Δροσος Γεωργιος

Δημόκριτος-Η ατομική φιλοσοφία και ο διαμορφωτής της. Μέγας φιλόσοφος της αρχαιότητος. Ο πρώτος που επινόησε την ατομική θεωρία, ή την δέχτηκε από το δάσκαλό του Λεύκιππο, για να τη διαμορφώσει και να την επεκτείνει σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, θεμελιώνοντας τη θεωρία επιστημονικά, και ανοίγοντας τις πύλες στις Φυσικές επιστήμες. Πίστευε ότι η ύλη αποτελείτo από αδιάσπαστα, αόρατα στοιχεία, τα άτομα. Επίσης ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι ο Γαλαξίας είναι το φως από μακρινά αστέρια. Ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέφεραν ότι το σύμπαν έχει και άλλους "κόσμους" και μάλιστα ορισμένους κατοικημένους. Ο Δημόκριτος ξεκαθάριζε ότι το κενό δεν ταυτίζεται με το τίποτα ("μη ον"), είναι δηλαδή κάτι το υπαρκτό. Δεν ήταν καθόλου φιλόδοξος και προτιμούσε το «λάθε βιώσας». Λέγει ο ίδιος «Ήλθον γαρ, φησίν, εις Αθήνας και ου τις με έγνωκεν» Τα συγγράμματά του τα έγραψε στην ιωνική διάλεκτο, και περιλαμβάνουν όλους τους κλάδους της ανθρώπινης γνώσης: μαθηματικά, φυσική, ιατρική, γεωπονία, ηθική, ποίηση, μουσική, ζωγραφική, γραμματική, αισθητική, φωνητική και πολεμική τέχνη. Ο Δημόκριτος ήταν δηλαδή μυαλό καθολικό κι αυτό φαίνεται από το σύνολο των συγγραμμάτων του, που δυστυχώς μόνο αποσπάσματά τους έχουμε. Στη φιλοσοφία έκλεισε όλες τις γνώσεις της εποχής του. Από την άποψη της πανεπιστημοσύνης μόνο με τον Αριστοτέλη μπορεί να συγκριθεί Ο Δημόκριτος υπεστήριξε ότι το «ον» (το σύμπαν), είναι μεν αιώνιο, αναλλοίωτο και άφθαρτο, ωστόσο δεν είναι «απλούν» όπως πίστευαν οι Ελεάτες φιλόσοφοι, αλλά «πολλαπλούν». Αφού, κατά τον Δημόκριτο, το ον είναι πολλαπλούν, σύγκειται δηλαδή από απειροελάχιστα τεμάχια ύλης (τα άτομα) που είναι αιώνια, άφθαρτα, αναλλοίωτα και αδιάσπαστα, πρέπει αναγκαστικά αυτά να έλθουν σε σχέση προς άλληλα, για να γεννηθεί εκείνο που ονομάζουμε κίνηση. Τα άπειρα σε αριθμό και σε σχήμα άτομα στροβιλίζονται στο άπειρο, όπως η σκόνη στον αέρα και, καθώς συνωθούνται, σχηματίζουν απείρους κόσμους, (τον «Μέγα Διάκοσμο»), σ’ ένα από τους οποίους ανήκει και η Γη. Τα πάντα γίνονται κατά μηχανική αναγκαιότητα. Ο Δημόκριτος δίνει σαφή εξήγηση της γεννήσεως των αστερισμών και υποστηρίζει, ακόμα, πως και η ψυχή αποτελείται από λεία, λεπτά και στρογγυλά άτομα, που το σώμα τα εισπνέει από τον αέρα, δίνοντας έτσι και στον ψυχικό βίο καθαρά υλιστική και μηχανική λειτουργία. Η ατομική θεωρία αποδίδεται από κοινού στους Λεύκιππο και Δημόκριτο, αλλά ο πρώτος είναι μορφή αχνή, που την ύπαρξή της αμφισβήτησε ο μεγάλος τους οπαδός Επίκουρος και την αρνήθηκαν ορισμένοι σύγχρονοι φιλόλογοι. Για τον Δημόκριτο και τα έργα του ξέρουμε πολύ περισσότερα. Ήταν από τα Άβδηρα της Θράκης, και γεννήθηκε το 460 π.Χ. περίπου’. Ήταν σύγχρονος και λίγο νεότερος του Αναξαγόρα. Δεν φαίνεται πως τα έργα του ήταν και πολύ γνωστά στην Αθήνα, ο συντοπίτης του και συνάδελφός του Aριστoτέλης τον θαύμαζε πολύ και είχε πολλά να πει γι’ αυτόν. Η ατομική θεωρία βέβαια προκαλεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί προκατέλαβε τις σύγχρονες απόψεις. Δεν είναι ίσως υπερβολή να πούμε ότι η θεωρία του Δημόκριτου έμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη μέχρι τον 190ν αι. Είναι όμως σημαντικό να θυμόμασrε ότι στην κλασσική Ελλάδα δεν υπήρχε ο επιστημονικός εξοπλισμός που οδήγησε στις ανακαλύψεις των σύγχρονων καιρών και έκαμε δυνατό τον έλεγχο καθεμιάς από αυτές. Το γιατί οι Έλληνες, παρά τη λαμπρότητα του πνεύματός τους, χρησιμοποίησαν τότε τόσο λίγο τις πειραματικές μεθόδους και δεν σημείωσαν καμιά πρόοδο στην ανακάλυψη συσκευών για τον έλεγχο των πειραμάτων είναι ένα ερώτημα πολύπλοκο. Αναμφίβολα η αριστοκρατική παράδοση και η ύπαρξη δούλων έχει κάποια σχέση με αυτό, αλλά καθαυτές δεν αποτελούν καλά καλά επαρκή ερμηνεία του πράγματος. Σε κάποια μικρή έκταση, όσοι ακολουθούσαν την ιωνική παράδοση έκαμαν χρήση της παρατήρησης, αλλά όχι συστηματικά μέχρι την εποχή του Αριστοτέλη. και δεν είχαν ιδέα για το ελεγχόμενο πείραμα. Η κληροδοσία τους έγκειται αλλού, στις εκπληκτικές δυνατότητες που είχαν για επαγωγικούς συλλογισμούς. Ούτε γεννιούνται ούτε πεθαίνουν τα πράγματα Η βασική ιδέα των Ατομικών, όπως και του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα, ξεκινούσε ακριβώς από την παρμενίδεια άποψη πως οτιδήποτε πραγματικό ούτε γεννάται ούτε φθείρεται. Επομένως η φαινομενική γέννηση και φθορά των φυσικών αντικειμένων πρέπει να εξηγηθεί, όπως είχε πει και ο Εμπεδοκλής, με το να τις δεχτούμε ως τυχαίους συνδυασμούς πολλαπλών στοιχείων και τίποτε παραπάνω· μόνο τα στοιχεία αυτά μπορούμε να υποθέσουμε ότι αξίζουν το χαρακτηρισμό των «όντων». Για να καταλήξουν σε αυτή την ερμηνεία οι Ατομικοί, χρησιμοποίησαν τυχαία την αληθινά λαμπρή εικασία γιατί έτσι πρέπει να την εξηγήσουμε, ότι τα στοιχεία, ή τα “όντως οντα”, είναι σωματίδια στερεά τόσο μικρά, ώστε να μην τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις, τα οποία συγκρούονται και οπισθοχωρούν σε αδιάκοπη κίνηση μέσα σε ένα χώρο χωρίς πέρατα. Αυτά τα "άτομα" – αρκετά ειρωνικό φαίνεται σήμερα το γεγονός ότι η λέξη σημαίνει: "αδιαίρετα" – ήταν τα μικρότατα πραγματικά μόρια της ύλης, στερεά, σκληρά και άφθαρτα. Ήταν στην ουσία τους όμοια και διέφεραν στο σχήμα και το μέγεθος μόνο. Πως ερμηνεύονται οι ιδιότητες των σωμάτων Αυτές τους μόνο οι ιδιότητες, μαζί με τις διαφορές τους, όσον αφορά τις ανάλογες θέσεις τους, τις κινήσεις και αποστάσεις μεταξύ τους, αρκούσαν να δικαιολογήσουν όλες τις διαφορές που συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας, όταν αντιλαμβάνονται τα πράγματα. Ό,τι αντιλαμ6ανόμαστε ως σκληρό αποτελείται από άτομα σε πυκνή διάταξη. Τα μαλακά αντικείμενα αποτελούνται από μόρια που απέχουν μεταξύ τους, περιέχουν περισσότερο κενό, και έτσι μπορούν να δέχονται συμπίεση και να προβάλλουν λιγότερη αντίσταση στην αφή. Με τον ίδιο τρόπο ερμηνεύονται και οι άλλες αισθήσεις. Όσον αφορά τη γεύση, τα γλυκά αντικείμενα αποτελούνται από μαλακά άτομα, ενώ οι τραχιές ή πικρές γεύσεις προκαλούνται από άτομα αγκιστροειδή ή μυτερά, που διεισδύουν στο σώμα με μικροσκοπικές εκδορές γλώσσα. Μέχρι και το 1675 βρίσκουμε να γίνεται δεκτή αυτή η άποψη. Ένας Γάλλος χημικός, ο Lemery, έγραψε τότε: “Η κρυφή φύση ενός πράγματος δεν μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα παρά μόνο αν αποδώσουμε στα μέρη του σχήματα αντίστοιχα με τα αποτελέσματα που παράγει. Κανείς δεν θα αρνηθεί ότι η οξύτητα ενός υγρού οφείλεται στα μυτερά του μόρια. Κάθε εμπειρία βεβαιώνει αυτό το πράγμα. Δεν έχετε παρά να το δοκιμάσετε και θα αισθανθείτε ένα κέντρισμα στη γλώσσα, όπως αυτό που μας προκαλεί κάποιο υλικό κομμένο σε πολύ μικρά τμήματα". Το φως αποτελείται από σωματίδια Το φως κατά τον Δημόκριτο είναι κι αυτό βέβαια κάτι το σωματοειδές αποτελούμενο από ιδιαιτέρως μικρά λεπτά άτομα που κινούνται γοργά χάρη στο μικρό τους μέγεθος και το στρογγυλό τους σχήμα. Τα λεπτότερα και τελειότερα σφαιρικά άτομα, επομένως και πιο ευκίνητα και πτητικά από όλα, συναποτελούν τις ψυχές ζώων και ανθρώπων- τόσο απόλυτος ήταν ο υλισμός του Δημόκριτου. Έτσι κάθε ουσία ανάγεται σε υλική και κάθε αίσθηση τελικά ανάγεται στην αίσθηση της αφής. Ακόμα και η όραση εξηγείται με τον τρόπον αυτό, με την περίεργη και όχι πολύ ικανοποητική υπόθεση ότι τα αντικείμενα συνεχώς εκπέμπουν από τις επιφάνειές τους λεπτές ταινίες ή φλοιούς από άτομα, οι οποίοι διατηρούν περισσότερο ή λιγότερο το σχήμα των αντικειμένων, καθώς τινάσσονται μέσα από τον αέρα σε όλη τους την πορεία προς το μάτι. Το κενό του Δημόκριτου Ένα πράγμα βέβαια αποτελούσε θεμελιακή ανάγκη για την ατομική κοσμοθεωρία. Πρέπει να υπάρχει κενός χώρος για να κινούνται μέσα τα άτομα. Το "σήμα κατατεθέν" της σκέψης του Δημόκριτου, όπως σημείωσε ο Αριστοτέλης επιδοκιμαστικά, ήταν η απόφασή του να δώσει λόγο για τα εμφανή γεγονότα και όχι να περιπλανηθεί σε αφηρημένη επιχειρηματολογία. Γι’ αυτό και είπε ότι δεν μπορούσε να υποστηρίξει την άρνηση του Παρμενίδη να δεχτεί την ύπαρξη του κενού. Ήταν κάτι αντίθετο προς τον κοινό νου. Νιώθοντας όμως ότι είχε να αντιμετωπίσει αυτή τη μεγάλη αυθεντία, διατύπωσε την άρνησή του με κάποια τόλμη που θυμίζει μαθητή, γιατί κατά τον Αριστοτέλη – το διατύπωσε έτσι: "Υπάρχει το μη ον όσο και το ον” Αν τα υλικά άτομα είναι η μόνη πραγματική ουσία τότε το κενό δεν "υπάρχει" με τον ίδιο τρόπο. Είχαν οι Ατομικοί φιλόσοφοι μια ακαθόριστη διαίσθηση ότι πρέπει να υπάρχει κάποια διέξοδος, όμως’ δεν εξουσίαζαν ακόμα μια γλώσσα που να μπορεί να εκφράσει το "με άλλο τρόπο" και το μόνο τους καταφύγιο ήταν η παραδοξολογία. Φαίνεται να σκέφτηκαν ότι, αν υπάρχει άπειρο κενό και άπειρα μικροσκοπικά άτομα μέσα σε αυτό ελεύθερα, τα σώματα θα κινηθούν αναπόφευκτα, και θα κινηθούν χωρίς στόχο προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό θα οδηγήσει φυσικά σε συγκρούσεις και αυτές με τη σειρά τους σε περιπλοκές και συνδυασμούς, εφόσον τα άτομα έχουν όλων των ειδών τα σχήματα, ακόμα και το σχήμα του αγκιστριού ή έχουν διακλαδώσεις. Έτσι δημιουργήθηκαν βαθμιαία συσσωρεύσεις ατόμων σε μέγεθος αντιληπτό και ξεκίνησε ο κόσμος. Η κίνηση των ατόμων κατά τον Επίκουρο Όταν ο Επίκουρος ανέλαβε και ανέπτυξε τη θεωρία περίπου δύο αιώνες αργότερα, φαντάστηκε τα άτομα να κινούνται κατ’ ευθείαν προς τα κάτω εξ αιτίας της βαρύτητας, ή όπως το εξέφρασε εξ αιτίας του βάρους τους. Αντιλαμβανόταν όμως και αυτό αποτελεί αξιοσημείωτο παράδειγμα της οξύνοιας του ελληνικού πνεύματος ότι όλα τα σώματα, μολονότι διαφέρουν στο μέγεθος και ως εκ τούτου εφόσον είναι στερεά σώματα και στο βάρος, θα πέφτουν μέσα στο κενό με ταχύτητα ομοιόμορφη. Αυτό είναι ένα σημείο που αποκαταστάθηκε μόνο με κάποια δυσκολία τον 160ν αιώνα. Ο Επίκουρος λοιπόν χρειαζόταν να σκεφτεί κάτι άλλο, για να δικαιολογήσει τις πρώτες συγκρούσεις. Από εκεί κινούμενος υπέθεσε σε κάποιον ακαθόριστο χώρο και χρόνο και για λόγο όχι εξακριβώσιμο, ένα άτομο ήταν πιθανό να παρεκκλίνει σχεδόν αδιόρατα από το κατακόρυφο μονοπάτι του. Αυτή η απόκλιση από την αυστηρή ετεραρχία, που αποτελούσε την ουσία της αρχικής ατομικής θεωρίας, είχε ως περίεργη συνέπεια το γεγονός ότι θεωρήθηκε πως δέχεται την ελευθερία της βουλήσεως μέσα σε ένα σύμπαν, στο οποίο διαφορετικά ο άνθρωπος, όπως και κάθε τι άλλο, θα έπρεπε να θεωρείται απολύτως υποκείμενος σε ένα πεπρωμένο τυφλό και αδυσώπητο. Από επιστημονική άποψη τούτο αποτελούσε οπισθοδρόμηση και ο Δημόκριτος σκεφτόταν σαφέστερα, όταν έλεγε ότι στον άπειρο χώρο η έννοια "πάνω" ή "κάτω" δεν έχει νόημα, και επομένως δεν υπάρχει λόγος να κινούνται τα άτομα προς τη μία και όχι προς την άλλη κατεύθυνση. Οι Ατομικοί δεν μιλούσαν για χωριστή κινούσα αιτία, όπως ήταν οι ελκτικές και απωθητικές δυνάμεις του Εμπεδοκλή ή ο "Νούς" του Αναξαγόρα. Ο Αριστοτέλης τους κατηγόρησε ότι "παρέλειψαν μην έχοντας αρκετή θεληματικότητα, το πρόβλημα της αρχής της κινήσεως. Η ζωή του Δημόκριτου Γεννήθηκε στα Άβδηρα από πλουσιότατο πατέρα. Το μερίδιο της πατρικής περιουσίας (100 τάλαντα, ποσό τεράστιο), το δαπάνησε σε μακρά ταξίδια, για να ικανοποιήσει την επιστημονική του περιέργεια. Επεσκέφθη, ανάμεσα στις άλλες χώρες, την Αίγυπτο, τη Βαβυλωνία, την Αραβία, την Αιθιοπία. Έμεινε αρκετό χρονικό διάστημα στην Αθήνα, όπου μάλιστα άκουσε το Σωκράτη να συζητά, δίχως όμως να έλθει σε γνωριμία με αυτόν. Πολυταξιδεμένος στην Αίγυπτο, Βαβυλωνία, Περσία, Ινδία (ίσως), στην Αθήνα, καταξόδεψε τη μεγάλη του περιουσία και γύρισε στην πατρίδα του φτωχός, αλλά ευχαριστημένος για όσα είδε και έμαθε. Θεωρώντας τον άσωτο οι πατριώτες του τον περιφρόνησαν στην αρχή, αλλά όταν γνώρισαν τη σοφία του, τον εκτίμησαν και τον αγάπησαν. Επέστρεψε αργότερα στα Άβδηρα, όπου έζησε βίο ερημίτη, συγγράφοντας, ερευνώντας και διδάσκοντας. Ήταν τόσο δυνατός ο έρωτάς του στην επιστημονική έρευνα, ώστε έλεγε ότι προτιμούσε να βρει μια «αιτιολογία» (δηλαδή την επιστημονική εξήγηση ενός φαινομένου), παρά να του δινόταν ο θρόνος του βασιλείου της Περσίας. Ο βίος του σοφού Αβδηρίτη (Άβδηρα 470 ή 460 π.Χ. έως 370 π.Χ.) περιβάλλεται από την αχλή του θρύλου και του μυστηρίου, πολλά δε θαυμάσια αναφέρονται, γύρω από τα τελευταία ιδίως χρόνια της ζωής του, από διαφόρους συγγραφείς, όπως η συνάντησή του με τον Ιπποκράτη και ο διάλογος που έλαβε χώρα μεταξύ τους. Όμως, τη γνησιότητα όλων αυτών των βιογραφικών στοιχείων, την αμφισβητεί η κριτική. Πάντως, ένα από τα γνωρίσματα του Δημόκριτου που δεν αμφισβητείται, είναι ότι γελούσε πολύ, και κάθε στιγμή, βλέποντας πόσο μηδαμινά και αστεία ήταν όλα τα σοβαρά και σπουδαία των ανθρώπων, μπροστά στο μεγαλείο του Κόσμου. Γι’ αυτό και ονομάσθηκε «Γελασίνος». Και, ακόμα, ότι οι Αβδηρίτες τον λάτρεψαν σαν θεό και, ύστερα από το θάνατό του, του έστησαν χάλκινο ανδριάντα. Πέθανε σε βαθύτατο γήρας. Πηγές: Wikipedia, Οι Έλληνες Φιλόσοφοι (W. Guthrie) και η ιστοσελίδα mousa.gr Αποφθέγματα του Δημόκριτου «Η σοφία του πατέρα είναι η καλύτερη συμβουλή για τα παιδιά του.» «Αυτός που ξεχνά τα λάθη του γίνεται θρασύς.» «Η ευτυχία ή η δυστυχία των ανθρώπων δεν εξαρτώνται από την περιουσία ή το χρυσό που διαθέτει. Η ευτυχία ή η δυστυχία του βρίσκονται στην ψυχή του.» «Εκείνος που σε επαινεί για κάτι που δεν έχεις, επιθυμεί να σου αποσπάσει εκείνο που έχεις.» «Οι περισσότεροι γίνονται καλοί στην πορεία της ζωής, παρά από τη φύση.» «Καλό δεν είναι το να μην αδικείς, αλλά να μην θέλεις να αδικείς.» «Η δόξα και ο πλούτος, χωρίς σύνεση, δεν είναι πράγματα ασφαλή.» «Όπου η αρετή δεν εκτιμάται, εκεί η κακία μιλάει ελεύθερα.» Ο χειρότερος τρόπος για την ανατροφή των νέων είναι το να τους δίνονται όλες οι ευκολίες. Γιατί η ευκολία γεννά τις ηδονές και από αυτές προέρχεται κάθε κακοήθεια". Δύο μορφές γνώσης υπάρχουν, η μία είναι γνήσια, η άλλη ασαφής και σκοτεινή. Στη σκοτεινή ανήκουν όλα τα παρακάτω : ό,τι βλέπουμε, ό,τι ακούμε, ό,τι μυρίζουμε, ό,τι γευόμαστε, ό,τι αγγίζουμε…. Η άλλη μορφή γνώσης είναι η γνήσια, που είναι ξεχωριστή από την πρώτη. Όταν η σκοτεινή γνώση δε μπορεί πια ούτε να βλέπει στα μικρότερα ούτε να ακούει ούτε να αντιλαμβάνεται οσμές ούτε να αισθάνεται γεύση ούτε να αισθάνεται με την αφή, αλλά χρειάζεται να ερευνηθεί κάτι πιο λεπτό, τότε εμφανίζεται η γνήσια, που έχει ένα λεπτότερο όργανο, για να καταλάβει κάτι. • Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό • Μερικοί άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν τη διάλυση της θνητής φύσης μας έχουν όμως γνώση της δυστυχίας που επικρατεί στη ζωή περνούν το χρόνο τους αυτής της ζωής μέσα σε ταραχές, φόβους και ταλαιπωρία πλάθοντας ψεύτικα παραμύθια για το μετά το τέλος της ζωής τους χρόνο. • Καλύτερος σύμβουλος για την αρετή αποδεικνύεται εκείνος που χρησιμοποιεί τη συμβουλή και την πειθώ παρά εκείνος που χρησιμοποιεί το νόμο και τον εξαναγκασμό. Γιατί είναι φυσικό να κάνει κρυφά το κακό αυτός που κρατήθηκε μακριά από την αδικία με το φόβο του νόμου, ενώ αυτός που οδηγήθηκε στο σωστό με την πειθώ δεν είναι φυσικό ούτε κρυφά ούτε φανερά να κάνει κάτι ανάρμοστο. Γι’ αυτό, αν κάποιος κάνει το σωστό κάτω από το φως της σύνεσης και της γνώσης, γίνεται γενναίος και ταυτόχρονα άνθρωπος με ευθυκρισία. • Υπάρχουν και νέοι μυαλωμένοι και γέροι άμυαλοι, τη σωστή σκέψη δεν τη διδάσκει ο χρόνος, αλλά η αγωγή στον κατάλληλο καιρό και εκλεκτή φύση. • Οι άνθρωποι ζητούν την υγεία από τους θεούς με προσευχές, χωρίς να γνωρίζουν ότι έχουν μέσα τους τη δύναμη της, κάνοντας μάλιστα τα αντίθετα με την αμετρία τους, γίνονται οι ίδιοι προδότες της υγείας τους με τις υπερβολικές επιθυμίες τους • Η ευτυχία και η δυστυχία είναι της ψυχής • Σκέφτεται σωστά αυτός που δεν λυπάται για όσα δεν έχει, αλλά που χαίρεται για όσα έχει • Από τα ευχάριστα, αυτά που μας ευχαριστούν τα απολαμβάνουμε σπάνια • Αν κανείς ξεπερνούσε το μέτρο, τότε τα πολύ ευχάριστα θα γίνονταν πολύ δυσάρεστα • Πρέπει να προτιμάμε όχι οποιαδήποτε ηδονή, αλλ’ εκείνη που έχει σχέση με την ομορφιά • Τη μουσική δεν την ξεχώρισε η ανάγκη, αλλα προήλθε από ένα ψυχικό περίσσευμα, που υπήρχε από την αρχή • Ο ποιητής όσα γράφει χωρίς θεϊκή έμπνευση, αυτά είναι χωρίς αξία • Του σοφού άνδρα κάθε γη είναι βατή. Της αγαθής του ψυχής πατρίδα είναι ολόκληρος ο κόσμος. http://www.physics4u.gr/blog/?p=2972

Ο νυχτερινός ουρανός και το Σύμπαν στη μεγαλύτερη εικόνα της ΙστορίαςΑπεικονίζονται 500 εκατ. ουράνια αντικείμενα. Επτά εκατομμύρια επιμέρους εικόνες συνθέτουν τη μεγαλύτερη και πιο λεπτομερή εικόνα του νυχτερινού ουρανού και του Σύμπαντος που έχει ποτέ δημιουργηθεί. Η κάθε μία από τις επιμέρους εικόνες έχει ανάλυση 125 εκατ. pixel, που απεικονίζουν κάθε ουράνιο αντικείμενο: άστρα, γαλαξίες, νεφελώματα, κβάζαρ, αστεροειδείς, κλπ. Η εντυπωσιακή ψηφιακή εικόνα-χάρτης που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αστρονόμοι, θα αποτελέσει το νέο διεθνές «σημείο αναφοράς» για τον ουρανό και έρχεται να αντικαταστήσει, μετά από περίπου μισό αιώνα, μια εικόνα που είχε δημιουργηθεί στη δεκαετία του ΄50 από το τηλεσκόπιο «Πάλομαρ» (Palomar Sky Survey). Η νέα εικόνα περιέχει περίπου δεκαπλάσια σε αριθμό ουράνια αντικείμενα (άστρα, γαλαξίες, νεφελώματα, κβάζαρ, αστεροειδείς κ.α.), σε σχέση με την εικόνα του Πάλομαρ. Η πολυσύνθετη εικόνα αποτελείται από τη σύνθεση επτά περίπου εκατομμυρίων επιμέρους εικόνων, η κάθε μια από τις οποίες έχει ανάλυση 125 εκατ. εικονοστοιχείων (pixel), που απεικονίζουν κάθε ουράνιο αντικείμενο. Θα χρειάζονταν ενωμένες μισό εκατομμύριο τηλεοράσεις υψηλής ευκρίνειας (high definition) για να δει κανείς σε πλήρη ανάλυση αυτή την εικόνα, η οποία συνολικά έχει περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο «πίξελ». Η εικόνα, με την ονομασία SDSS-III, που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης, σύμφωνα με το BBC, την εφημερίδα Guardian και τη DailyMail, κατέστη εφικτή χάρη στο πλαίσιο του προγράμματος ουράνιας παρατήρησης Sloan Digital Sky Survey, που «χτενίζει», εδώ και περίπου δώδεκα χρόνια, ενδελεχώς τον ουρανό, για να δημιουργήσει τον πιο λεπτομερή «χάρτη» του. Η εικόνα και τα δεδομένα που τη συνοδεύουν είναι δωρεάν προσβάσιμα, όχι μόνο από επαγγελματίες αστρονόμους, αλλά και από κάθε ερασιτέχνη και ενδιαφερόμενο πολίτη. Περίπου 250 εκατ. άστρα και άλλοι τόσοι γαλαξίες έχουν μέχρι τώρα εντοπιστεί μέσω του προγράμματος αστρονομικής «χαρτογράφησης» Sloan Digital Sky Survey και η νέα εικόνα-χάρτης, που απεικονίζει αυτά τα 500 εκατ. ουράνια αντικείμενα, αναμένεται να αυξήσει σημαντικά αυτό τον αριθμό, καθώς τα νέα δεδομένα θα δώσουν πολλή δουλειά στους απανταχού αστρονόμους, επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Τα στοιχεία του Sloan Survey είναι αυτά που χρησιμοποιεί και η online υπηρεσία Google Sky, η οποία επιτρέπει στους χρήστες να «περιδιαβαίνουν» στον ουρανό, όπως στους δρόμους της γειτονιάς τους. Το «βαρύ πυροβολικό», που ως τώρα βρισκόταν πίσω από τα επιτεύγματα του Sloan Digital Sky Survey, ήταν μια κάμερα 125 εκατ. «πίξελ» (κάθε ένα από τα οποία περιέχει δεδομένα σε πέντε διαφορετικά χρώματα του ορατού φωτός), με την μεγαλύτερη ανάλυση στον κόσμο. Η κάμερα, που πλέον θα «βγει στη σύνταξη» και θα εκτίθεται στο επιστημονικό Μουσείο Σμιθσόνιαν της Ουάσιγκτον, ήταν προσαρτημένη σε ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου δυόμισι μέτρων στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ. Τη δουλειά της αναλαμβάνουν πλέον να συνεχίσουν πιο σύγχρονα τηλεσκόπια, με όργανα φασματομετρίας, τα οποία ανακαλύπτουν νέα ουράνια αντικείμενα αναλύοντας το φάσμα του φωτός, που ένα σώμα στον ουρανό εκπέμπει. Στόχος των αστρονόμων, μέσα από την μελέτη των νέων λεπτομερέστερων εικόνων, είναι να καταλάβουν γιατί το Σύμπαν επεκτείνεται με αυξανόμενο ρυθμό, κάτι που έχει αποδοθεί στη μυστηριώδη «σκοτεινή ενέργεια» και αποτελεί το μεγαλύτερο αίνιγμα σήμερα στην κοσμολογία. Επίσης, η αναζήτηση εξωπλανητών και η ανίχνευση της σκοτεινής ύλης αναμένεται να βοηθηθούν από το νέο ψηφιακό «χάρτη» του ουρανού.

Τεράστια μαύρη τρύπα ανακαλύφθηκε σε γαλαξία-νάνο. Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν μια πελώρια μαύρη τρύπα, που έχει μάζα περίπου ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Η μαύρη τρύπα βρίσκεται στο κέντρο ενός σχετικά κοντινού στη Γη, γαλαξία-νάνου, του Henize 2-10. Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι μαύρες τρύπες είναι τελικά δυνατό να δημιουργήθηκαν πριν από τους μεγάλους γαλαξίες. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται μια τεράστια μαύρη τρύπα στο επίκεντρο ενός πολύ νέου σε ηλικία και μέγεθος γαλαξία, πράγμα που ενισχύει την άποψη ότι στο επιστημονικό ερώτημα "οι μαύρες τρύπες ή οι γαλαξίες δημιουργήθηκαν πρώτα;", η απάντηση μάλλον γέρνει υπέρ των μαύρων τρυπών. Απ’ ό,τι φαίνεται, είναι δυνατό να υπάρξει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, χωρίς προηγουμένως να έχει υπάρξει ένας πολύ μεγάλος γαλαξίας. Η ανακοίνωση, που προκάλεσε έκπληξη στους επιστήμονες, έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης, ενώ παρουσιάστηκε και στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων και το Physics World. Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι μαύρες τρύπες, απ’ όπου δεν μπορεί να διαφύγει ούτε το φως λόγω της τρομακτικής βαρύτητάς τους, είναι τελικά δυνατό να δημιουργήθηκαν πριν το σχηματισμό των μεγάλων γαλαξιών. Ο γαλαξίας-νάνος Henize 2-10, σε απόσταση 30 εκατ. ετών φωτός από τη Γη και με ακτίνα μόλις το 3% του δικού μας γαλαξία, μελετάται εδώ και χρόνια και έχει αποδειχτεί ότι σχηματίζει νέα άστρα με πολύ ταχύ ρυθμό. Μοιάζει με μερικούς από τους πρώτους γαλαξίες, που οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι είχαν σχηματιστεί στο πρώιμο σύμπαν. Η ανακάλυψη, υπό την Έιμι Ράινς του τμήματος αστρονομίας του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, έγινε με τη βοήθεια τόσο επίγειων ραδιο-τηλεσκοπίων όσο και του γνωστού διαστημικού τηλεσκοπίου "Χαμπλ", καθώς και του τηλεσκοπίου ακτίνων-Χ "Τσάντρα". Οι αστρονόμοι βρήκαν μια περιοχή κοντά στο κέντρο του γαλαξία-νάνου, η οποία εκπέμπει ισχυρά ραδιοκύματα, τα οποία έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά που προκύπτουν από τις εκπομπές υψηλής ταχύτητας "πιδάκων" ύλης, που εκτινάσσονται προς τα έξω από περιοχές κοντά σε μαύρες τρύπες. Οι ερευνητές, ανακάλυψαν ότι, εκτός από ραδιοκύματα, η πηγή στο γαλαξία-νάνο εκπέμπει και ισχυρές ακτίνες-Χ. Ο συνδυασμός αυτός παραπέμπει στην ύπαρξη ενός ενεργού γαλακτικού πυρήνα, που τροφοδοτείται από μια τεράστια μαύρη τρύπα. Ουσιαστικά ποτέ δεν είχε ως τώρα βρεθεί γαλαξίας-νάνος με τόσο μεγάλη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του. Συνήθως οι μαύρες τρύπες τέτοιου μεγέθους βρίσκονται σε μεγαλύτερους γαλαξίες, μεγαλύτερης ηλικίας, όπου τα νέα άστρα σχηματίζονται με πολύ βραδύτερο ρυθμό. Το «Πλανκ» ανακάλυψε νέες γαλαξιακές δομές. Μερικές από τις, άγνωστες μέχρι σήμερα, μεγαλύτερες γαλαξιακές δομές που έχουν παρατηρηθεί στο σύμπαν εντόπισε το διαστημικό τηλεσκόπιο “Πλανκ” σύμφωνα τα πρώτα στοιχεία από τις παρατηρήσεις του, που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία. Σύμφωνα με την ανακοίνωση το “Πλανκ” εντόπισε μεγάλες ομάδες γαλαξιών που συγκλίνουν μεταξύ τους από τις τεράστιες δυνάμεις βαρύτητας. Οι διαστάσεις τους φτάνουν τα δεκάδες εκατομμύρια έτη φωτός και απέχουν τέσσερα δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Οι αστρονόμοι δήλωσαν στα διεθνή πρακτορεία ότι το τηλεσκόπιο “Πλανκ” έχει δημιουργήσει κατάλογο με περίπου 15.000 νέα ουράνια αντικείμενα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται πάνω από 20 ομάδες άγνωστων μέχρι τώρα γαλαξιών, ενώ επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη άλλων 169 ομάδων γαλαξιών. Σημειώνεται ότι κάθε ομάδα περιέχει τουλάχιστον 100 γαλαξίες και κάθε γαλαξίας ένα δισεκατομμύριο άστρα, ενώ περιέχουν κολοσσιαίες ποσότητες αόρατης “σκοτεινής ύλης”. Το τηλεσκόπιο “Πλανκ” διαθέτει τα πιο εξελιγμένα όργανα από κάθε άλλο παρατηρητήριο που έχει ποτέ εκτοξευθεί στο διάστημα και η επιστημονική κοινότητα ελπίζει ότι θα μπορέσει να “σαρώσει” με μεγαλύτερη ακρίβεια παρά ποτέ το σύνολο του ουρανού τουλάχιστον πέντε φορές, φτάνοντας στις χωροχρονικές εσχατιές του σύμπαντος, λίγο μετά την «Μεγάλη Έκρηξη». Οι αστροφυσικοί ελπίζουν ότι μεταξύ άλλων το “Πλανκ” θα αποδείξει τη λεγόμενη θεωρία του “κοσμικού πληθωρισμού” που εισηγείται την απότομη επέκταση του σύμπαντος αμέσως μετά τη γέννησή του. Το διαστημικό τηλεσκόπιο “Πλανκ”, που φέρει το όνομα του διάσημου Γερμανού φυσικού και “πατέρα” της κβαντικής θεωρίας Μαξ Πλανκ, εκτοξεύθηκε τον Μάιο του 2009 και βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη των 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Τα όργανά του εστιάζονται στο αρχέγονο “πρώτο φως” , δηλαδή στον “απόηχο” του Μπιγκ Μπανγκ, για να αποκαλυφθούν τα μυστικά του πρώιμου σύμπαντος. Το 2013 αναμένεται να ανακοινωθούν αναλυτικά τα σχετικά αποτελέσματα των παρατηρήσεών του. Aκτίνες αντιύλης δημιουργούν οι καταιγίδες της Γης. Οι γήινες καταιγίδες παράγουν ακτίνες αντιύλης. Το φαινόμενο κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-γάμα «Φέρμι» και σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για μια απρόβλεπτη εξέλιξη, μια από τις σημαντικότερες στον τομέα των γεωεπιστημών εδώ και πολύ καιρό. Οπως είναι γνωστό οι ηλεκτρικές καταιγίδες μπορούν να δημιουργήσουν σπινθήρες ακτίνων γάμα. Αυτό που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά είναι πως παράγονται επίσης ρεύματα ηλεκτρονίων και αντι-ηλεκτρονίων (δηλαδή ποζιτρονίων), που είναι το αντίστοιχό τους στην αντιύλη. "Η ιδέα ότι σε οποιονδήποτε πλανήτη που έχει καταιγίδες, αυτές μπορούν να δημιουργήσουν αντιύλη, η οποία μετά εκτοξεύεται στο διάστημα με την μορφή εστιασμένων ακτίνων, οι οποίες είναι δυνατό να ανιχνευθούν από ένα διαστημικό σκάφος, ακούγεται σαν βγαλμένη κατευθείαν από επιστημονική φαντασία", δήλωσε ο ειδικός σε θέματα ηλεκτρισμού της ατμόσφαιρας Στίβεν Κόνορ του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνα. Το αποτέλεσμα της έρευνας ανακοινώθηκε από τους επιστήμονες, με επικεφαλής την ερευνήτρια της NASA Τζούλι Μακένερι στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης, σύμφωνα με το BBC. Θα δημοσιευτεί επίσης στο περιοδικό γεωφυσικού περιεχομένου «Geophysical Research Letters». Μικρες Ειδήσεις. Το νέο «Σογιούζ» θα πάρει την επωνυμία του Γιούρι Γκαγκάριν Το διαστημόπλοιο «Σογιούζ», το οποίο στις 30 Μαρτίου θα ξεκινήσει για το ΔΔΣ, με την ευκαιρία των 50-χρόνων της πτήσης στο διάστημα του πρώτου ανθρώπου θα πάρει την επωνυμία του Γιούρι Γκαγκάριν. Τη σχετική δήλωση έκανε ο επικεφαλής της Ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος Ανατόλι Περμίνοφ. Οι στολές των μελών του πληρώματος θα φέρουν έμβλημα με την απεικόνιση του πρώτου κοσμοναύτη της Γης. Στη γιορτή της 12ης Απριλίου του μεγάλου επετειακού έτους έχουν προσκληθεί οι επικεφαλής 49 ξένων διαστημικών υπηρεσιών, αστροναύτες και κοσμοναύτες, οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει πτήσεις με σοβιετικά ή ρωσικά διαστημόπλοια. Εκθέσεις, αφιερωμένες στη πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν, θα πραγματοποιηθούν στη Βιέννη, τη Νέα Υόρκη, τη Γενεύη και τη Μαδρίτη. Η Ρωσία σχεδιάζει να κάνει το 2011 σχεδόν 50 εκτοξεύσεις διαστημικών συσκευών Η Ρωσία σχεδιάζει να κάνει το 2011 σχεδόν 50 διαστημικές εκτοξεύσεις από 3 κοσμοδρόμια. Όπως προκύπτει από το πρόγραμμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, προβλέπονται 10 εκτοξεύσεις, μαζί και 4 επανδρομένων διαστημοπλοίων Σογιούζ ΤΜΑ και 6 διαστημοπλοίων εφοδιασμού Προγκρές-Μ από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ. Εκτός απ’ αυτό προβλέπεται να γίνουν εκτοξεύσεις δορυφόρων ΓΚΛΟΝΑΣΣ-Μ, της διαστημικής συσκευής τηλεπικοινωνίας Εξπρές -ΑΜ4 και ρωσικών στρατιωτικών δορυφόρων. Το 2010 η Ρωσία πραγματοποίησε 31 εκτοξεύσεις πυραύλων διαστημικού προορισμού. Οι μετέχοντες στο πείραμα Mars-500 δεν θα έχουν τις πρωτοχρονιάτικες διακοπές Οι έξι μετέχοντες στο πείραμα προσομοίωσης της πτήσης στον Ερυθρό πλανήτη Mars-500 θα προχωρήσουν από την 1 Ιανουαρίου στην προετοιμασία της απόβασης στον Άρη. Η απόβαση στον πλανήτη προγραμματίστηκε για τις 18 Φεβρουαρiου του 2011. Οι εντατικές προετοιμασίες ωστόσο δεν θα εμποδίσουν τα μέλη του διεθνούς πληρώματος να γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά, τα Ορθόδοξα, σύμφωνα με τον Ιουλιανό ημερολόγιο, Χριστούγεννα και το κινέζικο νέο έτος. Οι μετέχοντες στο πείραμα στόλισαν πρωτοχρονιάτικο δέντρο τα παιχνίδια για το οποίο κατασκεύασαν από υλικά που βρέθηκαν στα χέρια τους: κουτιά και έγχρωμο χαρτί. Την νύχτα της Πρωτοχρονιάς τους μετέχοντες στο πείραμα τους περιμενε μεγάλη έκπληξη.

Το δημοσίευσε ο Captain Kerk.Αξιζει ομως να υπαρχει σε αυτη την ενότητα. «Κούρσα» πια μόνο για το CERN η αναζήτηση του «σωματιδίου του Θεού» Μετά την αποχώρηση-κλείσιμο του δεύτερου επιταχυντή (Tevatron) εντός του 2011. Ο αμερικανικός επιταχυντής σωματιδίων Tevatron δεν πρόκειται να επεκτείνει τη λειτουργία του μέχρι το 2014, πράγμα που αφήνει μόνο του τον ευρωπαϊκό επιταχυντή του CERN στην «κούρσα» εύρεσης του μποζονίου του Χιγκς, του λεγόμενου και «σωματιδίου του Θεού», κάτι που μπορεί να συμβεί ακόμη κι εντός του 2011. Πολλοί Αμερικανοί φυσικοί επεδίωκαν μια χρονική παράταση με την ελπίδα να προλάβουν πρώτοι να βρουν το σωματίδιο, πριν τους ευρωπαίους συναδέλφους τους, όμως λόγω έλλειψης των αναγκαίων κονδυλίων στον κρατικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ (χρειάζονταν άλλα 35 εκατ. δολάρια ετησίως έως το 2014), το Εργαστήριο Fermilab, όπου ανήκει ο Tevatron και το οποίο, με τη σειρά του, ελέγχεται από το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, αποφάσισε ότι τελικά δεν θα δοθεί η αιτούμενη παράταση, σύμφωνα με το BBC και το New Scientist. Έτσι, όπως είχε εξ αρχής προγραμματιστεί ο «γερασμένος» αμερικανικός επιταχυντής, που βρίσκεται κοντά στο Σικάγο και έχει ηλικία 27 ετών, θα σταματήσει τη λειτουργία του το 2011, μάλλον το Σεπτέμβριο, αφήνοντας έκτοτε ανοικτό το πεδίο στον επιταχυντή του CERΝ, που βρίσκεται κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα. Οι αισιόδοξοι Αμερικανοί σωματιδιακοί φυσικοί πάντως ελπίζουν ότι μέχρι το Σεπτέμβριο, οπότε το μηχάνημά τους θα συλλέγει συνεχώς νέα στοιχεία από τις συγκρούσεις σωματιδίων, θα καταφέρουν να βρουν επιτέλους το σωματίδιο-φάντασμα του Χιγκς, το οποίο θεωρείται, σύμφωνα με την καθιερωμένη θεωρία της Φυσικής, ότι δίνει μάζα στα υπόλοιπα σωματίδια. Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, το σωματίδιο δεν έχει ακόμα εντοπιστεί, αν και οι επιστήμονες έχουν σιγά-σιγά περιορίσει το πεδίο που θα έπρεπε να ψάξουν και έτσι έχουν κάνει πιο πιθανή την ανακάλυψή του με το πέρασμα του χρόνου. Το 2010, οι ερευνητές του Tevatron ανακοίνωσαν ότι πλησιάζουν το στόχο τους, γι' αυτό άλλωστε ζήτησαν την χρονική παράταση λειτουργίας του επιταχυντή. Από την άλλη, το CERN αρχικά σχεδίαζε να σταματήσει για συντήρηση τη λειτουργία του ευρωπαϊκού επιταχυντή στο τέλος του τέλος του 2011 και επί ένα έτος. Όμως, πιο πρόσφατα, αξιωματούχοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών δήλωσαν ότι ίσως η φάση συντήρησης μπορεί να περιμένει για ένα ακόμη χρόνο, πράγμα που σημαίνει ότι ο επιταχυντής δεν θα κλείσει πριν το τέλος του 2012. Αυτό θα δώσει αρκετό χρονικό περιθώριο στους φυσικούς του CERN -«ανενόχλητοι» πλέον από τον ανταγωνισμό του Tevatron- να βρουν το μποζόνιο του Χιγκς ή, πιθανώς, να αποκλείσουν οριστικά την ύπαρξή του, κάτι που επίσης θα φέρει τα πάνω-κάτω στη σύγχρονη φυσική, ανατρέποντας καθιερωμένες θεωρίες. Το μηχάνημα του CERN μπορεί να πραγματοποιήσει συγκρούσεις σωματιδίων με πολύ μεγαλύτερη ενέργεια σε σχέση με το μηχάνημα του Fermilab, πράγμα που του δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα. http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=13666

Διαστημικό ξενοδοχείο. Το νέο έτος 2011, που έχει ανακηρυχθεί Έτος της Ρωσικής Διαστημικής, η εταιρεία «Διαστημικές τεχνολογίες» προχωρεί στην υλοποίηση του σχεδίου κατασκευής του πρώτου στον κόσμο διαστημικού ξενοδοχείου για τουρίστες. Στο Σταθμό νέας γενιάς θα εξοπλιστούν ειδικά 4 άνετοι θάλαμοι με μεγάλα φινιστρίνια. Στη διάρκεια μιάς πτήσης 7 τουρίστες θα μπορούν όχι μόνο να καμαρώνουν τα αφάνταστα διαστημικά τοπία, αλλά και να πάρουν μέρος ταυτόχρονα σε διάφορα επιστημονικά πειράματα. Όποιος θελήσει θα μπορέσει να κλείσει δωμάτιο στο διαστημικό ξενοδοχείο πέντε αστέρων. Ο γενικός εργολάβος της κατασκευής και της εκμετάλλευσης του νέου εμπορικού Σταθμού, δηλαδή η πυραυλική διαστημική εταιρεία της Ρωσίας «Ενέργεια» σχεδιάζει να τον κατασκευάσει μέσα σε 5 χρόνια. Προβλέπεται ότι ο Σταθμός αυτός θα χρησιμοποιείται τόσο σαν ξενοδοχείο για διαστημικούς τουρίστες, όσο και για άλλους σκοπούς,- είπε στο ΡΣ "Η Φωνή της Ρωσίας" ο διευθυντής της εταιρείας «Διαστημικές Τεχνολογίες» Σεργκέι Κοστένκο. «Ο νέος Σταθμός προβλέπεται να γίνει μεγάλο διαστημικό συγκρότημα πολλαπλής χρήσης. Σχεδιάζουμε να εκπληρώνουμε εκεί μεγάλα επιστημονικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων και των προγραμμάτων μελλοντικών διαπλανητικών πτήσεων. Ο νέος Σταθμός προβλέπεται να χρησιμοποιείται και για άλλους σκοπούς, π.χ. ως μέσο διάσωσης των πληρωμάτων του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Η κατασκευή του θα αρχίσει το 2012-2013 έτσι, ώστε το 2015-2016 ο Σταθμός να είναι έτοιμος για εκτόξευση. Μέχρι τότε, τέτοιες εταιρείες, όπως είναι η Μπόινγκ και η Ενέργεια θα βγούν στην αγορά με νέα τους μεταγωγικά εξαθέσια ή επταθέσια διαστημικά λεωφορεία. Μάλιστα, η υλοποίηση αυτού του σχεδίου ήδη έχει αρχίσει. Θα μπορούν να συνδέονται με το νέο Διαστημικό Σταθμό εκτός από τα ρωσικά διαστημόπλοια Σογιούζ, και τα διαστημόπλοια εφοδιασμού Προγκρές, ακόμα και τα διαστημικά λεωφορεία άλλων χωρών. Προβλέπεται ότι το διαστημικό ξενοδοχείο θα πετά πάνω από τη Γη δίπλα από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Μάλιστα, οι συσκευές αυτές θα μπορούν να συνεργάζονται. Αν χρειαστεί, ο εμπορικός Σταθμός θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο για το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και αντίστροφα. Η εταιρεία «Διαστημικές Τεχνολογίες» έχει υπογράψει ήδη συμβόλαια με τους εκπροσώπους διαφόρων τομέων της επιστήμης και της βιομηχανίας, οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν για σπάνιες δυνατότητες πραγματοποίησης στο Διάστημα ιατρικών ερευνών, πειραμάτων κρυσταλλοποίησης πρωτεϊνών, κατεργασίας υλικών, καθώς επίσης και για διάφορες χαρτογραφικές εργασίες και για την εξ αποστάσεως βολιδοσκόπηση. Πήραμε ήδη παραγγελίες υλοποίησης μερικών ιατρικών σχεδίων. Εκτός απ’ αυτό, ο νέος Σταθμός θα γίνει ιδιόμορφη Πύλη που θα δώσει τη δυνατότητα διεύρυνσης της μελέτης του Ηλιακού συστήματος. Μιά σύντομη διαμονή στο διαστημικό ξενοδοχείο θα μπορεί να γίνει και η ιδανική αρχή του επανδρωμένου ταξιδιού γύρω από τη Σελήνη με τη χρησιμοποίηση του εκσυγχρονισμένου ρωσικού διαστημοπλοίου Σογιούζ. Το κύριο δε για τους τουρίστες είναι ότι πολύ σύντομα θα μπορούν να περνούν τις διακοπές τους όχι μόνο στις παραλίες ή στα βουνά, αλλά και στο Διάστημα μέσα σε ένα άνετο και βολικό διαστημικό Σταθμό»,- παρατήρησε συμπεραίνοντας ο διευθυντής της εταιρείας «Διαστημικές Τεχνολογίες» Σεργκέι Κοστένκο. Το δημοσίευσε η wereniki αλλα αξιζει να υπαρχει και εδώ. Τον πρώτο βραχώδη εξωηλιακό πλανήτη ανακάλυψε το Kepler. Αμερικανοί επιστήμονες ανακοίνωσαν την ανακάλυψη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler του πρώτου βραχώδη πλανήτη σε άλλο ηλιακό σύστημα. Ο πλανήτης, που ονομάστηκε Kepler-10b, είναι 1,4 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και η μάζα του είναι 4,6 φορές μεγαλύτερη από τη γήινη. Η πυκνότητα είναι 8,8 γραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό, μεγαλύτερη αυτή του σίδηρου. Μόνο ένας βραχώδης πλανήτης θα είχε αυτά τα χαρακτηριστικά, τονίζουν οι αστρονόμοι. Ωστόσο περιφέρεται σε εξαιρετικά μικρή απόσταση από το άστρο του –μόλις 3 εκατομμύρια χιλιόμετρα– μία φορά κάθε 20 ώρες. Λόγω της μικρής απόστασης στην επιφάνεια του, και συγκεκριμένα στην πλευρά που είναι μόνιμα στραμμένη στο άστρο, αναπτύσσονται τεράστιες θερμοκρασίες που φτάνουν τους 1500 βαθμούς, δηλαδή πολύ κοντά στη θερμοκρασία όπου λιώνει ο σίδηρος. Αυτό τον καθιστά εντελώς αφιλόξενο για τη ζωή. Τα στοιχεία του Kepler «συγκλίνουν στο να έχουν τις πρώτες στέρεες ενδείξεις ενός βραχώδη πλανήτη σε άλλο ηλιακό σύστημα», ανέφερε η αστρονόμος Natalie Batalha που συντόνισε την έρευνα. Τις παρατηρήσεις από το Kepler επιβεβαίωσε με άλλη μέθοδο το μεγάλο τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη. Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι από 500 πλανήτες που έχουν ανακαλυφτεί είναι πλανήτες-γίγαντες με σύσταση από αέρια, όπως έχουν ο Δίας και ο Κρόνος, οι μεγάλοι πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος. Ο Kepler-10b είναι ο μικρότερος εξωπλανήτης που έχει βρεθεί. Η ύπαρξη πλανητών με στέρεο έδαφος δεν αποκλείεται μεν θεωρητικά αλλά ως τώρα δεν είχε εντοπιστεί κανένας εκτός από μία περίπτωση που εντόπισε το ευρωπαϊκό διαστημικό παρατηρητήριο Corot η οποία είναι δύσκολο να επαληθευτεί. Το Kepler παρακολουθεί χιλιάδες αστέρια για περιοδικές απειροελάχιστες αλλαγές στη φωτεινότητα που τις προκαλούν οι πλανήτες τους (αν έχουν) καθώς περνούν μπροστά από το άστρο από την οπτική γωνία της Γης. Αυτές οι διαβάσεις μειώνουν την ποσότητα του φωτός που φτάνει σε ευαίσθητα όργανα του Kepler και επιτρέπουν την εκτίμηση του μεγέθους του πλανήτη και της απόστασης που έχει από το άστρο. Η έρευνα των επιστημόνων θα δημοσιευτεί στο Astrophysical Journal. http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?p=151313&sid=4d6e93576657176cacd1d98dd58195ab#151313

Οι 10 πιο δημοφιλείς διαστημικές ειδήσεις. Δέκα από τις πιο δημοφιλείς ειδήσεις στον χώρο του διαστήματος του 2010, όπως τις παραθέτει το περιοδικό New Scientist. 10: Κάθε μαύρη τρύπα μπορεί να περιέχει ένα κρυφό σύμπαν Το σύμπαν μας θα μπορούσε να είναι μέσα σε μια μαύρη τρύπα – αν μια ανάλυση που βασίζεται σε μια τροποποιημένη έκδοση της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν αποδειχτεί σωστή. 9: Πιλότοι των διαστημοπλοίων για ταξίδια σε άλλα άστρα προσοχή: η μεγάλη ταχύτητα σκοτώνει Οι φανς του Star Trek fans, προετοιμαστείτε να απογοητευτείτε. Το ταξίδι κοντά στην ταχύτητα του φωτός είναι τόσο θανατηφόρο, όπως και να στέκεστε μπροστά από μία δέσμη πρωτονίων μέσα στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων σε πλήρη ισχύ. 8: Νέος προσομοιωτής μιας μαύρης τρύπας χρησιμοποιεί πραγματικά αστρικά δεδομένα Ένα νέο διαδραστικό πρόγραμμα που χρησιμοποιεί δεδομένα πάνω από 100.000 αστέρια αποκαλύπτει το εντυπωσιακό φως που θα βλέπατε αν περιπλανηθείτε κοντά σε μια μαύρη τρύπα. 7: Ο Ποσειδώνας μπορεί να έχει καταβροχθίσει ένα πλανήτη και να έχει κλέψει το φεγγάρι του Η βίαιη αυτή πράξη θα μπορούσε να εξηγήσει την μυστηριώδη θερμότητα που ακτινοβολείται από τον παγωμένη πλανήτη καθώς και την παράξενη κλίση που παρουσιάζει, προς το φεγγάρι του, τον Τρίτωνα. 6: «Ο δύτης από το διάστημα» προσπάθησε να κάνει την πρώτη υπερηχητική ελεύθερη πτώση Ένας παλαβός που πέφτει με αλεξίπτωτο από ουρανοξύστες ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι θα προσπαθήσει να συνθλίψει το σχεδόν 50-χρονο ρεκόρ για το υψηλότερο άλμα όλων των εποχών, με το οποίο θα γινόταν ο πρώτος άνθρωπος που θα κινούνταν με υπερηχητική ταχύτητα σε ελεύθερη πτώση. Όμως τον Οκτώβριο, η εταιρία χορηγός του,, η Red Bull, σταμάτησε τις προετοιμασίες, γιατί ένας άλλος επιχειρηματίας διεκδίκησε την πατρότητα της ιδέας αυτής απαιτώντας αποζημίωση πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Το ρεκόρ για το υψηλότερο άλμα το έχει ο Joe Kittinger από το 1960, όταν έπεσε από ένα μπαλόνι γεμάτο ήλιο από υψόμετρο 31 χιλιομέτρων. 5: Ο Δίας χάνει μία λωρίδα Μια σκοτεινή ζώνη στο νότιο ημισφαίριο του γιγαντιαίου αέριου πλανήτη εξαφανίστηκε τον Μάιο. Αλλά μέχρι το Νοέμβριο, είχε πάλι επισστρέψει Ο λόγος που ο Δίας φάνηκε να χάνει αυτή την ζώνη – κρύβεται από τις περιβάλλουσες άσπρες ζώνες – είναι οι συνήθεις άνεμοι που είναι ξηροί και διατηρούν την περιοχή καθαρή από τα λευκά νέφη κάτω. 4: Επανεξετάζοντας την θεωρία του Αϊνστάιν: Το τέλος του χωροχρόνου; Οι φυσικοί που προσπαθούν να συμβιβάσουν τη βαρύτητα με την κβαντομηχανική έχουν χαιρετήσει μια θεωρία του Τσέχου φυσικού Petr Horava που θα μπορούσε να κάνει την ενοποίηση πολύ απλή 3: Υπόνοιες για ζωή βρέθηκαν στον Τιτάνα, το φεγγάρι του Κρόνου Το 2005, ερευνητές πρόβλεψαν δύο δυνητικές υπογραφές της ζωής στο φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα – αλλά τώρα και οι δύο αυτές υπογραφές τις έχουν δει. Βεβαίως υπάρχουν και μη βιολογικές εξηγήσεις για τις παρατηρήσεις αυτές, ενώ απαιτούνται πολλές αποστολές στην επιφάνεια του Τιτάνα για να βρουν σαφείς αποδείξεις για την παρουσία ζωής εκεί πάνω. 2: Τι συμβαίνει με τον ήλιο; Αυτή τη στιγμή το κοντινότερο αστέρι σε μας θα έπρεπε να ήταν έξαρση, όπως ποτέ άλλοτε δεν ήταν. Αλλά αντί να είναι δραστήριο είναι παράξενα ήρεμο – και πρέπει να βρούμε το γιατί. 1: Μυστηριώδη ραδιοκύματα που εκπέμπονται από κοντινό γαλαξία Υπάρχει κάτι περίεργο στην κοσμική γειτονιά μας. Ένα άγνωστο αντικείμενο στον κοντινό γαλαξία M82 έχει ξεκινήσει να μας στέλνει ραδιοκύματα, και η εκπομπή δεν μοιάζει με οτιδήποτε άλλο που έχουμε δει πριν στο σύμπαν. Εντυπωσιακή φωτογραφία του Γαλαξία της Ανδρομέδας Αστρονόμοι από την Περσία του 10ου αιώνα εντόπισαν πρώτοι τον γαλαξία της Ανδρομέδας, διά γυμνού οφθαλμού. Την ονόμασαν «μικρό σύννεφο» και από τότε τηλεσκόπια έχουν φωτογραφήσει αναρίθμητες φορές τον πιο κοντινό γείτονά μας στον Γαλαξία. Αλλά τίποτε δεν συγκρίνεται με αυτή την εικόνα που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA): μια εντυπωσιακή σύνθετη φωτογραφία που αναπαράχθηκε με χρήση δεδομένων από φάσμα υπέρυθρων και ακτινών Χ, που δείχνει τον σπειροειδή γαλαξία της Ανδρομέδας σε όλο του το μεγαλείο. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel κατέγραψε την υπέρυθρη συνιστώσα της εικόνας (εμφανίζεται με κόκκινο / πορτοκαλί στη φωτογραφία), ενώ το παρατηρητήριο XMM-Newton συνέβαλε με τα δεδομένα των ακτινών Χ (με μπλε χρώμα). Η ESA εξηγεί ότι «το Χέρσελ βλέπει σύννεφα παγωμένης σκόνης και αερίων, βασικά συστατικά από τα οποία δημιουργούνται τα αστέρια, ενώ το XMM-Newton αναδεικνύει τις εκατοντάδες πηγές ακτινών Χ εντός της Ανδρομέδας. Οι ακτίνες Χ είναι προϊόν κρουστικών κυμάτων από εκρήξεις καθώς ζεύγη άστρων δίνουν έναν βαρυτικό πόλεμο μέχρις εσχάτων». Η γαλαξίας της Ανδρομέδας, γνωστός και ως M31, βρίσκεται σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Εκτιμάται ότι περιέχει ένα τρισεκατομμύριο αστέρια.

Κοινή σινο-ρωσική αποστολή αναχωρεί το φθινόπωρο για Άρη. Με κοινό πύραυλο προγραμματίζεται να εκτοξευτούν τον Οκτώβριο η ρωσική αποστολή Phobos Explorer, που θα επιχειρήσει να φέρει στη Γη δείγματα από τον δορυφόρο του Άρη Φόβο, και το κινεζικό σκάφος Γινγκχούο-1, που θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Θα είναι η πρώτη διαπλανητική αποστολή της Ρωσίας από το 1996, όταν εκτοξεύτηκε η αποστολή Mars 96 που κατέληξε σε αποτυχία. Θα είναι επίσης η πρώτη διαπλανητική αποστολή της Κίνας, της οποίας το διαστημικό πρόγραμμα σημειώνει μεγάλες επιτυχίες τα τελευταία χρόνια: επανδρωμένη αποστολή σε τροχιά το 2003 και δύο ρομποτικές αποστολές στη Σελήνη το 2007 και το 2010. Εφόσον η αποστολή του Γινγκχούο-1 αποδειχθεί επιτυχής, η Κίνα σχεδιάζει να πραγματοποιήσει αποστολή προσεδάφισης το 2013, δήλωσε στο πρακτορείο Xinhua ειδικός της Κινεζικής Ακαδημίας Διαστημικής Τεχνολογίας. Όπως αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο, η σινο-ρωσική αποστολή του Phobos Explorer και του Γινγκχούο-1 προγραμματιζόταν αρχικά να αναχωρήσει τον περασμένο Οκτώβριο, τελικά όμως η εκτόξευση από το Κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ του Καζακστάν αναβλήθηκε. Το Phobos Explorer θα επιχειρήσει να συλλέξει και να φέρει στη Γη δείγματα εδάφους από τον Φόβο, το μεγαλύτερο από τα δύο μικρά φεγγάρια του Άρη (το δεύτερο είναι ο Δείμος. Το Γινγκχούο-1, ένας σχεδόν κυβικός δορυφόρος με πλευρά γύρω στα 75 εκατοστά, θα τεθεί σε τροχιά για τρία χρόνια, προκειμένου να μελετήσει το μαγνητικό πεδίο του Άρη να παρακολουθήσει τις γιγάντιες αμμοθύελλες, αλλά και να ανακαλύψει πώς ο πλανήτης έχασε το νερό του και έγινε ο ξερός, παγωμένος κόσμος που βλέπουμε σήμερα. Έβδομα γενέθλια στον Άρη γιορτάζουν τα δίδυμα ρομπότ της NASA. Παρά τα συμπτώματα αρθριτικών και άλλων δεινών του γήρατος, οι δίδυμοι ρομποτικοί γεωλόγοι της NASA, χάρη στους οποίους γνωρίζουμε για τις θάλασσες που κάλυπταν κάποτε τον Άρη, γιορτάζουν επτά χρόνια περιπέτειας στον εχθρικό πλανήτη. Το εξάτροχο ρομπότ Spirit έφτασε πρώτο στον Άρη στις 4 Ιανουαρίου 2004, ενώ το πανομοιότυπο Opportunity έπεσε με αλεξίπτωτο στην κόκκινη άμμο τρεις εβδομάδες αργότερα, στις 25 Ιανουαρίου. Η αποστολή ήταν σχεδιασμένη να διαρκέσει μόλις 90 ημέρες, τελικά όμως πλησιάζει τις 2.500. Εξετάζοντας το έδαφος καθώς εξερευνούσαν το τοπίο, τα δίδυμα ρομπότ ανακάλυψαν αποθέσεις ορυκτών και άλλες ενδείξεις που συνηγορούν στην υπόθεση ενός υγρού παρελθόντος. Μέχρι τις αρχές του 2004, ήταν πλέον σαφές ότι το Opportunity είχε προσεδαφιστεί στην περιοχή μιας αρχαίας, ρηχής αρειανής παραλίας. Η επιτυχία ήταν μεγάλη, ωστόσο τα δύο αυτόνομα τροχοφόρα έχουν αρχίσει να δείχνουν τα χρόνια τους. Το 2009, ένας από τους τροχούς του Spirit χάλασε παγιδεύοντας το ρομπότ στην κινούμενη άμμο. Ένα χρόνο αργότερα, το Μάρτιο του 2010, το Spirit έπαψε να επικοινωνεί με τη Γη και οι μηχανικοί της NASA περιμένουν ακόμα, μήπως και ξυπνήσει. Από αρθριτικά φαίνεται να πάσχει και ο ρομποτικός βραχίονας στο εξίσου γερασμένο Opportunity. Ένας από τους τροχούς του, επίσης, εμφάνισε τις ίδιες ηλεκτρικές ανωμαλίες που είχε εκδηλώσει και το Spirit πριν ακινητοποιηθεί. Προκειμένου να κατανεμηθεί η φθορά ομοιόμορφα σε όλους τους τροχούς, το Opportunity πηγαίνει μόνο με την όπισθεν από το 2008. Το πιθανότερο είναι ότι το Opportunity θα συνεχίσει να λειτουργεί για αρκετό καιρό ακόμα. Μέχρι στιγμής έχει διανύσει 2,5 χιλιόμετρα στην αρειανή επιφάνεια, και τώρα κουτσαίνει προς τον νέο προορισμό του, τον γιγάντιο κρατήρα Εντέβορ. Βρήκαν την «στάχτη» ενός αρχαίου άστρου. Ομάδα επιστημόνων από την Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ εντόπισαν τα "απομεινάρια" ενός εκ των πρώτων άστρων που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν το οποίο έζησε όπως φαίνεται για μικρό χρονικό διάστημα και στην συνέχεια καταστράφηκε. Σύμφωνα με τους ερευνητές το άστρο αυτό γεννήθηκε λίγα εκατομμύρια χρόνια μετά την Μεγάλη Έκρηξη που υπολογίζεται ότι συνέβη πριν από 13,7 δισεκατομμύρια έτη. Όπως εκτιμούν οι ερευνητές το άστρο αυτό έζησε λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια και πριν από 13 δις έτη εξερράγη σε μια έκρηξη σουπερνόβα. Αυτό που απέμεινε ήταν ένα νεφέλωμα αερίων το οποίο και εντόπισαν οι επιστήμονες όταν το νεφέλωμα λούστηκε κυριολεκτικά στο φως από τα διαστημικά αντικείμενα που περιβάλλουν μια μαύρη τρύπα. Οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν το νεφέλωμα ενώνοντας τις δυνάμεις δύο εκ των πιο ισχυρών διαστημικών παρατηρητηρίων στον πλανήτη, του Keck στην Χαβάι και του VLT στην Χιλή. Η ανακάλυψη θεωρείται εξαιρετικά σημαντική επειδή μας δίνει νέα στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος στα πρώιμα στάδια της ύπαρξης του περίοδο για την οποία γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα.

Τα 10 πιο όμορφα επιστημονικά πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για διασπάσεις υποατομικών σωματιδίων, είτε για εύρεση κάποιου γονιδιώματος, είτε για ανάλυση της κίνησης ενός μακρινού άστρου, τα πειράματα που προσελκύουν το ενδιαφέρον του κόσμου συχνά κοστίζουν εκατομμύρια δολάρια για την εκτέλεσή τους και παράγουν αμέτρητα δεδομένα, τα οποία για να αναλυθούν χρειάζονται μήνες και χρήση υπερυπολογιστών. Μερικές ερευνητικές ομάδες έχουν μεγαλώσει τόσο πολύ ώστε έχουν φτάσει το μέγεθος εταιριών μεσαίου μεγέθους. Αλλά τελικά η επιστήμη κατασταλάζει στο ανθρώπινο μυαλό κατά περίεργο τρόπο. Όταν ο Robert P. Crease μέλος του φιλοσοφικού τμήματος του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και ιστορικός στο εργαστήριο Βrookhaven, ρώτησε πρόσφατα τους φυσικούς να ονομάσουν τα 10 πιο όμορφα πειράματα όλων των εποχών, οι δέκα νικητές ήταν κατά κανόνα πειράματα που εκτελέστηκαν από μεμονωμένα πρόσωπα στα οποία συμμετείχαν το πολύ μερικοί βοηθοί. Τα περισσότερα από αυτά τα πειράματα εκτελέστηκαν πάνω σ’ έναν εργαστηριακό πάγκο, και κανένα δεν απαιτούσε μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ από κάποιο κομπιουτεράκι. Ότι κοινό έχουν είναι η φευγαλέα ποιότητα που οι επιστήμονες ονομάζουν ομορφιά. Δηλαδή την λογική απλότητα της συσκευής και της ανάλυσης των πορισμάτων. Η σύγχυση και η αμφιβολία διαλύονται μετά από τέτοια πειράματα και κάτι νέο για την φύση γίνεται πεντακάθαρο. Η λίστα αυτή των πειραμάτων που μας πάει 2000 χρόνια πίσω, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Physics World και η σειρά τους καθορίστηκε ανάλογα με το πόσο δημοφιλές ήταν το καθένα τους. Πρώτο στη σειρά ήρθε ένα πείραμα που με σαφήνεια έδειξε ότι ο φυσικός κόσμος υπακούει στην κβαντική θεωρία. Ας δούμε όμως εμείς τη λίστα με αντίστροφη σειρά αρχίζοντας από το Νο 10 και προχωρώντας με αντίστροφη μέτρηση. Τα 10 πιο όμορφα πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. 1. Το πείραμα της διπλής σχισμής του Young, εφαρμοσμένο για τη συμβολή μεμονωμένων ηλεκτρονίων 2. Το πείραμα του Γαλιλαίου για την ελεύθερη πτώση (1600) 3. Το πείραμα του Millikan με τις σταγόνες λαδιού (1910) 4. Η ανάλυση του ηλιακού φωτός με πρίσμα από τον Νεύτωνα (1665-1666) 5. Το πείραμα του Young για την συμβολή του φωτός (1801) 6. Το πείραμα του Cavendish με τον ζυγό στρέψης (1798) 7. Η μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη(3ος αιώνας π.Χ.) 8. Τα πειράματα του Γαλιλαίου με τις κυλιόμενες σφαίρες σε κεκλιμένα επίπεδα (1600s) 9. Η ανακάλυψη του πυρήνα από τον Rutherford (1911) 10. Το εκκρεμές του Foucault (1851) No 10: Το εκκρεμές του Foucault Την περασμένη χρονιά , όταν επιστήμονες κρέμασαν ένα εκκρεμές πάνω από τον Νότιο Πόλο και το παρακολούθησαν να αιωρείται, επανέλαβαν ουσιαστικά μια φημισμένη επίδειξη που έγινε στο Παρίσι το 1851. Χρησιμοποιώντας ένα ατσάλινο σύρμα μήκους 220 ποδιών, ο Γάλος φυσικός Jean-Bernard-Lιon Foucault κρέμασε μια σιδερένια μπάλα βάρους 62 λιβρών από τον θόλο του Πάνθεου και το έβαλε σε κίνηση ταλάντωσης μπρος – πίσω. Για να καταγράψει την εξέλιξη της κίνησης στερέωσε μια γραφίδα στη μπάλα και σκόρπισε άμμο στο πάτωμα κάτω από την μπάλα. Έτσι η γραφίδα χάραζε γραμμές στην άμμο καταγράφοντας την τροχιά της μπάλας σε σχέση με το πάτωμα. Το κοινό που παρακολούθησε το πείραμα είδε με έκπληξη το επίπεδο ταλάντωσης του εκκρεμούς να στρέφεται ανεξήγητα, αφήνοντας όλο και διαφορετικά ίχνη σε κάθε ταλάντωσή του. Στη πραγματικότητα ήταν το δάπεδο του Πάνθεου που στρεφόταν αργά. Έτσι ο Foucault κατάφερε να δείξει πιο πειστικά από κάθε άλλη φορά πριν την περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της. Στο γεωγραφικό πλάτος του Παρισιού το εκκρεμές συμπλήρωνε μια πλήρη περιστροφή κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού κάθε 30 ώρες. Στο Νότιο ημισφαίριο θα στρεφόταν αντίθετα προς τους δείκτες του ρολογιού, και στον Ισημερινό δεν θα στρεφόταν καθόλου. Στο Νότιο Πόλο, όπως πιστοποίησαν οι σύγχρονοι επιστήμονες η περίοδος της περιστροφής του επιπέδου ταλάντωσής του είναι 24 ώρες. Νο 9: Η ανακάλυψη του πυρήνα από τον Rutherford Όταν ο Ernest Rutherford πειραματιζόταν με την ραδιενέργεια στο πανεπιστήμιο του Manchester το 1911, πιστευόταν γενικά ότι τα άτομα αποτελούνταν από συγκεντρώσεις θετικού φορτίου με κάποια ηλεκτρόνια εμφυτευμένα μέσα σ’ αυτό. Λόγω της εικόνας αυτής το πρότυπο αυτό είχε ονομαστεί μοντέλο του σταφιδόψωμου. Αλλά όταν ο ίδιος και οι βοηθοί του βομβάρδισαν με μικρά θετικά φορτισμένα βλήματα, που λέγονται σωματίδια α, ένα λεπτό φύλο χρυσού, εξεπλάγησαν όταν παρατήρησαν ότι ένα μικρό ποσοστό από αυτά ανακρούστηκε προς τα πίσω από τον στόχο του χρυσού. Ήταν σαν σφαίρες να εκτοξεύονταν εναντίον μιας μάζας ζελέ και να είχαν ανακλαστεί από το ζελέ. Ο Rutherford υπολόγισε ότι τα άτομα δεν ήταν σε τελευταία ανάλυση τόσο διάχυτα όσο τα νόμιζαν. Το μεγαλύτερο μέρος της μάζας τους πρέπει να είναι συγκεντρωμένο σ’ ένα μικροσκοπικό πυρήνα με τα ηλεκτρόνια να περιφέρονται γύρω από αυτόν. Με τη συμπλήρωση της κβαντικής θεωρίας, η εικόνα αυτή διατηρείται ακόμα και σήμερα. Νο 8: Τα πειράματα του Γαλιλαίου με τις κυλιόμενες σφαίρες σε κεκλιμένα επίπεδα. Ο Γαλιλαίος συνέχισε να τελειοποιεί τις ιδέες του για την κίνηση των σωμάτων. Πήρε μια σανίδα με μήκος περίπου 4μέτρα και πλάτος περί τα 20cm και δημιούργησε στο μέσον της ένα αυλάκι όσο πιο ίσιο και λείο μπορούσε. Την τοποθέτησε ως κεκλιμένο επίπεδο και άφησε να κυλήσουν μέσα στο αυλάκι χάλκινες σφαίρες, χρονομετρώντας την κάθοδό τους με ένα ρολόι που δούλευε με νερό. Επρόκειτο για ένα μεγάλο δοχείο που άδειαζε από ένα μικρό σωληνάκι μέσα σε μικρότερα ογκομετρικά δοχεία. Μετά από κάθε πείραμα ογκομετρούσε το νερό που είχε χυθεί, και αναλογικά συμπέραινε πόσος χρόνος είχε περάσει. Συνέκρινε στη συνέχεια τους χρόνους που αντιστοιχούσαν σε διαφορετικές αποστάσεις κίνησης των σφαιρών. Ο Αριστοτέλης θα προέβλεπε ότι η ταχύτητα των σφαιρών ήταν σταθερή. Δηλαδή διπλασιάζοντας την απόσταση θα περνούσε και διπλάσιος χρόνος. Ο Γαλιλαίος όμως μπόρεσε να δείξει ότι η απόσταση ήταν στην πραγματικότητα ανάλογη με το τετράγωνο του χρόνου. Ο λόγος βέβαια είναι ότι η σφαίρα επιταχύνεται σταθερά από την βαρύτητα και η ταχύτητά της αυξάνει ανάλογα με τον χρόνο. Νο 7: Η μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη Το μεσημέρι του θερινού ηλιοστάσιου στην σημερινή Αιγυπτιακή πόλη του Ασουάν, ο Ήλιος βρίσκεται στο ζενίθ του, ακριβώς κατακόρυφα πάνω από την πόλη. Τα αντικείμενα δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και το φως του Ήλιου πέφτει κατευθείαν στον πάτο των πηγαδιών. Μόλις το πληροφορήθηκε αυτό ο Ερατοσθένης, που ήταν βιβλιοθηκάριος στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας τον 3ο πΧ. αιώνα, αναγνώρισε αμέσως ότι είχε στα χέρια του την πληροφορία που χρειαζόταν για να μετρήσει την περιφέρεια της Γης. Την ίδια μέρα και ώρα, μέτρησε σκιές στην Αλεξάνδρεια, βρίσκοντας ότι εκεί οι ηλιακές ακτίνες είχαν μια κλίση, αποκλίνοντας από την κατακόρυφο περίπου 7ο. Τα υπόλοιπα ήταν απλώς θέμα γεωμετρίας. Υποθέτοντας ότι η Γη είναι σφαιρική, η περιφέρειά της αντιστοιχεί σε 360ο. Έτσι αν οι δύο πόλεις απέχουν κατά 7ο, αυτή η διαφορά αντιστοιχεί σε 7/360 της όλης περιφέρειας. Περίπου δηλαδή ένα πεντηκοστό. Εκτιμώντας επίσης από ταξιδιωτικά δεδομένα ότι οι δύο πόλεις απέχουν επίσης περίπου 5.000 στάδια, ο Ερατοσθένης εκτίμησε ότι όλη η περιφέρεια της Γης είναι περίπου 50 φορές αυτή την απόσταση, δηλαδή περίπου 250.000 στάδια. Οι ακαδημαϊκοί διαφωνούν ως προς το μήκος ενός Ελληνικού σταδίου, κι έτσι είναι αδύνατον να γνωρίζουμε πόσο ακριβής ήταν ο Ερατοσθένης. Αλλά σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις έπεσε έξω μόνο 5%. Νο 6: Το πείραμα του Cavendish με τον ζυγό στρέψης Μια άλλη συνεισφορά του Νεύτωνα ήταν η θεωρία της βαρύτητας, η οποία λέει ότι η δύναμη έλξης μεταξύ δύο σωμάτων αυξάνει ανάλογα με το γινόμενο των μαζών τους και ελαττώνεται με το τετράγωνο της μεταξύ τους απόστασης. Αλλά πόσο ισχυρή είναι η βαρύτητα κατ’ αρχήν; Στα τέλη του 1700 ένας Άγγλος επιστήμονας, ο Henry Cavendish, αποφάσισε ν’ απαντήσει σ’ αυτό το ερώτημα. Πήρε μια ξύλινη ράβδο μήκους περίπου 1,5 μέτρων και κόλλησε μικρές μεταλλικές σφαίρες σε κάθε άκρο της όπως σ’ έναν αλτήρα. Μετά την κρέμασε από ένα σύρμα. Δύο μολυβένιες σφαίρες 350 λιβρών η κάθε μια τοποθετήθηκαν κοντά στις σφαίρες της ράβδου και ασκούσαν σ’ αυτές υπολογίσιμες δυνάμεις ώστε να προκαλέσουν την περιστροφή της ράβδου και την συστροφή του σύρματος που την κρατούσε. Με μετρήσεις ακριβείας μπορούσε να μετρήσει την μικρή περιστροφή της ράβδου. Για να αποφύγει την επίδραση των ρευμάτων του αέρα, η συσκευή κλείστηκε σ’ ένα δωμάτιο και οι παρατηρήσεις γίνονταν απ’ έξω με τηλεσκόπια. Το αποτέλεσμα ήταν μια αξιοσημείωτα ακριβής εκτίμηση μιας παραμέτρου που λέγεται σταθερά της βαρύτητας, και από αυτήν ο Cavendish μπόρεσε να υπολογίσει την πυκνότητα και τη μάζα της Γης. Ο Ερατοσθένης είχε μετρήσει την περιφέρεια της Γης και ο Cavendish την ζύγισε. Την βρήκε 6×1024 Kgr. Νο 5: Το πείραμα του Young για την συμβολή του φωτός Ο Newton όσο σπουδαίος και αν ήταν, δεν είχε πάντα δίκιο. Είχε καταφέρει να στρέψει την επιστημονική κοινή γνώμη στην άποψη ότι το φως αποτελείται μάλλον από σωματίδια παρά από κύματα. Το 1803 ο Thomas Young, ένας Άγγλος φυσιοδίφης και φυσικός έβαλε αυτή την ιδέα σε δοκιμασία. Άνοιξε μια τρύπα σ’ ένα παραθυρόφυλλο, Την κάλυψε μ’ ένα παχύ χαρτόνι, άνοιξε μια μικροσκοπική τρυπούλα στο χαρτόνι και χρησιμοποίησε ένα καθρέφτη για να εκτρέψει τη λεπτή δέσμη φωτός που περνούσε μέσα από την τρυπούλα. Μετά πήρε μια λεπτή κάρτα με πλάτος περίπου ένα τριακοστό της ίντσας, και το κράτησε με τρόπο που η ακμή της κάρτας να χωρίζει τη δέσμη στα δύο. Το αποτέλεσμα ήταν μια σκιά από εναλλασσόμενες σκοτεινές και φωτεινές λωρίδες. Το φαινόμενο αυτό μπορούσε να εξηγηθεί μόνο αν οι δύο δέσμες αλληλεπιδρούσαν ως κύματα. Φωτεινές περιοχές θα εμφανίζονταν εκεί που όρη των δύο κυμάτων συναντώνται με τρόπο που το ένα ενισχύει το άλλο. Σκοτεινές περιοχές έχουμε εκεί που όρος του ενός κύματος συναντάει μια κοιλάδα του άλλου, εξουδετερώνοντάς την. Το πείραμα αυτό επαναλήφθηκε με την πάροδο των ετών, χρησιμοποιώντας μια κάρτα με δύο τρύπες για να διαιρέσουμε τη δέσμη. Αυτά τα πειράματα που λέγονται πειράματα των δύο σχισμών καθιέρωσαν την κυματική φύση του φωτός. Ένα γεγονός που έπαιξε καθοριστικό ρόλο έναν αιώνα αργότερα, όταν άρχισε ν’ αναπτύσσεται η κβαντική θεωρία Νο 4: Η ανάλυση του ηλιακού φωτός με πρίσμα από τον Νεύτωνα. Ο Isaac Newton γεννήθηκε τη χρονιά που πέθανε ο Γαλιλαίος. Αποφοίτησε από το κολέγιο Trinity του Cambridge, το 1665. Στη συνέχεια απομονώθηκε κατ’ οίκον για λίγα χρόνια περιμένοντας να περάσει ο λιμός. Η κοινή λογική έλεγε ότι το λευκό φως είναι η πιο καθαρή μορφή (και πάλι ο Αριστοτέλης!) και ότι το έγχρωμο φως πρέπει κάπως να έχει παραμορφωθεί. Για να ελέγξει αυτή την υπόθεση ο Νεύτωνας πέρασε μια δέσμη ηλιακού φωτός μέσα από ένα γυάλινο πρίσμα και έδειξε ότι αναλυόταν σε ένα φάσμα το οποίο στη συνέχεια έπεφτε πάνω σε ένα τοίχο. Οι άνθρωποι βέβαια ήδη γνώριζαν για το ουράνιο τόξο αλλά πίστευαν ότι οφειλόταν σε κάποιες αποκλίσεις του φωτός. Στη πραγματικότητα ο Νεύτωνας έδειξε ότι τα χρώματα στα οποία αναλυόταν το λευκό φως ήταν τα βασικά χρώματα: το ερυθρό, το πορτοκαλί, το κίτρινο, το πράσινο, το μπλε, το ιώδες και οι διαβαθμίσεις μεταξύ τους. Ότι έμοιαζε επιφανειακά απλό, μια δέσμη λευκού φωτός, ήταν περίπλοκο αν κάποιος έψαχνε βαθύτερα. Νο 3: Το πείραμα του Millikan με τις σταγόνες λαδιού Από την αρχαία εποχή, οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει τα ηλεκτρικά φαινόμενα, είτε ως μια άπιαστη ουσία που ερχόταν από τον ουρανό με την αστραπή, είτε μπορούσε να παραχθεί απλά τρίβοντας μια βούρτσα στα μαλλιά μας. Το 1897 (σ’ ένα πείραμα που θα μπορούσε να έχει βρει τη θέση του στην παρούσα λίστα), ο Βρετανός φυσικός J. J. Thomson απέδειξε ότι ο ηλεκτρισμός είχε ως φορείς κάποια αρνητικά φορτισμένα σωματίδια, τα ηλεκτρόνια. Ήταν όμως ο Αμερικανός επιστήμονας Robert Millikan εκείνος ο οποίος το 1909 μέτρησε το φορτίο τους. Χρησιμοποιώντας έναν εκτοξευτή σταγονιδίων όπως αυτόν που εκτοξεύει γυναικεία αρώματα, εκτόξευσε μικροσκοπικές σταγόνες λαδιού μέσα σ’ ένα διαφανή θάλαμο. Στην κορυφή και τον πυθμένα του θαλάμου υπήρχαν μεταλλικές πλάκες συνδεδεμένες με μια μπαταρία, η οποία τις φόρτιζε τη μια θετικά και την άλλη αρνητικά. Κάθε σταγόνα αποκτούσε ένα μικρό ηλεκτρικό φορτίο από τον στατικό ηλεκτρισμό του αέρα καθώς περνούσε μέσα από αυτόν. Λόγω του φορτίου που αποκτούσε κάθε σταγόνα, μπορούσε να ελεγχθεί η ταχύτητα της πτώσης της, με κατάλληλη μεταβολή της τάσης των πλακών μέσω της μπαταρίας. (Όταν η ηλεκτρική δύναμη εξισορροπούσε τη δύναμη της βαρύτητας σε μια σταγόνα, η σταγόνα αιωρείτο μέσα στο θάλαμο.) Ο Millikan παρατήρησε πάρα πολλές σταγόνες, μεταβάλλοντας την τάση και σημειώνοντας τα αποτελέσματα. Μετά από πολλές επαναλήψεις συμπέρανε ότι το φορτίο μπορούσε να υπάρξει μόνο σε καθορισμένες τιμές. Η μικρότερη από τις τιμές αυτές δεν ήταν τίποτε άλλο από το φορτίο του ηλεκτρονίου. Νο 2: Το πείραμα του Γαλιλαίου για την ελεύθερη πτώση Κατά το 1500 όλοι ήξεραν ότι τα βαρειά σώματα πέφτουν ταχύτερα από τα ελαφρά. Σε τελευταία ανάλυση, έτσι έλεγε ο Αριστοτέλης. Το γεγονός ότι ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος άπολάμβανε ακόμη τόσο υψηλής εκτίμησης, ήταν ένα σημάδι πόσο πίσω είχε μείνει η επιστήμη κατά τους σκοτεινούς αιώνες. Ο Galileo Galilei, που κατείχε μια έδρα μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Πίζας, ήταν αυτός που έθεσε υπό αμφισβήτηση την κοινή γνώση. Η ιστορία αποτελεί ένα μύθο της επιστήμης. Του αποδίδεται ότι άφησε ταυτόχρονα να πέσουν από τον κεκλιμένο πύργο της Πίζας, δύο διαφορετικά βάρη, δείχνοντας ότι έφτασαν συγχρόνως στο έδαφος. Η αμφισβήτησή του προς τον Αριστοτέλη μπορεί να του κόστιζε την θέση του στο πανεπιστήμιο, αλλά είχε αποδείξει τη σημασία του να θεωρείς τη φύση και όχι την ανθρώπινη αυθεντία ως τελικό κριτή της επιστημονικής αλήθειας. Νο 1: Το πείραμα της διπλής σχισμής του Young, εφαρμοσμένο για τη συμβολή μεμονωμένων ηλεκτρονίων. Ούτε ο Newton ούτε οYoung ήταν τελείως σωστοί στις απόψεις τους για το φως. Το φως δεν είναι απλά φτιαγμένο από σωματίδια ούτε και μπορεί να περιγραφτεί καθαρά σαν κύμα. Στα πρώτα 5 χρόνια του 20ου αιώνα ο Max Planck και ύστερα ο Albert Einstein έδειξαν αντίστοιχα ότι το φως εκπέμπεται και απορροφάται σε πακέτα ενέργειας που λέγονται φωτόνια. Άλλα πειράματα όμως συνέχισαν να πιστοποιούν ότι το φως έχει και κυματική συμπεριφορά. Έπρεπε να αναπτυχθεί η κβαντική θεωρία κατά τις επόμενες δεκαετίες, για να συμβιβάσει και τις δύο απόψεις. Η κβαντική θεωρία έδειξε ότι τα φωτόνια και άλλα υποατομικά σωματίδια, όπως τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια κλπ. εκδηλώνουν δύο διαφορετικές φύσεις. Είναι δηλαδή και σωματίδια και κύματα. Για να εξηγήσουν την ιδέα, τόσο στους άλλους όσο και στους ίδιους, οι φυσικοί συχνά χρησιμοποίησαν νοητά πειράματα, στα οποία η διαδικασία της διπλής σχισμής με το φως όπως την πραγματοποίησε ο Young, επαναλήφθηκε με μια δέσμη ηλεκτρονίων αντί για φως. Υπακούοντας τους νόμους της κβαντομηχανικής, η δέσμη των ηλεκτρονίων χωρίζεται στα δύο, και οι διαχωρισμένες δέσμες συμβάλλουν μεταξύ τους, δημιουργώντας τα ίδια είδη σχηματισμών φωτός και σκότους όπως και το φως. Τα σωματίδια με άλλα λόγια συμπεριφέρονται ως κύματα. Σύμφωνα με ένα άρθρο του περιοδικού Physics World, μόλις το 1961 κάποιος ονόματι Claus Jφnsson στο Tόbingen εκτέλεσε πραγματικά το πείραμα. Έως τότε όλοι πίστευαν την αλήθεια του πειράματος και έτσι το πείραμα αυτό απορροφήθηκε ανώνυμα μέσα στην ιστορία της επιστήμης. Από επάνω αριστερά με τη φορά του ρολογιού: Ο Ερατοσθένης, Ο Γαλιλαίος, Ο Henry Cavendish και ο Isaac Newton. Ο Thomas Young, Ο Jean-Bernard-Leon Foucault, Ο Ernest Rutherford και ο Robert Millikan.

Στο Παρίσι ξεκίνησε η «Αστρική σκυταλοδρομία». Στο Παρίσι, στη ρωσική αποστολή στην έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ, ξεκίνησε η Παγκόσμια Διαστημική Ολυμπιάδα «Αστρική σκυταλοδρομία», η οποία καλείται να ανεβάσει σε νέο επίπεδο το ενδιαφέρον της νεολαίας όλου του κόσμου για το διάστημα. Στην Ολυμπιάδα θα συμμετάσχουν έφηβοι 14 έως 18 χρονών. Οι πρώτοι τρεις γύροι εξ αποστάσεως θα διεξαχθούν από το Δεκέμβριο ως το Φεβρουάριο στην ιστοσελίδα του προγράμματος http://www.starchallenge.org . Στους νικητές κάθε γύρου απονέμονται βραβεία, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα σπουδών σε κορυφαία ρωσικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Οι νικητές των γύρων εξ αποστάσεως θα συμμετάσχουν στον σουπερτελικό, που θα διεξαχθεί τον Απρίλιο του 2011. NASA -Δημιουργεί νέο τοπογραφικό χάρτη της Σελήνης. Ο ήλιος ποτέ δεν λάμπει στους πολικούς κρατήρες της Σελήνης, βυθισμένους στο αιώνιο σκοτάδι και το ακραίο ψύχος. Τώρα, ένας «πρωτοφανής» τοπογραφικός χάρτης, τον οποίο δημιουργεί ο δορυφόρος LRO της NASA, επιτρέπει στους γεωλόγους να καταδυθούν εικονικά στα ανεξερεύνητα βάθη. Τα δεδομένα του LRO (Σεληνιακός Αναγνωριστικός Δορυφόρος) συνεχίζουν να προστίθενται στον χάρτη, ο οποίος είναι «ο πιο ακριβής και λεπτομερής χάρτης του περίπλοκου, γεμάτου κρατήρες τοπίου της Σελήνης», αναφέρει ανακοίνωση της υπηρεσίας. «Αυτό το σετ δεδομένων χρησιμοποιείται για τη δημιουργία χαρτών του υψόμετρου και του εδάφους που θα αποτελέσουν θεμελιώδη πηγή αναφοράς για τις μελλοντικές αποστολές στη Σελήνη» δήλωσε ο Γκρέγκορι Νιούμαν του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Goddard της NASA. «Κοντά στους πόλους, σχεδιάζουμε να προσφέρουμε δυνατότητες πλοήγησης που θα πλησιάζουν τις δυνατότητες του GPS, καθώς η κάλυψη [από τα όργανα του σκάφους] είναι πυκνότερη λόγω της πολικής τροχιάς του δορυφόρου» ανέφερε ο Νιούμαν, ο οποίος παρουσίασε το χάρτη σε συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Εταιρείας. Τα δεδομένα προέρχονται από το όργανο LOLA (Σεληνιακός Τροχιακός Υψομετρητής Λέιζερ) του σκάφους, το οποίο στέλνει στη σεληνιακή επιφάνεια παλμούς από πέντε δέσμες λέιζερ, και στη συνέχεια μετρά πόσο χρόνο χρειάστηκαν οι παλμοί για να επιστρέψουν, προκειμένου να υπολογίσει την απόσταση από τα σημεία ανάκλασης. Στην περιοχή των πόλων της Σελήνης, πολλοί κρατήρες είναι βυθισμένοι σε αιώνιο σκοτάδι λόγω της θέσης τους ως προς τον Ήλιο. «Το τοπίο στους πολικούς κρατήρες είναι μυστηριώδες επειδή τα βάθη τους είναι συχνά στη σκιά. Τα δεδομένα του LOLA φωτίζουν τις λεπτομέρειες της τοπογραφίας τους για πρώτη φορά» εξήγησε ο Νιούμαν. Εκτός από τη δημιουργία του νέου τοπογραφικού χάρτη, ο Σεληνιακός Αναγνωριστικός Δορυφόρος βοήθησε επίσης να επιβεβαιωθεί ότι οι πολικοί κρατήρες διαθέτουν σεβαστές ποσότητες παγωμένου νερού. Δημιούργησε επίσης έναν θερμοκρασιακό χάρτη του σεληνιακού τοπίου, σύμφωνα με τον οποίο οι πυθμένες των κρατήρων στο νότιο πόλο είναι το ψυχρότερο μέρος του Ηλιακού Συστήματος, κατεψυγμένο εδώ και χιλιάδες χρόνια στους -240 βαθμούς Κελσίου. Κατι το μοναδικό τώρα. Επιταχυντής γνώσης -Σχεδιάζεται σύστημα υπολογιστών προσομοίωσης όσων συμβαίνουν στη Γη. Ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια στο πεδίο των υπολογιστών έχει αναλάβει να υλοποιήσει μια διεθνής επιστημονική ομάδα: τη δημιουργία ενός προσομοιωτή που θα καταγράφει και θα αναπαράγει οτιδήποτε συμβαίνει πάνω στον πλανήτη μας, από τις μεταβολές του καιρού και την εξάπλωση των ασθενειών μέχρι τις διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές και τα μποτιλιαρίσματα στους δρόμους των πόλεων. Το σχέδιο, με την ονομασία «Προσομοιωτής της Ζωντανής Γης» (Living Earth Simulator-LES), σύμφωνα με το BBC, προωθείται από την ερευνητική ομάδα FuturICT http://www.futurict.ethz.ch/FuturIcT, με επικεφαλής τον καθηγητή Ντερκ Χέλμπινγκ του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχης. Στόχος είναι στο μέλλον να παρακολουθούνται ταυτόχρονα όλα τα σημαντικά συστήματα της Γης (τεχνολογικά-κοινωνικά-οικονομικά-περιβαλλοντικά), ώστε αφενός να προλαμβάνονται τυχόν επικίνδυνες διεθνείς κρίσεις (οικονομικές, περιβαλλοντικές, πανδημίες κ.α.) και αφετέρου να εντοπίζονται και να αναδεικνύονται νέες καινοτομίες, κατά προτίμηση διεπιστημονικού χαρακτήρα. Ο «Επιταχυντής της Γνώσης» ή «Παρατηρητήριο Κρίσεων», όπως έχει εναλλακτικά αποκληθεί, ευελπιστεί να φέρει σε συνεργασία τα καλύτερα επιστημονικά μυαλά της Ευρώπης επί μια δεκαετία, σε ένα πρόγραμμα αρχικού προϋπολογισμού ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, που θέλει να συμβάλει ώστε, να γίνει πιο βιώσιμο το μέλλον του πλανήτη μας, αξιοποιώντας με συνδυασμένο τρόπο τις γνώσεις από διάφορα πεδία έρευνας. Το «φαραωνικό» έργο φιλοδοξεί να αποκαλύψει με πιο ολιστικό τρόπο τι συμβαίνει στον πλανήτη μας, πώς αλλάζουν οι κοινωνίες και από τι απειλούνται. «Πολλά προβλήματα που έχουμε σήμερα -όπως η κοινωνική και οικονομική αστάθεια, οι πόλεμοι και οι ασθένειες που εξαπλώνονται- σχετίζονται με την ανθρώπινη συμπεριφορά, όμως υπάρχει μια σοβαρή έλλειψη στην κατανόησή μας σχετικά με το πώς λειτουργούν η κοινωνία και η οικονομία», δήλωσε ο Χέλμπινγκ, που πρόσθεσε ότι, χάρη σε πειράματα όπως αυτά του επιταχυντή του CERN, οι επιστήμονες γνωρίζουν τελικά περισσότερα για την απαρχή του σύμπαντος από ό,τι για το παρόν του δικού μας πλανήτη. Γι' αυτό, σύμφωνα με τον Χέλμπινγκ, χρειάζεται ένας επιταχυντής γνώσης για να φέρει σε σύγκρουση" διαφορετικούς τομείς της γνώσης, ώστε «να αποκαλυφθούν οι κρυφοί νόμοι και διαδικασίες πίσω από τη λειτουργία των κοινωνιών». Ενδεικτικά, ο προσομοιωτής θα έχει ως στόχο να προβλέπει την εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών, την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής ή τα πρώτα αδιόρατα σημάδια μιας επερχόμενης διεθνούς οικονομικής κρίσης. Ο επιταχυντής γνώσης θα τροφοδοτηθεί με ένα τεράστιο όγκο διαθέσιμων δεδομένων σε πραγματικό χρόνο από μια πληθώρα online πηγών (μεταξύ άλλων από τη Wikipedia, το Google Maps, κυβερνητικές βάσεις δεδομένων, πανεπιστήμια, χρηματιστήρια, ιατρικά αρχεία, μέσα ενημέρωσης κ.α.). Όλα αυτά θα τα επεξεργάζονται μια σειρά από υπερ-υπολογιστές, που πρόκειται να κατασκευασθούν. Η ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση όμως θα είναι η δημιουργία των κατάλληλων προγραμμάτων λογισμικού, που θα μεταφράζου" σε χρήσιμες πληροφορίες όλα τα παραπάνω δεδομένα, απεικονίζοντας με ακρίβεια τι πράγματι συμβαίνει στη Γη κάθε ώρα και στιγμή. Για το σκοπό αυτό προγραμματιστές υπολογιστών, μηχανικοί, κοινωνιολόγοι και άλλοι επιστήμονες, από τις θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, θα συνεργαστούν. Σε αυτό θα βοηθήσει η νέα τεχνολογία του Σημασιολογικού Ιστο" (Semantic We", που σταδιακά ωριμάζει και επιτρέπει στους υπολογιστές να καταλαβαίνουν τι σημαίνουν (δηλαδή ποιο νόημα έχουν) τα στοιχεία με τα οποία τροφοδοτούνται και έτσι να τα ερμηνεύουν ανάλογα με το ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς.

Kβαντική σύμπλεξη – το πιο παράξενο φαινόμενο του μικρόκοσμου. Η κβαντική διεμπλοκή – το φαινόμενο που επιτρέπει σε δύο σωματίδια να συμπεριφέρονται παρόμοια, ανεξάρτητα από το πόσο μακριά βρίσκονται – είναι από τα πιο παράξενα φαινόμενα του μικρόκοσμου. Μερικές φορές, η αλληλεπίδραση δύο σωματιδίων αναγκάζει μεμονωμένες ιδιότητές τους, όπως το σπιν, να ‘διεμπλακούν’. Δηλαδή αν αλλάξουμε το σπιν του ενός σωματιδίου αυτό έχει επιπτώσεις αμέσως στο σπιν και του άλλου, ανεξάρτητα από την απόσταση που έχουν μεταξύ τους. Αν και αυτό το φαινόμενο είχε επιβεβαιωθεί θεωρητικά από το 1935, η διεμπλοκή είναι ακόμα ένα στοιχειωμένο φαινόμενο. 1935: Οι φυσικοί Albert Einstein, Boris Podolsky και Nathan Rosen δημοσιεύουν μια θεωρητική εργασία στο Physical Review ρωτώντας “Μπορεί η κβαντομηχανική περιγραφή της φυσικής πραγματικότητας να θεωρηθεί πλήρης;" Η απάντηση τους ήταν: όχι δεν μπορεί. Το ίδιο έτος, στο περιοδικό Naturwissenschaften, ο Έρβιν Σρέντιγκερ επινοεί τον όρο "εμπλοκή", και αναπτύσσει το περίφημο νοητικό πείραμα μιας γάτας που υπάρχει ταυτόχρονα σε μια κατάσταση ζωντανή και νεκρή. 1952: Με βάση τις προηγούμενες εργασίες του Γάλλου φυσικού Louis de Broglie, ο θεωρητικός φυσικός David Bohm προτείνει μια ντετερμινιστική ερμηνεία της κβαντικής θεωρίας που ενσωματώνει “κρυμμένες μεταβλητές”. Ισχυρίζεται ότι η αρχική κατάσταση ενός συστήματος, όπως η θέση ενός σωματιδίου, μπορεί να καθορίσει τη μελλοντική του εξέλιξη. 1964: Ο Ιρλανδός φυσικός John Bell προτείνει την περίφημη ανισότητα του, που προβλέπει τα μαθηματικά που θα επιτρέψουν στους ερευνητές να αποκλείσουν πειραματικά οποιεσδήποτε κρυμμένες μεταβλητές, που λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο για τον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων της κβαντικής διεμπλοκής. Εάν ισχύει η ανισότητα αυτή, τότε η διεμπλοκή θα μπορούσε να εξηγηθεί με καθαρά τοπικά φαινόμενα. Σε περίπτωση που παραβιάζεται, πρέπει να συμβαίνει κάποιο ποσό μη τοπικότητας (αλληλεπίδραση δύο σωματιδίων από μακριά), όπως προβλέπει το καθιερωμένο μοντέλο της κβαντομηχανικής. 1972: Οι ερευνητές Stuart Freedman και John Clauser του Berkeley εξετάζουν πειραματικά το θεώρημα του Bell μετρώντας τις πολώσεις ενός ζεύγους φωτονίων. Αν και η ομάδα αυτή βρήκε ότι η ανισότητα πράγματι παραβιάζεται, υπήρχαν κάποια κενά στο πείραμα τους. 1982: Ο Γάλλος φυσικός Alain Aspect εκτελεί μια ακόμη πιο ισχυρή δοκιμασία της διεμπλοκής, επιβεβαιώνοντας ότι υπάρχουν μη τοπικά αποτελέσματα. 1984: Ο Charles Bennett μαζί με τον Gilles Brassard προτείνουν ένα θεωρητικό σύστημα για την κβαντική κρυπτογραφία, η οποία θα χρησιμοποιεί φωτόνια σε μια υπέρθεση καταστάσεων για να δημιουργήσουν ένα ασφαλές κρυπτογραφικό κλειδί. 1990: Ο Charles Bennett με τους συνεργάτες του αναφέρουν την πρώτη διανομή ενός πειραματικού κβαντικού κλειδιού. 1993: Ο Bennett προτείνει ότι η διεμπλοκή μπορεί, κατ ‘αρχήν, να χρησιμοποιηθεί για την τηλεμεταφορά κβαντικών πληροφοριών ενός σωματιδίου από το ένα μέρος στο άλλο. 1997: Ο Αυστριακός κβαντικός φυσικός Anton Zeilinger και οι συνεργάτες του αναφέρουν στο περιοδικό Nature, την πρώτη πειραματική επαλήθευση της κβαντικής τηλεμεταφοράς. 2007: Ο Anton Zeilinger και οι συνάδελφοι επιχείρησαν να στείλουν πεπλεγμένα φωτόνια σε μια απόσταση ρεκόρ 144 χιλιομέτρων, ανάμεσα σε δύο από τις Καναρίους Νήσους και το κατάφεραν. Λίγο μετά ο Chao-Yang Lu έκανε διεμπλοκή σε έξι φωτόνια, έναν αριθμό ρεκόρ. 2010: Οι ερευνητές παρατηρούν νέα είδη εμπλοκής στην περίπτωση ταυτόχρονης διασύνδεσης πολλών αντικειμένων με κβαντικό τρόπο. Η κβαντική πληροφορία τηλεμεταφέρθηκε στην απόσταση ρεκόρ των 16 χιλιομέτρων, ενώ ερευνητικές οι ομάδες βρίσκουν καλύτερους τρόπους για τη δημιουργία και τον έλεγχο πεπλεγμένων αντικειμένων. Περισσοτερα: http://www.physics4u.gr/blog/?p=595

Τοποθέτηση ευρωπαϊκού δορυφόρου επικοινωνίας με ρωσικό πύραυλο-φορέα. Με τον ρωσικό πύραυλο φορέα Proton-M τοποθετήθηκε σε διαστημική τροχιά ο ευρωπαϊκός δορυφορος επικοινωνίας KA-SAT. Η εκτόξευση έγινε την νύχτα προς τη Δευτέρα από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, το οποίο η Ρωσία ενοικιάζει από το Καζακστάν. Η διαστημική συσκευή KA-SAT υψηλής διαπεραστικότητας θα εξασφαλίσει άμεση πρόσβαση στο ΄Ιντερνετ σε εκείνες τις περιοχές της Ευρώπης και της Μεσογειακής περιοχής, όπου δεν υπάρχουν ακόμα επίγεια δίκτυα οπτικών ινών. Ο δορυφόρος KA-SAT προβλέπεται να λειτουργεί 15 χρόνια. Μεγάλο πλήγμα για το διαστημικό πρόγραμμα της Ινδίας: Πυραυλικός φορέας εκρήγνυται στον αέρα. Το διαστημικό πρόγραμμα της Ινδίας και ο διαστημικός της οργανισμός ISRO (ndian Space Research Organisation) υπέστη σήμερα ένα μεγάλο πλήγμα , το οποία αναμένεται να καθυστερήσει σημαντικά άλλα προγράμματα όπως η πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα αλλά και επιπλέον κόστος μέχρι να διαπιστωθεί το πρόβλημα για την αποτυχία. Πιο συγκεκριμένα και λίγα λεπτά μετά την εκτόξευσή του ο φορέας GSLV που θα μετέφερε στο διάστημα τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο GSAT-5P παρουσίασε σημαντική βλάβη κατά την πρώτη φάση πυροδότησης των κινητήρων με αποτέλεσμα να εκραγεί και να υπάρξει ολοκληρωτική απώλεια τόσο του πυραύλου όσο και του δορυφόρου. Ήταν η τρίτη αποτυχημένη εκτόξευση του πυραύλου και δεύτερη συνεχής. Η προηγούμενη αποτυχημένη εκτόξευση είχε γίνει τον Απρίλιο του 2010. Ειδικοί εξετάζοντας το βίντεο της έκρηξης δήλωσαν πως το πρόβλημα αυτή τη φορά –σε αντίθεση με την προηγούμενη- βρίσκεται στον ινδικής κατασκευής κύριο κρυογενικό κινητήρα του GSLV και όχι στους τέσσερις προωθητές στερεού καυσίμου που βρίσκονται «δεμένοι» στον πύραυλο. Ο κύριος κινητήρας χρησιμοποιεί για καύσιμο υγρό οξυγόνο και υδρογόνο. Το συγκεκριμένο γεγονός θεωρείται ιδιαίτερα ανησυχητικό για την ασφάλεια του πυραυλικού φορέα καθώς η Ινδία ελπίζει πως με αυτόν θα στείλει ινδό αστροναύτη στο διάστημα με εγχώρια κατασκευασμένο πύραυλο. To GSAT-5P θα αντικαθιστούσε τον INSAT-2E ο οποίος είχε εκτοξευθεί το 1999. Επιστημονικές ανακαλύψεις... προσεχώς. Η δεκαετία με τη μεγαλύτερη πρόοδο στις επιστημονικές ανακαλύψεις της ιστορίας ολοκληρώνεται σε λίγες ημέρες, παρά τους ελλιπείς πόρους ενώ χάρη στην αύξηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων ο ρυθμός της επιστημονικής έρευνας αναμένεται να είναι ακόμα μεγαλύτερος το επόμενο έτος. Πολλές σημαντικές ανακαλύψεις της δεκαετίας τις χρωστάμε μεταξύ άλλων στην κλιμάκωση των ικανοτήτων ηλεκτρονικών συσκευών. Η αποκωδικοποίηση, για παράδειγμα, του ανθρωπίνου γονιδιώματος χρειαζόταν πολλά χρόνια και εκατοντάδες μηχανήματα. Το 2010, ένα μοναδικό μηχάνημα «αλληλούχισης» μπορεί πια να διαβάσει τρία ανθρώπινα γονιδιώματα σε μόλις μια εβδομάδα. Χαρακτηριστικό της επιστήμης του 21ου αιώνα είναι η μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των επιστημόνων και η συλλογική εργασία, κάτι που οφείλεται εν μέρη και στην ανάπτυξη του διαδικτύου. Τι φέρνει ο νέος χρόνος Πλούσιο σε επιστημονικές προόδους και ανακαλύψεις εκτιμάται ότι θα είναι και το επερχόμενο 2011. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος πεδία έρευνας αναμένεται να είναι τα εξής: Επιταχυντής CERN: Θα δημοσιοποιηθούν τα πρώτα ουσιαστικά αποτελέσματα των κρίσιμων πειραμάτων του και δεν αποκλείονται ανακαλύψεις για το μποζόνιο του Χιγκς («σωματίδιο του Θεού») και για την αντι-ύλη (μερικοί ελπίζουν ακόμα και για την εύρεση ενδείξεων για έξτρα διαστάσεις), επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη μιας Νέας Φυσικής. Παραγωγή ενέργειας με σύντηξη μέσω λέιζερ: Αναμένεται για πρώτη φορά να συμβεί κάτι τέτοιο από την Εθνική Εγκατάσταση Ανάφλεξης (National Ignition Facility-NIF) των ΗΠΑ, μια εξέλιξη που, αν επιβεβαιωθεί, θα αποτελέσει ορόσημο στην έρευνα για μια νέα πηγή ενέργειας. Το NIF συγκεντρώνει τη συνδυασμένη ενέργεια 192 ακτίνων λέιζερ πάνω σε ένα μικροσκοπικό στόχο δευτέριου-τρίτιου. Ύστερα από τις επιτυχημένες δοκιμές του 2010, στόχος μέχρι το τέλος του 2011 είναι να πραγματοποιηθεί η πολυαναμενόμενη «πρώτη ανάφλεξη», δηλαδή η παραγωγή περισσότερης ενέργειας από πυρηνική σύντηξη σε σχέση με αυτήν που απαιτείται αρχικά για την πυροδότηση των σχετικών αντιδράσεων. Νέα όπλα κατά των ιών: Αντισώματα ευρέως φάσματος δράσης (bNAbs), που θα μπορούν να επιτίθενται σε μια σειρά στελεχών ιών, όπως του AIDS και της γρίπης. Εμβόλιο κατά της ελονοσίας: Αναμένεται να ανακοινωθεί μέχρι το τέλος του 2011. Νέοι εξωπλανήτες: Το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ», που κυνηγά αποκλειστικά πλανήτες, θα δημοσιοποιήσει τα νέα ευρήματά του τον Φεβρουάριο, πιθανότατα επιβεβαιώνοντας ότι οι «σούπερ-Γαίες» είναι συχνό φαινόμενο στο γαλαξία μας και πέρα από αυτόν. Νέα ώθηση αναμένεται στο συνεχώς ανερχόμενο πεδίο της αστροβιολογίας, που αναζητά ζωή στα άστρα. Πυρετός στο διάστημα: Πέρα, όμως, από τους εξωπλανήτες, οι επιστήμονες θα έχουν με πολλά άλλα να ασχοληθούν στο διάστημα. Μεταξύ άλλων, το διαστημόπλοιο Dawn (Αυγή) πρόκειται να τεθεί τον Ιούλιο σε τροχιά επί ένα χρόνο γύρω από τον αστεροειδή Vesta (Εστία), το δεύτερο μεγαλύτερο σώμα στη ζώνη των αστεροειδών. Το νέο ρόβερ “Curiosity” (Περιέργεια) της NASA προγραμματίζεται να εκτοξευτεί τον φθινόπωρο, με προορισμό τον Άρη, όπου το ήδη υπάρχον ρόβερ “Opportunity” (Ευκαιρία) θα αναλάβει να ερευνήσει το γιγάντιο κρατήρα “Endurance” (Αντοχή). Εξάλλου, τον Νοέμβριο η Ρωσία σκοπεύει να εκτοξεύσει το νέο σκάφος της με προορισμό το δορυφόρο «Φόβο» του Άρη. Επίσης, εντός του 2011 η NASA προγραμματίζει την εκτόξευση της αποστολής “Juno” για το Δία, ενώ τον Μάρτιο θα φτάσει πλέον στον Ερμή και θα τεθεί σε τροχιά γύρω του το σκάφος “Messenger” (Αγγελιαφόρος), έπειτα από ταξίδι 6,5 ετών. Τέλος, ο στόλος των αμερικανικών διαστημικών λεωφορείων, μετά από 30 χρόνια, πιθανότατα θα αποσυρθεί εντός του 2011 και το ρόλο τους για τροφοδοσία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού προορίζονται να αναλάβουν το ρωσικο Προγκρές το εμπορικό SpaceX και άλλα ιδιωτικά σκάφη με τους αστροναυτες να τους ανεβοκατεβαζουν τα ρωσικα Souyz. Σκοτεινή ύλη: Αν όλα πάνε καλά, το διαστημικό λεωφορείο “Endeavour” θα μεταφέρει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ένα πολύ σημαντικό επιστημονικό όργανο, το Μαγνητικό Φασματόμετρο Άλφα, έναν ανιχνευτή κοσμικών ακτίνων, ο οποίος θα επιχειρήσει να ανιχνεύσει σωματίδια της «σκοτεινής ύλης» που πιθανώς παράγονται στο σύμπαν από συγκρούσεις σωματιδίων υψηλής ενέργειας. Τα πρώτα ερευνητικά αποτελέσματα αναμένονται ως το τέλος του 2011. Σκοτεινή ενέργεια: Θα την μελετήσει το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο στον κόσμο, το «Dark Energy Survey», που αναμένεται να ενεργοποιηθεί στη Χιλή τον επόμενο Οκτώβριο από το ερευνητικό κέντρο σωματιδιακής φυσικής Fermilab (το αντίστοιχο του CERN στις ΗΠΑ). Διαθέτοντας κάμερα 570 megapixel, θα καταγράψει την ταχύτητα 300 εκατομμυρίων γαλαξιών για να μετρήσει το ρυθμό της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος εξαιτίας της σκοτεινής ενέργειας. Διεθνές Έτος Χημείας το 2011 Έχει οριστεί από τον ΟΗΕ και την Unesco, καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από το βραβείο Νομπέλ που πήρε η Μαρί Κιουρί το 1911 για την ανακάλυψη των στοιχείων του ραδίου και του πολωνίου. Επίσης, το 2011 η Διεθνής Ένωση Χημικών Εταιριών εορτάζει τα 100 «γενέθλια» από την ίδρυσή της. Ακόμα συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που ο βρετανός επιστήμων Έρνεστ Ράδερφορντ παρουσίασε το ιστορικό θεωρητικό μοντέλο για τη σύσταση του ατόμου, καθώς επίσης εορτάζεται ένας αιώνας από την ανακάλυψη του φαινομένου της υπεραγωγιμότητας από τον Ολλανδό Χάϊκε Κάμερλινγκ Όνες, ο οποίος για αυτό το λόγο πήρε και το Νόμπελ Φυσικής το 1913.

Μια πραγματικά σημαντική συνεντευξη. Σταμάτης Κριμιζής -Ενας Χιώτης μετράει τ’ άστρα. Υπάρχει ζωή στο Διάστημα; Ποια μυστικά μάς κρύβει ο Ηλιος; Και τι υπερισχύει στο Σύμπαν, η λογική ή το τυχαίο; Ο Σταμάτης Κριμιζής, ο έλληνας αστροφυσικός που μετείχε σε κάθε ερευνητική αποστολή της NASA τις τελευταίες δεκαετίες, μας μιλάει για τις βεβαιότητες και τις αμφιβολίες του, στο Διάστημα και στη Γη, στη σκιά μιας ανακοίνωσης περί εξωγήινης ζωής. Στο εξωτερικό ο δρ Σταμάτης Κριμιζής θεωρείται ένας τιτάνας της επιστημονικής κοινότητας. Κορυφαίος αστροφυσικός, καθηγητής στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη των Ηνωμένων Πολιτειών, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο μοναδικός επιστήμονας στον κόσμο με συμμετοχή στην εξερεύνηση όλων των σωμάτων του ηλιακού μας συστήματος, διευθυντής ερευνητικών προγραμμάτων της ΝASA επί δεκαετίες: Ενας Ελληνας που ξεκίνησε τη ζωή του στον Βροντάδο της Χίου το 1938 και τελείωσε το σχολείο στο τοπικό γυμνάσιο αρρένων το 1956, για να κατακτήσει έπειτα τον κόσμο νικώντας, όπως θα πει στο τέλος αυτής της συζήτησης, τον... διάβολο. Τον συναντήσαμε πριν από δύο εβδομάδες στο γραφείο που του έχει παραχωρήσει η Ακαδημία Αθηνών, καθώς κατέχει την έδρα της «Επιστήμης του Διαστήματος». Η συνέντευξή μας ξεκίνησε στα όρθια, αφού του ζήτησα να δω από κοντά τις φωτογραφίες που έχει στον τοίχο του γραφείου του. Σε αυτές παρουσιάζει, με την ιδιότητα του επικεφαλής ερευνητή της NASA, προγράμματα και αποστολές της σε διάφορους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών: Ρόναλντ Ρίγκαν, Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, Μπιλ Κλίντον. Ολες στο Οβάλ Γραφείο και ο ίδιος μπροστά από ένα βίντεο, με έναν χάρακα στο χέρι, να εξηγεί στον εκάστοτε πλανητάρχη: στον Ρίγκαν για το πρόγραμμα Voyager, στον Μπους για την επιτυχή συνάντηση του Voyager με τον Ποσειδώνα, στον Κλίντον για το διαστημόπλοιο Cassini-Huygens και το ταξίδι προς τον Κρόνο. Αλήθεια, κύριε Κριμιζή, ποιος από τους προέδρους είχε τη μεγαλύτερη αντίληψη για αυτά που του λέγατε για το Διάστημα; «Ο Κλίντον. Είχε τρομερή αίσθηση για το τι του λέγαμε. Δεν είχε όμως πολύ ενδιαφέρον για τα θέματα του Διαστήματος. Πολύ ενδιαφέρον έδειχνε για αυτά τα θέματα ο Μπους ο πρεσβύτερος, αλλά δεν είχε την αντίληψη του Κλίντον». Ο Ρίγκαν πώς ήταν; «Αυτός ήταν ο πιο έξυπνος από όλους, αλλά δεν είχε κανένα ενδιαφέρον και το έδειχνε. Είχε και φοβερό χιούμορ, έκανε πλάκα με όλα όσα του λέγαμε. Ηταν από κοντά ο πιο χαρισματικός από όλους τους προέδρους που έχω συναντήσει. Στον Κλίντον, για παράδειγμα, στη φωτογραφία που βλέπετε, του παρουσιάζω την αποστολή στον Κρόνο με το διαστημόπλοιο Cassini. Ξέρετε, όταν η NASA πάρει μια απόφαση ότι θα στείλει ένα διαστημόπλοιο σε μια αποστολή, γίνεται μια προκήρυξη και ζητεί από την επιστημονική κοινότητα να προτείνει προγράμματα και, όπως καταλαβαίνετε, προτείνονται εκατοντάδες προγράμματα. Ετσι και για το Cassini προτάθηκαν πάρα πολλά και τελικά επελέγησαν δύο, μεταξύ αυτών και το δικό μου που το είχα προτείνει ως επικεφαλής ερευνητής μιας ομάδας. Το ενδιαφέρον μου για αυτό το πρόγραμμα ήταν τρομερό γιατί ήμουν ο επικεφαλής της ομάδας που είχε ήδη στείλει προ 20ετίας το Voyager στο Διάστημα και το οποίο είχε περάσει από τον Κρόνο, αλλά για ένα σχετικά σύντομο πέρασμα περίπου δέκα ημερών. Το Cassini όμως θα γινόταν δορυφόρος του Κρόνου και θα καθόταν εκεί για χρόνια και αυτό είχε τη σημασία του, γιατί θα ήταν μια ολωσδιόλου λεπτομερής εξερεύνηση της περιοχής του Κρόνου». Αναρωτιέμαι αν στον σχεδιασμό και στην εκτέλεση ενός τέτοιου προγράμματος έρχεται μια στιγμή που νιώθετε απόλυτη σιγουριά και λέτε ότι «εντάξει, αυτό που σχεδιάσαμε θα δουλέψει και η αποστολή θα πετύχει σίγουρα» ή αν υπάρχει πάντα ανασφάλεια για το αποτέλεσμα. «Οχι. Η ανασφάλεια είναι συνεχής. Αρχίζει από την πρώτη ημέρα που αποφασίζουμε να κάνουμε πρόταση για κάποιο πρόγραμμα και προσπαθείς να σκεφτείς: “Τι μετρήσεις να κάνω σε ένα περιβάλλον το οποίο είναι σχετικά άγνωστο;”. Κατόπιν, όταν επιλεγεί το σχέδιο που έχεις προτείνει, συνεχίζεται η ανασφάλεια και έχει να κάνει κυρίως με τα όργανα που πρέπει να κατασκευαστούν για τη συγκεκριμένη αποστολή. Συνήθως τα όργανα αυτά βρίσκονται στα όρια της τεχνολογίας και τις πιο πολλές φορές πρέπει στην ουσία να τα εφεύρουμε. Και αν δεν τα εφεύρουμε σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, έχουμε πρόβλημα, γιατί δεν μπορούμε να πούμε ότι θα αναβάλουμε την εκτόξευση, για παράδειγμα, από τον Ιούνιο ως τον Δεκέμβριο». Επειδή είναι τεράστια τα ποσά που χάνονται από μια τέτοια αναβολή; «Οχι, δεν είναι αυτό. Είναι το θέμα της θέσης των πλανητών. Θα έχουν αλλάξει θέση οι πλανήτες. Δεν μπορείς να πας σε έναν πλανήτη όποτε θέλεις». Πόσο περιθώριο για αναβολή μιας εκτόξευσης έχετε; «Συνήθως το λεγόμενο “παράθυρο” για την εκτόξευση είναι από 12 μέχρι το πολύ 30 ημέρες από την ημέρα που την έχεις σχεδιάσει. Μετά αλλάζει σημαντικά η θέση των πλανητών από αυτό που έχεις υπολογίσει και χρειάζονται άλλες μετρήσεις. Σας είπα ότι δεν μπορείς να πας σε έναν πλανήτη όποτε θέλεις, αλλά ούτε και όπως θέλεις». Εννοείτε ότι ο κάθε πλανήτης έχει τον «τρόπο» του για να φτάσεις; «Σωστά. Για παράδειγμα, ας πούμε για την περίπτωση του Κρόνου. Επειδή το διαστημόπλοιο Cassini είχε πολύ μεγάλο βάρος, δεν υπήρχε πύραυλος αρκετά δυνατός για να το στείλει κατευθείαν μέχρι τον Κρόνο. Ετσι σχεδιάσαμε ένα πρόγραμμα ώστε να περάσουμε από άλλους πλανήτες και να χρησιμοποιήσουμε τη βαρύτητά τους για να πάρουμε ώθηση και να φτάσουμε στον Κρόνο». Σαν φλιπεράκι μού μοιάζει αυτό. «Ναι, μοιάζει πολύ με φλιπεράκι! Προσέξτε τι χρειάστηκε να κάνουμε για να πάμε στον Κρόνο: Εκτόξευση από τη Γη. Πέρασμα από την Αφροδίτη, για να πάρουμε μια πρώτη ώθηση, επαναφορά έξω από την τροχιά της Γης, ώστε να κατευθυνθούμε ξανά στην Αφροδίτη για ακόμη μεγαλύτερη ώθηση, δεύτερο πέρασμα από τη Γη, για να χρησιμοποιήσουμε το πεδίο της ώστε να αλλάξουμε την κατεύθυνση του διαστημoπλοίου, μετά στον Δία και τέλος στον Κρόνο». Ολα αυτά ακούγονται κατά έναν εξωπραγματικό τρόπο απλά και λογικά... «Αυτά ακριβώς όμως έχουν το πιο μεγάλο ενδιαφέρον και για εμάς». Ποιο είναι αυτό το επιστημονικό πρόγραμμα του μέλλοντος για το οποίο νιώθετε τη μεγαλύτερη ανασφάλεια και ποιο αυτό για το οποίο έχετε τη μεγαλύτερη σιγουριά; «Τη μεγαλύτερη σιγουριά την έχω για το διαστημόπλοιο Voyager, διότι είμαστε ήδη στο Διάστημα επί 33 χρόνια και έχουμε πλέον ξεφύγει και από τη λεγόμενη “βρεφική θνησιμότητα” των διαστημοπλοίων. Ξέρετε, τα διαστημόπλοια είναι σαν τα βρέφη και ό,τι προβλήματα πρόκειται να έχουν συνήθως θα τα παρουσιάσουν τις πρώτες εβδομάδες, το πολύ τον πρώτο χρόνο. Είχαμε ένα τέτοιο πρόβλημα με το Voyager μόλις το εκτοξεύσαμε και χάσαμε επικοινωνία. Καταφέραμε όμως να το λύσουμε και από τότε έχουμε συνεχή επικοινωνία. Ειδικά τώρα που έχουμε περάσει και από τον Δία, που έχει τρομερή ακτινοβολία και μπορούσε να καταστρέψει τα ηλεκτρονικά του διαστημόπλοιου, είμαστε σε μια, ας πούμε, θάλασσα η οποία είναι απόλυτα γαλήνια και περιμένουμε τώρα πότε θα βγούμε ολωσδιόλου έξω στον διαστρικό χώρο και μετά, σε 40.000 χρόνια, να βρεθεί το Voyager στον αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης». Ξέρετε πού θα είναι το Voyager σε 40.000 χρόνια από τώρα; «Ναι, βέβαια! Δεν υπάρχει πλέον θέμα ώθησης, πηγαίνει κατά κάποιον τρόπο μόνο του, και σε 40.000 χρόνια θα βρίσκεται στον αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης. Και αυτό θα συμβεί με απόλυτη βεβαιότητα». Εχετε βάλει κάτι δικό σας μέσα στο Voyager, ως... δώρο για τον αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης; «Οχι, δεν έχω βάλει. Απλώς έχουμε βάλει ένα μικρό φιλμ με τις υπογραφές όλων αυτών που έλαβαν μέρος στο πείραμά μας. Και είμαι ευτυχισμένος που θα είμαι ένας από τους εκπροσώπους της ανθρωπότητας που θα πουν “γεια” στην Καμηλοπάρδαλη. Θα είναι κάτι φανταστικό». Πώς ονομάζεται ο χώρος όπου βρίσκεται τώρα το Voyager; «Λέγεται “ηλιόπαυση”. Ο ήλιος έχει μια ατμόσφαιρα η οποία περνά από τη Γη, τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα. Ολα τα μοντέλα που είχαμε έλεγαν ότι μέχρι τον Δία θα έχει ελαττωθεί ή και θα έχει εξαφανιστεί αυτή η “ατμόσφαιρα” του Ηλιου. Τελικά, αυτό ήταν λάθος και συνέβη πολύ μακρύτερα. Συνέβη σε μια απόσταση ίση με 94 φορές την απόσταση Γης-Ηλιου. Τα μοντέλα μας για το τι γίνεται στο Διάστημα έχουν τρομερές ελλείψεις και τελικά οι “επί τόπου” παρατηρήσεις είναι αυτές που καθορίζουν την πρόοδό μας». Τη μεγαλύτερη σιγουριά λοιπόν την έχετε για το Voyager. Τη μεγαλύτερη αμφιβολία για τι πράγμα την έχετε; «Προετοιμάζουμε μια αποστολή για τον Ηλιο. Θα πάμε πλέον προς τα “μέσα”. Ξέρετε, ο Ηλιος είναι το μοναδικό ουράνιο σώμα το οποίο δεν το έχουμε “κοιτάξει” λεπτομερώς από κοντά. Το έχουμε παρατηρήσει με τηλεσκόπια και με διάφορα δορυφορικά συστήματα, αλλά ποτέ από κοντά μέχρι στιγμής. Η πιο κοντινή παρατήρηση θα είναι με το Messenger, το οποίο έχουμε στείλει και θα φτάσει μέχρι τα 58 εκατομμύρια χιλιόμετρα στις 18 του ερχόμενου Μαρτίου. Τώρα με αυτό το διαστημόπλοιο που προετοιμάζουμε θα φτάσουμε στα 7 εκατομμύρια χιλιόμετρα». Επτά εκατομμύρια χιλιόμετρα; Τρομακτικά κοντά μού ακούγεται ως απόσταση από τον Ηλιο. «Είναι, πράγματι. Είναι όντως φοβερό εγχείρημα». Δηλαδή, σαν να κάνεις επτά χιλιάδες φορές τη διαδρομή μέχρι την Αλεξανδρούπολη. «Επτά εκατομμύρια φορές. Οχι επτά χιλιάδες». Μισό λεπτό! Επτά χιλιάδες φορές επί περίπου χίλια χιλιόμετρα δεν μας κάνουν επτά εκατομμύρια χιλιόμετρα; «Δίκιο έχετε! Είναι πολύ κοντά, ε;». Πόσο ζεστά θα είναι εκεί; «Πάνω από 1.500°C στο μπροστινό μέρος του διαστημοπλοίου. Τώρα, λοιπόν, προετοιμάζουμε αυτό το εγχείρημα, το οποίο αρχίσαμε εφέτος και είναι ένα από τα προγράμματα για τα οποία είμαι περήφανος, διότι εγώ το έφερα μέσα στο πανεπιστήμιο για να γίνει αυτή η κατασκευή». Πότε το υπολογίζετε να είναι έτοιμο για να πάει στον Ηλιο; «Η εκτόξευση θα γίνει μεταξύ του 2015 και του 2017». Με βάση αυτό που μου λέγατε πριν, έχετε από τώρα υπολογίσει περίπου τις ημερομηνίες μέσα στις οποίες πρέπει να γίνει η εκτόξευση ή δεν παίζει ρόλο επειδή μιλάμε για τον Ηλιο; «Παίζει ρόλο, διότι χρησιμοποιούμε πολύ τη βαρύτητα της Αφροδίτης για να προωθήσουμε το διαστημόπλοιο όσο πιο κοντά στον Ηλιο είναι δυνατόν. Διότι, ξέρετε, το πρόβλημα είναι ότι εμείς είμαστε πάνω στο διαστημόπλοιο που λέγεται “Γη” και αναγκαστικά κινούμαστε με την ταχύτητά της, 104.000 χλμ./ώρα. Ο,τι και να φύγει λοιπόν από την επιφάνεια της Γης, μπορεί να έχει μάξιμουμ αυτήν την αρχική ταχύτητα και κατεύθυνση προς την οποία κινείται η Γη... Στην εκτόξευση λοιπόν ένα διαστημόπλοιο έχει αναγκαστικά αυτήν την ταχύτητα και αυτήν την κατεύθυνση. Μετά, και ενώ βρίσκεται στο Διάστημα, πρέπει να βρούμε τρόπους να του αλλάξουμε την ταχύτητα και την κατεύθυνση προς όπου θέλουμε. Αυτό γίνεται μόνο χρησιμοποιώντας άλλους πλανήτες. Το να πάμε τόσο κοντά στον Ηλιο είναι κάτι που το προσπαθούσαμε επί 25 χρόνια και είχαμε διάφορα προβλήματα, με πιο βασικό ότι αν πηγαίναμε μέσω του Δία θα στέλναμε το διαστημόπλοιο στο πιο κρύο μέρος του ηλιακού μας συστήματος και μετά στο πιο θερμό, οπότε υπήρχε θέμα αντοχής του διαστημοπλοίου. Με τη χρήση της βαρύτητας της Αφροδίτης λύσαμε αυτό το πρόβλημα, αλλά θα μας πάρει πολύ περισσότερο χρόνο για να φτάσουμε στον Ηλιο, γιατί η Αφροδίτη θα κάνει το διαστημόπλοιό μας να πηγαίνει σιγά σιγά». Ωραία, αλλά η αμφιβολία που έχετε ποια είναι; «Η αμφιβολία είναι στο πώς θα λειτουργήσει ένα διαστημόπλοιο τόσο κοντά στον Ηλιο». Από αυτήν την τόσο κοντινή απόσταση στον Ηλιο τι περιμένετε να μάθετε που δεν το ξέρετε ήδη; Θα υπέθετα ότι τα πάντα για τον Ηλιο είναι γνωστά. «Οχι. Κανένας δεν ξέρει τον μηχανισμό με τον οποίο λειτουργεί ο Ηλιος. Ξέρουμε γενικές πληροφορίες, αλλά τον μηχανισμό με τον οποίο, για παράδειγμα, η επιφανειακή του θερμοκρασία από 6.000°C γίνεται 1.000.000°C δεν τον ξέρουμε. Αυτό είναι ένα από αυτά που θέλουμε να μάθουμε. Θα μάθουμε όμως πολλά και για τα δεκάδες εκατομμύρια τόνους “υλικού” που εκτοξεύει καθημερινά ο Ηλιος στο Διάστημα, πολλοί από τους οποίους φτάνουν στη Γη προκαλώντας διάφορα προβλήματα, όπως στις τηλεπικοινωνίες». Τώρα που σας ακούω να προετοιμάζετε όλα αυτά τα απίστευτα για το μέλλον αναρωτιέμαι το εξής: Υπάρχει κάτι το οποίο ξέρετε ότι δεν θα συμβεί κατά τη διάρκεια της δικής σας ζωής και ζηλεύετε τον μελλοντικό «Σταμάτη Κριμιζή» που θα το ζήσει; «Είναι το ίδιο πράγμα για το οποίο αναρωτιέται ο οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος που ζει σε αυτήν τη Γη: Αν θα έχουμε ποτέ επαφή με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό». Επομένως, τον επιστήμονα που θα «ακούσει» πρώτος αυτό το σήμα από κάποιον εξωγήινο πολιτισμό, αυτόν ζηλεύετε; «Στην επιστήμη το να λες ζηλεύω κάτι είναι κατά κάποιον τρόπο θεωρητικό. Βέβαια, η πρωτιά έχει πάντα σημασία στην επιστήμη και αυτό θα είναι ένα ασύλληπτο γεγονός για ολόκληρη την ανθρωπότητα». Οταν έρθει αυτό το «Σήμα», η πορεία της ανθρωπότητας θα είναι πλέον πΣ και μΣ, προ Σήματος και μετά Σήμα; «Φυσικά. Ξέρετε, υπάρχει η Διεθνής Ακαδημία Αστροναυτικής στην οποία είμαι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου των βασικών επιστημών και εκεί κάνουμε μελέτες για διάφορα σενάρια. Μεταξύ των σεναρίων αυτών είναι και ποια θα πρέπει να είναι η “απάντηση” της Γης αν ληφθεί κάποιο σήμα ενός εξωγήινου πολιτισμού. Μπορεί να μην το πιστέψετε αυτό, αλλά υπάρχει μια μελέτη η οποία δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί και η οποία γίνεται από μια ειδική ομάδα επιστημόνων που κάνουν τις εξερευνήσεις για τα σήματα από το Διάστημα. Η ομάδα αυτή λέγεται SETI (Search for Extra-Terrestrial Intelligence) και το κέντρο βρίσκεται στην Καλιφόρνια. Σε αυτήν τη μελέτη λοιπόν υπάρχουν δύο ομάδες με δύο αντικρουόμενες απόψεις. Η μία ομάδα λέει ότι αν ληφθεί ένα σήμα το οποίο είναι πιστευτό “δεν πρέπει να απαντήσουμε καθόλου”. Οι άλλοι λένε “και βέβαια πρέπει να απαντήσουμε”. Το επιχείρημα των πρώτων είναι πως “όταν είσαι μόνος στο δάσος και έχεις ένα σήμα ότι είναι κάποιος τριγύρω, δεν φωνάζεις, απλώς αφουγκράζεσαι να δεις τι άλλοι ήχοι υπάρχουν, διότι μπορεί να είναι επικίνδυνο”. Λένε λοιπόν να μην απαντήσουμε για να μη δείξουμε ότι υπάρχουμε, να δούμε πρώτα περί τίνος πρόκειται... Οι άλλοι, με την αντίθετη άποψη τους απαντούν ότι ένας τέτοιος πολιτισμός που έχει τη δυνατότητα να κάνει τέτοια επαφή ολοφάνερα θα ξέρει ότι υπάρχουμε». Εσείς είστε αυτής της δεύτερης άποψης; «Ναι. Πιστεύω ότι αν ληφθεί τέτοιο σήμα, σημαίνει ότι αυτός ο πολιτισμός θα είναι καταφανώς υπέρτερος από τον δικό μας. Επομένως, αυτό μάλλον θα είναι ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα, διότι δεν μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ένας τέτοιος πολιτισμός θα θέλει να τοποθετηθεί στην ιστορία της ανθρωπότητας, με την κλασική έννοια, ότι θα κάνουν εισβολή, θα καταστρέψουν κτλ. Ενας πραγματικά μεγάλος πολιτισμός οπωσδήποτε έχει άλλες απόψεις και έχει εξελιχθεί στο επίπεδο όπου κυριαρχούν η διατήρηση της ζωής, η παρατήρηση του Σύμπαντος κτλ. Αλλά αυτό είναι μια θεωρητική συζήτηση, ότι δεν έχουμε δηλαδή καμία δυνατότητα, κατ’ εμέ, να έχουμε επαφή στο εγγύς μέλλον, διότι η ένδειξη που έχουμε στείλει εμείς προς τα “έξω”, ότι υπάρχει κάποιος πολιτισμός σε αυτήν τη γωνιά του Σύμπαντος, δεν έχει μεγάλο παρελθόν: μετράει λιγότερο από 100 χρόνια, δηλαδή από τότε που αρχίσαμε να στέλνουμε σήματα στο Διάστημα». Γιατί είμαστε τόσο σίγουροι ότι θα είναι ένας ανώτερος πολιτισμός από εμάς και όχι ένας κατώτερος; Και αυτοί όταν πάρουν το «σήμα» μας γιατί να μην υποθέσουν ότι είμαστε ανώτεροι από αυτούς; «Πρώτον, τα σήματά μας έχουν πάει μόνο μέχρι 100 έτη φωτός, διότι τα ηλεκτρομαγνητικά σήματα μεταδίδονται με την ταχύτητα του φωτός. Η ανθρωπότητα άρχισε να εκπέμπει σήματα από την αρχή του προηγούμενου αιώνα. Η ένταση αυτών των σημάτων όταν φτάσει σε αυτήν την απόσταση είναι τόσο ελάχιστη που θα χρειάζονται αντένες διαστάσεως ολόκληρου ηλιακού συστήματος για να τα λάβουν. Ενας πολιτισμός με τις τεχνολογικές γνώσεις που έχουμε εμείς σήμερα, με τις δικές μας αντένες, οι οποίες δεν είναι της τάξεως ολόκληρου του ηλιακού συστήματος αλλά έχουν μόλις 100 μέτρα διάμετρο, δεν έχει πιθανότητες να λάβει το σήμα μας και να μας απαντήσει. Αφού θα μας έχουν στείλει σήμα, σημαίνει ότι πράγματι έχουν τη δυνατότητα να εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ενέργεια σε μια δέσμη τόσο στοχευμένη, που είναι καταφανώς πολύ πέραν των δικών μας δυνατοτήτων». Η ανακοίνωση, πριν από λίγες ημέρες, από τους βιολόγους επιστήμονες της NASA σάς ενίσχυσε καθόλου την άποψη για την ύπαρξη ενός εξωγήινου πολιτισμού; «Οχι, καθόλου. Είναι όμως μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, η οποία θα μας κάνει να ξανασκεφτούμε και να ξανασχεδιάσουμε μερικές από τις συσκευές και τα μηχανήματα που θα στείλουμε στο Διάστημα για την αναζήτηση και ανάλυση τυχόν βιολογικού υλικού». Τώρα, πλέον, που έχετε καταφέρει τόσο πολλά στην εξερεύνηση των πλανητών, υπάρχει κάποιος επιστήμονας για τον οποίο να έχετε σκεφτεί κάποιες φορές ότι «αυτός θα ήθελα να ζει τώρα γιατί θα του άξιζε να τα δει όλα αυτά»; «Κοιτάξτε, δεν το σκέφτηκα ποτέ αυτό. Ετσι όπως είναι η κάθε ημέρα μου δεν έχω χρόνο να βάλω τα πόδια πάνω στο γραφείο και να σκέφτομαι τέτοια πράγματα. Δεν νομίζω ότι η δική μου σκέψη είναι ιδιαίτερα βαθιά σε ένα τέτοιο θέμα, αυτή είναι περισσότερο φιλοσοφική ερώτηση. Πάντως, θα σας δώσω μια μερική απάντηση. Είχα έναν φίλο, τον σουηδό νομπελίστα Χανς Αλφβέν, που είχε μια κατανόηση διαισθητική – και εντελώς αβίαστα – για τη φύση και ο οποίος είχε προβλέψει πολλά πράγματα, τα οποία το επιστημονικό κατεστημένο έλεγε τότε ότι είναι λάθος. Στο τέλος δικαιώθηκε και πήρε το Νομπέλ Φυσικής το 1970. Υπάρχουν πολλά φαινόμενα τα οποία ονομάζονται φαινόμενα Alfven. Είχαμε μια πολύ ζεστή φιλία – έχει πεθάνει τώρα –, ήταν μάλιστα και θαυμαστής της Αρχαίας Ελλάδας και είχε κατασκευάσει ένα σπίτι στη Στοκχόλμη με το αρχαιοελληνικό στυλ. Αυτός ο άνθρωπος θα ήθελα να ήταν εδώ, να είχε δει το πέρασμα του Voyager από τον Κρόνο. Να σας πω κάτι; Τελικά, σας ευχαριστώ πολύ για αυτήν την ερώτηση, γιατί δεν το είχα σκεφτεί ποτέ αυτό. Τι πεζός που είμαι...». Ολες οι σημαντικές σκέψεις και εξελίξεις σε αυτήν τη ζωή συνήθως ξεκινούν από κάτι ασήμαντο. Ποιο είναι το δικό σας πιο «σημαντικό» ασήμαντο; «Οταν ήμουν 21 ετών φοιτητής και δούλευα ως βοηθός στο πανεπιστήμιο για να πληρώσω τα δίδακτρά μου, ήρθε ως επισκέπτης ο καθηγητής Βαν Αλεν, αυτός που κατασκεύασε τον πρώτο αμερικανικό δορυφόρο και ανακάλυψε τις ζώνες ακτινοβολίας γύρω από τη Γη, τις “Ζώνες Βαν Αλεν”. Πέρασε λοιπόν και από το εργαστήριο για λίγο, σταμάτησε στον πάγκο όπου εργαζόμουν εγώ και κατασκεύαζα έναν αισθητήρα ακτινοβολίας και μου ζήτησε να του εξηγήσω πώς δουλεύει. Τότε με ρώτησε αν είχα σκεφτεί για μεταπτυχιακές σπουδές. Οταν του είπα ότι το σκέφτομαι αλλά δεν έχω χρήματα, με παρότρυνε να κάνω αίτηση στη Σχολή Φυσικής της Αϊοβα όπου ήταν διευθυντής, και το έκανα. Αυτό το τυχαίο πέρασμα του καθηγητή Βαν Αλεν από τον πάγκο που δούλευα ήταν το πιο σημαντικό γεγονός που μου έχει συμβεί». Εσείς που έχετε φτάσει τόσο μακριά στο Διάστημα νιώθετε ότι η κορυφή και η άβυσσος πάνε να γίνουν ένα; «Την κορυφή δεν θα τη φτάσουμε ποτέ. Δεν υπάρχει κορυφή. Το όριο της γνώσης μας συνεχώς θα προωθείται επ’ άπειρον. Η άβυσσος είναι μια λέξη που έχει θρησκευτικές ρίζες και η επιστήμη μπορούμε να πούμε ότι δεν αναγνωρίζει την άβυσσο». Στον καλό κυνηγό, λένε, αρμόζει το δύσκολο κυνήγι. Θεωρείστε ο καλύτερος κυνηγός. Ποιο είναι το πιο ξεχωριστό «κυνήγι» για εσάς σε ολόκληρο το Σύμπαν; «Ο Ηλιος. Τον κυνηγούσα τουλάχιστον τα τελευταία 35 χρόνια, τον είχα ως προορισμό, αλλά η τεχνολογία ήταν πάντα ανεπαρκής. Εν τέλει, φτάσαμε σε ένα σημείο που νομίζω ότι μπορεί να γίνει το ταξίδι στον Ηλιο». Τελικά, αυτή η όλο και περισσότερη γνώση που αποκτάται από την επιστήμη, αν μπορούσε να μεταφερθεί με έναν τρόπο μαγικό και εκλαϊκευμένο στους ανθρώπους, θα προκαλούσε περισσότερη ευτυχία ή δυστυχία; «Προσωπικά, νομίζω ότι η γνώση απελευθερώνει τον άνθρωπο γενικά και όσο περισσότερη γνώση τόσο περισσότερη ευτυχία, διότι καταλαβαίνουμε τις πηγές των αισθημάτων μας και με αυτόν τον τρόπο θα κατανοούμε γιατί αισθανόμαστε όπως αισθανόμαστε». Το πιο «σημαντικό» ασήμαντο στο Διάστημα ποιο είναι; «Ο,τι και να πούμε δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει ποτέ πιο σημαντικό τυχαίο γεγονός από αυτό που ξεκίνησε τη ζωή εδώ και τελικά προκάλεσε την ύπαρξή μας. Ο,τι και να θεωρούμε σπουδαίο στη ζωή μας ξεκίνησε από εκείνο το – άγνωστο ακόμη – τυχαίο εκπληκτικό γεγονός και αν υπάρξει μια απάντηση ολωσδιόλου οριστική, όχι εικασίες, όχι θεωρίες, αλλά με απτή απόδειξη, αυτό θα είναι το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας, διότι θα απαντήσει στο αιώνιο ερώτημα: “Από πού ερχόμαστε;”». Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι ολόκληρο το Σύμπαν το διαπερνά ένας «ιστός», θα λέγατε ότι το διαπερνά ο «ιστός του λογικού» ή ο «ιστός του τυχαίου»; «Ολα όσα ξέρουμε από την επιστήμη δείχνουν ότι το Σύμπαν το διαπερνά ο “ιστός του τυχαίου”. Το βλέπουμε, το παρατηρούμε συνεχώς στο Σύμπαν από τον τρόπο που γεννιούνται και πεθαίνουν οι Ηλιοι, από τη “νηπιογέννηση” μέχρι τον “θάνατό” τους, με έναν εντελώς τυχαίο τρόπο, και αυτός είναι ένας κύκλος που συνεχίζεται εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Γιατί εμείς να είμαστε εξαίρεση;». Οσο «απομακρύνεστε», όσο «χάνεστε» στην εξερεύνηση του Σύμπαντος, η κατανόησή σας για την καθημερινή ανθρώπινη ανοησία αυξάνεται ή μειώνεται; «Ξέρετε, ο επιστήμονας ζει μέσα στην κοινωνία, όπως όλοι μας, και ως εκ τούτου υποφέρει από πολλά παρόμοια συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης και της μυωπίας στα κοινωνικά θέματα. Στη δική μου περίπτωση τουλάχιστον έχω μεγαλύτερη κατανόηση για τη δυσκολία του να είναι κανείς άνθρωπος, και να μεγαλώνει, και να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα απ’ ό,τι είχα όταν ήμουν νεότερος». Σε όλα αυτά που κάνετε στο Διάστημα ποιος είναι ο «Θεός» που τα βοηθάει και ποιος είναι ο «διάβολος» που τους πάει κόντρα; «Ο “Θεός” είναι η εσωτερική δύναμη που βρίσκεται στο κέντρο της ύπαρξής μας και ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να την “αγγίξουμε” και να τη “χρησιμοποιήσουμε” για την επίτευξη ορισμένων σκοπών. Ο “διάβολος” είναι το να βάζεις εσύ ο ίδιος όρια. Στην επιστήμη θα έλεγα ότι αν είχα κάποια επιγραμματική φράση, αυτή είναι ότι “δεν υπάρχουν όρια”. Δεν εννοώ αυθαιρεσία. Απλώς δεν υπάρχουν όρια στο μυαλό μας, στην ανάπτυξή μας, στο επίπεδο στο οποίο μπορούμε να φτάσουμε με προσπάθεια, με επιμονή, με σκληρή δουλειά. Αν βάζεις όρια, τότε δουλεύεις για τα όρια. Αν δεν έχεις όρια, τότε πας όσο το δυνατόν πιο μακριά και όταν φτάσεις κάπου δεν είναι “φτάσιμο”, είναι “συνέχεια”. Τα όρια περιορίζουν τον άνθρωπο». Αυτό νομίζετε ότι θα μπορούσε να είναι ένας οδηγός για τους νέους Ελληνες σήμερα; «Πιστεύω, ναι. Αν εγώ, ως μαθητής στη Χίο, είχα πει στον εαυτό μου ότι θέλω να γίνω μηχανικός και να διοριστώ, όπως δυστυχώς είναι η φιλοδοξία πολλών νέων σήμερα, αυτό θα σήμαινε ότι θα είχα περιορίσει εγώ ο ίδιος τον εαυτό μου. Και παρ’ ότι προέρχομαι από ένα μικρό νησί του Αιγαίου, δεν θα είχα δώσει στον εαυτό μου τη δυνατότητα, κατά κάποιον τρόπο, να λάβω μέρος στην καταπληκτική, κατ’ εμέ, περιπέτεια του Διαστήματος. Θα είχε νικήσει ο “διάβολος” μέσα μου». Σε ολους τους νεους φίλους του Astrovox θα ηθελα να τονίσω την τελευταια παργραφο της συνεντευξης του Σταματη Κριμιζη και να τους παροτρυνω να μην νικήσει ο διαβολος μεσα τους.

Συγχαρητηρία για την δουλεία σου φίλε scaff. Παραθετω μια διευθυνση με παρόμοιο θέμα: http://www.physics4u.gr/blog/?p=225

Οι 10 κορυφαίες επιστημονικές ειδήσεις του 2010. 1. Συνθετική ζωή Τον Μάιο, o Craig Venter ανακοίνωσε ότι είχε δημιουργήσει συνθετική ζωή. Δούλεψε με ένα μόνο κύτταρο, τον μικρότερο γνωστό απλό οργανισμό στον κόσμο, εισάγοντας μέσα σε αυτόν ένα συνθετικό γονιδίωμα. Το βακτήριο δημιούργησε τις πρωτεΐνες από το προσχέδιο μέσα στο γονιδίωμα, θυμίζοντας την καθημερινή δουλειά που κάνει ένα κανονικό κύτταρο. Αυτό που θέλει να φτιάξει στην ουσία ο Craig Venter είναι να δώσει ζωή σε ένα ολόκληρο φάσμα νέων βιομηχανικών διεργασιών – σύντομα θα υπάρχουν φθηνότεροι, και πιο αποτελεσματικοί τρόποι για την παραγωγή των πάντων, από τα εμβόλια και φαρμακευτικά προϊόντα έως καλύτερα βιοκαύσιμα. Στην πραγματικότητα, σε μια κοινή επιχείρηση με την ExxonMobil, ο Βέντερ άνοιξε μια πειραματική εγκατάσταση τον Ιούλιο του 2010 ώστε να αυξηθούν τα φύκια που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμων. 2. Το σκάφος Hayabusa επιστρέφει πίσω στη Γη σωματίδια από έναν αστεροειδή Με ένα μέγεθος σαν αυτοκίνητο, το ιαπωνικό σκάφος-ρομπότ Hayabusa εκτοξεύθηκε το 2003 προς τον αστεροειδή Itokawa. Ήταν ένα ταξίδι έπος, γιατί δοκίμασε αρκετές αποτυχίες. Σε κάποια φάση το σκάφος έχασε την επαφή του με τη Γη για επτά εβδομάδες, ένα πρόβλημα που πρόσθεσε τρία χρόνια στο ταξίδι του μέσα στο διάστημα. Το σκάφος αφού τελικά προσγειώθηκε το 2005 πάνω στον αστεροειδή, που έχει το σχήμα πατάτας, ένα σύστημα πυροδότησης που είχε σχεδιαστεί ώστε να σηκώσει σκόνη έπαθε βλάβη, αφήνοντας έτσι ασαφές πόσο υλικό ήταν σε θέση να συγκεντρώσει το διαστημόπλοιο. Μετά από μια πραγματική επταετή οδύσσεια του διαστήματος, το κουτί με το πολύτιμο υλικό έφτασε πίσω στη Γη από το Hayabusa τον Ιούνιο. Το Νοέμβριο, οι ιάπωνες ανήγγειλαν ότι είχαν μαζέψει 1.500 σωματίδια, τα περισσότερα εκ των οποίων προέρχονταν από τον αστεροειδή. 3. Οι Νεάντερταλ και οι άνθρωποι είχαν διασταυρωθεί Χρησιμοποιώντας μικρές ποσότητες οστών σε σκόνη από τρία άτομα Νεάντερταλ 40.000 ετών, που βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στην Κροατία, ερευνητές αναδημιούργησαν 40.000 ετών το 60% του γονιδιώματος του Νεάντερταλ, αρκετό έτσι ώστε να ανακοινώσουν τον Μάιο ότι το γονιδίωμα του είναι πλήρης. Το γονιδίωμα έδειξε ότι οι άνθρωποι μετανάστευσαν από την Αφρική 100.000 έως 50.000 χρόνια πριν, ενώ ορισμένα άτομα του είδους μας διασταυρώθηκαν με τους Νεάντερταλ – έναν κοντό, κοντόχοντρο ανθρωποειδές που εξαφανίστηκαν περίπου πριν 30.000 χρόνια. Ως αποτέλεσμα αυτής της διασταύρωσης, μπορούν να βρεθούν σε όλους τους μη-αφρικανικούς ανθρώπους κάποιες γενετικές αλληλουχίες. 4. Η απογραφή που έδειξε τι υπάρχει στους ωκεανούς Σε μια απογραφή που κράτησε 10 χρόνια για το τι οργανισμοί ζουν μέσα στους ωκεανούς, συμμετείχαν περισσότεροι από 2.700 επιστήμονες, 670 φορείς, περισσότερα από 540 αποστολές και περίπου 9.000 ημέρες μέσα στη θάλασσα. Έγιναν δε σχεδόν 30 εκατομμύρια παρατηρήσεις σε 120.000 είδη . Τον Οκτώβριο, οι ερευνητές που συμμετέχουν ανακοίνωσαν όλα τα αποτελέσματά τους, που περιελάμβανε το γεγονός ότι το 90% της θαλάσσιας ζωής είναι μικροβιακής προέλευσης – με το ισοδύναμο 35 ελεφάντων για κάθε οργανισμό που ζει εκεί μέσα – και ότι περίπου το 40% του πλαγκτού, στο κάτω μέρος της διατροφής αλυσίδας των ωκεανών, έχει εξαφανιστεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια 5. Η Σελήνη κυριολεκτικά καλύπτεται από νερό Τον Σεπτέμβριο του 2009, οι επιστήμονες ανέτρεψαν την χρόνια αποδεκτή άποψη ότι το σεληνιακό έδαφος είναι ξηρό. Είχαν βρει έγκλειστες μέσα στα ορυκτά, μεγάλες ποσότητες νερού στην επιφάνεια της Σελήνης. Τον Μάρτιο του 2010, ερευνητές ανακάλυψαν πάγο στον Βόρειο Πόλο της Σελήνης, αν και οι ερευνητές δεν ήταν σίγουροι για το πόσο ήταν. Οι νέες εκτιμήσεις δείχνουν να υπάρχουν – χωρίς σιγουριά πάντως – δισεκατομμύρια τόνοι νερού – σε πάγους και μέσα σε ορυκτά. Για σκεφτείτε λίγο, πριν από ένα χρόνο η Σελήνη ήταν δήθεν στεγνή. Η ανακάλυψη βελτιώνει τις προοπτικές των μελλοντικών εποικισμών στο φεγγάρι. 6. Η NASA βρήκε μια μορφή ζωής που θα μπορούσε να ζήσει κι έξω από τη Γη Σε ένα δελτίο Τύπου στις αρχές του Δεκεμβρίου, η NASA ανακοίνωσε ότι είχε ανακαλύψει κάτι "που θα επηρεάσει την αναζήτηση για την παρουσία εξωγήινης ζωής" … οπότε η μπλογκόσφαιρα βρέθηκε σε έναν παροξυσμό φημών και δοξασιών. Μίλησαν κάποιοι για μικρόβια που βρέθηκαν στον Κόκκινο Πλανήτη, για φωτοσύνθεση στον Τιτάνα, ή ίσως ακόμα και για βακτηρίδια σε έναν αστεροειδή. Φυσικά κανένα δεν ίσχυε από αυτό – όμως η NASA είχε ανακαλύψει ένα βακτηρίδιο που μπορούσε να φάει αρσενικό και ακόμη να φθάσει μέχρι του σημείου να ενσωματώσει ένα μέρος του στο DNA του. 7. Είναι δυνατή η πυρηνική σύντηξη; Μια ελεγχόμενη πυρηνική σύντηξη εδώ και πολύ καιρό φαντάζει ως απεριόριστη πηγή ενέργειας, χωρίς άνθρακα και χωρίς ραδιενεργά απόβλητα, οπότε θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη, περίπου, το 2035, τεράστιων ηλεκτρικών γεννητριών που θα κινούνται με σύντηξη. Χρειάζεται όμως θερμοκρασίες εκατομμυρίων βαθμών και έντονες πιέσεις με ένα ελεγχόμενο, μετρήσιμο τρόπο. Αυτά ήταν δύο από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την αναπαραγωγή της σύντηξης. Τον Ιανουάριο, μια ομάδα στην Καλιφόρνια απέδειξε ότι είναι δυνατό να κατασκευαστεί μια τέτοια διάταξη. 8. Πρωτόνια μικρότερα από όσο νομίζαμε Τον Ιούλιο, επιστήμονες πέταξαν μία βόμβα στον κόσμο των υπο-ατομικών θεωριών αναφέροντας ότι ένα πρωτεύον δομικό στοιχείο του ορατού σύμπαντος, το πρωτόνιο, είναι μικρότερο από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα. Οι αναθεωρημένες μετρήσεις έκοψαν κατά 4% την ακτίνα του σωματιδίου. 9. Το ιατρικό περιοδικό Lancet αναιρεί μια έρευνα για σύνδεση του εμβολίου της δαμαλίιτιδας MMR με τον αυτισμό Τα ποσοστά εμβολιασμού πέφτουν σε όλο τον κόσμο. Είναι μια τρομακτική σκέψη, αλλά αυτό είναι επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι πίστεψαν αυτή την έρευνα. Όμως, έστω και αργά το ιατρικό περιοδικό Lancet αναίρεσε την φήμη αυτή έστω και αργά. 10. Νευρικά κύτταρα δημιουργούνται από κύτταρα του δέρματος Οι επιστήμονες βρήκαν τρόπο να μετατρέψουν κύτταρα δέρματος ενηλίκων με άμεσο τρόπο σε νευρικά κύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι η αναγεννητική ιατρική εξακολουθεί να υπάρχει σαν δυνατότητα, χωρίς την ανάγκη για εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Eικόνα- αποικίες της Synthia, κατά τον Craig Venter, μετατράπηκαν σε μπλε, όταν μέσα τους μπήκε το ξένο DNA.

Ωρίωνας: Στην κορυφή του Ουρανού τα Χριστούγεννα Τις ημέρες των Χριστουγέννων, γύρω στα μεσάνυκτα, μεσουρανεί στον ουρανό, ο ομορφότερος σχηματισμός και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες αστρονομικές περιοχές. Ο αστερισμός του Ωρίωνα. Το κόκκινο φως, μαζί με ένα πιο εξασθενημένο μπλε, προέρχεται από το αέριο υδρογόνο που ακτινοβολείται από τα κοντινά αστέρια. Το πράσινο φως προέρχεται από το οξυγόνο που λάμπει φλεγόμενο, καθώς ένα ισχυρό ρεύμα σωματιδίων μεγάλης ταχύτητας, εκτινάσσεται από ένα ογκώδες αστέρι ακριβώς έξω από την εικόνα. Ο κυνηγός Ωρίωνας, σύμφωνα με τη μυθολογία, που ήταν γιός του Ποσειδώνα, πέθανε από το τσίμπημα ενός σκορπιού. Από τότε, ο Ωρίωνας και ο σκορπιός, έλαβαν αντιδιαμετρικά σημεία στον ουρανό, ώστε όταν ο ένας δύει ο άλλος να ανατέλλει, θυμίζοντας πως βρίσκονται σε ένα αέναο κυνήγι μεταξύ τους. Το χαρακτηριστικό σχήμα του τετραπλεύρου, που θυμίζει ένα κυνηγό, αποτελείται από 77 αστέρες με τους κυριότερους τέσσερις αστέρες, που σχηματίζουν τη ζώνη του Ωρίωνα, να βρίσκονται μεταξύ των αποκλίσεων 10ο Β και -10ο Ν ώστε το σχήμα να είναι ορατό από όλη, σχεδόν, τη Γη. Οι αστέρες αυτοί, είναι ο ερυθρός υπεργίγας Betelgeuse (α-Ori), ο λευκογάλαζος γίγας Bellatrix (ο αστέρας-αμαζόνα γ-Ori), ο γαλάζιος υπεργίγας Rigel (β-Ori) και τέλος ο επίσης γαλάζιος υπεργίγας Saiph (κ-Ori). Μόνο ο Betelgeuse είναι παλαιό άστρο, τα υπόλοιπα είναι νεαρά άστρα και ιδιαίτερα βίαια άστρα του φασματικού τύπου Β και Ο. Ο Betelgeuse, που απέχει μόνο 300 έ.φ., έχει φασματικό τύπο Μ και είναι υποψήφιος να γίνει σουπερνόβα. Ο αστέρας βρίσκεται στο τέλος της ζωής του και πάλλεται ακανόνιστα, μεταβάλλοντας το φαινόμενο μέγεθος του από 0 έως 1,5. Η λαμπρότητά του είναι 14.000 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας και ο όγκος του 160.000.000 φορές μεγαλύτερη του. Η μάζα του προκύπτει ότι είναι 20 ηλιακές μάζες ενώ αν υπολογιστεί η πυκνότητά του βρίσκεται ότι είναι μόνο 10-4 φορές την πυκνότητα του αέρα. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται σαν ένα "κόκκινο θερμό κενό". Όνομα αστέρα Σημείο Μέγεθος Rigel β 0.18 Betelgeuse α 0.45 Bellatrix γ 1.64 Alnilam ε 1.69 Alnitak ζ 1.74 Saiph κ 2.07 Mintaka δ 2.25 Στην περιοχή Ξίφος του Ωρίωνα, βρίσκεται το Μεγάλο Νεφέλωμα του Ωρίωνα, Μ42 ή NGC 1976. Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αστρικά "βρεφοκομεία" του Γαλαξία, που βρίσκεται μόνο σε απόσταση 1.500 έ.φ. από μας. Η αστρογεννητική αυτή περιοχή, παρόλο που δεν είναι η μοναδική του Γαλαξία μας, είναι όμως η πιό κοντινή και από τις πιο σημαντικές για μελέτες. Οι αστρικοί βρεφικοί σταθμοί είναι ειδικές περιοχές όπου γεννιέται η μεγάλη πλειοψηφία των νέων αστεριών στο Γαλαξία μας. Τα διαστρικά νέφη του μοριακού αερίου διαμορφώνουν και παράγουν χιλιάδες νέων αστεριών και έπειτα βαθμιαία διαλύουν. Υδρογόνο, ήλιο, οξυγόνο, άζωτο κ.α. είναι τα βασικά συστατικά του νέφους. Η αστροφεγγιά που παράγουν τα τέσσερα κύρια άστρα, είναι τόσο έντονη, που αυτή ιονίζει τα λεπτά στρώματα του αερίου στην περιοχή, παράγοντας ένα ουράνιο τόξο χρωμάτων. Έτσι δεν είναι εκπληκτικό που οι μελέτες του Ωρίωνος έχουν παράσχει στους αστρονόμους μερικές από τις καλύτερες πληροφορίες για τη διαδικασία του σχηματισμού αστεριών. Στην φωτογραφία σύνθετη εικόνα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Hubble της NASA που φαίνεται περισσότερο σαν μια ελαιογραφία παρά ένα κοσμικό στιγμιότυπο. Το αριστούργημα αυτό παρουσιάζει το νεφέλωμα του Ωρίωνα στις υπέρυθρες, υπεριώδεις και ορατές ακτίνες του φωτός. "Χρωματίζεται" από εκατοντάδες βρέφη άστρα σε έναν καμβά αερίου και σκόνης, με έντονο υπεριώδες φως και ισχυρούς αστρικούς ανέμους σαν ‘πινέλα’ ζωγραφικής βουτηγμένα στα χρώματα

Ωρίωνας. Σύνθετη εικόνα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Hubble της NASA που φαίνεται περισσότερο σαν μια ελαιογραφία παρά ένα κοσμικό στιγμιότυπο. Το αριστούργημα αυτό παρουσιάζει το νεφέλωμα του Ωρίωνα στις υπέρυθρες, υπεριώδεις και ορατές ακτίνες του φωτός. "Χρωματίζεται" από εκατοντάδες βρέφη άστρα σε έναν καμβά αερίου και σκόνης, με έντονο υπεριώδες φως και ισχυρούς αστρικούς ανέμους σαν ‘πινέλα’ ζωγραφικής βουτηγμένα στα χρώματα.

Φίλοι μου,Κοσμοναύτες του Σύμπαντος. Η συζητηση για αλλα συμπαντα συνεχίζεται ακαθεκτη.Για να δουμε. Υπαινιγμοί στον χάρτη της μικροκυματικής ακτινοβολίας για άλλα σύμπαντα. Οι συγκρούσεις μεταξύ του δικού μας Κόσμου και άλλων συμπάντων μπορεί να έχει αφήσει στρογγυλεμένα ‘μπαλώματα’, σε ένα χάρτη της αρχαίας κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου (CMB) Ο Κόσμος μας πιστεύεται ότι έχει επεκταθεί πολύ γρήγορα με μια διαδικασία που λέγεται πληθωρισμός, τις πρώτες πρώτες στιγμές μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Μερικοί φυσικοί υποπτεύονται πως ο πληθωρισμός εξακολουθεί να συμβαίνει, ξεκινώντας σε ορισμένες περιοχές, ενώ ταυτόχρονα διακόπτεται σε άλλες, όπως είναι το μέρος του Κόσμου που ζούμε μέσα. Σε αυτήν την εικόνα του σύμπαντος, που ονομάζεται Αιώνιος Πληθωρισμός, συνεχώς ξεφυτρώνουν νέα σύμπαντα σαν φυσαλίδες σε μια απέραντη διαστολή στη θάλασσα του χωροχρόνου. Πολλά από αυτά τα σύμπαντα θα πρέπει να μεταφέρονται μακριά το ένα από το άλλο μόλις σχηματιστούν. Αλλά σύμπαντα γεννιούνται τόσο κοντά μεταξύ τους που θα μπορούσαν να συγκρουστούν, εφόσον επεκτείνονται ταχύτερα από ότι ο χώρος μεταξύ τους. Αν το δικό μας σύμπαν κτυπήθηκε από ένα άλλο σύμπαν – φυσαλίδα, η σύγκρουση θα απελευθέρωνε κολοσσιαίες εκρήξεις ενέργειας. Εάν αυτό συνέβη πριν κλείσει ο πληθωρισμός στο δικό μας κομμάτι του σύμπαντος, θα μπορούσε να αφήσει ένα αποτύπωμα που ίσως καταφέρουμε να διαπιστώσουμε ακόμη και σήμερα. Τώρα ο Stephen Feeney του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου και οι συνεργάτες του αναφέρουν ότι μπορεί να έχουν εντοπίσει τέτοια αποτυπώματα στο κοσμικό υπόβαθρο μικροκυμάτων (CMB), μια λάμψη από όλο τον ουρανό, που προέρχεται από τα φωτόνια που εκπέμφθηκαν για πρώτη φορά όταν το σύμπαν ήταν μόνο 380.000 ετών. Καυτό και ψυχρό Μια σύγκρουση θα μπορούσε να αλλάξει το πόσο χρονικό διάστημα διήρκεσε ο πληθωρισμός στη ζώνη της σύγκρουσης. Αν η διαστολή συνεχίστηκε για περισσότερο χρόνο από ό,τι θα κρατούσε διαφορετικά, η πυκνότητα της ύλης μέσα στην περιοχή της πρόσκρουσης θα ήταν χαμηλότερη από ό,τι στις γύρω περιοχές. Κι αυτό θα εμφανίζονται ως ένα ψυχρό σημείο στον χάρτη της CMB. Αντίθετα, μια μικρότερη περίοδος του πληθωρισμού θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα θερμό σημείο στην CMB. Η ερευνητική ομάδα υπολόγισε το πιθανό προφίλ της θερμοκρασίας για μια τέτοια πρόσκρουση, και έψαξε μάλιστα για αυτό στα δεδομένα της CMB όπως λήφθηκαν από την αποστολή Wilkinson της NASA. Η αναζήτηση αυτή έδειξε τέσσερα κυκλικά μπαλώματα, που το κάθε ένα εκτείνεται στον ουρανό σε μια έκταση ισοδύναμη με οκτώ τουλάχιστον πλήρη φεγγάρια. Το ένα είναι ένα ψυχρό σημείο που είχε ήδη αναφερθεί ως αποδεικτικό στοιχείο μιας αλληλεπίδρασης ενός άλλου σύμπαντος με το δικό μας. «Δεν υπάρχει καμία προφανής εξήγηση για αυτά τα χαρακτηριστικά", λέει το μέλος της ομάδας Matthew Johnson του Ιδρύματος Perimeter για τη θεωρητική φυσική στο Βατερλώ του Καναδά. Πληροφορίες Αν οι συγκρούσεις με άλλα σύμπαντα δημιούργησαν πράγματι αυτά τα ‘μπαλώματα’, αυτές θα πρέπει να έχουν αφήσει κι άλλες πληροφορίες πάνω στην CMB, όπως για παράδειγμα είναι μια υπογραφή στον προσανατολισμό, ή πόλωση, των φωτονίων της CMB. Ο ευρωπαϊκός δορυφόρος Planck που ξεκίνησε για παρατηρήσεις το 2009, θα πρέπει να είναι σε θέση να ανιχνεύσει αυτά τα σημάδια. Οι πρώτοι πλήρεις χάρτες του ουρανού αναμένεται για το 2012. Ακόμη και αν μόνο ένα από αυτά τα σημεία αποδεικνύεται ότι οφείλεται σε μια σύγκρουση φυσαλίδων, θα ήταν "μια ανακάλυψη πρώτου μεγέθους», λέει ο Thomas Levi του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ. Η διαπίστωση αυτή θα ενισχύσει τις θεωρίες – όπως είναι η θεωρία των χορδών – που απαιτεί ένα μεγάλο αριθμό συμπάντων με διαφορετικές ιδιότητες. «Είναι ενθαρρυντικό που βρήκαν ορισμένα υποψήφια σημάδια», ομολογεί ο Alexander Vilenkin του Πανεπιστημίου Tufts στην Μασαχουσέτη. Όμως, προσθέτει ότι, ακόμη και αν υπάρχουν σύμπαντα φυσαλίδες, αυτά δεν θα μπορούσαν να σχηματιστούν με ένα ρυθμό που θα εγγυάται ότι ένα τέτοιο σύμπαν θα είχε συγκρουστεί με το σύμπαν μας. Στην φωτογραφία τα τέσσερα υποψήφια στρογγυλεμένα σημάδια σαν μπαλώματα βρίσκονται στο κάτω δεξιό άκρο του χάρτη όλου του ουρανού CMB, με πράσινο, ανοικτό μπλε, κόκκινο και πορτοκαλί χρώμα

Ο ΔΔΣ ετοιμάζεται να δεχτεί νέα διαστημόπλοια Προγκρές και Discovery. Το ρωσικό διαστημόπλοιο εφοδιασμού Προγκρες θα αυξήσει το ύψος πτήσης του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Οι κινητήρες του συζευγμένου με το ΔΔΣ Προγκρές, θα λειτουργούν λίγο παραπάνω από 20 λεπτά, προσδίδοντας στο Σταθμό μεγαλύτερη ταχύτητα κατά 2,4 μέτρα το δευτερόλεπτο. Ταυτόχρονα το ύψος της τροχιάς του θα αυξηθεί κατά 4 και πλέον χιλιόμετρα. Όλες αυτές οι ενέργειες θα εξασφαλίσουν τις απαραίτητες συνθήκες για τη σύζευξη του ΔΔΣ με ένα άλλο ρωσικό διαστημόπλοιο εφοδιασμού Προγκρές και το αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο Discovery. Τηλεσκόπια για το κοινό θα βγάλει το Πλανητάριο στην έκλειψη του Ιανουαρίου. Καιρού επιτρέποντος στις 4 Ιανουαρίου 2011, το Ψηφιακό Πλανητάριο Ευγενίδου θα στήσει τηλεσκόπια έξω από το κτίριό του στην λεωφόρο Συγγρού για να δώσει στο κοινό την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη μερική έκλειψη Ηλίου. Σύμφωνα με τον διευθυντή του Πλανηταρίου Διονύση Σιμόπουλο, στην Ελλάδα θα δούμε μόνο τα δύο τρίτα του ηλιακού δίσκου να καλύπτονται από τη Σελήνη -αυτό θα συμβεί στη μέγιστη φάση της έκλειψης στις 10:23 το πρωί. Τα τηλεσκόπια που προσφέρει για την εκδήλωση η Ελληνική Αστρονομική Ένωση θα περιμένουν από τις 9 το πρωί. Σχεδόν 13 ώρες νωρίτερα, η Γη θα βρίσκεται στο περιήλιο, δηλαδή στην ελάχιστη απόστασή της από τον Ήλιο, που είναι 147.105.721 χλμ. Το φαινόμενο θα αρχίσει στις 8:40 πμ (ώρα Ελλάδας) πάνω από τη Βόρεια Αλγερία και θα είναι ορατή από τη Βόρεια Αφρική, το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης και την Κεντρική Ασία. Μετρήθηκε το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα της Γης. Για πρώτη φορά οι επιστήμονες κατάφεραν να μετρήσουν την ισχύ του μαγνητικού πεδίου στο εσωτερικό του πυρήνα του πλανήτη μας, σε βάθος περίπου 3.000 χλμ. στα έγκατα της Γης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα είναι κατά μέσο όρο 25 Γκάους, δηλαδή περίπου 50 φορές πιο ισχυρό από αυτό που υπάρχει στην επιφάνεια της Γης και «αναγκάζει» τις βελόνες των πυξίδων να ευθυγραμμίζονται στον άξονα Βορρά-Νότου. Η ισχύς των 25 Γκάους αυξομειώνεται συνεχώς, καθώς το εσωτερικό μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας δεν παραμένει σταθερό. Η μέτρηση μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να ρίξουν περισσότερο φως στις πηγές θερμότητας που τροφοδοτούν τις μυστηριώδεις διαδικασίες στο εσωτερικό του πλανήτη μας. «Η μέτρηση του μαγνητικού πεδίου μάς λέει ποιες είναι οι ενεργειακές απαιτήσεις και οι πηγές θερμότητας», σύμφωνα με τον Μπρους Μπάφετ, καθηγητή γεωεπιστημών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ, ο οποίος έκανε την μέτρηση και δημοσίευσε τα σχετικά στοιχεία στο περιοδικό «Nature». Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η θερμότητα του εσωτερικού της Γης προέρχεται από τρεις πηγές: -Το κατάλοιπο της θερμότητας που είχε αναπτυχθεί κατά το σχηματισμό του πλανήτη μας πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ακόμα αυτός ήταν καυτός και λιωμένος. - Την απελευθέρωση βαρυτικής ενέργειας, καθώς τα βαριά χημικά στοιχεία βυθίζονται ολοένα προς το κέντρο του λιωμένου πυρήνα. - Τη ραδιενεργή αποσύνθεση μακρόβιων στοιχείων, όπως το κάλιο, το ουράνιο και το θόριο. Καθώς η Γη ψύχθηκε σταδιακά, «συνέλαβε» το αρχικό μαγνητικό πεδίο της από τον πρωτοπλανητικό δίσκο, στον οποίο διαμορφώθηκε το ηλιακό σύστημα. Αυτό το πρωταρχικό μαγνητικό πεδίο θα είχε όμως εξαφανιστεί μέσα σε 10.000 χρόνια το πολύ, αν στο μεταξύ δεν είχε τεθεί σε λειτουργία το «γεω-δυναμό» στο εσωτερικό της Γης, το οποίο συνεχώς «αναγεννά» το μαγνητικό πεδίο χάρη στη θερμότητα που αέναα παράγεται στα έγκατα του πλανήτη. Αυτή η θερμότητα λιώνει τον εξωτερικό πυρήνα (που έχει πάχος περίπου 2.250 χλμ.) και τον κάνει να βράζει. Υπό την επίδραση των παραγομένων ρευμάτων θερμότητας, τα μέταλλα κινούνται και βουλιάζουν, δημιουργώντας ηλεκτρικά ρεύματα που συντηρούν το μαγνητικό πεδίο, το οποίο γίνεται αισθητό, αλλά με χαμηλότερη ισχύ, και στην επιφάνεια του πλανήτη. Ο Μπάφετ έκανε τη μέτρησή του μ’ ένα πρωτότυπο τρόπο, με τη βοήθεια της ακτινοβολίας που φτάνει μέχρι τη Γη από τα μακρινά πολύ φωτεινά κβάζαρ (κέντρα άλλων γαλαξιών). Οι μετρήσεις αυτών των ραδιοκυμάτων από επίγεια και δορυφορικά τηλεσκόπια επέτρεψαν τον εντοπισμό των ανεπαίσθητων μεταβολών στον άξονα περιστροφής της Γης, τις οποίες προκαλεί η παλιρροϊκή έλξη της Σελήνης. Η περιοδική αυτή έλξη, που αυξομειώνεται, επιβραδύνει τον άξονα περιστροφής της Γης προς την αντίθετη κατεύθυνση, κάτι που παράγει μαγνητικές μεταβολές στον εξωτερικό γήινο πυρήνα και επιτρέπει έτσι - με τη βοήθεια των ραδιοκυμάτων από τα κβάζαρ - να μετρηθεί η ισχύς του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη μας. Ο εσωτερικός πυρήνας της Γης, η «καρδιά» του πλανήτη μας, εκτιμάται ότι είναι μια σφαίρα που αποτελείται από στέρεο (παγωμένο) σίδηρο και νικέλιο, με μέγεθος όσο περίπου η Σελήνη. Γύρω από αυτή την «μπάλα», υπάρχει το εξωτερικό υγρό (λιωμένο λόγω θερμότητας) τμήμα του πυρήνα και πιο πάνω το καυτό μάγμα (που μερικές φορές βγαίνει στην επιφάνεια ως λάβα ηφαιστείων) και, τελικά, ο εξωτερικός πετρώδης φλοιός.

IceCube: ολοκληρώθηκε η κατασκευή του μεγαλύτερου παρατηρητηρίου νετρίνων στο Νότιο Πόλο. Αμερικανοί ερευνητές ολοκλήρωσαν επιτέλους την κατασκευή ενός ασυνήθιστου παρατηρητηρίου με συνολικό όγκο ενός κυβικού χιλιομέτρου στο Νότιο Πόλο. Το Icecube, όπως λέγεται, θα αναζητήσει τα φευγαλέα νετρίνα, τα μυστηριώδη σωματίδια που διαπερνούν τη Γη, χωρίς να αλληλεπιδράσουν σχεδόν καθόλου με την ύλη οπότε δεν χάνουν την ταχύτητα τους. Η κατασκευή του τηλεσκόπιου ξεκίνησε το 2004 και ολοκληρώθηκε το Σάββατο 18 Δεκεμβρίου του 2010. Αποτελείται από 86 καλώδια που κατεβαίνουν κατακόρυφα τον πάγο μέχρι το βάθος των 1.450 έως 2.450. Από κάθε καλώδιο κρέμονται 60 φωτο-ανιχνευτές σε μέγεθος μιας μπάλας του μπάσκετ, σχεδιασμένοι να ανιχνεύουν την αμυδρή γαλάζια λάμψη που εκπέμπουν τα νετρίνα όταν αντιδρούν με άτομα οξυγόνου. Τέτοιου είδους λάμψεις είναι εξαιρετικά σπάνιες, αφού τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων νετρίνα μπορεί να περάσουν από τον πάγο χωρίς να αλληλεπιδράσουν με την ύλη. Από αυτά το δε IceCube θα παρατηρήσει μόλις μερικές εκατοντάδες νετρίνα την ημέρα. Γι αυτό και το τηλεσκόπιο πρέπει να είναι πολύ μεγάλο. Μπορούμε να δούμε τα νετρίνα επειδή όταν συγκρούονται με τους πυρήνες των ατόμων οξυγόνου μέσα στον πάγο, θα μετατραπούν στα φορτισμένα σωματίδια που ονομάζονται μιόνια, και τα οποία κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Επειδή αυτά τα μιόνια (αλλά και άλλα συντρίμμια από τη σύγκρουση) κινούνται ταχύτερα από ότι το φως μπορεί να ταξιδέψει μέσα από τους πάγους, ακτινοβολούν ένα κρουστικό κύμα με μπλε ακτινοβολία ή ακτινοβολία Cherenkov όπως λέγεται, ορατή στους φωτοανιχνευτές του IceCube. Τα νετρίνα είναι στοιχειώδη σωματίδια χωρίς φορτίο και με σχεδόν μηδενική μάζα, τα οποία κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και προέρχονται όχι μόνο από τον Ήλιο αλλά και από άλλα άστρα στον ουρανό. Οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην κατασκευή του προέρχονται από περίπου 40 ιδρύματα, που βρίσκονται στις ΗΠΑ, τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Σουηδία, τα νησιά Μπαρμπάντος, τον Καναδά, την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το Παρατηρητήριο νετρίνων IceCube είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε οι 5.160 οπτικοί ανιχνευτές του να βλέπουν μία περιοχή ενός κυβικού χιλιομέτρου στον πάγο του.

Το διαστημόπλοιο «Σογιούζ» πλησιάζει το ΔΔΣ. Το ρωσικό διαστημόπλοιο «Σογιούζ» με διεθνές πλήρωμα πλησιάζει το Διεθνή Διαστημικο Σταθμό (ΔΔΣ). Όπως ανακοίνωσε το Κέντρο Διεύθυνσης Πτήσεων στα περίχωρα της Μόσχας, η σύνδεση του διαστημοπλοίου με το σταθμό σχεδιάζεται για τις 11.12 το βράδυ ώρα Μόσχας. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Κέντρου, τα μέλη του πληρώματος Ρώσος Ντμίτρι Κοντράτιεφ, Ιταλός Πάολο Νέσπολι και Αμερικανίδα Κάθριν Κόλμαν είναι καλά. Οι εργαζόμενοι στο σταθμό Καλέρι, Σκρίποτσκα και Κέλι έχουν ετοιμάσει για τους συνάδελφούς τους τις θέσεις εργασίας και το μενού του κoινού προγεύματος, που θα πάρουν σε τροχιά μετά τις 7 το πρωί. Η Ρωσία θα στείλει στον Ήλιο νέο δορυφόρο. Σε πέντε χρόνια η Ρωσία σκοπεύει να εκτοξεύσει για τον Ήλιο δικό της δορυφόρο, ο οποίος θα διεξάγει έρευνα του Ήλιου όχι από περίγεια τροχιά, αλλά από μικρότερες αποστάσεις – όπως υπολογίζεται από απόσταση ίση με 34-60 διαμέτρους του Ήλιου. Είναι εντελώς δυνατό ότι με τη βοήθεια των δεδομένων που θα ληφθούν στο μέλλον θα μάθουμε να προβλέπουμε τις αλλαγές της ηλιακής δραστηριότητας, γιατί ακριβώς αυτή είναι που ασκεί μεγάλη επίδραση τόσο στη Γη, όσο και στον περίγειο διαστημικό χώρο γενικά. Βιβλίο-Υπατία: ένα λαμπρό πνεύμα που έσβησε άδοξα. Στην Υπατία (370-415 μ.Χ.), τη νεοπλατωνική φιλόσοφο, μαθηματικό και αστρονόμο, είναι αφιερωμένο το τελευταίο βιβλίο της συγγραφέως Αννας Γκέρτσου -Σαρρή η οποία εμπνέεται από ιστορικά θέματα. Περιττό ίσως να πούμε ότι η Υπατία όντως υπήρξε πρόσωπο που μπορούσε να εμπνεύσει τους συγχρόνους της, αλλά από ό,τι φαίνεται όχι μόνο. Η κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα συνέχισε επάξια στα χνάρια του πατέρα της. Αφού περιηγήθηκε στην Αθήνα και στην Ιταλία προκειμένου να μαθητεύσει δίπλα σε γνωστά ονόματα νεοπλατωνιστών της εποχής της επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια όπου και ανέλαβε την εκεί φιλοσοφική σχολή τους. Η φήμη της ξεπέρασε τα όρια της πόλης και η Υπατία έγινε πόλος έλξης διανοουμένων από όλον τον πολιτισμένο κόσμο. Αν και πολυγραφότατη, τα έργα της δεν έχουν διασωθεί (τα γνωρίζουμε από αναφορές σε αυτά). Εμεινε, δε, στην Ιστορία ως ένα ακόμη θύμα της μισαλλοδοξίας καθώς βρήκε τραγικό θάνατο από τον χριστιανικό όχλο που την κατακρεούργησε και έκαψε τα μέλη της. Ο θάνατος της Υπατίας δίνει το έναυσμα για να ξετυλιχθεί το κουβάρι της διήγησης του βιβλίου της κυρίας Γκέρτσου-Σαρρή. Κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου είναι η Ευδοκία, φίλη της Υπατίας, η οποία διευθύνει μεγάλο εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων ενώ και η ίδια είναι αντιγραφέας, χωρίς όμως να το γνωρίζουν οι άλλοι. Η Ευδοκία δέχεται την επίσκεψη του ανακριτή ο οποίος καταφθάνει από τη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη) προκειμένου να διερευνήσει τα του θανάτου της Υπατίας. Οι θύμησες της Ευδοκίας και οι διάλογοί της με τον ανακριτή Μάρκελλο είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο στήνεται μια πραγματική αναπαράσταση του κλίματος της εποχής. Μιας μεταβατικής εποχής η οποία επιφυλάσσει πολλά πλήγματα στην αλεξανδρινή διανόηση και όπου νομοθετείται η λατρεία ενός νέου θεού. Μιας εποχής που σημαδεύεται από τον θάνατο της λαμπρής γυναικείας προσωπικότητας στην οποία είναι αφιερωμένο το βιβλίο. Το πόνημα της κυρίας Γκέρτσου-Σαρρή είναι ιστορικό μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί από όλους, όσοι ενδιαφέρονται για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και όχι μόνο. Τα φιλοσοφικά διλήμματα που αντιμετώπισαν οι ήρωες του βιβλίου είναι πολύ, μα πολύ επίκαιρα. Εκδηλωση-Ο Μίκης στ' αστέρια. Με παραγωγή πλανηταριακής παράστασης, εμπνευσμένης, επενδεδυμένης και ομότιτλης με τη Συμφωνία ΙΙ «Το τραγούδι της Γης» του Μίκη Θεοδωράκη, το Ιδρυμα Ευγενίδου αποδίδει «φόρο τιμής» στον μεγάλο συνθέτη για τα 85 χρόνια του. Από «Το τραγούδι της Γης» - και ποιητική σύνθεση του ίδιου του Μίκη - ο σκηνοθέτης της ταινίας Παναγιώτης Σιμόπουλος επέλεξε ηχοχρώματα, ρυθμούς και στίχους που ήταν δυνατόν να έχουν πλανηταριακή αφήγηση. Συγχρόνως στους χώρους του ιδρύματος φιλοξενείται και η έκθεση «85 χρόνια Μίκης». Η ταινία θα προβάλλεται στο πλανητάριο μόνο αύριο, από τις 5 μ.μ. μέχρι τις 10 μ.μ., με ελεύθερη είσοδο για όσους θέλουν να την παρακολουθήσουν. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

CERN -Καμία ένδειξη για «μίνι» μαύρες τρύπες. Ο ανιχνευτής CMS (Compact Muon Solenoid), ο οποίος διεξάγει ένα από τα τέσσερα μεγάλα πειράματα του υπόγειου επιταχυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN), ολοκλήρωσε την πρώτη φάση των ερευνών του για τον εντοπισμό μικροσκοπικών μαύρων τρυπών, που μπορεί να παραχθούν από τις υψηλής ενέργειας συγκρούσεις πρωτονίων, και το αποτέλεσμα ήταν…μηδέν. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του CERN και στο New Scientist, οι φυσικοί που εργάζονται στο πείραμα CMS, δεν βρήκαν καθόλου στοιχεία για τη δημιουργία μίνι-μαύρων οπών. Η παραγωγή τους πλέον αποκλείστηκε για μάζες μέχρι 3,5 έως 4,5 TeV (δέκα εις τη δωδεκάτη ηλεκτρονιοβόλτ) και αυτός ο αποκλεισμός ισχύει για μια ποικιλία θεωρητικών μοντέλων. Οι μικροσκοπικές μαύρες τρύπες (που μερικοί φοβούνται ότι μπορεί να…καταπιούν τη Γη) προβλέπονται σε ορισμένες θεωρίες φυσικών, που προσπαθούν να ενοποιήσουν τη Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν και την Κβαντομηχανική, προτείνοντας την ύπαρξη «διπλωμένων» πρόσθετων διαστάσεων, πέρα από τις τρεις γνωστές του χώρου και την τέταρτη του χρόνου. Στις υψηλές ενέργειες που λειτουργεί ο επιταχυντής του CERN, αυτά τα θεωρητικά μοντέλα προβλέπουν ότι τα σωματίδια μπορεί να συγκρούονται τόσο «στενά», ώστε να είναι ευαίσθητα σε αυτές τις υποθετικές έξτρα διαστάσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα συγκρουόμενα σωματίδια μπορεί να αλληλεπιδρούν βαρυτικά με ισχύ ανάλογη των άλλων θεμελιωδών δυνάμεων (της ηλεκτρομαγνητικής, της ασθενούς πυρηνικής και της ισχυρής), με συνέπεια να είναι -θεωρητικά- δυνατό τα δύο σωματίδια να δημιουργήσουν μια μικροσκοπική μαύρη τρύπα. Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε (και τα νέα δεδομένα δεν το έχουν αποδείξει, ακόμα τουλάχιστον), τότε μια τέτοια μίνι-μαύρη τρύπα θα εξαφανιζόταν αμέσως, παράγοντας μια διακριτή ροή υποατομικών σωματιδίων κανονικής ύλης. Ο υψηλής ακρίβειας ανιχνευτής CMS ψάχνει ακριβώς για «υπογραφές» τέτοιων σωματιδίων που θα δημιουργούνταν από μια μικροσκοπική μαύρη τρύπα και έχει καταγράψει όλες τις συγκρούσεις πρωτονίων που έγιναν το 2010 με συνολική ισχύ 7 TeV (3,5 TeV για κάθε συγκρουόμενη ακτίνα πρωτονίων). Όμως, σύμφωνα με τη σχετική επιστημονική ανακοίνωση που θα δημοσιευτεί επίσημα στο περιοδικό φυσικής «Physics Letters B», ο CMS δεν έχει βρει κανένα ίχνος μαύρης τρύπας προς το παρόν. Το πείραμα CMS θα συνεχίσει τις έρευνές του από τις αρχές του 2011, όταν ο επιταχυντής του CERN επαναλειτουργήσει μετά από μια σύντομη διακοπή για τεχνικούς λόγους. Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν την πιθανότητα ύπαρξης παραπάνω διαστάσεων, καθώς οι μίνι-μαύρες τρύπες ίσως μπορούν να παραχθούν σε ακόμα υψηλότερες ενέργειες, στις οποίες θα λειτουργήσει ο επιταχυντής του CERN στο μέλλον. Σίγουρα όμως ο εντοπισμός των έξτρα διαστάσεων γίνεται πλέον πιο δύσκολος.

Αν έλειπε απ΄ τον ουρανό μας το φεγγάρι... Με τη βοήθεια του αστροφυσικού Κλ. Τσιγάνη. Η Σελήνη συντροφεύει τη Γη εδώ και 4,5 δισ. χρόνια, από τα πρώτα στάδια της δημιουργίας της. «Πιστεύουμε ότι ο σχηματισμός της έγινε σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια- που είναι “τίποτε” σε αστρονομική κλίμακα- μετά τον σχηματισμό της πρωτο-Γης και του ηλιακού μας συστήματος ως συνόλου» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Κλεομένης Τσιγάνης, λέκτορας στον Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Διάφορες θεωρίες έχουν προταθεί για τη γέννησή της. Μια από αυτές υποστήριζε ότι σχηματίστηκε σε κάποια άλλη περιοχή και περνώντας από τη «γειτονιά» μας συνελήφθη βαρυτικά σε τροχιά γύρω από τη Γη. Αυτό όμως όπως λέει ο αστροφυσικός δεν είναι συμβατό με την παρατηρήσιμη τιμή της στροφορμής του συστήματος. Κάποια άλλη πρότεινε ότι αποκολλήθηκε από τη νεαρή Γη όταν αυτή ήταν ακόμη ρευστή. «Και αυτό όμως είναι μάλλον απίθανο», θεωρεί ο κ. Τσιγάνης. Η «Θεία» της Σελήνης «Η πιθανότερη εκδοχή», εξηγεί, «είναι ότι κάποιος μικρός πλανήτης, λίγο μικρότερος πιθανώς από τον Αρη, ίσος περίπου με το ένα δέκατο της μάζας της Γης,συγκρούστηκε με τη Γη, πράγμα το οποίο εκείνη την περίοδο δεν ήταν κάτι το ασύνηθες» . Κατά τη σύγκρουση αυτή ένα πολύ μεγάλο μέρος της μάζας του «χαμένου» αυτού πλανήτη- ο οποίος έχει ονομαστεί Θεία από τη μητέρα τής Σελήνης στη μυθολογία - και ένα σημαντικό μέρος της μάζας των εξωτερικών στρωμάτων της Γης έλιωσαν και εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα. Καθώς άρχισαν να ψύχονται, τα πιο βαριά κομμάτια μάζας έπεσαν ξανά στη Γη, ενώ τα υπόλοιπα συνέχισαν να περιστρέφονται γύρω της και, αλληλοσυγκρουόμενα, σχημάτισαν τελικά τη Σελήνη. «Αυτό δικαιολογεί το γεγονός ότι η σύσταση της Γης και της Σελήνης μοιάζουν τόσο πολύ» επισημαίνει. «Παρ΄ ότι το μεγαλύτερο μέρος της μάζας της Σελήνης πρέπει να έχει προέλθει από το σώμα-βλήμα, τη Θεία, αυτό θα πρέπει να αναμείχθηκε με κάποιο ποσοστό μάζας που ανήκε αρχικά στη Γη». Χωρίς βουνά και ηφαίστεια Η θεωρία αυτή δικαιολογεί επίσης τη μορφολογία των εξωτερικών στρωμάτων της Γης και το γεγονός ότι διαθέτει ευκίνητες λιθοσφαιρικές πλάκες. Μετά την πρόσκρουση με τη Θεία ο φλοιός της Γης, έχοντας χάσει ένα μεγάλο τμήμα του, ψύχθηκε και σχηματίστηκε ξανά. Ο νέος φλοιός υπολογίζεται ότι ήταν κατά 70% λεπτότερος από τον αρχικό με αποτέλεσμα να σπάει πιο εύκολα. Σύμφωνα με ορισμένους γεωλόγους, αυτή είναι η αιτία σχηματισμού των λιθοσφαιρικών πλακών, που με τις συγκρούσεις τους δημιούργησαν τις ηπείρους και τις μεγάλες οροσειρές της Γης. «Τα Ιμαλάια, για παράδειγμα», λέει ο κ. Τσιγάνης, «ξέρουμε ότι σχηματίστηκαν από τη σύγκρουση της ινδικής πλάκας με την ασιατική.Αν δεν είχε γίνει η σύγκρουση της Γης με τη Θεία και δεν είχε σχηματιστεί η Σελήνη ο φλοιός του πλανήτη μας θα ήταν πάρα πολύ παχύς,δεν θα είχαν δημιουργηθεί ευκίνητες λιθοσφαιρικές πλάκες και δεν θα υπήρχε αυτό το θαυμάσιο τερέν της Γης.Θα ήμαστε ένας πλανήτης ο οποίος θα είχε μια σχεδόν σφαιρική επιφάνεια και θα είχε καλυφθεί από νερό,με μερικές νησίδες μόνο από ΄δώ κι από ΄κεί». Χωρίς ζωή; Οι τεκτονικές πλάκες αποτελούν επιπλέον καθοριστικό παράγοντα για το κλίμα ενός πλανήτη και για την ανάπτυξη της ζωής σε αυτόν. «Οταν οι πλανητολόγοι συζητούν για το κατά πόσον ένας πλανήτης μπορεί να φιλοξενήσει ζωή λαμβάνουν υπόψη τους αν έχει ή όχι τεκτονική δραστηριότητα» , τονίζει ο αστροφυσικός. «Θα μπορούσε κάποιος να πει:“Μα τι τις θέλουμε τις τεκτονικές πλάκες από τη στιγμή που ευθύνονται για σεισμούς και ηφαίστεια;”.Και όμως, αυτά τα φαινόμενα έχουν τη συνεισφορά τους στον κύκλο της ζωής και του κλίματος». Χωρίς παλίρροια Η παλίρροια ανακάτεψε τα νερά της Γης ευνοώντας τη ζωή και βοήθησε την ημέρα μας να μεγαλώσει Από τη στιγμή της δημιουργίας τους η Γη και η Σελήνη αποτελούν ένα ζευγάρι τόσο στενά συνδεδεμένο ώστε ορισμένοι πλανητολόγοι μιλούν για «διπλό πλανήτη». Το κάθε σώμα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, ενώ ταυτόχρονα η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη και η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ηλιο. Αυτός ο μόνιμος «χορός» κυβερνάται από τις βαρυτικές δυνάμεις που διέπουν ολόκληρο το Σύμπαν, με μια σειρά αποτελεσμάτων. Ενα από αυτά είναι οι παλίρροιες, ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται μόνο στο «φούσκωμα» των νερών που βλέπουμε στις θάλασσές μας αλλά έχει πολύ μεγαλύτερες προεκτάσεις. «Τα δύο σώματα περιφέρονται γύρω από το κέντρο μάζας, το φυσικό κέντρο της κίνησης. Αυτό όμως δεν βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Γης,που είναι το κέντρο της βαρυτικής έλξης,αλλά λίγο πιο έξω» εξηγεί ο κ. Τσιγάνης. «Ετσι ενώ όλα τα σημεία της Γης εξαναγκάζονται να περιφέρονται με την ίδια γωνιακή ταχύτητα γύρω από το κέντρο κίνησης, αυτά που βρίσκονται προς τη μεριά της Σελήνης δέχονται ισχυρότερη βαρυτική δύναμη,αφού είναι πιο κοντά στη Σελήνη, ενώ αυτά που βρίσκονται προς την αντίθετη πλευρά δέχονται μεγαλύτερη φυγόκεντρο δύναμη, αφού είναι πιο μακριά από το κέντρο μάζας». Το αποτέλεσμα είναι ότι η Γη παύει να έχει απολύτως σφαιρικό σχήμα, οι ωκεανοί της, αλλά σε ένα βαθμό και η στερεά της επιφάνεια, διογκώνονται τόσο προς τη Σελήνη όσο και προς την αντίθετη πλευρά, δημιουργώντας την παλίρροια. Χωρίς 24ωρο Ο άξονας του σχεδόν ελλειπτικού σχήματος των ωκεανών που δημιουργείται- του λεγόμενου παλιρροϊκού εξογκώματος- δεν συμπίπτει ακριβώς με την ευθεία που ενώνει τα κέντρα της Γης και της Σελήνης. Εξαιτίας της μεγάλης διαφοράς ανάμεσα στην περίοδο περιστροφής της Γης (24 ώρες) και την περίοδο περιφοράς της Σελήνης (περίπου 28 ημέρες) και λόγω της τριβής μεταξύ του νερού και του στερεού πυθμένα των ωκεανών, ο άξονας του εξογκώματος μετατοπίζεται και δεν «κοιτάζει» τη Σελήνη ακριβώς σε ευθεία αλλά με απόκλιση περίπου 10 μοιρών. Λόγω αυτής της απόκλισης, το παλιρροϊκό εξόγκωμα ασκεί ροπή τόσο στη Γη όσο και στη Σελήνη, προσπαθώντας έτσι να αλλάξει τον ρυθμό περιστροφής και περιφοράς των δύο σωμάτων. «Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ότι,επειδή η συνολική στροφορμή διατηρείται σταθερή καθώς η συνολική ενέργεια του συστήματος μειώνεται,η Σελήνη απομακρύνεται σιγά-σιγά από τη Γη δηλαδή η ακτίνα της τροχιάς της μεγαλώνει- και η συχνότητα περιστροφής της Γης μειώνεται» καταλήγει. «Αν θέλετε,η παλίρροια φρενάρει τον πλανήτη μας». Το φρενάρισμα που επιφέρει η Σελήνη του πλανήτη έχει οδηγήσει στην ημέρα των 24 ωρών που γνωρίζει η ζωή στη Γη. «Υπολογίζεται ότι η διάρκεια της περιστροφής της Γης όταν πρωτοσχηματίστηκε ήταν γύρω στις εννέα ώρες» εξηγεί ο αστροφυσικός. «Αν δεν υπήρχε η Σελήνη και αν δεν υπήρχαν οι παλίρροιες η διάρκεια της ημέρας σε απόλυτο χρόνο θα ήταν λιγότερο από το μισό απ΄ ό,τι σήμερα. Θα μεγάλωνε διαρκώς και πάλι, λόγω των παλιρροιών που ασκεί ο Ηλιος, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Η ημέρα θα διαρκούσε περίπου 11 με 12 ώρες στην εποχή μας». Χωρίς δέντρα Μια τόσο γρήγορη περιστροφή του πλανήτη σημαίνει ότι η ατμόσφαιρά του θα περιστρεφόταν και αυτή με ιλιγγιώδη ταχύτητα γύρω από την επιφάνειά του δημιουργώντας μόνιμες θύελλες με ανέμους που κινούνται με ταχύτητες 200 χιλιομέτρων την ώρα. «Σε τέτοιες συνθήκες μάλλον δεν μπορεί να φυτρώσει ούτε χορτάρι,πόσω μάλλον τα δέντρα» επισημαίνει ο κ. Τσιγάνης. Θάλασσες χωρίς αλάτι Το σεληνόφως βοήθησε τους προγόνους των σημερινών θηλαστικών να επιβιώσουν στην εποχή των δεινοσαύρων Πριν από 4,5 δισ. χρόνια, όταν όλα στο ηλιακό μας σύστημα βρίσκονταν στα πρώτα στάδια του σχηματισμού τους, η Γη περιστρεφόταν πολύ πιο γρήγορα, ενώ η Σελήνη βρισκόταν πολύ πιο κοντά της με αποτέλεσμα οι παλίρροιες να είναι περισσότερο συχνές και πολύ πιο έντονες- δέκα φορές μεγαλύτερες απ΄ ό,τι σήμερα. «Την περίοδο εκείνη έχουμε τεράστια τσουνάμι τα οποία χτυπάνε τις ηπείρους και διαβρώνουν το έδαφος με αποτέλεσμα να μεταφέρουν μέσα στο θαλασσινό νερό άλατα και οργανική ύλη» εξηγεί ο κ. Τσιγάνης. Αυτά τα υλικά, που έπεφταν στο νερό και ανακατεύονταν διαρκώς, κατέληξαν τελικά να δημιουργήσουν ένα μείγμα με τις κατάλληλες χημικές ενώσεις για να αναπτυχθεί η ζωή. «Προφανώς θα πρέπει να πέρασαν αρκετά εκατομμύρια χρόνια για να μεταφερθούν ικανές ποσότητες υλικών και να σχηματιστούν οι σύνθετες χημικές ενώσεις,οι οποίες πιθανώς δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε ήρεμη κατάσταση» υπογραμμίζει. «Μάλιστα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ενέργεια των ισχυρών παλιρροιών αποτέλεσε βασικό στοιχείο για τη δημιουργία μακρομορίων από τα οποία προέκυψαν τα βασικά συστατικά της ζωής». Χωρίς εποχές και σταθερό κλίμα Φανταστείτε τη Γη σαν μια σβούρα. Με βάση τη γήινη εμπειρία μας, μας φαίνεται πολύ φυσικό ότι αυτή η σβούρα θα πρέπει να περιστρέφεται γύρω από έναν ελαφρώς κεκλιμένο ίσως αλλά σχεδόν κατακόρυφο άξονα. Στο Διάστημα όμως τα πράγματα δεν λειτουργούν ακριβώς έτσι. Εξαιτίας της βαρυτικής δύναμης που οι πλανήτες ασκούν ο ένας στον άλλο, οι άξονες περιστροφής τους δεν είναι πάντοτε κάθετοι στο επίπεδο της τροχιάς τους και κυρίως δεν είναι πάντοτε σταθεροί. Ο άξονας του Αρη π.χ. μπορεί για ένα χρονικό διάστημα να έχει κλίση 24 μοιρών, περίπου όσο αυτός της Γης, αλλά ύστερα από μερικές χιλιάδες χρόνια να γυρίσει στις 60 μοίρες, αλλάζοντας εντελώς την οπτική γωνία του πλανήτη σε σχέση με τον Ηλιο. Η Γη έχει τη σπάνια τύχη να έχει έναν άξονα περιστροφής ο οποίος παραμένει σχεδόν σταθερός σε κλίση περίπου 23 μοιρών και αυτό το οφείλει αποκλειστικά και μόνο στην παρουσία της Σελήνης. Γιατί αυτό είναι τύχη; Για δύο λόγους: «Αν δεν υπήρχε αυτή η γωνία των περίπου 23 μοιρών, αν ο άξονας περιστροφής μας ήταν κατακόρυφος,δεν θα υπήρχε αυτό που ξέρουμε σαν φαινόμενο των εποχών - τουλάχιστον όχι με τη μορφή που το ξέρουμε» απαντά ο κ. Τσιγάνης. «Το ότι η λόξωση του άξονα παραμένει σταθερή συνεπάγεται ότι η ηλιακή ενέργεια που “μαζεύει” κάθε ζώνη του βόρειου ή του νότιου ημισφαιρίου της Γης κατά τη διάρκεια ενός έτους δεν αλλάζει πολύ από χρονιά σε χρονιά. Η ακριβής τιμή της λόξωσης του άξονα περιστροφής δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία,από τη στιγμή που “δείχνει” κοντά στην κατακόρυφο και όχι στις 90 μοίρες, όπως του πλανήτη Ουρανού» επισημαίνει ο αστροφυσικός. «Αξία έχει η σταθερότητα.Γιατί αυτή επιτρέπει στον πλανήτη να αναπτύξει σταθερό κλίμα,μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί η ζωή. Αυτό δεν θα συνέβαινε στη Γη αν δεν υπήρχε η Σελήνη,ή αν είχε πολύ διαφορετική μάζα, ή αν βρισκόταν σε αρκετή απόσταση». Χωρίς τη βαρυτική επιρροή του δορυφόρου μας, όπως διευκρινίζει, οι παρέλξεις που ασκούν ο Ηλιος και οι άλλοι πλανήτες θα μπορούσαν να «περιστρέφουν» τον άξονά μας με ακανόνιστο τρόπο, με τη λόξωση να παίρνει όλες τις δυνατές τιμές από 0 ως 90 μοίρες. Αυτό σημαίνει ότι θα είχαμε ανά περιόδους δραματικές κλιματικές μεταβολές. «Σε κάποια περίοδο», εξηγεί, «θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας σχετικά σταθερός κλιματικός κύκλος, να αναπτυχθεί κάτι που να μοιάζει με πρώτα στάδια ζωής και μετά ξαφνικά να αλλάξει εντελώς η τιμή του άξονα περιστροφής και να διαλυθούν τα πάντα». Χωρίς φως τη νύχτα, χωρίς θηλαστικά Ο δορυφόρος μας έχει χαρακτηριστικά μοναδικά στο πλανητικό μας σύστημα. Η παρουσία του διατηρεί τον άξονα περιστροφής της Γης σε σχεδόν σταθερή κλίση, προσφέροντας ισορροπία στο κλίμα της Αν δεν υπήρχε η Σελήνη οι νύχτες μας θα ήταν πολύ πιο σκοτεινές. Αυτό- θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος- είναι μεν δυσάρεστο αλλά σίγουρα δεν αποτελεί και τη συντέλεια του κόσμου, θα είχαμε βρει κάποιον τρόπο για να προσαρμοστούμε σε αυτή την πραγματικότητα. Ναι σίγουρα, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα υπήρχαμε, κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ίσχυε χωρίς το φως του φεγγαριού. Οταν οι δεινόσαυροι επικράτησαν στη Γη πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια οι μακρινοί θερμόαιμοι πρόγονοι των σημερινών θηλαστικών έτρεξαν να κρυφτούν. Εξαναγκάστηκαν να βγαίνουν προς αναζήτηση της τροφής τους τη νύχτα. Αν και δεν ήταν νυκτόβια όντα, το ημίφως που η Σελήνη προσφέρει στον πλανήτη μας τις περισσότερες νύχτες του έτους βοήθησε οπωσδήποτε πολύ στην επιβίωσή τους. Σιγά-σιγά, με το πέρασμα των χρόνων, τα μάτια τους προσαρμόστηκαν στη «νυχτερινή όραση»: η ίρις απέκτησε την ικανότητα να διαστέλλεται περισσότερο για να αφήνει να περάσει μεγαλύτερη ποσότητα φωτός, ενώ ο αμφιβληστροειδής ενισχύθηκε με την παραγωγή της ροδοψίνης, μιας πρωτεΐνης που εμπλέκεται στην παραγωγή των φωτοευαίσθητων κυττάρων που «βλέπουν» στο αμυδρό φως. Χωρίς το σεληνόφως κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν θα υπήρχαμε σήμερα. Και οπωσδήποτε θα είχαμε χειρότερη όραση. Ο ΟΨΙΜΟΣ ΣΦΟΔΡΟΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ Ενας σφοδρός βομβαρδισμός από αστεροειδείς και κομήτες έπληξε τη Σελήνη πριν από 3,9 δισεκατομμύρια χρόνια, αλλάζοντας τη μορφολογία της επιφάνειάς της Εκτός από τις επιστημονικές παρατηρήσεις που μας έχει επιτρέψει να κάνουμε, η Σελήνη μας έχει επίσης αποκαλύψει μυστικά του ηλιακού μας συστήματος που χωρίς την παρουσία της θα εξακολουθούσαν να παραμένουν κρυφά.«Από τις αναλύσεις των δειγμάτων σεληνιακών πετρωμάτων που έφεραν οι διαστημικές αποστολές “Απόλλων” καταλάβαμε ότι στη Σελήνη υπάρχουν περιοχές που η ηλικία τους είναι κατά πολύ νεότερη από την εποχή του σχηματισμού της»λέει ο κ. Τσιγάνης.«Ενώ δηλαδή η Σελήνη σχηματίστηκε σχεδόν μαζί με τη Γη πριν από περίπου 4,5 δισ. χρόνια, μεγάλο μέρος της επιφάνειάς της έχει ηλικία 3,9 δισ. ετών». Αυτό, εξηγεί, σημαίνει ότι η Σελήνη θα πρέπει να βομβαρδίστηκε μαζικά από αστεροειδείς και κομήτες με αποτέλεσμα σημαντικό μέρος της επιφάνειάς της να διαλυθεί και να σχηματιστεί ξανά από την αρχή. Και δεν ήταν η μόνη στην οποία συνέβη κάτι τέτοιο: η Γη και οι γειτονικοί πλανήτες της βομβαρδίστηκαν κατά τον ίδιο τρόπο. Το επεισόδιο αυτό, το οποίο έχει ονομαστεί Οψιμος Σφοδρός Βομβαρδισμός (Late Ηeavy Βombardment, LΗΒ) και θεωρείται σήμερα κεφαλαιώδους σημασίας για την εξέλιξη των εσωτερικών πλανητών και της βιόσφαιρας της Γης, δεν θα μας ήταν γνωστό αν δεν υπήρχε η Σελήνη.«Τα σημάδια αυτού του βομβαρδισμού στη Γη έχουν σβηστεί»υπογραμμίζει ο αστροφυσικός. «Εχουν σβηστεί λόγω της γεωλογικής και της ατμοσφαιρικής δραστηριότητας στη Γη, που διάβρωσαν τους κρατήρες πρόσκρουσης, εξομαλύνοντας τις διαφορές με τις γύρω περιοχές. Σήμερα, ίχνη του LΗΒ διακρίνονται μόνο στα αρχαιότερα γήινα πετρώματα, όπως π.χ. στα ονομαζόμενα “ζιρκόνια του Αδη” που έχουν ηλικία 4,2- 4,3 δισ. ετών, καθώς η εργαστηριακή ανάλυσή τους αποκαλύπτει ότι υπέστησαν έντονο “σοκ” κατά την εποχή του LΗΒ. Η επιφάνεια της Σελήνης όμως είναι αυτή που μας αποκάλυψε τον βομβαρδισμό και μας έδωσε την ευκαιρία να προσδιορίσουμε πότε έγινε, πόση ένταση και πόση διάρκεια είχε». Ο κ. Τσιγάνης έχει μελετήσει μαζί με τους συνεργάτες του ιδιαίτερα αυτό το περιστατικό της ιστορίας του πλανητικού μας συστήματος, καταλήγοντας σε πολύ σημαντικά συμπεράσματα ως προς την αιτία που πιθανώς το προκάλεσε. Αυτή η δουλειά μάλιστα, σε συνδυασμό με το υπόλοιπο ερευνητικό του έργο, του χάρισε, πριν από δύο χρόνια, μια σπάνια τιμητική διάκριση: η Διεθνής Αστρονομική Ενωση έδωσε το όνομά του σε έναν αστεροειδή.«Εμείς μπορέσαμε να συνδέσουμε την εποχή του σφοδρού βομβαρδισμού με ένα συγκεκριμένο φαινόμενο»διευκρινίζει. «Με τα πειράματά μας στον υπολογιστή δείξαμε ότι για να συμβεί ο σφοδρός βομβαρδισμός, με τα χαρακτηριστικά τα οποία γνωρίζουμε, θα πρέπει οι τροχιές των μεγάλων πλανητών, του Δία, του Κρόνου και των άλλων που βρίσκονται μακρύτερα από εμάς, να άλλαξαν με βίαιο τρόπο». Οπως λέει ο ερευνητής η «υποψία» αυτή δεν γεννήθηκε τυχαία.«Πιστεύαμε εδώ και χρόνια», τονίζει,«ότι οι μεγάλοι πλανήτες δεν δημιουργήθηκαν εκεί που τους παρατηρούμε σήμερα αλλά πιο κοντά στον Ηλιο. Αυτό που δεν ξέραμε ήταν ο τρόπος με τον οποίο μετακινήθηκαν προς τα έξω. Εμείς λοιπόν βρήκαμε αυτόν τον τρόπο και δείξαμε ότι πιθανότατα δεν ήταν και τόσο ομαλός, αλλά συνοδεύτηκε από “χαοτική”, βίαιη ανακατάταξη των πλανητικών τροχιών. Αυτό ακριβώς προκάλεσε την αποσταθεροποίηση μεγάλου μέρους των αστεροειδών και των κομητών και τον σφοδρό βομβαρδισμό της Σελήνης και του εσωτερικού ηλιακού συστήματος» . Για να κατανοήσει κάποιος περίπου πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα θα πρέπει να φανταστεί ένα ηλιακό σύστημα όχι ήρεμο και τακτοποιημένο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, αλλά σε μια κατάσταση πυρετώδους δραστηριότητας και έντονου συνωστισμού. Εξω από τις τροχιές των μεγάλων πλανητών υπήρχε ένας τεράστιος αριθμός πολύ μικρών σωμάτων, σαν τους σημερινούς κομήτες. Καθώς αυτοί οι κομήτες περνούσαν κοντά από τους πλανήτες, δέχονταν από αυτούς μια βαρυτική «κλωτσιά» ικανή να τους εκτοξεύσει εκτός ηλιακού συστήματος ενώ οι πλανήτες, αντιδρώντας, μετακινούνταν λίγο προς τα έξω. Η διαδικασία αυτή, όπως επισημαίνει ο κ. Τσιγάνης, θα μπορούσε να είναι απολύτως ομαλή για τους πλανήτες, αλλά δεν συνέβη έτσι:«Εμείς δείξαμε ότι το πιθανότερο σενάριο για το ηλιακό μας σύστημα είναι ότι, καθώς οι πλανήτες μετανάστευαν, σε μια χρονική στιγμή που αντιστοιχεί στην έναρξη του όψιμου σφοδρού βομβαρδισμού, οι τροχιές τους άρχισαν ξαφνικά να τέμνονται μεταξύ τους, εξαιτίας ενός “βαρυτικού συντονισμού” ανάμεσα στον Δία και στον Κρόνο. Τελικά, οι πλανήτες “ηρέμησαν”- έπειτα από μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια- φθάνοντας στις σημερινές τους τροχιές. Στο μεσοδιάστημα όμως υπήρξε μια τεράστια ροή κομητών και αστεροειδών από τα εξωτερικά μέρη του ηλιακού συστήματος προς την περιοχή της Γης, η οποία συντέλεσε τον σφοδρό βομβαρδισμό».

Ο Τιτάνας θεωρείται σαν ένα γιγάντιο εργοστάσιο οργανικών χημικών ουσιών. Το πορτοκαλί φεγγάρι του Κρόνου, ο Τιτάνας, διαθέτει εκατοντάδες φορές περισσότερους υγρούς υδρογονάνθρακες από όλα τα γνωστά αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου πάνω στη Γη, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα από το διαστημικό σκάφος Κασσίνι της NASA. Η βροχή των υδρογονανθράκων από τον ουρανό, συγκεντρώνεται σε τεράστια κοιτάσματα που σχηματίζουν λίμνες και αμμόλοφους. "Είμαστε φτιαγμένοι με βάση τον άνθρακα και γι αυτό κατανοούμε ελάχιστα τι συμβαίνει σε περιβάλλοντα με άλλη χημεία. Έτσι, ο Τιτάνας είναι ένα σπουδαίο ζωντανό εργαστήριο για να μάθουμε περιβάλλοντα ζωής με μια άλλη χημεία, ξένη προς την δική μας. Ralph Lorenz, Πανεπιστήμιο Johns Hopkins Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής Με μείον 179 βαθμούς Κελσίου ο Τιτάνας έχει μια επιφάνεια υγρών υδρογονανθράκων στην μορφή του μεθανίου και αιθανίου με γύρω-γύρω αμμόλοφους από Tholin.Ο όρος “Tholin” επινοήθηκε από τον Καρλ Σαγκάν το 1979, και περιγράφει τα σύνθετα οργανικά μόρια στην καρδιά της προβιοτικής χημείας. Το διαστημικό σκάφος Cassini έχει χαρτογραφήσει, περίπου, το 20 τοις εκατό της επιφάνειας του Τιτάνα με το ραντάρ του. Έχουν παρατηρηθεί πολλές εκατοντάδες λίμνες και θάλασσες, ενώ πολλές από αυτές εκτιμάται ότι περιέχουν περισσότερους υγρούς υδρογονάνθρακες από όλο το πετρέλαιο και αέριο της Γης. Σκοτεινές αμμοθίνες, που κινούνται κατά μήκος του ισημερινού του Τιτάνα περιέχουν έναν όγκο από οργανικές ενώσεις αρκετές εκατοντάδες φορές μεγαλύτερο από ό, τι τα αποθέματα του άνθρακα επί της Γης. Τα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου στον πλανήτη μας είναι συνολικά 130 δισεκατομμύρια τόνους, ικανά για να μας δώσουν 300 φορές την ποσότητα ολόκληρης της ενέργειας, που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ ετησίως για οικιακή θέρμανση, ψύξη και φωτισμό. Δεκάδες λίμνες του Τιτάνα έχουν από μόνες τους τουλάχιστον το ισοδύναμο αυτής της ενέργειας με τη μορφή μεθανίου και αιθανίου. "Αυτή η εκτίμηση βασίζεται κυρίως στις εικόνες των λιμνών στις βόρειες πολικές περιοχές. Νομίζουμε πως και οι νότιες περιοχές μπορεί να είναι παρόμοιες, αλλά πραγματικά δεν ξέρουμε ακόμα πόσο υγρό υπάρχει εκεί", δήλωσε ο Lorenz. Το ραντάρ του Cassini έχει παρατηρήσει τη νότια πολική περιοχή μόνο μία φορά, και ήταν ορατές μόνο δύο μικρές λίμνες. Οι μελλοντικές παρατηρήσεις της εν λόγω περιοχής έχει προγραμματιστεί να γίνει κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης αποστολής του Cassini. «Γνωρίζουμε επίσης ότι ορισμένες λίμνες έχουν πάνω από 10 μέτρα βάθος, επειδή εμφανίζονται κυριολεκτικά κατάμαυρες με το ραντάρ. Αν ήταν ρηχές θα βλέπαμε τον πυθμένα, αλλά εμείς δεν το βλέπουμε", δήλωσε ο Lorenz. Το ερώτημα του πόσο υγρού υπάρχει στην επιφάνεια είναι σημαντική, επειδή το μεθάνιο είναι ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου για τον Τιτάνα, όπως επίσης και στην Γη, όμως υπάρχει πολύ περισσότερο στον Τιτάνα. Εάν όλο το παρατηρούμενο υγρό στον Τιτάνα είναι μεθάνιο, θα διαρκέσει λίγα μόνο εκατομμύρια χρόνια πάνω εκεί, γιατί καθώς το μεθάνιο διαφεύγει στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα, διασπάτε και δραπετεύει στο διάστημα. Αν το μεθάνιο φύγει προς τα έξω, ο Τιτάνας θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο ψυχρός. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το μεθάνιο μπορεί να γεμίσει την ατμόσφαιρα, με εξαερισμό από το εσωτερικό του Τιτάνα, με ψυχρές ηφαιστειακές εκρήξεις. Αν όντως αυτό συμβαίνει, η ποσότητα του μεθανίου, αλλά και η θερμοκρασία στον Τιτάνα, μπορεί να είχαν δραματικές διακυμάνσεις κατά τον παρελθόν στον Τιτάνα. Ψυχρό ηφαίστειο στον Τιτάνα. Μια ακόμα ανακάλυψη στα δεδομένα του Cassini έκαναν ερευνητές της αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας (USGS), οι οποίοι εντόπισαν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός ηφαιστείου πάγου στον Τιτάνα, τον μόνο γνωστό δορυφόρο που διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα. «Έχουμε επιτέλους κάποιες αποδείξεις ότι ο Τιτάνας είναι ένας ενεργός κόσμος» δήλωσε ο γεωφυσικός Randy Kirk, ο οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα της μελέτης του στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Εταιρείας. Το πιθανό ηφαίστειο, με την ονομασία Sotra Facula, μοιάζει στις εικόνες του ραντάρ με τα ηφαίστεια της Γης, αντί για λάβα όμως αναβλύζει υγροποιημένο μεθάνιο, το οποίο είναι γνωστό ότι σχηματίζει μεγάλες λίμνες στην επιφάνεια του δορυφόρου. «Οταν κοιτάξαμε τον νέο, τρισδιάστατο χάρτη του Sotra Facula, μείναμε έκπληκτοι από την ομοιότητά του με ηφαίστεια όπως η Αίτνα στην Ιταλία» σχολίασε ο Randy Kirk. Παραμένει άγνωστο ποια είναι η πηγή θερμότητας που λιώνει τους πάγους μεθανίου στο υπέδαφος και τους οδηγεί στην επιφάνεια. «Τα ψυχρά ηφαίστεια (κρυοηφαίστεια) βοηθούν στην εξήγηση των δυνάμεων που διαμορφώνουν ορισμένα από τα πιο εξωτικά μέρη του Ηλιακού Συστήματος» σχολίασε η Linda Spilker, ερευνήτρια της αποστολής Cassini στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Το φασματόμετρο του Cassini έδειξε ότι το υλικό που ρέει από το ηφαίστειο έχει διαφορετική σύσταση από το γύρω τοπίο, παραμένει όμως άγνωστο αν η ροή συνεχίζεται ή έχει σταματήσει. Ένα άλλο κρυοηφαίστειο, εντελώς διαφορετικής δομής, ανακαλύφθηκε προ ετών στον Εγκέλαδο, έναν δορυφόρο του Κρόνου που πιστεύεται ότι κρύβει κάτω από την επιφάνειά του έναν ολόκληρο ωκεανό. Στην περίπτωση του Εγκέλαδου, ατμός και πάγος εκτινάσσονται στο Διάστημα από ρωγμές μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων που διατρέχουν το νότιο πόλο του φεγγαριού. Ο ωκεανός που πιθανώς κρύβεται κάτω από το ηφαίστειο θεωρείται μάλιστα ένα από τα υποψήφια μέρη για την αναζήτηση εξωγήινης μικροβιακής ζωής. Γιγάντιος κυκλώνας στον Κρόνο. Ένας κυκλώνας στο μέγεθος της Ευρώπης μαίνεται στον Κρόνο εδώ και μια πενταετία. Την εντυπωσιακή αυτή ανακάλυψη έκανε η αποστολή Cassini της NASA, που μελετά το σύστημα του Κρόνου από το 2004. Ισπανοί ερευνητές που εξετάζουν τα δεδομένα από το σκάφος ανακοίνωσαν ότι παρακολουθούν έναν κυκλώνα διαμέτρου 4.000 χιλιομέτρων, ο οποίος συνέχιζε να μαστίζει τον Κρόνο από το 2004 έως τουλάχιστον το 2009 – τα δεδομένα για το 2010 δεν έχουν ακόμα αναλυθεί. «Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μας ο κυκλώνας αυτός είναι ο μακροβιότερος που έχει βρεθεί ποτέ στους γιγάντιους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, τον Δία και τον Κρόνο» δήλωσε η Τερέσα ντελ Ρίο-Γκαζτελουρούτρια, επικεφαλής των ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων. Η γιγάντια δίνη κινείται με ταχύτητα 245 χιλιομέτρων ανά ώρα, ωστόσο η μέγιστη ταχύτητα ανέμου είναι μάλλον μικρή στα 72 χλμ/ώρα. Οι κυκλώνες – των οποίων οι δίνες περιστρέφονται στην ίδια κατεύθυνση με τον πλανήτη, συνήθως είναι ασταθείς και δεν διαρκούν τόσο πολύ, επισήμαναν οι ερευνητές. Μεγαλύτερη διάρκεια έχουν συνήθως οι αντικυκλώνες, οι οποίοι ακολουθούν αντίθετη φορά περιστροφής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Μεγάλη Ερυθρή Κηλίδα, μια γιγάντια καταιγίδα που μαίνεται στον Δία εδώ και αιώνες, καθώς και η Μεγάλη Σκοτεινή Κηλίδα του Ποσειδώνα.

Εκτοξευτηκε απο το κοσμοδρομιο του Μπαικανουρ στις 22:09:25 ωρα Μοσχας το Soyuz ТМА-20 με πληρωμα την Αμερικανίδα Κάθριν Κόλμαν, τον Ιταλό Πάολο Νέσπολι και τον Ρώσο Ντμίτρι Κοντράτιεφ. Για την Κόλμαν αυτή είναι η τρίτη πτήση, για το Νέσπολι – η δεύτερη. Ο Ντμίτρι Κοντράτιεφ κάνει το ντεμπούτο του, μάλιστα για πρώτη φορά στο ρόλο του διοικητή αποστολής. Περισσοτερα στην δημοσιευση στις 15/12/2010.

Ως την εκτόξευση των «Βαράγγων» έμειναν μερικές ώρες. Ως την εκτόξευση της νέας, 27ης αποστολής στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό έμειναν μερικές ώρες. Στην πλατφόρμα εκτόξευσης του κοσμοδρομίου Μπαϊκονούρ ήδη έχει τοποθετηθεί ο πύραυλος-φορέας. Οι ειδικοί κάνουν τους τελευταίους ελέγχους. Μέλη του πληρώματος είναι και εκπρόσωποι της Γηραιάς ηπείρου και της Αμερικής. Αυτοί είναι η Αμερικανίδα Κάθριν Κόλμαν, ο Ιταλός Πάολο Νέσπολι και ο Ρώσος Ντμίτρι Κοντράτιεφ. Για την Κόλμαν αυτή είναι η τρίτη πτήση, για το Νέσπολι – η δεύτερη. Ο Ντμίτρι Κοντράτιεφ κάνει το ντεμπούτο του, μάλιστα από πρώτη φορά στο ρόλο του διοικητή αποστολής. Όμως γι΄αυτό τον υπεύθυνο ρόλο είναι απόλυτα αντάξιος, είπε στη " Φωνή της Ρωσίας" ο Γραμματέας Τύπου της Ρωσκόσμος Αλεξάντρ Βορομπιόφ: «Είναι έξυπνος άνθρωπος – καί μορφωμένος, καί ετοιμαζόταν 12 χρόνια για τη πτήση, πράγμα χαρακτηριστικό για τους κοσμοναύτες μας. Στη διάρκεια της μακράς εκπαίδευσής του ήταν επανειλημμένα αναπληρωτής διαφόρων πληρωμάτων. Και είναι εξαιρετικά σοβαρός κοσμοναύτης-δοκιμαστής». Εκτός αυτού, ο Κοντράτιεφ είναι ο πρώτος κοσμοναύτης, που έχει καφέ ζώνη καράτε. Ο διοικητής του πληρώματος θεωρεί ότι ο αθλητισμός βοηθεί στο διάστημα, γιατί χωρίς φυσική αγωγή είναι δύσκολο να αντέξει ο άνθρωπος τη πτήση. Ευρισκόμενος σε τροχιά ο Κοντράτιεφ σκοπεύει να προπονείται, ώστε, όταν επιστρέψει στη Γη, να πάρει τη μαύρη ζώνη. Η αστροναύτης της ΝΑΣΑ Κάθριν Κόλμαν είναι η καλύτερη ειδικός στη διαστημική χημεία και τη σύνδεση των διαστημικών συσκευών, ενώ ο Ιταλός αστροναύτης Πάολο Νέσπολι είναι ο υψηλότερος κατακτητής του διαστήματος – έχει ύψος 1 μέτρο και 88 εκατοστά. Και το βάρος του είναι 90 κιλά. Τα ενδύματα, τα υποδήματα κλπ. για τον θεριακλή αστροναύτη φτιάχτηκαν όχι και χωρίς προβλήματα. Χρειάστηκαν άνευ προηγουμένου πολλές πρόβες. Εφόσον το σκάφανδρο για τον κατακτητή του διαστήματος είναι το δεύτερο δέρμα. Κατά τη διάρκεια της αποστολής στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το πλήρωμα θα πραγματοποιήσει μερικούς διαστημικούς περιπάτους, θα υποδεχτεί το τελευταίο διαστημικό λεωφορείο και θα εκτελέσει πάνω από 40 επιστημονικά πειράματα, λέει ο Αλεξάντρ Βορομπιόφ: «Πρόκειται για διάφορα πειράματα – ιατροβιολογικά, έρευνες της Γης από το διάστημα, έρευνες του Ηλιακού συστήματος. Όμως παράλληλα, όπως τους συμβούλεψε στην ομιλία του στην Κρατική Επιτροπή ο εκπρόσωπος της ΝΑΣΑ, «να κοιτάζετε στο φινιστρίνι – είστε πολύ τυχεροί που θα δείτε τη Γη μας από το διάστημα». Τα τοπία, που θα δουν οι κοσμοναύτες, θα αποτυπωθούν σε σειρά φωτογραφιών. Και αυτό αποτελεί ειδική αποστολή του Κέντρου Διεύθυνσης Πτήσεων. Τα διακριτικά του πληρώματος θα είναι το όνομα, που είχε το ξακουστό ρωσικό καταδρομικό «Varangian» («Βαράγγοι»).