Δροσος Γεωργιος

Βρέθηκαν ίχνη του μποζόνιου Χιγκς. Δύο ξεχωριστά πειράματα στον επιταχυντή σωματιδίων του CERN εντόπισαν ίχνη του μποζόνιου Χιγκς, του πιο περιζήτητου σωματιδίου στη φυσική, το οποίο αναμένεται να λύσει το γρίφο της ύπαρξης μάζας στην ύλη. Προς το παρόν, οι φυσικοί αποφεύγουν να κάνουν βαρύγδουπες δηλώσεις, όμως νέα στοιχεία από δύο πειράματα στον γιγαντιαίο επιταχυντή LHC υπαινίσσονται κάτι ασυνήθιστο - και αυτό θα μπορούσε να είναι το πιο περιζήτητο σωματίδιο στην φυσική. Ερευνητές στον επιταχυντή LHC του CERN υποστηρίζουν πως μπορεί να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του μποζόνιου Χιγκς σε μερικούς μήνες. Τόσο ο «Ατλας» όσο και ο ανιχνευτής CMS βλέπουν ένα σπάνιο πλεόνασμα αλληλεπιδράσεων σε μια εμβέλεια μεταξύ 130 και 150 γιγαηλεκτροβόλτ (η ενέργεια και η μάζα χρησιμοποιούνται εναλλακτικά στη σωματιδιακή φυσική). Τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα, όμως οι φυσικοί πιστεύουν πως μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη του σωματιδίου Χιγκς, που πιστεύεται πως ευθύνεται για την ύπαρξη μάζας στα υπόλοιπα σωματίδια. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις 22 Ιουλίου σε ένα επιστημονικό συνέδριο που έγινε στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας. Οι φυσικοί, που είναι εξοικειωμένοι με τα πειράματα, συνιστούν επιφυλακτικότητα. Παρά τα νέα δεδομένα βρισκόμαστε ακόμα μακριά από κάποια ανακάλυψη, λέει ο Μάθιου Στράσλερ, θεωρητικός φυσικός στο Rutgers University του Νιού Τζέρσεϊ. «Είναι δελεαστικό να προχωράμε σε πανηγυρικές δηλώσεις, αλλά δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα». Από την πρόβλεψή του το 1964, το μποζόνιο Χιγκς θεωρείται το «Ιερό Δισκοπότηρο» της φυσικής. Το σωματίδιο είναι κομμάτι ενός μηχανισμού που δίνει μάζα σε όλα τα άλλα σωματίδια. Το βασικό μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής, που έχει επαληθευθεί με εκπληκτική ακρίβεια, προϋποθέτει την ύπαρξη του μποζόνιου Χιγκς (ή κάτι αντίστοιχου) για να ενοποιήσει την ασθενή πυρηνική δύναμη, που ρυθμίζει την πυρηνική διάσπαση, και την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, που διέπει τον ηλεκτρισμό, τον μαγνητισμό και το φως. Για να εντοπίσουν το Χιγκς, οι επιστήμονες έχουν χτίσει τον επιταχυντή LHC - ένα τούνελ 27 χιλιομέτρων στο πειραματικό κέντρο CERN κοντά στη Γενεύη. Ο LHC επιταχύνει πρωτόνια κοντά στην ταχύτητα του φωτός και μετά τα οδηγεί σε σύγκρουση μεταξύ τους. Οι συγκρούσεις αυτές μπορούν να δημιουργήσουν για ένα μικρό χρονικό διάστημα βαρύτερα σωματίδια. Αυτά μετά διασπώνται σε έναν «καταρράκτη» ελαφρύτερων σωματιδίων που ανιχνεύονται από ειδικούς σένσορες. Οι δύο μεγαλύτεροι ανιχνευτές, ο «Ατλας» και ο CMS, εντόπισαν ένα πλεόνασμα ελαφρύτερων σωματιδίων σε μία εμβέλεια μεταξύ 130 και 150 GeV. Αυτή είναι η ακριβής εμβέλεια στην οποία κάποιοι φυσικοί πίστευαν πως υπάρχει το σωματίδιο Χιγκς. Για μεγάλο μέρος της αύξησης των σωματιδίων φαίνεται να ευθύνεται η διάσπαση των μποζόνιων W. Τα μποζόνια W βοηθούν στο μετριασμό της ασθενούς πυρηνικής δύναμης, και η θεωρία λέει πως το Χιγκς μπορεί μερικές φορές να διασπαστεί σε δύο μποζόνια W. Και τα δύο πειράματα βρήκαν έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό ζευγών W. Ομως δεν υπάρχει αρκετά μεγάλο δείγμα αλληλεπιδράσεων για να μπορούν οι επιστήμονες να είναι βέβαιοι. Επίσης, ο τρόπος που τα ίδια τα σωματίδια W διασπώνται σημαίνει πως δεν μπορούν να μας δώσουν έναν ακριβή αριθμό της μάζας του Χιγκς. Μέσα στους επόμενους μήνες αναμένονται πολλές εξελίξεις. Αυτή τη στιγμή στο πειραματικό κέντρο «γίνεται χαμός», υποστηρίζει ο Βίβεκ Σάρμα, ένας ερευνητής από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, που είναι επικεφαλής της έρευνας για το Χιγκς στο CMS. «Είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι», λέει. «Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό εδώ και 20 χρόνια και τώρα σε μερικούς μήνες θα γνωρίζουμε την απάντηση».

Φίλε kkokkolis Tμήμα Ερευνών του Ηλιακού Συστήματος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel κατάφεραν να αναλύσουν τη χημική σύσταση του κομήτη Hartley 2 και διαπίστωσαν ότι μοιάζει σημαντικά με αυτή των ωκεανών στην Γη. O Πολ Χάρτογκ ηταν o επικεφαλής της έρευνας και δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature.

«Αστρονομία των πολιτών» Σήμερα, σε μια εποχή «επαγγελματιών», οι πιθανότητες ενός ερασιτέχνη επιστήμονα να επιτύχει κάτι σημαντικό έχουν αναμφίβολα περιοριστεί κατά πολύ- ωστόσο, δεν έχουν εξαφανιστεί. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το Ίντερνετ, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους «κανονικούς» επιστήμονες να κάνουν τις έρευνές τους διαθέσιμες στους πάντες- και ως εκ τούτου, είναι πολλοί αυτοί που επωφελούνται από αυτό, ειδικά στην αστρονομία, μία επιστήμη με μακρά παράδοση συνεισφοράς των ερασιτεχνών. Ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν βοηθήσει ήδη στην καταγραφή γαλαξιών που εντοπίστηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, ενώ άλλοι αναζητούν ενδιαφέροντες αστεροειδείς και ηλιακές θύελλες. Το πιο πρόσφατο μεγάλο πρόγραμμα στο οποίο εμπλέκονται ερασιτέχνες αστρονόμοι έχει όνομα που παραπέμπει σε ταινία, βιβλίο ή παιχνίδι επιστημονικής φαντασίας: Planet Hunters (Κυνηγοί Πλανητών). Ουσιαστικά πρόκειται για την αναζήτηση πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά άστρα. Το πρόγραμμα αποτελεί «καρπό» πρωτοβουλίας των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Γέιλ, και δίνει στους 40.000 συμμετέχοντες πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνει το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, που είναι ταγμένο στην αναζήτηση πλανητών. Στις 26 Σεπτεμβρίου, οι «Κυνηγοί» ανακοίνωσαν, μέσω δημοσίευσης στην online βάση δεδομένων arXiv, ότι εντόπισαν δύο εξωπλανήτες: ενός γίγαντα αερίων, στα πρότυπα του Δία, και ενός μικρότερου βραχώδους πλανήτη με διάμετρο διπλάσια της Γης. Το Kepler λειτουργεί καταγράφοντας αλλαγές στη φωτεινότητα των άστρων που βρίσκονται στο πεδίο παρατήρησής του. Αν και τις περισσότερες φορές αυτές αποτελούν φυσιολογικές διακυμάνσεις, μία αρκετά απότομη και τακτική αλλαγή μπορεί ενδεχομένως να σημαίνει ότι περνά από μπροστά ένας πλανήτης. Τα δεδομένα αυτά στέλνονται σε υπολογιστές στη Γη, μετατρέπονται σε γραφικές παραστάσεις και στέλνονται στους Planet Hunters, δουλειά των οποίων είναι να σημειώσουν ο,τιδήποτε ασυνήθιστο. Αν ένα άστρο επισημανθεί από πολλά άτομα, τότε ακολουθεί περαιτέρω εξέταση, στην οποία συμμετέχουν και επίγεια και τηλεσκόπια. Το πλεονέκτημα των ανθρώπων - παρατηρητών σε σχέση με τους υπολογιστές είναι η κρίση: εκεί που κάτι μπορεί να «ξεφύγει» από τον αλγόριθμο ανίχνευσης ενός υπολογιστή, ένας άνθρωπος μπορεί να το αντιληφθεί. Κάποια άστρα έχουν εξαιρετικά ευμετάβλητη φωτεινότητα, η οποία μπορεί να μπερδεύει τους υπολογιστές, αλλά όχι και τόσο τους ανθρώπους. Επίσης, τα δεδομένα που προκύπτουν από τους «Κυνηγούς» βοηθούν στη βελτίωση των ίδιων των αλγορίθμων. Οι Planet Hunters προήλθαν από το Galaxy Zoo, το οποίο είχε «στηθεί» το 2007 για να βοηθήσει στη μελέτη των γαλαξιών που εντόπιζε το Hubble. Αποτέλεσμα της επιτυχίας του Galaxy Zoo ήταν το Zooniverse: ένα ολόκληρο δίκτυο επιστημονικών προγραμμάτων που αξιοποιούν την προσφορά των ερασιτεχνών. Απρόσμενα ισχυρή εκπομπή ακτίνων γάμμα από το Νεφέλωμα του Καρκίνου σοκάρει τους αστρονόμους. Οι αστροφυσικοί εντόπισαν μια τρομερής ενεργειακής ισχύος εκπομπή ακτίνων γάμμα από ένα άστρο τύπου «πάλσαρ'» στο Νεφέλωμα του Καρκίνου, η οποία ξεπερνά οτιδήποτε έχουν ποτέ παρατηρήσει και καταρρίπτει τις μέχρι τώρα θεωρίες τους σχετικά με τις ενέργειες που είναι δυνατό να παράγουν τα πάλσαρ. Οι απρόσμενοι παλμοί ακτίνων-γ, που είχαν ενέργεια πάνω από 100 δισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ (100 GeV), δηλαδή 100 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη ενέργεια από το ορατό φως και 100 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τις ιατρικές ακτίνες Χ, ανιχνεύθηκαν από τη διάταξη τηλεσκοπίων Veritas στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις ότι η εκπεμπόμενη ενέργεια μπορεί να φθάνει μέχρι και στην τάξη μεγέθους των τρισεκατομμυρίων ηλεκτρονιοβόλτ (TeV), δηλαδή στο ενεργειακό επίπεδο των συγκρούσεων σωματιδίων στον μεγάλο επιταχυντή του CERN. Η σχετική ανακάλυψη παρουσιάστηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον Νεπόμουκ Ότε του Ινστιτούτου Σωματιδιακής Φυσικής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (Σάντα Κρουζ), στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με το BBC. '»Ήταν απολύτως μη αναμενόμενο. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο ερευνητής 'Αντριου ΜακΚαν του πανεπιστημίου ΜακΓκιλ του Καναδά. Το πάλσαρ στο φωτογενές Νεφέλωμα του Καρκίνου είναι ένα ταχέως περιστρεφόμενο γύρω από τον άξονά του, πολύ πυκνό και μικρό άστρο νετρονίων. Αποτελεί το απομεινάρι της κατάρρευσης ενός υπερμεγέθους άστρου, σε απόσταση 6.500 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Ταύρου, το οποίο εξερράγη ως σούπερ-νόβα με θεαματική έκρηξη το 1054 μ.Χ. (είχε τότε καταγραφεί από τους Κινέζους), δημιουργώντας έτσι το νεφέλωμα με το πάλσαρ-άστρο νετρονίων στην «καρδιά» του. Πρόκειται για ένα από τα πιο ευρέως παρατηρημένα και μελετημένα φαινόμενα στον ουρανό. Περιστρεφόμενο περίπου 30 φορές ανά δευτερόλεπτο, το πάλσαρ διαθέτει ένα ισχυρό, επίσης περιστρεφόμενο, μαγνητικό πεδίο, από όπου εκπέμπεται ακτινοβολία. Οι εκπεμπόμενες ακτίνες μοιάζουν με διαστημικό φάρο, καθώς δεν είναι ευθυγραμμισμένες με τον άξονα περιστροφής του άστρου. Έτσι, αν και οι ακτίνες είναι σταθερές, γίνονται αντιληπτές από τη Γη ως γρήγοροι και διακεκομμένοι παλμοί. Οι επιστήμονες έχουν συμφωνήσει ότι τα άστρα νετρονίων παράγουν ακτινοβολία, επειδή οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις που δημιουργούνται από το ταχέως περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο τους, επιταχύνουν τα φορτισμένα σωματίδια πλησίον της ταχύτητας του φωτός (περίπου ό,τι συμβαίνει σε ένα τεχνητό επιταχυντή όπως του CERN), με συνέπεια τα σωματίδια να παράγουν ακτινοβολία σε ένα ευρύ φάσμα, αν και οι λεπτομέρειες της όλης διαδικασίας παραμένουν ακόμα μυστηριώδεις. Μετά από πολυετείς μελέτες ειδικά στο πάλσαρ του Νεφελώματος του Καρκίνου, οι αστροφυσικοί είχαν καταλήξει ότι αυτό παράγει ενέργεια μέχρι 10 GeVπερίπου. Έτσι τώρα ξαφνιάστηκαν που οι νέοι υπολογισμοί δείχνουν πώς η παραγόμενη ενέργεια των ακτίνων-γ είναι τουλάχιστον δεκαπλάσια και φθάνει τα 100 GeV (ένα ηλεκτρονιοβόλτ είναι η ενέργεια που αποκτά ένα ηλεκτρόνιο, όταν επιταχύνεται σε ένα ηλεκτρικό πεδίο ισχύος ενός βολτ και χρησιμοποιείται ως μονάδα μέτρησης στους επιταχυντές σωματιδίων). Εντοπίστηκαν υπερκαινοφανείς αστέρες ηλικίας δέκα δις ετών. Μια εντυπωσιακή κοσμολογική ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. Εντόπισαν 150 υπερκαινοφανείς αστέρες, τα γνωστά σουπερνόβα. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός σουπερνόβα που έχουν ανακαλυφθεί σε μια έρευνα. Ανάμεσα τους είναι τα πιο μακρινά και αρχαιότερα σουπερνόβα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα τα οποία έχουν ηλικία δέκα δισεκατομμυρίων ετών. Το «μακρύ μάτι» από την Χαβάι Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο Subaru που ανήκει στην Ιαπωνία και βρίσκεται στην κορυφή του όρους Mauna Kea στην Χαβάι σε ύψος τεσσάρων χιλιάδων μέτρων. Εστρεψαν το τηλεσκόπιο σε μια περιοχή του ουρανού η οποία ονομάζεται Deep Field και έχει μέγεθος ανάλογο με εκείνο της Σελήνης όταν βρίσκεται στην φάση της πανσελήνου. Κατάφεραν να εντοπίσουν 150 υπερκαινοφανείς αστέρες 12 εκ των οποίων βρίσκονταν στην ασύλληπτη απόσταση 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός και είχαν ανάλογη ηλικία. Με δεδομένο ότι το Σύμπαν υπολογίζεται ότι είναι ηλικίας 13,7 δις ετών αυτά τα 12 σουπερνόβα είναι ίσως οι πρώτες αστρικές εκρήξεις του Σύμπαντος.

Το νερό του κομήτη Hartley 2 είναι σαν των ωκεανών της Γης. Ο κομήτης Hartley 2 (ή 103P) περιέχει νερό που μοιάζει περισσότερο με αυτό που βρέθηκε στη Γη, από αυτό που περιέχουν οι άλλοι κομήτες που γνωρίζουμε, λένε ερευνητές. Έχει μια διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από ένα χιλιόμετρο και πιστεύεται ότι προέρχεται από την Ζώνη Kuiper. Μια μελέτη, που χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, είχε σαν στόχο να μετρήσει το ποσοστό του δευτερίου, ένα σπάνιο ισότοπο του υδρογόνου, που βρίσκεται στο νερό του κομήτη. Και βρήκε πως αυτός όπως και οι ωκεανοί μας είχε τη μισή ποσότητα του δευτερίου, που παρουσιάζεται σε άλλους κομήτες. Το αποτέλεσμα, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, υπαινίσσεται την άποψη ότι ένα μεγάλο μέρος του νερού της Γης θα μπορούσε να έχει αρχικά προέλθει από την πτώση των κομητών.Μόλις μερικά εκατομμύρια χρόνια μετά τον σχηματισμό της, η πρώιμη Γη ήταν ένα βραχώδες και ξηρό τοπίο. Πιθανότατα, κάτι μετέφερε το νερό που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη σήμερα. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της γεωλογικής εξέλιξης της Γης: ποιά είναι η προέλευση του νερού στον πλανήτη μας, που είναι και το βασικό συστατικό για την ανάπτυξη της ζωής. Οι πλανητικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ακόμη και αν κατά την γέννησή της η Γη διέθετε νερό, οι καυτές συνθήκες που επικράτησαν το πρώτο διάστημα που ο πλανήτης μορφοποιούνταν, το εξαφάνισαν πολύ γρήγορα. Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν κατά την βρεφική ηλικία της Γης θα οδηγούσαν το τυχόν νερό σε εξάτμιση. Η κυρίαρχη θεωρία αναφέρει ότι οι ωκεανοί δημιουργήθηκαν στη Γη 8 εκατομμύρια έτη μετά την γέννηση της. Οι προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι το νερό έφτασε πιθανώς από το διάστημα μέσω κομητών και αστεροειδών. Όμως οι αναλύσεις και η χημική ταυτοποίηση διαφόρων κομητών και αστεροειδών έδειχναν ότι η συμβολή τους στην δημιουργία των ωκεανών δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη του 10%. Έτσι το μυστήριο παρέμενε αναπάντητο. Το νερό στον κομήτη Hartley 2 λοιπόν έχει ένα μοριακό αποτύπωμα που δείχνει την ποσότητα του δευτερίου που περιέχει, περίπου μισή ντουζίνα κομήτες έχουν μετρηθεί με αυτόν τον τρόπο – και όλοι τους έχει βρεθεί πως έχουν δευτέριο διπλάσιο από τους ωκεανούς. Οι αστεροειδείς, αντίθετα, που είναι η πηγή των μετεώρων και μετεωριτών που φτάνουν στη Γη, έχουν δευτέριο, περίπου, στην ίδια αναλογία με αυτό που περιέχουν οι ωκεανοί της Γης, και έτσι η υπόθεση αν το νερό εδώ έφτασε από αλλού, φαίνεται πως είναι σωστή γιατί προήλθε από αστεροειδείς. Μέχρι τώρα, όλοι οι κομήτες που έχουν μετρηθεί ήταν στο λεγόμενο Νέφος του Oort, που πιστεύεται ότι έχουν σχηματιστεί πολύ νωρίς στην ιστορία του ηλιακού συστήματος, αρχικά στην περιοχή των γιγάντιων πλανητών Ποσειδώνα και του Ουρανού από την οποία πετάχτηκαν έξω σε μια μεγάλη απόσταση, από τους δύο πλανήτες. Ο κομήτη Hartley 2 είναι το πρώτο αντικείμενο της ζώνης Kuiper που υποβλήθηκε στην ανάλυση του δευτερίου του. Τα αντικείμενα της ζώνης Kuiper σχηματίστηκαν όχι πολύ μακριά από το ηλιακό μας σύστημα, και οι κομήτες που προέρχονται από εκεί έχουν πολύ λιγότερο δευτέριο από ό,τι αυτοί που προέρχονται από το Νέφος του Όορτ. Ένας από τους ερευνητές, ο Ted Bergin του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, δήλωσε ότι υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο οι κομήτες να συνέβαλαν στην παροχή του νερού του πλανήτη μας. Εν τέλει, η αναλογία του δευτερίου που βρέθηκε πρακτικά διαψεύδει την άποψη ότι το νερό της Γης που προήλθε από το διάστημα δεν μπορεί να ξεπερνάει το 10%. Το νέο εύρημα δείχνει ότι θα μπορούσε κάλλιστα οι ωκεανοί να είχαν γεμίσει με νερό από κομήτες. Δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο, λένε οι ειδικοί. Αλλά δεν είναι η οριστική απάντηση. Πολλά από αυτά που πιστεύουμε ότι συνέβησαν στις απαρχές του ηλιακού συστήματος βασίζεται σε μοντέλα υπολογιστών. Ο αμερικανός James Greenwood ανέφερε ότι τέτοιου είδους μοντέλα μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστούν κάτω από το φως των νέων αποδεικτικών στοιχείων – και ότι χρειάζονται περισσότερες τέτοιες μελέτες, για να αξιολογηθεί το κατά πόσο τα περισσότερα αντικείμενα της ζώνης Kuiper είναι σαν τον κομήτη Hartley 2. "Εάν οι κομήτες μικρής περιόδου είναι όλοι όπως αυτός ο κομήτης, τότε αυτοί θα μπορούσαν να είναι μια σημαντική πηγή του αρχικού νερού μας", δήλωσε. Οι κομήτες μετέφεραν πολύ περισσότερο νερό από ότι οι αστεροειδείς, όμως αυτό μπορεί να είναι ή να μην είναι σαν το νερό των ωκεανών που βρίσκεται στη Γη "Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες ήταν εντελώς διαφορετικές κατηγορίες σωμάτων. Τώρα, αρκετά νέα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πρωτόγονοι αστεροειδείς και κομήτες είναι αδελφοί," δήλωσε ο Alessandro Morbidelli του Παρατηρητηρίου της Κυανής Ακτής. Αυτή η νέα αλλάζει άποψη αλλάζει τουλάχιστον τη σημασιολογία της ερώτησης σχετικά με την προέλευση του νερού της Γης. Το ερώτημα τώρα γίνεται πιο τεχνικό: "Από ποια περιοχή του πλανητικού δίσκου και με ποιόν δυναμικό μηχανισμό ήρθαν τα αντικείμενα που παρέδωσαν το νερό στη Γη ; Το διαστημικό παρατηρητήριο Herschel έδωσε κάποια απάντηση στο ζήτημα αυτό, αλλά σε αυτό που όλοι οι ερευνητές συμφωνούν είναι ότι το δίκτυο κεραιών Atacama Large Millimeter στη Χιλή – που μόλις έδειξε τα πρώτα αποτελέσματά του – θα είναι σύντομα σε θέση να επιλύσει αυτά τα ερωτήματα με την καλύτερη ευαισθησία που είχαμε ποτέ.

Πρώτες αμφιβολίες για τα νετρίνα που ταξίδεψαν «ταχύτερα από το φως». Στην αρχή όλοι έμειναν με ανοιχτό το στόμα, τώρα όμως πολλοί φυσικοί βάζουν στο μικροσκόπιο τον ισχυρισμό για τα φευγαλέα σωματίδια που ξεπερνούν σε ταχύτητα το φως: τα αποτελέσματα ίσως ήταν λανθασμένα επειδή τα ρολόγια που χρονομέτρησαν τα νετρίνα επηρεάστηκαν από διακυμάνσεις της βαρύτητας, υπολογίζουν τώρα ανεξάρτητοι ερευνητές. Στο πασίγνωστο πλέον πείραμα ΟPERA, μια δέσμη νετρίνων -σωματιδίων σχεδόν χωρίς μάζα που σπάνια αλληλεπιδρούν με την κανονική ύλη- διένυσε την απόσταση από τα εργαστήρια του CERN, στα σύνορα Γαλλίας-Ελβετίας, μέχρι το ιταλικό Εθνικό Εργαστήριο του Γκραν Σάσο, μια απόσταση 731 χιλιομέτρων. Τα νετρίνα ολοκλήρωσαν το ταξίδι 60 νανοδευτερόλεπτα πιο γρήγορα από το φως, ανακοίνωσαν ενθουσιασμένοι οι ερευνητές, επισημαίνοντας ότι οι παρατηρήσεις τους έχουν τυπική απόκκλιση ίση με 6. Στη σωματιδιακή φυσική, τα συμπεράσματα με τυπική απόκλιση 5 και πάνω θεωρούνται γενικά αξιόπιστα. Από την ανακοίνωση της ομάδας OPERA στις 22 Σεπτεμβρίου, αναφέρει το Nature.com, http://www.nature.com/news/2011/111005/full/news.2011.575.html περισσότερα από 30 άρθρα που επιχειρούν να εξηγήσουν τις παρατηρήσεις με διαφορετικό τρόπο έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική υπηρεσία προέκδοσης ArXiv.org. H πρώτη από αυτές τις δημοσιεύεσεις αναρτήθηκε μόλις στις 28 Σεπτεμβρίου από τον Κάρλο Κοντάλντι του Imperial College στο Λονδίνο. Ο Κοντάλντι παραδέχεται τώρα ότι ορισμένες από τις υποθέσεις στις οποίες βασίστηκε δεν ευσταθούν. Επιμένει όμως ότι το τελικό του συμπέρασμα μπορεί να ισχύει. Ο ερευνητής εκτιμά ότι η χρονομέτρηση των νετρίνων ήταν λανθασμένη επειδή δεν συνεκτίμησε ένα φαινόμενο που προβλέπει η Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν: ο χρόνος τρέχει πιο γρήγορα όταν η δύναμη της βαρύτητας αυξάνεται. Το CERN βρίσκεται πιο κοντά στο κέντρο της Γης από ό,τι στο Γκραν Σάσο, και δέχεται μικρότερη έλξη από τη βαρύτητα, οπότε ο χρόνος στο μεγάλο ευρωπαϊκό εργαστήριο τρέχει λίγο πιο αργά. Τα νετρίνα χρονομετρήθηκαν με δύο ρολόγια, στην αρχή και το τέλος της διαδρομής, τα οποία είχαν συγχρονιστεί μεταξύ τους επικοινωνόντας με έναν δορυφόρο του συστήματος GPS. Ωστόσο αυτός ο συγχρονισμός δεν ακυρώνει τη διαστολή του χρόνου, υποστηρίζει ο Κοντάλντι. Σύμφωνα με τον ίδιο, το φαινόμενο αυτό θα μείωνε την αξιοπιστία των παρατηρήσεων στις 2 με 3 μονάδες τυπικής απόκλισης -αρκετά ώστε να υποβαθμίσει την αξιοπιστία των πειραμάτων. Οι ερευνητές του OPERA υποστηρίζουν από την πλευρά τους ότι ο Καλντάνι δεν έχει κατανοήσει καλά πώς συγχρονίστηκαν τα ρολόγια. Υπόσχονται μάλιστα να αναθεωρήσουν την αρχική δημοσίευση ώστε να δώσουν μια πιο καθαρή εικόνα για τη μεθοδολογία τους. Στο μεταξύ, όμως, άλλοι φυσικοί προτείνουν κι άλλους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να είχαν αλλοιώσει τα αποτελέσματα του OPERA. 'Ενας από αυτούς είναι ο Ζιλ Ανρί του Ινστιτούτου Πλανητικής Επιστήμης και Αστροφυσικής της Γκρενόμπλ, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι διακυμάνσεις στη δέσμη των νετρονίων ενδέχεται να μείωσαν την πιθανότητα ανίχνευσής τους στο Γκραν Σάσο. Και αυτό θα σήμαινε ότι η αβεβαιότητα όσον αφορά τον υπολογισμό του χρόνου του ταξιδιού θα ήταν υπερβολικά μεγάλη για να οδηγεί σε αξιόπιστα συμπεράσματα, ικανά να αλλάξουν τη σύγχρονη φυσική.

Μιά Σελήνη για τους Κινέζους δεν είναι αρκετή!!! Πολύ εξωτικό σχέδιο αστεροειδούς αποστολής έχουν επινοήσει οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Τσινχουά (Tsinghua) στο Πεκίνο. Να μην απωθηθεί κάποιος αστεροειδής αν, λόγου χάριν, αποτελεί απειλή για τη Γη, αλλά να γίνει «δεύτερη Σελήνη», αναγκάζοντάς τον να περιστρέφεται γύρω από τη Γη. Η μικρή απόσταση της «δεύτερης Σελήνης» θα παρέχει κάποια πλεονεκτήματα, υποστηρίζουν οι Κινέζοι επιστήμονες. Θα είναι δυνατό να εκτοξεύονται συχνά κοσμοναύτες ερευνητές, να παίρνονται δείγματα του εδάφους για ανάλυση, προκειμένου να εξακριβωθεί από τι αποτελείται η αρχαία ουσία του Ηλιακού συστήματος. Και στο ίδιο το ουράνιο σώμα θα είναι δυνατή ακόμα και η εγκατάσταση διατρητικών μηχανών για την εξόρυξη ορυκτών, τα οποία μετά να μεταφέρονται στη Γη. Μετά τη μελέτη της τροχιάς 6 χιλιάδων αστεροειδών οι ειδικοί του Πεκίνου επέλεξαν τον κατάλληλο υποψήφιο. Πρόκειται για αστεροειδή με διάμετρο μόλις 10 μέτρων, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί πριν τρία χρόνια. Την επόμενη φορά θα περάσει σε απόσταση ένα εκατομμύριο χλμ. από τη Γη το 2049. Αν αυτό το ουράνιο σώμα εκείνη τη στιγμή επιβραδυνθεί κατά 410 μέτρα το δευτερόλεπτο, θα το αρπάξει η γήινη έλξη και θα περάσει σε κυκλική τροχιά με διάμετρο διπλάσια της σεληνιακής. Παρόλο που στην ασταθή τροχιά η «δεύτερη Σελήνη» θα κρατηθεί μόνο μερικά χρόνια και θα συνεχίσει το ταξίδι του στο απώτερο διάστημα, χρόνος για την έρευνα και αξιοποίηση του υπεδάφους του αστεροειδή θα υπάρχει αρκετός. Αντίλογος!!! Οι δαπάνες για την υλοποίηση του σχεδίου θα ξεπεράσουν οποιοδήποτε όφελος, θεωρεί ο Διευθυντής του Τμήματος του Αστρονομικού Ινστιτούτου του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ Κωνσταντίν Κουήμοφ: - Σήμερα τεχνικές δυνατότητες γι΄αυτό το σκοπό δεν υπάρχουν. Και είναι εντελώς άσκοπο να μαντεύει κανείς, αν αυτό θα είναι εφικτό σε 40 χρόνια. Από τον καιρό της πραγματοποίησης ενός από τα πιό φιλόδοξα προγράμματα – της αποστολής Αμερικανών στη Σελήνη – πέρασαν πάνω από 40 χρόνια, όμως εντυπωσιακή πρόοδος στην κοσμοναυτική δεν έχει επιτευχθεί. Είναι δύσκολο να υπολογίζουμε ότι η έρευνα κάποιου αυθαίρετα επιλεγμένου αστεροειδούς θα συμβάλει στην επίτευξη μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων. Η αξία του είναι μηδαμινή και ως εν δυνάμει πηγής φυσικών πόρων. Και αν ακόμα φανταστούμε ότι αυτός αποτελείται από νικέλιο, πρόκειται για σχεδόν 8 χιλ. τόνους, που θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μεταφερθούν στη Γη. Ο συνομιλητής της "Φωνής της Ρωσίας" υποδεικνύει ένα σημαντικό σημείο. Αν στους υπολογισμούς γίνει κάποιο λάθος, ή αρχίσει να πέφτει κατευθείαν στη Γη. Οι συνέπειες του κτυπήματος θα μπορούν να συγκριθούν με έκρηξη πυρηνικής βόμβας. Διαστημικά «νήματα» συνδέουν τους γαλαξίες σαν «κοσμικές γέφυρες» Ομάδα αστρονόμων στην Αυστραλία ανακάλυψε νέα στοιχεία για τα λεγόμενα διαστημικά «νήματα», κοσμικές δομές που όπως όλα δείχνουν διασυνδέουν τους γαλαξίες μεταξύ τους και ουσιαστικά ενώνουν όλο το Σύμπαν. Ο συμπαντικός ιστός Τα τελευταία χρόνια διάφορα ευρήματα στις κοσμολογικές έρευνες οδήγησαν στην ανάπτυξη της θεωρίας ότι οι γαλαξίες δεν είναι νησιά που πλέουν αυτόνομα μέσα στο διαστημικό κενό αλλά ότι υπάρχει ένας κοσμικός ιστός που τους ενώνει. Οι κοσμικές δομές που αποτελούν αυτόν τον ιστό ονομάστηκαν «νήματα» τα οποία σύμφωνα με τους θιασώτες της θεωρίας αποτελούνται από συγκεντρώσεις ύλης και οι γαλαξίες συγκεντρώνονται γύρω από αυτά τα νήματα. Γι αυτό και στις «διασταυρώσεις» του ιστού δημιουργούνται τεράστια σμήνη γαλαξιών. Η ανακάλυψη Αστρονόμοι από την Αυστραλία υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν ένα από τα βασικά «συστατικά» αυτών των ιστών. Όπως αναφέρουν, ο ιστός (ή σκελετός κατά άλλους) του Σύμπαντος αποτελείται από τα λεγόμενα «σφαιρικά σμήνη άστρων». Πρόκειται για σμήνη άστρων με πολύ πυκνή συγκέντρωση άστρων. Η δομή αυτών των σμηνών και οι δυνάμεις που ασκούνται στο εσωτερικό τους τους προσδίδουν σφαιρικό σχήμα. Τα σμήνη αυτά περιέχουν συνήθως αρχαία άστρα και κινούνται γύρω από το κέντρο του γαλαξία. Ερευνητές του Σχολής Ερευνών Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας δηλώνουν ότι βρήκαν στοιχεία που δείχνουν ότι κοσμικές βαρυτικές δυνάμεις απομακρύνουν τα σφαιρικά σμήνη από το κέντρο των γαλαξιών και τα οδηγούν προς τα νήματα. Δημιουργούνται έτσι κοσμικές γέφυρες που αποτελούνται και από ύλη όπως τα αστρικά σμήνη αλλά και από διαστρικό χώρο και εκτείνονται η κάθε μια τους σε αποστάσεις πολλών εκατομμυρίων ετών φωτός.

To Solar Orbiter της ESA θα πλησιάσει επικίνδυνα τον Ήλιο. Δόθηκαν στην δημοσιότητα λεπτομέρειες της αποστολής Solar Orbiter της οποίας ηγείται η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και θα πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής τον Ήλιο για να τον μελετήσει. Το σκάφος θα πλησιάσει το μητρικό μας άστρο σε απόσταση μόλις 42 εκατομμυρίων χλμ αναζητώντας απαντήσεις για την «λειτουργία» του Ήλιου. Η πιο «καυτή» αποστολή Η αποστολή Solar Orbiter http://sci.esa.int/science-e/www/area/index.cfm?fareaid=45 είναι μια αποστολή της ESA αλλά θα συμμετέχει και η NASA που θα προσφέρει δύο όργανα αλλά και τον προωθητικό πύραυλο που θα στείλει το εξερευνητικό σκάφος στο διάστημα. Τις τελευταίες ημέρες πραγματοποιήθηκαν στα κεντρικά γραφεία της ESA στο Παρίσι συσκέψεις για να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις της αποστολής που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2017 και θα κοστίσει περίπου ένα δισ. ευρώ. Ερευνες για σκοτεινή ύλη και ενέργεια Οι επιτελείς της ESA αποφάσισαν την πραγματοποίηση μιας ακόμη αποστολής, την Euclid που θα προσπαθήσει να βρει απαντήσεις σε δύο τομείς που παραμένουν μυστηριώδεις, την σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια. Οι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι τα δύο φαινόμενα είναι αυτά που κυριαρχούν στον Σύμπαν και ανάμεσα στα άλλα «ευθύνονται» για την ανάπτυξή του. Όμως μέχρι σήμερα τόσο η σκοτεινή ύλη όσο και η σκοτεινή ενέργεια παραμένουν ασύλληπτες από τα όργανα παρατήρησης και έτσι γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για αυτές. «Αναμένουμε με ανυπομονησία την αποστολή η οποία πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για την Φυσική τα επόμενα χρόνια» δήλωσε ο Αλβάρι Χιμένεθ, επιστημονικός διευθυντής της ESA. Η αποστολή προγραμματίζεται να ξεκινήσει το 2019.

Φίλε stblackbird. Απλα αναδημοσιεύω κατι που γραφτηκε παλιά(18/6/2008)στην Διαστημική Εξερεύνηση(Διαστημα) Το Διεθνες Ινστιτουτο Ερευνων για την Ειρηνη της Στοκχολμης (Sipri) ανακοινωσε οτι οι Στρατιωτικες Δαπανες κατα το 2007 ανηλθαν σε 1339 δις $ η 851 δις ευρω(ισοτιμια 1,57 $/ευρω).Το 45% δηλαδη 602,5 δις $ αφορουν τις Η.Π.Α. Αντιστοιχα το 2006 ηταν 1262 δις $ η 804 δις ευρω. Ο προυπολογισμος της ΝΑΣΑ το 2007 ηταν 16,79 δις $ και ο προυπολογισμος του 2008 (αρχισε 1 Οκτωβρη του 2007 οπως συμβαινει με τους προυπολογισμους στην Η.Π.Α.) ειναι 17,31 δις $. Ο προυπολογισμος της Poskosmos (Ρωσικη Διαστημικη Υπηρεσια) ειναι για την δεκαετια 2006-2015 συνολο 13,50 δις $ η 8,6 δις ευρω.(Ισοτ.1,57) Δεν γνωριζω τους προυπολογισμους της ESA η της Κινας.Αν γνωριζει καποιος ας το γραψει. Δηλαδη οι Η.Π.Α. δινουν για την Διαστημικη Εξερευνηση εν σχεσει με τις Στρατιωτικες Δαπανες 602,5/16,79 δις $ ποσοστο 2,79%. Δεν λεμε βεβαια αν τα 1339 δις $ παγκοσμια πηγαιναν για Παιδεια,Υγεια,Περιβαλλον,Διαστημικη Εξερευνηση κ.λ.π. τι προοδος παγκοσμια μπορουσε να επιτευχθει. Υ.Γ. Παγκοσμιο Α.Ε.Π.2007 = 53.560 δις $ η 34.114,56 δις ευρω.(Ισοτ.1,57) Υ.Γ.Σημερινο σημειωμα ΝΕΩΝ. Δαπανες για αμυνα το 2006 σε δις ευρω. Η.Π.Α. 348= Κινα 78,6 = Ρωσια 45,1 =Βρετανια 35,7 =Γαλλια 34,8 = Ιαπωνια 26,5 =Γερμανια 24,4 =Ιταλια 19,7 =Σ.Αραβια 19 =Ισπανια 9,3 = Ελλαδα 5,2. Σημερινό δημοσίευμα. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία εξακολουθούν να προηγούνται στη διεθνή αγορά εξοπλισμών, παρά τον σημαντικό περιορισμό της τα τελευταία χρόνια. Αυτό προκύπτει από την έκθεση για το εμπόριο όπλων στον κόσμο που συντάχτηκε από το Κογκρέσο πάνω στη βάση των δεδομένων της αμερικανικής εξουσίας. Όπως προκύπτει από την έκθεση, το ποσοστό των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο όπλων ανέρχεται σχεδόν σε 53% και της Ρωσίας – σε 19%. Η ολική αξία όλων των Συμφωνιών για την αγοραπωλησία των εξοπλισμών στον κόσμο το 2010 ξεπερνούσε κάπως τα 40 δισεκατ. δολάρια έναντι των 65 δισεκ. το 2009. Ο τόσο απότομος περιορισμός της αγοράς οφείλεται στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση.

Βιντεο και φωτογραφίες. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=423474&h1=true (Στην τρίτη φωτογραφία μια οικογενειακή εικόνα του Κρόνου με έξι από τα φεγγάρια του. Ο Εγκέλαδος είναι το λευκό φεγγάρι δεύτερο από αριστερά.)

Η συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων ALMA θα δει την "Κοσμική Αυγή" του σύμπαντος. Οι αστρονόμοι επιχειρούν να μάθουν πως ξεκίνησαν όλα. Ένα λοιπόν από τα μεγαλύτερα επιστημονικά επιχειρήματα του 21ου αιώνα ξεκίνησε την προσπάθειά του να καταγράψει την "Κοσμική Αυγή." Η μεγαλύτερη και υψηλότερης ακριβείας συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στον κόσμο Ο λόγος για τη μεγαλύτερη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Alma που βρίσκεται στην Χιλή και έχει σκοπό να μελετήσει τις αλλαγές που έχουν σημειωθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια ύστερα από το σχηματισμό του σύμπαντος, όταν τα αστέρια άρχισαν να λάμπουν. Το Alma θα επιτρέψει στους επιστήμονες να αποκτήσουν μια εικόνα της απαρχής του Κόσμου αφού μπορεί να απεικονίσει τα αστέρια πριν καν δημιουργηθούν, καθώς εντοπίζει τα νέφη αλλά και τα ψυχρά αέρια από τα οποία δημιουργούνται τα άστρα, ενώ παράλληλα συλλέγει τα κύματα που εκπέμπουν τα νέφη γεγονός που του επιτρέπει να εντοπίσει ακόμα και γαλαξίες που κρύβονται πίσω από αυτά. Οι επιστήμονες το ονομάζουν μια "χρυσή’ πρωτοπορία για την αστρονομία και επιδιώκουν να εξηγήσουν γιατί το συμπαντικό περιβάλλον έχει την μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. "Θα έχουμε την δυνατότητα να δούμε την αρχή του σύμπαντος, πως οι πρώτοι γαλαξίες σχηματίστηκαν. Θα μάθουμε πολλά περισσότερα για το πως δουλεύει το σύμπαν.", δήλωσε ο αστρονόμος και υπεύθυνος του έργου Dr Diego Garcia. Το Alma αποτελείται από μία σειρά συνδεδεμένων μεταξύ τους κεραιών που είναι τοποθετημένες στο ψηλότερο οροπέδιο της ερήμου Ατακάμα, κοντά στα σύνορα της Χιλής με τη Βολιβία. Κάθε μία από τις 64 κεραίες του Alma, είναι διαμέτρου 12 μέτρων, και έχει τοποθετηθεί σε μια σειρά που καλύπτει μια απόσταση 14 χιλιομέτρων στο πλατύτερο σημείο, στο οροπέδιο Chajnantor. Μία πρώτη λήψη του γιγάντιου τηλεσκοπίου κατέγραψε εικόνες από την σύγκρουση δύο γαλαξιών που είναι γνωστοί με το όνομα "Γαλαξίες Κεραίες". Οι δύο γαλαξίες αποτελούν έναν από τους «αγαπημένους» στόχους των αστρονόμων και βρίσκονται σε απόσταση 62 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, ενώ είναι σε προχωρημένο στάδιο συγχώνευσης. Οι βαρυτικές δυνάμεις που ασκεί ο ένας γαλαξίας στον άλλον λόγω βαρύτητας έχουν δημιουργήσει δύο βραχίονες που εκτείνονται σε τεράστιες αποστάσεις και δημιουργούν ένα εντυπωσιακό γαλαξιακό σύμπλεγμα. Ανάμεσα στους γαλαξίες έχει σχηματιστεί μια «γέφυρα» υλικού, συμπιεσμένων αερίων και νεογέννητων λαμπρών άστρων. Αυτά τα άστρα στο τέλος της σύντομης ζωής τους θα εκραγούν σαν υπερκαινοφανείς (σουπερνόβα), εμπλουτίζοντας τον διαγαλαξιακό χώρο με οξυγόνο, πυρίτιο, σίδηρο και άλλα βαρύτερα στοιχεία που θα ενσωματωθούν στην επόμενη γενιά άστρων. Μεγάλες προσδοκίες Οι επιστήμονες ελπίζουν να ανακαλύψουν με την βοήθεια του τηλεσκόπιου, το αέριο που υπήρχε στα πρώτα στάδια του διαστήματος, περισσότερα από 13 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, και σχημάτισε τα πρώτα αστέρια που έλαμψαν στον κοσμικό ουρανό. Οι αστρονόμοι επίσης μελετούν τις διεργασίες γύρω από ένα άλλο "νεαρό" αστέρι 400 έτη φωτός μακριά, το οποίο είναι πιθανό να σχηματίζεται από την συγκέντρωση έως και 12 πλανητών σε μέγεθος ίδιο με εκείνο του πλανήτη Δία. Στο τεράστιο διεθνές έργο, πέρα από τα ευρωπαϊκά συνεργεία συναρμολόγησης συμμετέχουν επίσης αστρονομικές εταιρείες από την Ιαπωνία και την Βόρεια Αμερική. Με την σύμπραξη της Δημοκρατίας της Χιλής, όλοι οι συνεργάτες βοήθησαν στην δημιουργία μιας νέας γενιάς τηλεσκοπίου που θα διεισδύσει βαθιά στις απαρχές του Σύμπαντος. Ήδη κατάφερε να απεικονίσει την σύγκρουση δύο γαλαξιών χρησιμοποιώντας στοιχεία που είχαν συγκεντρώσει μόνο οι 16 του αντένες και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι όταν το τηλεσκόπιο θα μπορεί να χρησιμοποιήσει και τις 66 αντένες του που θα έχουν εγκατασταθεί μέχρι το 2013 θα γίνει το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο στον κόσμο με στοιχεία ακριβείας που δεν θα μπορούν να συγκριθούν με καμία άλλη αστρονομική εγκατάσταση στον πλανήτη. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τώρα θα μπορούν να δουν αν ισχύουν οι θεωρίες των αστρονόμων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πλανήτες και οι αστέρες και γενικά για το πως δημιουργήθηκε το σύμπαν. Παράλληλα τους επιτρέπει να παρακολουθήσουν την γέννηση ενός νέου άστρου το μέγεθος του οποίου εκτιμούν ότι ισούται με 12 φορές το μέγεθος του πλανήτη Δία, ενώ εστιάζουν και στην παρατήρηση μιας μαύρης τρύπας που βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξία μας και η οποία είναι γνωστή ως Sagittarius A. Αστρονόμοι που συμμετέχουν στο πρόγραμμα λένε πως ελπίζουν να βρουν νέα άστρα σαν τον δικό μας ήλιο και να καταφέρουν να δούνε ένα νέο ηλιακό σύστημα εν τη γενέσει του. Για περισσότερες πληροφορίες: ■ALMA project: Το ισχυρότερο τηλεσκόπιο του κόσμου. http://www.physics4u.gr/articles/2004/alma.html ■Ερευνώντας το Big Bang με το Alma ψηλά στην έρημο Ατακάμα. http://www.physics4u.gr/news/2006/scnews2567.html

Στο μακρινό Εγκέλαδο, το χιόνι ποτέ δεν σταματά. Στον Εγκέλαδο, ένα μικρό αλλά εξωτικό φεγγάρι του Κρόνου, η χιονόπτωση συνεχίζεται εδώ και 100 εκατομμύρια χρόνια: νέες εικόνες από την αποστολή Cassini δείχνουν ότι οι γιγάντιοι πίδακες παγοκρυστάλλων που είχαν ανακαλυφθεί στο νότιο πόλο του δορυφόρου καλύπτουν την επιφάνεια με λεπτόκοκκο, απάτητο χιόνι. Η ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης, δείχνει ότι ο Εγκέλαδος διαθέτει μεγάλα υπόγεια αποθέματα νερού -ή ακόμα και έναν παγκόσμιο ωκεανό κρυμμένο κάτω από την παγωμένη επιφάνεια. Μάλιστα οι υποψίες για την ύπαρξη αυτού του υπόγειου ωκεανού έχουν αναπτερώσει τις ελπίδες για την ανακάλυψη μικροβιακής ζωής. Προς το παρόν, κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι ο μηχανισμός που εκτοξεύει σωματίδια πάγου από τις γιγάντιες σχισμές στο νότιο πόλο. Οι εξωγήινες χιονονιφάδες, που έχουν διάμετρο μόλις μερικά μικρόμετρα, δραπετεύουν στο μεγαλύτερο μέρος τους στο Διάστημα και καταλήγουν σε έναν από τους δακτύλιους του Κρόνου. Ένα μέρος, όμως, πέφτει πίσω στην επιφάνεια του Εγκέλαδου και σχηματίζει δύο επιμήκεις χιονισμένες εκτάσεις που εκτείνονται από το νότιο μέχρι το βόρειο πόλο. Όπως έδειξαν οι τελευταίες εικόνες, το χιόνι έχει σχεδόν «σβήσει» τα ίχνη παλιών κρατήρων και «μαλακώνει» το περίγραμμα άλλων γεωλογικών χαρακτηριστικών. Το χιόνι εκτιμάται ότι συσσωρεύεται με εξαιρετικά αργό ρυθμό, μόλις ένα χιλιοστό του χιλιοστού το χρόνο.Δεδομένου όμως ότι η χιονόπτωση συνεχίζεται αδιάκοπη εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το πάχος του χιονιού φτάνει τα 100 μέτρα.

Σχεδιάζεται ο «Ονειρεμένος Επιταχυντής» Ο International Linear Collider (ILC) θα είναι ο πιο ισχυρός επιταχυντής στον κόσμο. Ολοκληρώθηκε η συνάντηση των κορυφαίων φυσικών στον κόσμο που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πυρηνικής Έρευνας (το γνωστό CERN) και είχε ως αντικείμενο την οργάνωση και σχεδιασμό της κατασκευής ενός νέου επιταχυντή ακόμη πιο ισχυρού από εκείνους που υπάρχουν σήμερα. Επί τέσσερις μέρες οι επιστήμονες μελετούσαν το πώς θα επιτευχθεί η κατασκευή του International Linear Collider (ILC) ο οποίος έχει ονομαστεί «Ονειρική Μηχανή» αφού όπως πιστεύουν οι ειδικοί θα φέρει επανάσταση στην έρευνα για την προέλευση του Κόσμου. Οι γραμμικές έρευνες Ο Διεθνής Γραμμικός Επιταχυντής Σωματιδίων (ILC) θα είναι μια μηχανή μήκους 50 χιλιομέτρων περίπου, που περιλαμβάνει δύο τεράστιους επιταχυντές που θα επιταχύνουν ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια σε ταχύτητες παραπλήσιες του φωτός προτού συγκρουστούν μεταξύ τους. Τα αποτελέσματα από αυτές τις συγκρούσεις είναι πιθανό να φωτίσουν ορισμένα από τα πιο μεγάλα κοσμικά μυστήρια όπως το αν υπάρχουν επιπλέον διαστάσεις ή πώς ξεκίνησε και εξελίχθηκε η λεγόμενη Μεγάλη Έκρηξη από την οποία σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία δημιουργήθηκε το Σύμπαν. Η συνάντηση των φυσικών στο CERN έγινε στην σκιά της διακοπής της λειτουργίας του πρώτου μεγάλου επιταχυντή σωματιδίων, του Tevatron, που βγήκε στην...σύνταξη μετά από 26 χρόνια εργασίας στο Εθνικό Εργαστήριο Fermilab στις ΗΠΑ. Έτσι πλέον ο μόνος ισχυρός επιταχυντής που έχουν στην διάθεση τους οι επιστήμονες για να πραγματοποιήσουν σύνθετες και πολύπλοκες έρευνες είναι ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) στο CERN. Οι διαφορές Στον LHC συγκρούονται μεταξύ τους πρωτόνια με στόχο την ανακάλυψη νέων σωματιδίων αλλά η όλη διαδικασία παράγει επιπλέον και «άχρηστη» ύλη η οποία σε πολλές περιπτώσεις κρύβει στοιχεία και λεπτομέρειες των πειραμάτων. Ο ILC, αν τελικά κατασκευαστεί, θα είναι ένα μηχάνημα που θα παράγει απόλυτα «καθαρά» αποτελέσματα. Οι επιταχυντές θα ρίχνουν 10 δισεκατομμύρια ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια το ένα πάνω στον άλλο κάθε δευτερόλεπτο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό ο ILC θα έχει αρχικά μήκος 36 χιλιομέτρων (18 χιλιόμετρα κάθε επιταχυντής) και θα αναπτυχθεί σταδιακά στα 50 χιλιόμετρα. Τα εμπόδια Δύο είναι τα βασικά προβλήματα για την κατασκευή του ILC. Το ένα έχει να κάνει με το κόστος του το οποίο αν ξεκινούσε σήμερα να κατασκευάζεται εκτιμάται ότι θα άγγιζε τα 7 δις. δολάρια. Μέχρι στιγμής η διεθνής ομάδα επιστημόνων που ασχολείται με το εγχείρημα δεν έχει καταφέρει να βρει σοβαρή χρηματοδότηση. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν έχει αποφασισθεί το που θα κατασκευαστεί. Οι ΗΠΑ και η Μ.Βρετανία είναι οι δύο χώρες που έχουν τις απαραίτητες υποδομές για να γίνει εκεί η εγκατάσταση. Σύμφωνα με το πλάνο που έχει εκπονηθεί, η χώρα που θα φιλοξενήσει το ILC θα πρέπει να καταβάλει και το μεγαλύτερο μερίδιο της κατασκευής του κάτι που ειδικά στην σημερινή συγκυρία δεν είναι εύκολο να αποφασισθεί από οποιαδήποτε κυβέρνηση. Οι προετοιμασίες και οι σχεδιασμοί θα ολοκληρωθούν στο τέλος του 2012. Αν όλα πάνε καλά, λυθούν τα προβλήματα και ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή του, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο ILC θα μπορεί να μπει σε λειτουργία μέσα σε διάστημα 5-8 ετών.

Ο ρόλος του Saul Perlmutter στην ανακάλυψη της επιτάχυνσης της διαστολής του σύμπαντος. Ο κύριος ρόλος του Saul Perlmutter, στην ανακάλυψη της επιτάχυνσης της διαστολής του σύμπαντος, ήταν να χρησιμοποιήσει τα σουπερνόβα ως "πρότυπα κεριά" για να μετρήσει τον κοσμικό ρυθμό διαστολής. Τα σουπερνόβα, αυτά τα αστρονομικά "πρότυπα κεριά", είναι από τα πιο μακρινά αντικείμενα του διαστήματος, ο υπολογισμός δε της φωτεινότητας τους, μας αποκαλύπτει την απόστασή τους από το ηλιακό μας σύστημα, ακριβώς όπως η φαινομενική φωτεινότητα ενός κεριού εξαρτάται από την απόστασή του σε ένα δωμάτιο. Τα σουπερνόβα είναι μεταξύ των φωτεινότερων αντικειμένων στον Κόσμο, ορατό σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις από άλλα "πρότυπα κεριά" όπως είναι τα γνωστά μεταβλητά αστέρια Κηφείδες. Αν και η ιδέα κυκλοφορούσε μέσα στην αστρονομική κοινότητα επί χρόνια, ο Perlmutter λέει γι’ αυτό: "Τον πρώτο καιρό που οι άνθρωποι σκέφτηκαν να μετρήσουν τη διαστολή με την βοήθεια των σουπερνοβών είχαν πολλές δυσκολίες να το κάνουν". Τα όποια διαφορετικά είδη των σουπερνοβών υπάρχουν εκρήγνυνται με διαφορετικούς τρόπους και για αυτό δεν ήταν προφανές αν κάποιες από αυτές ήταν πραγματικά "πρότυπα κεριά". Επιπλέον, σε ένα Σύμπαν που είναι γεμάτο με μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες και με εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια ο κάθε ένας τους, το να βρεις τυχαία αστέρια που εκρήγνυται με ένα τηλεσκόπιο ήταν μια πολύ αβέβαιη επιχείρηση. Στη δεκαετία του ’80, έγινε μια πρώτη αναζήτηση για εξαιρετικά απόμακρα σουπερνόβα, τα οποία χρειάζονταν για την μέτρηση των μεταβολών στο ρυθμό διαστολής του Κόσμου, και βρέθηκε μόνο ένα τέτοιο σουπερνόβα μετά από δυόμισι χρόνια ερευνών — και αυτός ο ένας υπερκαινοφανής ήδη είχε εξασθενημένο φως μετά από τη μέγιστη φωτεινότητά του. Η ομάδα στην οποία ο Perlmutter έκανε την διπλωματική του στο εργαστήριο του Μπέρκλευ και κάτω από τον φυσικό Richard Muller, κατασκεύασε ένα ρομποτικό τηλεσκόπιο για να ψάξει για την σχετικά πλησιέστερη σε μας σουπερνόβα τύπου ΙΙ που είχε καταρρεύσει ο πυρήνας του, και της οποίας η φωτεινότητα θεωρήθηκε ότι θα μπορούσε να υπολογιστεί από την ταχύτητα που απομακρύνονταν από τον πυρήνα του άστρου τα κελύφη του. Αν και αυτή η ρομποτική αναζήτηση ήταν επιτυχημένη, βρίσκοντας κάπου 20 σουπερνόβα, η μέτρηση της απόστασης με τον τύπο IΙ ήταν "μια δύσκολη τεχνική, αλλά όχι τελειοποιημένη", παρατηρεί ο Perlmutter. Στο μεταξύ ο Carl Pennypacker και ο Saul Perlmutter, που ήταν οι επικεφαλής στην ομάδα, άρχισαν να ενδιαφέρονταν στην παρατήρηση των σουπερνοβών τύπου Ia σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις, και άρχισαν να δουλεύουν σε νέο πρόγραμμα, που αργότερα ονομάστηκε "Πρόγραμμα Κοσμολογίας Σουπερνοβών" (Supernova Cosmology Project). Τα σουπερνόβα τύπου Ia ήταν όχι μόνο φωτεινότερα από τον τύπο II αλλά, εάν διακρίνονταν προσεκτικά από τους επιφανειακά συγκρίσιμους τύπους, είχαν δείξει mia εντυπωσιακή ομοιότητα στη φωτεινότητα. Κοσμολογία υπερκαινοφανών — οι πρώτες ημέρες Για να βρουν όμως αρκετά σουπερνόβα τύπου Ia, ώστε να μαζέψουν σημαντικά στοιχεία για τη διαστολή του σύμπαντος, οι Perlmutter και Pennypacker θέλησαν να χρησιμοποιήσουν ένα τηλεσκόπιο ευρείας ζώνης, για να ανιχνεύσουν ταυτόχρονα χιλιάδες γαλαξιών. Αλλά ο ανταγωνισμός, για το χρόνο χρησιμοποίησης των τηλεσκοπίων, μεταξύ των αστρονόμων ήταν μεγάλος. Ήταν η εποχή που αντικαθιστούσαν με τα γρήγορα και ευαίσθητα CCD (τις συσκευές συζευγμένου φορτίου), τα παλαιά φωτογραφικά φιλμ στην αστρονομία, και βρήκαν τότε ένα Αυστραλιανό παρατηρητήριο πρόθυμο, έναντι χρημάτων, να κάνει την παρατήρηση των γαλαξιών που ήθελαν με μια, επί παραγγελία, φωτογραφική μηχανή CCD σε μια μεγάλη περιοχή του Ουρανού. Τους έδωσαν λοιπόν, στην Αυστραλία, χρόνο παρατήρησης 12 μόνο νύχτες, που ήσαν διασκορπισμένες μέσα σε αρκετούς μήνες. Ο δε καιρός, στις 12 αυτές νύχτες, ήταν καλός μόνο στις δυόμισι νύκτες. Κατά τη διάρκεια εκείνων των δυόμισι νυχτών βρήκε ο Perlmutter ένα σουπερνόβα, του πολλά υποσχόμενου τύπου Ia, αλλά δεν μπορούσαν να αποδείξουν ότι βρήκαν ένα τέτοιο σουπερνόβα, λόγω του μικρού μεγέθους του τηλεσκοπίου. Το 1992, καθώς δούλευε ο Perlmutter στο Τηλεσκόπιο Ισαάκ Νεύτων στο Λα Πάλμα, των Καναρίων Νήσων, βρήκαν τελικά το πρώτο πειστικό σουπερνόβα του τύπου Ia. Μέχρι το 1994 το Πρόγραμμα Κοσμολογίας Υπερκαινοφανών είχε χρησιμοποιήσει για αρκετό χρόνο αυτά τα τηλεσκόπια, για να αποδείξει ότι θα μπορούσε να παραγάγει μεγάλους αριθμούς των αναζητουμένων υπερκαινοφανών Ιa. Με μια ειδική τεχνική, στα παρατηρητήρια Kitt και Λα Πάλμα στα τέλη του 1993 και αρχές του 1994, βρήκαν πέντε σουπερνόβα. Η επιτυχία αυτή τότε ενέπνευσε όλους τους δύσπιστους. Η επιτάχυνση της διαστολής του Σύμπαντος. Ακολούθησαν κάμποσα χρόνια για την προσεκτική ανάλυση των στοιχείων. Το 1998 το Πρόγραμμα Κοσμολογίας Σουπερνοβών (Supernova Cosmology Project) και η ανταγωνιστική ομάδα που υπήρχε προς αναζήτηση σουπερνοβών υψηλού z (μετατόπισης προς το ερυθρό), η οποία οργανώθηκε από τον Brian Schmidt των Αστεροσκοπείων της Αυστραλίας και που αποκαλείται ‘High Z-Team’ (από το γράμμα z που χρησιμοποιούν οι αστρονόμοι για την ερυθρά μετατόπιση). Και οι δύο ομάδες αυτές ανεξάρτητα η μια από την άλλη, ανακάλυψαν πως οι υπερκαινοφανείς που παρατηρούσαν είναι αμυδρότεροι απ’ ό,τι αναμενόταν. Και αυτό το αποτέλεσμα ήταν αρκετό για να αμφισβητηθεί η κοσμολογική θεωρία για το Σύμπαν. Έβγαλαν λοιπόν το εξής συμπέρασμα, που στην αρχή το είχαν απορρίψει: Η διαστολή του σύμπαντος δεν επιβραδύνεται, όπως ο καθένας τότε είχε υποθέσει. Αντίθετα επιταχύνεται. Οι δύο ομάδες αφού απέρριψαν ότι η κοσμική σκόνη απορροφάει το φως των υπερκαινοφανών, γιατί αλλιώς οι κόκκοι της σκόνης θα απέκοπταν το κυανό φώς περισσότερο του ερυθρού, πράγμα που θα έκανε τους υπερκαινοφανείς να φαίνονται ερυθρότεροι απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Απέρριψαν ομοίως και την περίπτωση των βαρυτικών φακών, να διέρχεται δηλαδή το φως ξυστά από γαλαξίες κατά μήκος της διαδρομής τους. Γιατί το φαινόμενο αυτό είναι σημαντικό μόνο για πολύ μακρινούς υπερκαινοφανείς. Ακολούθως απέρριψαν και τη περίπτωση να είναι διαφορετικοί οι παρατηρούμενοι υπερκαινοφανείς απ’ ό,τι οι κοντινότεροι, λόγω της ηλικίας των άστρων, οπότε τα βαρέα στοιχεία θα είναι λιγότερα. Η ανακάλυψη πως ο Κόσμος επεκτείνεται με έναν επιταχυνόμενο ρυθμό, που σύντομα υποστηρίχθηκε από ανεξάρτητες μετρήσεις κι άλλων άλλων κοσμολογικών παραμέτρων, αμέσως ξεσήκωσε την κοσμολογία. Η εξήγηση Κανένας λόγος λοιπόν δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί το φως τους είναι αμυδρότερο, εκτός και αν δεχθούμε πως αυτό οφείλεται στην ίδια τη δομή του Κόσμου. Δύο διαφορετικές ιδιότητες του χώρου και του χρόνου φαίνεται να συνεισφέρουν στο φαινόμενο. Μια εξήγηση είναι να έχει ίσως ο χώρος αρνητική καμπυλότητα, και για αυτό η σφαίρα της ακτινοβολίας που θα προερχόταν από τον αρχαιότερο υπερκαινοφανή θα είχε μεγαλύτερη επιφάνεια. Αλλά η εξήγηση της αρνητικής καμπυλότητας του χώρου, σημαίνει πως η πηγή του φωτός θα δείχνει αμυδρότερη, από την περίπτωση εκείνη του να μην είναι ο χώρος αρνητικά καμπυλωμένος. Η πηγή όμως φαίνεται αμυδρότερη, άρα έχουμε αρνητική καμπυλότητα στο χώρο. Μια άλλη εξήγηση είναι να βρίσκονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις από ό,τι δείχνουν οι ερυθρές μετατοπίσεις τους. Δηλαδή να παρουσιάζουν μικρότερες μετατοπίσεις στο ερυθρό, από τη κανονική ερυθρή μετατόπιση. Άρα θα πρέπει, για να έχουν τέτοια συμπεριφορά οι ερυθρές μετατοπίσεις, το Σύμπαν να διαστελλόταν πιο αργά στο παρελθόν απ’ ό,τι περίμεναν, πράγμα που θα σήμαινε μικρότερη συνολική διαστολή του χώρου και του μήκους κύματος του φωτός που ταξίδευε σε αυτόν. Δηλαδή καταλήγουμε σε επιταχυνόμενη διαστολή. Προφανώς μια κάποια μυστήρια "σκοτεινή ενέργεια" οδηγεί την κοσμική επιτάχυνση και αποτελεί τα δύο τρίτα της πυκνότητας του σύμπαντος. Η φύση της σκοτεινής ενέργειας είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει η φυσική της υψηλής ενέργειας στον 21ο αιώνα. "Αυτή η ανακάλυψη ήταν περισσότερο μια προσπάθεια όλης της ομάδας", λέει ο Perlmutter, αναφέροντας τις προσπάθειες των μεμονωμένων μελών του Προγράμματος Κοσμολογίας Υπερκαινοφανών, πάνω στις θεωρητικές μελέτες της δυναμικής των υπερκαινοφανών, την ανίχνευση των κοντινών και μακρινών υπερκαινοφανών, την ανάλυση και την ερμηνεία στοιχείων, και άλλων ερευνητικών συστατικών. Επιπλέον, ο Perlmutter λέει, ότι η συνεχής προσπάθεια που οδήγησε σε αυτή την σημαντική ανακάλυψη, ήταν πιθανή λόγω της μοναδικής θέσης του εργαστηρίου του Μπέρκλευ ως Εθνικό Εργαστήριο. "Είναι μεγάλη η ελευθερία που προσφέρει το εργαστήριο. Ο καθένας μας ήξερε ότι μπορούσε να εργαστεί και δέκα έτη, προτού να υπάρξει ένα αποτέλεσμα. Πουθενά αλλού δεν υπάρχει τέτοια στήριξη", σχολιάζει ο Perlmutter. Τα supernova σαν ένα κοσμικό "κερί" Στην φωτογραφία ενα supernova, που έχει φωτογραφηθεί το 1994, και χρησιμοποιείται για τη μέτρηση κοσμικών αποστάσεων. Είναι του τύπου Ιa, και πιστεύεται πως είναι το εκρηκτικό αποτέλεσμα ενός συμπαγούς νεκρού αστεριού (γνωστού σαν λευκός νάνος, με διαστάσεις σαν της Γης και μάζα πολλές φορές τη μάζα του Ήλιου). Ο λευκός αυτός νάνος όταν βρεθεί κοντά σε ένα αστέρι αποσπά ύλη από αυτό. Όταν όμως η συνολική μάζα του λευκού νάνου υπερβεί ένα ορισμένο όριο, αυτοαναφλέγεται με μια εκρηκτική θερμοπυρηνική έκρηξη, και ο λευκός νάνος διαλύεται με τέτοιο βίαιο τρόπο που κομμάτια του εκτοξεύονται με ταχύτητες της τάξης των 10.000 km/s. Η λάμψη που δημιουργείται χρειάζεται τρεις εβδομάδες για να φτάσει στο μέγιστο της, ενώ στη συνέχεια εξασθενεί σταδιακά μέσα σε μια περίοδο μερικών μηνών. Δείτε και τα σχετικά άρθρα ■Το Νόμπελ Φυσικής 2011 δόθηκε στην επιτάχυνση του σύμπαντος. http://www.physics4u.gr/blog/?p=4008 ■Το σύμπαν όχι απλώς μεγαλώνει αλλά αυξάνει με μια φρενιτιώδη ταχύτητα. http://www.physics4u.gr/blog/?p=1819

4 Οκτωβρίου 1957 η ανθρωπότητα ανοιγει τη διαστημική εποχή. Την 4 Οκτωβρίου 1957 στην τροχιά της Γης ξεκίνησε ο πρώτος τεχνητος δορυφόρος στον κόσμο ο Σπούτνικ. Ο πρώτος τεχνητος δορυφόρος εκτοξευτηκε από τον 5ο σημειο επιτόπιων δοκιμών και ερευνών του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η οποία έλαβε αργότερα το όνομα του Μπαϊκονούρ. Ο δορυφόρος αποτελείτο από μια μπάλα 58 εκατοστά σε διάμετρο, βάρους 83,6 κιλών, ήταν εξοπλισμένος με τέσσερις μήκος pin κεραίες των 2,4 και 2,9 μέτρα για πομπούς σήματος που λειτουργούν με μπαταρίες. Μετά από 295 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση ο PS-1 φευγει απο τον πυραυλο βάρους 7,5 τόνων με τον οποίο ειχε τεθεί σε μια ελλειπτική τροχιά στο απόγειο 947 χιλιόμετρα και περίγειο 288 χιλιόμετρα. 315 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση του δορυφόρου χωρίζεται από το δεύτερο πύραυλο στάδιο, και αρχίζει να ακούγεται σε όλο τον κόσμο. Ο PS-1 πετούσε 92 ημερες, μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 1958, έχοντας κάνει 1.440 στροφές γύρω από τη γη (περίπου 60 εκατομμύρια χιλιόμετρα), και ο πομπός του λειτούργησε δύο εβδομάδες. Το Σεπτέμβριο του 1967 η Διεθνής Αστροναυτική Ομοσπονδία ανακηρύξε την 4 Οκτ. Ημέρα της διαστημικής εποχής της ανθρωπότητας Νόμπελ Φυσικής για την διαστολή του Σύμπαντος. Δύο Αμερικανοί και ένας Αυστραλός τιμώνται με το φετινό Βραβείο Νόμπελ Φυσικής για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με τη διαστολή του Σύμπαντος. Πρόκειται για τον Paul Perlmutter του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ ο οποίος θα λάβει το μισό Βραβείο, και τους Brian P. Schmidt από το Αυστραλιανό Εθνικό Πανεπιστήμιο στο Ουέστον Κρικ και Adam G. Riess από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη οι οποίοι θα μοιραστούν το υπόλοιπο μισό του Βραβείου. Συνολικά, οι επιστήμονες κατέδειξαν ότι το Σύμπαν, όχι μόνο διαστέλλεται, πράγμα το οποίο ήταν γνωστό, αλλά ότι η ταχύτητα διαστολής αυξάνει. Στην ανακοίνωσή της η Σουηδική Ακαδημία σημειώνει: «Μελέτησαν αρκετές δεκάδες αστέρες που εκρήγυντο, οι οποίοι αποκαλούνται σουπερνόβα, και ανακάλυψαν πώς το σύμπαν επεκτείνεται με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό. » Η ανακάλυψη αιφνιδίασε ακόμη και τους ίδιους τους βραβευθέντες». «Και όμως αυξάνει επιταχυνόμενο»! είπαν οι τιμώμενοι οι οποίοι βαδισαν στα χνάρια του Αϊνστάιν.

Eυρωπαίοι επιστήμονες ακολούθησαν το δορυφόρο που έπεσε στη Γη. Οι επιστήμονες της ESA παρακολούθησαν από κοντά την πτώση του δορυφόρου UARS στη Γη στις 24 Σεπτεμβρίου. Το γραφείο που ειδικεύεται στη διαχείριση «διαστημικών σκουπιδιών» συμμετείχε στη συντονισμένη προσπάθεια της ΝΑSA και της διεθνούς κοινότητας να προβλεφθούν οι πιθανοί κίνδυνοι. Ο δορυφόρος της NASA με το πλήρες όνομα Upper Atmosphere Research Satellite (UARS) εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα στις 24 Σεπτεμβρίου 2001 μεταξύ 06:23 and 08:09 ώρα Ελλάδος. Η ακριβής ώρα και τοποθεσία όπου τα απομεινάρια του 5,6 τόνων δορυφόρου έπεσαν δεν έχει προσδιοριστεί. Ωστόσο, δεν έχουν αναφερθεί τραυματισμοί, ούτε ζημιές. Από την απαρχή της «διαστημικής εποχής», δεν έχει καταγραφεί κανένα περιστατικό τραυματισμού από θραύσματα δορυφόρων μετά την επανείσοδό τους στην ατμόσφαιρα της Γης. «Η τριβή του αέρα επιβραδύνει την κίνηση του δορυφόρου, ο οποίος μπορεί αρχικά να έχει ταχύτητα μεγαλύτερη από 27.000 χιλιόμετρα την ώρα. Τα θραύσματα του, ωστόσο, προσκρούουν στην επιφάνεια της Γης με ταχύτητα που δεν ξεπερνάει τα 200 χιλιόμετρα την ώρα,» επισήμανε ο καθ. Heiner Klinkrad που ηγείται του γραφείου της ESA που ειδικεύεται στα διαστημικά σκουπίδια. Κεντρικός ο ρόλος της ESA Οι επιστήμονες της ESA παρακολούθησαν την επανείσοδο του δορυφόρου UARS στη γήινη ατμόσφαιρα μαζί με τους επιστήμονες από όλο τον κόσμο που στελεχώνουν την Inter-Agency Debris Coordination Committee (IADC). Παράλληλα, ενημέρωναν τις Ευρωπαϊκές υπηρεσίες πολιτικής προστασίας. Η IADC προσφέρει ένα κοινό τόπο συζήτησης για το συντονισμό προσπαθειών αντιμετώπισης των κινδύνων που εγκυμωνούν τα διαστημικά σκουπίδια, απομεινάρια δορυφόρων που δεν χρησιμοποιούνται πια. Ανάμεσα στις διαστημικές υπηρεσίες που συμμετέχουν είναι η ESA και εθνικές υπηρεσίες διαστήματος από όλη την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, η IADC έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο επικοινωνίας το οποίο συμβάλλει στην εκτίμηση των πιθανών κινδύνων από την επανείσοδο διαστημικών σκουπιδιών στην ατμόσφαιρα της Γης μέσα από την ανταλλαγή δεδομένων και προβλέψεων αλλαγών στην τροχιά τους. Η καρδιά του κέντρο πληροφοριών της IADC Το κέντρο υπολογιστών της IADC, όπου φυλάσσονται τα δεδομένα που συγκεντρώνονται από κάθε γωνιά της Γης, βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων (ESOC) στο Darmstadt της Γερμανίας και τη διαχείρισή του έχει αναλάβει το Γραφείο Διαστημικών Σκουπιδιών της ESA. «Σύμφωνα με τα κριτήρια που έχει θέσει η IADC, η επανείσοδος του δορυφόρου UARS την περασμένη εβδομάδα δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου. Ωστόσο, αποτέλεσε το αντικείμενο της ετήσιας δοκιμαστικής άσκησης, η οποία πραγματοποιείται μετά από πρωτοβουλία της NASA,» πρόσθεσε ο καθ. Klinkrad. Τα αποτελέσματα που συγκεντρώθηκαν από τη δοκιμαστική άσκηση θα χρησιμοποιηθούν από υπηρεσίες διαστήματος για να βελτιώσουν τα θεωρητικά μοντέλα τους και να γίνουν οι προβλέψεις αλλαγών της τροχιάς των διαστημικών σκουπιδιών περισσότερο ακριβείς. Το Γραφείο Διαστημικών Σκουπιδιών της ESA συμμετέχει για περισσότερα από 20 χρόνια στις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να κατανοήσει καλύτερα τις αλλαγές στην τροχιά διαστημικών σκουπιδιών, και στο σχεδιασμό μέτρων για την αντιμετώπιση των κινδύνων που εγκυμωνεί η επανείσοδό τους στην γήινη ατμόσφαιρα. H Ευρώπη προετοιμάζεται για το μέλλον Το 2009 ξεκίνησε το Space Situational Awareness Preparatory Programme (SSA-PP), ένα πρόγραμμα της ESA με σκοπό να ενισχύσει τις ικανότητες ανίχνευσης διαστημικών σκουπιδιών, πρόβλεψης και εκτίμησης του κινδύνου που εγκυμωνεί η επανείσοδό τους στη γήινη ατμόσφαιρα, καθώς και της επίδρασης του διαστημικού καιρού. «Ο στόχος του προγράμματος SSA-PP είναι να ενισχυθούν οι ικανότητες της Ευρώπης ώστε μπορεί να προβλέπει με ακρίβεια και να παρακολουθεί από κοντά τέτοιου είδους γεγονότα,» σημείωσε ο Nicolas Bobrinsky που διευθύνει το Γραφείο SSA-PP. «Περισσότερο ακριβείς προβλέψεις θα βοηθήσουν τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας να αντιδούν με τον κατάλληλο τρόπο, προστατεύοντας ανθρώπους από τραυματισμό, καθώς και τις περιουσίες τους.» Στην φωτογραφία τo κέντρο των διαστημικών επιχειρήσεων της ESA.

To τηλεσκόπιο ALMA εστειλε τις πρώτες εντυπωσιακές εικόνες από τους γαλαξίες Antennae. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=423246

Dr. J. Newman: «Eπένδυση στους ανθρώπους» η εξερεύνηση του Διαστήματος. Η έξοδος στα άστρα αποτελεί μονόδρομο για την Ανθρωπότητα, καθώς «τα είδη τα οποία παραμένουν σε έναν πλανήτη δεν επιβιώνουν» επισημαίνει ο αστροναύτης της NASA, Dr. James Newman, έχοντας προηγουμένως χαρακτηρίσει την ενασχόληση μίας χώρας με το Διάστημα ως μία πολύτιμη «επένδυση» για το μέλλον- έναν καταλύτη έρευνας και ανάπτυξης. Ο Dr. Newman βρέθηκε στην Ελλάδα στο πλαίσιο συνάντησης- συζήτησης που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ευγενίδου στις19 Σεπτεμβρίου, με θέμα «Αναμνήσεις ενός Αστροναύτη: Στοχασμοί για τις Επανδρωμένες πτήσεις στο Διάστημα», τελώντας παράλληλα και τα εγκαίνια της Αστροφιλοτελικής Συλλογής (δωρεά Κλέωνος και Αθανασίας Διονυσάτου) που στεγάζεται στο Ίδρυμα Ευγενίδου. Πρόκειται για έναν βετεράνο του Διαστήματος, με συμμετοχή ως ειδικός αποστολής σε τέσσερις αποστολές στο Διάστημα, με τα διαστημικά λεωφορεία Discovery (STS-51), Endeavour (STS-69 και STS- 88) και Columbia (STS 109)- αποστολή κατά την οποία αυτός και το πλήρωμα του σκάφους επιδιόρθωσαν για τέταρτη φορά το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble- κατά το διάστημα 1993- 2002. Γεννηθείς το 1956, ο…εντυπωσιακά ψηλός, σε σχέση με αυτό που θα περίμενε κανείς, αστροναύτης, ο οποίος έχει περάσει 43 ώρες και 13 λεπτά της ζωής του αιωρούμενος στο κενό σε διαστημικούς περιπάτους, ολοκλήρωσε το Διδακτορικό του το 1984 στο Rice University στις Η.Π.Α. όπου και συνέχισε την μεταδιδακτορική του εργασία για έναν ακόμη χρόνο. Το 1985 διορίστηκε ως Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, ενώ την ίδια περίοδο άρχισε να εργάζεται στο Johnson Space Center της NASA. Toν Ιούλιο του 1990 επελέγη από την NASA και ξεκίνησε την εκπαίδευσή του ως αστροναύτης. Αναχώρησε από την υπηρεσία τον Ιούλιο του 2008 αποδεχόμενος την θέση Καθηγητού Διαστημικών Συστημάτων στην Ναυτική Ακαδημία Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Mόντερεϋ της Καλιφόρνια (ΝPS). Σε συνέντευξή του στο kathimerini.gr, ο Dr. Newman μίλησε για το μέλλον της εξερεύνησης του Διαστήματος, τις προοπτικές αντικατάστασης του Διαστημικού Λεωφορείου, την είσοδο των ιδιωτικών εταιρειών στο χώρο των διαστημικών αποστολών και άλλα θέματα, εκφράζοντας την αισιοδοξία του για την- αναπόφευκτη, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε σαν είδος- πορεία του Ανθρώπου προς τα άστρα κατά τα επόμενα χρόνια. Ποια είναι η άποψή σας πάνω στην απόσυρση των Διαστημικών Λεωφορείων; Θεωρείτε ότι ο αντικαταστάτης θα εμφανιστεί σύντομα; Καλή ερώτηση. Μπορεί κανείς να δει το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Όπως το βλέπω εγώ, δεν μπορείς να έχεις μέλλον, αν δεν αφήσεις πίσω σου το παρελθόν. Οπότε, αυτό που έπρεπε να κάνουμε και εν τέλει κάναμε ήταν να αποσύρουμε το Διαστημικό Λεωφορείο επειδή ήταν πολύ ακριβό- αν και παράλληλα ήταν εξαιρετικά ικανό. Σίγουρα θα γίνει αισθητή η απώλειά του. Ήταν εξαιρετικά χρήσιμο στην κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, μετέφερε πάρα πολύ κόσμο στο Διάστημα, αλλά ήταν πάρα πολύ δαπανηρό- και πολύ επικίνδυνο. Και έχει παλιώσει. Έχουν περάσει τριάντα χρόνια από την εμφάνισή του. Εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, πλέον μπορούμε να το αποσύρουμε και να δαπανήσουμε τα χρήματα στην ανάπτυξη κάποιου άλλου συστήματος. Το σύστημα αυτό θα μπορούσε να είναι ένας επανδρωμένος πύραυλος, όπως στο πρόγραμμα «Ares» …To «Ares 1» έχει να κάνει αποκλειστικά με τη μεταφορά πληρώματος. Δεν είναι σαν το Διαστημικό Λεωφορείο, το οποίο μεταφέρει τόσο το πλήρωμα όσο και το φορτίο…η ιδέα είναι να διαχωριστεί το πλήρωμα από το φορτίο. Το Διαστημικό Λεωφορείο μετέφερε μαζί το πλήρωμα και το φορτίο- μπροστά το πλήρωμα και πίσω το φορτίο- κάτι που έδινε μεν τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, αλλά ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο και πολύ επικίνδυνο, καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα διαφυγής του πληρώματος, όπως φάνηκε στο Challenger και το Columbia. Η ιδέα είναι να είναι χωριστά το πλήρωμα από το φορτίο, ώστε να μπορεί να αποχωριστεί η κάψουλα με το πλήρωμα από το υπόλοιπο σκάφος και να σωθούν οι αστροναύτες. Στόχος είναι η ασφάλεια του πληρώματος. Οι Ρώσοι το έκαναν πάντα αυτό, με το Σογιούζ, το οποίο χρησιμοποιούν εδώ και σαράντα χρόνια, καθώς είναι εξαιρετικά αξιόπιστο, ασφαλές και οικονομικό. Μέχρι τώρα μιλούσαμε για επαναχρησιμοποιούμενα σκάφη. Ισχύει ακόμα αυτό; Παλαιότερα, ναι. Αυτές οι κάψουλες θα μπορούσαν να είναι εν μέρει επαναχρησιμοποιούμενες. Τα ρωσικά σκάφη δεν είναι επαναχρησιμοποιούμενα, πέραν κάποιων τμημάτων ηλεκτρονικού εξοπλισμού…αλλά το επαναχρησιμοποιούμενο δεν είναι πάντα καλύτερο, καθώς δεν είναι απαραίτητα πιο οικονομικό. Μπορεί να φαίνεται έτσι εκ πρώτης όψεως, αλλά όταν θέλεις να φτιάξεις κάτι επαναχρησιμοποιούμενο πρέπει να αποφασίσεις πόσες φορές θα το χρησιμοποιήσεις, να το κάνεις αρκετά ανθεκτικό και να προσέξεις πολλά άλλα πράγματα, τα οποία κοστίζουν. Ενώ, αν έχεις μία σταθερή γραμμή παραγωγής διαστημικών σκαφών μπορείς να κρατήσεις το κόστος χαμηλό- επίσης, αν βρεθεί κάποιο πρόβλημα μπορείς να το διορθώσεις πιο εύκολα. Οπότε το θέμα είναι η επιλογή μεταξύ ενός επαναχρησιμοποιουμένου σκάφους- προσπαθώντας να κάνεις οικονομία όπου μπορείς, κάτι που δημιουργεί κινδύνους- και μίας φτηνότερης γραμμής παραγωγής, στην οποία δεν υπάρχουν πολλά επαναχρησιμοποιούμενα τμήματα. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με την είσοδο ιδιωτικών εταιρειών στο χώρο της εξερεύνησης του Διαστήματος; Είναι «εξερεύνηση του Διαστήματος» οι αποστολές σε χαμηλή τροχιά; Κάποτε ήταν- αλλά είναι ακόμα; Πλέον πηγαίνουν οι Ρώσοι, πηγαίνουν οι Κινέζοι…είναι πολλοί αυτοί που έχουν πυραύλους, οι Ευρωπαίοι έχουν τον Arianne 5, που μπορεί να μεταφέρει φορτία σε κάθε τροχιά. Οπότε δεν υπάρχει λόγος η κυβέρνηση να ξοδέψει χρήματα για να φτιάξει έναν «δρόμο» τη στιγμή που θα μπορούσε να το κάνει κάποιος άλλος. Η όλη ιδέα με τις ιδιωτικές εταιρείες είναι ότι είναι ικανές να το κάνουν πιο οικονομικά. Αν μπορούν να βγάλουν κέρδος, θα βρουν τρόπο να το μεγιστοποιήσουν. Και ξέρουμε ότι είναι πολλοί αυτοί που θα πλήρωναν για να πάνε στο Διάστημα- δείτε τον διαστημικό τουρισμό. Στην αρχή θα είναι μόνο αυτοί που έχουν πολλά λεφτά, αλλά θέλουμε σταδιακά να εξελιχθεί σε μία δραστηριότητα που θα απευθύνεται σε όλο και περισσότερο κόσμο, καθώς θα μειώνονται οι τιμές…επιχειρηματίες όπως ο Ρίτσαρντ Μπράνσον είναι πρόθυμοι να κάνουν κάτι τέτοιο και εγώ νομίζω ότι θα έπρεπε να τους υποστηρίξουμε. Η κυβέρνηση δεν θα έπρεπε να κατασκευάζει πράγματα που θα μπορούσαν να κατασκευαστούν από επιχειρηματίες. Και αν το εγχείρημα επιτύχει, τότε εξοικονομούνται λεφτά για την πραγματική εξερεύνηση του Διαστήματος- πέρα από τροχιά, στη Σελήνη για παράδειγμα, όπου θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένας σταθμός όπως αυτοί που υπάρχουν στην Ανταρκτική. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε να επισκεφτούμε έναν αστεροειδή, ή να πάμε στον Άρη, αλλά εγώ νομίζω ότι η ουσία είναι να κατασκευαστεί ένας μόνιμος σταθμός εκτός Γης. Ειδικά μετά την οικονομική κρίση, φαίνεται ότι είναι πολλοί αυτοί που υιοθετούν μία στάση τύπου «Πρώτα η Γη» απέναντι στο Διάστημα- ότι θα ήταν καλύτερο να δαπανηθούν κεφάλαια για την βελτιωθεί η κατάσταση στη Γη και μετά να κοιτάξουμε προς το Διάστημα. Ποια είναι η άποψή σας επ'αυτού; Σε όλο τον κόσμο, κάθε χώρα θέλει να είναι οικονομικά ανταγωνιστική. Για να γίνει δυνατόν κάτι τέτοιο,πρέπει να έχει μορφωμένους πολίτες- πολίτες με επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις. Για να χτίσεις κάτι χρειάζεσαι μηχανικούς, για να αναπτύξεις κάτι χρειάζεσαι επιστήμονες. Ένας τρόπος για να ενθαρρύνεις τα παιδιά να ασχοληθούν με τις επιστήμες και την τεχνολογία είναι να τους δώσεις να καταλάβουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν θαυμαστά πράγματα σε πολλούς τομείς. Και ένας από αυτούς τους τομείς είναι το Διάστημα. Νομίζω ότι είναι κρίμα να λες στα παιδιά σου «θέλω να μελετάς, να στοχεύεις τον ουρανό» τη στιγμή που δεν υπάρχει η δυνατότητα να πας στην κυριολεξία εκεί. Οι περισσότεροι δεν το εννοούν αυτό, όταν μιλούν για «ουρανό» θεωρούν απλά ότι πρέπει να θέτεις υψηλούς στόχους. Δεν το δέχομαι αυτό. Πιστεύω ότι μία χώρα πρέπει να δίνει στους πολίτες της πολλούς λόγους για να δουλέψουν και να μελετήσουν σκληρά, σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Και η διαστημική έρευνα είναι από μόνη της Έρευνα και Ανάπτυξη. Για παράδειγμα, οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι, αν και μη επανδρωμένοι, αναπτύχθηκαν τόσο γρήγορα επειδή είχε δοθεί τόσο μεγάλη έμφαση στην αποστολή ανθρώπων στο Διάστημα. Δεν πιστεύω ότι το να βάλει κανείς «Πρώτα τη Γη» σημαίνει ότι πρέπει να παραγκωνίσει αυτές τις δραστηριότητες. Πρόκειται για επένδυση- στους ανθρώπους. Σε τι σημείο πιστεύετε ότι θα βρίσκονται τα διαστημικά προγράμματα του κόσμου- ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας, Ε.Ε.- μέσα σε είκοσι χρόνια; Πιστεύω ότι όλες αυτές οι χώρες θα συνεχίσουν να ασχολούνται με το Διάστημα. Νομίζω ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση των Κινέζων, που εκτιμώ ότι θα κάνουν άλματα στο Διάστημα. Είναι υπομονετικός λαός, έχουν μακρά ιστορία- όπως και εσείς οι Έλληνες- και η ανάπτυξή τους είναι αναπόφευκτη. Θα ολοκληρώσουν σύντομα τον πρώτο διαστημικό τους σταθμό, θα πάνε στη Σελήνη, μπορεί ακόμα και να στήσουν την πρώτη βάση εκεί. Οπότε ο υπόλοιπος κόσμος είτε θα συνεργαστεί με την Κίνα, είτε θα αποφασίσει να ασχοληθεί και αυτός με τη σειρά του. Θα δούμε. Τον τελευταίο καιρό ακούμε πολλά για τον εντοπισμό πλανητών που φαίνονται ικανοί να υποστηρίξουν ζωή. Πιστεύετε ότι θα ήταν δυνατός ο αποικισμός; Αν ναι, σε πόσα χρόνια; Μιλάμε για δεκαετίες, αιώνες ή χιλιετίες; Αιώνες. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε την τεχνολογία για να στείλουμε ανθρώπους σε άλλα ηλιακά συστήματα. Το λογικό θα ήταν να στείλουμε πρώτα μη επανδρωμένες αποστολές- ρομπότ. Πρέπει να δούμε το θέμα μακροπρόθεσμα. Πρέπει να αποκτήσουμε τη δυνατότητα να στείλουμε ένα ρομποτικό σκάφος, ας πούμε, 36 έτη φωτός μακριά. Μπορεί να χρειαστούν 50 χρόνια για να φτάσει εκεί. Προφανώς δεν περιμένουμε να επιστρέψει, αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα, καθώς θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με θέματα όπως οι επικοινωνίες, ο έλεγχος κ.α. Κάποια στιγμή θα λάβουμε δεδομένα, 36 χρόνια μετά την άφιξή του στον πλανήτη. Θα αποτελέσει ένα πολύ μεγάλο πείραμα. Αναμφίβολα θα συνεχίσουμε με ανθρώπους, οι οποίοι άλλωστε χαρακτηρίζονται από εξαιρετικές δυνατότητες προσαρμογής, αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε με ρομπότ. Οπότε ναι, νομίζω ότι θα περάσουν αιώνες πριν στείλουμε ανθρώπους σε έναν άλλον πλανήτη πέρα από το ηλιακό μας σύστημα- και θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι θα υπάρχει λόγος για να το κάνουμε. Γι'αυτό πιστεύω ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από τώρα, με τη Σελήνη και το δικό μας ηλιακό σύστημα. Εξάλλου, «τα είδη τα οποία παραμένουν σε έναν πλανήτη δεν επιβιώνουν», όπως είχε πει ο Μάικλ Γκρίφιν (διευθυντής της NASA κατά την περίοδο 2005-2009).

Η μαύρη τρύπα είναι η ίδια, η πλευρά θέασης όμως διαφορετική. 1 October 2011 Ένα στόλος διαστημοπλοίων, μεταξύ των οποίων τα διαστημόπλοια της ESA XMM-Newton και Integral, προσέφεραν μία λεπτομερή εικόνα της γειτονιάς μίας μαύρης τρύπας τεραστιών διαστάσεων. «Σφαιρίδια» αερίου απεικονίζονται να απομακρύνονται από το «τέρας βαρύτητας». Η μαύρη τρύπα που ομάδα επιστημόνων επέλεξε να μελετήσει βρίσκεται στην καρδιά του γαλαξία Markarian 509, 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Η μάζα της συγκεκριμένης μαύρης τρύπας είναι περίπου 300 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου και αυξάνεται συνεχώς καθώς καταβροχθίζει ο,τιδήποτε πλησιάσει. Πίσω από την επιλογή του γαλαξία Markarian 509 βρίσκεται η μεταβλητή λαμπρότητα του, η οποία προδίδει την τυρβώδη ροή της ύλης στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας. Η ακτινοβολία από την καρδιά του γαλαξία παρασύρει μαζί της και σημαντική ποσότητα αερίου. Οι επιστήμονες παρακολούθησαν τη μαύρη τρύπα για 100 ημέρες. «Το διαστημόπλοιο XMM-Newton είχε κεντρικό ρόλο σ'αυτή την προσπάθεια, διότι καλύπτει μήκη κύματος από τις ακτίνες Χ μέχρι το ορατό,» εξηγεί η Jelle Kaastra, από το SRON Netherlands Institute for Space Research, η οποία συντονίζει μία διεθνή ομάδα 26 αστρονόμων από τέσσερις διαφορετικές ηπείρους. Στη διάρκεια των παρατηρήσεων, η λαμπρότητα του γαλαξία στην περιοχή των μαλακών ακτίνων X μεταβλήθηκε περισσότερο από 60 τοις εκατό, ξεπερνώντας τις προσδοκίες των επιστημόνων, οι οποίοι αποδίδουν την τρομακτική αυτή αυξομείωση της σε διαταραχές στη ροή αερίου από την αδηφάγο μαύρη τρύπα. Γιγάντιες σφαίρες αερίου εκτοξεύονταν με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα. Η πηγή τους εντοπίστηκε στην ύλη που έχει συσσωρευθεί γύρω από την μαύρη τρύπα περιμένοντας να καταρρεύσει προς το εσωτερικό της. Προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, αυτή η δεξαμενή ύλης βρίσκεται 15 έτη φωτός μακριά από τη μαύρη τρύπα. Η καρδιά του γαλαξία «Η πηγή του αερίου που καταφέρνει να απομακρυνθεί από μία μαύρη τρύπα παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα της αστρονομίας,» σημείωσε η Jelle Kaastra. Αέριο και σκόνη συσσωρεύονται γύρω από τη μαύρη τρύπα σχηματίζοντας ένα δακτύλιο τεραστίων διαστάσεων. Καθώς στριφογυρίζουν προς το εσωτερικό του δίσκου προσαύξησης, όπως ονομάζεται η επίπεδη μορφή που διαμορφώνουν αέριο και σκόνη, συμπεριφέρονται όπως το νερό την στιγμή που απομακρύνεται από την τρύπα της μπανιέρας. Οι νέες παρατηρήσεις οδήγησαν στην ανακάλυψη ενός στρώματος αερίου με θερμοκρασία της τάξης των εκατομμυρίων βαθμών που περιβάλλει το δίσκο προσαύξησης. Από αυτό το αέριο περίβλημα πηγάζουν ακτίνες Χ και γάμμα, οι οποίες παρασύρουν το αέριο που βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από τη μαύρη τρύπα. Πέρα από τις παρατηρήσεις του XMM-Newton και του Integral, οι επιστήμονες μελέτησαν παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και τους δορυφόρους της NASA Chandra και Swift, καθώς και τα επίγεια τηλεσκόπια WHT και PARITEL. Όλες οι παρατηρήσεις μαζί κάλυπταν μήκη κύματος από το υπέρυθρο, το ορατό και το υπεριώδες μέχρι τις ακτίνες Χ και γάμμα. «Τα αποτελέσματα αποδεικνύουν το πόσο σημαντικές είναι οι μακροχρόνιες παρατηρήσεις στην καλύτερη κατανόηση των φυσικών διεργασίων που συμβαίνουν στα πιο μακρινά αστροφυσικά αντικείμενα. Μία σειρά από αλλαγές ήταν, ωστόσο, απαραίτητες πριν το διαστημόπλοιο XMM-Newton να μπορεί να συγκεντρώνει τέτοιου είδους παρατηρήσεις, και οι προσπάθειες απόδωσαν,» τόνισε ο Norbert Schartel oποίος συμμετέχει στο πρόγραμμα της ESA XMM-Newton. Στις φωτογραφίες ο γαλαξίας Markarian 509 και η καρδιά του γαλαξία.

Αστεροειδής κινητήρας, ο ΄Αποφις και οι πολιτικοί. Η Ρωσία κατασκευάζει αεριωθούμενο κινητήρα, με τη βοήθεια του οποίου θα είναι δυνατή η αλλαγή της τροχιάς των επικίνδυνων για τη Γη αστεροειδών. Η κατασκευή του προχωρεί σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, είπε ο γενικός διευθυντής του Επιστημονικού Κέντρου Κέλντις, ακαδημαϊκός Ανατόλι Κοροτέγιεφ. Το 2012 θα ολοκληρωθεί η κατασκευή του και για το 2015 προγραμματίστηκαν οι επίγειες δοκιμές του αεριωθούμενου κινητήρα. Η εγκατάσταση ως προς την κατασκευή της είναι ένας μικρός ΑΗΣ που είναι συνδεδεμένος με τον ηλεκτροπλασμικό κινητήρα. Η δοσμένη εγκατάσταση δεν πρέπει να μπερδεύεται με τον πυρηνικό κινητήρα, αν και έχουν μιά σειρά κοινά σημεία,- είπε ο Ρώσος ειδικός στα ζητήματα της κοσμοναυτικής Ιγκόρ Λίσοφ. - «Δεν γίνεται λόγος για τον πυρηνικό κινητήρα, όπως είναι, αλλά μόνο για την πηγή ενέργειας, δηλαδή τον πυρηνικό αντιδραστήρα. Οι πυρηνικοί κινητήρες κατασκευάζονταν τόσο στη Σοβιετική ΄Ενωση, όσο και στις ΗΠΑ, όμως κατά τις δοκιμές τους σε πάγκο, η τεχνολογία αυτή θεωρήθηκε υπερβολικά επικίνδυνη»,- παρατήρησε ο Ιγκόρ Λίσοφ. Σήμερα οι επιστήμονες ασχολούνται με την λύση του προβλήματος της αύξησης της ώθησης της αεριωθούμενης ροής και της μείωσης του συστήματος ψύξης εκπομπού. Η εγκατάσταση αυτή θα μπορεί να χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς- από την απώθηση των αστεροειδών ως την ρυμούλκηση των δορυφόρων. Στη Ρωσία συνεχίζονται παράλληλα και οι εργασίες μέσων εξουδετέρωσης των κινδύνων που εγκυμoνούν οι αστεροειδείς. Το Πυραυλο-διαστημικό Κέντρο Μακέγιεφ στα Ουράλια, κατασκεύασε ένα σύστημα από δύο συσκευές. Η μία απ’ αυτές προορίζεται για εξερευνητικές εργασίες και η άλλη θα μεταφέρει την πυρηνική γόμωση, ικανή να σκάσει ένα μικρό αστεροειδή. Σε μεγάλο δε αστεροειδή τέτοια έκρηξη μπορεί να αφήσει μόνο ένα λάκκο εκατό μέτρων. Ταυτόχρονα στη Ρωσική Ομοσπονδία συνεχίζεται η επεξεργασία ειδικής αντίληψης για την ανάπτυξη των συστημάτων αντίδρασης στις διαστημικές απειλές, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση αντίστοιχου ομοσπονδιακού προγράμματος. Η επεξεργασία της ανατέθηκε από την Ροσκόσμος στο Αστρονομικό Ινστιτούτο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών,- είπε η Λίντια Ρίχλοβα, διευθύντρια ενός τμήματος του Ινστιτούτου. -«Υπάρχουν όλο κιόλο 3 διαστημικές απειλές- των αστεροειδών, των διαστημικών σκουπιδιών και των ηλιακών εκλάμψεων. Ανάμεσα στα καθήκοντά μας είναι ο εντοπισμός και το μόνιτορινγκ, η δημιουργία ενιαίου Κέντρου, συστήματος αξιολόγησης των κινδύνων και, βέβαια, του συστήματος αντιμετώπισης των κινδύνων. Εννοείται ότι όλα αυτά τα προγράμματα περιέχουν και ορισμένα πολιτικά σημεία. Οι Αμερικανοί γράφουν ανοιχτά στις ετήσιες εκθέσεις της ΝΑΣΑ, ότι όποιος κατέχει το Διάστημα, κατέχει και τον κόσμο. Πραγματικά οι τεχνολογίες αυτές είναι διπλού προορισμού»,- παρατήρησε η Λίντια Ριχλόβα. Εν τω μεταξύ, ως το τέλος του αιώνα που ζούμε η Γη μάλλον δεν απειλείται από τη σύγκρουσή της με τα ουράνια σώματα διαμέτρου πάνω από 100 μέτρα. Ίσως κάτω από 100 μέτρα. Το πιό δύσκολο εδώ είναι ότι τέτοια σώματα μπορούν να ανακαλυφθούν όλο κιόλο μερικές εβδομάδες ή μέρες ακόμα ως το πλησίασμά τους στη Γη. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να λυθεί μόνο μετά τη δημιουργία διεθνούς δικτύου ειδοποίησης για ενδεχόμενο κίνδυνο από αστεροειδείς.

O «αγώνας» των ESA/NASA να διασώσουν τις αποστολές στον Άρη. Οι διαστημικές υπηρεσίες Ευρώπης και Αμερικής επιδίδονται σε έναν ιδιότυπο «αγώνα δρόμου» ενάντια στο χρόνο, με στόχο τη διάσωση των κοινών αποστολών που έχουν προγραμματίσει για τον Άρη. Οι ESA και NASA σκοπεύουν να στείλουν ένα διαστημικό σκάφος σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη, που θα ακολουθηθεί από την προσεδάφιση ενός μεγάλου οχήματος εδάφους, δύο χρόνια μετά, σε δύο κοινές αποστολές (ExoMars). Ωστόσο, προβληματισμοί για τη χρηματοδότηση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού φαίνονται να απειλούν τις αποστολές- τουλάχιστον, υπό την μορφή με την οποία έχουν σχεδιαστεί. Εάν δεν βρεθούν λύσεις σύντομα, είναι μεγάλος ο κίνδυνος να χαθούν τα «παράθυρα εκτόξευσης» το 2016 και το 2018. Αυτή τη στιγμή εξετάζονται ενδεχόμενα όπως η μείωση της έκτασης των αποστολών (που θα συνεπάγεται μείωση του κόστους) ή η συμμετοχή της Ρωσίας, για να εξασφαλιστούν επιπλέον κεφάλαια. «Είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε με αυτές τις αποστολές. Η ESA και η NASA θέλουν να προχωρήσουν, αλλά πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους περιορισμούς προϋπολογισμού και στις δύο πλευρές. Δουλεύουμε πάνω σ’αυτό, αλλά αντιμαχόμαστε τον χρόνο» είπε ο Alvaro Gimenez, διευθυντής του επιστημονικού τμήματος της ESA. Από την ευρωπαϊκή πλευρά επισημαίνεται η ανάγκη έναρξης των εργασιών πολύ σύντομα για την ολοκλήρωση του Trace Gas Orbiter, για να είναι το σκάφος έτοιμο για εκτόξευση το 2016. Από τη στιγμή που ευνοϊκά «παράθυρα εκτόξευσης» εμφανίζονται περίπου ανά 26 μήνες, εάν δεν λάβει χώρα εκτόξευση την κατάλληλη στιγμή, τίθενται ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα της αποστολής του οχήματος εδάφους, από τη στιγμή που ο δορυφόρος θα λειτουργούσε σαν μέσο επικοινωνίας μεταξύ Γης και του οχήματος. Η ESA αναμένει την παροχή επιβεβαιώσεων από τους Αμερικανούς ότι θα είναι έτοιμοι το 2018 να παρέχουν τον πύραυλο που απαιτείται για την αποστολή του οχήματος εδάφους, καθώς και το σύστημα προσεδάφισης. Οι διαβεβαιώσεις αυτές αναμένονταν τον Ιούνιο, αλλά δεν έχουν δοθεί ακόμα. Στην τελευταία συνάντηση των κρατών- μελών της ESA στο Παρίσι την προηγούμενη εβδομάδα, οι εκπρόσωποι των χωρών πληροφορήθηκαν ότι, λόγω της αβεβαιότητας σε θέματα προϋπολογισμού στην Ουάσινγκτον, η NASA δεν είναι αυτή τη στιγμή να προχωρήσει σε δεσμεύσεις. Ωστόσο, αν δεν συμβεί αυτό, η ESA δεν μπορεί να προχωρήσει στην κατασκευή του δορυφόρου. Το ενδεχόμενο ρωσικής συμμετοχής θα μπορούσε να αποτελέσει λύση, καθώς οι Ρώσοι θα ήταν σε θέση να παρέχουν τον έναν από τους δύο πυραύλους που απαιτούνται για τις αποστολές ExoMars. Το άλλο ενδεχόμενο είναι η μείωση της έκτασης και των στόχων της αποστολής, για να μειωθεί και το κόστος, το οποίο θεωρείται και πιθανότερο. Η ESA επιθυμεί διακαώς την εκτέλεση των αποστολών. «Κάθε περιορισμός της έκτασης και των στόχων θα αποτελούσε σημαντική απώλεια για την Ευρώπη, και δεν είναι κάτι που σκοπεύουμε να αποδεχτούμε» είπε σχετικά ο δρ. Alvaro Gimenez ο οποίος χαρακτήρισε τo πρόγραμμα ExoMars ως «πρόκληση» : «είναι ένα δύσκολο, αλλά εξαιρετικά σημαντικό πρόγραμμα, εάν ποτέ θελήσουμε να έχουμε ένα ρομποτικό πρόγραμμα εξερεύνησης στην ‘γειτονιά’ μας στο Ηλιακό Σύστημα». Η ειρωνεία της όλης υπόθεσης είναι ότι οι συνομιλίες μεταξύ των Ευρωπαίων και των Αμερικανών μηχανικών σχετικά με τις αρμοδιότητες του καθενός πηγαίνουν πολύ καλά. «Το πιο ενοχλητικό είναι ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στο να πετύχουμε αυτά που θέλουμε, αλλά πρέπει να λύσουμε αυτά τα προβλήματα προϋπολογισμού πολύ σύντομα» είπε ο David Parker, στέλεχος της διαστημικής υπηρεσίας της Μ. Βρετανίας.

Στη μελέτη της αντιύλης και των αντιπρωτονίων στρέφεται το CERN. Ξεκινά το νέο πείραμα «ΕLΕΝΑ» του CERN, για να μελετήσει τα αντιπρωτόνια και την αντιύλη. Η κατασκευή της ερευνητικής εγκατάστασης θα αρχίσει το 2013 και αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως το 2016, παράλληλα με τον υπάρχοντα επιβραδυντή αντιπρωτονίων του CERN. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών (CERN) εγκαινιάζει ένα νέο πείραμα, που αποσκοπεί στο να παράγει σε μεγάλες ποσότητες αντιπρωτόνια, δηλαδή σωματίδια αντιύλης, και να τα «παγιδεύσει», έτσι ώστε μετά να τα μελετήσει με άνεση χρόνου. Το πείραμα, που θα εκτελεστεί σε μια νέα υπό κατασκευή εγκατάσταση και ονομάζεται ELENA (Extra Low Energy Antiproton Ring), προγραμματίζεται να παραδώσει τα πρώτα του αντιπρωτόνια υπερβολικά χαμηλής ενέργειας έως το 2016. Ήδη μόλις πραγματοποιήθηκε στο CERN η εναρκτήρια συνάντηση με τη συμμετοχή επιστημόνων από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Δανία, τη Σουηδία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ιαπωνία. Η επίτευξη της δημιουργίας αντιπρωτονίων με τη χαμηλότερη ενέργεια που έχει ποτέ επιτευχθεί, θα καταστήσει εφικτή την καλύτερη μελέτη της αντιύλης. Το ELENA θα αποτελείται από ένα νέο μικρό κυκλικό επιβραδυντή (το αντίθετο ενός επιταχυντή), που θα επιβραδύνει τα αντιπρωτόνια μέχρι το ένα πεντηκοστό της τωρινής ενέργειάς τους, πράγμα που θα διευκολύνει σημαντικά την παγίδευσή τους. Η κατασκευή της ερευνητικής εγκατάστασης θα αρχίσει το 2013 και αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως το 2016, παράλληλα με τον υπάρχοντα επιβραδυντή αντιπρωτονίων του CERN. Για «ένα σημαντικό βήμα στην φυσική της αντιύλης» έκαναν λόγο οι φυσικοί του CERN που ασχολούνται με την μελέτη των αντιπρωτονίων, των σωματιδίων που ανακαλύφθηκαν το 1955 και χάρη στα οποία ανακαλύφθηκαν στη συνέχεια, στη δεκαετία του ΄80, επίσης στο CERN, τα εξωτικά υποατομικά σωματίδια W και Ζ (όλες αυτές οι ανακαλύψεις οδήγησαν σε δύο βραβεία Νόμπελ). Το CERN, που είναι πιο γνωστό για τον μεγάλο επιταχυντή του, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90, έχει πετύχει την παγίδευση των πρώτων αντιπρωτονίων, πράγμα που οδήγησε σε ακριβείς συγκριτικές μετρήσεις μεταξύ πρωτονίων και αντιπρωτονίων. Το 1995 δημιουργήθηκαν στο ευρωπαϊκό ερευνητικό κέντρο τα πρώτα αντιάτομα, δηλαδή άτομα αντιύλης (συγκεκριμένα αντιυδρογόνου), ανοίγοντας το δρόμο για νέα πειράματα στην αντιύλη, ενώ πιο πρόσφατα παγιδεύτηκαν τα πρώτα άτομα αντιυδρογόνου. Στο μέλλον, σχεδιάζονται πειράματα που θα κάνουν λεπτομερείς συγκριτικές μετρήσεις των ατόμων υδρογόνου και αντιυδρογόνου, ενώ θα μετρηθεί και η επίδραση της βαρύτητας στα αντιπρωτόνια. Η αντιύλη είναι το «δίδυμο αδελφάκι» της κανονικής ύλης, καθώς για κάθε κανονικό υποατομικό σωματίδιο θεωρείται ότι υπάρχει ένα αντίστοιχο αντισωματίδιο με ίση μάζα και αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο. Όταν ένα σωματίδιο ύλης και ένα σωματίδιο αντιύλης συναντιούνται, εξαϋλώνονται και τα δύο, παράγοντας καθαρή ενέργεια. Όσο πιο αργά κινούνται τα σωματίδια αντιύλης (πράγμα που ακριβώς θα επιδιώξει ο επιβραδυντής ELENA), τόσο περισσότερο μπορούν να τα παγιδεύσουν οι επιστήμονες, προτού αυτά έρθουν σε επαφή με την κανονική ύλη και εξαφανιστούν. Η έρευνα στην αντιύλη, εκτός από την εμβάθυνση στα μυστήρια του σύμπαντος, μεταξύ άλλων, ελπίζεται ότι θα προσφέρει νέες δυνατότητες στη θεραπεία του καρκίνου.

Γιγάντιο ραδιοτηλεσκόπιο ανοίγει τα μάτια στο ψυχρό Σύμπαν. Το πιο περίπλοκο τηλεσκόπιο που έχει κατασκευαστεί ως σήμερα, η συστοιχία ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, άρχισε να λειτουργεί και είδε το «πρώτο φως», όπως συνηθίζουν να λένε οι αστρονόμοι. Το ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), μια ημιτελής συστοιχία δεκάδων ραδιοτηλεσκοπίων, βλέπει το Σύμπαν σε μια περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που βρίσκεται ανάμεσα στα μικροκύματα και την υπέρυθρη ακτινοβολία. Το αόρατο αυτό φως εκπέμπεται από κοσμικά νέφη και άλλα σώματα εξαιρετικά χαμηλής θερμοκρασίας -περίπου 10 με 50 βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν στους -273,15 βαθμούς. Το ALMA θα μπορέσει έτσι να μελετήσει τα ψυχρά και σκοτεινά νέφη αερίου από τα οποία σχηματίζονται νέα άστρα, καθώς και τις εσχατιές του Σύμπαντος που αντιστοιχούν στα αρχικά στάδια της εξέλιξής του. Προς το παρόν, πάντως, μόνο οι 20 από τις συνολικά 66 κεραίες της συστοιχίας έχουν τεθεί σε λειτουργία -οι υπόλοιπες προγραμματίζεται να έχουν ενεργοποιηθεί έως το 2013. Οι κεραίες αυτές θα λειτουργούν ουσιαστικά ως ένα γιγαντιαίο ραδιοτηλεσκόπιο με τελική διάμετρο 16 χιλιόμετρα. Ακόμα και τώρα, όμως, δεκάδες ερευνητικές ομάδες από όλο τον κόσμο έχουν υποβάλλει αιτήσεις προκειμένου να τους δοθεί χρόνος παρατήρησης με το νέο όργανο. Το ALMA, συνολικού κόστους ενός δισ. δολαρίων, είναι μια συνεργασία του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητήριου (ESO), του αμερικανικού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και διαφόρων ερευνητικών ιδρυμάτων στον Καναδά, την Ιαπωνία και την Ταϊβάν.

Κομήτης εξατμίζεται καθώς "βουτά" στον Ήλιο. Ένας ακόμη –καταδικασμένος- κομήτης εξαϋλώθηκε την 1η Οκτωβρίου ουσιαστικά καθώς τον τράβηξε το μεγάλο βαρυτικό πεδίο του Ήλιου. Ο κομήτης ανακαλύφθηκε μόλις στις 29 Σεπτεμβρίου από μια ομάδα τεσσάρων αστρονόμων M. Kusiak, S. Liwo, B. Zhou και Z. Xu προερχόμενος από τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Ο κομήτης πιθανολογείται ότι προέρχεται από την οικογένεια κομητών Kreutz οι οποίοι προέρχονται από την διάσπαση πιθανώς σύγκρουση με κάτι άλλο ενός τεράστιου αστεροειδούς πολλούς αιώνες πριν. Τα θραύσματα από αυτή την καταστροφή περιπλανώνται πρακτικά στο διάστημα συνιστώντας παγωμένους μικρόκοσμους καθώς το μεγαλύτερος μέρος της μάζας τους καλύπτεται από πάγο. Το όνομά τους το πήραν από τον Γερμανό αστρονόμο Heinrich Kreutz ο οποίος έζησε τον 19ο αιώνα και ανακάλυψε πρώτος τη συγκεκριμένη «οικογένεια» κομητών. Οι κομήτες ονομάζονται και Sungrazers και το χαρακτηριστικό τους είναι ότι εξατμίζεται όλη η μάζα τους όταν περνούν κοντά από τον Ήλιο σε αποστάσεις μέχρι και μερικών δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων. Ο συγκεκριμένος κομήτης ήταν από τους μεγαλύτερους της οικογένειας Kreutz που έχουν παρατηρηθεί. Στον σύνδεσμο μπορείτε να παρατηρήσετε τον κομήτη καθώς "βουτά" προς τον Ήλιο λίγο πριν εξατμιστεί.Διακρίνεται στο κάτω και δεξιό μέρος της εικόνας. http://www.youtube.com/watch?v=tOZPJlkfyjc&feature=player_embedded

Κλείνει, έπειτα από 25 χρόνια, ο αμερικανικός επιταχυντής Tevatron. Tο κλείσιμο του επιταχυντή Tevatron στο εργαστήριο Fermilab σηματοδότησε και επίσημα το τέλος της αμερικανικής κυριαρχίας στη φυσική υψηλών ενεργειών. Μέσα στην υπόγεια κυκλική σήραγγα των 6 χιλιομέτρων, οι τελευταίες δέσμες πρωτονίων και αντιπρωτονίων συγκρούστηκαν σε μια μεταλλική πλάκα λίγο μετά το μεσημέρι της Παρασκευής 30 Σεπτεμβρίου. O Tevatron, κάποτε ο ισχυρότερος επιταχυντής του κόσμου, είχε πια ξεπεραστεί από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN, κάτω από τα σύνορα Γαλλίας και Ελβετίας. Μετά την άρνηση του Κογκρέσου να διαθέσει τα 35 εκατ. δολάρια που απαιτούνταν για την παράταση της λειτουργίας του Tevatron έως το 2014, οι ερευνητές του Fermilab (Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντή «Ενρίκο Φέρμι») θα στραφούν τώρα σε μικρότερα πειράματα. «Τίποτα δεν παραμένει για πάντα στην αιχμή της επιστήμης» σχολίασε ο Πιέρ Οντόν, διευθυντής του Fermilab στο Μπατάβια του Ίλινοϊ. «Πρέπει τώρα να προχωρήσουμε σε τομείς της επιστήμης όπου μπορούμε να συμβάλλουμε» είπε. Ο Tevatron αφήνει πίσω του μια πολύτιμη επιστημονική κληρονομιά, με σημαντικότερο ορόσημο την ανακάλυψη του top κουαρκ το 1995: είναι το βαρύτερο στοιχειώδες σωματίδιο που γνωρίζουμε ως σήμερα, το οποίο έχει μάζα όσο ένας πυρήνας χρυσού, συγκεντρωμένη όμως στον όγκο ενός πρωτονίου. Στα δεδομένα που έχουν ήδη συλλέξει από τον επιταχυντή οι ερευνητές αναζητούν τώρα ενδείξεις για το μποζόνιο του Χιγκς, του οποίου η ανακάλυψη θα προσέθετε την τελευταία πινελιά στο Καθιερωμένο Μοντέλο της Σωματιδιακής Φυσικής. Ακόμα όμως κι αν ανιχνευτούν ενδείξεις, η επιβεβαίωση της ανακάλυψης θα ήταν δουλειά του LHC. Τα επόμενα πειράματα του Fermilab θα έχουν μικρότερο κόστος, όχι όμως και μικρότερη σημασία. Ένα από αυτά, με την ονομασία Minos, θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πρόσφατες ενδείξεις για νετρίνα που ταξιδεύουν ταχύτερα από το φως. Για να γίνει αυτό, μια δέσμη νετρίνων υψηλής έντασης θα ταξιδέψει από το Fermilab σε ένα ορυχείο της Μινεσότα 730 χιλιόμετρα μακριά. Σε γενικές γραμμές, τα επόμενα προγράμματα του Fermilab θα εστιαστούν όχι στην αύξηση της ισχύος αλλά στην αύξηση της έντασης, δηλαδή στην αύξηση των σωματιδίων που παράγονται κάθε δευτερόλεπτο. Παρόλα αυτά, αρκετοί από τους φυσικούς υψηλών ενεργειών που εργάζονταν στο Tevatron ετοιμάζουν τώρα βαλίτσες για το CERN.

Tο πρώτο της διαστημικό εργαστήριo εκτόξευσε η Κίνα. Η Κίνα εκτόξευσε την Πέμπτη το πρώτο της διαστημικό εργαστήριο, το οποίο θα αποτελέσει πεδίο δοκιμών για τη δημιουργία κινεζικού διαστημικού σταθμού εντός της δεκαετίας. Η αποστολή του «Τιανγκόγκ-1», ή «Ουράνιο Παλάτι» στα κινεζικά, ήταν τις τελευταίες ημέρες πρωτοσέλιδο στα τοπικά μέσα, τα οποία βλέπουν το διαστημικό πρόγραμμα της χώρας ως σύμβολο διεθνούς γοήτρου. Η κρατική τηλεόραση είχε αρχίσει από το πρωί την αντίστροφη μέτρηση για την εκτόξευση από την έρημο Γκόμπι, η οποία πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τις 21.16 τοπική ώρα, ή 16.16 ώρα Ελλάδας. Το μη επανδρωμένο Τιανγκόγκ-1, βάρους 8,5 τόνων, θα παραμείνει σε τροχιά δυόμισι χρόνια και θα χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα δοκιμών για τη συναρμολόγηση ενός επανδρωμένου διαστημικού σταθμού έως το 2020. Το επόμενο διάστημα η Κίνα σκοπεύει να εκτοξεύσει τρία σκάφη που θα συνδεθούν με το Τιανγκόγκ-1: οι μη επανδρωμένες κάψουλες Σενζού 8, 9 και δέκα θα συνδεθούν αυτόματα με το τροχιακό εργαστήριο. Η δυνατότητα σύνδεσης ανάμεσα σε διαστημικά σκάφη σε τροχιά, την οποία ανέπτυξαν πρώτα οι ΗΠΑ και η πρώην ΕΣΣΔ τη δεκαετία του 1960, είναι κρίσιμη για οποιοδήποτε πρόγραμμα διαστημικής πτήσης και ειδικά για την κατασκευή ενός διαστημικού σταθμού. Αν οι δύο μη επανδρωμένες πρόβες αποδειχθούν επιτυχείς, η Κίνα θα συνεχίσει με τις επανδρωμένες αποστολές Σενζού 11 και 12 το 2012. Το Πεκίνο ξεκίνησε το διαστημικό του πρόγραμμα το 1990 με τεχνογνωσία που αγόρασε από τη Ρωσία. Το 2003 έγινε μόλις η τρίτη χώρα του κόσμου που καταφέρνει να στείλει άνθρωπο στο Διάστημα, Πέρυσι η Κίνα εκτόξευσε το Τσανγκ-ε, το δεύτερο δορυφόρο της που τίθεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, ενώ για φέτος το φθινόπωρο προγραμματίζεται μια κοινή σινο-ρωσική αποστολή στον Άρη. Σε δοκιμές ο πύραυλος που θα μεταφέρει τους Αμερικανούς πέρα από τη Σελήνη. Ένας από τους κινητήρες του πυραύλου με τον οποίο θα πραγματοποιηθεί η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στους αστεροειδείς πυροδοτήθηκε δοκιμαστικά για 40 δευτερόλεπτα, ανακοίνωσε η NASA. Η δοκιμή έρχεται μόλις λίγες εβδομάδες μετά την παρουσίαση του σχεδίου για τον πύραυλο υγρών καυσίμων, ο οποίος θα είναι ο ισχυρότερος που έχει κατασκευαστεί ποτέ. Το «Σύστημα Διαστημικών Εκτοξεύσεων» (SLS), όπως ονομάζεται προσωρινά το σχέδιο του πυραύλου, απομακρύνεται από τη σχεδιαστική λογική του επαναχρησιμοποιούμενου διαστημικού λεωφορείου, το οποίο δεν μπορούσε να πετάξει πέρα από τη χαμηλή γήινη τροχιά. O πύραυλος του SLS επιστρέφει στην προσέγγιση του Saturn V, του γιγάντιου πυραύλου υγρών καυσίμων που μετέφερε τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη. Η πρώτη μη επανδρωμένη εκτόξευση προγραμματίζεται για το 2017 και η πρώτη επανδρωμένη για το 2021. Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή σε κάποιον αστεροειδή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το 2025, ενώ οι πρώτες επανδρωμένες αποστολές στον Άρη θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τη δεκαετία του 2030. Η δοκιμή που πραγματοποιήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου αφορούσε τον πυραυλοκινητήρα J-2X που θα βρίσκεται στο ανώτατο στάδιο του πυραύλου. Ο κινητήρας λειτούργησε για 40 δευτερόλεπτα στο 99% της μέγιστης ισχύος, προκειμένου να μελετηθεί η συμπεριφορά των συστημάτων πυροδότησης και απενεργοποίησης. Ο κινητήρας αναπτύσσεται από την Pratt & Whitney, έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές κινητήρων για αεροπλάνα, και δοκιμάζεται στο Διαστημικό Κέντρο «Τζον Στένις» της NASA στην πολιτεία του Μισισίπι. H NASA ολοκληρώνει την απογραφή των επικίνδυνων αστεροειδών Αν ανησυχείτε ότι οι άνθρωποι θα έχουν την ίδια τύχη με τους δεινόσαυρους, η NASA έχει καλά νέα. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι έχει πλέον αναγνωρίσει το 90% των αστεροειδών που έχουν διάμετρο άνω του ενός χιλιομέτρων και βρίσκονται σε απόσταση μέχρι 200 εκατ. χιλιόμετρα από την τροχιά της Γης. Οι 981 βράχοι αυτού του είδους θα μπορούσαν δυνητικά να απειλήσουν τον πλανήτη, ωστόσο τα τροχιακά δεδομένα δείχνουν ότι κανένας δεν θα βρεθεί σε πορεία σύγκρουσης τους επόμενους αιώνες. «Γνωρίζουμε πλέον πού βρίσκονται οι περισσότεροι και πού πηγαίνουν. Αυτό πραγματικά μειώνει τον κίνδυνο» δήλωσε η Έιμι Μέινζερ στο πρόγραμμα «Κοντινών στη Γη Αντικειμένων» της NASA, περισσότερο γνωστό ως NEO. Επιπλέον, οι ερευνητές του NEO αναθεώρησαν προς τα κάτω την εκτίμησή της για τον αριθμό των διαστημικών βράχων μεσαίου μεγέθους, από 100 μέτρα έως ένα χιλιόμετρο, οι οποίοι θα μπορούσαν να καταστρέψουν μια ολόκληρη μεγαλούπολη. Σύμφωνα με τις προηγούμενες εκτιμήσεις, περίπου 35.000 αστεροειδείς μεσαίου μεγέθους κινούνται σε απόσταση μέχρι 200 εκατ. χιλιομέτρων από την τροχιά της Γης. Η νέα εκτίμηση κατεβάζειτον αριθμό στους 20.500. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η απογραφή αυτών μεσαίων αστεροειδών προχωρά με πιο αργούς ρυθμούς: μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί μόλις 5.200. Τα νέα δεδομένα, που δημοσιεύονται στο Astrophysical Journal, προέρχονται από το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE της NASA (Εξερευνητής Ευρυγώνιας Υπέρυθρης Απογραφής), το οποίο εκτοξεύτηκε το 2009 ειδικά για να μελετήσει τους επικίνδυνους αστεροειδείς. Το σκάφος καταμετρά τους διαστημικούς βράχους σε μικρές περιοχές του ουρανού προκειμένου να εκτιμήσουν οι αστρονόμοι πόσο μεγάλος είναι ο συνολικός πληθυσμός τους. Η καταγραφή του 90% των κοντινών αστεροειδών με διάμετρο άνω των 140 μέτρων έως το 2020 είναι στόχος που έθεσε το αμερικανικό Κογκρέσο το 1998. Μέχρι στιγμής το NEO έχει ολοκληρώσει το 35% αυτής της προσπάθειας.