Δροσος Γεωργιος

Το Σύμπαν πάτησε γκάζι προς τον... θάνατό του! Το 1998 μια ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται αντί να επιβραδύνεται λόγω της βαρύτητας, όπως πίστευαν οι περισσότεροι ως τότε. Για την ανακάλυψή τους οι επιστήμονες έλαβαν βραβείο Νομπέλ λίγα χρόνια μετά. Ενας εξ αυτών, ο αστροφυσικός Ανταμ Ρις που εργάζεται στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, αποφάσισε να συνεχίσει με νέα ομάδα συνεργατών να μελετά αυτό το μυστηριώδες κοσμολογικό φαινόμενο και πριν από τρεις μήνες η ομάδα του προκάλεσε πάταγο στην επιστημονική κοινότητα ανακοινώνοντας ότι το Σύμπαν δείχνει να διαστέλλεται περίπου 9% ταχύτερα από το αναμενόμενο. Αν η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιωθεί από τις νέες μετρήσεις που θα γίνουν, αυτό θα σημαίνει ότι πρέπει οι επιστήμονες να αναθεωρήσουν τα κοσμολογικά μοντέλα τους. Η νέα έρευνα του Ρις αναζωπύρωσε επίσης τη συζήτηση για την εξέλιξη του Σύμπαντος. Η διαστολή του Σύμπαντος έχει ως αποτέλεσμα τα κοσμικά αντικείμενα και ειδικότερα οι γαλαξίες να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον. Η κατάληξη που θα έχει αυτό το φαινόμενο έχει γίνει αντικείμενο διαφόρων θεωριών, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν θα λέγαμε ότι είναι και ιδιαίτερα αισιόδοξες για το μέλλον του Σύμπαντος. Τρεις θεωρίες για το πιθανό τέλος του έχουν ξεχωρίσει. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος οδηγεί σταδιακά στην ψύξη του, για αυτό και ονομάστηκε «Μεγάλη Ψύξη». Οι γαλαξίες θα απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα (μετά από αρκετά δισ. έτη) να «παγώσουν» και τελικά να «σβήσουν», με το Σύμπαν να μετατρέπεται σε απόλυτα σκοτεινό και ψυχρό. Η δεύτερη θεωρία, που είναι γνωστή ως «Μεγάλη Σχάση», αναφέρει ότι αυτή η διαστολή «τεντώνει» το Σύμπαν, με αποτέλεσμα στο τέλος αυτό να «σκιστεί» και να καταστραφεί. Η τρίτη θεωρία ονομάζεται «Μεγάλη Σύνθλιψη» και υποστηρίζει ότι κάποια στιγμή η διαστολή θα σταματήσει και τότε θα σταματήσει να υπάρχει και ο χρόνος. Η βαρύτητα θα υποχρεώσει το Σύμπαν να καταρρεύσει και να αυτοκαταστραφεί μέσω μιας διεργασίας που οι θιασώτες της θεωρίας περιγράφουν ως ένα «αντίστροφο Big Bang», μια Μεγάλη Εκρηξη από την... ανάποδη δηλαδή. Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν, το αντίστροφο Big Bang θα καταστρέψει μεν το Σύμπαν μας αλλά θα δημιουργήσει ταυτόχρονα τις συνθήκες για την εκδήλωση μιας νέας Μεγάλης Εκρηξης, από την οποία θα προκύψει ένα νέο Σύμπαν. Βέβαια δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για εμάς, αφού αν κάτι από όλα αυτά συμβεί, αυτό θα γίνει μετά από αρκετά δισεκατομμύρια έτη. Μάλλον είναι πιθανότερο να έχουμε προλάβει να αυτοκαταστραφούμε ως είδος πολύ νωρίτερα από ό,τι αν φρόντιζε γι' αυτό αποκλειστικά το Σύμπαν. Ζητήσαμε από τον θεωρητικό αστροφυσικό και κοσμολόγο δρα Σπύρο Βασιλάκο, διευθυντή Ερευνών στο Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών, να μας μιλήσει για το πού βρισκόμαστε σήμερα στη μελέτη του Σύμπαντος και να μας εξηγήσει τι ακριβώς σημαίνουν τα ευρήματα της πρόσφατης ανακάλυψης για τη διαστολή του Σύμπαντος καθώς και το τι θα συμβεί σε αυτό. Μπορείτε να μας περιγράψετε με γενικό τρόπο το πού βρισκόμαστε στην κοσμολογία σήμερα; «Είναι γενικά παραδεκτό στην επιστημονική κοινότητα ότι η τελευταία δεκαπενταετία αποτελεί τη "χρυσή" περίοδο στην επιστήμη της κοσμολογίας. Πράγματι η λεπτομερής ανάλυση τόσο των διαστημικών όσο και των επίγειων παρατηρήσεων (της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων, των πηγών ακτίνων-Χ, των υπερκαινοφανών αστέρων, των δομών μεγάλης κλίμακας κ.τ.λ.) συγκλίνει σε ένα γενικό κοσμολογικό αποτέλεσμα. Αυτό υποστηρίζει ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε με τη Μεγάλη Εκρηξη, είναι χωρικά επίπεδο, είναι ομογενές και ισότροπο και έχει ηλικία περίπου 13,8 δισ. ετών. Με τη Μεγάλη Εκρηξη γεννιέται ο ίδιος ο χωροχρόνος, ο οποίος εξασφαλίζει, σύμφωνα με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, το απαραίτητο υπόβαθρο μέσα στο οποίο το Σύμπαν εξελίσσεται. Η διαστολή του Σύμπαντος παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον αμερικανό αστρονόμο Εντουιν Χαμπλ στη δεκαετία του '20, είχε όμως προβλεφθεί θεωρητικά από τις λύσεις των εξισώσεων πεδίου της ΓΘΣ. Σημαντική ένδειξη για την ορθότητα της θεωρίας της Μεγάλης Εκρηξης απετέλεσε η ανακάλυψη από τους αμερικανούς αστρονόμους Πένζιας και Γουίλσον (βραβείο Νομπέλ Φυσικής 1978) της λεγόμενης κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων του υποβάθρου (ΚΑΜ), δηλαδή της αρχικής θερμικής ακτινοβολίας που γέμισε το Σύμπαν μετά την αρχική έκρηξη. Με άλλα λόγια, η ΚΑΜ είναι το ενεργειακό απολίθωμα των αρχέγονων φωτονίων της Μεγάλης Εκρηξης και η θερμοκρασία της σήμερα είναι -270°C περίπου. Στην πρώιμη περίοδο το Σύμπαν πέρασε από μια φάση επιταχυνόμενης διαστολής, που ονομάζεται πληθωρισμός, η οποία ήταν σύντομης χρονικής διάρκειας και έδωσε μακροσκοπική διάσταση στο Σύμπαν. Στη συνέχεια, έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο στην οποία κυριαρχούσαν κατά σειρά η ακτινοβολία και η ύλη, τα τελευταία 7 δισ. χρόνια το Σύμπαν εισήλθε και πάλι σε φάση επιταχυνόμενης διαστολής. Μάλιστα για αυτή τους την ανακάλυψη οι Περλμιούτερ, Ρις και Σμιντ τιμήθηκαν με το Νομπέλ Φυσικής για το έτος 2011. Γνωρίζουμε επίσης ότι από το συνολικό ποσό υλοενέργειας που περιέχει το Σύμπαν στην παρούσα εποχή μόνο το 26% αποτελείται από ύλη. Από αυτό το ποσοστό μόνο το 4% είναι κανονική ύλη (πρωτόνια, ηλεκτρόνια κ.τ.λ.) που ακτινοβολεί, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αντιστοιχεί στη λεγόμενη σκοτεινή ύλη η οποία δεν εκπέμπει φως, όμως αλληλεπιδρά βαρυτικά με την κανονική ύλη. Παρά την τεράστια πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε θεωρητικό αλλά και σε παρατηρησιακό επίπεδο, ως σήμερα δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τη φύση του υπόλοιπου 74% το οποίο και ευθύνεται για τη σημερινή επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος. Για τον λόγο αυτόν σε αυτή τη μορφή ενέργειας έχει δοθεί η αινιγματική ονομασία "σκοτεινή ενέργεια"! Πράγματι, κατά την τελευταία δεκαετία υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον στις τάξεις των κοσμολόγων και των θεωρητικών φυσικών σχετικά με τη φύση αυτής της εξωτικής σκοτεινής ενέργειας». Πώς μετρείται η διαστολή του Σύμπαντος; «Θα αναπτύξω με σύντομο τρόπο τις δύο (υπάρχουν και άλλες) βασικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος. Η πρώτη μέθοδος βασίζεται στην ανάλυση των διαταραχών της ΚΑΜ που αναφέρθηκε στην εισαγωγή μου. Ειδικότερα, με την τελευταία διαστημική αποστολή παρατήρησης της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου με τον δορυφόρο PLANCK του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος εντοπίστηκαν εκπληκτικής ακρίβειας διαταραχές της θερμοκρασίας της ΚΑΜ. Η μελέτη αυτών των διαταραχών οδήγησε μεταξύ άλλων και στον υπολογισμό της λεγόμενης σταθεράς του Χαμπλ, η οποία μας δίνει τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος στη σημερινή εποχή. Επιπλέον στη βιβλιογραφία είναι γνωστό ότι από όλους τους εξωγαλαξιακούς πληθυσμούς υπάρχει μια ειδική κατηγορία αστέρων, οι λεγόμενοι υπερκαινοφανείς αστέρες τύπου Ia, οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην παρατηρησιακή κοσμολογία. Αυτοί οι αστέρες αποτελούνται από έναν λευκό νάνο (συμπαγής αστέρας) ο οποίος απορροφά ύλη από έναν συνοδό αστέρα. Οταν η μάζα του λευκού νάνου φτάσει σε μια κρίσιμη τιμή (περίπου 1,4 μάζες Ηλίου), τότε ο νάνος αστέρας θα υποστεί θερμοπυρηνική έκρηξη καταρρέοντας κάτω από τη δύναμη της βαρύτητάς του. Η έκρηξη είναι τόσο ισχυρή όπου η φωτεινότητα (ενέργεια ανά μονάδα χρόνου) που απελευθερώνεται κυριαρχεί επί της φωτεινότητας που εκπέμπει συνολικά ο γαλαξίας μέσα στον οποίο υπάρχει το διπλό σύστημα (λευκός νάνος και συνοδός αστέρας). Συνεπώς οι υπερκαινοφανείς αστέρες τύπου Ia έχουν την ιδιότητα των "βασικών λαμπτήρων" και χρησιμοποιούνται ως μια ανεξάρτητη μέθοδος για τον υπολογισμό κοσμικών αποστάσεων με στόχο τον υπολογισμό του ρυθμού με τον οποίο διαστέλλεται το Σύμπαν. Σε πρόσφατη δημοσίευσή τους ο Ανταμ Ρις και οι συνεργάτες του χρησιμοποιώντας τη μέθοδο με τους υπερκαινοφανείς αστέρες βρήκαν ότι ο ρυθμός διαστολής του Σύμπαντος στη σημερινή εποχή είναι περίπου 9% μεγαλύτερος από εκείνον που μετρήθηκε από την ανάλυση των δεδομένων της ΚΑΜ του δορυφόρου PLANCK». Σας εξέπληξαν τα ευρήματα της μελέτης ή υπήρχαν ήδη στοιχεία που έδειχναν ότι ο ρυθμός διαστολής του Σύμπαντος είναι μεγαλύτερος από όσο εκτιμούσαμε ως σήμερα; «Οχι, δεν με εξέπληξαν. Θα ήθελα να τονίσω ότι τα τελευταία δύο χρόνια πολλές ερευνητικές ομάδες (μεταξύ των οποίων και η δική μας ομάδα), δουλεύοντας ανεξάρτητα μεταξύ τους, είχαν βρει ενδείξεις για το παραπάνω αποτέλεσμα. Παρ' όλα αυτά, η ερευνητική ομάδα του Ρις κατάφερε μετά από ενδελεχή μελέτη να υπολογίσει τον σημερινό ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος (σταθερά του Χαμπλ) με τη μικρότερη δυνατή αβεβαιότητα καθιστώντας αυτή τη μελέτη ιδιαιτέρως σημαντική. Φυσικά μένει να αποσαφηνιστεί στο άμεσο μέλλον αν η προαναφερθείσα διαφορά στη μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος οφείλεται σε κάποιο συστηματικό σφάλμα κατά την ανάλυση των παρατηρησιακών δεδομένων ή πράγματι το Σύμπαν διαστέλλεται με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν που νομίζαμε ως τώρα». Ποιες είναι οι αλλαγές που επιφέρουν αυτά τα νέα ευρήματα στις γνώσεις μας για τη λειτουργία του Σύμπαντος και την κατανόηση των μηχανισμών του; Προσφέρει η νέα μελέτη κάποια δεδομένα που να βοηθούν στη λύση του μυστηρίου του τι προκαλεί τη διαστολή του Σύμπαντος; Είναι επίσης πιθανό τα νέα ευρήματα να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση κάποιων άλλων κοσμικών φαινομένων; «Οπως ανέφερα προηγουμένως, τα τελευταία 7 δισ. χρόνια η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται εξαιτίας της εξωτικής σκοτεινής ενέργειας. Για να καταλάβουμε με απλό τρόπο πώς λειτουργεί η σκοτεινή ενέργεια, ας θυμηθούμε πρώτα πώς λειτουργεί η βαρύτητα, που είναι ελκτική δύναμη. Οταν δύο σώματα απομακρύνονται μεταξύ τους, η δυναμική ενέργεια αυξάνεται και παράλληλα η κινητική τους ενέργεια ελαττώνεται, οπότε η απομάκρυνσή τους επιβραδύνεται. Με άλλα λόγια, η βαρύτητα που από τη φύση της ευθύνεται για τη δημιουργία των κοσμικών δομών (γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών κ.τ.λ.) προσπαθεί να "φρενάρει" την ίδια τη διαστολή του Σύμπαντος. Από την άλλη, η σκοτεινή ενέργεια λειτουργεί ακριβώς αντίθετα από τη βαρύτητα, δηλαδή δημιουργεί ένα "απωστικό" πεδίο, το οποίο μάλιστα κυριαρχεί επί του βαρυτικού πεδίου στη σημερινή εποχή. Δυστυχώς ως σήμερα, παρά το γεγονός ότι μπορούμε παρατηρησιακά και μετρούμε τη σχέση μεταξύ βαρύτητας και σκοτεινής ενέργειας, δεν έχουμε καταφέρει να κατανοήσουμε τα φυσικά χαρακτηριστικά της τελευταίας. Η απουσία μιας θεμελιώδους φυσικής θεωρίας όσον αφορά τον μηχανισμό επαγωγής της κοσμικής επιτάχυνσης και κατ' επέκταση της σκοτεινής ενέργειας έχει ανοίξει ένα παράθυρο σε μια πληθώρα εναλλακτικών κοσμολογικών σεναρίων. Τα περισσότερα από αυτά τα σενάρια βασίζονται είτε στην ύπαρξη νέων πεδίων στη φύση (και άρα νέας φυσικής) ή σε κάποια τροποποίηση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν σε κοσμολογικές κλίμακες και ελέγχονται από τους ερευνητές στο αν και κατά πόσον επαληθεύονται από τις σύγχρονες παρατηρήσεις. Σε αυτό ακριβώς το σημείο η νέα μέτρηση της ομάδας του Ρις θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο αυτών των κοσμολογικών σεναρίων. Αν η διατάραξη της σχέσης βαρύτητας/σκοτεινής ενέργειας υπέρ της τελευταίας είναι μεγαλύτερη από αυτήν που νομίζαμε, τότε αυτή θα επιδράσει τόσο στη δυναμική του Σύμπαντος όσο και στην ικανότητά του να παράγει κοσμικές δομές» Πιστεύετε ότι τα νέα ευρήματα παρέχουν κάποια στοιχεία για το ποιο θα είναι το τέλος του Σύμπαντος; Η νέα μελέτη ενισχύει κάποια από τις υπάρχουσες θεωρίες για το τέλος του Σύμπαντος - Μεγάλη Σχάση, Μεγάλη Ψύξη κ.τ.λ.; «Εν κατακλείδι, γνωρίζουμε πολλά για τον ρόλο που παίζει η σκοτεινή ενέργεια στην εξέλιξη του Σύμπαντος, αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για τη φύση της. Π.χ., γνωρίζουμε ότι επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος, αλλά όχι με ποιον τρόπο. Αν η νέα μέτρηση για τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος τελικά επαληθευτεί, θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σκοτεινή ενέργεια αυξάνεται σημαντικά με την πάροδο του χρόνου κυριαρχώντας πλήρως στο μέλλον. Υπό αυτές τις συνθήκες υπερ-επιτάχυνσης το Σύμπαν θα μπορούσε να καταλήξει τελικά σε αυτό που εμείς οι κοσμολόγοι ονομάζουμε καταστροφικό "Μεγάλο Ξήλωμα-Σχίσιμο" (Big-Rip). Θεωρητικά αυτό θα μπορούσε να συμβεί μετά από 20 δισ. χρόνια περίπου, αν και υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι θα μπορούσε να συμβεί και νωρίτερα. Φυσικά η τελική απάντηση θα δοθεί στα επιστημονικά συνέδρια και στις ερευνητικές εργασίες οι οποίες θα δημοσιευθούν στο μέλλον». Το... βαρετό Σύμπαν Μια νέα θεωρία για το μέλλον του Σύμπαντος αναπτύσσεται μετά από ευρήματα που παρουσίασε διεθνής ερευνητική ομάδα. Επιστήμονες από τη Βρετανία και την Ιταλία εντόπισαν στοιχεία που δείχνουν ότι η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια «καταπίνει» την επίσης μυστηριώδη σκοτεινή ύλη μετατρέποντας έτσι το Σύμπαν σε «έναν γιγάντιο, άδειο και απολύτως βαρετό κόσμο», όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Physical Review Letters», η σκοτεινή ενέργεια αλληλεπιδρά με τη σκοτεινή ύλη και το αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η σκοτεινή ύλη να εξαφανίζεται. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το φαινόμενο εξελίσσεται σε αργό μεν αλλά σταθερό ρυθμό. Με απλά λόγια, αν η θεωρία αυτή ισχύει, θα περάσουν πάρα πολλά δισεκατομμύρια έτη για να εξαφανιστούν οι γαλαξίες και το περιεχόμενό τους. «Αυτή η μελέτη αφορά τις θεμελιώδεις ιδιότητες του χωροχρόνου. Μιλώντας σε κοσμικό επίπεδο, αφορά το Σύμπαν και τη μοίρα του. Αν η σκοτεινή ενέργεια ενισχύεται και ταυτόχρονα η σκοτεινή ύλη εξαφανίζεται, θα καταλήξουμε με ένα τεράστιο, άδειο και βαρετό Σύμπαν» ανέφερε ο Ντέιβιντ Γουάντς, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρυτικής Ελξης του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ, που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=822605

Σημαδεμένος για πάντα. Γράφουμε για την κοσμική μοναξιά του αστροναύτη Μάικ Κόλινς, ενός από τους τρεις του πληρώματος του «Απόλλων 11». Ηταν ο μοναδικός, εν αντιθέσει με τον Αρμστρονγκ και τον Ολντριν, που δεν πάτησε στο έδαφος της Σελήνης τον Ιούλιο του 1969. Ο Κόλινς παρέμεινε μόνος σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι για περίπου 24 ώρες και όποτε ο θαλαμίσκος βρισκόταν στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης έχανε κάθε επαφή με τους συναδέλφους του που εξερευνούσαν τη Θάλασσα της Νηνεμίας όσο και με τη Γη. Για περίπου μισή ώρα, ο Μάικ Κόλινς ήταν το πιο μοναχικό ανθρώπινο πλάσμα σε όλο το σύμπαν, λεπτομέρεια που ελάχιστοι γνωρίζουν. Την συνοδευει η κλασική, ιστορική φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Κόλινς μέσα από τον θαλαμίσκο: Η σεληνάκατος «Αετός» πλησιάζει για την επανένωση, η αποστολή έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και πλησιάζει η κρίσιμη ώρα για την επιστροφή στη Γη. Στη φωτογραφία βλέπουμε τη σεληνάκατο, μέρος της επιφάνειας της Σελήνης και τη Γη, ένα μικρό «μισοφέγγαρο», στο βάθος, να πλέει στο Διάστημα. Είναι όντως από τις πιο γνωστές φωτογραφίες της κοσμοϊστορικής εκείνης διαστημικής αποστολής. Κάτι που μου είχε διαφύγει τελείως. Ο Κόλινς, που τράβηξε εκείνη τη φωτογραφία, είναι το μοναδικό ανθρώπινο πλάσμα, ζωντανό ή νεκρό, που δεν περιλαμβάνεται στο εν λόγω κάδρο. Πέρα δηλαδή από τους Αρμστρονγκ και Ολντριν (που βρίσκονται εντός της σεληνακάτου), ολόκληρη η ανθρωπότητα βρίσκεται στη Γη, στο βάθος. Το υλικό όσων έχουν πεθάνει βρίσκεται στη Γη, όπως επίσης το υλικό όσων πρόκειται να γεννηθούν (μέσω των μελλοντικών παππούδων και γονέων). Ο μόνος που απουσιάζει είναι ο ίδιος ο Κόλινς! Κάτι που επίσης δεν γνώριζα είναι ότι σε μία από τις σιωπηρές διελεύσεις στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού ο Κόλινς κράτησε μερικές ενδιαφέρουσες σημειώσεις. Εγραψε, μεταξύ των άλλων: «Τώρα είμαι μόνος, αληθινά μόνος και απολύτως απομονωμένος από κάθε γνωστή μορφή ζωής. Είμαι αυτό το πράγμα. Εάν κάποιος μετρούσε, το αποτέλεσμα θα ήταν τρία δισεκατομμύρια συν δύο ακόμα πάνω στην άλλη πλευρά της Σελήνης, συν άλλος ένας ο Θεός ξέρει ποιος σε αυτήν την πλευρά». Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Guardian το 2009, εξομολογήθηκε πως όλες αυτές τις μοναχικές ώρες το μεγάλο του άγχος ήταν η ασφάλεια των δύο συναδέλφων του. Μπορούσε να αντέξει να είναι ολομόναχος στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης αλλά δεν άντεχε στην ιδέα ότι θα μπορούσε να επιστρέψει μόνος αυτός στη Γη. Τότε θα ήταν «σημαδεμένος για πάντα». http://www.kathimerini.gr/871567/article/epikairothta/episthmh/shmademenos-gia-panta--ena-idiotypo-sikoyel

Ενδείξεις για μία άγνωστη δύναμη υπόσχονται επανάσταση στη φυσική. Παρά τα εντυπωσιακά πειραματικά «εργαλεία» που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, είναι πιθανόν μία μυστηριώδης δύναμη, η οποία συμπληρώνει τους τέσσερις γνωστούς τρόπους αλληλεπίδρασης της ύλης, να έχει καταφέρει να διατηρήσει καλά κρυμμένη την παρουσία της στη φύση. Αυτό υποστηρίζουν θεωρητικοί φυσικοί από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, σε μελέτη τους στο περιοδικό Physical Review Letters. Αναλύοντας πειραματικά δεδομένα, στη μελέτη τους οι επιστήμονες καταλήγουν σε ενδείξεις ύπαρξης ενός άγνωστου έως σήμερα υποατομικού σωματιδίου, το οποίο παραπέμπει σε μία εξίσου άγνωστη θεμελιώδη δύναμη. Η ομάδα από το αμερικανικό πανεπιστήμιο ξεκαθαρίζει πως η ανάλυσή τους δεν είναι τελεσίδικη, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να ελεγχθεί πειραματικά. Ωστόσο, μεταγενέστερα πειράματα την επιβεβαιώσουν, τότε αυτή η εξέλιξη θα σημαίνει μία επανάσταση για τη φυσική. «Εδώ και δεκαετίες, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις: η βαρυτική, η ηλεκτρομαγνητική, η ασθενής πυρηνική και η ισχυρή πυρηνική. Αν επιβεβαιωθεί πειραματικά, αυτή η ανακάλυψη θα αλλάξει τον τρόπο που κατανοούμε το σύμπαν, επηρεάζοντας επίσης την προσπάθεια ενοποίησης των δυνάμεων και την εξήγηση της σκοτεινής ύλης», σημειώνει ο Τζόναθαν Φενγκ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και μέλος της ομάδας, στο σάιτ του αμερικανικού ιδρύματος. Η ανάλυση προχωρά ένα βήμα παραπέρα από τη μελέτη που δημοσίευσαν στα μέσα της περασμένης χρονιάς πειραματικοί φυσικοί από την Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών, αναζητώντας «σκοτεινά φωτόνια». Τα «σκοτεινά φωτόνια» είναι ένα υποθετικό είδος σωματιδίων, το οποίο έχει προταθεί στο πλαίσιο εξήγησης της σκοτεινής ύλης, δηλαδή του μυστηριώδους υλικού που αντιστοιχεί στο 27% της ύλης-ενέργειας του σύμπαντος. Στη μελέτη τους, οι Ούγγροι επιστήμονες περιγράφουν μία ανωμαλία που παρατήρησαν στα πειράματά τους, η οποία υποδήλωνε την ύπαρξη ενός σωματιδίου φωτός 30 φορές βαρύτερου από το ηλεκτρόνιο. Σύμφωνα με τον Φενγκ, τότε δεν ήταν ξεκάθαρο κατά πόσο η ανωμαλία παρέπεμπε σε ένα νέο «συστατικό» της ύλης ή σε ένα σωματίδιο χωρίς μάζα, το οποίο λειτουργεί ως φορέας κάποιας δύναμης. Έτσι, οι φυσικοί από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια μελέτησαν τα δεδομένα της ομάδας από την Ουγγαρία, όπως και άλλα προγενέστερα πειράματα, δείχνοντας ότι αυτά αντιβαίνουν στην ύπαρξη των «σκοτεινών φωτονίων», αλλά και στο ενδεχόμενο το σωματίδιο αυτό να έχει μάζα. Αντίθετα, διατύπωσαν μία θεωρία που εξηγεί όλα τα πειραματικά δεδομένα, προτείνοντας ότι «πίσω» το σωματίδιο βρίσκεται μία πέμπτη θεμελιώδης δύναμη. Έτσι, το σωματίδιο αυτό, το οποίο ονόμασαν «φωτοφοβικό μποζόνιο Χ», είναι φορέας αυτής της δύναμης. Τη στιγμή που η συμβατική ηλεκτρική δύναμη δρα στα πρωτόνια και τα ηλεκτρόνια, δηλαδή τα σωματίδια που έχουν φορτίο, μέσω του «φωτοφοβικού μποζόνιου Χ» φαίνεται πως αλληλεπιδρούν μόνο τα ηλεκτρόνια και τα νετρόνια. Επίσης, δείχνει να έχει εξαιρετικά μικρή εμβέλεια. Σύμφωνα με τον Φενγκ, τα πειράματα που θα ακολουθήσουν θα είναι πολύ κρίσιμα. «Το σωματίδιο δεν είναι πολύ βαρύ, με συνέπεια οι ενέργειες που απαιτούνται να μπορούν να επιτευχθούν από εργαστήρια ακόμη και της δεκαετίας του 1950 ή του 1960. Ο λόγος που είναι δύσκολο να εντοπισθεί είναι πως οι αλληλεπιδράσεις του είναι εξαιρετικά ασθενείς», προσθέτει. Όπως είναι φυσικό, η ύπαρξη μίας πέμπτης δύναμης θα ανατρέψει την εικόνα που είχαν έως σήμερα οι επιστήμονες για τη φυσική πραγματικότητα. Επίσης, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για να απαντηθούν άλυτα ερωτηματικά. Ένα ενδεχόμενο που ενδιαφέρει τον Φενγκ είναι να διερευνήσει κατά πόσον αυτή η πέμπτη δύναμη ενοποιείται με την ηλεκτρομαγνητική και τις πυρηνικές δυνάμεις. Κάτι που θα σήμαινε πως και οι τέσσερις αποτελούν παραλλαγές μίας ενιαίας και ακόμη πιο θεμελιώδους αλληλεπίδρασης. http://www.naftemporiki.gr/story/1138521/endeikseis-gia-mia-agnosti-dunami-uposxontai-epanastasi-sti-fusiki

Μεγάλο επίτευγμα: Έλληνες δημιούργησαν καρδιακά κύτταρα από βλαστοκύτταρα. Επιστήμονες στις ΗΠΑ, με επικεφαλής μια Ελληνίδα και με τη συμμετοχή ενός ακόμη Έλληνα, δημιούργησαν και μελέτησαν στο εργαστήριο κύτταρα μυοκαρδίου από πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, που είχαν πάρει από επτά ανθρώπους. Διαπιστώθηκε ότι αυτά τα εργαστηριακά κύτταρα του μυός της καρδιάς λειτουργούν από γενετικής πλευράς όπως τα φυσικά κύτταρα μέσα στο σώμα και έτσι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάσταστο για την μελέτη των πιθανών επιπτώσεων που μπορούν να έχουν τα φάρμακα σε καρδιοπαθείς. Η δυνατότητα δημιουργίας βλαστικών κυττάρων από κύτταρα του δέρματος ή του αίματος έχει φέρει επανάσταση στην εξατομικευμένη ιατρική. Η δυνατότητα να δοκιμάζεται εκ των προτέρων σε κύτταρα της καρδιάς του ασθενούς πώς θα αντιδράσει σε μια νέα φαρμακευτική θεραπεία, αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Το 30% των φαρμάκων που δοκιμάζονται σε κλινικές δοκιμές, τελικά αποσύρονται λόγω τοξικότητας και ανησυχιών για την ασφάλεια της καρδιάς των ασθενών. Τα εργαστηριακά κύτταρα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά για τον έλεγχο της τοξικότητας των νέων φαρμάκων, π.χ. για την καρδιομυοπάθεια. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την δρα Έλενα Μάτσα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κυτταρικής βιολογίας "Cell Stem Cell". Στην ανακάλυψη συμμετείχε και ο ελληνικής καταγωγής επίκουρος καθηγητής καρδιοθωρακοχειρουργικής του Στάνφορντ Ιωάννης Καρακίκης. http://www.pronews.gr/portal/20160819/genika/epistimes/27120/megalo-epiteygma-ellines-dimioyrgisan-kardiaka-kyttara-apo

Airlander-10: το μεγαλύτερο αεροσκάφος στον κόσμο. Με επιτυχία Την παρθενική πτήση του στη Βρετανία πραγματοποίησε την Πέμπτη ο γίγας των αιθέρων, το Airlander-10, το μεγαλύτερο αεροσκάφος του κόσμου, εντυπωσιάζοντας τους πάντες με την όψη και το μέγεθός του. Πρόκειται για ένα αερόπλοιο γεμάτο αέριο ήλιο, που σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε από την μικρή βρετανική εταιρεία Hybrid Air Vehicles (HAV). Το σκάφος συνδυάζει τεχνολογίες των αεροπλάνων, των ελικοπτέρων και των αερόπλοιων. Το Airlander-10 έχει μήκος 92 μέτρων και πλάτος 43,5 μέτρων, δηλαδή σχεδόν όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, ξεπερνώντας ακόμη και το μεγαλύτερο επιβατικό αεροπλάνο στον κόσμο, το Airbus A380 (γνωστό και ως «σούπερ-τζάμπο»). Είναι επίσης πολύ φθηνότερο, κοστίζοντας περίπου 25 εκατομμύρια λίρες, έναντι 287 εκατ. λιρών του Α380. Το φουτουριστικό αεροσκάφος μπορεί να παραμείνει στον αέρα σε ύψος έως 6.100 μέτρων επί πέντε μέρες όταν έχει πλήρωμα και έως δύο εβδομάδες όταν δεν είναι επανδρωμένο. Το πλεονέκτημά του είναι ότι μπορεί να απογειωθεί από και να προσγειωθεί σχεδόν σε κάθε είδους επιφάνεια, ακόμη και από/σε νερό, μεταφέροντας φορτίο έως δέκα τόνων, δηλαδή ανάλογο βάρος με ένα στρατιωτικό μεταγωγικό ελικόπτερο «Σινούκ». Η κατασκευάστρια εταιρεία ευελπιστεί ότι το δημιούργημά της θα αξιοποιηθεί, μεταξύ άλλων, για μεταφορές εμπορευμάτων, αποστολές έρευνας και διάσωσης, ενάεριες επιτηρήσεις, παροχή ασύρματου Ίντερνετ και επικοινωνιών (Wi-Fi), τουριστικά ταξίδια κ.α. Αρχικά η δημιουργία του αεροσκάφους υποστηρίχθηκε από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ με περίπου 300 εκατ. δολάρια, με το σκεπτικό ότι θα ήταν χρήσιμο να πετάει για εβδομάδες πάνω από το πεδίο της μάχης. Όταν όμως το 2013 έγιναν περικοπές στις αμυντικές δαπάνες της αμερικανικής κυβέρνησης, το πρόγραμμα του Airlander είχε άδοξο τέλος. Τότε, η βρετανική εταιρεία Hybrid Air Vehicles, που είχε κάνει τον αρχικό σχεδιασμό του, βρήκε τα κεφάλαια να αγοράσει ξανά τα δικαιώματα του αεροσκάφους, χωρίς τον άκρως απόρρητο αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό του. Η εταιρεία είχε πληρωθεί σχεδόν 100 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ για να αναπτύξει το Airlander και το πήρε πίσω δίνοντας μόνο 300.000 δολάρια – μια πολύ επικερδής συμφωνία για την ίδια. Με τη βοήθεια βρετανών ιδιωτών επενδυτών και μετά από πολλές καθυστερήσεις, τελικά το Airlander-10 πέταξε. Τώρα η HAV σχεδιάζει την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο έως το τέλος του 2016, για να αντλήσει άλλα 30 εκατ. λίρες. Στόχος της είναι η κατασκευή 100 αεροσκαφών μέσα στην επόμενη πενταετία, ενώ θεωρεί ότι η ζήτηση θα μπορούσε να φθάσει ακόμη και τα 1.000 αεροσκάφη, σύμφωνα με τη βρετανική Γκάρντιαν. Ήδη το Airlander-10 προσελκύει το ενδιαφέρον των ενόπλων δυνάμεων διαφόρων κρατών και η HAV εκτιμά ότι, στην αρχή τουλάχιστον, το 40% έως 50% των χρήσεων του θα είναι στρατιωτικές. Το μεγάλο ύψος στο οποίο μπορεί να πετάει, του επιτρέπει να μένει εκτός βολής από τις εχθρικές δυνάμεις στο έδαφος, εκτός από τα εξειδικευμένα αντιαεροπορικά εδάφους-αέρος. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να βγάλει από το μυαλό του καταστροφικά ατυχήματα σε παλαιότερα αερόπλοια, όπως του «Χίντεμπουργκ», όμως οι δημιουργοί του επιμένουν πως είναι ασύγκριτα ασφαλέστερο χάρη στα νέας τεχνολογίας ανθεκτικά υλικά του και τα νέα συστήματά του. http://physicsgg.me/2016/08/18/airlander-10-%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%bf-%ce%b1%ce%b5%cf%81%ce%bf%cf%83%ce%ba%ce%ac%cf%86%ce%bf%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ba%cf%8c%cf%83%ce%bc/

Στις αρχές Σεπτεμβρίου η εκτόξευση του πρώτου «κυνηγού» αστεροειδών της NASA. Στις 8 Σεπτεμβρίου προγραμματίσθηκε η εκτόξευση του διαστημικού σκάφους OSIRIS-REx της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το οποίο θα επιχειρήσει την πρώτη αποστολή λήψης δειγμάτων από τον αστεροειδή Μπενού και επιστροφής τους στη Γη για ανάλυση. Η αποστολή, αν όλα πάνε καλά, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν καλύτερα πώς σχηματίσθηκαν οι πλανήτες και πώς άρχισε η ζωή στη Γη. Παράλληλα, αποτελεί ένα βήμα για να δοκιμασθούν τεχνολογίες αποτροπής, σε περίπτωση που κάποιος αστεροειδής γίνει απειλητικός για τον πλανήτη μας. Το σκάφος OSIRIS-REx (Origins, Spectral Integration, Resource Identification, Security-Regolith Explorer) θα ταξιδέψει έως τον κοντινό στη Γη αστεροειδή Μπενού, θα τον μελετήσει αρχικά εξ αποστάσεως και στη συνέχεια, με τον ρομποτικό βραχίονά του, θα συλλέξει δείγματα βάρους 60 γραμμαρίων έως δύο κιλών. Το σκάφος της NASA έχει βάρος 2,1 τόνων και θα εκτοξευθεί από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα πάνω σε ένα πύραυλο «'Ατλας». Θα φθάσει στον Μπενού το 2018 και η επιστροφή του στον πλανήτη μας αναμένεται το 2023. Το OSIRIS-RΕx διαθέτει τρεις κάμερες και άλλα τέσσερα επιστημονικά όργανα για την εξερεύνηση του αστεροειδούς. Το σκάφος, ο ρομποτικός βραχίονάς του και η προστατευμένη με θερμική ασπίδα κάψουλα που -με τη βοήθεια αλεξίπτωτου- θα επιστρέψει τα δείγματα στη Γη, έχουν κατασκευασθεί από την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin. Ο Μπενού ανακαλύφθηκε το 1999, έχει διάμετρο σχεδόν 500 μέτρων και η τροχιά του τον καθιστά «ύποπτο» κάποτε να διασταυρωθεί με τη Γη. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/stis_arxes_septembriou_h_ektokseusi_tou_protou_kynigou_asteroeidon_tis_nasa-64455174/

Μια πρόσφατη συνέντευξη του Δημήτρη Χριστοδούλου. Ο Δ. Χριστοδούλου αναφέρεται στην ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, στον LHC, στους εξωγήινους, στις μαύρες τρύπες και τη θεωρία της σχετικότητας, στην υδροδυναμική κ.ά. Η θέση του στην χορεία των κορυφαίων μαθηματικών του πλανήτη, θα μπορούσε να τον έχει καταστήσει έναν από τους πλέον προβεβλημένους Έλληνες, συνυπολογιζόμενης της ευφράδειας, της ικανότητας στον λόγο, που τον διακρίνει. Ωστόσο, ο καθηγητής του φημισμένου Πολυτεχνείου (ΕΤΗ) της Ζυρίχης (εκεί δίδαξε ο Αϊνστάιν), τιμηθείς το 2011 με το διεθνές βραβείο Shaw (το Νόμπελ των Μαθηματικών) Δημήτρης Χριστοδούλου, δεν διεκδικεί επικοινωνιακές δάφνες και την συνακόλουθη αναγνωρισιμότητα. Στο πρόσωπό του η βαθιά επιστημοσύνη συμπορεύεται ανεπιτήδευτα με την ταπεινοφροσύνη και την προσήνεια. Προσηλωμένος στο επιστημονικό, ερευνητικό έργο του, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα – την οποία υπεραγαπά – και το εξωτερικό, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια. Συναντήσαμε τον Δημήτρη Χριστοδούλου προ ημερών στο κέντρο της Κηφισιάς. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στον «Τύπο της Κηφισιάς» ξέφυγε αρκετές φορές από το αναμενόμενο πλαίσιο. Άλλοτε αγγίζοντας διαχρονικές ανθρώπινες αναζητήσεις – όπως η ύπαρξη θεού – οι οποίες δεν συνηθίζεται να τίθενται στον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα και άλλοτε θίγοντας την τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας με απόψεις που εντυπωσιάζουν. Παράλληλα, ο διακεκριμένος επιστήμονας, ο οποίος έχει σπουδαίο ερευνητικό έργο σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες», χαρακτήρισε συνταρακτική την πρόσφατη ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων, ενώ άσκησε έντονη κριτική για το πείραμα CERN, τονίζοντας ότι τα υπέρογκα ποσά (50 δις), που δαπανώνται εκεί δεν δικαιολογούνται από το επιστημονικό αποτέλεσμα. ΕΡ: Έχετε λύσει πάμπολλα μαθηματικά προβλήματα, ωστόσο το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας, 8 χρόνια τώρα παραμένει άλυτο. Έχετε καμμιά ιδέα; ΑΠ: Δεν μπορώ να πω και πολλά πράγματα, καθώς δεν είμαι οικονομολόγος. Διαπιστώνω μεγάλες διαφορές από το 1967 που έφυγα για τις ΗΠΑ σε σχέση με σήμερα. Μία διαφορά, που έχει να κάνει με τα οικονομικά, είναι ότι τότε υπήρχε στην Ελλάδα πολύ μεγάλη πρωτογενής παραγωγή. Εξήγαγε γεωργικά προϊόντα παντού, ακόμα και τα κρασιά της Γαλλίας γίνονταν από ελληνικά σταφύλια. Επίσης, υπήρχε σημαντικός βιομηχανικός τομέας. Αυτά σιγά – σιγά χάθηκαν. Χάθηκαν γιατί δεν μπήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ) με τις σωστές συνθήκες; Γιατί δεν μπορεί να πει κανείς ότι η ΕΕ είναι καθόλα αρνητική, σε ορισμένα ήταν θετική. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι παρασυρθήκαμε, δανειστήκαμε, παραμελήσαμε τον πρωτογενή τομέα και τα τελευταία χρόνια «πληρώνουμε τη νύφη». Τώρα, συγκρινόμενοι με τη δυτική Ευρώπη (Γερμανία, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Κάτω Χώρες, βόρεια Ιταλία) διαπιστώνουμε ότι δεν έχουμε μπει στην νεότερη εποχή. Δηλαδή, την εποχή από τη βιομηχανική επανάσταση και έπειτα. ΕΡ: Συνεπώς, τι πρέπει να κάνουμε, ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουμε; ΑΠ: Θα ΄λεγα να βασιστούμε περισσότερο στις δικές μας δυνάμεις. Να μην εξαρτόμαστε τόσο πολύ στους ξένους. Να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι και γιατί όχι να ξεπεράσουμε σταδιακά αυτό το κόλλημα με το ευρώ. Γενικά να ξεπεράσουμε κολλήματα που έχουμε. Για παράδειγμα κάτι που υποστηρίζουν εδώ είναι ότι τα πανεπιστήμια δεν πρέπει να έχουν σχέση με την βιομηχανία. Έτσι όμως, αποτρέπεται η αλληλοσύνδεσή τους, που οδηγεί στην πρόοδο. Η βιομηχανία ως κίνητρο, τού να βρεί κάποιος δουλειά, βοήθησε πολύ την ανάπτυξη της επιστήμης, αυτό να λέγεται. Και θυμάμαι ότι στην Σοβιετική Ένωση, υπήρχε η απόλυτη σύνδεση επιστήμης και βιομηχανίας, που συνέβαλλε στην ισχυρότατη θέση της χώρας στην παγκόσμια κοινότητα, παρ’ όλα τα ελαττώματα του καθεστώτος, όπως την ανελευθερία και το αστυνομικό κράτος. Χρειάζεται λοιπόν η επιστήμη να συνδεθεί με την βιομηχανία, την γεωργία. Για ποιόν λόγο να μην αξιοποιήσουμε τα ελληνικά μυαλά, ώστε και πιο πολλές δουλειές να εξασφαλιστούν και να μένουν εδώ; ΕΡ: Τα φώτα της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια έχουν πέσει στο πείραμα CERN, για την δημιουργία του σύμπαντος. Ποιά είναι η άποψή σας γι’ αυτό; ΑΠ: Την βλέπω τελείως λανθασμένη επιλογή, δεν βγαίνει τίποτα. Όσοι μιλούν για την δημιουργία του σύμπαντος, δεν έχουν ιδέα περί τίνος πρόκειται. Κοιτάξτε, ένα σωμάτιο μπορείς να το επιταχύνεις σε πολύ μεγάλες ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Επομένως αν βάλω να συγκρουστούν δύο θα έχουμε πολύ μεγάλη κινητική ενέργεια. Όμως, ένα άστρο νετρονίων αποτελείται από απίθανο αριθμό σωματίων, και έχουμε απίστευτα μεγάλη πυκνότητα, όπου το κάθε σωμάτιο αλληλοεπιδρά με τα άλλα. Ένα άστρο νετρονίων έχει μέση πυκνότητα που ξεπερνά 5 φορές την πυκνότητα της ύλης στον πυρήνα ενός ατόμου. Ένα τέτοιο άστρο έχει περίπου 500.000 φορές την μάζα της γης συγκεντρωμένη σε 10 χιλιόμετρα ακτίνα. Και βέβαια οι συνθήκες που επικρατούσαν στην αρχή του σύμπαντος ήταν ασυγκρίτως πιο ακραίες. Το μόνο που μπορούν να προσομοιώσουν οι επιταχυντές όπως το CERN είναι την μέση κινητική ενέργεια των σωματίων, κάτι που αντιστοιχεί στην θερμοκρασία και όχι την πυκνότητα. Αυτό που κάνουν είναι να επιβεβαιώνουν ιδέες γνωστές εδώ και 50 χρόνια. Δεν ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο. Το ανακαλύπτω έχει συγκεκριμένη έννοια, που υποδηλώνει κάτι το εντελώς καινούργιο. Εδώ έχουμε δαπάνη 50 δισεκατομμυρίων για μια επιβεβαίωση. Δεν θα μπορούσε όμως ένα τέτοιο ποσό να έχει δαπανηθεί σε άλλες πιο προσοδοφόρες κατευθύνσεις; ΕΡ: Με την ευκαιρία, πώς κρίνετε την πρόσφατη δημοσίευση πειραματικών αποτελεσμάτων του Παρατηρητηρίου LIGO σχετικά με την ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων; ΑΠ: Εδώ έχουμε κάτι πράγματι συνταρακτικό. Για πρώτη φορά έχουμε άμεση ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων και μάλιστα από την συσπείρωση και συγχώνευση δυο «μαύρων τρυπών». Ενώ μέχρι τώρα είχαμε εμπειρία περιπτώσεων μικρής μόνο απόκλισης της γεωμετρίας του χωροχρόνου από την επίπεδη, αποκτήσαμε για πρώτη φορά πρόσβαση σε περίπτωση ακραίας απόκλισης, όπου όλα είναι ποιοτικά εντελώς διαφορετικά. Βέβαια και εδώ, από άποψη φυσικής με την στενότερη έννοια, δεν έχουμε κάτι μη αναμενόμενο. Όμως από άποψη αστρονομίας, επομένως φυσικής με την ευρύτερη έννοια των φυσικών επιστημών, έχουμε κάτι προηγουμένως άγνωστο και μη αναμενόμενο. Οι αστρονόμοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν, ούτε προσεγγιστικά, την συχνότητα τέτοιων συγχωνεύσεων «μαύρων τρυπών». Και τον Σεπτέμβρη, λίγους μήνες μόλις μπήκαν σε λειτουργία οι δυο ανιχνευτές του LIGO κατέγραψαν μια συσπείρωση και συγχώνευση «μαύρων τρυπών», μάζας 30 ηλίων η κάθε μια, και την μεταφορά του ισοδύναμου τριών ηλιακών μαζών σε ενέργεια βαρυτικών κυμάτων. Μόνο ένα τέτοιο φαινόμενο έχει αναμφίβολα καταγραφεί μέχρι στιγμής, αλλά είναι σαφές ότι αυτή είναι μόνο η αρχή και ότι ανοίγει μια νέα εποχή για την αστρονομία. Πρέπει να προσθέσω ότι οι ανιχνευτές του LIGO αποτελούν μια νέα τεχνολογία, καθώς και ότι η συνολική δαπάνη είναι ένα μικρό κλάσμα εκείνης του CERN. ΕΡ: Και εσείς έχετε σημαντικό ερευνητικό να επιδείξετε σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες»… ΑΠ: Προσέξτε, η γεωμετρία του χωροχρόνου έχει μια δομή, που ονομάζεται αιτιατή. Η σχέση του αιτίου και του αποτελέσματος. Αν έχουμε φερ’ ειπείν ένα συμβάν, αυτό αποτελεί το αίτιο μιας περιοχής του χωροχρόνου, η οποία επηρεάζεται από αυτό το συμβάν. Αυτήν την περιοχή ονομάζουμε «μέλλον» του συμβάντος. Υπάρχει και μια περιοχή η οποία επηρεάζει το συμβάν και την λέμε «παρελθόν» του συμβάντος. Στην θεωρία της σχετικότητας το σύνορο του μέλλοντος, όπως και του παρελθόντος ενός συμβάντος είναι κώνοι που γεννιούνται από τις γραμμές που ακολουθεί το φως, γι’ αυτό λέγονται και φωτεινοί κώνοι. Αντίστοιχα στην υδροδυναμική οι κώνοι έχουν να κάνουν με τον ήχο αντί για το φως. Τώρα, σε έναν καμπύλο χωροχρόνο ενδέχεται να υπάρχουν περιοχές που δεν είναι παρατηρήσιμες από το άπειρο. Τα συμβάντα που βρίσκονται σε αυτές δεν μπορούν να επηρεάσουν το άπειρο. Δηλαδή, δεν υπάρχει σήμα που να συνδέει αυτά τα συμβάντα με το άπειρο. «Μαύρη τρύπα» συνεπώς, είναι η περιοχή του χωροχρόνου, που δεν προσβάσιμη σε παρατήρηση από το άπειρο. Το σύνορο μιας «μαύρης τρύπας» έχει φραγμένο εμβαδόν διατομής. Δίνει λοιπόν εξωτερικά την εντύπωση μιας περιορισμένης περιοχής του χώρου. Και δεν μπορούμε να έχουμε εμπειρική γνώση για ό,τι βρίσκεται μέσα της. Μόνο αν αποφασίσεις ως καμικάζι να μπεις μέσα θα έχεις την εμπειρία, χωρίς όμως να μπορείς να ξαναβγείς και να μας πεις τι είδες! Αυτό που ανέλυσα, σε ένα βιβλίο 600 σελίδων είναι πως δημιουργούνται «μαύρες τρύπες», όχι με την κατάρρευση άστρου, αλλά με την εστίαση βαρυτικών κυμάτων. Αυτό ήταν και το πρώτο που αναφέρθηκε στο σκεπτικό της απονομής σε μένα του βραβείου Shaw. ΕΡ: Η Χίλαρυ Κλίντον δήλωσε ότι αν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποκαλύψει όσα γνωρίζει η NASA για την εξωγήινη ζωή. Εσείς πιστεύετε ότι υπάρχει; ΑΠ: Γιατί να μην υπάρχει; Θα είναι όμως πολύ μακριά από εδώ. Οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Μέσα στο ηλιακό σύστημα για να πας στον Ποσειδώνα χρειάζονται περίπου 5 ώρες φωτός και το πιο κοντινό άστρο είναι 4 χρόνια. Εμείς από το κέντρο του γαλαξία απέχουμε 30 χιλιάδες χρόνια φωτός. Στον γαλαξία ίσως υπάρχουν και λογικά όντα. Αν υπήρχε όμως ένας πολιτισμός στο δικό μας επίπεδο εξέλιξης στην άλλη πλευρά του γαλαξία, αμφιβάλλω αν θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Μέσα στο ηλιακό μας σύστημα αν υπάρχει κάπου ζωή θα είναι υποτυπώδης. Θα είναι κάτι σε μικροβιακή μορφή, αν υπάρχει. Στον γαλαξία όμως είναι σχεδόν βέβαιο. ΕΡ: Ο γνωστός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ έχει δηλώσει ότι δεν πιστεύει στον θεό. Πως το σχολιάζετε; ΑΠ: Αυτός είχε την έδρα του Νεύτωνα, ο οποίος όχι μόνο πίστευε, αλλά έγραψε και έργα θρησκευτικού περιεχομένου. Και βέβαια κανείς στους νεώτερους χρόνους δεν ξεπέρασε τον Νεύτωνα σαν επιστημονική μεγαλοφυία. ΕΡ: Εσείς δηλαδή πιστεύετε στην ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης; ΑΠ: Ασφαλώς. ΕΡ: Υπάρχει πάντως η αίσθηση ότι όσο περισσότερο ερευνούν και ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, τόσο απομακρύνονται από την πίστη σε μια ανώτερη δύναμη. ΑΠ: Αντίθετα. Θα έλεγα ότι η πίστη ενισχύεται με την επιστήμη. Με απλά λόγια, τι προσπαθούν οι πραγματικοί επιστήμονες των φυσικών επιστημών (στις οποίες περιλαμβάνω και την βιολογία); Να καταλάβουν, να βρουν αυτή την τάξη, που υπάρχει. Δεν ήταν γνωστό ότι συνδέονται τα πράγματα έτσι. Και όσο περισσότερο τη βρίσκεις, τόσο πιο πολύ έχεις την πεποίθηση ότι διέπεται από μια απίθανη αρμονία. Άλλωστε, η ανακάλυψη της αρμονίας, συνιστά την ίδια την επιστήμη. Επομένως, πως είναι δυνατόν κάποιος να φτάσει στην άποψη ότι όλα είναι τυχαία; Αποκλείεται. Εκείνο που μπορεί να θέλουν να πουν κάποιοι επιστήμονες είναι ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι διαφορετικό από όσα δογματικά υποστηρίζουν καθιερωμένες θρησκείες. Αυτό το δέχομαι, άλλωστε τα δόγματα δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Άρα και ο Χόκινγκ θα εννοεί ενδεχομένως, ότι η πνευματική εμπειρία του δεν φαίνεται να ταυτίζεται με όσα έχουν καθιερωθεί. Και πρέπει να πω ότι πέρα από την επιστήμη υπάρχουν οι ηθικές αξίες. Τι είναι το καλό και τι το κακό. Και αυτό είναι που πρέπει να μας ενδιαφέρει πρωτίστως ως ανθρώπους. ΕΡ: Πως εξηγείτε ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχουν γίνει συνταρακτικές ανακαλύψεις στη φυσική; ΑΠ: Τα τελευταία 90 χρόνια έχουν βέβαια γίνει πολλές ανακαλύψεις. Αλλά δεν μπορεί να τις συγκρίνει κάποιος, για παράδειγμα, με την κβαντική θεωρία και ιδίως με την τελευταία φάση της, που κατέληξε σε πραγματική θεωρία, αυτό που έγινε από τον Χαϊζεμπεργκ και τον Σρέντιγκερ το 1925 με 1926. Υπάρχει κάτι συγκρίσιμο; Είναι αστείο και να το λες. Είναι σαν υποστηρίζεις ότι υπάρχει καλλιτέχνης σήμερα ανώτερος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ή του Φειδία. Ή κάποιος μουσικός ανώτερος του Μότσαρτ και Μπετόβεν. Ζούμε σε μια εποχή που δεν υπάρχει κάτι συγκρίσιμο. Είναι ηλίου φαεινότερο. Θα σας πω το εξής: Ο μεγαλύτερος εν ζωή φυσικός είναι ο κινέζος Σι εν Γιάνγκ, ο οποίος έζησε τα περισσότερα χρόνια στην Αμερική, αλλά στα 80 του – τώρα είναι 94 – επέστρεψε στην Κίνα. Γεννήθηκε το 1922 και πήρε το Νόμπελ το 1957, σε ηλικία 35 ετών. Τον γνωρίζω πολύ καλά, ξεκινώντας από τα βραβεία Shaw. Όταν τα συζητούσαμε λοιπόν αυτά μου λέει: εκείνη ήταν η χρυσή εποχή, εγώ πρόλαβα τουλάχιστον το τέλος της αργυρής εποχής, η σημερινή είναι εποχή του κάρβουνου! ΕΡ: Μιας και ο λόγος, θεωρείται το βραβείο Shaw ως τη μεγαλύτερη από τις σπουδαίες διακρίσεις σας; ΑΠ: Χωρίς σύγκριση, γιατί αυτό το έχουν πάρει οι μεγαλύτεροι μαθηματικοί. Και θα πω μια ιστορία για τον κινέζο Τσερν που πήρε το βραβείο αυτό στα 91 του για να φύγει ένα χρόνο μετά. Ήταν ο σπουδαιότερος γεωμέτρης μεταπολεμικά και γνωρίζω τον μαθητή του Γιάου, που είναι τρία χρόνια μεγαλύτερός μου. Ο Γιάου, καθώς ο Τσερν ήταν στα τελευταία του πηγαίνει να τον δει και αυτός του λέει: Εγώ πια παιδί μου πάω να συναντήσω τους Έλληνες γεωμέτρες! ΕΡ: Την διαχρονική κορυφή δηλαδή της γεωμετρίας… ΑΠ: Κανείς δεν τους έφθασε ποτέ. Μπροστά τους ακόμα και οι συλλογισμοί του Νεύτωνα φαίνονται πεζοί. Στον Αρχιμήδη έχουμε ένα απίθανο πέταγμα της φαντασίας. ΕΡ: Ποιο κομμάτι του σπουδαίου επιστημονικού έργου σας θεωρείται κορωνίδα του; ΑΠ: Εγώ έχω ακολουθήσει τον Riemann, ασχολούμενος με δύο εργασίες του. Εκείνη που θεμελιώνει την γεωμετρία του καμπύλου χώρου, που φέρει το όνομά του και στην οποία βασίζεται η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και την εργασία του στις μερικές διαφορικές εξισώσεις των συμπιεστών ρευστών, που με την απλουστευτική παραδοχή επίπεδης συμμετρίας, αποδεικνύει για πρώτη φορά τον σχηματισμό κυμάτων κρούσεως. Και έχω επηρεαστεί από την θεωρία της σχετικότητας. Αυτά τα δύο θέματα συνδέονται κατά τρόπο που δεν είχε συνειδητοποιηθεί πριν από μένα. Αυτό που προσωπικά με συγκλονίζει περισσότερο είναι όχι τόσο να βρεις κάτι τελείως καινούργιο, όσο να βρεις κάτι καινούργιο σε κάτι παλιό! Μιλώντας ως μαθηματικός, εστιάζω στην μελέτη της θεωρίας των μερικών διαφορικών εξισώσεων. Ασχολήθηκα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας και από το 2000 ασχολούμαι με τις εξισώσεις της κινήσεως των ρευστών. Αυτό φαίνεται πεζό. Ο αέρας, το νερό είναι ρευστά, όπως και τα άστρα. Τις εξισώσεις, τους μαθηματικούς νόμους, που διέπουν την κίνηση των ρευστών τις έγραψε για πρώτη φορά ο Euler το 1752. Πριν από αυτόν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, περίπου το 1500 σε ένα από τα τελευταία έργα του ζωγράφισε την χαώδη περιδίνηση του νερού, που ονομάζουμε τύρβη. Μέχρι σήμερα, 264 χρόνια μετά, η κατανόηση των φαινόμενων αυτών παραμένει απρόσιτη. Εγώ έχω ασχοληθεί με ένα κομμάτι της υδροδυναμικής, τα κύματα κρούσεως. Αυτά εξαρτώνται από την συμπιεστότητα του ρευστού. Κάθε ρευστό είναι συμπιεστό, ακόμα και το νερό της καθημερινότητάς μας. Η πραγματικότητα είναι ότι τα ηχητικά κύματα «τρέχουν» και στο νερό και δεν έχουν άπειρη ταχύτητα, που θα σήμαινε ότι το νερό είναι ασυμπίεστο. «Τρέχουν» στο νερό με 1,4 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, πιο γρήγορα από ότι στον αέρα (330 μέτρα το δευτερόλεπτο). Γιατί ο αέρας είναι πιο συμπιεστός. Βασικά, οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί ασυμπίεστο, όταν μιλάμε για ταχύτητες όπου οι διαφορές ταχυτήτων είναι πολύ μικρότερες από την ταχύτητα του ήχου. Και για κάθε τι υπάρχει το όριο από όπου και πέρα πρέπει να θεωρηθεί συμπιεστό. Το συμπιεστό έχει μέσα του μια γεωμετρία. Και αυτό που έφερε η θεωρία της σχετικότητας και ειδικά ο Minkowski είναι κάτι πολύ βασικό: Ότι δεν υπάρχει χώρος και χρόνος, αλλά μόνο ο χωροχρόνος. Άρα όλα έχουν να κάνουν με τη γεωμετρία που σχηματίζεται στο τετραδιάστατο συνεχές. Και η γεωμετρία αυτή στα ρευστά μοιάζει πολύ με εκείνη της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όπου ο χωροχρόνος είναι καμπύλος. Αυτό λοιπόν έχω μελετήσει κυρίως. Δηλαδή, πως η γεωμετρία ενσαρκώνεται στον χωροχρόνο. Μέσα σε ένα ρευστό αυτή τη φορά. Και οι ανωμαλίες που σχηματίζονται, όπως τα κύματα κρούσεως, είναι γεωμετρικής φύσεως. ΕΡ: Που θα εστιάσετε το επόμενο διάστημα; ΑΠ: Στην υδροδυναμική. Το βλέπω ως έργο ζωής να μπορέσω να ρίξω λίγο φως σε αυτό που σχεδίασε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πριν από 500 χρόνια. Δεν ξέρω βέβαια αν θα τα καταφέρω, αλλά είναι το ταξίδι στην Ιθάκη, που έγραψε ο Καβάφης. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο Δημήτριος Χριστοδούλου είναι Έλληνας μαθηματικός και φυσικός, γεννημένος την 19η Οκτωβρίου 1951, στην Αθήνα. Σπούδασε φυσικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Princeton, υπό την επίβλεψη του Τζον Άρτσιμπαλντ Γουίλερ και έκανε διδακτορικό στην ηλικία των 19. Το 1977, ενώ βρισκόταν στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής Max Planck στη Γερμανία, στράφηκε στη μελέτη των μαθηματικών με την παρότρυνση του Γιούργκεν Έλερς. Το 1980 απέσπασε βραβείο στα μαθηματικά από την Εταιρεία Max Planck και το επόμενο έτος επέστρεψε στις ΗΠΑ ως επισκεπτόμενο μέλος του Ινστιτούτου Courant Μαθηματικών Επιστημών στη Νέα Υόρκη. Το 1983, πήγε στο Πανεπιστήμιο Syracuse, ως επίκουρος καθηγητής μαθηματικών και φυσικής και το 1985 προήχθη σε καθηγητή μαθηματικών. Το 1988, επέστρεψε στο Ινστιτούτο Courant ως καθηγητής μαθηματικών, μια θέση την οποία διατήρησε ως το 1992. Το 1992 διορίστηκε καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Princeton, όπου παρέμεινε ως το 2001. Τη χρονιά εκείνη, επέστρεψε στην Ευρώπη και έκτοτε διατελεί καθηγητής μαθηματικών και φυσικής στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ETH) της Ζυρίχης. Ο κ. Χριστοδούλου είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών και της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Ο κ. Χριστοδούλου τιμήθηκε: με το βραβείο του ιδρύματος MacArthur για τη συμβολή του στα μαθηματικά και τη φυσική γενικής σχετικότητας το 1993, με το βραβείο Bocher Memorial, την παλαιότερη και υψηλότερη τιμητική βράβευση της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας, το 1999, για τη συνεισφορά του στην πρόοδο του τομέα των μαθηματικών γενικής σχετικότητας, με το βραβείο του Ιδρύματος Tomalla (Γενεύη) περί βαρύτητας το 2008 και με το βραβείο Shaw Μαθηματικών το 2011 για το έργο του στις μη γραμμικές μερικές διαφορικές εξισώσεις και τις εφαρμογές στη γενική σχετικότητα. Το τελευταίο βραβείο, το οποίο του απονεμήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, είναι γνωστό ως το «Ασιατικό Βραβείο Νόμπελ», και θεωρείται ένα εκ των δύο τιμητικότερων βραβείων που απονέμονται σε κορυφαίους μαθηματικούς, με έτερο το Νορβηγικό βραβείο Άμπελ. Το βραβείο αυτό απονεμήθηκε πρώτη φορά το 2004 στον Κινέζο γεωμέτρη Σιινγκ Σεν Σερν και αποδόθηκε έκτοτε σε κορυφαίους μαθηματικούς της εποχής μας, όπως ο Άντριου Γουάιλς (2005) για την απόδειξη του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά, στον Ρομπέρ Λανγκλάν (2007), ο οποίος είναι γνωστός για την ομώνυμη θεωρία του, ο Βλαντιμίρ Αρνώ (2008) για το θεμελιώδες έργο του στα δυναμικά συστήματα, ο Σάιμον Ντόλαντσον (2009), γνωστός για την απροσδόκητη ανακάλυψη των μη συστηματικών διαφορικών δομών στον τετραδιάστατο Ευκλείδειο χώρο, ο Ζαν Μπουργκέν (2010), κορυφαίος αναλυτής, και ο Γκερντ Φόλτινγκς (2015), κορυφαίος θεωρητικός των αριθμών. Ο κ. Χριστοδούλου μοιράστηκε το 2011 το βραβείο Shaw με τον Ρίτσαρντ Χάμιλτον, ο οποίος βραβεύθηκε για τη θεμελιώδη συμβολή του στην Εικασία του Πουανκαρέ (βλ. Δοκίμιο της Επιτροπής Βράβευσης για το 2011 στον διαδικτυακό τόπο: http://www.shawprize.org/). Ο κ. Χριστοδούλου ήταν Κεντρικός Ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών Επιστημόνων στη Σεούλ, το 2014. Το ερευνητικό έργο του Δημήτριου Χριστοδούλου είναι η μελέτη των υπερβολικών μερικών διαφορικών εξισώσεων σε συσχετισμό με τη γενική σχετικότητα και τη μηχανική των ρευστών. Τα κυριότερα έργα του είναι: η μονογραφία, την οποία συνέγραψε από κοινού με τον Σέργκιου Κλάινερμαν, «Παγκόσμια Μη Γραμμική Ευστάθεια του Χώρου Μινκόφσκι», δημοσιευμένη στο Princeton University Press το 1993, η οποία και σχετίζεται με το δοκίμιο «Μη γραμμική φύση βαρύτητας και πειραμάτων βαρυτικών κυμάτων», δημοσιευμένο σε επιστολές του Physical Review το 1991, που περιλαμβάνει το φαινόμενο που έκτοτε αναφέρεται ως «φαινόμενο μνήμης κατά Χριστοδούλου», η μονογραφία του «Δημιουργία κυμάτων κρούσεως σε Τρισδιάστατα Ρευστά», που δημοσιεύτηκε από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2007 και η μονογραφία του «Δημιουργία Μαύρων Τρυπών στη Γενική Σχετικότητα», που εκδόθηκε επίσης από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2009. ΕΔΩ η αυτοβιογραφία του. http://physicsgg.me/2016/08/17/%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%cf%86%ce%b1%cf%84%ce%b7-%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%ae%cf%84%cf%81%ce%b7-%cf%87/

Έλληνας επιστήμονας ρίχνει φως στην τεράστια ποικιλία των ιών στη Γη. Ένας Έλληνας βιολόγος της διασποράς, ο οποίος εργάζεται στο Κοινό Ινστιτούτο Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, ανακάλυψε και «χαρτογράφησε» ένα τεράστιο αριθμό άγνωστων έως τώρα ιών, που υπάρχουν στον πλανήτη μας και η πλειονότητα των οποίων «τρυπώνουν» στα βακτήρια και τα μολύνουν. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Νίκο Κυρπίδη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", μελέτησαν όλες τις βάσεις γενετικών μικροβιακών δεδομένων ανά τον κόσμο και ανακάλυψαν πάνω από 125.000 πλήρη ή αποσπασματικά γονιδιώματα ιών, που περιέχουν συνολικά 2,79 εκατομμύρια πρωτεΐνες. Με τον τρόπο αυτό, πέτυχαν να πολλαπλασιάσουν τον αριθμό των γνωστών γονιδίων ιών, πράγμα που θα βοηθήσει σημαντικά τους επιστήμονες, ιδίως στο πεδίο της συνθετικής βιολογίας. «Είναι η πρώτη φορά που κάποιος έψαξε συστηματικά σε όλα τα ενδιαιτήματα και σε τέτοιο μεγάλο εύρος δεδομένων, για να φέρει στο φως τόσους νέους ιούς. Εξερευνήσαμε γενετικά τους ιούς σε όλα τα οικοσυστήματα», δήλωσε ο κ. Κυρπίδης. «Το 99% των οικογενειών ιών που ανακαλύφθηκαν, δεν σχετίζονται στενά με κανένα ιό που είχε ήδη ‘διαβαστεί΄το DNA του. Αυτό μας παρέχει ένα τεράστιο πλούτο νέων δεδομένων, τα οποία θα μελετηθούν πιο λεπτομερώς μέσα στα επόμενα χρόνια», επεσήμανε και πρόσθεσε: «Υπερδιπλασιάσαμε τον αριθμό των μικροβιακών οικογενειών που ‘φιλοξενούν' ιούς και δημιουργήσαμε τον πρώτο χάρτη παγκόσμιας κατανομής των ιών». Ο αριθμός των μικροβίων στον πλανήτη μας είναι ασύλληπτος (υπολογίζεται στον αριθμό 1 ακολουθούμενο από 30 μηδενικά) και θεωρείται ότι ξεπερνά τα άστρα του γαλαξία μας. Τα περισσότερα παραμένουν άγνωστα και αναξιοποίητα. Το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ διαθέτει ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να ρίξει φως σε αυτή τη μικροβιακή «σκοτεινή ύλη». Ο αριθμός των ιών θεωρείται τουλάχιστον δύο τάξεις μεγέθους μεγαλύτερος από εκείνον των μικροβιακών κυττάρων (βακτηρίων κ.α.). Η κατάσταση περιπλέκεται, επειδή οι ιοί διεισδύουν στα μικρόβια και τα μολύνουν. Μέχρι σήμερα έχει «διαβαστεί» το DNA (έχουν αλληλουχηθεί τα γονιδιώματα) μόνο 2.200 ιών και περίπου 50.000 βακτηρίων, δηλαδή ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου. Η νέα μελέτη -στην οποία συμμετείχε ένας ακόμη Έλληνας επιστήμονας, συνεργάτης του Ν.Κυρπίδη, ο Γιώργος Παυλόπουλος, επίσης ερευνητής του Κοινού Ινστιτούτου Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ- θα βοηθήσει να μελετηθούν περισσότερα γονιδιώματα. Ο Ν.Κυρπίδης σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1988) και πήρε το διδακτορικό του στη Μοριακή Βιολογία και Βιοτεχνολογία από το Πανεπιστήμιο Κρήτης (1996). Από το 2004 εργάζεται στο Joint Genome Institute του αμερικανικού Υπουργείου Ενέργειας στο Σαν Φρανσίσκο, ως ειδικός στη βιοπληροφορική και υπεύθυνος για την ανάπτυξη μιας πλατφόρμας συγκριτικής ανάλυσης των μικροβιακών γονιδιωμάτων. Το 2010 έγινε επικεφαλής του Προγράμματος Μεταγονιδιωματικής και το 2011 του συνδυασμένου Προγράμματος Μικροβιακής Γονιδιωματικής και Μεταγονιδιωματικής. Έχει διάφορα βραβεία στο ενεργητικό του και από το 2014 είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Μικροβιολογίας. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/ellinas_epistimonas_rixnei_fos_stin_terastia_poikilia_ton_ion_sti_gi-64455204/

Οι επιστήμονες στο CERN κάνουν ανθρωποθυσίες... με χιούμορ 19χρονων. Σε μία σχετικά περίτεχνη πλάκα -που, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεχειλώθηκε όσο δεν πήγαινε από το «υποψιασμένο» Διαδίκτυο- επιστήμονες στο ερευνητικό κέντρο CERN έστησαν μία παρωδία... «ανθρωποθυσίας» μπροστά στο άγαλμα του θεού Σίβα στις εγκαταστάσεις. Η νυχτερινή «τελετή» καταγράφηκε σε βίντεο δήθεν κρυφής κάμερας και τελικά η διοίκηση του CERN άνοιξε έρευνα -επειδή δεν βρήκε και τόσο αστείο το ότι κάποιος μπορεί να γυρίζει ό,τι βίντεο θέλει για να ανεβάσει στο YouTube. Το βίντεο είχε αρχίσει να διαδίδεται στο τέλος της περασμένης εβδομάδας. Τις εικόνες τις τραβάει κάποιος από το παράθυρο γραφείου που βλέπει στον υπαίθριο χώρο με άγαλμα του θεού Σίβα (το άγαλμα είναι δώρο της κυβέρνησης της Ινδίας στο CERN). Στο νυχτερινό βίντεο, οκτώ άτομα ντυμένα με μαύρες κουκούλες συγκεντρώνονται μπροστά από το άγαλμα όπου και φέρνουν το θύμα της ανθρωποθυσίας (που είναι, τι άλλο, μία νεαρή στα λευκά). Η κοπέλα υποτίθεται ότι μαχαιρώνεται και ο άνδρας που τραβά το βίντεο αφήνει -σχεδόν πειστικά- να φανεί πόσο σοκαρισμένος είναι, βρίζοντας και τρέχοντας να φύγει ενώ η κάμερα κουνιέται. Το CERN δεν βρήκε την πλάκα τόσο αστεία επειδή σήμαινε ότι οι ανοικτοί του χώροι μπορούν, τελικά, να γίνουν εύκολα σκηνικό για όποιον έχει άδεια να μπει στις εγκαταστάσεις. Αναγκαστικά, αυτό εγείρει ερωτηματικά για την ασφάλειά του. «Οι σκηνές γυρίστηκαν στις εγκαταστάσεις μας χωρίς επίσης άδεια ή γνώση μας» ανέφερε εκπρόσωπος του CERN στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων. «Το CERN δεν εγκρίνει τέτοιου είδους αστεία που μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις για την επιστημονική φύση του έργου μας» ανέφερε. Η διοίκηση ξεκίνησε «έρευνα που θα γίνει εσωτερικά», ανέφερε, ενώ από την πλευρά της η αστυνομία της Γενεύης ανέφερε πως είναι μεν ενήμερη αλλά δεν της ζητήθηκε να συμμετέχει στην έρευνα. https://www.youtube.com/watch?v=BdrPR_9g9s0#t=49 http://news.in.gr/perierga/article/?aid=1500096129

Η Κίνα πρωτοπορεί με την εκτόξευση κβαντικού δορυφόρου. Υπήρξε κινέζος φιλόσοφος ονόματι Micius. Στον 5ο αιώνα π.Χ. έζησε ο κινέζος φιλόσοφος Mozi ή Mo-Τi ή Mo-tzu, που στα λατινικά αναφέρεται ως Micius και υπήρξε ο ιδρυτής της φιλοσοφικής σχολής του Μοϊσμού, κόντρα στον Κομφουκιανισμό και τον Ταοϊσμό. Επιπλέον, ο Mozi (ή Micius) είχε διατυπώσει και εφαρμόσει πρωτότυπες επιστημονικές ιδέες. Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς ο Mozi είχε διατυπώσει τον 1ο νόμο του Νεύτωνα με την ακόλουθη φράση: «η διακοπή της κίνησης οφείλεται σε μια αντίθετη δύναμη … αν δεν υπάρχει αντιτιθέμενη δύναμη … η κίνηση δεν σταματάει ποτέ. Κι αυτό αληθεύει όπως το ότι ένα βόδι δεν είναι άλογο.» Οι κινέζοι θεωρούν επίσης ότι ο Micius ήταν ο πρώτος στην ανθρώπινη ιστορία που πραγματοποίησε οπτικά πειράματα και σ’ αυτόν αποδίδεται η αρχή λειτουργίας του σκοτεινού θαλάμου , τον οποίο αποκαλούσε «θέση συλλογής» και «κλειδωμένο δωμάτιο θησαυρού». Γιατί ασχολούμαστε με τον κινέζο φιλόσοφο Mozi ή Micius; Διότι αυτό ήθελαν να πετύχουν (και το πέτυχαν) οι κινέζοι επιστήμονες δίνοντας το παρατσούκλι Micious στον δορυφόρο που εκτόξευσαν σήμερα το πρωί. Το επίσημο όνομα του δορυφόρου είναι QUESS (Quantum Experiments at Space Scale), και αναφέρεται επίσης ως «κβαντικός δορυφόρος» Η Κίνα λοιπόν εκτόξευσε σήμερα έναν κανονικό δορυφόρο που θα μπει σε τροχιά, σε ύψος περίπου 500 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη. Σύμφωνα με το επίσημο όνομα της αποστολής «Quantum Experiments at Space Scale», θα πραγματοποιήσει κβαντικά πειράματα ενώ θα βρίσκεται στο διάστημα, σε τροχιά γύρω από τη Γη. Εξού και η ονομασία «κβαντικός δορυφόρος» . Το σκάφος των 100 εκατομμυρίων δολαρίων ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη δικτύων που προσφέρουν απαραβίαστη κρυπτογράφηση. Ένας από τους στόχους του δορυφόρου είναι η δημιουργία «απαραβίαστων» επικοινωνιών από χάκερ. Και σ’ αυτό συμβάλλει η κβαντομηχανική. Η κβαντική θεωρία μας δείχνει τον δρόμο του πώς να επικοινωνούμε μεταξύ μας με την βεβαιότητα ότι κανείς δεν μας παρακολουθεί, ότι κανείς δεν κρυφακούει. Όταν χρησιμοποιούμε ένα κβαντικό – και όχι ένα κλασικό – κανάλι επικοινωνίας, δεν υπάρχει τρόπος να μας «ακούσει» κανείς παρά μόνο αν «μετρήσει» τα qubits που ανταλλάσσονται, αλλά τότε θα καταστρέψει την κβαντική κατάστασή τους και θα γίνει σίγουρα αντιληπτός. Η ασφάλεια της κβαντικής επικοινωνίας βασίζεται στην βασικότερη αρχή της κβαντομηχανικής: στο γεγονός ότι η κυματοσυνάρτηση ενός κβαντικού συστήματος που υφίσταται μέτρηση καταρρέει. Η παρακολούθηση ενός κβαντικού συστήματος ισοδυναμεί με μέτρηση και θα προκαλέσει την κατάρρευσή του. Σε αντίθεση με την κλασική φυσική όπου η παρακολούθηση χωρίς ίχνη είναι δυνατή, στις κβαντικές επικοινωνίες η κατασκοπία όχι μόνο αφήνει ίχνη αλλά προκαλεί κάτι πολύ χειρότερο την «καταστροφή» του κβαντικού μηνύματος και την αποκάλυψη της κατασκοπίας. Η κβαντομηχανική δεν αφήνει περιθώριο για κοριούς. Η μετάδοση κβαντικών πληροφοριών προς το παρόν δεν είναι εφικτή σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 500 χιλιομέτρων και με τον δορυφόρο Micius, οι κινέζοι επιστήμονες σκοπεύουν τώρα να σπάσουν αυτό το ρεκόρ. Αρχικά, ο δορυφόρος θα λειτουργήσει ως αναμεταδότης για την αποστολή κβαντικών μηνυμάτων ανάμεσα στο Πεκίνο και ένα εργαστήριο που βρίσκεται στο Ουρούμτσι (γνωστή ως η πόλη η οποία απέχει περισσότερο από τη θάλασσα, περίπου 2.500 χιλιόμετρα.) Κατά την διάρκεια της διετούς αποστολής QUESS, οι κινέζοι ερευνητές θα πειραματιστούν επίσης και με την κβαντική τηλεμεταφορά φωτονίων σε έναν επίγειο σταθμό στο Θιβέτ. Το δύσκολο έργο του δορυφόρου θα είναι καθώς κινείται να στοχεύσει με ακρίβεια σε ένα σημείο της επιφάνειας της Γης, ώστε να γίνει με απόλυτη ακρίβεια η μετάδοση φωτονίων μεταξύ πομπού και δέκτη. Σύμφωνα με τον Wang Jianyu, επικεφαλής του προγράμματος QUESS, είναι σαν να ρίχνεις κέρμα από αεροπλάνο σε ύψος 100 χιλιομέτρων και το κέρμα να μπαίνει στη σχισμή ενός μικρού κουμπαρά που βρίσκεται στο έδαφος! Η Κίνα λοιπόν, με τον δορυφόρο Micius, βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τη δύση όσον αφορά τις κβαντικές επικοινωνίες στο διάστημα. Ο Άλμπερτ Άινσταϊν είχε απορρίψει την ύπαρξη του φαινομένου, αφού δεν μπορούσε να αποδεχθεί ότι το ένα σωματίδιο επηρεάζει ακαριαία το άλλο, πιο γρήγορα κι από την ταχύτητα του φωτός. Κι όμως, τα πεπλεγμένα σωματίδια έχουν αποδειχθεί πραγματικά και μπορούν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν ως κρυπτογραφικά κλειδιά: το ένα σωματίδιο πηγαίνει στον αποστολέα του μηνύματος και το άλλο στον παραλήπτη, έτσι ώστε μόνο αυτοί να μπορούν να διαβάσουν το μήνυμα. Μέχρι πρόσφατα, ΗΠΑ και Ευρώπη βρίσκονταν στην πρωτοπορία των κβαντικών επικοινωνιών, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η Κίνα δείχνει να καλύπτει τον χαμένο δρόμο. Εκτός από τον κβαντικό δορυφόρο, η χώρα έχει σχέδια και για την ανάπτυξη μιας κβαντικής σύνδεσης ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Σαγκάη, η οποία θα χρησιμοποιείται από τράπεζες και κυβερνητικές υπηρεσίες. Βίντεο σχετικό με την εκτόξευση του «κβαντικού δορυφόρου» : http://physicsgg.me/2016/08/16/%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%af-%ce%ba%ce%b2%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8e%ce%bd-%ce%b4%ce%bf%cf%81%cf%85%cf%86%cf%8c%cf%81%cf%89%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%ad%ce%b6%cf%89%ce%bd/

Πετυχημένη δοκιμή του συστήματος που θα… αρπάζει διαστημικούς βράχους. Το 2010 από τον Λευκό Οίκο διέρρευσε ότι ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έγινε αποδέκτης μιας πρότασης βγαλμένης από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Αφορούσε την «απαγωγή» ενός αστεροειδή και τη μεταφορά του στη γειτονιά μας ώστε να μετατραπεί σε πεδίο εκπαίδευσης αστροναυτών και ειδικά εκείνων που θα κάνουν το επικό ταξίδι στον Αρη. Πριν από ένα χρόνο η NASA ανακοίνωσε ότι αποφάσισε την υλοποίηση της φιλόδοξης αποστολής και σήμερα έδωσε στη δημοσιότητα εικόνες και στοιχεία από τις δοκιμές του μηχανισμού που θα… αρπάξει τον αστεροειδή. Η αρπαγή Η αποστολή έλαβε την ονομασία ARM (Asteroid Redirect Mission) και αποτελεί ένα σύνθετο, γεμάτο επιστημονικές προκλήσεις, εγχείρημα. Θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα νέο, ειδικά σχεδιασμένο ρομποτικό όχημα που θα μπορεί να κυνηγήσει και να πλησιάσει έναν αστεροειδή αλλά και ένας μηχανισμός που θα εγκλωβίσει τον διαστημικό βράχο. Το δεύτερο σκέλος της αποστολής θα είναι εξίσου δύσκολο και περίπλοκο αφού θα πρέπει το σκάφος να μεταφέρει τον αστεροειδή σε μια περιοχή κοντά στη Σελήνη και να τον θέσει σε τροχιά γύρω από τον φυσικό μας δορυφόρο. Αν ολοκληρωθεί με επιτυχία το εγχείρημα, ο αστεροειδής θα είναι έτοιμος να υποδεχτεί επανδρωμένες αποστολές στις οποίες οι αστροναύτες θα εκπαιδεύονται στο πώς να προσεγγίζουν ένα διαστημικό σώμα, πώς να κινούνται πάνω σε αυτό κλπ. Στόχος της εκπαίδευσης είναι να αποκτήσουν οι αστροναύτες εμπειρίες που θα τους φανούν χρήσιμες σε μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη. Η αποστολή Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της NASA, το σκάφος που θα προσπαθήσει να… απαγάγει έναν αστεροειδή θα ξεκινήσει το ταξίδι του τον Δεκέμβριο του 2020 και, αν όλα πάνε καλά, πέντε χρόνια αργότερα ο αστεροειδής θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη περιμένοντας τους πρώτους αστροναύτες να τον επισκεφτούν. Το κόστος της αποστολής υπολογίζεται στα 1,25 δισ. δολάρια χωρίς να υπολογίζεται σε αυτό το κόστος της διαδικασίας της εκτόξευσης. Η NASA έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί μια λίστα υποψηφίων προς... αρπαγή αστεροειδών. Αυτό που βρίσκεται ακόμη υπό μελέτη από εκείνους που ασχολούνται με την αποστολή ARM είναι αν θα γίνει προσπάθεια «σύλληψης» ενός μικρού αστεροειδή ή αν το σκάφος θα πλησιάσει έναν μεγάλο αστεροειδή και θα προσπαθήσει να αποσπάσει κάποιο κομμάτι του. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=822095

Ελληνική σφραγίδα στα μαθηματικά του 21ου αιώνα. Για ένα άγνωστο για το ευρύ κοινό αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον τομέα των μαθηματικών διοργανώθηκε μεγάλο διεθνές συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία. Η λεγόμενη Θεωρία των Κόμβων αφορά ανώτερα μαθηματικά με πολλές και πολυδιάστατες εφαρμογές. Στο συνέδριο κεντρικό ρόλο είχαν έλληνες επιστήμονες που παρουσίασαν νέες ιδέες και εφαρμογές στον περίπλοκο κόσμο των μαθηματικών κόμβων. Το συνέδριο Το Συνέδριο “Knots in Hellas 2016” έλαβε χώρα στην Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία στην Αρχαία Ολυμπία (ΔΟΑ) από 17 έως 23 Ιουλίου 2016. Διοργανώθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) με την συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας. Είχε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρίας, του National Science Foundation (NSF) των ΗΠΑ, του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, του Δήμου Ζαχάρως, του ΕΒΕΑ κ.ά. Τέλεσε δε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Πολιτισμού. Το Συνέδριο εστίασε επιστημονικά στον κλάδο των Μαθηματικών “Θεωρία Κόμβων, Τοπολογία Χαμηλών Διαστάσεων και Εφαρμογές”. Συμμετείχαν δε περί τους 140 διεθνείς ερευνητές από 25 χώρες, από διδακτορικούς φοιτητές μέχρι τους πιο έμπειρους ερευνητές. Το πρόγραμμα του Συνεδρίου περιλάμβανε κεντρικές εισηγήσεις από κορυφαίους επιστήμονες, συνεδρίες ανακοινώσεων έρευνας αιχμής και παρουσιάσεις επιστημονικών posters. Παρουσιάστηκαν συνολικά 94 ερευνητικές ομιλίες από μαθηματικούς, φυσικούς και μοριακούς βιολόγους, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων σχετικών με την Θεωρία Κόμβων και την Τοπολογία Χαμηλών Διαστάσεων και δίνοντας έμφαση, πέρα από τις θεωρητικές επιστημονικές περιοχές, στις σημαντικές εφαρμογές σε άλλες επιστήμες, όπως Φυσική, Χημεία, Βιολογία και Ιατρική. Συγκεκριμένα, το Συνέδριο εστίασε σε τοπολογικές αναλλοίωτες κόμβων και κρίκων, ομάδες πλεξίδων, τοπολογικές θεωρίες κβαντικού πεδίου, πρότυπα skein και άλγεβρες κόμβων, σε ομολογίες quandles, σε υπερβολικούς κόμβους και γεωμετρικές δομές των τρισδιάστατων πολλαπλοτήτων, στην τοπολογική χειρουργική, σε φυσικούς κόμβους και στις εφαρμογές τους σε ροές υγρών, στην αστροφυσική, σε πολυμερή και βιοφυσική, στους μηχανισμούς DNA και στη δομή και λειτουργία των πρωτεϊνών. Περισσοτερα: http://www.tovima.gr/science/mathematics-computers/article/?aid=822267

Η διάρκεια της ημέρας. Πρέπει να ομολογήσω ότι το καλύτερο μέρος μιας διάλεξης είναι η περίοδος των ερωτήσεων στο τέλος της ομιλίας. Σε μια πρόσφατη, λοιπόν, ομιλία ένας νεαρός ακροατής μού έκανε την εξής ερώτηση: «Ο χρόνος περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της είχε πάντοτε διάρκεια 24 ωρών, κι αν όχι, ποια ήταν η διάρκεια της ημέρας στο παρελθόν;». Η απάντηση, φυσικά, δεν είναι τόσο εύκολη όσο θα νόμιζε κάποιος! Παρ’ όλα αυτά η απόσταση της Σελήνης από τη Γη είναι το βασικότερο ίσως στοιχείο στον υπολογισμό των παλιρροιακών δυνάμεων που εφαρμόζονται πάνω στη Γη από τη Σελήνη και ως εκ τούτου η ύπαρξη της Σελήνης γύρω από τον πλανήτη μας παίζει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο στην απάντηση που ζητάμε. Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μας προσδιορίζει την ακριβή απόσταση του φυσικού μας δορυφόρου γύρω από τη Γη στο διάβα των χιλιετιών αν και γνωρίζουμε ότι η μέση απόστασή της σήμερα συνεχώς μεγαλώνει κατά 3,82 εκατοστά κάθε 100 χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι στο παρελθόν η Σελήνη πρέπει να βρισκόταν πολύ πλησιέστερα στη Γη απ’ ό,τι είναι σήμερα. Τα σύγχρονα στοιχεία μας λένε, επίσης, ότι οι παλιρροιακές δυνάμεις της Σελήνης πάνω στα νερά των ωκεανών προκαλούν τριβές που μειώνουν σήμερα την περιστροφή της Γης κατά 0,0016 του δευτερολέπτου κάθε αιώνα. Φυσικά δεν είναι αρκετό να βασιστούμε στις παλιρροιακές μόνο τριβές. Ετσι οι διάφοροι υπολογισμοί που έχουν γίνει μέχρι τώρα και οι οποίοι βασίζονται στις έρευνες για τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών, το ύψος της θαλάσσιας στάθμης, των γεωλογικών στρωμάτων, των κοραλλιών και άλλων απολιθωμάτων σε διάφορες περιοχές της Γης και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, μας βοήθησαν στη διαμόρφωση ενός αρκετά ενδιαφέροντος σεναρίου σχετικά με την απόσταση της Σελήνης από τον πλανήτη μας και τη διάρκεια της ημέρας στη Γη στο πέρασμα των γεωλογικών εποχών. Οι μετρήσεις αυτές περιορίζονται τα τελευταία μόνο 900 εκατομμύρια χρόνια, περίπου την ίδια περίοδο που οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί έκαναν την εμφάνισή τους στους ωκεανούς της Γης. Την εποχή εκείνη η διάρκεια της ημέρας πρέπει να ήταν περίπου 18 ώρες. Για 300 εκατομμύρια χρόνια η περιστροφή της Γης συνεχώς ελαττωνόταν μέχρις ότου, λίγο πριν από τη μεγάλη ανάπτυξη των διαφόρων ειδών ζωής στη διάρκεια της «Κάμβριας Εκρηξης» (πριν από 545-505 εκατομμύρια χρόνια), η διάρκεια της ημέρας είχε φτάσει τις 20,67 ώρες. Στις αρχές της Ορδοβίκιας περιόδου (πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια) στις θάλασσες και στους ωκεανούς της Γης υπήρχε μια μεγάλη ποικιλία ειδών ζωής μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν οι τριλοβίτες, τα κοράλλια και ορισμένα πρωτόγονα είδη ψαριών. Την ίδια εκείνη περίοδο τα πρώτα φυτά μετακινήθηκαν και κάλυψαν για πρώτη φορά την επιφάνεια της ξηράς. Την εποχή εκείνη μια πλήρης περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της διαρκούσε 21,28 ώρες. Υστερα από 100 εκατομμύρια χρόνια, στη διάρκεια της Δεβόνιας περιόδου (πριν από 420-350 εκατομμύρια χρόνια) τα φυτά δεν είχαν μεγαλύτερο ύψος του ενός μέτρου, ενώ προς τα τέλη της είχαν εμφανιστεί επίσης οι φτέρες, τα πρώτα δέντρα και τα πρώτα δάση. Επίσης είχαν αρχίσει να εμφανίζονται και τα πρώτα άπτερα έντομα, ενώ στις θάλασσες υπήρχαν τα εχινόδερμα, οι αμμωνίτες και πολλά νέα είδη ψαριών. Σ’ αυτό το σκηνικό, λοιπόν, πριν από 370 εκατομμύρια χρόνια η ημέρα είχε διάρκεια 22 ωρών. Τα χρόνια πέρασαν και πάνω στον πλανήτη μας οι ήπειροι είχαν αρχίσει να ενώνονται σε μιαν υπερήπειρο, που ονομάστηκε Παγγαία. Την περίοδο εκείνη (πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια), στην ξηρά είχε ξεκινήσει ήδη η περίοδος που είναι γνωστή ως «Εποχή των Δεινοσαύρων» και τα δάση με τις φτέρες είχαν αρχίσει να αντικαθίστανται από τα πρώτα κωνοφόρα. Πριν από 245 εκατομμύρια χρόνια, λοιπόν, η διάρκεια της ημέρας είχε μεγαλώσει και ήταν 22,71 ώρες. Επί 100 εκατομμύρια χρόνια οι δεινόσαυροι ήταν η πιο πολυποίκιλη και πολύπλοκη μορφή ζωής. Στα μέσα λοιπόν εκείνης της περιόδου, πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια, η διάρκεια της ημέρας ήταν κατά μία μόνον ώρα μικρότερη της σημερινής. Πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια οι διάφορες τεκτονικές πλάκες είχαν μετακινηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ήπειροι είχαν πάρει σχεδόν τη μορφή που έχουν σήμερα. Εκτός όμως από την αργή αυτή δραστηριότητα και άλλες δυνάμεις επιδρούσαν καταλυτικά στην όλη εξελικτική πορεία των κατοίκων της Γης. Ο θάνατος των δεινοσαύρων ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ενός αστεροειδούς 15 χιλιομέτρων με τη Γη. Πάνω από το 70% όλων των ειδών ζωής του πλανήτη μας καταδικάστηκε τότε σε μαζικό αφανισμό, ενώ όλα τα είδη ζωής που βλέπουμε σήμερα γύρω μας είναι οι απόγονοι όσων επιβίωσαν από τη σύγκρουση εκείνη, όταν η διάρκεια της ημέρας ήταν 23,63 ώρες. Κι έτσι 65 εκατομμύρια χρόνια αργότερα η Γη μας χρειάζεται σήμερα 24 ώρες για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της. *Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. http://physicsgg.me/2016/08/16/%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%ac%cf%81%ce%ba%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b1%cf%82/

170 χρόνια Αστεροσκοπείο: γεφυρώνοντας τον μικρόκοσμο με το σύμπαν. Μουσικά ξεκινάει η νέα χρονιά για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 170 χρόνια από την ίδρυση του επιστημονικού οργανισμού. Η αρχή γίνεται με τη συναυλία του πιανίστα και συνθέτη Ανδρέα Κατερινόπουλου (2/9) στον Λόφο των Νυμφών και τη μουσική παράσταση «7 Ellements» με προσωπικές του συνθέσεις και παράλληλη προβολή βίντεο. Για τη βραδιά που θα σηματοδοτήσει τις φθινοπωρινές εκδηλώσεις του Αστεροσκοπείου το ιστορικό τηλεσκόπιο «Δωρίδη» που κατασκευάστηκε το 1902 και πήρε το όνομα του δωρητή του θα είναι ανοιχτό για το κοινό, το οποίο θα μπορεί να παρατηρεί ελεύθερα τον έναστρο ουρανό. Ως προπομπός της Βραδιάς του Ερευνητή (30/9) θα λειτουργήσει η μουσική εκδήλωση του Αστεροσκοπείου με το μουσικό συγκρότημα του ΕΑΑ (17/9), ενώ παράλληλα οι θεατές θα μπορούν να ακούσουν τη «μουσική» του Διαστήματος μέσω μιας εφαρμογής που ανέπτυξε η αστροφυσικός Φιόρη Μεταλληνού σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. «Πρόκειται για συνθέσεις σύγχρονης μουσικής με την “ηχοποίηση” των σημάτων που λαμβάνουμε από δορυφόρους, μαγνητικές καταιγίδες, το πολικό σέλας. Η ιδέα είναι να γεφυρώσουμε τον καθημερινό μας μικρόκοσμο με τον μακρόκοσμο του σύμπαντος, τη μουσική με την αστρονομία», τονίζει η κ. Μεταλληνού. Για όλο τον Σεπτέμβριο θα διοργανώνονται από το Αστεροσκοπείο ημίωρες απογευματινές ξεναγήσεις για το κοινό τις ημέρες Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο, ενώ θα συνεχιστούν το φθινόπωρο οι θεματικές βραδιές με ομιλίες και διαλέξεις από αστρονόμους, φιλοσόφους και καλλιτέχνες. Κανονικά θα συνεχιστούν οι επισκέψεις σχολείων και το κυριακάτικο παιδικό παιχνίδι «Στα χνάρια του χαμένου τηλεσκοπίου». Πολυτελής τόμος Μέσα σε οκτώ κεφάλαια με ιστορικά ντοκουμέντα και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, όπως την ξενάγηση του Ρώσου κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, παρουσιάζεται η ιστορία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στην επετειακή έκδοση για τα 170 χρόνια λειτουργίας του. Ο τόμος, ο οποίος διατίθεται από το Αστεροσκοπείο, καταγράφει τα γεγονότα που οδήγησαν στην ίδρυση και στην ανάπτυξη του αρχαιότερου επιστημονικού ιδρύματος της χώρας, το οποίο συνδέθηκε με την ακριβή «ώρα Ελλάδος» για περισσότερο από έναν αιώνα. http://www.kathimerini.gr/871237/article/politismos/polh/170-xronia-asteroskopeio-gefyrwnontas-ton-mikrokosmo-me-to-sympan

ISS-49/50 Το TPK "MS-02 Σογιούζ» με το πλήρωμα των κοσμοναυτών της Roscosmos Σεργκέι Ryzhikov, Αντρέι Borisenko και τον αστροναύτη της NASA Robert Shane Kimbrough θα μπει σε τροχιά το Σεπτέμβριο. Το πλήρωμα ασφαλείας με τους κοσμοναύτες Αλεξάντερ Misurkin και Νικολάι Tikhonov και τον αστροναύτη Mark Vanden High. http://www.roscosmos.ru/22534/ Νέα προσνήωση πυραύλου σε υψηλή ταχύτητα από την SpaceX. Με επιτυχία πραγματοποίησε νέα προσνήωση πυραύλου η SpaceX, που κατάφερε για άλλη μια φορά να επιστρέψει σε πλωτή πλατφόρμα το πρώτο επίπεδο ενός πυραύλου Falcon 9. Επιστρέφοντας από την επιτυχή εκτόξευση ενός ιαπωνικού τηλεπικοινωνιακού δορυφόρου, ο πύραυλος προσνηώθηκε στην επανδρωμένη πλατφόρμα «Of Course I Still Love You» στον Ατλαντικό, στα ανοιχτά της Φλόριντα, αργά το Σάββατο. Όπως αναφέρει το Gizmag, ο πύραυλος εκτοξεύτηκε από το Space Launch Complex 40 στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ, μεταφέροντας έναν γεωσύγχρονο δορυφόρο τηλεπικοινωνιών για την ιαπωνική SKY Perfect. Ο πύραυλος έθεσε τον δορυφόρο σε γεωστατική τροχιά (GTO- Geostationary Transfer Orbit) χρησιμοποιώντας τους εννιά κινητήρες Merlin 1B του. Μετά την απελευθέρωση του δορυφόρου, ο πύραυλος, επιστρέφοντας, προέβη σε μια σειρά ενεργοποιήσεων του κινητήρα για να επιβραδύνει από την πολλαπλάσια του ήχου ταχύτητα όπου βρισκόταν και να αλλάξει την πορεία του ώστε να προσνηωθεί στην πλατφόρμα. Η SpaceX σημειώνει πως η προσνήωση στην πλατφόρμα ήταν η μόνη επιλογή, επειδή η υψηλή ταχύτητα καθιστούσε αδύνατη την επιστροφή στο Κανάβεραλ. Ο πύραυλος κατέβηκε σχεδόν στο κέντρο του στόχου που είχε οριστεί και ήταν η πρώτη επιτυχής επιστροφή μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια στις 15 Ιουνίου. http://www.naftemporiki.gr/story/1137668/nea-prosniosi-puraulou-se-upsili-taxutita-apo-tin-spacex

Περίεργοι σχηματισμοί βράχων στον Άρη. Η φωτογραφία λήφθηκε στις 12/8/2016 (Sol 1428) από την κάμερα (ChemCam) του διαστημικού ρόβερ της NASA, Curiosity. Το Curiosity εξερευνά την επιφάνεια του Άρη από τον Αύγουστο του 2012. http://physicsgg.me/2016/08/13/%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%af%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%bf%ce%b9-%cf%83%cf%87%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%ce%af-%ce%b2%cf%81%ce%ac%cf%87%cf%89%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ac%cf%81/

Είναι τα αξιόνια σωματίδια της σκοτεινής ύλης; H απάντηση προς το παρόν είναι «μάλλον όχι» Τα αξιόνια ή σωματίδια σαν τα αξιόνια [ALP=axionlike-particles] προβλέπονται από διάφορες προταθείσες θεωρίες που επιχειρούν την επέκταση του Καθιερωμένου Προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων. Αν τα σωματίδια αυτά παράχθηκαν στο πρώιμο σύμπαν τότε θα μπορούσαν να ευθύνονται για το σύνολο ή για ένα σημαντικό κλάσμα της ψυχρής σκοτεινής ύλης. Εφόσον ισχύει κάτι τέτοιο, τότε τα ALP θα μπορούσαν να ανιχνευθούν διαμέσου της σύζευξής τους με φωτόνια μέσα σε μαγνητικά πεδία. Οι αλληλεπιδράσεις φωτονίων-ALP πρέπει να αφήνουν αποτυπώματα στο φάσμα των ακτίνων γ, με την προϋπόθεση ότι η μάζα των ALP να είναι αρκετά μικρή, mα<μeV. Πάνω από μια κρίσιμη ενέργεια Ecrit η αλληλεπίδραση φωτονίων-ALP γίνεται μέγιστη, μειώνοντας την ροή των φωτονίων. Στην ενέργεια αυτή εμφανίζονται φασματικές ανωμαλίες που εξαρτώνται από την ένταση και την μορφολογία του μαγνητικού πεδίου. Η ερευνητική ομάδα των Manuel Meyer et al [search for Spectral Irregularities due to Photon–Axionlike-Particle Oscillations with the Fermi Large Area Telescope] έψαξε για παραμόρφωση του φάσματος των ακτίνων γ που εκπέμπονται από τον γαλαξία NGC 1275, κάτι που θα επιβεβαίωνε την ύπαρξη των αξιονίων. Το φάσμα των ακτίνων γ ανιχνεύθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi και δυστυχώς η ανάλυσή του δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξη αυτών των εξωτικών σωματιδίων, τουλάχιστον στο εύρος των μαζών 0.5 < mα <5 neV. Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες της εν λόγω έρευνας, καθώς επίσης και για τα αρνητικά αποτελέσματα δυο άλλων μελετών που αναζητούσαν στα δεδoμένα του Fermi, άλλα υποψήφια σωματίδια για την σκοτεινή ύλη, τα επονομαζόμενα WIMPs (Weakly Interacting Massive Particles) http://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/nasas-fermi-mission-expands-its-search-for-dark-matter/ http://physicsgg.me/2016/08/14/%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%b1-%ce%b1%ce%be%ce%b9%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%cf%83%cf%89%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%af%ce%b4%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%84%ce%b5%ce%b9/

Το δικό της CERN ετοιμάζει η Κίνα: Δύο φορές σε μέγεθος και 7 φορές ισχυρότερο. Η Κίνα ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει να φτιάχνει τον μεγαλύτερο επιταχυντή σωματιδίων του κόσμου μέχρι το 2020, όπως αναφέρουν τα μέσα ενημέρωσης της χώρας. Ο στόχος είναι η καλύτερη κατανόηση του σωματιδίου του Higgs, η ανακάλυψη νέων σωματιδίων και η περαιτέρω κατανόηση των βασικών αρχών της φυσικής. Προς το παρόν ο μεγαλύτερος επιταχυντής είναι ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων (LHC) στο CERN της Ελβετίας. Με διάμετρο που φτάνει τα 27 χιλιόμετρα, ο LHC είναι η πιο περίπλοκη πειραματική εγκατάσταση που χτίστηκε ποτέ, αλλά και το μεγαλύτερο μηχάνημα του κόσμου. Ο επιταχυντής του CERN απέδειξε την ύπαρξη του μποζονίου του Higgs το 2012, επιβεβαιώνοντας τον προτεινόμενο μηχανισμό για το πως αποκτούν μάζα τα υποατομικά σωματίδια.Το 2013 ο επιταχυντής έκλεισε για αναβάθμιση και το 2015 ξανάνοιξε και είναι πλέον λειτουργικός και δύο φορές πιο ισχυρός. Η Κίνα ωστόσο σχεδιάζει να χτίσει ένα μηχάνημα που θα είναι δύο φόρες μεγαλύτερο σε μέγεθος και εφτά φορές πιο ισχυρό σε σχέση με τον LHC. Το τελικό σχέδιο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2016, σύμφωνα με τον Wang Yiganf, διευθυντή του ινστιτούτου φυσικής υψηλών ενεργειών της Κινεζικής ακαδημίας επιστημών. «Ο LHC χτυπάει σιγά σιγά τα όρια του από επίπεδα ενέργειας,» είπε ο Wang στην China Daily. «Από ότι φαίνεται μοιάζει απίθανο να αυξηθούν σημαντικά τα όρια αυτά στην υπάρχουσα εγκατάσταση.» «Αυτό θα είναι ένα μηχάνημα από το κόσμο για το κόσμο, όχι απλά μια κινέζικη κατασκευή.» πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι φυσικοί από όλο το κόσμο ταξίδεψαν στη Κίνα για να βοηθήσουν με το πρότζεκτ και ότι το αρχικό σχέδιο εξετάστηκε και ελέγχθηκε από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων. Αυτό ο προτεινόμενος σούπερ επιταχυντής λοιπόν, που ακόμα δεν έχει υπολογιστεί το πότε αναμένεται να τελειώσει, είναι προγραμματισμένος να χτιστεί στο Qinhuangdao, μια πόλη 270 χιλιόμετρα ανατολικά του Πεκίνου. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει εξελιχθεί σε ένα μεγάλο τεχνολογικό κόμβο τα τελευταία χρόνια και είναι ιδιαίτερα σταθερή γεωλογικά, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ένα τόσο περίπλοκο μηχάνημα όπως ένας επιταχυντής σωματιδίων. http://www.pronews.gr/portal/20160813/genika/epistimes/27120/diko-tis-cern-etoimazei-i-kina-dyo-fores-se-megethos-kai-7-fores MoEDAL: κυνηγώντας μαγνητικά μονόπολα στο CERN. Το πείραμα MoEDAL (Monopole & Exotics Detector at the LHC) έχει σχεδιαστεί ειδικά για να ανιχνεύσει μαγνητικά μονόπολα. Τα μαγνητικά μονόπολα, αν υπάρχουν, πιστεύεται ότι θα έχουν μεγάλη μάζα. Καθώς όμως στον LHC πραγματοποιούνται συγκρούσεις με πρωτοφανή ενέργεια οι φυσικοί θεωρούν ότι θα μπορούσαν να σχηματιστούν τέτοια σωματίδια και να παρατηρηθούν από τον μεγάλο ανιχνευτή MoEDAL, που έχει εγκατασταθεί κοντά στο πείραμα LHCb. Η παρουσία των μαγνητικών μονοπόλων θα μπορούσε να εκδηλωθεί εξαιτίας του «μαγνητικού φορτίου» τους και του ισχυρού ιονισμού που θα μπορούσαν να προκαλέσουν – περίπου 4700 φορές μεγαλύτερος από τα πρωτόνια. Ταυτόχρονα, πέραν του ιονισμού, ένα παγιδευμένο μονόπολο στον MoEDAL θα έδινε σήμα και σε ένα μαγνητόμετρο που καταγράφει την ύπαρξη μαγνητικού πεδίου. Το πείραμα MoEDAL δεν ανίχνευσε προς το παρόν μαγνητικό μονόπολο, κατάφερε όμως να μικρύνει το «παράθυρο» αναζήτησης των μαγνητικών μονοπόλων, σύμφωνα με την πρώτη δημοσίευση της επιστημονικής ομάδας του στην Journal of High Energy Physics: «Search for magnetic monopoles with the MoEDAL prototype trapping detector in 8 TeV proton-proton». Μεταξύ των ερευνητών του πειράματος MoEDAL βρίσκει κανείς τους: Νίκο Μαυρόματο και Μαρία Σακελλαριάδου από το King’s College στο Λονδίνο και την Βασιλική Μήτσου από το Πανεπιστήμιο της Βαλένθια. H πρώτη (πιθανή) και μοναδική (!) μέχρι σήμερα καταγραφή μαγνητικού μονοπόλου αναφέρθηκε το 1982 από τον Blas Cabrera και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Physical Review Letters με τίτλο, «First Results from a Superconductive Detector for Moving Magnetic Monopoles», Phys. Rev. Lett. 48, 1378–1381 (1982). http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.48.1378 Μπορείτε να διαβάσετε για το μονόπολο που είδε ο μόνο ο Blas Cabrera, αλλά και το «γιατί να υπάρχουν μαγνητικά μονόπολα» στην παλαιότερη ανάρτηση με τίτλο: «Το μαγνητικό μονόπολο του Αγίου Βαλεντίνου» https://physicsgg.me/2013/06/25/το-μαγνητικό-μονόπολο-του-αγίου-βαλεν/ Δείτε επίσης τον εκπρόσωπο του πειράματος MoEDAL, Jim Pinfold, να εξηγεί τι είναι τα μαγνητικά μονόπολα: http://physicsgg.me/2016/08/13/moedal-%ce%ba%cf%85%ce%bd%ce%b7%ce%b3%cf%8e%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%ce%bc%ce%b1%ce%b3%ce%bd%ce%b7%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%bf%ce%bd%cf%8c%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf-cern/

Το... μπαλέτο των Πλειάδων με τα «μάτια» του διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ. Σαν χορευτές σε κοσμικό μπαλέτο, τα άστρα του σμήνους των Πλειάδων κάνουν πιρουέτες. Αλλά αυτή η περιστροφή γύρω από τον εαυτό τους γίνεται με διαφορετικές ταχύτητες για κάθε άστρο, τις οποίες για πρώτη φορά αποκάλυψαν οι παρατηρήσεις με τη βοήθεια του αμερικανικού διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ». Το «Κέπλερ», αφότου (το 2013) έπαψε να είναι «κυνηγός» εξωπλανητών, έχει στραφεί πια σε άλλα ουράνια σώματα, στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της αποστολής του μετά το 2014, γνωστής ως Κ2. Βοήθησε, έτσι, να δημιουργηθεί ο πληρέστερος μέχρι σήμερα κατάλογος των περιόδων περιστροφής των άστρων των Πλειάδων. Οι ερευνητές της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), με επικεφαλής την Λουίζα Ρέμπουλ του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech), έκαναν τρεις σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό αστρονομίας «Astronomical Journal». Το αστρικό σμήνος των Πλειάδων, στον αστερισμό του Ταύρου, είναι ένα από τα κοντινότερα στη Γη (απέχει μόνο 445 έτη φωτός), γι' αυτό και είναι σχετικά εύκολο να παρατηρηθεί. Τα άστρα του έχουν μέση ηλικία 125 εκατομμυρίων ετών. Το «Κέπλερ» παρατήρησε περίπου 1.000 άστρα του σμήνους επί 72 μέρες. Όπως προέκυψε, τα άστρα με τη μεγαλύτερη μάζα περιστρέφονται πιο αργά, ενώ τα μικρότερα πιο γρήγορα. Τα μεγάλα άστρα χρειάζονται μία έως 11 γήινες μέρες για μια πλήρη περιστροφή τους (η «μέρα» τους), ενώ τα μικρότερα λιγότερο από μια γήινη μέρα. Συγκριτικά, ο Ήλιος μας κάνει μια «πιρουέτα» κάθε 26 γήινες μέρες. Η βασική αιτία γι' αυτές τις διαφορές στην ταχύτητα περιστροφής είναι η διαφορετική εσωτερική δομή των άστρων. Τα μεγαλύτερα άστρα των Πλειάδων έχουν έναν τεράστιο πυρήνα, τον οποίο δεν διαθέτουν εκείνα με μικρή μάζα. Τα άστρα με πιο αργή περιστροφή θεωρούνται από τους επιστήμονες πιθανότερο να διαθέτουν κατοικήσιμους εξωπλανήτες. Τώρα, οι επιστήμονες άρχισαν να αναλύουν τα στοιχεία του «Κέπλερ» για το μεγαλύτερο σε ηλικία και πιο μακρινό αστρικό σμήνος της Κυψέλης στον αστερισμό του Καρκίνου. http://www.pronews.gr/portal/20160813/genika/diastima/49/mpaleto-ton-pleiadon-me-ta-matia-toy-diastimikoy-tileskopioy-keplerfoto

Der Spiegel: Αστροφυσικοί ανακάλυψαν εξωπλανήτη «δίδυμο» της γης σε απόσταση 4,24 ετών φωτός Οι αστροφυσικοί του Ευρωπαϊκού Οργανισμού αστρονομικών ερευνών στο Νότιο Ημισφαίριο (ESO) πρόκειται να ανακοινώσουν στα τέλη Αυγούστου την ανακάλυψη ενός νέου εξωπλανήτη που θεωρείται "δίδυμος" της Γης και βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, το κοντινότερο αστέρι στο ηλιακό σύστημα μας, υποστηρίζει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel. Σύμφωνα με το περιοδικό που θα κυκλοφορήσει αύριο Σάββατο, ο πλανήτης αυτός –που προς το παρόν παραμένει αβάπτιστος– βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη του άστρου και επομένως θα μπορούσε να έχει νερό σε υγρή κατάσταση, κάτι που συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής. Είναι η πρώτη φορά που οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν έναν "δίδυμο" πλανήτη τόσο κοντά στη Γη, αφού απέχει μόλις 4,24 έτη φωτός. Από τους 4.000 και πλέον εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα, μόνο 216 εκτιμάται ότι είναι βραχώδεις (αντί αέριοι) και βρίσκονται εντός της κατοικήσιμης ζώνης. Ένας εκπρόσωπος του ESO, ο Ρίτσαρντ Χουκ, είπε ότι έλαβε γνώση του άρθρου αλλά αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πληροφορίες που δημοσιεύονται σ' αυτό. "Δεν κάνουμε σχόλια" είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο. "Το να βρεθεί αυτό το ουράνιο σώμα ήταν πολύ δύσκολη δουλειά" υποστήριξε ένας αστροφυσικός που μίλησε στο Spiegel υπό τον όρο να παραμείνει ανώνυμος. "Ήμασταν στο όριο αυτού που είναι τεχνικά δυνατόν να μετρήσουμε", εξήγησε. Ο Εγγύτατος του Κενταύρου (Proxima Centauri) βρίσκεται πολύ κοντά στο Άλφα του Κενταύρου (και δεν αποκλείεται να αποτελεί μέρος του) -ένα σύστημα δύο άστρων που περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο. Το Proxima Centauri είναι «ερυθρός νάνος», ένα μικρό άστρο που θα ωχριούσε σε σχέση με τον Ήλιο. Η τελευταία ανακάλυψη, εφόσον βέβαια επιβεβαιωθεί, έρχεται λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση ενός φιλόδοξου σχεδίου εξερεύνησης γειτονικών άστρων, το οποίο μάλιστα κέρδισε τη στήριξη του Στίβεν Χόκινγκ. Το σχέδιο που παρουσιάστηκε από τον εκκεντρικό ρώσο μεγιστάνα Γιούρι Μέλνερ προβλέπει την εκτόξευση ενός σμήνους από μικρά «ηλιακά ιστία» που θα επιταχύνονται με δέσμες λέιζερ στο 20% της ταχύτητας του φωτός. Αυτό θα τους επέτρεπε να φτάσουν στο Άλφα του Κενταύρου σε λίγα χρόνια, αντί σε 30 χιλιετίες που θα απαιτούνταν με τις σημερινές τεχνολογίες Πριν από έναν χρόνο η αμερικανική διαστημική υπηρεσία Nasa ανακοίνωσε ότι εντόπισε έναν εξωπλανήτη παρόμοιο με τη Γη αλλά σε πολύ μεγάλη απόσταση, στα 1.400 έτη φωτός. Αυτός ο πλανήτης, ο Kepler 542b, έχει ακτίνα 60% μεγαλύτερη από εκείνη της Γης. Υπάρχουν επίσης μεγάλες πιθανότητες να πρόκειται για έναν βραχώδη πλανήτη με λεπτό στρώμα ατμόσφαιρας και μεγάλη ποσότητα νερού. Ο Kepler 452b ήταν ένας από τους 12 νέους εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα χάρη στο διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ. Στην φωτογραφία ο Εγγύτατος του Κενταύρου, εδώ σε εικόνα του Hubble, είναι ένα μικρό, χλωμό αστέρι. http://www.pronews.gr/portal/20160812/genika/diastima/49/der-spiegel-astrofysikoi-anakalypsan-exoplaniti-didymo-tis-gis-se

Το μυστήριο με την ακτίνα του πρωτονίου επανέρχεται δριμύτερο στα μιονικά άτομα δευτερίου. Αν και ελάχιστα μικρό, το πρωτόνιο διαθέτει ένα πεπερασμένο μέγεθος, αρκετό για να χωρέσει τρία κουάρκ, ένα πλήθος από εικονικά σωματίδια και τα σχετικά τους γλοιόνια. Η ακτίνα του πρωτονίου καθορίζεται από αυτά τα σωματίδια και τις αλληλεπιδράσεις τους, και έτσι είναι θεμελιωδώς συνδεδεμένη με τις θεωρίες όπως το Καθιερωμένο πρότυπο και η Κβαντική Χρωμοδυναμική. Όταν αναφερόμαστε στο μήκος της ακτίνας του πρωτονίου, εννοούμε την ακτίνα της κατανομής του ηλεκτρικού φορτίου του. Δυο κλασικές μέθοδοι προσδιορισμού αυτής της ακτίνας είναι είτε με φασματοσκοπία ατόμων υδρογόνου ή δευτερίου είτε διαμέσου της ελαστικής σκέδασης ηλεκτρονίου – πρωτονίου. Πριν από μερικά χρόνια οι Randolf Pohl et al, [“The size of the proton”] , εφάρμοσαν μια νέα μέθοδο μέτρησης της ακτίνας του πρωτονίου. Αρχικά δημιούργησαν μιονικά άτομα υδρογόνου, άτομα υδρογόνου στα οποία τα ηλεκτρόνια αντικαταστάθηκαν από μιόνια. Τα μιόνια είναι ασταθή σωματίδια με χρόνο ημιζωής 2,2 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου, έχουν το ίδιο ηλεκτρικό φορτίο με το ηλεκτρόνιο, και η μάζα τους είναι 207 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ηλεκτρονίου. Η ακτίνα της κατανομής φορτίου του πρωτονίου μετρήθηκε από την μετατόπιση Lamb στο άτομο του μιονικού υδρογόνου. Η μέθοδος αυτή έδειξε ότι η ακτίνα του πρωτονίου μικρότερη σε σχέση με τις αντίστοιχες μετρήσεις σε κανονικά άτομα υδρογόνου και δεν μπορεί να αποδοθεί στα πειραματικά σφάλματα. Αυτό είναι το «πρόβλημα με την ακτίνα του πρωτονίου» και δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει κάποιο θεμελιώδες λάθος στις υπάρχουσες θεωρίες. Έτσι οι φυσικοί έκαναν ένα βήμα πιο πέρα. Πραγματοποίησαν παρόμοιες μετρήσεις με ένα βαρύτερο ισότοπο του υδρογόνου, το δευτέριο. Ο πυρήνας του δευτερίου περιέχει ένα πρωτόνιο και ένα νετρόνιο. Θέτοντας ένα μιόνιο σε τροχιά γύρω από τον πυρήνα του δευτερίου διαπίστωσαν ότι το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει. Αξίζει στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι οι μετρήσεις αυτού του είδους είναι τρομερά δύσκολες. Τα μιόνια παράγονται σε έναν επιταχυντή σωματιδίων και έχουν υψηλές ενέργειες. Αυτό είναι χρήσιμο διότι μεγάλη ενέργεια σημαίνει και μεγάλες ταχύτητες, άρα και μεγαλύτερο χρόνο ζωής για τα μιόνια εξαιτίας της σχετικιστικής διαστολής του χρόνου. Όμως για να μπουν σε τροχιά γύρω από πυρήνες δευτερίου πρέπει να επιβραδυνθούν (οπότε και θα διασπώνται γρηγορότερα). Τα μιόνια εισέρχονται σε έναν θάλαμο γεμάτο από δευτέριο και επιβραδύνονται. Μόλις ο ανιχνευτής μιονίων δείχνει ότι τα μιόνια έφτασαν στον θάλαμο, λέιζερ αρχίζουν να στέλνουν παλμούς κατάλληλης συχνότητας για να διεγείρουν τα μιόνια από το τροχιακό 2S στο 2P, ενώ στη συνέχεια τα μιόνια αποδιεγείρονται στο τροχιακό με τη χαμηλότερη ενέργεια εκπέμποντας ακτινοβολία. Από τις μετρήσεις των συχνοτήτων της ακτινοβολίας διέγερσης και αποδιέγερσης προκύπτει η ακτίνα του πυρήνα. Στην περίπτωση του μιονικού δευτερίου η ακτίνα του πυρήνα δευτερίου ήταν rd= 2.12562(78) fm (1fm=10-15m), ενώ η ακτίνα του πυρήνα ενός κανονικού ατόμου δευτερίου είναι μεγαλύτερη rd= 2.1424(21) fm. Από τις τιμές αυτές μπορεί να εκτιμηθεί η ακτίνα του πρωτονίου η οποία στην περίπτωση του μιονικού δευτερίου εξακολουθεί να είναι σημαντικά μικρότερη από την ακτίνα πρωτονίου που προκύπτει από κανονικό άτομο δευτερίου – μιλάμε για μια διαφορά 7,5 σίγμα που αποκλείεται να είναι στατιστικό λάθος. [Randolf Pohl et al, «Laser spectroscopy of muonic deuterium» .] Κρύβεται νέα φυσική πίσω από αυτή την διαφορά ή πρόκειται για πειραματική αυταπάτη; http://physicsgg.me/2016/08/14/%cf%84%ce%bf-%ce%bc%cf%85%cf%83%cf%84%ce%ae%cf%81%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b1%ce%ba%cf%84%ce%af%ce%bd%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%80%cf%81%cf%89%cf%84%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%bf/

Κίνα: Οπτική ίνα με ικανότητα μεταφοράς 400 τεραμπάιτ το δευτερόλεπτο. Η κινεζική εταιρία FiberHome έχει αναπτύξει έναν τύπο οπτικής ίνας, που έχει την ικανότητα μεταφοράς όγκου πληροφοριών 400 τεραμπάιτ το δευτερόλεπτο, ξεπερνώντας το παγκόσμιο ρεκόρ του όγκου των πληροφοριών που μπορούν να μεταφερθούν με οπτικές ίνες. Πρακτικά, η ικανότητα μεταφοράς ενός τέτοιου όγκου πληροφοριών θα επιτρέπει ταυτόχρονες τηλεφωνικές συνομιλίες 4,8 δισ. ανθρώπων, αλλά και τη μεταφορά 40.000 ταινιών υψηλής ευκρίνειας (10 gigabytes, ανά ταινία) μέσα σ' ένα δευτερόλεπτο, σύμφωνα με την εταιρία, που έχει την έδρα της στο Γουχάν, που είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας Χουμπέι, στην κεντρική Κίνα. Η μεταφορά του αναφερόμενου όγκου πληροφοριών, έγινε δυνατή με τη χρήση τεχνολογίας πολυδιάσπασης της οπτικής ίνας, δημιουργώντας νέα δεδομένα σε μία σειρά τεχνολογικών εφαρμογών, για το μέλλον της τεχνολογίας της πληροφορικής. http://www.pronews.gr/portal/20160815/genika/tehnologia/51/kina-optiki-ina-me-ikanotita-metaforas-400-terampait-deyterolepto

Βίντεο της NASA καταγράφει δοκιμή πυραύλου σε ακραία αργή κίνηση. Δεν έχετε ξαναδεί τέτοια πυροδότηση πυραύλου: θεαματικό βίντεο της NASA δείχνει την απόκοσμη ομορφιά μιας δοκιμής πυραυλοκινητήρα σε εξαιρετικά αργή κίνηση. Το βίντεο δείχνει τη δοκιμή του κινητήρα στερεών καυσίμων QM-2, ο οποίος αναπτύχθηκε από την εταιρεία Orbital ATK και θα χρησιμοποιηθεί στον SLS, τον νέο πύραυλο βαρέων-βαρών που σχεδιάζει η NASA. Τα καυσαέρια του πυραύλου είναι εξαιρετικά φωτεινά και η λεπτομερής βιντεοσκόπησή τους απαιτεί δραστική μείωση του χρόνου έκθεσης σε κάθε καρέ. Αυτό, όμως, κάνει την υπόλοιπη εικόνα να φαίνεται σκοτεινή, εμποδίζοντας τον οπτικό έλεγχο του ίδιου του κινητήρα. Τη λύση έδωσε η νέα κάμερα HiDyRS-X (High Dynamic Range Stereo X Camera), η οποία ουσιαστικά τραβά πολλά καρέ ταυτόχρονα, με διαφορετικές ρυθμίσεις έκθεσης το καθένα. Ο συνδυασμός των επιμέρους καρέ δίνει τελικά ένα βίντεο πρωτοφανούς λεπτομέρειας. Δύο κινητήρες στερεών καυσίμων QM-2 θα βοηθούν στην εκτόξευση του SLS (ο οποίος θα έχει και τέσσερις δικούς του κινητήρες) για αποστολές πέρα από τη χαμηλή γήινη τροχιά. Ο SLS, που θα είναι ο ισχυρότερος πύραυλος που έχει κατασκευαστεί ποτέ, θα μεταφέρει το νέο σκάφος Orion της NASA σε αποστολές στο βαθύ Διάστημα και τελικά στον Άρη. Η πρώτη δοκιμαστική πτήση του SLS και του Orion προγραμματίζεται για το φθινόπωρο του 2018. Στην φωτογραφια τα καυσαέρια του πυραύλου όπως θα φαίνονταν χωρίς το σύστημα HiDyRS-X και τα καυσαέρια με το σύστημα HiDyRS-X http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500094696

Η Αφροδίτη μπορεί κάποτε να ήταν κατοικήσιμη σαν τη Γη. Η Αφροδίτη, που σήμερα αποτελεί μια σκέτη καυτή κόλαση, κάποτε μπορεί να είχε τελείως διαφορετικές συνθήκες και να ήταν για καιρό κατοικήσιμη όπως και η Γη, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις επιστημόνων της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), οι οποίες όμως βασίζονται σε κλιματικά μοντέλα με τη βοήθεια υπολογιστών και όχι σε απτά δεδομένα. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Μάικλ Γουέι του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ‘Geophysical Research Letters' της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, θεωρούν πιθανό ότι κατά τα πρώτα δύο δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης της Αφροδίτης υπήρχε ένας ρηχός ωκεανός με νερό, ενώ οι θερμοκρασίες ήσαν πολύ πιο χαμηλές από ό,τι σήμερα. Τα υπολογιστικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν, είναι σχεδόν ίδια με εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν για να προβλέψουν την μελλοντική εξέλιξη του κλίματος στον δικό μας πλανήτη, μόνο που «έτρεξαν» πίσω στον χρόνο. «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η αρχαία Αφροδίτη μπορεί να ήταν ένας πολύς διαφορετικός πλανήτης σε σχέση με σήμερα», δήλωσε ο Γουέι. Στην τωρινή Αφροδίτη οι επιφανειακές θερμοκρασίες φθάνουν τους 462 βαθμούς Κελσίου, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου υδρατμοί (για νερό ούτε λόγος), ενώ η γεμάτη διοξείδιο του άνθρακα ατμόσφαιρα είναι 90 φορές πιο πυκνή από τη γήινη. Εδώ και καιρό οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Αφροδίτη σχηματίσθηκε από υλικά παρόμοια με της Γης, αλλά ακολούθησε ένα τελείως διαφορετικό εξελικτικό μονοπάτι. Οι μετρήσεις του σκάφους Pioneer (Πρωτοπόρος) της NASA στη δεκαετία του '80 έδωσαν τις πρώτες ενδείξεις ότι ο γειτονικός πλανήτης μπορεί κάποτε να είχε ένα ωκεανό. Επειδή όμως η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στον Ήλιο και έτσι δέχεται πολύ περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, ο αρχικός αυτός ωκεανός εξατμίσθηκε. Όταν το νερό εξαφανίσθηκε, το διοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε δραματικά στην ατμόσφαιρά της, οδηγώντας σε ένα ανεξέλεγκτο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», οδηγώντας τελικά στον σημερινό κόσμο-κόλαση. Όμως η νέα μελέτη δείχνει ότι, εωσότου γίνουν όλα αυτά, η Αφροδίτη επί περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια μπορεί να είχε συνθήκες φιλικές προς τη ζωή. Μάλιστα οι ερευνητές δεν αποκλείουν ότι η Αφροδίτη υπήρξε ο πρώτος κατοικήσιμος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, προτού η Γη αποκτήσει ανάλογες ευνοϊκές συνθήκες. Ακόμη εικάζουν ότι παρέμεινε έτσι έως πριν από 715 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Μετά άρχισε η περιβαλλοντική κατρακύλα... http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500095343

Εξερευνητική αποστολή με CubeSat της Lockheed Martin στη Σελήνη το 2018. Η Σελήνη κρύβει ακόμα μυστήρια για τον επιστημονικό κόσμο- και για αυτό εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον, τόσο σε επίπεδο επιστημονικής μελέτης, όσο και αξιοποίησης για σκοπούς εξερεύνησης του διαστήματος, αλλά και διαστημικής οικονομίας, καθώς θεωρείται πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «σταθμός ανεφοδιασμού» για αποστολές που κατευθύνονται προς το βαθύ διάστημα. Καθώς το ενδιαφέρον εξακολουθεί να υφίσταται, η Lockheed Martin υπέγραψε συμβόλαιο με τη NASA για την αποστολή του SkyFire, ενός 6U CubeSat («μίνι» δορυφόρου) στη Σελήνη στο πλαίσιο της αποστολής ΕΜ-1 (Exploratory Mission 1) του διαστημοπλοίου Orion το 2018. Το πέρασμα του SkyFire από τη Σελήνη θα χρησιμοποιηθεί για τον «εγκαινιασμό» της χρήσης πρωτοποριακής νέας τεχνολογίας υπερύθρων, «επιτρέποντας σε επιστήμονες να καλύψουν στρατηγικά κενά στη γνώση περί Σελήνης, τα οποία έχουν επηρεάζουν τη μελλοντική εξερεύνηση του διαστήματος με επανδρωμένες αποστολές» λέει ο Τζον Ρίνγκελμπεργκ, υπεύθυνος του προγράμματος SkyFire στη Lockheed Martin. Η υπέρυθρη άμερα θα τραβήξει φωτογραφίες υψηλής ποιότητας, ενώ η μικρή της μάζα συνεπάγεται μικρότερο κόστος φορτίου και μεγαλύτερη ευελιξία στο διάστημα.«Ο CubeSat θα αναζητήσει συγκεκριμένα σεληνιακά χαρακτηριστικά...θα είμαστε σε θέση να δούμε νέα πράγματα με αισθητήρες που κοστίζει λιγότερο να φτιάξουμε και να στείλουμε στο διάστημα» λέει ο Τζέιμς Ράσελ, επικεφαλής ερευνητής του προγράμματος. Η Σελήνη είναι απλά το πεδίο δοκιμής αυτής της νέας τεχνολογίας, καθώς, εάν όλα πάνε καλά, το σύστημα υπερύθρων του SkyFire θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για χρήσιμες και οικονομικές έρευνες σε άλλους πλανήτες για πόρους πριν καταφθάσουν οι άνθρωποι. Κάτι τέτοιο θα περιελάμβανε επίσης εργασίες όπως η ανάλυση δειγμάτων εδάφους, η εύρεση ιδανικών σημείων προσεδάφισης, εντοπισμός των πλέον κατοικήσιμων ζωνών κ.α. «Για έναν μικρό CubeSat, το SkyFire έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει σημαντικά τις μελλοντικές διαστημικές αποστολές εξερεύνησης» εκτιμά ο Ράσελ. «Με μικρότερη μάζα και καλύτερα όργανα, μπορούμε να φτάσουμε πιο κοντά, να εξερευνήσουμε πιο βαθιά και να μάθουμε πιο πολλά για τα πιο απομακρυσμένα μέρη του ηλιακού μας συστήματος». http://www.naftemporiki.gr/story/1136768/eksereunitiki-apostoli-me-cubesat-tis-lockheed-martin-sti-selini-to-2018