Δροσος Γεωργιος

Πράσινο φως για το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο στον κόσμο. Η κατασκευή του μεγαλύτερου οπτικού και υπερύθρου τηλεσκοπίου στον κόσμο εγκρίθηκε από τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πάρει τη σχετική πρωτοβουλία, η οποία έχει προϋπολογισμό 1,1 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (E-ELT), που θα έχει διάμετρο σχεδόν 40 μέτρων και θα κατασκευασθεί στην κορυφή ενός βουνού στη Χιλή, όπου βρίσκεται ήδη το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO). Το τηλεσκόπιο προγραμματίζεται να είναι έτοιμο έως το 2022 και θα αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες αστρονομικές εγκαταστάσεις του 21ου αιώνα, με εντυπωσιακές δυνατότητες παρατήρησης στους ουρανούς. Οι περισσότερες από τις 14 χώρες- μέλη του οργανισμού που έχει κατασκευάσει και λειτουργεί το ESO, οι οποίες συνεδρίασαν στη Γερμανία, σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερ, αποφάσισαν ήδη να προχωρήσουν στη δημιουργία του νέου γιγάντιου τηλεσκοπίου, αν και ακόμα -εν μέσω και της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης- δεν έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν όλη την αναγκαία χρηματοδότηση. Κάτι τέτοιο πάντως μπορεί να συμβεί έως την επόμενη συνεδρίαση τον Δεκέμβριο, οπότε αναμένεται να έχει προστεθεί και η Βραζιλία ως το 15ο μέλος του ΕSO, γεγονός που θα μοιράσει το υψηλό κόστος σε περισσότερα μέρη. Το E-ELT θα έχει διάμετρο υπερτετραπλάσια σε σχέση με τα σημερινά μεγαλύτερα οπτικά τηλεσκόπια που έχουν διάμετρο οκτώ έως δέκα μέτρων (αν και οι αντένες των ραδιοτηλεσκόπιων είναι ακόμα μεγαλύτερες). Η ευαισθησία και η ανάλυση των εικόνων του θα είναι τέτοια που θα μπορεί να «βλέπει» απευθείας βραχώδεις πλανήτες πολύ πέρα από το ηλιακό μας σύστημα (οι εικόνες του θα έχουν 16 φορές μεγαλύτερες λεπτομέρειες σε σχέση με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ»). Θα συμβάλει ακόμα στην καλύτερη μελέτη των μαύρων οπών, του σχηματισμού των γαλαξιών, της σκοτεινής ύλης και της ακόμα πιο μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας. Το τηλεσκόπιο -η εγκατάσταση του οποίου θα έχει το μέγεθος ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου- θα τοποθετηθεί σε ύψος 3.000 μέτρων στο όρος Αρμαζόνες, σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το όρος Παρανάλ όπου σήμερα βρίσκεται το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου, το οποίο στην πραγματικότητα είναι μία διάταξη τεσσάρων συνδεδεμένων τηλεσκοπίων με διάμετρο 8,2 μέτρων το καθένα. Αυτά τα όρη της Χιλής θεωρούνται ιδανικά για αστρονομικές παρατηρήσεις, επειδή τουλάχιστον επί 320 νύχτες το χρόνο, ο ουρανός δεν έχει σύννεφα. Αυτό οφείλεται στη μακρόχρονη ξηρασία της γειτονικής ερήμου Ατακάμα της Χιλής, με συνέπεια να μην ανεβαίνουν υδρατμοί στην ατμόσφαιρα.

Ενας πλανήτης που “εξατμίζεται” Ερευνητές του ΜΙΤ και της NASA ανακάλυψαν έναν πλανήτη στο μέγεθος του Ερμή, περίπου 1500 έτη φωτός απόσταση από τον Ήλιο, ο οποίος φαίνεται πως αποσυντίθεται από την αφόρητη ζέστη του άστρου γύρω από το οποίο περιστρέφεται. Υπολογίζουν μάλιστα πως αν συνεχίσει να εξατμίζεται με τους σημερινούς ρυθμούς, σε 100 εκατομμύρια χρόνια θα έχει εξαφανιστεί πλήρως, αφήνοντας πίσω του ένα νέφος σκόνης και αερίων. Ο συγκεκριμένος πλανήτης περιστρέφεται μία φορά κάθε 15 ώρες γύρω από το άστρο KIC 12557548, μια από τις πιο μικρές περιόδους που έχουν παρατηρηθεί ποτέ για πλανήτη, γεγονός που υποδεικνύει πως η θερμοκρασία στην επιφάνειά του πρέπει να είναι εξαιρετικά υψηλή και να φτάνει ως και τους 2000 βαθμούς Κελσίου. Οι αναλυτές υποστηρίζουν πως τα πετρώματα στην επιφάνεια του πλανήτη λιώνουν σ’ αυτό το περιβάλλον σχηματίζοντας ρεύματα που παρασύρουν αέρια και σκόνη και τα εκτοξεύουν στο διάστημα, δημιουργώντας μια ουρά παρόμοια με αυτή των κομητών. Τα στοιχεία αυτά βασίζονται σε παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ, το οποίο μελετά 160.000 άστρα του γαλαξία μας, ψάχνοντας για εξωπλανήτες, πλανήτες δηλαδή που δεν ανήκουν στο ηλιακό μας σύστημα. Το τηλεσκόπιο καταγράφει τη λαμπρότητα των άστρων σε τακτά χρονικά διαστήματα, ερευνώντας για μεταβολές που έχουν κάποια περιοδικότητα. Εάν παρατηρηθεί πως η λαμπρότητα κάποιου άστρου μειώνεται για λίγο κάθε κάποιο σταθερό χρονικό διάστημα, αυτό σημαίνει πως κάποιο αντικείμενο περνάει περιοδικά μπροστά από το άστρο στο διάστημα αυτό, παρεμποδίζοντας μέρος της ακτινοβολίας του άστρου να φτάσει στο τηλεσκόπιο. Έτσι οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν νέους πλανήτες αλλά και στοιχεία για την περίοδό τους και το μέγεθός τους. Η διαφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν πως οι επιστήμονες παρατηρούσαν μια μεταβολή στη λαμπρότητα του άστρου κάθε 15 ώρες, η οποία όμως δεν ήταν σταθερή, διέφερε δηλαδή σε κάθε περιστροφή του πλανήτη γύρω από το άστρο, κάτι το οποίο δεν έχει παρατηρηθεί ξανά. Η ομάδα σκέφτηκε διάφορες εναλλακτικές, όπως ένα σύστημα δύο πλανητών, που ο ένας περιστρέφεται γύρω από τον άλλον, και οι δύο γύρω από το άστρο, όμως το πολύ μικρό χρονικό διάστημα των 15 ωρών δεν άφηνε περιθώρια για τέτοιο περίπλοκο σύστημα, όπως είναι για παράδειγμα αυτό της Γης – Σελήνης που περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο. Η εξήγηση που κατέληξαν ήταν αρκετά πιο απλή: οι εναλλαγές στη φωτεινότητα του άστρου οφείλονταν στο νέφος σκόνης και αερίων που ακολουθεί τον πλανήτη, και παίρνει ακανόνιστα σχήματα με κάθε περιστροφή του πλανήτη γύρω από το άστρο. Με λίγα λόγια, η εικόνα του πλανήτη που λιώνει από τη θερμότητα δημιουργώντας ένα σύννεφο σκόνης και η εικόνα από τις παρατηρήσεις, φαίνονται να ταιριάζουν. Όλες οι έρευνες δείχνουν πως οι πλανήτες δεν είναι αιώνια αντικείμενα και μπορούν να έχουν φαντασμαγορικούς θανάτους. Έτσι και με αυτή την έρευνα προστέθηκε άλλη μια πιθανότητα που δεν είχε ειπωθεί ως τώρα: να τον εξατμίσει το ίδιο το άστρο του. http://web.mit.edu/press/2012/dusty-exoplanet.html

Πιθανή βλάβη στον γηραιότερο από τους δορυφόρους που μελετούν τον Άρη. Έπειτα από μια δεκαετία σχεδόν αδιάλειπτης λειτουργίας, το Mars Odyssey της NASA, ο γηραιότερος από τους δορυφόρους που μελετούν τον Άρη, τέθηκε αυτόματα σε κατάσταση αναμονής λόγω δυσλειτουργίας. Η πιθανή βλάβη δεν αφορά κρίσιμο εξάρτημα, και ο δορυφόρος πιθανότατα θα επανέλθει σε λειτουργία, ωστόσο ενδεχόμενη απώλειά του θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στην επικοινωνία με τα ρομπότ που εξερευνούν την αρειανή επιφάνεια. Όπως ανακοίνωσε το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA, το οποίο διαχειρίζεται την αποστολή από την Καλιφόρνια, το Mars Odyssey τέθηκε προληπτικά σε κατάσταση αναμονής την περασμένη Παρασκευή. Αιτία ήταν κάποιες μη αναμενόμενες ενδείξεις σε έναν από τους τρεις «τροχούς αντίδρασης», οι οποίοι επιτρέπουν στο σκάφος να ελέγχει και να ρυθμίζει τον προσανατολισμό του. «Το σκάφος είναι ασφαλές και οι πληροφορίες που μετέδωσε δείχνουν ότι το πρόβλημα περιορίζεται σε έναν μόνο τροχό αντίδρασης» δήλωσε ο Κρις Ποτς, επικεφαλής της αποστολής στο JPL. Πρόσθεσε ότι η ομάδα του θα καταρτίσει σχέδιο για την επανενεργοποίηση του δορυφόρου τις επόμενες μέρες. Το Mars Odyssey εκτοξεύτηκε τον Απρίλιο του 2001 και έφτασε στον Άρη τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Περισσότερο από δέκα χρόνια μετά, είναι η μακροβιότερη ενεργή αποστολή στον Άρη. Εκτός του ότι μεταδίδει τις δικές του παρατηρήσεις, το Mars Odyssey λειτουργεί και ως αναμεταδότης για την επικοινωνία με το ρομπότ Opportunity της NASA που εξερευνά τον Άρη από το 2004. Προορίζεται να χρησιμοποιηθεί και ως αναμεταδότης για το Curiosity, το νέο, μεγάλο τροχοφόρο ρομπότ της NASA που θα προσεδαφιστεί τoν Αύγουστο, προκειμένου να εξετάσει αν ο Άρης είναι ή ήταν κάποτε φιλόξενος για τη ζωή. Ως αναμεταδότης θα χρησιμοποιηθεί όμως και το Mars Reconnaissance Orbiter, ένας νεότερος δορυφόρος της NASA. Σε τροχιά γύρω από τον Άρη βρίσκεται και ένας τρίτος ενεργός δορυφόρος, το Μars Express της ESA, της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας.

Πως η πανσέληνος επηρεάζει τις μετρήσεις του LHC Αυτή η επίδραση είναι γνωστή από την εποχή του LEP (Large Electron Positron Collider), τον Μεγάλο Επιταχυντή Ηλεκτρονίων Ποζιτρονίων, τον προκάτοχο του LHC. http://en.wikipedia.org/wiki/Large_Electron%E2%80%93Positron_Collider Ο LHC επαναχρησιμοποιεί το ίδιο κυκλικό τούνελ του LEP. Πριν από είκοσι χρόνια περίπου, διαπιστώθηκε με μεγάλη έκπληξη, ότι δεδομένης της περιμέτρου των 27 χιλιομέτρων του επιταχυντή, η βαρυτική δύναμη που ασκείται από τη Σελήνη στη μία πλευρά δεν είναι η ίδια με εκείνη που ασκείται στην απέναντι πλευρά. Έτσι, δημιουργείται μια μικρή παραμόρφωση της σήραγγας. Δεδομένου ότι η επίδραση της Σελήνης είναι πολύ μικρή, μόνο οι μεγάλα αντικείμενα - όπως οι ωκεανοί - αισθάνονται τις επιπτώσεις με την μορφή της παλίρροιας. Όμως, ο LHC είναι ένα τόσο ευαίσθητο όργανο, που επηρεάζεται από τις παραμορφώσεις που δημιουργούνται από τις μικρές διαφορές στη δύναμη της βαρύτητας κατά μήκος της διάμετρου του. Και το φαινόμενο είναι φυσικά μεγαλύτερο όταν το φεγγάρι είναι γεμάτο. Έτσι καθώς η Σελήνη ανεβαίνει στον ουρανό απαιτείται διόρθωση στις τροχιές των δεσμών πρωτονίων για να προσαρμοστούν στην ελάχιστα παραμορφωμένη σήραγγα εξαιτίας της σεληνιακής βαρύτητας. Εκτός από τις διαταραχές που οφείλονται στην Σελήνη, έχουν παρατηρηθεί διαταραχές εξαιτίας του τρένου που συνδέει τη Γενεύη με το Παρίσι, επειδή απελευθερώνει μια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας προς το έδαφος. Για να διαπιστωθεί το φαινόμενο αυτό (στην εποχή του LEP) απαιτήθηκαν αρκετοί μήνες – αλλά και μια απεργία των τρένων! Επίσης ο LHC είναι ευαίσθητος στην υδροστατική πίεση που δημιουργείται από το νερό της λίμνης της Γενεύης, που παραμορφώνει το σχήμα της σήραγγας. http://www.quantumdiaries.org/2012/06/07/is-the-moon-full-just-ask-the-lhc-operators/

Η επιφάνεια του αστεροειδούς Vesta “χρωματισμένη” Το βίντεο που ακολουθεί βασίζεται στα δεδομένα που συνέλεξε το διαστημικό σκάφος Dawn της NASA. Αρχίζει με τις υψηλής ανάλυσης ασπρόμαυρες εικόνες του γιγαντιαίου αστεροειδούς Vesta (Εστία) και συνεχίζει με ψευδείς έγχρωμες εικόνες που αναδεικνύουν τις τρεις διαστάσεις.

Η πρώτη μαύρη τρύπα που πρόκειται να χαθεί στο διαγαλαξιακό κενό. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA φαίνεται ότι εντόπισε για πρώτη φορά μια μαύρη τρύπα που εκδιώκεται από το μητρικό γαλαξία της και πρόκειται να χαθεί στο διαγαλαξιακό κενό. Οι αστρονόμοι υποψιάζονται ότι η μαύρη τρύπα συγκρούστηκε και συγχωνεύτηκε με μια άλλη, με αποτέλεσμα να παρασυρθεί από «βαρυτικά κύματα» που την έβγαλαν από την πορεία της. Τα βαρυτικά κύματα είναι θεωρητικές ρυτιδώσεις στην υφή του χωροχρόνου, οι οποίες, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Άλμπερτ Άινσταϊν, πρέπει να σχηματίζονται από βίαια κοσμικά φαινόμενα όπως οι συγκρούσεις ανάμεσα σε μαύρες τρύπες. Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, όμως, η ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων δεν έχει επιβεβαιωθεί. Παρόλα αυτά, υπολογιστικές προσομοιώσεις των συγκρούσεων ανάμεσα σε μελανές οπές έχουν δείξει ότι τέτοια συμβάντα μπορούν πράγματι να προκαλέσουν την εμφάνιση βαρυτικών κυμάτων. Οι υπολογισμοί έδειχναν μάλιστα ότι τα κύματα αυτά είναι αρκετά ισχυρά για να μετακινήσουν τις μαύρες τρύπες που πιστεύεται ότι κρύβονται στα κέντρα όλων των γαλαξιών και έχουν μάζα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου. Οι προβλέψεις των προσομοιώσεων δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται, αναφέρουν Αμερικανοί ερευνητές σε μελέτη που θα δημοσιευτεί στις 10 Ιουνίου στο The Astrophysical Journal. «Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μια υπέρμαζη μαύρη τρύπα, η οποία ζυγίζει εκατομμύρια φορές περισσότερο από τον Ήλιο, μπορεί καν να μετακινηθεί, πόσω μάλλον να εκδιωχθεί από τον γαλαξία της με ακραίες ταχύτητες» σχολιάζει η Φρανσέσκα Σιβάρο, επικεφαλής της μελέτης στο Κέντρο Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian. H έρευνα εστιάστηκε σε ένα σύστημα που ονομάζεται CID-42 και βρίσκεται στο κέντρο ενός γαλαξία σε απόσταση 4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Σε προηγούμενη μελέτη, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble είχε εντοπίσει εκεί δύο πηγές ορατού φωτός. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra, σχεδιασμένο να βλέπει στο φάσμα των ακτίνων Χ, έδειξε τώρα ότι μία από τις δύο πηγές ορατού φωτός εκπέμπει και ακτίνες Χ. Τόσο το ορατό φως όσο και οι ακτίνες-Χ πιθανότατα προέρχονται από υλικό που θερμαίνεται σε ακραίες θερμοκρασίες πριν πέσει τελικά στη μαύρη τρύπα. Το Chandra έδειξε επίσης ότι η μαύρη τρύπα απομακρύνεται ταχύτατα από τη δεύτερη φωτεινή πηγή, η οποία πιθανότατα είναι ένα λαμπρό αστρικό σμήνος που παραμένει στον γαλαξία. Η εξήγηση που δίνουν οι ερευνητές είναι ότι, στο μακρινό παρελθόν, δύο γαλαξίες συγκρούστηκαν και συγχωνεύτηκαν, με αποτέλεσμα να συγκρουστούν οι μαύρες τρύπες που περιείχαν στα κέντρα τους. Το αποτέλεσμα ήταν να σχηματιστεί μια νέα μαύρη τρύπα, ακόμα μεγαλύτερης μάζας, η οποία παρήγαγε κατά το σχηματισμό της ισχυρά βαρυτικά κύματα. Τα κύματα αυτά είχαν μεγαλύτερη ένταση προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, με αποτέλεσμα η μαύρη τρύπα να εκτιναχθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η μαύρη τρύπα απομακρύνεται τώρα από το αστρικό σμήνος με ταχύτητα που πλησιάζει τα 5 εκατομμυρία χιλιόμετρα την ώρα. Η ερευνητική ομάδα παραδέχεται πάντως ότι υπάρχουν και δύο εναλλακτικές εξηγήσεις. Η πρώτη από αυτές αφορά μια σύγκρουση ανάμεσα σε τρεις μαύρες τρύπες, κατά την οποία η ελαφρύτερη από τις τρεις εκτινάσσεται σε απόσταση. Μια άλλη εξήγηση θα ήταν ότι το σύστημα CID-42 περιλαμβάνει δύο τρύπες που παράγουν βαρυτικά κύματα καθώς κινούνται σε τροχιά η μία γύρω από την άλλη. Όμως, οι δύο εναλλακτικές εξηγήσεις είναι απίθανο να ευσταθούν -σε αυτές τις περιπτώσεις το Chandra θα έπρεπε να βλέπει ακτίνες-Χ από δύο μαύρες τρύπες, και όχι από μία. Το πιθανότερο λοιπόν είναι ότι οι αστρονόμοι ανακάλυψαν την πρώτη μαύρη τρύπα που παίρνει το δρόμο της προσφυγιάς. Είναι επομένως πιθανό ο διαγαλαξιακός χώρος να είναι γεμάτος από αδέσποτες μαύρες τρύπες που περιφέρονται στο κενό για μια αιωνιότητα, χωρίς ποτέ να γίνονται αντιληπτές. Στην φωτογραφία στο κέντρο, ο γαλαξίας από όπου εκτινάχθηκε η μαύρη τρύπα. Στις ένθετες, ο γαλαξιακός πυρήνας σε παρατηρήσεις στο ορατό φως και τις ακτίνες Χ

Δώρο στη NASA κατασκοπευτικά τηλεσκόπια «καλύτερα κι από το Hubble» Σε μια σπάνια συνεργασία ανάμεσα στους κατάσκοπους και τους αστρονόμους, μια από τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ δωρίζει στη NASA δύο καθηλωμένα διαστημικά τηλεσκόπια, τα οποία φαίνεται ότι ξεπερνούν σε δυνατότητες ακόμα και το ιστορικό τηλεσκόπιο Hubble. Τα δύο τηλεσκόπια αναπτύχθηκαν για το Εθνικό Γραφείο Αναγνώρισης (NRO), μια από τις 16 υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ. Δεν τέθηκαν ποτέ σε τροχιά και περιμένουν εδώ και χρόνια σε αποθήκη της Νέας Υόρκης. Όπως ανακοινώθηκε σε συνέντευξη Τύπου της NASA, και τα δύο όργανα φέρουν κύριο κάτοπτρο διαμέτρου 2,4 μέτρων, όσο και το Hubble. Επιπλέον, όμως, φέρουν κινούμενα δευτερεύοντα κάτοπτρα που αυξάνουν την ευκρίνεια των εικόνων, και επιπλέον έχουν μικρότερο βάρος. Τα νέα τηλεσκόπια «είναι στην πραγματικότητα καλύτερα από το Hubble. Έχουν το ίδιο μέγεθος, αλλά το σχέδιο των οπτικών επιτρέπει την τοποθέτηση περισσότερων οργάνων στο πίσω μέρος» δήλωσε ο Ντέιβιντ Σπέργκελ, αστροφυσικός του Πανεπιστημίου Πρίνστον και πρόεδρος της επιτροπής αστρονομίας στην αμερικανική Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Προς το παρόν, όμως, τα δύο τηλεσκόπια δεν διαθέτουν κάμερες και άλλα όργανα. «Ορισμένα εξαρτήματα αφαιρέθηκαν πριν από τη δωρεά στη NASA» δήλωσε η Λορέτα ΝτεΣίο, εκπρόσωπος του NRO. Ποια εξαρτήματα ήταν αυτά; «Δεν μπορώ να σας το πω αυτό» απάντησε η εκπρόσωπος στους δημοσιογράφους. Όπως αναφέρει ο ανταποκριτής της Washington Post, η ΝτεΣίο δεν έδωσε ικανοποιητικές εξηγήσεις για την απόφαση του NRO να ξεφορτωθεί τα τηλεσκόπια. «Δεν χρησίμευαν πλέον για τη συλλογή πληροφοριών» περιορίστηκε να δηλώσει. Το σίγουρο είναι ότι η NASA θα χρειαστεί χρόνο και χρήμα για να τροποποιήσει τα νέα της τηλεσκόπια, τα οποία σχεδιάστηκαν να κοιτούν την επιφάνεια της Γης και όχι το εξώτερο διάστημα (λέγεται πάντως ότι αν τo Hubble ήταν στραμμένο στη Γη θα μπορούσε να διακρίνει μια δεκάρα στο έδαφος). Καιρός θα χρειαστεί εξάλλου και για την εξεύρεση πόρων προκειμένου να τεθούν τα νέα όργανα σε τροχιά. Αυτό, διευκρίνισε η NASA, δεν αναμένεται να συμβεί πριν από το 2024 το νωρίτερο. Στο μεταξύ, όμως, το ιστορικό τηλεσκόπιο Hubble, το οποίο παραμένει σε τροχιά εδώ και 22 χρόνια, θα έχει πιθανώς πάψει να λειτουργεί. Η NASA αντιμετωπίζει σήμερα σημαντικά προβλήματα χρηματοδότησης, καθώς συνεχίζει να δαπανά μεγάλα κονδύλια για την ανάπτυξη του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb, το οποίο προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2018 με συνολικό κόστος που προσεγγίζει τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε αντίθεση με το Hubble, που βλέπει στο ορατό τμήμα του φάσματος, το James Webb θα λειτουργεί στην περιοχή του μέσου υπέρυθρου. Αυτό σημαίνει ότι οι εικόνες του θα μοιάζουν περισσότερο με εικόνες από θερμική κάμερα και δεν θα διαθέτουν τα εντυπωσιακά χρώματα που έχουμε συνηθίσει από το Hubble. Αυτό σημαίνει ότι η απώλεια του Hubble θα αφήσει ένα σημαντικό κενό, το οποίο όμως θα μπορούσε να καλυφθεί την επόμενη δεκαετία με τη βοήθεια των κατασκόπων. Η πρώτη πτήση του «Δράκου». Το μέλλον των διαστημικών μεταφορών και του ΔΔΣ. Η επιτυχής έναρξη της πτήσης του πρώτου εμπορικού διαστημοπλοίου με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ) δεν σηματοδοτεί μόνο την απαρχή του ανταγωνισμού μεταξύ κρατών και ιδιωτικών δομών. Αν ο ιδιωτικός τομέας μπορέσει να απαλλάξει τις διαστημικές υπηρεσίες από ένα μέρος των δεσμεύσεων που εκπληρώνουν, οι ειδικοί πρέπει να σκεφτούν, προς τα που να στρέψουν τις δυνάμεις που απελευθερώνονται. Για τη Ρωσία, η οποία μόλις σήμερα επεξεργάζεται τη στρατηγική της στο διάστημα για τον 21ο αιώνα, αυτό το θέμα είναι επίκαιρο. Η πτήση του διαστημοπλοίου Dragon (Δράκου), το οποίο κατασκευάστηκε από την εταιρία Space Exploration Technologies ή, σε συντομογραφία, SpaceX, από τη NASA χαρακτηρίστηκε ως ορόσημο, που σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας εποχής, στην οποία οι ιδιώτες σχεδιαστές εισήρθαν στον τομέα, στον οποίο στο παρελθόν εργάζονταν μόνο κρατικές δομές. Αν η εκμετάλλευση του Dragon πραγματοποιηθεί επιτυχώς, όπως έχει προγραμματιστεί, η ΝΑΣΑ θα αποκτήσει μεταγωγικό (και στο μέλλον – και επανδρωμένο) διαστημόπλοιο για τον εφοδιασμό του ΔΔΣ. Το πλεονέκτημα του Dragon σε σύγκριση με τα άλλα διαστημικά μεταγωγικά συνίσταται στο ότι αυτό μπορεί να μεταφέρει φορτία πίσω στη Γη, πράγμα για το οποίο δεν μπορούν να καυχηθούν ούτε τα ευρωπαϊκά ATV, ούτε τα ιαπωνικά HTV, ούτε τα ρωσικά «Προγκρέσς». Μήπως αυτό απειλεί τη Ρωσία; Από τη μια, το Dragon από ορισμένη άποψη αποσπά παραγγελιοδότες. Όμως, από την άλλη, η ρωσική κοσμοναυτική αποκτά τη δυνατότητα να απαλλαχτεί από τη μόνιμη υποστήριξη του ΔΔΣ και να σκεφτεί για την προοπτική της ανάπτυξης, πολύ περισσότερο, που το Dragon δεν θα μπορέσει μάλλον να αντικαταστήσει τα επανδρωμένα «Σογιούζ» στο προσεχές μέλλον. Εν το μεταξύ, στην κρατική εταιρία «Ενέργκια» συνεχίζονται οι εργασίες της δημιουργίας νέου μεταγωγικού συστήματος, που άρχισαν το 2009. Οι διευθυντές της εταιρίας πιστεύουν ότι η πρώτη του εκτόξευση σε μη επανδρωμένη εκδοχή πρέπει να πραγματοποιηθεί το 2015 και του επανδρωμένου συστήματος κατά το 2020. ωστόσο ήδη διεξάγονται συνομιλίες ότι η λειτουργία του μπορεί να παραταθεί. Το ζήτημα συνίσταται μόνο στους στόχους της παράτασης. Πρόσφατα ο Αλεξέι Κρασνόφ, επικεφαλής των επανδρωμένων προγραμμάτων της Ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος, δήλωσε ότι η Ρωσκόσμος έχει προτείνει στους ξένους εταίρους στο ΔΔΣ να εξετάσουν τη δυνατότητα παράτασης των βασικών αποστολών από τους έξι στους εννιά μήνες. Κατά την άποψή του, χάρη σ΄ αυτό θα γίνει δυνατή η σημαντική προώθηση των επανδρωμένων πτήσεων και η έναρξη της προετοιμασίας πιό μακρινών αποστολών. Ο δε επικεφαλής της Ρωσκόσμος Βλαντίμιρ Ποπόβκιν είχε προηγουμένως προϋποθέσει ότι, ίσως, είναι ορθότερο το πέρασμα από τις μόνιμες αποστολές στις αποστολές επίσκεψης, οι οποίοι θα εκτελούν συγκεκριμένα επιστημονικά προγράμματα. Αυτές οι δηλώσεις αντικαθρεπτίζουν εμφανώς τη διαμορφωμένη κατάσταση – από τη μια, δεν υπάρχει η επιθυμία εγκατάλειψης των επανδρωμένων πτήσεων στο διάστημα και από την άλλη, η σκοπιμότητά τους προς το παρόν δεν είναι κατανοητή, εφόσον δεν είναι κατανοητοί οι στόχοι. Αν θεωρήσουμε τον ΔΔΣ πεδίο δοκιμών για την εξασφάλιση της επιτυχίας πιό μακρινών αποστολών, είναι προφανές ότι πρέπει να καταστούν πιό δύσκολες οι συνθήκες παραμονής των κοσμοναυτών. Αν παραμείνει ο Σταθμός για την πραγματοποίηση περίγειων πειραμάτων, πρέπει να υπολογιστεί, κατά πόσον τα επιστημονικά στοιχεία, τα οποία λαμβάνονται από το ΔΔΣ, δικαιολογούν τα χρήματα που δαπανούνται γι΄αυτά. Εντός του μήνα η επόμενη επανδρωμένη αποστολή της Κίνας στο Διάστημα. Σε ένα είδος πρόβας για την κατασκευή του δικού της διαστημικού σταθμού την επόμενη δεκαετία, η Κίνα θα εκτοξεύσει αυτό το μήνα μια επανδρωμένη αποστολή η οποία θα συνδεθεί με ένα άλλο σκάφος που περιμένει ήδη σε τροχιά. Όπως αναφέρει το επίσημο πρακτορείο Xinhua, το σκάφος Shenzou 9 («θεϊκό σκάφος») μεταφέρθηκε το Σάββατο σε κέντρο εκτόξευσης στην έρημο της βορειοδυτικής Κίνας, ενόψει της εκτόξευσης στα μέσα Ιουνίου. Εκπρόσωπος του μυστικού διαστημικού προγράμματος της Κίνας δήλωσε ότι το σκάφος θα συνδεθεί με τη μονάδα Tiangong-1 που βρίσκεται σε τροχιά από πέρυσι. Η ανάπτυξη τεχνολογίας που επιτρέπει τη σύνδεση σκαφών σε τροχιά έχει κρίσιμη σημασία για την κατασκευή μόνιμου διαστημικού σταθμού γύρω στο 2020. Η εκπρόσωπος δεν διευκρίνισε πόσο χρόνο θα παραμείνει στο Tiangong-1, είπε όμως ότι, ως «προληπτικό μέτρο», ένας από τους τρεις αστροναύτες θα παραμείνει στην κάψουλα Shenzou την ώρα που οι άλλοι δύο εισέρχονται στη μονάδα που περιμένει. Η Κίνα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο από το 2003, όταν έγινε μόλις η τρίτη χώρα του κόσμου -μετά τις ΗΠΑ και τη Ρωσία- που εκτόξευσε άνθρωπο στο Διάστημα με δικό της πύραυλο. Έκτοτε έχουν ακολουθήσει δύο επανδρωμένες αποστολές, από τις οποίες η μία περιλάμβανε και διαστημικό περίπατο. Πέρυσι ακολούθησε η εκτόξευση ενός μη επανδρωμένου Shenzou που συνδέθηκε με επιτυχία με το Tiangong-1. Το Πεκίνο αποφάσισε να κατασκευάσει ανεξάρτητο διαστημικό σταθμό μετά την άρνηση των δυτικών χωρών, και κυρίως των ΗΠΑ, να την δεχτούν στο πρόγραμμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS). Ο κινεζικός σταθμός, με βάρος που εκτιμάται στους 60 τόνους, θα είναι σημαντικά μικρότερος από τoν ISS, ωστόσο θα είναι το μόνο τροχιακό συγκρότημα που ανήκει εξ ολοκλήρου σε μία χώρα. Σύμφωνα με το Xinhua, στην αποστολή του Shenzou 9 δεν αποκλείεται να συμμετάσχει και η πρώτη Κινέζα αστροναύτης.

Αστεροειδείς και κομήτες. Παρακολουθούμε για να τους αποφύγουμε. Η απειλή, που προέρχεται από κομήτες και αστεροειδείς, συζητείται για πρώτη φορά σε διάσκεψη για την ασφάλεια, που πραγματοποιείται στην Αγία Πετρούπολη, με τη συμμετοχή υψηλών εκπροσώπων, που είναι αρμόδιοι για τα ζητήματα ασφάλειας. Ο κίνδυνος από αστεροειδείς και κομήτες είναι το θέμα έκθεσης της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας. Ο όρος «κίνδυνος από αστεροειδείς και κομήτες» εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα. Αιτίες γι’ αυτό υπάρχουν πολλές. Οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι για την απειλή από το έξω Διάστημα άρχισαν να μιλούν, για να δικαιολογηθεί κάπως η ανάγκη της μελέτης και της εξερεύνησης του Διαστήματος. Οι υποστηρικτές πιστεύουν ότι η ανθρωπότητα ήταν απλώς απίστευτα τυχερή τα τελευταία χίλια χρόνια, που η Γη δεν βρέθηκε στο δρόμο ενός σχετικά μικρού κομματιού πέτρας και ότι είναι επείγουσα η ανάγκη να αναληφθούν αποφασιστικά μέτρα, ώστε να αποκλειστεί παρόμοια πιθανότητα στο μέλλον. Οι παρατηρήσεις των ουρανίων σωμάτων άκμασαν πραγματικά μόνο στην εποχή της αυτόματης καταγραφής και επεξεργασίας δεδομένων. Με τη βοήθεια ισχυρών υπολογιστικών μηχανών ο άνθρωπος κατόρθωσε να δει πόσα πολλά μικρά ουράνια σώματα κινούνται γύρω από τη Γη. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ο αριθμός των κοντινών στη Γη αστεροειδών είναι περίπου 20.000. Από αυτούς δημιουργούν ιδιαίτερο κίνδυνο όσοι έχουν διαδρομές, που διασταυρώνονται με τη Γη, πράγμα, που απειλεί με σύγκρουση. Στην πραγματικότητα να διαπιστωθεί αν ο αστεροειδής θα συγκρουστεί με τη Γη, είναι αρκετά δύσκολο. Επομένως όταν γίνεται λόγος για δυνητικά επικίνδυνους αστεροειδείς εννοούμε μόνο μια δυσάρεστα κοντινή διέλευση. Κατά τους υπολογισμούς είναι αρκετός ένας αστεροειδής εκατό μέτρων ώστε να προκληθούν σημαντικές τοπικές καταστροφές (εκτιμάται ότι η διάμετρος του μετεωρίτη της Tουνγκούσκα στη Σιβηρία ήταν 50-75 μ.), ενώ ένα διαστημικό αντικείμενο με διάμετρο από 1 έως 10 χλμ. θα είναι αρκετό για μια παγκόσμια καταστροφή. Ευτυχώς παρόμοια ουράνια σώματα σε άμεση γειτνίαση με τη Γη δεν είναι πολλά. Δυστυχώς είναι δύσκολο να παρατηρηθούν και δύσκολο να προβλεφθεί η τροχιά τους. Παρεμπιπτόντως αυτό είναι σημαντικό στην περίπτωση του δυνητικά επικίνδυνου αστεροειδούς Apophis (350 μ. σε διάμετρο), ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος μεταξύ των δυνητικά επικίνδυνων ουρανίων σωμάτων. Η πρώτη προσέγγιση του Apophis με τη Γη θα συμβεί το 2029 και η επόμενη το 2036. Από το πώς θα εξελιχθεί η πρώτη "συνάντηση" θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό, τί θα συμβεί κατά τη διάρκεια της δεύτερης: θα περάσει άραγε ο Apophis δίπλα από τη Γη, ή παρ’ όλ’ αυτά οι κάτοικοι του πλανήτη θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους πώς να τον αποφύγουν. Το πρόβλημα είναι ότι ούτε ένας τρόπος αποφυγής του κινδύνου δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί. Προτείνονται διάφορες εκδοχές. Για παράδειγμα η "ανατίναξη" του αστεροειδούς. Η μέθοδος δεν είναι πολύ αποτελεσματική, γιατί η πρόβλεψη της τροχιάς των θραυσμάτων είναι ακόμη πιο περίπλοκη, από ό,τι του αρχικού σώματος. Μια άλλη ιδέα είναι να βαφτεί με χρώμα το επικίνδυνο ουράνιο σώμα, έτσι ώστε να μεταβληθούν οι ανακλαστικές του ιδιότητες. Στη συνέχεια με την επίδραση του ηλιακού φωτός σταδιακά από μόνος του θα απομακρυνθεί από την αρχική του πορεία. Μέχρι σήμερα όλα τα προγράμματα στον τομέα της διαστημικής ασφάλειας θα μπορούσαν να καταταχθούν στην «παθητική» στρατηγική των παρατηρήσεων και των υπολογισμών των επικίνδυνων αντικειμένων. Τώρα υπάρχουν στον κόσμο περίπου δέκα προγράμματα διαφόρων χωρών και οργανισμών, οι οποίοι κατόρθωσαν να εντοπίσουν 1311 δυνητικά επικίνδυνους αστεροειδείς (αυτός ο όρος στα αγγλικά είναι potentially hazardous asteroids – ΡHA και σημαίνει αστεροειδείς οι τροχιές των οποίων διασταυρώνονται με εκείνη της Γης σε πολύ κοντινή απόσταση). Στους υπολογισμούς συμμετέχουν παρατηρητήρια τόσο εδάφους, όσο και Διαστήματος, για παράδειγμα η συσκευή της NASA WISE (Wide-Field Infrared Survey Explorer, «ερευνητής υπέρυθρου ευρέος φάσματος»). Στη Ρωσία σήμερα έχει συγκροτηθεί μια ειδική ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων για τις διαστημικές απειλές υπό το Συμβούλιο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών του Διαστήματος, η οποία εδρεύει στο Ινστιτούτο Αστρονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Δύο είναι οι κατευθύνσεις των εργασιών της: τα διαστημικά απορρίμματα και ο κίνδυνος από αστεροειδείς και κομήτες. Ένας από τους στόχους της η επεξεργασία προγράμματος αντιμετώπισης της απειλής από το Διάστημα. Πιθανώς στο εγγύς μέλλον το ζήτημα αυτό να πάρει κεντρική θέση στο ρωσικό διαστημικό πρόγραμμα, όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ντμίτρι Ρογκόζιν. Πάντως μέχρι στιγμής στον κόσμο δεν υπάρχει ούτε μία εγκεκριμένη αποστολή, στο πλαίσιο της οποίας να σχεδιάζεται η εφαρμογή ενός «απαντητικού μέτρου» στον αστεροειδή. Η αποστολή Apophis, που σχεδιάζεται στον Επιστημονικό-Παραγωγικό όμιλο Λάβοτσκιν, προς το παρόν δεν προβλέπει σαφείς προθεσμίες υλοποίησης (εκτός από την πολύ κατανοητή ημερομηνία προσέγγισης του ίδιου του Apophis στη Γη). Είναι απίθανο να δώσει απάντηση και η συνάντηση στην Αγία Πετρούπολη. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι σ’ αυτήν συζητήθηκαν ζητήματα συνεργασίας στο Διάστημα χωρίς τις προφανείς στρατιωτικές προεκτάσεις των σχεδίων. Ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι συμπίπτει χρονικά με τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως η μελέτη των αστεροειδών με σκοπό την αξιοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών τους. Μπορούμε άραγε να πούμε ότι η εξερεύνηση του Διαστήματος μετά από μια περίοδο εμφανούς στασιμότητας περνά σε μια νέα φάση ανάπτυξης, ή λόγος γίνεται μόνο για ένα ακόμη θέμα της μόδας; Φυσικά η δεύτερη επιλογή φαίνεται πιο ρεαλιστική, όμως η πρώτη είναι παρ’ όλ’ αυτά πιο ενδιαφέρουσα.

Το νετρίνο δεν…απειλεί πλέον τον Αϊνστάιν. Ο Αϊνστάιν είχε δίκιο: οι ίδιοι οι ερευνητές παραδέχονται οριστικά ότι έκαναν λάθος και το νετρίνο δεν ταξιδεύει πιο γρήγορα από το φως. Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι επιστήμονες που είχαν κάνει πέρυσι τον Σεπτέμβριο τον «αιρετικό» ισχυρισμό ότι το υποατομικό σωματίδιο νετρίνο είναι οριακά ταχύτερο από το φως, τώρα παραδέχονται τους λανθασμένους υπολογισμούς τους. Είχε ενδιάμεσα προηγηθεί η κατάρριψη του ισχυρισμού από άλλα επιστημονικά εργαστήρια και έτσι, οριστικά πλέον, δίνεται επίσημο τέλος σε ένα ζήτημα που αναστάτωσε τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και…τον μακαρίτη Αϊνστάιν. Ο διευθυντής ερευνών του CERN Σέρτζιο Μπερτολούτσι, εκ μέρους της επιστημονικής κοινοπραξίας OPERA, που είχε κάνει την αρχική μέτρηση, ανακοίνωσε, σε συνέδριο για την φυσική των νετρίνων και την αστροφυσική στην Ιαπωνία, ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, τα εν λόγω σωματίδια ταξιδεύουν σχεδόν ακριβώς με την ταχύτητα του φωτός - αλλά όχι πιο γρήγορα. «Αν και το αποτέλεσμα δεν είναι τόσο συναρπαστικό, όσο ορισμένοι θα ήθελαν, τελικά είναι αυτό που όλοι κατά βάθος περιμέναμε», δήλωσε ο Ιταλός φυσικός. Οι Ευρωπαίοι φυσικοί του OPERA είχαν φέρει τα πάνω-κάτω το 2011, όταν υπολόγισαν ότι μία δέσμη νετρίνων που εκπορεύθηκε από το CERN, διέσχισε την απόσταση των περίπου 730 χιλιομέτρων έως το υπόγειο εργαστήριο του Γκραν Σάσο στην Ιταλία με ταχύτητα λίγο μεγαλύτερη από εκείνη του φωτός (60 νανοδευτερόλεπτα, δηλαδή 60 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου). Κάτι τέτοιο, αν ήταν σωστό, παραβίαζε την θεωρία της ειδικής σχετικότητας από το 1905 και άνοιγε το δρόμο για μια «εξωτική» φυσική (μεταξύ άλλων, θα καθίστατο εφικτό να ταξιδέψει κανείς στο παρελθόν). Όμως, τους επόμενους μήνες, οι προσπάθειες επιβεβαίωσης έδειξαν δύο σφάλματα: ένα προβληματικό καλώδιο οπτικής ίνας και ένα προβληματικό ρολόι χρονομέτρησης της ταχύτητας. Οι νέες μετρήσεις πού έγιναν από το OPERA και από τους άλλους τρεις ανιχνευτές σωματιδίων στα εργαστήρια του Γκραν Σάσο (Borexino, Icarus, LVD), όπως έγινε γνωστό, δείχνουν ότι το νετρίνο έχει ταχύτητα μόλις 0,5 νανοδευτερόλεπτα μικρότερη του φωτός, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, το «Science» και το «New Scientist». Είναι η πρώτη φορά που η ταχύτητα του νετρίνο μετρήθηκε με τόση ακρίβεια και αυτό, τουλάχιστον, αποτελεί ένα κέρδος από την όλη ιστορία, όπως δήλωσε ο φυσικός Ντάριο Οτιέρο του OPERA. Οι 170 ερευνητές του OPERΑ επιστρέφουν πλέον στις κανονικές μελέτες τους και, αυτή την εβδομάδα, ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν ένα νετρίνο μιόνιο να μετατρέπεται σε νετρίνο ταυ. Είναι μόλις η δεύτερη φορά στον κόσμο που ανιχνεύεται κάτι τέτοιο και ενισχύει την πεποίθηση ότι το νετρίνο έχει μάζα. 'Αλλωστε, ο πραγματικός στόχος των πειραμάτων του OPERA είναι να μελετήσουν τις μετατροπές του νετρίνο σε πραγματικό χρόνο. Το νετρίνο έχει τρεις εκδοχές (ηλεκτρόνιο, μιόνιο και ταυ) και μπορεί αυθόρμητα να μετατραπεί από τη μία στην άλλη. Η πρώτη τέτοια μετατροπή έγινε αντιληπτή, το 2010, πάλι από το πείραμα OPERA, σε μία δέσμη νετρίνων που στάλθηκαν από το CERN στο Γκραν Σάσο. Αυτές οι «μεταμορφώσεις» δείχνουν ότι το νετρίνο, αντίθετα με ό,τι πιστευόταν, έχει μάζα τελικά, έστω και απειροελάχιστη. Αυτή η διαπίστωση βοηθά στην κατανόηση του γιατί υπάρχει περισσότερη ύλη στο σύμπαν σε σχέση με την αντι-ύλη. Θα χρειασθούν πάντως να εντοπισθούν τουλάχιστον έξι τέτοιες μεταμορφώσεις των νετρίνων για να ανακοινώσουν επίσημα οι φυσικοί ότι έχουν «δει» το φαινόμενο. Εξάλλου, αυτή την εβδομάδα, σε ένα παρεμφερές πείραμα στον ανιχνευτή Τ2Κ στην Ιαπωνία, οι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι παρατήρησαν δέκα μιόνια νετρίνα να μεταβάλλονται σε ηλεκτρόνια νετρίνα.

Aποστολή GRAIL συνέχεια. ΗΠΑ, Ρωσία, Ινδία και Κίνα κατευθύνονται προς τη Σελήνη. Δύο συσκευές GRAIL της NASΑ για τη μελέτη της Σελήνης έχουν ολοκληρώσει τη βασική αποστολή τους και ετοιμάζονται για την έναρξη της παρατεταμένης, η οποία ξεκινά στο τέλος του Αυγούστου. Οι επόμενες εκτοξεύσεις για τη Σελήνη σχεδιάζονται ήδη για το επόμενο έτος. Αν και οι κύριοι σκοποί τους είναι επιστημονικοί, το κυνήγι της Σελήνης, που ξεδιπλώνεται, πιθανώς σχετίζεται ήδη όχι μόνο με την επιστήμη. Το πρόγραμμα GRAIL (συντομογραφία για το Gravity Recovery And Interior Laboratory, Eργαστήριο μελέτης βαρύτητας και εσωτερικών δομών, που ξεκίνησε στις 10 Σεπτεμβρίου του 2011) είναι αρκετά απλό στην ουσία του και ταυτοχρόνως πολύπλοκο από τεχνική άποψη. Αποτελείται από δύο σχεδόν πανομοιότυπα σκάφη (αν και είναι πανομοιότυπα ως προς το φορτίο, από τις ιδιαιτερότητες της αποστολής μέρος των συσκευών είναι τοποθετημένα με διαφορετικό τρόπο), τα οποία ακολουθούν υο ένα το άλλο σε μία και αυτή χαμηλού ύψους και σχεδόν κυκλική τροχιά γύρω από τους πόλους. Το κύριο εργαλείο επί του σκάφους - είναι ένα σύστημα LGRS (συντομογραφία του Lunar Gravity Ranging System, Σύστημα αξιολόγησης της σεληνιακής βαρύτητας), στην πραγματικότητα είναι ένα σύμπλεγμα από πομπούς και κεραίες για την αποστολή και λήψη σημάτων, που είναι αναγκαία ώστε όσο γίνεται με τη μεγαλύτερη ακρίβεια να μετρηθεί η απόσταση μεταξύ των δύο σκαφών. Όταν και τα δύο σκάφη GRAIL-B και GRAIL-A περνούν πάνω από περιοχές με μεγαλύτερη ή μικρότερη συγκέντρωση μάζας (και, κατά συνέπεια, με μεγαλύτερη ή μικρότερη ισχύ της βαρύτητας), η σχετική ταχύτητα τους και η θέση τους μεταβάλλεται. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να μετρηθούν και στη συνέχεια με βάση αυτές να καταγραφεί η μορφή του βαρυτικού πεδίου της Σελήνης. Η μέθοδος αυτή ήταν γνωστή ακόμη από την εποχή των πρώτων αποστολών στη Σελήνη, αλλά στο βαθμό που αναπτύσσεται η τεχνολογία αυξάνεται και η ακρίβεια των μετρήσεων. Η απόσταση μεταξύ των συσκευών GRAIL μπορεί να καταμετρηθεί με ακρίβεια έως και μερικά μικρόν. Για την επίτευξη αυτής της ποιότητας χρειάστηκαν σχεδόν δύο μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων οι συσκευές σταδιακά ανέβαιναν στην τροχιά εργασίας τους. Τα δεδομένα των GRAIL σε συνδυασμό με λεπτομερείς τοπογραφικούς χάρτες της Σελήνης και τα στοιχεία της σύνθεσης της σεληνιακής επιφάνειας, θα πρέπει να βοηθήσουν στη μελέτη της εσωτερικής δομής του δορυφόρου μας, της κατανομής της μάζας στο φλοιό του και ως αποτέλεσμα - της εξέλιξής της, καθώς και το πώς η Σελήνη αντιδρά στη βαρυτική έλξη της Γης. Εκτός από αυτά τα αμιγώς επιστημονικά καθήκοντα, τα στοιχεία για το σεληνιακό βαρυτικό πεδίο είναι αναγκαία για την εκμετάλλευση του δορυφόρου μας. Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα οι διαστημικές υπηρεσίες του κόσμου αναπτύσσουν σε μεγαλύτερο βαθμό επιστημονικά προγράμματα, η ιδέα του εποικισμού ή τουλάχιστον της μελέτης της Σελήνης από τους ανθρώπους είναι όπως και πριν ζωντανή. Ίσως τώρα περισσότερο ζωντανή από ποτέ. Το μόνο ερώτημα είναι ποιος και γιατί θέλει να πετάξει στο Φεγγάρι. Η βασική αποστολή του GRAIL έληξε νωρίτερα από το αναμενόμενο: σύμφωνα με τους επικεφαλής του προγράμματος ήδη αυτή τη στιγμή οι συσκευές έχουν μεταδώσει στη Γη όλες τις πληροφορίες, που είχε προγραμματιστεί να ληφθούν σε αυτό το στάδιο. Στα τέλη Αυγούστου θα ξεκινήσει η παρατεταμένη αποστολή, η οποία θα ολοκληρωθεί στις αρχές Δεκεμβρίου. Κατά τη διάρκειά της οι συσκευές θα πραγματοποιήσουν ένα πείραμα σε ακόμη χαμηλότερη τροχιά (το μέσο ύψος θα είναι περίπου 23 χλμ.). Επίσης θα συνεχίσει την εργασία του το δεύτερο εργαλείο του εξοπλισμού των σκαφών, η κάμερα MoonKAM, η οποία προορίζεται όχι τόσο για την επίλυση επιστημονικών, όσο εκπαιδευτικών σκοπών: την εικόνα που μεταδίδει την παραλαμβάνουν και την επεξεργάζονται φοιτητές. Το Μάιο του επόμενου έτους η NASA προγραμματίζει να στείλει άλλη μία συσκευή στη Σελήνη, την αποστολή LADEE (Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer, Εξερευνητής της σεληνιακής ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος σκόνης), η οποία θα συμπληρώσει τον στολίσκο των αμερικανικών σκαφών γύρω από το δορυφόρο μας (εκτός από το GRAIL, σ' αυτόν εντάσσονται οι συσκευές ARTEMIS και LRO). Σεληνιακά σχέδια για το επόμενο έτος ετοιμάζει και η Κίνα, η οποία θέλει να εγκαταστήσει στη Σελήνη τη συσκευή Chang'e 3 που θα διαθέτει σεληνάκατο. Το ρωσικό πρόγραμμα "Luna-Glob", που είναι ήδη χωρισμένο σε δύο ανεξάρτητες σχετικά εκτοξεύσεις μιας τροχιακής συσκευής και ενός σκάφους προσεδάφισης, καθώς και το "Luna-Resource" (από κοινού με το ινδικό πρόγραμμα Chandrayaan 2) - είναι έργα των επόμενων ετών. Προς το παρόν μένει λίγο πίσω η Ευρώπη, στα σχέδια της οποίας δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο επιστημονικό σεληνιακό πρόγραμμα, εκτός από τη γενική επιδίωξη για μια επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη. Επιπλέον στα διαστημικά κράτη μπορεί να προστεθεί και το ευρύ κοινό: συνεχίζεται ο αγώνας για το βραβείο της ομάδας της Google, η οποία θα μπορέσει έως το 2015 να προσεδαφίσει και να μετακινήσει στην επιφάνεια της Σελήνης μια σεληνάκατο. Εκτιμάται ότι η περίοδος έως το 2020 θα είναι αφιερωμένη στην επιστημονική μελέτη της Σελήνης, την οποία θα ακολουθήσουν επανδρωμένες αποστολές στο δορυφόρο της Γης και, πιθανώς, η κατασκευή μιας σεληνιακής βάσης. Φαίνεται ότι γινόμαστε μάρτυρες του δεύτερου κυνηγιού για τη Σελήνη, αν και πρόκειται για λιγότερο σκληρή διεκδίκηση από ό,τι εκείνη της δεκαετίας του 1960. Η Σελήνη γίνεται και πάλι αρένα όχι τόσο της επιστημονικής μάχης, όσο της πολιτικής σύγκρουσης, ακόμη και των πολιτισμικών προσεγγίσεων. Οι "παλαιές" διαστημικές δυνάμεις μιλούν για την εκμετάλλευση της Σελήνης προσεκτικά και υπογραμμίζουν την ανάγκη της διεθνούς συνεργασίας, καθώς και την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων στόχων παραμονής στο δορυφόρο μας. Τα "νεώτερα" μέλη της διαστημικής λέσχης, πρώτα απ' όλα η Κίνα και το Ιράν, φαίνεται ότι δεν θεωρούν αυτά τα ζητήματα ύψιστης σημασίας. Από την άποψη αυτή η Σελήνη είναι ήδη ενδιαφέρουσα όχι ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Ένας από τους στόχους της «διαστημικής κούρσας» των μέσων του περασμένου αιώνα (εκτός από τους στρατιωτικούς) ήταν να αποδείξει ποιο σύστημα, το καπιταλιστικό ή το σοσιαλιστικό, είναι πιο αποτελεσματικό. Σε γενικές γραμμές αυτά τα καθήκοντα εξακολουθούν να υφίστανται και στον 21ο αιώνα.

Το μεθάνιο του Άρη δεν έχει βιολογική προέλευση. Οι πλανητολόγοι αναθάρρησαν πριν από εννέα χρόνια, όταν ανίχνευσαν μεθάνιο στην ατμόσφαιρα του Άρη. Μήπως αυτό το οργανικό αέριο προέρχεται από εξωγήινα μικρόβια; Δυστυχώς όχι, απαντά τώρα διεθνής ερευνητική ομάδα, η οποία διαπιστώνει ότι το μεθάνιο προέρχεται από μετεωρίτες εκτεθειμένους στην ηλιακή ακτινοβολία.... Το μεθάνιο, ένα άχρωμο και άοσμο αέριο που αποτελείται από ένα άτομο άνθρακα ενωμένο με τέσσερα άτομα υδρογόνου, παράγεται στη Γη κυρίως από βιολογικές διαδικασίες, όπως η αποσύνθεση πιο περίπλοκων οργανικών ενώσεων. Στην περίπτωση του Άρη, οι επιστήμονες αναρωτιούνταν αν το αέριο προέρχεται από μικροβιακή ζωή ή από ηφαιστειακές διαδικασίες που δεν έχουν γίνει αντιληπτές μέχρι σήμερα. Καμία από τις δύο θεωρίες δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα, ωστόσο σύμφωνα με προηγούμενες εκτιμήσεις η παραγωγή μεθανίου στο γειτονικό πλανήτη φτάνει τους 200 με 300 τόνους ετησίως. Μια οριστική απάντηση επιχειρεί τώρα να δώσει διεθνής μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature: Ultraviolet-radiation-induced methane emissions from meteorites and the Martian atmosphere. Έπειτα από πειράματα σε θραύσμα ενός αρειανού μετεωρίτη που έχει βρεθεί στη Γη, η ερευνητική ομάδα καταλήγει στο «απογοητευτικό» συμπέρασμα ότι το μεθάνιο δεν έχει βιολογική προέλευση. «Το μεθάνιο παράγεται από αναρίθμητους μικρομετεωρίτες και κόκκους διαπλανητικής σκόνης που πέφτουν από το Διάστημα στην επιφάνεια του Άρη» αναφέρει ο Φρανκ Κέπλερ του Ινστιτούτου Χημείας Max Planck στο Μάινζ της Γερμανίας, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. «Η ενέργεια [που απαιτείται για το σχηματισμό του αερίου] παρέχεται από την ακραία [ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία» συμπληρώνει. Η αλήθεια είναι ότι η επιφάνεια του Άρη δέχεται πολύ περισσότερους μετεωρίτες από ό,τι η Γη, δεδομένου ότι η ατμόσφαιρά του δεν είναι αρκετά πυκνή ώστε τα εισερχόμενα σώματα να διαλυθούν κατά την κάθοδό τους. Επιπλέον, ο Άρης δεν διαθέτει προστατευτικό στρώμα όζοντος, οπότε είναι εκτεθειμένος στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, αλλά και στις κοσμικές ακτίνες που καταφθάνουν από το εξώτερο διάστημα. Σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια της Ουτρέχτης και του Εδιμβούργου, η ομάδα του Δρ Κέπλερ εξέτασε ένα θραύσμα του διάσημου μετεωρίτη του Μέρκισον, ενός βράχου που έπεσε το 1969 κοντά στην ομώνυμη πόλη της Αυστραλίας. Ο μετεωρίτης αυτός κατατάσσεται στους χονδρίτες, μια κατηγορία μετεωριτών και αστεροειδών που περιέχουν άνθρακα -βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή μεθανίου- σε υψηλή περιεκτικότητα. Ο μετεωρίτης του Μέρκισον «έχει παραπλήσια χημική σύσταση με το μεγαλύτερο μέρος μετεωρικής ύλης που πέφτει στον Άρη» διαβεβαιώνει η νέα μελέτη. Όταν οι ερευνητές ακτινοβόλησαν επιλεγμένα θραύσματα του μετεωρίτη με ισχυρό υπεριώδες φως, οι διαστημικές πέτρες άρχισαν αμέσως να απελευθερώνουν μεθάνιο. Δεδομένου όμως ότι η επιφανειακή θερμοκρασία στον Άρη κυμαίνεται από τους -143 μέχρι τους +17 βαθμούς Κελσίου, η ερευνητική ομάδα επανέλαβε το πείραμα σε διάφορες θερμοκρασίες, και διαπίστωσε ότι η παραγωγή μεθανίου αυξάνεται με τη ζέστη. Πράγματι, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικού μεθανίου έχουν καταγραφεί σε μια σχετικά λεπτή ζώνη γύρω από τον ισημερινό του Άρη, όπου η θερμοκρασία είναι μέγιστη -μια παρατήρηση που καθιστά τα ευρήματα της τελευταίας μελέτης πιο πειστικά. Η οριστική απάντηση στο μυστήριο του μεθανίου, επισημαίνουν οι ερευνητές, θα μπορούσε να δοθεί από το Curiosity, του μεγαλύτερου τροχοφόρου ρομπότ που έχει εκτοξευτεί μέχρι σήμερα, το οποίο θα προσεδαφιστεί στον Άρη τον Αύγουστο και θα διερευνήσει αν ο πλανήτης είναι, ή ήταν κάποτε, φιλόξενος για τη ζωή. http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature11203.html#/supplementary-information

Το φαινόμενο Γιαρκόφσκι ίσως στείλει τον αστεροειδή 1999 RQ36 στη Γη. Ο αστεροειδής 1999 RQ36 με διάμετρο 600 περίπου μέτρων εντοπίστηκε πριν από 13 χρόνια στο πλαίσιο του προγράμματος LINEAR το οποίο αναζητά και χαρτογραφεί διαστημικά αντικείμενα που μπορεί ενδεχομένως να αποτελέσουν απειλή για τη Γη. Εχει υπολογιστεί ότι θα περάσει κοντά από τον πλανήτη μας, χωρίς ωστόσο να αποτελέσει απειλή. Νέες παρατηρήσεις αποκάλυψαν ωστόσο ότι τα τελευταία χρόνια ο αστεροειδής έχει εκτραπεί από την πορεία του. Οι ειδικοί εκτιμούν πως αυτό οφείλεται στο φαινόμενο Γιαρκόφσκι και ότι, αν η εκτροπή συνεχιστεί, είναι πιθανό ο 1999 RQ36 να μπει στο διαστημικό μονοπάτι που οδηγεί στη Γη. Ο πολωνικής καταγωγής ρώσος μηχανικός Ιβάν Γιαρκόφσκι είχε αναπτύξει μια επαναστατική θεωρία για την κίνηση των αστεροειδών στα τέλη του 19ου αιώνα. Χρειάστηκε όμως να περάσουν πολλές δεκαετίες μέχρι να κατασκευαστούν υπερσύγχρονα τηλεσκόπια και τελικά να επιβεβαιωθεί. Ο Γιαρκόφσκι είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ηλιακό φως θερμαίνει ελαφρώς την επιφάνεια των αστεροειδών στην πλευρά που είναι στραμμένη προς τον Ηλιο. Οταν η πλευρά αυτή βρεθεί στο σκοτάδι, καθώς ο βράχος περιστρέφεται, εκπέμπει την ακτινοβολία που απορρόφησε πίσω στο παγωμένο Διάστημα. Επειδή το σχήμα των αστεροειδών δεν είναι ομαλό και σφαιρικό, η απώλεια ενέργειας δημιουργεί μια μικρή ροπή στρέψης και μεταβάλλει την ταχύτητα περιστροφής με αποτέλεσμα ο αστεροειδής να βγαίνει ελαφρώς από την πορεία του κάθε φορά που λαμβάνει χώρα το φαινόμενο. Ο Τζος Εμερι που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer για να μελετήσει τον 1999 RQ36 και διαπίστωσε ότι ο αστεροειδής έχει παρεκκλίνει από την πορεία του κατά 160 χλμ. Οι υπολογισμοί των επιστημόνων δείχνουν ότι ο 1999 RQ36 θα περάσει το 2135 σε απόσταση 400 χιλιάδων χλμ από τη Γη. Η συγκεκριμένη απόσταση θεωρείται ασφαλής ενώ η εκτροπή που καταγράφεται στον αστεροειδή είναι ουσιαστικά ανεπαίσθητη. Πολλοί όμως υποστηρίζουν ότι ο 1999 RQ36 θα πρέπει να παρακολουθείται πλέον σταθερά αφού μπορεί τα επόμενα χρόνια η εκτροπή να συνεχιστεί και να μεγαλώσει. Περισσότερα για τον 1999 RQ36 θα μάθουμε από την αποστολή OSIRIS-Rex η οποία θα ξεκινήσει το 2016, θα φθάσει στον αστεροειδή το 2019, θα συλλέξει δείγματα και θα τα φέρει πίσω στη Γη το 2023. Καλλιτεχνική απεικόνιση της αποστολής OSIRIS-Rex που θα πάρει δείγματα από τον αστεροειδή 1999 RQ36

Το Σύμπαν σαν χαρακτικό του Εσερ από τον Στίβεν Χόκινγκ. Η νέα θεωρία του αλλάζει τη συμπαντική γεωμετρία, δίνει αρνητική τιμή στην Κοσμολογική Σταθερά και στηρίζει τη θεωρία των χορδών. Η Κοσμολογική Σταθερά του Αϊνστάιν δεν μπορεί να έχει αρνητική τιμή και αυτό σε γενικές γραμμές είναι ως τώρα κοινώς αποδεκτό. Ο Στίβεν Χόκινγκ όμως και οι συνεργάτες του σπάζουν το ταμπού τολμώντας να της προσθέσουν αρνητικό πρόσημο. Το αποτέλεσμα προσδίδει μια υπερβολική διάσταση στη γεωμετρία του Σύμπαντος, κάνοντάς το να θυμίζει τα έργα του ολλανδού χαράκτη Μ. Χ. Εσερ. Ο διάσημος καθηγητής του Κέιμπριτζ μαζί με τον παλαιό συνεργάτη του Τόμας Χέρτογκ του Καθολικού Πανεπιστημίου του Λέβεν του Βελγίου και τον Τζέιμς Χαρτλ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ παρουσίασαν τη μελέτη τους στον δικτυακό τόπο arXiv.org. Σε αυτήν οι τρεις αστροφυσικοί προτείνουν στην ουσία μια νέα κυματική εξίσωση η οποία περιγράφει διάφορα πιθανά Σύμπαντα με την εισαγωγή μιας Κοσμολογικής Σταθεράς με αρνητική τιμή. Εκτός του ότι προσθέτει στην επίπεδη γεωμετρία του επεκτεινόμενου Σύμπαντός μας μια «παράλληλη» υπερβολική διάσταση παρόμοια με αυτή στο εικονιζόμενο έργο του Εσερ, το μοντέλο τους έρχεται επίσης να «κουμπώσει» με τη θεωρία των χορδών και συγκεκριμένα με την εκδοχή της ολογραφικής αρχής ή αντιστοιχίας AdS/CFΤ που έχει διατυπώσει ο Χουάν Μαλντασένα του Πανεπιστημίου του Πρίνστον.

Επίσημα εγκαίνια για το σύστημα απεριόριστων διαδικτυακών διευθύνσεων. Μια ιστορική στιγμή για τον Παγκόσμιο Ιστό ήρθε τα ξημερώματα της Τετάρτης ώρα Ελλάδας, όταν τέθηκε και επίσημα σε λειτουργία το IPv6, το σύστημα που λύνει οριστικά το πρόβλημα έλλειψης διαδικτυακών διευθύνσεων. Μέχρι σήμερα, ολόκληρη η υποδομή του Διαδικτύου βασιζόταν στην έκδοση 4 του Διαδικτυακού Πρωτοκόλλου (IPv4), το οποίο περιοριζόταν στις τέσσερα δισεκατομμύρια διευθύνσεις IP. Κάθε διεύθυνση IP είναι μια μοναδική ακολουθία αριθμών (πχ 190.23.56.1) που χρησιμοποιείται ως ταυτότητα για κάθε συσκευή που συνδέεται στο Διαδίκτυο -από τους διακομιστές μεγάλων δικτυακών τόπων μέχρι τα smartphone και τις ταμπλέτες. Με τον αριθμό των ιστοσελίδων και των διαδικτυακών συσκευών να αυξάνεται με όλο και μεγαλύτερο ρυθμό, το IPv4 είχε φτάσει στα όριά του, δημιουργώντας πρόβλημα έλλειψης διαθέσιμων διευθύνσεων. Το IPv6 πιστεύεται ότι θα δώσει οριστική λύση, αφού προσφέρει 2128 διευθύνσεις, ή 340.282.366.920.938.463.463.374.607.431.768.211.456 διαφορετικούς συνδυασμούς. Συγκριτικά, η μεγάλη εταιρεία δικτυακών προϊόντων Cisco προβλέπει ότι το 2016 θα λειτουργούν συνδεδεμένες στο Διαδίκτυο «μόνο» 18,9 δισεκατομμύρια συσκευές. Για τα επόμενα χρόνια, πάντως, το IPv4 και το IPv6 θα λειτουργούν παράλληλα προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα συμβατότητας. Η ενεργοποίηση του νέου συστήματος στις 03.00 το πρωί της Τετάρτης ώρα Ελλάδας δεν αναμένεται να επηρεάσει τους χρήστες. Προβλήματα θα μπορούσαν να εμφανιστούν στο μέλλον, όταν πάψει να λειτουργεί το IPv4, kai μόνο σε παλαιότερες συσκευές που δεν υποστηρίζουν το νέο σύστημα διευθύνσεων. «Οι περισσότεροι χρήστες δεν θα προσέξουν κάποια αλλαγή. Αν ο μέσος χρήστης έπρεπε να γνωρίζει τεχνικές λεπτομέρειες, αυτό θα σήμαινε ότι η τεχνολογία δεν είναι έτοιμη» σχολίασε ο Λίο Βεγκόντα της ICANN (Διαδικτυακής Εταιρείας Ονοματοδοσίας και Αριθμοδότησης), της αμερικανικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας που επιβλέπει το Διαδίκτυο και τη λειτουργία του νέου συστήματος.

Με προσθαλάσσωση στον Ειρηνικό ολοκληρώθηκε η πρώτη εμπορική αποστολή στον ISS. Το πρώτο εμπορικό σκάφος που μίσθωσε η NASA για τον ανεφοδιασμό του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού αποσυνδέθηκε από το τροχιακό συγκρότημα το πρωί της Πέμπτης και έπεσε με αλεξίπτωτο στον Ειρηνικό στις 18.42 ώρα Ελλάδας. Η επιτυχία της πρώτης αυτής αποστολής ανοίγει τώρα το δρόμο για την απελευθέρωση της αγοράς των διαστημικών μεταφορών. «Εξαιρετική δουλειά παιδιά» είπε το Κέντρο Ελέγχου στο Χιούστον όταν οι αστροναύτες του ISS απελευθέρωσαν το Dragon στο Διάστημα, χρησιμοποιώντας το ρομποτικό γερανό του σταθμού. Λίγο αργότερα, γύρω στις 13.00 ώρα Ελλάδας, το Dragon βρισκόταν έξω από την περιοχή γύρω από τον ISS που ελέγχει η NASA και πέρασε στην αποκλειστική δικαιοδοσία της SpaceX, της καλιφορνέζικης εταιρείας που το ανέπτυξε. Ήταν μια στιγμή-ορόσημο στο σχέδιο των ΗΠΑ να αναθέσουν σε ιδιώτες τις μεταφορές από και προς τον ISS, προκειμένου να εστιαστεί η NASA στην ανάπτυξη ενός διαφορετικού σκάφους, για αποστολές στους αστεροειδείς και τελικά στον Άρη. Μετά τον παροπλισμό των διαστημικών λεωφορείων, οι μη επανδρωμένες αποστολές ανεφοδιασμού έχουν ανατεθεί σε ευρωπαϊκά, ιαπωνικά και ρωσικά ρομποτικά σκάφη, ενώ τα μόνα σκάφη που μπορούν να μεταφέρουν πληρώματα είναι τα ρωσικά Soyuz. Η κωνική κάψουλα με την ελαφρώς ρετρό εμφάνιση μετέφερε στο πολυεθνικό εργαστήριο του ISS σχεδόν μισό τόνο προμηθειών. Στη διάρκεια της πενθήμερης παραμονής της, το εξαμελές πλήρωμα του σταθμού παρέλαβε το φορτίο και στη συνέχεια γέμισε το σκάφος με παλιά μηχανήματα και πειραματικό εξοπλισμό που πρέπει να επιστρέψει στη Γη. Όπως οι κάψουλες των αποστολών Apollo της δεκαετίας του 1960, το Dragon είναι σχεδιασμένο να προσθαλασσώνεται με αλεξίπτωτο στον ωκεανό, από όπου θα ανακτάται για να επαναχρησιμοποιηθεί έως και πέντε φορές. Δεδομένου ότι η πρώτη εμπορική αποστολή του Dragon θεωρείται δοκιμαστική, η NASA δεν ήθελε να διακινδυνεύσει να γεμίσει την κάψουλα με υλικά κρίσιμης σημασίας. Η κάψουλα προσθαλασσώθηκε περίπου 900 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Λος Άντζελες. Εκεί περισυνελέγη από την ιδιωτική εταιρεία American Marine Corp. προκειμένου να μεταφερθεί στο λιμάνι του Λος Άντζελες, ένα ταξίδι που αναμένεται να διαρκέσει δύο με τρεις ημέρες. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αποστολής, η SpaceX πρόκειται να λάβει συνολικά 1,6 δισ. δολάρια από τη NASA για τουλάχιστον 12 ακόμα αποστολές στoν ISS. Σε τρία με τέσσερα χρόνια, η εταιρεία ελπίζει ότι θα έχει τροποποιήσει το Dragon ώστε να χρησιμοποιείται και σε επανδρωμένες πτήσεις. Υπάρχουν όμως κι άλλες ιδιωτικές εταιρείες που επιδοτούνται από τη NASA για την ανάπτυξη νέων σκαφών. Ένα δεύτερο εμπορικό μεταγωγικό, το Cygnus της Orbital Sciences Corp., αναμένεται να πραγματοποιήσει την παρθενική αποστολή του στον ISS εντός του έτους. O πύραυλος-μεταφορέας Zenit-3SL εκτοξεύτηκε από πλωτή εξέδρα. Ο ρωσο-ουκρανικός πύραυλος-μεταφορέας Zenit-3SL με τον διεθνή δορυφόρο επικοινωνίας Intelsat-19 εκτοξεύθηκε από την πλωτή εξέδρα Odissey στον Ειρηνικό ωκεανό, στο πλαίσιο του προγράμματος «Θαλάσσια εκκίνηση». Ο Intelsat-19 κατασκευάστηκε από την αμερικανική εταιρεία Space Systems Loral κατά παραγγελία του διεθνούς διαχειριστή δορυφόρων Intelsat. Ο διεθνής όμιλος «Θαλάσσια εκκίνηση» ιδρύθηκε το 1995. Αυτή τη στιγμή σύμφωνα με το πρόγραμμα «Θαλάσσια εκκίνηση» έχουν γίνει περισσότερες από 30 εκτοξεύσεις πυραύλων Zenit από την πλωτή εξέδρα στον Ειρηνικό ωκεανό.

Σύγκρουση με τον γαλαξία της Ανδρομέδας σε 4 δισ. χρόνια. Οι επιστήμονες δεν έχουν πια καμία αμφιβολία ότι, σε περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας θα συγκρουστεί μετωπικά με τον δικό μας. Παρόλα αυτά ο Ήλιος μας, η Γη και οι άλλοι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, αν βέβαια υπάρχουν ακόμα έως τότε, θα παραμείνουν ανέπαφοι. Όμως η τιτάνια συγχώνευση είναι πολύ πιθανό να ωθήσει ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα στις εσχατιές του κατά πολύ μεγαλύτερου και ενιαίου πλέον νέου γαλαξία. Τα συμπεράσματα αυτά, που παρουσιάστηκαν από τους αστρονόμους Ρόλαντ βαν ντερ Μάρελ και Σάνγκμο Τόνι Σον της NASA, και πρόκειται να δημοσιευθούν στο αστροφυσικό περιοδικό «Astrophysical Journal», σύμφωνα με το BBC, το Γαλλικό Πρακτορείο και το Nature, προέκυψαν από την αξιοποίηση του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ μεταξύ των ετών 2002-2010 για την ακριβέστερη μελέτη της κίνησης της Ανδρομέδας σε σχέση με τον γαλαξία μας. Η Ανδρομέδα, γνωστή και ως γαλαξίας Μ31, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά ως ένα μικρό νέφος από τον πέρση αστρονόμο Αμπντ-αλ-Ραχμάν Αλ Σούφι το 964, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2,5 εκατ. ετών φωτός και είναι ο κοντινότερος μεγάλος σπειροειδής γαλαξίας στον δικό μας. Ο γαλαξίας μας και η Ανδρομέδα έχουν περίπου ίδιο μέγεθος και ίδια ηλικία, σχεδόν 10 δισεκατομμυρίων ετών. Λόγω της ομοιότητάς τους είναι δύσκολο να προβλέψουν οι αστρονόμοι ποιος από τους δύο γαλαξίες θα υποστεί μεγαλύτερο πλήγμα από την επερχόμενη σύγκρουση. Εδώ και δεκαετίες, οι αστρονόμοι γνωρίζουν ότι η Ανδρομέδα κατευθύνεται προς εμάς με ταχύτητα περίπου 400.000 χιλιομέτρων την ώρα, καθώς οι δύο γαλαξίες έλκονται αμοιβαία ο ένας από τη βαρύτητα του άλλου, ώσπου κάποια στιγμή στο μακρινό μέλλον αναμένεται να συγκρουσθούν, με τελικό αποτέλεσμα τη συγχώνευσή τους. Ως τώρα οι επιστήμονες όμως δεν ήσαν σίγουροι πότε ακριβώς θα γινόταν η σύγκρουση και αν θα ήταν μετωπική, περιφερειακή ή μήπως τελικά υπήρχε περίπτωση οριακά οι δύο γαλαξίες να αποφύγουν το αναπόφευκτο. Τελικά οι νέες μετρήσεις με τη βοήθεια του Χαμπλ, που επέτρεψαν για πρώτη φορά την πιο ολοκληρωμένη εκτίμηση για την κατεύθυνση της Ανδρομέδας, δείχνουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αποφευχθεί η κολοσσιαία σύγκρουση. Μάλιστα οι επιστήμονες έκαναν λόγο για «αρκετά βίαιο γεγονός για τα συμπαντικά δεδομένα. Θα είναι σαν μία σοβαρή σύγκρουση αυτοκινήτων στη γαλαξιακή λεωφόρο» . Ποτέ ένα τέτοιο γεγονός δεν έχει συμβεί στην μακρόχρονη ιστορία του γαλαξία μας, ο οποίος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, έχει παλαιότερα γνωρίσει μόνο μικρότερες συγκρούσεις και συγχωνεύσεις. Σε περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, ο ένας γαλαξίας θα περάσει μέσα από τον άλλο και, μετά από άλλα δύο δισεκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των σχετικών προσομοιώσεων, θα γεννηθεί ένας νέος γιγάντιος ελλειπτικός πλέον (και όχι σπειροειδής) γαλαξίας, ο οποίος μάλιστα ήδη βαφτίστηκε Milkomeda (από τα αρχικά αγγλικά γράμματα της λέξης Milky Way του γαλαξία μας και της λέξης Andromeda). Φυσικά, αν ακόμα τότε, μετά από 6 δισεκατομμύρια χρόνια, υπάρχουν νοήμονα όντα πάνω στη Γη, θα απολαμβάνουν ένα διαφορετικό και πολύ πιο λαμπρό νυχτερινό ουρανό, όπου θα κυριαρχούν πλέον τα άστρα της Ανδρομέδας. Επειδή ανάμεσα στα άστρα των γαλαξιών μεσολαβούν τεράστιες αποστάσεις, εκτιμάται ότι αυτή η συγχώνευση θα αφήσει άθικτο τον Ήλιο μας και τους πλανήτες του, όμως θα μετακινήσει συνολικά το ηλιακό μας σύστημα σε άλλη θέση στο νέο γαλαξία. Ο Ήλιος μας, που σήμερα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 26.000 ετών φωτός από το γαλαξιακό μας κέντρο, υπάρχει 10% πιθανότητα, μετά τη σύγκρουση, να εκτοπισθεί στη νέα «γαλαξιακή Σιβηρία», σε απόσταση 160.000 ετών φωτός από το νέο γαλαξιακό κέντρο. Εξάλλου, σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις, υπάρχει πιθανότητα 9% ένας άλλος μικρότερος γαλαξίας-δορυφόρος της Ανδρομέδας, ο Μ33 (γνωστός και ως ''Τρίγωνο''), που κινείται με ταχύτητα 402.000 χλμ. την ώρα, να πέσει πάνω στο δικό μας γαλαξία πριν το κάνει η Ανδρομέδα.

Ολα έτοιμα για την εκτόξευση του τηλεσκοπίου Nustar. Η NASA προετοιμάζεται να εκτοξεύσει στα μέσα Ιουνίου το NuStar, ένα διαστημικό τηλεσκόπιο που θα μελετά μια σχετικά ανεξερεύνητη περιοχή στο φάσμα των ακτίνων Χ. Αποστολή του θα είναι να καταγράφει ορισμένα από τα πιο βίαια φαινόμενα του Σύμπαντος, όπως η εκρηκτική κατάρρευση άστρων και ο σχηματισμός μελανών οπών. Το NuStar, http://www.nasa.gov/mission_pages/nustar/main/index.html ή Συστοιχία Πυρηνικού Φασματοσκοπικού Τηλεσκοπίου, «είναι το πρώτο τηλεσκόπιο που μπορεί να εστιάσει ακτίνες-Χ υψηλής ενέργειας» δήλωσε η Φιόνα Χάρισον, επιστημονική υπεύθυνη της αποστολής και καθηγήτρια του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια (Caltech). «Θα μπορεί να μεταδώσει εικόνες που είναι δέκα φορές πιο ευκρινείς και 100 φορές πιο ευαίσθητες σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο τηλεσκόπιο λειτουργεί σε αυτή την περιοχή του φάσματος» επισήμανε. Το τηλεσκόπιο θα εκτοξευτεί με μια σχετικά ασυνήθιστη διαδικασία: θα μεταφερθεί σε τροχιά με έναν πύραυλο Pegasus XL, ο οποίος όμως δεν θα εκτοξευτεί από το έδαφος, αλλά από την κοιλιά ενός αεροπλάνου L-1011 Stargazer. Το αεροσκάφος και ο πύραυλος ανήκουν στην αμερικανική εταιρεία Orbital Sciences Corporation. Εφόσον δοθεί το τελικό πράσινο φως την 1η Ιουνίου, το Stargazer θα πετάξει από την Αεροπορική Βάση Βάντενμπεργκ της Καλιφόρνια στα νησιά Μάρσαλ του Ειρηνικού, από όπου θα πραγματοποιηθεί η εκτόξευση. Η αποστολή NuStar, επισήμανε η NASA, θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με το Παρατηρητήριο Ακτίνων-Χ Chandra, το οποίο βλέπει ακτίνες-Χ χαμηλότερης ενέργειας. Η ιδιαιτερότητα του NuStar είναι η χρήση δεκάδων επιμέρους κάτοπτρων για την εστίαση των ακτίνων-Χ χωρίς απώλειες ακτινοβολίας. Θα φέρει δύο μονάδες οπτικών με 133 επιμέρους κάτοπτρα η καθεμία, οι οποίες είναι συνδεδεμένες στους αισθητήρες μέσω μιας δοκού μήκους δέκα μέτρων. Η δοκός θα εκτοξευτεί διπλωμένη και θα αναπτυχθεί στην τελική της θέση περίπου μια εβδομάδα μετά την εκτόξευση. Όπως εξήγησαν οι υπεύθυνοι της αποστολής, το NuStar θα μπορεί να παρακολουθεί τις μαύρες τρύπες επειδή το υλικό που παγιδεύεται στην έλξη τους επιταχύνεται, θερμαίνεται και εκπέμπει ακτίνες-Χ, πριν τελικά χαθεί για πάντα.

Νέες εικόνες και στοιχεία για τους μυστηριώδεις πίδακες του παγωμένου δορυφόρου. H NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα κοντινή φωτογραφία του Εγκέλαδου, του μικρού παγωμένου δορυφόρου του Κρόνου, στην οποία διακρίνονται καθαρά οι πίδακες που ξεπηδάνε με ορμή προς το Διάστημα μέσα από μεγάλες σχισμές στο έδαφός του. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι πίδακες αυτοί τροφοδοτούνται από έναν ωκεανό ο οποίος βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου. Το διαστημικό σκάφος Cassini που μελετά τον Κρόνο και τον δορυφόρο του εντόπισε ασυνήθιστη συμπεριφορά του θερμού ιονισμένου αερίου (πλάσματος) που βρίσκεται κοντά στους πίδακες. Η ανακάλυψη θα βοηθήσει την καλύτερη μελέτη του μυστηριώδους φαινομένου. Τα στοιχεία που έστειλε το Cassini δείχνουν ότι στον νότιο πόλο του Εγκέλαδου, και ειδικότερα στις περιοχές όπου βρίσκονται οι πίδακες, υπάρχει το λεγόμενο «σκονισμένο πλάσμα» - μια ειδική σωματιδιακή κατάσταση η οποία εκτιμάτο θεωρητικά ότι θα μπορούσε να υφίσταται αλλά οι επιστήμονες δεν είχαν ως τώρα στην διάθεση τους κάποιες ενδείξεις για την ύπαρξη της. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πολικότητα των φορτισμένων σωματιδίων του πλάσματος αντιστρέφεται όταν αυτά βρίσκονται κοντά στους πίδακες. Αυτή η ασυνήθιστη συμπεριφορά μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες για τους πίδακες και το φαινόμενο. Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα σε δύο μελέτες στην επιθεώρηση «Geophysical Research». Ο Εγκέλαδος περιφέρεται γύρω από τον μητρικό πλανήτη του σε μία παραμορφωμένη οβάλ τροχιά, γεγονός το οποίο οδηγεί σε σημαντική διαχρονική αυξομείωση της βαρυτικής επίδρασης που δέχεται ο δορυφόρος από τον γιγάντιο Κρόνο. Η επίδραση αυτή συμπιέζει περιοδικά το εσωτερικό του Εγκέλαδου δημιουργώντας περιοχές με μεγάλη θερμότητα και έντονη γεωλογική δραστηριότητα με συνέπεια, μεταξύ άλλων, να εκτινάσσονται οι πίδακες του νερού από επιφανειακές ρωγμές. Τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι πίδακες, οι οποίοι ξεπηδούν με ορμή προς το Διάστημα, τροφοδοτούνται από έναν ωκεανό που βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει στη σύστασή τους άλατα, κάτι το οποίο δείχνει ότι πιθανότατα ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται σε επαφή με τα πετρώματα στο εσωτερικό του δορυφόρου. Αυτό καθιστά τον Εγκέλαδο ένα σημαντικό στόχο για την αναζήτηση εξωγήινων μορφών ζωής, καθώς τα πετρώματα είναι πιθανό ότι τροφοδοτούν το νερό με χημικά συστατικά που είναι ζωτικά για την ανάπτυξη ζωής.

Φιλε minaskar. Ευχαριστώ πολύ. Και πραγματι το να τρέχει ενα σώμα (με μαζα) με την ταχύτητα του φωτός είναι αδύνατο γιατί η αδρανειακη μάζα απειρίζεται. Αρα το ζήτημα να φτάσουμε την ταχύτητα του φωτος με ενα διαστημόπλοιο ειναι μάλλον αδύνατο.

Μαθηματικό τύπο. Θα ήθελα την βοήθεια ολων των φίλων του Astrovox. Αν εχουμε ενα διαστημόπλοιο που κινείται με την ταχύτητα του φωτός.Ξεκινάει απο την Γη και κινείται με αυτή την ταχύτητα για π.χ. 24 ωρες.Ο παρατηρητής στην Γη παρατηρεί το διαστημοπλοίο και εχει μετρήσει στο ατομικό ρολοι χρόνο 24 ωρες.Ομως οπως γνωρίζουμε για τον κοσμοναύτη δεν θα εχουν περάσει 24 ωρες αλλά κατα κατι λιγότερο οπως θα βλέπει στο δικό του ατομικό ρολοι. Ποιός τύπος μα δίνει την συρρίκνωση του χρόνου σε σχέση με την ταχύτητα©.

Μικρές ειδήσεις. Το διαστημόπλοιο Dragon επιστρέφει στην Γη. Το αμερικανικό διαστημόπλοιο Dragon επιστρέφει σήμερα στην Γη. Η μη επανδρωμένη κάψουλα θα αποσυνδεθεί από το ΔΔΣ και μετά από μερικές ώρες ανεξάρτητης πτήσης θα προσθαλασσωθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό κοντά στις ακτές της Καλιφόρνια. Στην Γη το σκάφος μεταφέρει φορτίο, το οποίο περιλαμβάνει τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών, τα οποία μετά την προσγείωση θα τα δώσουν στην ΝΑΣΑ. Η NASA θα στείλει στην τροχιά νέο τηλεσκόπιο. Η NASA θα στείλει στην τροχιά το νέο φασματοσκοπικό τηλεσκόπιο NuSTAR, το οποίο θα παρακολουθεί τα πιο μυστηριώδη αντικείμενα στο Σύμπαν, συμπεριλαμβανομένων των μαύρων τρυπών και των σουπερνόβα. Η μοναδικότητά του έγκειται στο γεγονός, ότι καταγράφει την σκληρή ακτινοβολία με ακτίνες Χ, η οποία εκπέμπεται από τα αντικείμενα. Η ευαισθησία του τηλεσκοπίου είναι 100 φορές μεγαλύτερη από τους προκατόχους του. Οι επιστήμονες είναι βέβαιοι, πως τα στοιχεία που θα ληφθούν κατά την παρακολούθηση, θα είναι μια σημαντική προσθήκη στις πληροφορίες που μεταδίδουν τα τηλεσκόπια Hubble, Spitzer και Chandra. Η συσκευή θα μεταφερθεί στην γήινη τροχιά στις 13 Ιουνίου και θα λειτουργήσει εκεί τουλάχιστον για 5 χρόνια. Ο απόπλους ενός διαστημικού λεωφορείου. Ένα πιστό αντίγραφο διαστημικού λεωφορείου της NASA απέπλευσε στις 24 Μαίου 2012 από τις εγκαταστάσεις της NASA στη Φλόριδα για το Χιούστον στο Τέξας. Η ρέπλικα του διαστημικού λεωφορείου, που ονομάζεται “Explorer”, φορτωμένο σε ειδικό πλοίο – φορτηγό θα πλεύσει από το λιμάνι του Πορτ Κανάβεραλ κατά μήκος της ακτογραμμής της χερσονήσου της Φλόριδας και στη συνέχεια στον κόλπο του Μεξικού. Το Explorer θα μεταφερθεί στο νέο μόνιμο σπίτι του στο διαστημικό κέντρο του Χιούστον, στο Johnson Space Center της NASA. Το οκτώ ημερών θαλάσσιο ταξίδι του διαστημικού λεωφορείου-αντιγράφου θα τελειώσει με την άφιξή του στην Clear Lake την 1η Ιουνίου. Είναι η πρώτη φορά βλέπουμε διαστημικό λεωφορείο να πλέει στη θάλασσα. Παρόμοια επιχείρηση θα δούμε στις αρχές Ιουνίου με το διαστημικό λεωφορείο Enterprise , το οποίο θα πλεύσει διαμέσου του ποταμού Χάτσον στη Νέα Υόρκη. «Διαστημική» διάγνωση της οστεοπόρωσης. Ένα νέο τεστ το οποίο επιτρέπει την διάγνωση της οστεοπόρωσης μόλις αυτή αρχίσει να εκδηλώνεται ανέπτυξαν ερευνητές της ΝΑSΑ. Το τεστ βασίζεται στην ανίχνευση μικροποσοτήτων ασβεστίου στα ούρα και οι λεπτομέρειες της πρώτης εφαρμογής του δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση PNAS. Η NASA ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την οστεοπόρωση καθώς η μικροβαρύτητα του διαστήματος προκαλεί απώλεια της οστικής μάζας των αστροναυτών. Σύμφωνα με το άρθρο των επιστημόνων της, διαφορετικά άτομα ασβεστίου προκύπτουν από την απώλεια του οστικού ιστού, και καθένα από αυτά φέρει διαφορετικό αριθμό νετρονίων. Η ισορροπία αλλά και η αφθονία των διαφορετικών ισοτόπων ασβεστίου μεταβάλλεται τόσο όταν τα οστά συντίθενται όσο και όταν αποσυντίθενται. Οι μετρήσιμες αυτές μεταβολές επιτρέπουν στους ερευνητές να αξιολογήσουν την απώλεια της οστικής μάζας ακόμη και στα πρώτα στάδιά της. Προκειμένου να διερευνήσουν την διακριτική ικανότητα της τεχνικής τους, οι ερευνητές τη δοκίμασαν σε 12 υγιείς εθελοντές από τους οποίους ζήτησαν να παραμείνουν στο κρεβάτι για 30 ημέρες. (Η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι προκαλεί μείωση της οστικής μάζας). Διαπίστωσαν ότι η τεχνική τους επέτρεπε την διάγνωση της απώλειας της οστικής μάζας μόλις μετά από μια εβδομάδα παραμονής των εθελοντών στο κρεβάτι, πολύ νωρίτερα από τις υπάρχουσες τεχνικές. Το επόμενο βήμα των επιστημόνων είναι να εξετάσουν τις διαγνωστικές ικανότητες της τεχνικής τους σε διαγνωσμένους ασθενείς με οστεοπόρωση. Όπως δε εκτιμούν, πιθανότατα η τεχνική τους θα μπορούσε στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης, αλλά και για την παρακολούθηση της εξέλιξης οποιασδήποτε ασθένειας η οποία προκαλεί απώλεια οστικής μάζας, όπως παραδείγματος χάριν ο καρκίνος.

Το σεληνόφως θα αποκαλύψει την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης. Είναι γνωστό ότι το απόγευμα της 5ης Ιουνίου η Αφροδίτη θα περάσει ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο. Το γεγονός αυτό θα γίνει αντιληπτό από τους αστρονόμους ως μια σκοτεινή κηλίδα που κινείται πάνω στον ηλιακό δίσκο για 6,5 ώρες. Πρόκειται δηλαδή για μια μίνι-έκλειψη. Το αστρονομικό αυτό φαινόμενο είναι πολύ σπάνιο. Παρόμοια διέλευση έγινε πριν από 8 χρόνια, το 2004. Παρόμοιο «ζεύγος» διελεύσεων – με την ίδια χρονική απόσταση των 8 ετών – πραγματοποιήθηκε το 1874/1882 και το επόμενο θα πραγματοποιηθεί το 2117/2125! Η διέλευση της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο χρησιμοποιήθηκε πριν από 130 χρόνια για τον προσδιορισμό του μεγέθους του ηλιακού μας συστήματος. Μόνο έξι διαβάσεις της Αφροδίτης έχουν καταγραφεί από τότε που ο Γερμανός μαθηματικός προέβλεψε θεωρητικά το φαινόμενο τον 17ο αιώνα. Οι επιστήμονες σύντομα κατάλαβαν ότι θα μπορούσαν θεωρητικά να υπολογίσουν τριγωνομετρικά την απόσταση Γης-Ήλιου, τη λεγόμενη Αστρονομική Μονάδα (AU), αν χρονομετρούσαν την ίδια διάβαση της Αφροδίτης από διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Για το λόγο αυτό, η Βρετανία και η Γαλλία, οι τότε υπερδυνάμεις του πλανήτη, έστειλαν αποστολές σε μακρινά μέρη για να καταγράψουν τις διαβάσεις του 1761 και του 1769. Η βρετανική αποστολή του 1761 αναχώρησε από το Πλύμουθ, δέχθηκε όμως επίθεση από γαλλικά πλοία και τα μέλη της εξέφρασαν την επιθυμία να γυρίσουν πίσω. Έλαβαν όμως την προειδοποίηση της βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας ότι η πρόωρη επιστροφή τους θα ήταν «σκάνδαλο» που θα οδηγούσε στο διασυρμό τους. Εξίσου δραματική, αλλά με πιο θετική εξέλιξη, ήταν η βρετανική αποστολή του 1769, όταν ο μεγάλος εξερευνητής Τζέιμς Κουκ εστάλη στην Ταϊτή για να καταγράψει το σπάνιο φαινόμενο. Όταν ολοκλήρωσε αυτό το έργο, ο Κουκ άνοιξε την επιστολή με τις οδηγίες για την πραγματική -και μυστική- αποστολή του: να ανακαλύψει και να χαρτογραφήσει τη μυστηριώδη «νότια ήπειρο», που αποδείχθηκε τελικά ότι ήταν η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Όμως ακόμα και σήμερα υπάρχει τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον για το φαινόμενο αυτό. Μέσα από την μελέτη της διέλευσης της Αφροδίτης οι ερευνητές ελπίζουν να βελτιώσουν τις μεθόδους που ακολουθούνται στην έρευνα των εξωπλανητών. Έτσι, οι αστρονόμοι θα στρέψουν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble προς τη Σελήνη κατά τη διάρκεια της διάβασης της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο. Σκοπός τους θα είναι να παρατηρήσουν το ανακλώμενο φως του Ήλιου από τη Σελήνη κατά τη διάρκεια των 6, 5 ωρών της διάβασης. Ελπίζουν ότι στο ανακλώμενο φως θα ανιχνεύσουν την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης! Καταπληκτικό. Μόνο το 1/100000ό του φωτός του Ήλιου φιλτράρεται μέσα από την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης και ανακλάται από τη Σελήνη. Οι επιστήμονες θα αναζητήσουν στο φως αυτό τις «υπογραφές» των στοιχείων (γραμμές απορρόφησης) που αποτελούν την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης. Τον Δεκέμβριο του 2012 το φαινόμενο διέλευσης της Αφροδίτης θα είναι ορατό από τον Κρόνο και οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι θα ανιχνευθεί από το διαστημικό σκάφος Cassini. Επίσης, το 2014 από τον Δία θα μπορούσε κάποιος να παρακολουθήσει τη διέλευση της Γης μπροστά από τον Ήλιο. Στην περίπτωση αυτή θα χρησιμοποιηθεί πάλι το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, για να συλλέξει το ανακλώμενο φως του Ήλιου από την επιφάνεια του Δία. http://blogs.discovermagazine.com/badastronomy/2012/05/30/everything-you-need-to-know-about-next-weeks-transit-of-venus/ http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/transit-mirror.html http://www.esa.int/esaCP/SEME102XN2H_Greece_0.html

Απομεινάρια εκτοξεύονται από τη μαύρη τρύπα του Γαλαξία μας. Η τερατώδης μαύρη τρύπα που πιστεύεται ότι κρύβεται στην καρδιά του Γαλαξία μας, γνωστή ως Τοξότης Α*, είναι σήμερα ασυνήθιστα ήσυχη, σαν να βρίσκεται στη διαδικασία της πέψης. Τώρα, όμως, οι αστρονόμοι καταγράφουν πίδακες πανίσχυρων ακτίνων γάμμα, οι οποίες πιθανότατα είναι ό,τι απέμεινε από ένα αρχαίο δείπνο με μάζα 10.000 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου. Όλοι οι γαλαξίες πιστεύεται σήμερα ότι περιέχουν στο κέντρο τους μαύρες τρύπες εξαιρετικά μεγάλης μάζας. Τα άστρα και τα νέφη αερίου που έχουν την ατυχία να συλληφθούν από τη βαρύτητα της τρύπας αρχίζουν να περιδινούνται σε ακραίες ταχύτητες, με αποτέλεσμα να θερμαίνονται και να εκπέμπουν πίδακες ακτίνων γάμμα που γίνονται ορατοί ακόμα και από την άλλη άκρη του Σύμπαντος. Οι πίδακες που κατέγραψε τoν περασμένο Απρίλιο το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi είναι οι πρώτοι που εντοπίζονται στον δικό μας Γαλαξία. Τη νέα μελέτη υπογράφουν ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, οι οποίοι εκτιμούν ότι αυτοί οι σχετικά αμυδροί πίδακες είναι κατάλοιπα ενός παχυντικού γεύματος που κατανάλωσε ο Τοξότης Α* πριν από περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια. «Το να ρίξει κανείς 10.000 Ήλιους μέσα στη μαύρη τρύπα θα έκανε τη δουλειά» σχολιάζει ο Ντάγκλας Φίνκμπεϊνερ, επικεφαλής της μελέτης. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έχουν αναρτηθεί στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv και πρόκειται να δημοσιευτούν και στο Astrophysical Journal. http://arxiv.org/abs/1205.5852 Ο εντοπισμός των πιδάκων έρχεται να προστεθεί στις παρατηρήσεις που έκανε το 2010 η ομάδα του Δρ Φίνκμπεϊκερ με το Fermi. Κατέγραψε τότε δύο «φυσαλίδες» ακτίνων γ, οι οποίες επίσης φαίνεται να πηγάζουν από την περιοχή του Τοξότη Α*. Τόσο οι πίδακες όσο και οι φυσαλίδες εκτιμάται τώρα ότι είναι απομεινάρια του ίδιου αρχαίου γεύματος. Ο μηχανισμός δημιουργίας τους, όμως, είναι διαφορετικός. Οι πίδακες προέρχονται από υπέρθερμο πλάσμα (ιονισμένο αέριο) που παγιδεύεται στο περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο της τρύπας, σε σχήμα τιρμπουσόν, και παραμένει έτσι εστιασμένο σε λεπτές δέσμες. Οι φυσαλίδες, αντίθετα, πιστεύεται ότι δημιουργούνται από θερμή ύλη που εκτινάσσεται προς όλες τις κατευθύνσεις από τον περιστρεφόμενο δίσκο συσσώρευσης γύρω από τη μαύρη τρύπα. Υπάρχει όμως και μια σημαντική ομοιότητα: τόσο οι πίδακες όσο και οι φυσαλίδες περιέχουν ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας, τα οποία συγκρούονται με φωτόνια και ανεβάζουν την ενέργειά τους στην περιοχή των ακτίνων-γ του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι η εκπομπή των ακτίνων-γ που παρατηρούμε σήμερα υπό τη μορφή πιδάκων και φυσαλίδων. Και οι δύο σχηματισμοί, εξάλλου, εκτείνονται σε απόσταση 27.000 ετών φωτός πάνω και κάτω από το επίπεδο του Γαλαξία. Το περίεργο όμως είναι ότι οι φυσαλίδες είναι κάθετες στο γαλαξιακό επίπεδο, ενώ οι πίδακες εμφανίζουν μια μικρή κλίση 15 μοιρών. Αυτό, επισημαίνουν οι ερευνητές, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο άξονας περιστροφής της μαύρης τρύπας να έχει μια αντίστοιχη κλίση σε σχέση με το επίπεδο του γαλαξία.

Aν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σχεδίαζε τον LHC. Ο ερευνητής του CERN Dr. Sergio Cittolin «μας δείχνει» πως θα απεικόνιζε τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) ... ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ο Cittolin εργάζεται στον ανιχνευτή CMS (Compact Muon Solenoid) – έναν από τους δυο τεράστιους ανιχνευτές των σωματιδίων που παράγονται στον LHC (ο άλλος ονομάζεται ATLAS). Ο πολυτάλαντος ερευνητής είχε αρχίσει να σχεδιάζει με τον τρόπο του ντα Βίντσι τις εγκαταστάσεις του LHC πολύ πριν αρχίσει να λειτουργεί ο επιταχυντής. Τώρα αυτά τα σχέδια βρίσκονται κρεμασμένα στους διαδρόμους του CERN. Στη συνέχεια βλέπουμε μερικά απ' αυτά τα σχέδια ....

Ολοκληρώνονται οι εργασίες φόρτωσης-εκφόρτωσης στο SpaceX Dragon. Πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της η ιστορική πτήση του πρώτου μη κρατικού σκάφους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ). Όπως ανακοινώθηκε από το διαστημόπλοιο, που έχει προσδεθεί στο αμερικανικό διαμέρισμα «Αρμονία» του ΔΔΣ, ήδη έχει μεταφερθεί το ωφέλιμο φορτίο συνολικού βάρους άνω του μισού τόνου. Ολοκληρώνονται από στιγμή σε στιγμή οι εργασίες φόρτωσης στο διαστημόπλοιο επεξεργασμένων υλικών και μη απαραίτητων συσκευών, καθώς το Dragon θα μεταφέρει στη Γη περίπου 600 κιλά φορτίου. Το τελικό στάδιο της αποστολής έχει οριστεί για τις 31 Μαΐου. Την Πέμπτη το Dragon θα αποσυνδεθεί από το ΔΔΣ, θα βγει εκτός τροχιάς και θα προσθαλασσωθεί στον Ειρηνικό ωκεανό, κοντά στις ακτές της Καλιφόρνια. Eικόνες και βίντεο από την "σύλληψη" του Dragon. Κόντρα Ρωσίας-Καζακστάν για τις εκτοξεύσεις από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ. Το Καζακστάν εμποδίζει τη Ρωσία να προχωρήσει σε τρεις εκτοξεύσεις δορυφόρων από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ που βρίσκεται στο έδαφός του, υποστηρίζοντας ότι η Μόσχα δεν έχει πληρώσει για τη χρήση της περιοχής όπου θα πέσουν θραύσματα των πυραύλων. Το Μπαϊκονούρ είναι το ιστορικό κοσμοδρόμιο από το οποίο αναχώρησε ο Γιούρι Γκαγκάριν για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στο Διάστημα το 1961. Βρίσκεται στη στέπα του νότιου Καζακστάν, ωστόσο η Ρωσία διατήρησε τον έλεγχό του ακόμα και μετά την κατάρρευση της Σοβιετική Ένωσης, στο πλαίσιο συμφωνίας μίσθωσης που διαρκεί μέχρι το 2050 και προβλέπει την καταβολή ενοικίου 115 εκατ. δολαρίων το χρόνο. Ακόμα και σήμερα, το Μπαϊκονούρ είναι πρώτο σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά τον ετήσιο αριθμό εκτοξεύσεων. Όπως αναφέρει η ρωσική εφημερίδα Kommersant και το πρακτορείο Interfax, το Καζακστάν αντιδρά στο γεγονός ότι τα κατώτερα στάδια των πυραύλων Soyuz, με τους οποίους θα πραγματοποιούνταν οι επίμαχες εκτοξεύσεις, θα καταπέσουν σε μια περιοχή του βόρειου Καζακστάν που συνήθως δεν χρησιμοποιείται για αυτό το λόγο. Η κυβέρνηση του Καζακστάν, αναμεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο, υποστηρίζει τώρα ότι οι δύο πλευρές πρέπει να υπογράψουν μια πρόσθετη συμφωνία για τη χρήση της περιοχής αυτής ως ζώνης πτώσης θραυσμάτων. «Λόγω του προβλήματος αυτού δεν μπορούμε να εκπληρώσουμε όχι μόνο τις δικές μας αλλά και τις διεθνείς υποχρεώσεις μας» δήλωσε στην Kommersant πηγή της Roscosmos, της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας. Παραμένει τώρα ασαφές το πότε και το πώς θα εκτοξευτούν οι συνολικά επτά δορυφόροι -ο ευρωπαϊκός μετεωρολογικός δορυφόρος MetOp-B που επρόκειτο να τεθεί σε τροχιά στις 23 Μαΐου, δύο δορυφόροι της Ρωσίας, ένας της Λευκορωσίας και ένας της Γερμανίας στις 7 Ιουνίου, και ένας ρωσικός δορυφόρος Resurs-P που προγραμματιζόταν να εκτοξευτεί τον Αύγουστο. Η διένεξη, πάντως, δεν πιστεύεται ότι θα επηρεάσει τις επανδρωμένες αποστολές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, οι οποίες αναχωρούν από το Μπαϊκονούρ με πυραύλους Soyuz, των οποίων όμως τα κατώτερα τμήματα πέφτουν σε διαφορετική περιοχή του Καζακστάν. Σύμφωνα με την Kommersant, η πραγματική αιτία της διένεξης ενδέχεται να είναι το γεγονός ότι η Ρωσία κατασκευάζει νέο κοσμοδρόμιο στο Βοστότσνι της ρωσικής Άπω Ανατολής, και το Καζακστάν ανησυχεί ότι θα χάσει τελικά τα έσοδα από τη μίσθωση του Μπαϊκονούρ.