταρρευσει ενα μερος ενος νεφους, πρεπει να εχει κρυωσει η υλη τοσο, ωστε να σχηματιστουν καποια μορια( συνηθως H2). Ετσι η απορια δεν ειναι γιατι δεν εχουμε αστερια στα καυτα αερια, αλλα πως σχηματιστηκαν και αυτα τα ελαχιστα που παρατηρουμε εκει. Αυτο γινεται επειδη δημιουργουνται τοπικοι πυκνοι πηρηνες μεσα στο αεριο, που προστατευουν το εσωτερικο τους απο την ισχυρη ακτινοβολια, μηχανισμος θερμανσης του αεριου, στους οποιους μπορουν να σχηματιστουν αστερια.

Και για να μην μπερδευτεις, στις σ. νοβα Ια (εκρηξη λευκου νανου λογο μεγαλης συσσορευσης μαζας απο συνοδο αστερι) δεν βλεπουμε υδρογονο στο φασμα. Το υδρογονο ειναι ακομα και σημερα το πιο αφθονο στοιχειο με μεγαλη διαφορα στο συμπαν. Οι εκρηξεις σ. νοβα ΙΙ (μεγαλου αστεριου) μας δινουν πολυ CNO (ανθρακα- αζωτο- οξυγονο) και σχεδον καθολου σιδηρο, γιατι χανεται κυριολεκτικα στην μαυρη τρυπα η στον αστερα νετρονιων. Αυτον τον παιρνουμε απο τις Ια. Πριν σκασει η σ. νοβα το αστερι εχει φουσκωσει τοσο, ωστε τα εξωτερικα απο υδρογονο κυριως στρωματα διαφευγουν απο το αστερι λογο εντονου αστρικου ανεμου, και ακομα περισσοτερο με το ωστικο κυμα της εκρηξης. Σχηματιζεται ενα κουκουλι κυριως απο υδρογονο, εμπολυτισμενο με τα βαρυτερα στοιχεια απο την σ. νοβα, μακρια και γυρω απο το αστερι (π.χ. Μ1). Επιεδη τα μεγαλα αστερια ζουν πολυ λιγο, στις περιοχες αστρογεννησης εχουμε συνεχη εμπλουτισμο της μεσοαστρικης υλης με βαρυτερα στοιχεια. Στον γειτονικο μας Μ82 εχουμε δεκαπλασιο ρυθμο αστρογεννησης. Ενας αλλος μηχανισμος ελαττωσης υδρογονου (για τις συνθηκες του γαλαξια μας) ειναι οτι στα πιο πυκνα νεφελωματα δεσμευεται σε μορια (π.χ. ενωσεις με ανθρακα η οξυγονο, οπως το νερο). Γενικα ομως θα παραμεινει για παντα το πιο αφθονο στοιχειο του συμπαντος.

Εννοω οτι δεν συγχονιζονται, οπως ο χρονος περιστροφης της σεληνης με τον χρονο περιφορας της γυρω απο τη Γη. Καποια στιγμη στα στενα συστηματα ο ερυθρος γιγαντας καταπινει τον συνοδο (σε προχωρημενη φαση μεχρι και 100 φορες τη διαμετρο του απο την αρχικη).

Μετρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler σε στενά διπλά συστήματα με το ενα αστέρι να είναι ερυθρός γίγαντας μας δείχνουν ότι οι παλλιροικες δυνάμεις παραμορφώνουν τα σχήματα των αστερίων στο περιαστρο τους. Ετσι εχουμε χαρακτηριστικές διακυμάνσεις της λαμπρότητας (αύξηση και μείωση) από τις αλλαγές στις επιφάνειες και στις θερμοκρασίες των αστεριων. Το διάγραμμα τους θυμίζει έντονα καρδιογράφημα, ετσι ονομαστήκαν αυτά τα αστέρια Heartbeat stars. Το Κεπλερ ανακάλυψε 150 τέτοια συστήματα. Τα αστέρια αυτά φαίνεται να δονούνται σαν καμπάνες (το ένα η και τα δυο του συστήματος)σε κάθε περιαστρο. Η συχνότητες δόνησης είναι ακριβώς 90 και 91 φορές η συχνότητα της τροχιάς τους (η αμοιβαία τιμή της περιόδου περιφοράς). Ετσι κερδίζουμε χρήσιμα συμπεράσματα για το εσωτερικο αυτων των άστρων, όμοια με την αστροσεισμολογια (δονήσεις του αστέρα λογο της ζώνης ανάδευσης). Μια άλλη ανακάλυψη είναι ότι το εξωτερικο στρώμα των ερυθρών γιγάντων σε σύστημα περιστρέφεται πιο αργα από τον χρόνο περιφοράς γύρω από το κοινο κέντρο μάζας των δυο αστερίων. Αρα ο ερυθρός γίγαντας δεν ειναι σύγχρονος με την περιφορά του συστήματος, κάτι που υποθέταμε μέχρι τώρα.

Ετσι ονομαστηκε η 2014j σ. νοβα τυπου Ια που ανιχνευτικε στις 21-1-14 στον Μ82. Ψαχνοντας φωτογραφιες του Μ82 βρεθηκε να φαινεται απο τις 15-1-14. Ειναι η κοντινοτερη τυπου Ια απο το 1972 και γενικα η κοντινοτερη απο το 2004. Μεχρι τωρα πιστευαμε οτι σε μια εκρηξη σ. νοβα Ια ενας λευκος νανος μαζευει υλικο απο τον συνοδο του το οποιο οταν γινει αρκετα πυκνο και θερμο αρχιζει τις θερμοπηρηνικες συντηξεις. Αυτο οδηγαει στην εκρηξη του λ.νανου. Η λαμπροτητα αυτων των εκρηξεων ειναι αρκετα σταθερη και χρησιμοποιειται για την μετρηση αποστασεων. Η ορατη λαμπροτητα οφειλεται στην διασπαση του ραδιενεργου Νικελιου 56. Εκλυεται και μεγαλη ποσοτητα ακτινοβολιας γ. Το μεγιστο αυτης της ακτινοβολιας ειναι 50- 100 μερες μετα την ορατη παρατηρηση της εκρηξης. Ομως ο δορυφορος Intergral μετρησε μετα απο μονο 15 μερες την ακτινοβολια γ απο την εκρηξη αυτη. Ετσι η θεωρια τωρα λεει οτι η εκρηξη γινεται σε εναν δακτυλιο εξω απο τον λ. νανο και οχι σε αυτον, αλλιως οι ακτινες γ δεν θα εφταναν τοσο γρηγορα.Αν η ακτινοβολια γ ερχοταν απο το εσωτερικο του λ. νανου και επρεπε να περασει ολη την περιοχη με την πυκνη υλη που συντηχθηκε θερμοπηρηνικα, θα χρειαζοταν περισσοτερο χρονο, αφου η υλη αυτη δεν θα ηταν αρχικα διαπερατη στην ακτινοβολια γ. Οταν αυτο το κουκουλι πυκνης υλης διατσαλει αρκετα απο την εκρηξη, μπορουν να περασουν οι ακτινες γ. Ελπιζω να εχουμε συντομα περισσοτερα νεα για ολα αυτα.

Εχει μεγαλο ενδιαφερον η αναπτυξη της χημειας στην μεσοαστρικη υλη. Για παραδειγμα, στους πρωτοπλανητικους δισκους οι συνθηκες (θερμοκρασια κατω απο 100 Κελβιν, αρκετη πυκνοτητα) επιτερπουν η υλη να ειναι σχεδον αποκλειστικα μοριακη ( τα ατομα απο τα διαφορα στοιχεια, κυριως υδρογονο, εχουν δεσμευτει σε μορια). Υπαρχουν διαφορες διεργασιες δημιουργιας μοριων. Ηλεκτρομαγνητικη ακτινοβολια απο αστερια, κοσμικη ακτινοβολια, ακτινες χ, δεσμευση ατομων στις επιφανειες των κοκκων σκονης, παγος σε αυτες τις επιφανειες, βιαιες κινησεις και συγκρουσεις αεριων. Πολλες φορες συνδιαζονται 2 η περισσοτεροι παραγοντες. Επησεις εχουμε ανιχνευσει μορια σε αλλους γαλαξιες, ακομα και στην αρχικη εποχη του συμπαντος. Διαβαζω ενα πολυ ωραιο βιβλιο , Cambridge observing handbooks for research astronomers, στα αγγλικα βεβαια. Το κυριως θεμα ειναι ποια μορια συνανταμε που στο συμπαν. Ετσι αναλογα τα μορια που βρισκουμε γνωριζουμε λεπτομεριες για την εκει υλη και τις συνθηκες που επικρατουν.

Σημείωση 1 Μια παρατήρηση ενός αστρονόμου από το 1965 ήταν ότι τα μακρινά Κβαζαρ εμφανίζονται 1000 φορές πιο λαμπρά από ότι θα έπρεπε. Τα νέφη μοριακού υδρογόνου που συναντάει η ακτινοβολία των Κβαζαρ στον δρόμο της προς εμάς έπρεπε να απορροφούν το μεγαλύτερο ποσοστό της μέσω της μετάβασης Lyman- α. Δηλαδή τα φωτόνια με ενέργεια 10,2 ev, που αντιστοιχεί στα 121,6 νανομετρα μήκος κύματος θα έπρεπε να απορροφωνται από τα ατομα υδρογόνου (που αποτελούν το 94% των ατόμων), διεγείροντας τα ηλεκτρονια τους σε μεγαλύτερης ενεργειας τροχιές. Το φως από τα Κβαζαρ που ξεκινάει στο υπεριώδες με την μετατόπιση στο ερυθρο φτάνει στα 121,6 νμ. Αυτό γίνεται σταδιακά, ανάλογα το αρχικο μήκος κύματος. Ετσι δημιουργείται ένα <δάσος> φασματικών γραμμών απορροφησης, το δάσος Lyman- α. Δηλαδη πολλες μκρες γραμμες πολυ κοντα η μια στην αλλη. Το ότι είναι τόσο λαμπρά τα Κβαζαρ σε εμάς οφείλεται στον ιονισμό του υδρογόνου από υπεριώδης ακτινοβολίες, από τα πρώτα αστέρια και γαλαξίες. Το ιονισμένο υδρογόνο δεν μπορεί να απορροφήσει την ακτινοβολία λογο του ότι δεν έχει δεσμευμένα ηλεκτρονια. Ετσι το δάσος είναι <διαπερατο>, και το ποσο φως λαμβάνουμε μας δείχνει ποσο υδρογόνο είναι ουδέτερο, καθώς και την κατανομή του. Μπορούμε να κατανοήσουμε την διαδρομή της ακτινοβολίας από το Κβαζαρ έως το τηλεσκόπιο. Το δάσος έχει τεντωθεί πλέον στο ορατο φάσμα. Οι γαλαξίες δεν φτάνουν να δικαιολογήσουν την ποσότητα του μοριακού υδρογόνου που μετράμε. Ετσι πρέπει να υπάρχουν μεγάλα μεσογαλαξιακά νέφη. Αυτά όμως μπορούν να συγκρατηθούν βαρυτικα μονο από την σκοτεινή υλη, αλλιώς θα είχαν διαλυθεί. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από εξομοιώσεις σε υπολογιστές. Ετσι φάνηκε και η κατανομή της σκοτεινής υλης μεσα από το φασματικο δάσος. Ελπιζουμε οτι με τα νεα μεγαλα επιγεια και διαστημικα τηλεσκοπια να εχουμε την αναλυση που θα μας επιτρεψει να κατανοησουμε περισσοτερο την σκοτεινη υλη.

Sorry για την διπλη δημοσιευση. Αυτο που θελω να τονισω ειναι οτι για το φωτονιο δεν περναει ο χρονος (αφου κινειται παντα με την ταχυτητα του στο κενο), δεν κινειται στον χρονο, αλλα μονο στον χωρο. Αρα δεν ισχυει ο εννιαιος χωροχρονος για τα φωτονια. Αυτη ειναι η αφορμη που αναρωτιεμαι αν το φωτονιο ειναι μερος του χωροχρονου, οπως ισως και η βαρυτητα, που τον επιρρεαζει καμπυλωνοντας τον. Ισως να ειναι απαραιτητα στοιχεια του πεδιου που ονομαζουμε χωροχρονο με 4 διαστασεις.

Απο οτι εχω καταλαβει,το φωτονιο δεν επιβραδυνει μεσα στο μεσο (π.χ. νερο) και ξαξαεπιταχυνει μετα, αλλα η αυξηση του χρονου που χρειαζεται να καλυψει μια αποσταση μεσα σε ενα μεσο σε σχεση με το κενο οφειλεται οτι συνεχεια απορροφαται και εκπεμπεται απο τα μορια/ατομα του μεσου. Δηλαδη μπαινει στο μοριο του νερου και ξαναβγαινει, χανοντας χρονο, χωρις ποτε να μειωθει η ταχυτητα του. Δεν μπορει να αυξομειωσει ταχυτητα απο τη φυση του. Ενας λογος που καθυστερει ειναι οτι ετσι δεν μπορει να κινηθει στην πιο συντομη κατευθυνση (ας πουμε ευθυγραμμα). Στον ηλιο, μεσα στο καυτο πλασμα κανει εκατομμυρια χρονια ενα φωτονιο να φτασει στην επιφανεια απο τον πηρηνα, κι ας κινειται με την (σταθερη?)ταχυτητα που κινειται παντα. Οταν λεμε οτι το φως κινειται με 230000 χιλ/δευτ στο νερο εννοουμε οτι καλυπτει σε ενα δευτ 230000 χιλ. Συνεχιζει ομως να κινειται με την ταχυτητα που κινειται στο κενο, αλλα οι αλληλεπιδρασεις με το μεσο ειναι που το καθυστερουν. Αυτο φυσικα δεν εχει καμια επιδραση στον χωροχρονο.

Απο οτι εχω καταλαβει,το φωτονιο δεν επιβραδυνει μεσα στο μεσο (π.χ. νερο) και ξαξαεπιταχυνει μετα, αλλα η αυξηση του χρονου που χρειαζεται να καλυψει μια αποσταση μεσα σε ενα μεσο σε σχεση με το κενο οφειλεται οτι συνεχεια απορροφαται και εκπεμπεται απο τα μορια/ατομα του μεσου. Δηλαδη μπαινει στο μοριο του νερου και ξαναβγαινει, χανοντας χρονο, χωρις ποτε να μειωθει η ταχυτητα του. Δεν μπορει να αυξομειωσει ταχυτητα απο τη φυση του. Ενας λογος που καθυστερει ειναι οτι ετσι δεν μπορει να κινηθει στην πιο συντομη κατευθυνση (ας πουμε ευθυγραμμα). Στον ηλιο, μεσα στο καυτο πλασμα κανει εκατομμυρια χρονια ενα φωτονιο να φτασει στην επιφανεια απο τον πηρηνα, κι ας κινειται με την (σταθερη?)ταχυτητα που κινειται παντα. Οταν λεμε οτι το φως κινειται με 230000 χιλ/δευτ στο νερο εννοουμε οτι καλυπτει σε ενα δευτ 230000 χιλ. Συνεχιζει ομως να κινειται με την ταχυτητα που κινειται στο κενο, αλλα οι αλληλεπιδρασεις με το μεσο ειναι που το καθυστερουν. Αυτο φυσικα δεν εχει καμια επιδραση στον χωροχρονο .

Εμενα παντως μου δημιουργειται η αισθηση (λαθος προσεγγιση στην φυσικη) οτι τα σωματιδια που δεν εχουν μαζα ηρεμιας ειναι κατα καποιο τροπο μελη της υφης του χωροχρονου. Δεν επιταχυνουν (δεν απαιτειται ενεργεια για να αποκτησουν ταχυτητα, απλα την εχουν), για αυτα ο χρονος δεν περναει, απλα αλληλεπιδρουν με την υλη και κινουνται αναλογα την καμπυλοτητα του χωρου απο την κατα τοπους μαζα στο συμπαν. Ειναι απλα μια σκεψη, χωρις καποια αποδειξη.

Ακουγεται παραξενο, αλλα η μικρη σχετικα ποσοτητα σιδηρου μας δειχνει οτι το αστερι ειναι απο τα αρχαιοτερα. Ενω τα πρωτα μεγαλα αστερια παρηγαγαν πολυ σιδηρο στον πηρηνα τους, αυτος εγλωβιστηκε ολος σχεδον στην καταρρεευση του αστρου ως μ. τρυπα. Το συμπαν εμπλουτιστηκε με σιδηρο μετα τις εκρηξεις σ. νοβα 1α, οπου η εκρηξη ενος λ. νανου απελευθερωνει ολα τα υλικα του, και το σιδηρο που ειχε παραχθει στον πηρηνα του λιγο πριν την εκρηξη του. Αυτες οι εκρηξεις εγιναν μετα απο 1 δις. ετη, γιατι νωριτερα δεν δημιουργηθηκαν λ. νανοι, λογο μεγαλυτερης διαρκειας ζωης των αρχικων τους αστερων. Ουσιαστικα συγκρινουμε την ποσοτητα σιδηρου με αυτην των ανθρακα- οξυγονο- αζωτο, στοιχεια με σχετικα μεγαλη αναλογια λογο κυκλου μεταστοιχειωσης CNO στα μεγαλα αστερια.

Ναι, μην ξεχασουμε τΟ Σαββατο νωρις το πρωι, οι 2 πλανητες μαζι με το φεγγαρακι!

Τα ξημερωματα της Δευτερας 18-8 ο Διας και η Αφροδιτη θα ειναι πολυ κοντα, με το ματι θα ξεχωριζουν δυσκολα. Θα εχουν αποσταση μολις 1/5 της μοιρας, ουτε μιση πανσελληνο! Οσοι δουλευουμε τη Δευτερα το πρωι μαλλον θα σηκωθουμε νωριτερα, αλλα το θεαμα (με κυαλια ειναι μια χαρα) θα μας αποζημιωσει. Περιμενουμε να δουμε πολλες καλες φωτογραφιες!

Το Ω ειναι κοντα στο 1, αλλα δεν ξερουμε την ακριβη τιμη του. Παραπανω τεθηκε το ερωτημα αν μπορει να απομακρυνονται οι πολυ μακρινοι γαλαξιες με ταχυτητα μεγαλυτερη του φωτος. Μπορουν, επειδη ο χωρος διαστελλεται, δεν κινουνται οι γαλαξιες ο ενας σε σχεση με τον αλλον. Η διαστολη του συμπαντος εχει αυτη τη στιγμη την τιμη των 68 χιλιομετρων το δευτερολεπτο ανα μεγαπαρσεκ (3,16 εκ. ετη φωτος).Στα 2 μεγαπαρσεκ ειναι διπλασια,136 χιλ. /δευτ, αρα περιπου στα 4400 μεγαπαρσεκ η διαστολη του συμπαντος (και των γαλαξιων που περιεχει) ξεπερναει την ταχυτητα του φωτος.

Λιγο δυσκολη η συζητηση, γιατι τρεχουν παραλληλα 2 θεματα. Δεν ειναι σωστο να λεμε οτι το συμπαν δημιουργηθηκε απο το τιποτα με την εννοια οτι υπηρχε κενο και ξαθνικα εγινε η μεγαλη εκρηξη. Ολα ξεκινησαν απο αυτην την υπερπυκνη κατασταση, και ο χρονος (αρα δεν υπηρχε πριν) και ο χωρος (αρα η μεγαλη εκρηξη δεν εγινε καπου) και φυσικα η υλη- ακτινοβολια. Δεν μπορουμε να συλλαβουμε τα κοσμολογικα μεγεθη με τις αισθησεις μας, που ειναι προιοντα του περιβαλλοντος μας. Ενω ζουμε σε εναν κοσμο απο πυρητιο, ανθρακα, οξυγονο και αλλα βαρυτερα υλικα, το συμπαν ειναι σχεδον μονο υδρογονο (οχι δεσμευμενο σε νερο) και λιγο ηλιο. Και αυτη ειναι η ελαχιστη αναλογικα ορατη υλη. Και ειναι συνηθως σε μορφη πλασματος, ουτε στερεη, ουτε υγρη, ουτε αερια. Τωρα για τους νανους- γαλαξιες, απο οτι θυμαμαι η σκοτεινη τους υλη υπολλειπεται πολυ αυτης των σπειροειδων γαλαξιων. Η σκοτεινη υλη καθοριζει την βαρυτικη ικανοτητα των γαλαξιων να αιχμαλωτισουν μεσογαλαξιακα νεφη και να αλληλεπιδρασουν με αλλους γαλαξιες. Αυτες οι δυο διαδικασιες ειναι που καθοριζουν την αυξηση της μαζας ενος γαλαξια. Επησεις εχει μεγαλη σημασια η θεση μεσα στο σμηνος. Νανοι γαλαξιες προερχονται και απο υπολειματα συγχωνευσης γαλαξιων.

Ουσιαστικα οι πρωτες συγκεντρωσεις ορατης υλης εγιναν λογο ελξης απο τη σκοτεινη υλη. Ακομα δεν εχει ξεκαθαρισει το ποτε δημιουργηθηκαν οι πρωτες κεντρικες μαυρες τρυπες, αν προυπηρχαν της υπολοιπης δομης των γαλαξιων. Αυτο οφειλεται κατα μεγαλο μερος στην ελλειπη κατανοηση της σκοτεινης υλης, η οποια και σημερα ειναι η κυριαρχος πηγη βαρυτητας σε εναν γαλαξια. Οι γαλαξιες με ενεργα κεντρα (κβαζαρ κλπ) δημιουργηθηκαν μετα τις πρωτες συγχωνευσεις γαλαξιων. Ουσιαστικα οι αρχεγονες κεντρικες μαυρες τρυπες και οι δομες των γαλαξιων (κεντρικη πυκνη περιοχη, δισκος, αλως, κουκουλι απο σκοτεινη υλη) εξελιχτηκαν μαζι. Σημαντικο ρολο εχει και η στροφορμη του γαλαξια. Υπαρχουν πλεον πολυ καλες προσομοιωσεις για την γεννηση και εξελιξη των γαλαξιων.

Επειδη δεν υπηρχε σκονη, κατερρεαν μονο τεραστιες περιοχες, με θερμοκρασια περιπου 200 Κελβιν. Λογο απουσιας σκονης η θερμοκρασια δεν επεφτε αλλο. Ολα τα πρωτα αστερια ηταν 100 και πλεον ηλιακων μαζων, με πολυ μικρη διαρκεια ζωης. Στα σημερινα μεγαλα αστερια η συντηξη γινεται κυριως με τον κυκλο ανθρακα-αζωτο-οξυγονο. Σε αυτα ομως τα πρωτα αστερια στην αρχη πρεπει να γινοταν με την αργη σχετικα διαδικασια της αλυσιδας πρωτονιου-πρωτονιου, οπως γινεται στα μικρα,σαν τον ηλιο μας αστερια,αφου δεν ειχαμε καθολου βαρυτερα στοιχεια. Ισως μετα απο λιγο χρονικο διαστημα να δημιουργηθηκαν στον πηρηνα τα 3 στοιχεια του κυκλου, και να επιταχυνθηκε η πυρηνικη συντηξη. Κατι αλλο πολυ ενδιαφερον ειναι οτι ο σιδηρος που παρηγαγαν αυτα τα αστερια ...χαθηκε στις μαυρες τρυπες που ακολουθησαν τις εκρηξεις σ.νοβα ΙΙ (καταρρευση πηρηνα)! Ετσι στα φασματα των αμεσως επομενων αστρων εχουμε τα στοιχεια μεχρι τον σιδηρο,αλλα ελαχιστο σιδηρο. Ο σιδηρος ουσιαστηκα απελευθερωθηκε αργοτερα με τις εκρηξεις σ.νοβα Ι απο τους λευκους νανους.

Σε συνεχεια των παραπανω, οι δισκοι προσαυξησης των πρωτων τεραστιων αστερων δεν ειχαν καθολου βαρυτερα στοιχεια (μεταλλα). Ετσι ειναι δυσκολο να φανταστουμε οτι ειχαν πλανητες, αφου ακομα και οι αεριωδης γιγαντες εχουν πηρηνα απο μεταλλα. Ισως και να μπορουσαν να δημιουργηθουν πλανητες μονο απο υδρογονο και ηλιο. Η να μην χρειαζοταν η παρουσια τους για να αποτρεψουν την διαλυση του πρωτοαστερα απο την αυξηση της στροφορμης του, λογο της πολυ μεγαλης μαζας του. Παντως, αν υπηρχαν ηλιακα συστηματα εκεινη την εποχη, θα ηταν πολυ παραξενα, ενα τεραστιο αστερι με πλανητες απο σκετο αεριο, χωρις μικρους βραχωδης πλανητες,αστεροειδης και κομητες.

Αυτο το Σαββατοκυριακο ειχαμε την τυχη να φιλοξενησουμε τον Κ. Σειραδακη. Οι 2 ομιλιες του αρεσαν πολυ στον κοσμο. Ηρθαν αρκετοι ανθρωποι να ενημερωθουν για τον μηχανισμο των αντικυθηρων και για την αναζητηση εξωγηινης ζωης. Οι ερωτησεις στο τελος ηταν αρκετες και ευστοχες, κατι που δειχνει την επιτυχια του ομιλητη να μεταδωσει τις γνωσεις του στο κοινο. Δυστιχως δεν ηρθαν μαθητες, οι καθηγητες τους μαλλον δεν καταλαβαν οτι θα ηταν μεγαλη ευκαιρια για τα παιδια να μαθουν σημαντικα πραγματα. Μετα την απογευματινη ομιλια του Σαββατου δειξαμε με τηλεσκοπια τον Δια και την Κυριακη το πρωι με ηλιακο τηλεσκοπιο τον Ηλιο. Να ευχαριστησω τον κ.Σειραδακη για την επισκεψη του. Περασαμε πολυ ωραια σαν μια παρεα φιλων ( ο κ.καθηγητης , ενας παλιος μαθητης του που τωρα ειναι καθηγητης στο πανεπιστημιο Αιγαιου και εμεις απο την αστρονομικη ομαδα του πανεπιστημιου), τον τρελαναμε στις ερωτησεις, αλλα τον αποζημιωσαμε με νοστιμα φαγητα και ξεναγηση στην πολη μας. Ελπιζω η επισκεψη του να ειναι αφορμη να ζωντανεψει επιτελους το ενδιαφερον για την αστρονομια και στην Μυτιληνη.

Το Σαββατο στις 19΄00 στα κεντρικα λυκεια Μυτιληνης.

Πολυ ενδιαφεροντα νεα. Μην ξεχναμε οτι τα βαρυτικα κυματα ειναι η μονη μας ελπιδα να δουμε τοσο πισω στην ηλικια του συμπαντος. Βεβαια μπορουν να επιβεβαιωσουν τον πληθωρισμο, αλλα γιατι εγινε αυτος και γιατι σταματησε οταν σταματησε οχι. Θεωρουμε οτι ο πληθωρισμος ξεκινησε οταν η βαρυτητα αποσπαστηκε απο τις αλλες δυναμεις. Αρα τα βαρυτικα κυματα κατα την εναρξη του πληθωρισμου πρεπει να ειναι τα πρωτα του συμπαντος.

Τα αστερια δημιουργουνται σε μεγαλα νεφη απο σκονη και αερια. Τα νεφη αυτα δεν ειναι διαπερατα στο ορατο φως. Ετσι χαρη στο διαστημικο τηλεσκοπιο Herschel που παρατηρουσε στο υπερυθρο μαθαμε λεπτομεριες για αυτη την διαδικασια. Δηλαδη πως απο ενα τμημα του νεφελωματος δημιουργειται ενα αστερι με εξι ταξεις μεγεθους πιο μεγαλη θερμοκρασια, 21 ταξεις μεγεθους πιο πυκνο σε εφτα ταξεις μεγεθους μικροτερο χωρο. Το κρυο μορικο νεφος των 10 β. κελβιν με 100 μορια το τετρ. εκατοστο (10 στη-21 γραμ.) με εκταση πανω απο 1 παρσεκ (3χ10στη13 χιλιομ.) γινεται ενα αστερι με 10 εκ. βαθμους στον πηρηνα, 1 γραμμαριο στο τετρ. εκατοστο και διαμετρο 1,4 εκ. χιλιομετρα. Βλεπουμε οτι αρχικα δημιουργουνται δομες πυκνοτητας στο νεφος χωρις αυτο να διασπαται. Κυριο ρολο παιζουν σε αυτη τη φαση οι στροβιλισμοι και οχι η βαρυτητα. Αυτοι δημιουργουνται απο κοντινους αστρικους ανεμους η εκρηξεις σ. νοβα. Οταν κυριαρχισει η βαρυτητα αρχιζει η καταρρευση των πυκνοτερων τμηματων. Δεν καταρρεουν ολες οι δομες, μονο οι πιο πυκνες με μεγαλη μαζα. Παρ ολη την αυξηση της θερμοκρασιας, το κεντρο μιας τετοιας περιοχης παραμενει κρυο (προφυλασσεται απο τη σκονη). Ετσι η κινητικη του δεν ειναι τοση ωστε να εμποδισει την καταρρευση του. Η διαδικασια αυτη χρειαζεται απο μερικα εκατ. ετη για αστρα σαν τον ηλιο μας ως μερικες δεκαδες χιλιαδες για αστρα 50 ηλιακων μαζων. Ετσι δεν μπορουμε να παρατηρησουμε την διαδικασια αμεσα, αλλα βλεπουμε διαφορετικα στιγμιοτυπα σε πολλα τετοια νεφη. Αν το νεφος εχει μικρη μαζα και μεγαλης ισχυς μαγνητικο πεδιο δεν μπορει να καταρρευσει. Οταν εχει πυκνωσει αρκετα η περιοχη, ωστε να δημιουργηθει ενας πρωτοαστερας (που λαμπει, αλλα δεν μεταστοιχειωνει ακομα το υδρογονο του) τοτε εχουμε εναν δισκο προσαυξησης γυρω του, πλατους μερικων 100αδων αστρονομικων μοναδων. Αυτο δημιουργειται λογο της διατηρησης της στροφορμης. Το ελαφρως ιονισμενο υλικο του νεφελωματος πεφτει τελικα στον πρωτοαστερα, ακολουθωντας τις μαγνητικες γραμμες. Το εκει μαγνητικο πεδιο ειναι ενα διπολο που πηγαζει απο τους πολους του πρωτοαστερα. Δημιουργουνται επισης πιδακες υλικου που εκσφενδονιζεται απο τον δισκο και ετσι διατηρειται η στροφορμη. Αν ολο το υλικο επεφτε αμεσα στον πρωτοαστερα, αυτος θα περιστρεφοταν τοσο γρηγορα ωστε να διαλυθει. Ετσι η στροφορμη μοιραζεται σε ολον τον δισκο και αργοτερα στους πλανητες. Ενα απο τα πολλα ερωτηματα που παραμενουν ειναι αν κανιβαλιζουν οι περιοχες αυτες που καταρρεουν, δηλαδη αν οι μεγαλης μαζας δομες τραβουν υλικο απο γειτονικες περιοχες καταρρευσης και τις εμποδιζουν να σχηματισουν αστερια. Ενα δικο μου σχολιο ειναι οτι τελικα οχι μονο βλεπουμε πλανητες σε πολλα αστερια, αλλα η υπαρξη τους ειναι πολυ σημαντικη για αυτα, επειδη βοηθανε (αυτοι η η υλη τους πριν σχηματιστουν) στη διατηρηση της στροφορμης και δεν αφηνουν να διαλυθει ο πρωτοαστερας.

Μεχρι τωρα ξεραμε οτι οι φιλοι μας νεοι ελληνες επαγγελματιες αστρονομοι εργαζοναι με επιτυχια στο εξωτερικο. Τωρα βλεπουμε οτι και εμπειροι ερασιτεχνες οπως ο Βαγγελης μπορουν να συνεχισουν την δραση τους μακρια απο την Ελλαδα. Βαγγελη, μην μου πεις οτι τα γαλλικα σου εφτασαν σε τετοιο επιπεδο! Πιστευω οτι θα ηταν ενδιαφερον να μας γραψετε (Βαγγελης και Κωστας) πληροφοριες για την δραση του αστρονομικου συλλογου εκει, για την οργανωση τους κ.λ.π.

Επανερχομαι στο θεμα, γιατι διαβασα σε ενα αρθρο οτι το πεδιο Higgs δημιουργηθηκε μετα την διασπαση των δυναμεων σε βαρυτητα,ηλεκτρομαγνητικη,ισχυρη και ασθενης πηρηνικη ως ενα σπασιμο της συμμετριας,δινοντας διαφορετικες μαζες στα διαφορα ειδη σωματιδιων.