Στέφανος Σοφολόγης

Ενας θαμπός δίσκος γύρω από το αντικείμενο (άλως) εμφανίζεται συνήθως όταν σχηματιστεί υγρασία στο κρύσταλλο του προσοφθάλμιου από τη μεριά του ματιού ή στον αντικειμενικό φακό. Στον διαγώνιο η υγρασία θα έδινε παρόμοιο αποτέλεσμα αλλά είναι πολύ απίθανο να σχηματιστεί εκεί. (Εκτός κι αν ο διαγώνιος ήταν εκτεθειμένος στην υγρασία λίγο πριν μπει στο τηλεσκόπιο). Οι γραμμές που αναφέρεις ήταν αντιδιαμετρικές με κέντρο τη λάμπα; Αν ναι, τότε ίσως οφείλονταν σε κάποιο αντικείμενο ανάμεσα στο τηλεσκόπιο και τη λάμπα, (περίθλαση π.χ. από κάποιο σκοτεινό καλώδιο). Εν τέλει, αν το πρόβλημα παραμείνει, κάνε δοκιμές αλλάζοντας μια παράμετρο (ένα κρίκο της αλυσίδας) τη φορά και θα το εντοπίσεις. Φιλικά, Στέφανος

Η πτώση της φωτεινότητας στην παρατήρηση με binoviewer είναι υπολογίσιμη, αλλά όχι τόσο ενοχλητική όσο φαντάζεται κανείς. Για παράδειγμα, ένα τηλεσκόπιο 10 ιντσών μετατρέπεται από άποψη φωτεινότητας σε πανίσχυρα κιάλια 7,1 ιντσών, διατηρώντας βέβαια όλη τη διακριτική ικανότητα του 10ιντσου. [10/(ρίζα του δύο)=7,1] Για την παρατήρηση του Ηλιακού Συστήματος (Σελήνη, Ήλιος, πλανήτες) η παρατήρηση με bino ανεβάζει την ποιότητα του ειδώλου τόσο, ώστε δύσκολα ξαναγυρνά κανείς στην κλασική παρατήρηση με το ένα μάτι. Για την παρατήρηση Deep Sky Objects με bino, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά στα λαμπρότερα αντικείμενα. Αρκεί να δει κανείς το Μ13 ή το Μ27 για να μείνει κατάπληκτος. Για τα αμυδρά αντικείμενα όμως, συνεχίζει να είναι προτιμότερος ένας καλός προσοφθάλμιος. Περί στερεοσκοπικής εικόνας: Ασφαλώς δεν έχουμε πραγματική στερεοσκοπική εικόνα αφού ο φακός/κάτοπτρο είναι κοινός και για τα δύο σκέλη, και οι αποστάσεις των σωμάτων τεράστιες. Συνεπώς δεν υπάρχει παράλλαξη μεταξύ των δύο σκελών. Όμως η εικόνα με ένα bino αποκτά μιά ξαφνική αληθοφάνεια και φυσικότητα που μας παρασύρει να την ονομάζουμε «στερεοσκοπική», χωρίς να είναι. Ιδιαίτερα η Σελήνη είναι απίστευτη στους προσοφθάλμιους... Φιλικά, Στέφανος

Έξι από τους εννέα εκδρομείς με τα τηλεσκόπια (από 2" ως 10")

Η μέρα φεύγει, οι Side walkers έρχονται!

Η Μαρίνα, το νεότερο (προς το παρόν) μέλος μας ανεβαίνοντας στον τόπο παρατήρησης.

Το προηγούμενο Σάββατο 12/5/07, μέλη της Α-Polaris εξέδραμαν στο Δομοκό (χωριό αφανούς πλήν όμως σημαίνοντος μέλους μας σε απόσταση μίας ώρας από τη Λάρισα) για μίνι περιήγηση και αστροπαρατήρηση. Μετά από ένα ωραίο απόγευμα με ποικίλες υπαίθριες δραστηριότητες (επιτραπέζιες και μη) και αφού πετύχαμε και τον Σαρμπέλ σε μιά τηλεόραση ταβέρνας, στήσαμε τα τηλεσκόπια σε λόφο του χωριού, σε υψόμετρο 600μ. Προς στιγμήν μας ανησύχησε ο άνεμος αλλά στη συνέχεια αποδείχτηκε λιγοστός για να εμποδίσει την όρεξη των τηλεσκοπίων για εξωγήινα φωτόνια. Η φωτορύπανση του χωριού όμως γινόταν τελικά αισθητή λόγω της αυξημένης υγρασίας στην ατμόσφαιρα. Η έκπληξη της βραδιάς: ένα μικρό διοπτρικό τηλεσκόπιο με σταθερότατη, ξύλινη βάση και πολύ καλό αντικειμενικό φακό διαμέτρου ...50mm! Αγορασμένο πριν από χρόνια, ταξίδεψε την ιδιοκτήτριά του σε πολλά νυχτερινά ταξίδια... Το κέντρο του χωριού όπως φαίνεται από το λόφο του κάστρου, όπου στήσαμε τα τηλεσκόπια.

Καιρού επιτρέποντος, η βραδιά θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο Σάββατο 26 Μαΐου στον ίδιο χώρο (πεζόδρομος Βενιζέλου, μπροστά στο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας). Μάλιστα, για κάθε ενδεχόμενο σκεφτόμαστε να ανακοινώσουμε σαν εναλακτική λύση και το επόμενο βραδυ (Κυριακή), αν ο καιρός εμποδίσει την παρατήρηση του Σαββάτου. Ελπίζουμε να μας κάνει τη χάρη αυτή τη φορά... Α-Polaris

Αφού εν τω μεταξύ ξεκαθάρισαν κάποια ακόμη ζητήματα, να προσθέσω μόνο ότι κάθε τηλεσκόπιο, ανάλογα με την εστιακή του απόσταση και το μέγεθος εστιαστή που «φοράει» (1,25" ή 2") έχει ένα χαρακτηριστικό "μέγιστο πραγματικό οπτικό πεδίο". Σε δύο τηλεσκόπια που έχουν τον ίδιο εστιαστή, το μεγαλύτερο "μέγιστο πραγματικό οπτικό πεδίο" έχει εκείνο που έχει το μικρότερο εστιακό μήκος, ασχέτως εστιακού λόγου. Αυτό το πεδίο ισούται με τη πολύ οξεία γωνία ενός ισοσκελούς τριγώνου που έχει βάση ίση με τη διάμετρο του εστιαστή (λίγο λιγότερο στην πράξη) και ύψος ίσο με το εστιακό μήκος του τηλεσκοπίου. Παράδειγμα: Σε έναν εστιαστή 1,25" (31,75mm) η αξιοποιήσημη διάμετρός του είναι περίπου 27mm (με κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις). Με λίγη τριγωνομετρία (εφαπτομένη) βρίσκουμε το μέγιστο οπτικό πεδίο θ για διάφορα εστιακά μήκη F: F= 750mm, θ=2,06° F=1000mm, θ=1,55° F=1200mm, θ=1,29° F=1400mm, θ=1,10° Από τα δύο τηλεσκόπια του αρχικού ερωτήματος, αυτό που έχει εστιακό μήκος 750mm θα δώσει σχεδόν διπλάσιο μέγιστο οπτικό πεδίο, αν βέβαια έχουν τον ίδιο εστιαστή. Το ποιό θα είναι πιό εύχρηστο εξαρτάται και από την οπτική σχεδίαση. Αν αυτό που έχει εστ. μήκος 1400mm είναι καταδιοπτρικό (και άρα, «διπλωμένο»), ενδέχεται να συμπεριφέρεται καλύτερα πάνω σε μιά ισημερινή βάση από το νευτώνειο των 750mm). Αν είναι και τα δύο νευτώνεια, το κοντότερο είναι πιό εύχρηστο και καταλληλότερο για φωτογραφία deep-sky, αλλά το μακρύτερο θα έχει λίγο καλύτερο κοντράστ λόγω μικρότερης κεντρικής παρεμπόδισης (αν έχουν ίδιας ποιότητας οπτικά). Οι παράμετροι είναι πολλές και δεν έχει πολύ νόημα να τις αναφέρουμε όλες. Φιλικά, Στέφανος

Το παραπάνω συμπέρασμα (με κόκκινα) δεν είναι σωστό. Μπορεί στο συγκεκριμένο παράδειγμα να ισχύει κατά τύχη, αλλά αυτό συμβαίνει αποκλειστικά και μόνο λόγω του «ελατώματος» που έχου οι φακοί Plossl από 33mm και πάνω, στις 1.25": H διάμετρος του εστιαστή δεν τους επιτρέπει, να έχουν το field stop που τους αναλογεί, με αποτέλεσμα να περιορίζεται το φαινόμενο οπτικό τους πεδίο, και να δίνουν την αίσθηση «τούνελ». Ο φακός 40mm θα έδινε μεγαλύτερο πραγματικό πεδίο αν δεν περιορίζονταν από τον εστιαστή το field stop του με αποτέλεσμα να έχει φαινόμενο οπτικό πεδίο περ. 40° αντί για 50°~52° που έχουν οι υπόλοιποι Plossl. Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα χαρακτηριστικά των προσοφθαλμίων Plossl και τη θαυμάσια σελίδα με τα χαρακτηριστικά των φακών της Tele Vue, για να βγάλουμε συμπεράσματα και αναλογίες, ασχολούμαστε με ομάδες φακών που ανήκουν στην ίδια σειρά και έχουν το ίδιο φαινόμενο οπτικό πεδίο. (Επειδή πρέπει να βγω, θα αναφερθώ αργότερα στο πραγματικό πεδίο και στο αρχικό ερώτημα του thread). Φιλικά, Στέφανος

Για όσους προγραμμάτιζαν εκδρομή στον Πάρνωνα, ας μη την ακυρώσουν! Πάντα περνάμε πολύ καλά άσχετα με τον καιρό! Αυτή τη φορά, λόγω των σχεδίων που κάναμε για την εκδήλωση στη Λάρισα, δεν θα είμαι στο βουνό, αλλά το ελπίζω για τις επόμενες εξορμήσεις... Φιλικά, Στέφανος

Τελικά, αυτό το Σάββατο δεν θα μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε την ωραία εκδήλωση στη Λάρισα. Ο καιρός μας τα χάλασε και οι προβλέψεις για το βράδυ του Σαββάτου δίνουν ολική νεφοκάλυψη. Η εκδήλωση όμως θα γίνει κάποιο από τα επόμενα Σάββατα. Μέχρι τότε θα κάνουμε λίγη υπομονή ακόμη. Δημήτρη, εύχομαι να προλάβετε να κάνετε κάτι εσείς στην Αλεξανδρούπολη. Καλή επιτυχία! Φιλικά, Στέφανος

Φυσικά είμαστε μέσα! Η Α-Polaris (ΑστροΠαρατηρισιακή Ομάδα Λάρισας) θα συμμετάσχει στην κοινή παγκόσμια παρατήρηση της 19ης Μαίου μαζί με τουλάχιστον άλλα 230 αστρονομικά κλάμπ απ' όλο τον κόσμο και περισσότερα από 1000 τηλεσκόπια. Ο σκοπός της βραδιάς είναι να φέρουμε τα τηλεσκόπια στον κόσμο κι όχι τον κόσμο στα τηλεσκόπια. Έτσι, θα στήσουμε τα τηλεσκόπιά μας στον πεζόδρομο της οδού Βενιζέλου, μπροστά στον όμορφο χώρο του Αρχαίου Θεάτρου της Λάρισας, δίνοντας την ευκαιρία στους διαβάτες του πολυσύχναστου δρόμου να δούν άμεσα τον Κρόνο, την Αφροδίτη και τη νεαρή σχετικά Σελήνη μέσα από τα ισχυρά οπτικά όργανα. Είστε όλοι προσκαλεσμένοι μας! Α-Polaris

Συγχαρητήρια, Πέτρο!

Πολύ όμορφη Κώστα, μπράβο!

Ο νυχτερινός ουρανός και τα ουράνια σώματα ήταν πάντοτε η κύρια πηγή των μεγάλων ερωτημάτων του ανθρώπου. Απ' αυτά τα ερωτήματα και την αναζήτηση των απαντήσεων πήγασαν πολιτισμοί και πρόοδος. Ακούγεται ίσως υπερβολικό αλλά θεωρώ ότι οι νέοι που αφέθηκαν στα σχολεία χωρίς καμιά αστρονομική γνώση, αφέθηκαν με ελλειπή τη στοιχειώδη τους μόρφωση και την ιδέα τους για το που βρίσκονται. Απαράδεκτη και εξοργιστική η κίνηση της αφαίρεσης του μαθήματος τότε που έγινε. Φυσικά να επανέλθει ως υποχρεωτικό, όμως με τρόπο που το «υποχρεωτικό» να μη γίνει καταναγκαστικό ούτε βαθμοσυλλεκτικό. Να δούμε τη θα περιέχει η επόμενη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» Νο 7.528...

H γνώμη του Αstrovox έχει εκφραστεί και δεν θα την επαναλάβω εδώ, άλλωστε με εκφράζει και σαν ερασιτέχνη παρατηρητή. Άλλο είναι το πρόβλημά μου! Δικαιούμαι να «ζαχαρώνω» (συγνώμη για την έκφραση) τον παραπάνω αποχρωματικό πειρασμό των 105mm αφού έχω ήδη ένα άριστο αποχρ/κό 81mm; Ο συνδυασμός τιμής/χαρακτηριστικών/ποιότητας μου φαίνεται πολύ δελεαστικός και νιώθω την αστρο/οπτικο/καταναλωτική μου διάθεση να ελλοχεύει! Ήπαγε οπίσω μου!...

Γιώργο, οι βίδες στις οποίες αναφέρεσαι δεν ρυθμίζουν κάτι. Απλά κρατούν στις θέσεις τους τις τέσσερις μεταλλικές ροδίτσες πάνω στις οποίες κυλάει ο εστιαστής. Με αυτή την κατασκευή μένει πάντα απολύτως παράλληλος με ...τον εαυτό του, και κυλά ομαλά ανεξάρτητα με το πόσο θα σφιχτεί η κίνησή του με τις βίδες της απέναντι πλευράς.

Την ίδια βελτίωση έκανα κι εγώ πολύ νωρίς στο τηλεσκόπιό μου -Orion Optics 10" f/4.8- γιατί είχε την παραπάνω χοντροκομένη «διάμετρο» για βάση του δευτερεύοντος. Μόνο που τότε δεν ήταν διαθέσιμη η βάση αναβάθμισης της Ο-Ο και δεν ήθελα να παραγγείλω από το εξωτερικό κάποια που μπορεί να μην ήταν αυτό που ήθελα ακριβώς. Σχεδίασα λοιπόν και κατασκεύασα μιά «αράχνη» ακριβώς όπως την ήθελα και μάλιστα με 3 λεπτές λάμες αντί για 4. Η παλιά βάση έδινε έντονη περίθλαση στους φωτεινούς αστέρες και πλανήτες. Η διαφορά του κοντράστ στον Δία και τον Κρόνο ήταν πολύ αισθητή με τη νέα αράχνη, αφού η παλιά βάση είχε σκέλη με πάχος 8mm!!! Με τη νέα «αράχνη» κατάφερα να δώ και το χώρισμα Encke στον Κρόνο (το πολύ λεπτό στην άκρη των δακτυλίων) κάποιες νύχτες με εξαιρετικό seeing και φυσικά με το binoviewer. Οι 3 λάμες αντί για 4 βελτιώνουν λίγο ακόμη το κοντράστ και παράγουν στη φωτογράφιση 6 αμυδρά spikes αντί για 4 πιό έντονα και μακρύτερα. Γιώργο, την κεντρική βίδα τη χαλαρώνουμε ελαφρά ώστε να μας επιτρέπει την περιστροφή της βάσης για τη σωστή ευθυγράμμιση του δευτερεύοντος. Είναι η βίδα που σφίγγουμε τελευταία για να μην χαλάσουμε την ευθυγράμμιση που μόλις πετύχαμε .Επίσης με την κεντρική βίδα θα καθορίσουμε τη βάθος του δευτερεύοντος μέσα στο σωλήνα, ώστε να έρθει "κέντρο" κάτω από το εσωτερικό άνοιγμα του εστιαστή (συνυπολογίζοντας και το κατάλληλο offset). Αυτή η αναβάθμιση ήταν από τις πιό ουσιαστικές που έκανα στο τηλεσκόπιο. Φιλικά, Στέφανος

Καλορίζικο Γιώργο! Για τη φωτογράφηση της Σελήνης και πλανητών θα είναι εξαιρετικό, και λόγω οπτικών, και λόγω χαμηλής κεντρικής παρεμπόδισης (<20%) που σημαίνει αυξημένο κοντράστ. Διατηρώ μόνο μια μικρή επιφύλαξη για το μέγεθος/στιβαρότητα της βάσης αλλά με webcam μάλλον δεν θα έχεις κάποιο πρόβλημα. Καλές φωτογραφίες!

Φίλε MerNion, να ξεκαθαρίσουμε πρώτα κάτι βασικό: Τα τηλεσκόπια που ακολουθούν τα ουράνια σώματα στην τροχιά τους, δεν το κάνουν «κλειδώνοντας» τον στόχο και ακολουθώντας τον όπου βρεθεί. Απλά, επειδή όλα τα σώματα περιστρέφονται γύρω από τον ουράνιο άξονα περιστροφής, δηλ. τον άξονα της περιστρεφόμενης Γης, χρησιμοποιούμε ένα μηχανισμό που γυρνάει το τηλεσκόπιο αντίθετα απ' ό,τι το γυρνάει η Γη, κι έτσι κάθε αντικείμενο παραμένει σταθερό στο οπτικό πεδίο (αφού οι δύο περιστροφές αλληλοακυρώνονται). Σε ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατό, όταν η τροχιά ενός αντικειμένου είναι σύνθετη αλλά γνωστή με εξαιρετική ακρίβεια (κομήτες αστεροειδείς, δορυφόροι), να οδηγήσουμε ένα τηλεσκόπιο μέσω υπολογιστή που συνδέεται με μιά γρήγορη και ικανή βάση. Επίσης το «κλείδωμα» συγκεκριμένου στόχου είναι δυνατό στη φωτογράφιση (autoguiding) όταν αυτός είναι εξαιρετικά αργός και απλώς περιστρέφεται μαζί με τα υπόλοιπα άστρα (15°/ώρα). Συνεπώς, η παρακολούθηση ενός αεροπλάνου που αναγκαστικά: 1) έχει διαφορετική τροχιά για κάθε διαφορετική θέση παρατήρησης, 2) κινείται εξαιρετικά γρήγορα και χωρίς μαθηματικώς προβλέψιμη θέση είναι αδύνατη με τους αυτόματους μηχανισμούς οδήγησης των τηλεσκοπίων. [Παρεμπιπτόντως είναι απολύτως αδύνατο να γίνει αυτόματα και με το τηλεσκόπιο που προτείνεις]. Οι φωτογραφίες που παραθέτεις είναι οι ελάχιστες επιτυχημένες ανάμεσα σε πολλές δοκιμαστικές και αποτυχημένες. Η παρακολούθηση έγινε κατά πάσα πιθανότητα χειροκίνητα με μιά αλταζιμουθιακή βάση (δηλ. μιά απλή βάση που κινείται πάνω-κάτω και δεξιά-αριστερά), με τη μηχανή συνδεδεμένη στο τηλεσκόπιο, και το μάτι του φωτογράφου στο μικρό σκόπευτρο που βρίσκεται πάνω στο τηλεσκόπιο. Σε κάθε ευκαιρία που ο φωτογράφος κατάφερνε στιγμιαία να δει (να φέρει) το αεροπλάνο στο κέντρο του σκοπεύτρου, έπαιρνε και μία λήψη. Ο τρόπος αυτός αναγκαστικά έχει κάποιο μεγάλο ποσοστό αποτυχημένων λήψεων. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ίσως πιό πετυχημένα ο τρόπος που αναφέρει ο Γιώργος (gbirsianis) πιό πάνω: Στοχεύουμε πιό μπροστά από το κινούμενο αεροπλάνο, αφήνουμε το τηλεσκόπιο ακίνητο, και μόλις το αερολάνο μπει στο οπτικό πεδίο, κλικ! Συνεπώς, μην ψάχνεις για μηχανισμό που να ακολουθεί και να στοχεύει το αεροπλάνο! Ακόμη κι οι μηχανισμοί που υπάρχουν πάνω σε αεροπλάνα για να «κλειδώνουν» το στόχο τους, δυσκολεύονται και κοστίζουν και κάτι εκατομμύρια ή δις. Χρησιμοποίησε μιά εύχρηστη αλταζιμουθιακή βάση, είτε τύπου dobsonian είτε σε τρίποδο και εξασκήσου στην παρακολούθηση με το χέρι (σπρώξιμο του οπτικού σωλήνα με το χέρι). Με την εξάσκηση θα κινείς το τηλεσκόπιο με ακρίβεια και θα βγάλεις τις φωτογραφίες που θέλεις, ανάμεσα πάντα σε αρκετές που δεν πέτυχαν. Για την προσαρμογή της SLR στο τηλεσκόπιο συνήθως μεσολαβούν δύο "δαχτυλίδια". Το Τ-ring που είναι ειδικό για την μοντούρα της μηχανής και ένας κατάλληλος κύλινδρος που εισέρχεται ή βιδώνει στο μηχανισμό εστίασης του τηλεσκοπίου. Θα τα βρεις όλα στα 3-4 μαγαζιά τηλεσκοπίων που υπάρχουν στην Ελλάδα. Φιλικά, Στέφανος