Δροσος Γεωργιος

Νέο είδος ακτίνας λέιζερ «παραβιάζει» τους νόμους της διάθλασης. Έναν νέο τύπο ακτίνας λέιζερ, που «παραβιάζει» τις αρχές που ήταν γνωστές ως τώρα ως προς τον τρόπο που το φως διαθλάται και ταξιδεύει, ανέπτυξαν ερευνητές του University of Central Florida. Τα σχετικά ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο Nature Photonics, θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τις τεχνολογίες οπτικών επικοινωνιών και λέιζερ. «Αυτή η νέα κλάση ακτίνων λέιζερ έχει μοναδικές ιδιότητες τις οποίες δεν έχουν οι κοινές ακτίνες λέιζερ» είπε ο Αϊμάν Αμπουραντί, καθηγητής στο UCF και επικεφαλής ερευνητής της μελέτης. Οι ακτίνες, γνωστές ως spacetime wave packets («πακέτα» ή δέσμες κυμάτων χωροχρόνου) ακολουθούν διαφορετικούς κανόνες όταν διαθλώνται- δηλαδή όταν διέρχονται μέσα από διαφορετικά υλικά. Κανονικά το φως επιβραδύνει όταν ταξιδεύει μέσα σε ένα πυκνότερο υλικό. «Αντιθέτως τα spacetime wave packets μπορούν να ρυθμιστούν έτσι ώστε να συμπεριφέρονται με τον συνήθη τρόπο, να μην αλλάζουν ταχύτητα καθόλου, ή ακόμα και να επιταχύνουν ανώμαλα σε πυκνότερα υλικά» είπε ο Αμπουραντί. «Ως εκ τούτου, αυτοί οι παλμοί φωτός μπορούν να φτάνουν σε διαφορετικά σημεία του χώρου στον ίδιο χρόνο». «Σκεφτείτε πώς ένα κουτάλι μέσα σε ένα ποτήρι με νερό φαίνεται σπασμένο στο σημείο όπου νερό και αέρας συναντώνται» πρόσθεσε. «Η ταχύτητα του φωτός στον αέρα είναι διαφορετική από την ταχύτητα του φωτός στο νερό. Και έτσι οι ακτίνες φωτός καταλήγουν να κάμπτονται αφού περάσουν την επιφάνεια μεταξύ αέρα και νερού, και έτσι το κουτάλι φαίνεται στραβό. Αυτό είναι ένα γνωστό φαινόμενο που περιγράφεται από τον Νόμο του Σνελ». Αν και ο Νόμος του Σνελ ισχύει ακόμα, η υποκείμενη μεταβολή ταχύτητας των παλμών δεν ισχύει πλέον στις νέες ακτίνες λέιζερ, σημειώνει ο Αμπουραντί. Οι δυνατότητες αυτές έρχονται σε αντίθεση με την Αρχή του Φερμά, που λέει ότι το φως ταξιδεύει πάντα έτσι ώστε να ακολουθεί πάντα τη συντομότερη διαδρομή. «Αυτό που βρίσκουμε εδώ, ωστόσο, είναι πως, όσο διαφορετικά και αν είναι τα υλικά μέσα από τα οποία περνά το φως, υπάρχει πάντα ένα από τα spacetime wave packets μας που θα μπορούσε να περνά το σημείο επαφής των δύο υλικών χωρίς να αλλάζει ταχύτητα» πρόσθεσε ο ερευνητής. «Οπότε, όποιες και αν είναι οι ιδιότητες του μέσου, θα περνά το όριο και θα συνεχίζει σαν να μην υπάρχει». Για σκοπούς επικοινωνιών αυτό σημαίνει πως η ταχύτητα ενός μηνύματος που ταξιδεύει σε αυτά τα πακέτα δεν επηρεάζεται πλέον από τη διέλευση μέσα από διαφορετικά υλικά διαφορετικών πυκνοτήτων. «Αν σκεφτείτε ένα αεροπλάνο που προσπαθεί να επικοινωνήσει με δύο υποβρύχια στο ίδιο βάθος, με το ένα μακριά και το άλλο κοντά, αυτό που είναι πιο μακριά θα έχει μεγαλύτερη καθυστέρηση...βρήκαμε πως μπορούμε να ρυθμίσουμε τους παλμούς μας έτσι ώστε να φτάνουν και στα δύο υποβρύχια την ίδια στιγμή. Βασικά, τώρα αυτός που στέλνει τον παλμό δεν χρειάζεται να ξέρει πού είναι το υποβρύχιο, αρκεί να είναι στο ίδιο βάθος. Όλα αυτά τα υποβρύχια θα λάβουν τον παλμό την ίδια στιγμή, οπότε μπορείς να τα συγχρονίζεις στα τυφλά, χωρίς να ξέρεις πού είναι». Η ομάδα του Αμπουραντί δημιούργησε τα spacetime wave packets χρησιμοποιώντας μια συσκευή που είναι γνωστή ως διαμορφωτής χωρικού φωτός για την αναδιοργάνωση/αναδιάταξη της ενέργειας ενός παλμού φωτός, έτσι ώστε οι ιδιότητές του στον χώρο και στον χρόνο να μην είναι πλέον χωριστές. Αυτό επιτρέπει τον έλεγχο της «ομαδικής ταχύτητας» (group velocity) του παλμού, που είναι σε γενικές γραμμές η ταχύτητα στην οποία ταξιδεύει η κορύφωση του παλμού. «Ο νέος αυτός τομέας που αναπτύσσουμε είναι ένα νέο concept για τις ακτίνες φωτός» είπε ο Αμπουραντί. «Ως αποτέλεσμα, οτιδήποτε εξετάσουμε χρησιμοποιώντας αυτές τις ακτίνες παρουσιάζει νέα συμπεριφορά. Όλη η συμπεριφορά που γνωρίζουμε για το φως λαμβάνει “σιωπηλά” υπόψιν μια υποκείμενη θεώρηση πως οι ιδιότητές του στον χώρο και στον χρόνο είναι ξεχωριστές. Οπότε όλα όσα ξέρουμε για την οπτική βασίζονται σε αυτό...εκλαμβάνεται ως η φυσική κατάσταση των πραγμάτων. Αλλά τώρα, “σπάζοντας” αυτή την υποκείμενο θεώρηση, αρχίζουμε να βλέπουμε νέες συμπεριφορές παντού». Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το US Office of Naval Research. https://www.naftemporiki.gr/story/1626654/neoeidosaktinas-leizer-parabiazei-tous-nomous-tis-diathlasis

Γαλλία: Ξεκίνησε η συναρμολόγηση του αντιδραστήρα που θα παράγει ανεξάντλητη ενέργεια. Ξεκίνησε επισήμως στην νότια Γαλλία η συναρμολόγηση του γιγάντιου αντιδραστήρα του διεθνούς προγράμματος ITER, με στόχο την επίτευξη της σύντηξης του υδρογόνου και την παραγωγή σχεδόν ανεξάντλητης ενέργειας. «Με την πυρηνική σύντηξη, το υδρογόνο μπορεί να αποτελέσει υπόσχεση για το μέλλον», προσφέροντάς μας «μη ρυπογόνα, απαλλαγμένη από άνθρακα, ασφαλή και πρακτικά χωρίς κατάλοιπα ενέργεια», τόνισε ο Εμανουέλ Μακρόν σε βίντεο που προβλήθηκε κατά την διάρκεια της τελετής στην έδρα του ITER, Σεν - Πολ - λε - Ντυράνς. «Το ITER είναι μία υπόσχεση για ειρήνη και πρόοδο», δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας αναφερόμενος στο διεθνές πρόγραμμα που ξεκίνησε με την υπογραφή σύμβασης το 2006 με την συμμετοχή 35 χωρών, δηλαδή των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (περιλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου), της Ελβετίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκπρόσωποι επτά εταίρων του ITER έλαβαν τον λόγο κατά την διάρκεια της τελετής, όλοι εξ αποστάσεως σε μαγνητοσκοπημένα βίντεο. Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας Μουν Τζε-Ιν χαιρέτισε το μεγαλύτερο επιστημονικό πρόγραμμα στην ιστορία της ανθρωπότητας» και την έρευνα «των νέων επιστημονικών και τεχνολογικών συνόρων», με το «κοινό όνειρο για την παραγωγή καθαρής και ασφαλούς ενέργειας μέχρι το 2050». Το πρόγραμμα ITER ξεκίνησε εδώ και σχεδόν 15 χρόνια στις όχθες του ποταμού Ντυράνς, σε απόσταση σαράντα χιλιομέτρων από την Αιξ-αν-Προβάνς με στόχο την αναπαραγωγή της απεριόριστης ενέργειας του ήλιου και των άστρων, μέσω της σύντηξης του υδρογόνου με την ελπίδα εξεύρεσης εναλλακτικής λύσης στα ορυκτά καύσιμα. Τους τελευταίους μήνες, τμήματα του γιγάντιου πειραματικού αντιδραστήρα που φέρει την ονομασία Tokamak, ορισμένα μεγέθους όσο ένα τετραώροφο κτίριο και βάρους εκατοντάδων τόνων, παραδόθηκαν στον τόπο όπου θα στηθεί προερχόμενα από την Ινδία, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Νότια Κορέα ή την Ιταλία. Η διαδικασία συναρμολόγησης θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2024. Ο γιγάντιος αντιδραστήρας θα επιτρέψει την αναπαραγωγή της αντίδρασης της σύντηξης του υδρογόνου που πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο στην καρδιά του ήλιου: συγκεκριμένα, η σύντηξη αυτή θα επιτευχθεί με την θέρμανση σε θερμοκρασία της τάξης των 150 εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου ενός μίγματος δύο ισοτόπων του υδρογόνου, του δευτέριου και του τρίτιου, που θα έχουν λάβει την μορφή πλάσματος. Το ITER θα μπορεί να παράξει το πρώτο πλάσμα στο τέλος του 2025 έως τις αρχές του 2026 και ο αντιδραστήρας θα μπορεί να λειτουργεί σε πλήρη ισχύ το 2035. Εάν είναι επιτυχής, η σύντηξη του υδρογόνου θα επιτρέψει την απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα. Βασιζόμενη σε καύσιμα όπως το νερό και το λίθιο, έχει το πλεονέκτημα ότι δεν παράγει ραδιενεργά απόβλητα, αντίθετα με ένα πυρηνικό αντιδραστήρα. https://www.kathimerini.gr/1089713/article/epikairothta/episthmh/gallia-3ekinhse-h-synarmologhsh-toy-antidrasthra-poy-8a-paragei-ane3antlhth-energeia

Η ακτινογραφία ενός σπάνιου είδους σουπερνόβα. Μια σπάνια περίπτωση (υπερ)καινοφανών αστέρων που ταυτοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια από τον Alexei Filippenko και τους συνεργάτες του, χαρακτηρίζονται από την πλούσια παραγωγή ασβεστίου κστά την διάρκεια των εκρήξεών τους. Η λαμπρότητά τους κυμαίνεται μεταξύ των καινοφανών αστέρων (νόβα) και υπερκαινοφανών (σουπερνόβα). Η μεγαλύτερη ποσότητα του ασβεστίου που υπάρχει στο σύμπαν – συμπεριλαμβανομένου και του ασβεστίου που βρίσκεται στα οστά και τα δόντια μας – δημιουργείται στα τελευταία στάδια της ζωής αυτών των άστρων, των «σουπερνόβα πλούσιων σε ασβέστιο». Για πρώτη φορά οι αστροφυσικοί εξέτασαν ένα τέτοιο σουπερνόβα (πλούσιο σε ασβέστιο) διαμέσου των ακτίνων Χ. Διαπίστωσαν ότι πρόκειται για ένα αρχικά συμπαγές αστρικό αντικείμενο που περιβάλλεται από ένα εξωτερικό στρώμα αερίου κατά την διάρκεια του τελευταίου σταδίου της ζωής του. Όταν το άστρο εκρήγνυται η εκτοξευόμενη ύλη συγκρούεται με το αέριο στο εξωτερικό κέλυφος εκπέμποντας ακτίνες Χ. Η συνολική έκρηξη προκαλεί τεράστιες θερμοκρασίες και υψηλή πίεση και διαμέσου πυρηνικών αντιδράσεων σύντηξης παράγεται ασβέστιο. Τέτοιου είδους σουπερνόβα είναι πολύ σπάνια και δεν γνωρίζουμε πως σχηματίζονται. Ο ερασιτέχνης αστρονόμος Joel Shepherd εντόπισε για πρώτη φορά την λαμπρή έκρηξη, που ονομάστηκε SN 2019ehk, καθώς παρατηρούσε τον έναστρο ουρανό στο Σιάτλ. Στις 28 Απριλίου 2019, ο Shepherd χρησιμοποίησε το νέο του τηλεσκόπιο για να παρατηρήσει τον Messier 100 (M100), έναν σπειροειδή γαλαξία που βρίσκεται 55 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Την επόμενη μέρα, μια φωτεινή πορτοκαλί κουκκίδα εμφανίστηκε στο οπτικό του πεδίο. Ο Shepherd ανέφερε αμέσως την ανακάλυψη στην αστρονομική κοινότητα, η οποία ξεκίνησε τις δικές της παρατηρήσεις σε μήκη κύματος ορατού και υπεριώδους φωτός, αλλά και ακτίνων Χ. Οι παρατηρήσεις του σουπερνόβα SN 2019ehk άρχισαν μόλις 10 ώρες μετά την έκρηξη. Η εκπομπή ακτίνων Χ ανιχνεύθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Neil Gehrels Swift. Δεν υπάρχουν θεωρίες που να προβλέπουν ικανοποιητικά την (υπερ)παραγωγή ασβεστίου και την τόσο έντονη εκπομπή ακτίνων Χ. Είναι γνωστό ότι η παραγωγή του ασβεστίου γίνεται διαμέσου πυρηνικών αντιδράσεων κατά την διάρκεια των εκρήξεων σουπερνόβα. Όμως οι μεγαλύτερες ποσότητες του ασβεστίου παράγονται μέσα σε δευτερόλεπτα από «τα πλούσια σε ασβέστιο σουπερνόβα» και η διαδικασία παραγωγής του μειώνει την θερμοκρασία κατά την διάρκεια της έκρηξης. Οι αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι κατά την έκρηξη του σουπερνόβα SN 2019ehk παράχθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου που παρατηρήθηκε ποτέ σε ένα αστροφυσικό συμβάν. Δεν ήταν μόνο μια πλούσια παραγωγή ασβεστίου, αλλά η πλουσιότερη των πλουσίων. Η σύντομη έκλαμψη του σουπερνόβα SN 2019ehk μας αποκάλυψε μια διαφορετική ιστορία σχετικά με την φύση του. Σύμφωνα με τους αστρονόμους το άστρο κατά την διάρκεια των τελευταίων ημερών της ζωής του δημιουργεί ένα εξωτερικό στρώμα αερίου. Όταν το άστρο εκρήγνυται ως σουπερνόβα η εκτινασσόμενη ύλη συγκρούεται με αυτό το εξωτερικό στρώμα παράγοντας ισχυρή ακτινοβολία Χ. Η προκαλούμενη λαμπρότητα μας λέει πόσο αέριο υλικό περιέβαλλε το άστρο και πόσο κοντά ήταν το αέριο στο άστρο. Παρότι το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble παρατηρούσε τον γαλαξία M100 τα τελευταία 25 χρόνια, δεν κατέγραψε ποτέ το άστρο που απεβίωσε διαμέσου της έκρηξης σουπερνόβα SN 2019ehk. Οι ερευνητές έψαξαν τις εικόνες του Hubble για να εξετάσουν την θέση του σουπερνόβα πριν από την έκρηξη, αλλά δεν βρήκαν τίποτε. Εν ολίγοις ούτε το Hubble δεν μπορούσε να το δει. Κι αυτό είναι μια ακόμη ένδειξη για την πραγματική φύση του άστρου. Ήταν πιθανότατα ένας λευκός νάνος ή ένα άστρο με πολύ μικρή μάζα. Γιατί και τα δύο θα ήταν πολύ αμυδρά. https://physicsgg.me/2020/08/09/%ce%b7-%ce%b1%ce%ba%cf%84%ce%b9%ce%bd%ce%bf%ce%b3%cf%81%ce%b1%cf%86%ce%af%ce%b1-%ce%b5%ce%bd%cf%8c%cf%82-%cf%83%cf%80%ce%ac%ce%bd%ce%b9%ce%bf%cf%85-%ce%b5%ce%af%ce%b4%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%83%ce%bf/

Η αστρική προέλευση του φωσφόρου. Για ανακάλυψη ενός νέου είδους άστρων, πολύ πλούσιων σε φώσφορο, κάνουν λόγο σε επιστημονικό τους άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications https://www.nature.com/articles/s41467-020-17649-9 αστρονόμοι του Instituto de Astrofisica de Canarias (IAC) και ερευνητές επιστημών υπολογιστή του Universidade da Coruña. Κάτι τέτοιο θα εξηγούσε την προέλευση του συγκεκριμένου χημικού στοιχείου στον γαλαξία: Όλα τα χημικά στοιχεία του σύμπαντος, εκτός από το υδρογόνο και το περισσότερο ήλιο, παράχθηκαν μέσα σε άστρα. Ωστόσο υπάρχουν κάποια (άνθρακας, άζωτο, οξυγόνο, θείο και φώσφορος) που παράγουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή έχουν βασικό ρόλο ως προς τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε εδώ στη Γη. Ο φώσφορος αποτελεί τμήμα των μορίων DNA και RNA και είναι απαραίτητο στοιχείο στις διεργασίες εντός των κυττάρων και στην ανάπτυξη των μεμβρανών τους. Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, βασιζόμενη σε μια ανάλυση ενός μεγάλου αριθμού υπέρυθρων φασμάτων από τη βάση δεδομένων του Sloan Digital Survery, θα μπορούσε να παρέχει ένα μεγάλο σετ «υποψηφίων» για την εξακρίβωση της προέλευσης και της ποσότητας φωσφόρου που παρατηρείται στον γαλαξία μας, και συγκεκριμένα στο ηλιακό σύστημα- κάτι που τα παρόντα μοντέλα για τη χημική εξέλιξη του γαλαξία μας δεν ήταν σε θέση να εξηγήσουν. Ωστόσο ερωτηματικά προκαλούν τα περίεργα χημικά χαρακτηριστικά αυτών των άστρων: Όχι μόνο είναι πλούσια σε φώσφορο, μα και σε άλλα στοιχεία, όπως μαγνήσιο, πυρίτιο, οξυγόνο, αλουμίνιο και άλλα βαρύτερα στοιχεία. Έκπληξη αποτέλεσε το ότι μετά από εκτενή ανάλυση όλων των πιθανών αστρικών πηγών και διαδικασιών που σχηματίζουν χημικά στοιχεία στο εσωτερικό άστρων, αυτό το χημικό μοτίβο δεν προβλέπεται από τις υπάρχουσες θεωρίες αστρικής εξέλιξης και νουκλεοσύνθεσης. «Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν πως δεν έχουμε μόνο να κάνουμε με ένα νέο είδος αντικειμένων, μα και ότι η ανακάλυψή τους ανοίγει τον δρόμο για τη διερεύνηση νέων φυσικών μηχανισμών και πυρηνικών αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στα εσωτερικά άστρων» είπε ο Τόμας Μάσερον, ερευνητής του ΙAC, επικεφαλής του προγράμματος. https://physicsgg.me/2020/08/10/%ce%b7-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%ad%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%86%cf%89%cf%83%cf%86%cf%8c%cf%81%ce%bf%cf%85/

Τηλεσκόπιο με αερόστατο στη στρατόσφαιρα από τη NASA. Την έναρξη εργασιών πάνω σε μια φιλόδοξη αποστολή, στο πλαίσιο της οποίας θα μεταφερθεί ένα προηγμένο τηλεσκόπιο 2,5 μέτρων ψηλά στη στρατόσφαιρα με ένα αερόστατο ανακοίνωσε η NASA. H αποστολή ASTHROS (Astrophysics Stratospheric Telescope for High Spectral Resolution Observations at Submillimeter-wavelengths) αναμένεται να αρχίσει τον Δεκέμβριο του 2023 από την Ανταρκτική, και θα διαρκέσει περίπου τρεις εβδομάδες, με το τηλεσκόπιο να αιωρείται και να παρασύρεται από τα ρεύματα πάνω από την παγωμένη ήπειρο- επιτυγχάνοντας παράλληλα μια σειρά από πρωτιές. Την επίβλεψη του ASTHROS έχει το JPL της NASA, και το τηλεσκόπιο λειτουργεί στο υπέρυθρο φάσμα του φωτός. Για να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά, θα πρέπει να φτάσει σε ύψος 40 χλμ- κάτω από το όριο του διαστήματος, αλλά και πάλι πολύ ψηλότερα από ό,τι πετούν τα επιβατηγά αεροσκάφη, σε ύψος που επιτρέπει την παρατήρηση των μηκών κύματος του φωτός που μπλοκάρει η ατμόσφαιρα της Γης. Η ομάδα της αποστολής πρόσφατα έβαλε τις τελευταίες «πινελιές» στο σχέδιο (τηλεσκόπιο, επιστημονικό όργανο, ηλεκτρονικά υποσυστήματα, συστήματα ψύξης κ.α.) ενώ σύντομα αναμένεται η ενσωμάτωση και δοκιμή τους. Αν και τα αερόστατα μπορεί να φαντάζουν ως παρωχημένη τεχνολογία, η NASA βλέπει σε αυτά μια σειρά πλεονεκτημάτων σε σχέση με τις επίγειες και τις διαστημικές αποστολές: Ενδεικτικά, το Scientific Balloon Program λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια στο Wallops Flight Facility στρη Βιρτζίνα, στέλνοντας 10-15 αποστολές ετησίως ανά τον πλανήτη προς υποστήριξη πειραμάτων της NASA. Οι αποστολές με αερόστατα έχουν μικρότερο κόστος από τις διαστημικές, ενώ επίσης χρειάζονται λιγότερο χρόνο. Το ASTHROS θα μεταφέρει ένα όργανο για τη μέτρηση της κίνησης και ταχύτητας των αερίων γύρω από νεοσχηματισθέντα άστρα. Κατά την πτήση του θα μελετηθούν τέσσερις κύριοι «στόχοι», μεταξύ των οποίων δύο περιοχές- «φυτώρια» άστρων του Γαλαξία μας. Επίσης θα εντοπίσει και χαρτογραφήσει για πρώτη φορά την παρουσία δύο συγκεκριμένων τύπων ιόντων αζώτου, τα οποία μπορούν να δείξουν μέρη όπου οι επιπτώσεις από σουπερνόβα κ.α. έχουν ανασχηματίσει τα νέφη αερίων εντός των ζωνών αυτών. https://physicsgg.me/2020/08/04/%cf%84%ce%b7%ce%bb%ce%b5%cf%83%ce%ba%cf%8c%cf%80%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%b5-%ce%b1%ce%b5%cf%81%cf%8c%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%84%ce%b7-%cf%83%cf%84%cf%81%ce%b1%cf%84%cf%8c%cf%83%cf%86/

NASA: Η αποστολή του OSIRIS-REx ετοιμάζεται να προσγειωθεί στον αστεροειδή Bennu. Το διαστημικό σκάφος OSIRIS-REx πραγματοποίησε την τελική δοκιμή για να προσγειωθεί στον αστεροειδή Bennu και να συλλέξει δείγματα, σύμφωνα με τη NASA. Η διαδικασία θα πραγματοποιηθεί στις 20 Οκτωβρίου, καθιστώντας την αποστολή την πρώτη της NASA που συλλέγει δείγμα από έναν αστεροειδή και το επιστρέφει στη Γη. Το OSIRIS-REx θα αποχωρήσει από τον αστεροειδή Bennu το 2021 και θα επιστρέψει στη Γη τον Σεπτέμβριο του 2023, μεταφέροντας περίπου 30 πακέτα υλικού από τον αστεροειδή. Από τον Δεκέμβριο του 2018, οπότε και έφτασε στο σημείο, η αποστολή OSIRIS-REx της NASA βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον αστεροειδή και χαρτογραφεί την επιφάνειά του. Ο Bennu απέχει 288 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη, αλλά θεωρείται αστεροειδής κοντά στον πλανήτη. Θα μπορούσε να περάσει κοντά στη Γη, πιο κοντά από το φεγγάρι, το 2135, με ακόμη πιο μεγάλες πιθανότητες προσέγγισης το 2175 και το 2195. Μία άμεση διέλευση είναι απίθανη, αλλά τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των καλύτερων τρόπων εκτροπής αστεροειδών κοντά στη Γη. Τα δείγματα από τον Bennu θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν όχι μόνο περισσότερα για τους αστεροειδείς που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη Γη αλλά και για το πώς σχηματίστηκαν οι πλανήτες και άρχισε η ζωή. Το OSIRIS-REx θα επιστρέψει στη Γη από τον αστεροειδή Bennu τον Σεπτέμβριο του 2023, Από την άφιξη του σκάφους στο Bennu το 2018, το OSIRIS-REx αποκάλυψε ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τον αστεροειδή. Αρχικά, η αποστολή ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2016. Ο Bennu καλύπτεται από ογκόλιθους και όχι από μεγάλες περιοχές υλικού λεπτών κόκκων που περίμεναν οι επιστήμονες. Τα όργανα του OSIRIS-REx επιβεβαίωσαν ότι τα υγρά μέταλλα, συμπεριλαμβανομένου του μαγνητίτη, είναι άφθονα και διαδεδομένα στον αστεροειδή, ο οποίος είναι επίσης γεμάτος με πολύτιμα υλικά που μπορεί ακόμη και να περιέχουν ενδείξεις για το πώς ξεκίνησε η ζωή. https://www.pronews.gr/epistimes/tehnologia/906216_nasa-i-apostoli-toy-osiris-rex-etoimazetai-na-prosgeiothei-ston

Ινδία: 14χρονες ανακάλυψαν έναν αστεροειδή που μπορεί να περάσει κοντά στη Γη. Δύο Ινδές έφηβες ανακάλυψαν έναν αστεροειδή που κατευθύνεται προς τη Γη, αναλύοντας τις εικόνες από ένα τηλεσκόπιο του Πανεπιστημίου της Χαβάης, ανακοίνωσε τη Δευτέρα το ινστιτούτο διαστημικής εκπαίδευσης της Ινδίας. Ο αστεροειδής βρίσκεται τώρα κοντά στον πλανήτη Άρη και λόγω της τροχιάς του εκτιμάται ότι θα βρεθεί στην πορεία της Γης σε περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια, ανέφερε η SPACE India, το ιδιωτικό ινστιτούτο όπου εκπαιδεύονται οι δύο 14χρονες. «Ανυπομονώ (…) πότε θα έχουμε την ευκαιρία να ονοματίσουμε τον αστεροειδή», είπε η Βαϊντέχι Βεκαρίγια, προσθέτοντας ότι θα ήθελε να γίνει αστροναύτισσα, όταν μεγαλώσει. Ο αστεροειδής, που προς το παρόν αποκαλείται HLV2514, μπορεί να «βαφτιστεί» επισήμως μόνο αφού η NASA επιβεβαιώσει την τροχιά του, είπε μια εκπρόσωπος της SPACE India. Η Ραντίκα Λαχάνι, η άλλη μαθήτρια, είπε ότι μελετά πολύ. «Δεν έχω ούτε τηλεόραση στο σπίτι, για να επικεντρωθώ στις σπουδές μου», τόνισε. Οι αστεροειδείς και οι κομήτες ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για τη Γη. Κάθε χρόνο οι επιστήμονες ανακαλύπτουν χιλιάδες από αυτούς. Το 2013, ένας αστεροειδής βαρύτερος από τον Πύργο του Άιφελ εξερράγη πάνω από την κεντρική Ρωσία με αποτέλεσμα να τραυματιστούν πάνω από 1.000 άνθρωποι από το ωστικό κύμα. Τα δύο κορίτσια, που κατάγονται από την πόλη Σουράτ της δυτικής Ινδίας, χρησιμοποίησαν ένα ειδικό λογισμικό για να αναλύσουν τις εικόνες που τράβηξε το τηλεσκόπιο Pan-STARRS της Χαβάης. https://www.in.gr/2020/07/28/tech/india-14xrones-anakalypsan-enan-asteroeidi-pou-mporei-na-perasei-konta-sti-gi/

Ένα πλανητικό νεφέλωμα σαν πεταλούδα. Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO) που βρίσκεται στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, κατέγραψε με εκπληκτική λεπτομέρεια το πλανητικό νεφέλωμα NGC 2899, αποκαλύπτοντας την μορφή μιας πεταλούδας στο εσωτερικό του. Το νεφέλωμα βρίσκεται στον αστερισμό Ιστία (Λατινικά: Vela) που είναι ορατός από το νότιο ημισφαίριο και απέχει 6.500 έτη φωτός από τη Γη. Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 2899 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1835, από τον αστρονόμο John Herschel. Βίντεο: Εστιάζοντας στο πλανητικό νεφέλωμα NGC 2899 https://physicsgg.me/2020/08/02/%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%b7%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%bd%ce%b5%cf%86%ce%ad%ce%bb%cf%89%ce%bc%ce%b1-%cf%83%ce%b1%ce%bd-%cf%80%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%bb%ce%bf%cf%8d%ce%b4%ce%b1/

Ένας λεπτός γρίφος για το ποζιτρόνιουμ. To ποζιτρόνιουμ είναι ένα άτομο που μοιάζει με το άτομο του υδρογόνου. Αποτελείται από ένα ηλεκτρόνιο και ένα ποζιτρόνιο. Το ποζιτρόνιο ή αντι-ηλεκτρόνιο είναι σωματίδιο αντιύλης, με μάζα ίση με την μάζα του ηλεκτρονίου, αλλά θετικό ηλεκτρικό φορτίο και ίσο κατ’ απόλυτη τιμή με το φορτίο του ηλεκτρονίου. Δεδομένου ότι το ποζιτρόνιουμ δεν περιέχει πρωτόνια ή νετρόνια, δεν συμμετέχει σε πυρηνικές αλληλεπιδράσεις και μπορεί να περιγραφεί με ακρίβεια μόνο με την κβαντική ηλεκτροδυναμική – το κβαντικό αντίστοιχο του κλασικού ηλεκτρομαγνητισμού. Επομένως, το ποζιτρόνιουμ είναι το ιδανικό σύστημα για να δοκιμαστεί η QED και να προσδιοριστούν πιθανές αποκλίσεις που θα έκλιναν το μάτι για νέα φυσική, πέραν του καθιερωμένου προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων. Με αυτό τον σκοπό ο David Cassidy και οι συνεργάτες του μελέτησαν την «λεπτή δομή» του ποζιτρόνιουμ με πρωτοφανή ακρίβεια, αποκαλύπτοντας διαφορές με τις προβλέψεις της QED. Η λεπτή δομή ενός ατόμου αναφέρεται στον διαχωρισμό των ενεργειακών του σταθμών που οφείλονται στα σπιν των ηλεκτρονίων και σχετικιστικά φαινόμενα. Oι ακριβείς μετρήσεις της λεπτής υφής για το ποζιτρόνιουμ είναι δύσκολες, αφού είναι ένα ασταθές σύστημα που διασπάται μέσα σε χρονικό διάστημα εκατοντάδων νανοδευτερολέπτων, από την στιγμή της δημιουργίας του. Ο Cassidy και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν λέιζερ για την δημιουργία του ποζιτρόνιουμ σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, της οποίας ο χρόνος ζωής ήταν ο μεγαλύτερος. Ψύχοντας τα άτομα έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουν το φαινόμενο Doppler που διευρύνει τις φασματικές γραμμές, μέτρησαν τις μεταβάσεις χρησιμοποιώντας χαμηλής ισχύος μικροκυματική ακτινοβολία που δεν μεταβάλλει σημαντικά τις ατομικές ενεργειακές στάθμες. Παρατηρήθηκε ότι συχνότητα μιας συγκεκριμένης μετάβασης είναι περίπου ένα τοις χιλίοις μεγαλύτερη από αυτή που προβλέπει η κβαντική ηλεκτροδυναμική (QED) – μια διαφορά που υπερβαίνει σημαντικά τα σφάλματα των μετρήσεων. Με επιπλέον βελτιώσεις των μετρήσεων αυτής της μετάβασης και την επανάληψη του πειράματος από άλλες πειραματικές ομάδες, οι φυσικοί ελπίζουν να εξηγήσουν αυτήν την απόκλιση και να εκτιμήσουν αν όντως πρόκειται για την κερκόπορτα που οδηγεί σε νέα φυσική. https://physicsgg.me/2020/08/12/%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%ce%bb%ce%b5%cf%80%cf%84%cf%8c%cf%82-%ce%b3%cf%81%ce%af%cf%86%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%cf%80%ce%bf%ce%b6%ce%b9%cf%84%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%bf%cf%85%ce%bc/

Το μισό μποζόνιο Higgs και η σκοτεινή πλευρά των αλληλεπιδράσεων. Πέρασαν οκτώ χρόνια από την ανακοίνωση της ανίχνευσης του μποζονίου Higgs από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN. Από τότε τα σχετικά πειραματικά δεδομένα δεκαπλασιάστηκαν και η ενέργεια σύγκρουσης των δεσμών πρωτονίων σχεδόν διπλασιάστηκε. Έτσι, οι φυσικοί του πειράματος CMS προσπαθούν τώρα να δείξουν, με ολοένα και μεγαλύτερη ακρίβεια, αν το ανιχνευθέν σωματίδιο είναι ακριβώς αυτό που προβλέπει η καθιερωμένη θεωρία της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων. Διερευνούν όλο και πιο σπάνιες δυνατότητες διάσπασης και αλληλεπιδράσεων του Higgs με άλλα σωματίδια της θεωρίας και προσπαθούν να εντοπίσουν οποιαδήποτε μη αναμενόμενη συμπεριφορά. Το μποζόνιο Higgs έχει παρατηρηθεί να διασπάται, όπως αναμενόταν, σε διάφορα γνωστά σωματίδια όπως βαριά μποζόνια, φωτόνια και σε κουάρκ πυθμένες. Αρκετές θεωρίες υποστηρίζουν ότι το μποζόνιο Higgs θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πύλη προς την σκοτεινή πλευρά των σωματιδίων και των αλληλεπιδράσεων και να μας οδηγήσει στην ερμηνεία της σκοτεινής ύλης. Σύμφωνα με τις αναμφισβήτητες παρατηρήσεις των αστρονόμων το σύμπαν είναι γεμάτο από σκοτεινή ύλη (Το 23% του περιεχομένου του σύμπαντος είναι σκοτεινή ύλη,το 72% σκοτεινή ενέργεια και μόνο το 5% η γνωστή ύλη από την οποία είμαστε φτιαγμένοι). Το μποζόνιο Higgs θα μπορούσε να διασπαστεί προς σωματίδια σκοτεινής ύλης στα οποία οι ανιχνευτές μας είναι εντελώς τυφλοί. Μπορεί οι ανιχνευτές να μην μπορούν να δουν αυτά τα σωματίδια, όμως τα «σκοτεινά σωματίδια» κουβαλάνε μέρος της αρχικής ορμής. Αν λοιπόν υπάρχει έλλειμμα ορμής στα προϊόντα σωματίδια των οποίων είναι δυνατή η ανίχνευση, τότε προκύπτει μια έμμεση ανίχνευση των σκοτεινών σωματιδίων. Το μποζόνιο Higgs θα μπορούσε να διασπάται π.χ. σε ένα πασίγνωστο σωματίδιο, το φωτόνιο, και στο κατοπτρικό του της σκοτεινής πλευράς, το σκοτεινό φωτόνιο. Τότε μόνο το «μισό του Higgs» θα παρατηρηθεί στον ανιχνευτή. Το πείραμα CMS πραγματοποιεί απευθείας αναζητήσεις τέτοιων διασπάσεων. Από την ανάλυση των πειραματικών δεδομένων προέκυψε ότι το 2,7% με 2,1% των παραγομένων μποζονίων Higgs μάζας 125 GeV θα μπορούσαν να διασπαστούν δίνοντας ένα σωματίδιο της γνωστής μας ύλης, το φωτόνιο και ένα σωματίδιο σκοτεινής ύλης. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακά μικρό ποσοστό, το οποίο θα βοηθήσει τους θεωρητικούς φυσικούς να βελτιώσουν τις θεωρίες τους σχετικά με τις σκοτεινές αλληλεπιδράσεις και της φυσικής πέραν του καθιερωμένου προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων. https://physicsgg.me/2020/08/02/%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%b9%cf%83%cf%8c-%ce%bc%cf%80%ce%bf%ce%b6%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%bf-higgs-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%84%ce%b5%ce%b9%ce%bd%ce%ae-%cf%80%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%81/

Αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη των ανυονίων. Μια μικρή ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο Purdue, Indiana, βρήκε τα μέχρι στιγμής ισχυρότερα στοιχεία για την ύπαρξη αβελιανών ανυονίων. Έχουν συντάξει μάλιστα ένα άρθρο που περιγράφει τα πειράματα που διεξήγαγαν με σκοπό να αποκαλύψουν την ύπαρξη αυτών των ψευδοσωματιδίων και το έχουν ανεβάσει στον διακομιστή προτυπωμένων κειμένων arXiv περιμένοντας την αξιολόγηση από κριτές για την τελική δημοσίευση. Τα ανυόνια δεν είναι ούτε μποζόνια ούτε φερμιόνια - στην πραγματικότητα, δεν είναι καν στοιχειώδη σωματίδια. Αντ 'αυτού, ταξινομούνται ως ψευδοσωματίδια που υπάρχουν σε δύο διαστάσεις. Μπορούν να παρατηρηθούν, θεωρητικά, όταν εμφανίζονται ως διαταραχές σε δισδιάστατα φύλλα υλικών. Οι θεωρητικοί φυσικοί έχουν προτείνει την ύπαρξή τους από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αλλά ονομάστηκαν επισήμως από τον Frank Wilczek στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η θεωρία έχει επίσης προτείνει ότι συν-πλέκονται, αλλά με διαφορετικούς τρόπους από τα μποζόνια ή τα φερμόνια. Εάν ένα φερμιόνιο ή ένα μποζόνιο «παρασυρθεί» γύρω από ένα άλλο του είδους του, σύμφωνα με τη θεωρία, αυτή η δράση δεν θα αφήσει ίχνη για το τι συνέβη. Αλλά επειδή τα ανυόνια αλλοιώνουν τις κυματοσυναρτήσεις, θα δημιουργούσαν ένα τέτοιο «αρχείο». Η διαδικασία περιλαμβάνει την εισαγωγή μιας φάσης στην κυματοσυνάρτηση των σωματιδίων. Σε αυτή τη νέα προσπάθεια, οι ερευνητές δημιούργησαν μια συσκευή που τους επέτρεψε να εντοπίσουν αποδεικτικά στοιχεία ακριβώς ενός τέτοιου αρχείου. Η συσκευή που δημιούργησε η ομάδα περιελάμβανε την μετακίνηση των ανυονίων κατά μήκος μιας δισδιάστατης διαδρομής η οποία, σε ένα δεδομένο σημείο, θα διαχωρίζονταν. Μία από τις διαδρομές δημιουργούσε βρόχο γύρω από ένα άλλο ανυόνιο το οποίο βρισκόταν στο κέντρο της συσκευής, ενώ η άλλη συνέχιζε απευθείας μέχρι να συνενωθεί με την πρώτη. Στη συνέχεια, η ομάδα μέτρησε το ηλεκτρικό ρεύμα στη συσκευή αναζητώντας άλματα. Σύμφωνα με τη θεωρία, τέτοια άλματα θα υπήρχαν καθώς προστίθεντο ανυόνια και έπειτα αφαιρούντο από τη συσκευή, αλλάζοντας τη φάση. Για να καταγράψει τέτοια άλματα, η συσκευή κατασκευάστηκε σε στρώματα υλικών που φιλτράρισαν τον τυχαίο θόρυβο. Οι προκύπτουσες μετρήσεις καθιστούν την ισχυρότερη περίπτωση μέχρι σήμερα για την ύπαρξη των ψευδοσωματιδίων, και με αυτόν τον τρόπο, ενίσχυσαν έντονα τις θεωρίες που περιγράφουν τόσο την ύπαρξή τους όσο και τη συμπεριφορά τους. Επίσης, αύξησαν πιθανότατα τις ελπίδες ορισμένων ερευνητών που εξετάζουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τα ανυόνια για τη δημιουργία πιο σταθερών κβαντικών υπολογιστών. https://www.scoop.it/topic/physicists-and-physics/p/4119865600/2020/07/21/-

To ALMA εντόπισε τον πιο μακρινό «εξάδελφο» του γαλαξία μας. Έναν πολύ μακρινό και ως εκ τούτου πολύ «νεαρό» γαλαξία που θυμίζει πολύ τον δικό μας ανακάλυψαν αστρονόμοι στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής Μαξ Πλανκ στη Γερμανία, χρησιμοποιώντας το Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Ο γαλαξίας είναι σε τόσο μεγάλη απόσταση που το φως του χρειάστηκε πάνω από 12 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς- το βλέπουμε όπως ήταν όταν το σύμπαν ήταν ηλικίας «μόλις» 1,4 δισ. ετών. Επίσης, είναι έκπληξη το ότι είναι μη χαοτικό- θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις θεωρίες πως όλοι οι γαλαξίες στο πρώιμο σύμπαν ήταν ασταθείς και ταραχώδεις. Γενικότερα, η απρόσμενη αυτή ανακάλυψη θέτει υπό αμφισβήτηση όσα γνωρίζουμε και κατανοούμε ως προς το πώς σχηματίζονται οι γαλαξίες, παρέχοντας νέα στοιχεία σχετικά με το παρελθόν του σύμπαντός μας. Η έρευνα αυτή αποτελεί σημαντική εξέλιξη στον τομέα του σχηματισμού γαλαξιών, δείχνοντας πως οι δομές που παρατηρούμε σε κοντινούς σπειροειδείς γαλαξίες και στον δικό μας υπήρχαν ήδη πριν από 12 δισ. χρόνια, είπε η Φραντσέσκα Ρίτσο, διδακτορική στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, η οποία ηγήθηκε της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο Nature [A dynamically cold disk galaxy in the early Universe]. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2572-6 Αν και οι γαλαξίας τον οποίο μελέτησαν οι αστρονόμοι, ονόματι SPT0418-47 δεν φαίνεται να έχει σπειροειδείς βραχίονες, έχει τουλάχιστον δύο χαρακτηριστικά τυπικά για τον δικό μας γαλαξία: Έναν περιστρεφόμενο δίσκο και ένα «φούσκωμα»- μια μεγάλη ομάδα άστρων συγκεντρωμένων γύρω από το κέντρο του γαλαξία. Πρόκειται για την πρώτη φορά που ένα τέτοιο «φούσκωμα» παρατηρείται τόσο νωρίς στην ιστορία του σύμπαντος, καθιστώντας τον SPT0418-47 τον πιο μακρινό «εξάδελφο» του γαλαξία μας. «Η μεγάλη έκπληξη ήταν πως διαπιστώσαμε ότι αυτός ο γαλαξίας είναι στην πραγματικότητα πολύ παρόμοιος με κοντινούς γαλαξίες, αντίθετα με όλες τις προσδοκίες από τα μοντέλα και τις προηγούμενες, λιγότερο λεπτομερείς, παρατηρήσεις» είπε άλλος ένας εκ των ερευνητών, ο Φιλίπο Φρατερνάλι του Αστρονομικού Ινστιτούτου Καπτέιν στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία. Στο πρώιμο σύμπαν οι νεαροί γαλαξίες ήταν ακόμα σε φάση σχηματισμού, οπότε οι επιστήμονες τους ανέμεναν χαοτικούς και χωρίς δομές που είναι συνηθισμένες σε πιο «ώριμους» γαλαξίες όπως ο δικός μας. Η μελέτη μακρινών γαλαξιών όπως ο SPT0418-47 είναι πολύ σημαντική ως προς την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο σχηματίστηκαν και εξελίχθηκαν οι γαλαξίες. Ο γαλαξίας αυτός είναι τόσο μακριά που τον βλέπουμε όταν το σύμπαν ήταν μόλις στο 10% της τρέχουσας ηλικίας του, επειδή το φως του χρειάστηκε 12 δισ. χρόνια για να φτάσει στη Γη. Μελετώντας τον, έχουμε ένα «ταξίδι στον χρόνο», πίσω στην εποχή που οι γαλαξίες αυτοί ήταν ακόμα «μωρά», και άρχιζαν να αναπτύσσονται. https://physicsgg.me/2020/08/14/to-alma-%ce%b5%ce%bd%cf%84%cf%8c%cf%80%ce%b9%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%80%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%b1%ce%ba%cf%81%ce%b9%ce%bd%cf%8c-%ce%b5%ce%be%ce%ac%ce%b4%ce%b5%ce%bb%cf%86%ce%bf-%cf%84/

Τείχος του Νότιου Πόλου: Ο θησαυρός κρυβόταν πίσω από τα άστρα. Η διαφορετική μεθοδολογία οδήγησε τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Λυών στην ανακάλυψη του Τείχους του Νότιου Πόλου, μια δομής με εκατοντάδες γαλαξίες που έως πρόσφατα έμενε στην αφάνεια λόγω του πλήθους αστεριών και αερίων που βρίσκονταν στην περιοχή. Μία από τις πιο μαγευτικές εικόνες που αποτυπώνεται στο μυαλό μας όταν πηγαίνουμε για κάμπινγκ ή όταν βρισκόμαστε μακριά από τα φώτα της πόλης, με ορίζοντα τη θάλασσα ή περικυκλωμένοι από ψηλά βουνά, είναι τα εκατομμύρια αστέρια που βλέπουμε στον ουρανό, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι αόρατα από την πόλη. Σίγουρα, αυτές τις βραδιές θα έχετε παρατηρήσει μια αχνή φωτεινή λωρίδα η οποία διατρέχει τον ουρανό από τη μία πλευρά του ορίζοντα στην άλλη. Πρόκειται για τον «Milky Way», τον Γαλαξία ο οποίος φιλοξενεί το ηλιακό μας σύστημα. Οσο νέες επιστημονικές μέθοδοι αναπτύσσονται και η τεχνολογία γίνεται πιο εκλεπτυσμένη, ο άνθρωπος αποτυπώνει με ολοένα και μεγαλύτερη ακρίβεια ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά τόσο του ίδιου του Γαλαξία αλλά και εξωγαλαξιακών περιοχών. Μάλιστα, κάποιες φορές οι επιστήμονες έρχονται αντιμέτωποι με εντελώς απρόσμενες ανακαλύψεις. Μια τέτοια ανακάλυψη έκαναν πρόσφατα αστρονόμοι με έδρα το Πανεπιστήμιο της Λυών στη Γαλλία, ανακοινώνοντας με δημοσίευσή τους στην επιστημονική επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» ότι βρήκαν κρυμμένη πίσω από τον γαλαξία μας μια πυκνή δομή η οποία αποτελεί, σύμφωνα με τις τρέχουσες γνώσεις, το νότιο «φράγμα» του Γαλαξία. Ας δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες τη δομή αυτή, την οποία οι επιστήμονες ονόμασαν «Τείχος του Νότιου Πόλου». Το «Τείχος του Νότιου Πόλου» αποτελείται από εκατοντάδες γαλαξίες, ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά πυκνό σε αστέρια, απλώνεται σε έκταση περίπου 1,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός και απέχει από τον γαλαξία μας 500 εκατομμύρια έτη φωτός, μια απόσταση η οποία θεωρείται μικρή σε σχέση με άλλες συστάδες γαλαξιών οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί. Για ποιον λόγο όμως οι επιστήμονες δεν είχαν επισημάνει την ύπαρξη αυτής της δομής μέχρι πρότινος; Επειδή αυτή «κρύβεται» πίσω από μια ζώνη πυκνή σε αστέρια και αέρια, απαντά στο «ΒΗΜΑ Science» ο δρ Ντανιέλ Πομαρέντ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνας Θεμελιωδών Νόμων του Σύμπαντος στη Λυών και πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης. «Υπάρχουν ολόκληρα τμήματα του ουρανού τα οποία δεν μπορούν να παρατηρηθούν» εξηγεί ο ερευνητής, συμπληρώνοντας ότι «αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι βρισκόμαστε βυθισμένοι στον γαλαξιακό δίσκο του «Milky Way», ο οποίος περιλαμβάνει εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια, κοσμική σκόνη και μοριακά νέφη. Η ζώνη αυτή αποκαλείται «Ζώνη Αποφυγής» και εμποδίζει τους επιστήμονες να δουν τι υπάρχει πίσω από αυτήν. Η «καρδιά» του Τείχους του Νότιου Πόλου βρίσκεται στον αστερισμό «Χαμαιλέων» και κρύβεται πίσω από το νέφος αυτού του αστερισμού. Σε αυτή την περιοχή υπάρχουν και τα «Νέφη του Μαγγελάνου», δύο νάνοι γαλαξίες οι οποίοι περιφέρονται γύρω από τον γαλαξία μας ως δορυφόροι». Για να εντοπίσουν συμπλέγματα γαλαξιών οι επιστήμονες βασίζονται ως επί το πλείστον στο φαινόμενο της μετατόπισης προς το ερυθρό. Το φαινόμενο αυτό εξηγείται στην Κοσμολογία από τον Νόμο του Χαμπλ, σύμφωνα με τον οποίο λόγω της διαστολής του Σύμπαντος οι γαλαξίες απομακρύνονται από τη Γη με ταχύτητα η οποία είναι ανάλογη με την απόστασή τους από το κέντρο παρατήρησης, δηλαδή τη Γη. Η μετατόπιση προς το ερυθρό βοηθάει τους επιστήμονες να εκτιμήσουν την απόσταση των γαλαξιών από τη Γη μετρώντας την απόκλιση του μήκους κύματος όπως αυτό εκπέμπεται από τους γαλαξίες σε σχέση με αυτό που φτάνει στη Γη. Δεδομένου όμως ότι η Ζώνη Αποφυγής θέτει ένα «φράγμα» στην παρατήρηση από τη Γη, οι επιστήμονες αδυνατούσαν να εντοπίσουν με τη συγκεκριμένη μέθοδο το Τείχος του Νότιου Πόλου. Η μέθοδος της επιτυχίας Οι συγγραφείς τής εν λόγω δημοσίευσης, στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος το οποίο ονομάστηκε «Cosmicflows», ακολούθησαν μια διαφορετική μέθοδο: «Εχουμε έναν κατάλογο ο οποίος περιλαμβάνει «ιδιόμορφες ταχύτητες»» εξηγεί ο γάλλος ερευνητής. «Οι ιδιόμορφες ταχύτητες οφείλονται στη βαρυτική έλξη αντικειμένων τα οποία βρίσκονται γύρω από τους γαλαξίες. Τα αντικείμενα αυτά είναι όλα στοιχεία του Κοσμικού Ιστού (Cosmic Web), ενός γιγαντιαίου δικτύου νημάτων τα οποία συνδέουν περιοχές με μεγάλη πυκνότητα όπου συσσωρεύονται οι γαλαξίες». Αναλύοντας τις ιδιόμορφες ταχύτητες των αντικειμένων τα οποία βρίσκονται γύρω από το μέχρι τότε άγνωστο Τείχος του Νότιου Πόλου, οι επιστήμονες μπόρεσαν να συναγάγουν ότι πίσω από τη Ζώνη Αποφυγής υπάρχει ένα πυκνό σύμπλεγμα γαλαξιών. Καταγράφοντας μάλιστα το μέτρο των βαρυτικών δυνάμεων οι οποίες ασκούνται στη δομή αυτή, οι ερευνητές δημιούργησαν έναν χάρτη ο οποίος απεικονίζει την πυκνότητα της δομής σε ουράνια σώματα. Στόχος των αστρονόμων είναι πλέον να χαρτογραφήσουν με την ίδια μέθοδο κι άλλες περιοχές, στις οποίες ενδεχομένως να υπάρχουν δομές που έχουν διαφύγει από προηγούμενες ερευνητικές προσπάθειες. Και στο βόρειο ημισφαίριο «Τα δεδομένα τα οποία έχουμε μέχρι σήμερα αφορούν κατά κύριο λόγο το νότιο ημισφαίριο. Τώρα προετοιμάζουμε μια βάση δεδομένων η οποία θα περιλαμβάνει τις παρατηρήσεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί στο βόρειο ημισφαίριο» αναφέρει ο ερευνητής. Κι αν αναρωτιέστε τι υπάρχει πίσω από το Τείχος του Νότιου Πόλου, θα πρέπει να κάνετε υπομονή: Παρ’ όλο που οι ερευνητές σχεδιάζουν σε βάθος πενταετίας να ξεκινήσουν να εξερευνούν τι «κρύβεται» πίσω από το Τείχος, άμεση προτεραιότητά τους είναι να διερευνήσουν την πιθανή ύπαρξη παρόμοιων συμπλεγμάτων σε περιοχές οι οποίες γειτονεύουν με τον Γαλαξία ο οποίος μας φιλοξενεί. Αναλυτικοί χάρτες για 1,7 δισ. αστέρια Στο πλαίσιο προηγούμενων δημοσιεύσεών τους, οι γάλλοι ερευνητές είχαν δημιουργήσει τρισδιάστατους χάρτες οι οποίοι απεικονίζουν χαρακτηριστικά εξωγαλαξιακών περιοχών. Παράλληλα το πρόγραμμα «Gaia» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) φιλοδοξεί να δημιουργήσει αναλυτικούς χάρτες με τα αστέρια του γαλαξία μας, οι οποίοι θα περιλαμβάνουν ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά για πάνω από 1,7 δισεκατομμύρια αστέρια. «Συμβολή στη Φυσική και στην Αστροφυισική» Η αποτύπωση των ευρημάτων των ερευνητών σε τρισδιάστατους χάρτες αποτελεί πολύτιμη συνεισφορά στην κοσμολογία. «Η χαρτογράφηση του Σύμπαντος είναι ένας ταπεινός στόχος αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά σημαντικός από φιλοσοφικής απόψεως: ανέκαθεν ο άνθρωπος επιχειρούσε να χαρτογραφήσει το περιβάλλον του, ξεκινώντας από το εγγύτερο και φτάνοντας ως το πιο μακρινό» σημειώνει ο ερευνητής Ντανιέλ Πομαρέντ (φωτό). «Παράλληλα, η έρευνά μας συμβάλλει στα πεδία της Φυσικής και της Αστροφυσικής: τα στοιχεία τα οποία έχουμε συλλέξει μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να δημιουργήσουμε μοντέλα του Σύμπαντος. Επειτα, συγκρίνοντας τα μοντέλα με τις πραγματικές μετρήσεις μπορούμε να εκτιμήσουμε καλύτερα εάν οι μέθοδοι τις οποίες χρησιμοποιούμε στο πεδίο της αστροφυσικής είναι αποτελεσματικές». https://www.tovima.gr/2020/08/09/science/teixos-tou-notiou-polou-o-thisayros-kryvotan-piso-apo-ta-astra/

Ο γαλαξίας με το ελάχιστο οξυγόνο. Μελετώντας τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από το τηλεσκόπιο Subaru https://en.wikipedia.org/wiki/Subaru_Telescope και χρησιμοποιώντας τα πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν μακρινό γαλαξία με εξαιρετικά μικρή περιεκτικότητα οξυγόνου – το 1,6% της περιεκτικότητας του οξυγόνου που διαθέτει ο Ήλιος μας. Πρόκειται για ρεκόρ μικρότερης αφθονίας οξυγόνου. Η περιεκτικότητα σε οξυγόνο δείχνει ότι τα περισσότερα άστρα αυτού του γαλαξία είναι πολύ μικρής ηλικίας. Οι αστρονόμοι για να κατανοήσουν την εξέλιξη των γαλαξιών πρέπει να μελετήσουν τους γαλαξίες σε διάφορα στάδια του σχηματισμού τους και της εξέλιξής τους. Η παρατήρηση γαλαξιών που βρίσκονται στο πρώιμο στάδιο του σχηματισμού τους είναι σπάνια. Διεθνής ομάδα αστρονόμων ανέπτυξε μια νέα υπολογιστική μέθοδο εύρεσης τέτοιων γαλαξιών μέσα από τον τεράστιο όγκο δεδομένων του τηλεσκοπίου Subaru. Στη συνέχεια οι αστρονόμοι πραγματοποίησαν παρατηρήσεις προσδιορισμού της αφθονίας των στοιχείων σε 4 από τους 27 υποψήφιους γαλαξίες που επέλεξε ο υπολογιστής. Έτσι διαπίστωσαν ότι η αφθονία σε οξυγόνο του γαλαξία HSC J1631 + 4426, που βρίσκεται σε απόσταση 430 εκατομμύρια έτη φωτός, στον αστερισμό του Ηρακλή, είναι μόνο το 1,6% της αντίστοιχης αφθονίας του Ήλιου. Πρόκειται για την μικρότερη αφθονία οξυγόνου που βρέθηκε ποτέ σε γαλαξία. Αυτό δείχνει ότι τα άστρα του γαλαξία είναι πολύ μικρής ηλικίας, επομένως και ο γαλαξίας σε πρώιμο στάδιο εξέλιξης. Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι η αστρική μάζα του γαλαξία HSC J1631 + 4426 είναι πολύ μικρή, 0,8 εκατομμύρια ηλιακές μάζες – το 1/100.000 της αντίστοιχης του Γαλαξία μας. Αυτή η μικρή μάζα μας δείχνει επίσης την αρχέγονη φύση του εν λόγω γαλαξία. Καθώς το σύμπαν διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό και η πυκνότητά του μειώνεται, όλο και πιο λίγοι νέοι γαλαξίες σχηματίζονται, ενώ στο μέλλον η πυκνότητα της ύλης δεν θα αρκεί για τον σχηματισμό νέων γαλαξιών. Ο γαλαξίας HSC J1631 + 4426 μπορεί να είναι ο τελευταίας γενιάς γαλαξίας στην ιστορία του σύμπαντος. Και γι αυτό ανακάλυψή του είναι πολύ σημαντική. https://physicsgg.me/2020/08/01/%ce%bf-%ce%b3%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%be%ce%af%ce%b1%cf%82-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%ce%b5%ce%bb%ce%ac%cf%87%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%bf%ce%be%cf%85%ce%b3%cf%8c%ce%bd%ce%bf/

Η Ανατολή του Σείριου. Τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου, μαζί με την ανατολή του Ηλιου, έχουμε και την ανατολή του Σείριου, του λαμπρότερου άστρου στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, αλλά και γενικότερα του λαμπρότερου άστρου στον ουρανό. Στην αρχαιότητα, μάλιστα, απέδιδαν την επιπλέον αύξηση της θερμοκρασίας αυτή την περίοδο (τα λεγόμενα «κυνικά καύματα») στην υποτιθέμενη προσθήκη της ακτινοβολίας του Σείριου σε εκείνη του Ηλιου! Για τους Αιγύπτιους, ιδιαίτερα, ο Σείριος είχε μεγάλη σημασία. Μερικοί ερευνητές υπολογίζουν ότι οι Αιγύπτιοι αντιστοιχούσαν τη μορφή των άστρων του δικού μας Ωρίωνα με τον θεό τους, τον Οσιρη, ενώ δίπλα του τοποθετούσαν και την πιστή του σύζυγό, την Ισιδα, που αντιπροσωπευόταν από τον Σείριο. Για περισσότερο από δύο μήνες, κάθε χρόνο, ο Σείριος έδυε τόσο κοντά στην ώρα της δύσης του Ηλιου και ανέτελλε τόσο κοντά στην ώρα της ανατολής του, ώστε δεν ήταν δυνατόν να παρατηρηθεί εύκολα. Από το εσωτερικό του ναού της Ισιδος, οι αστρονόμοι – ιερείς παρακολουθούσαν για να δουν την εμφάνιση του Σείριου πριν από την ανατολή του Ηλιου. Και για περίπου 70 μέρες, ο Ηλιος ανέτελλε πριν από την εμφάνιση του Σείριου. Κάποτε όμως έφθανε και η περιπόθητη εκείνη ημέρα, όταν ο Σείριος, το λαμπρότερο άστρο του ουρανού, η Ισιδα, η θεά της αναγέννησης και της ανανέωσης, ανέτελλε στον πρωινό ουρανό και ήταν εμφανές για μερικές μόνο στιγμές προτού η λαμπρότητα του ανατέλλοντος Ηλίου έκανε όλα τα άστρα αόρατα. Στο εσωτερικό του ναού, οι ιερείς γνώριζαν ότι κάθε χρόνο, όταν ο Σείριος ανέτελλε λίγο πριν από τον Ηλιο, ο ποταμός Νείλος θα άρχιζε για μία ακόμη φορά να ξεχειλίζει και να πλημμυρίζει τη γύρω περιοχή. Και ενώ σχεδόν παντού στον κόσμο μια πλημμύρα ήταν ανέκαθεν μια τρομερή καταστροφή, στην κοιλάδα του Νείλου η ετήσια πλημμύρα ήταν μια πραγματική ευλογία. Γιατί κάθε χρόνο, όταν τα νερά της πλημμύρας αποσύρονταν, άφηναν πίσω τους ένα πλούσιο στρώμα χώματος και λάσπης, έτοιμο να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας νέας ετήσιας καλλιέργειας και σοδειάς. Κατά μήκος της όχθης του Νείλου, μάλιστα, πολλοί ναοί ήταν αφιερωμένοι στην Ισιδα. Ενας από αυτούς τους ναούς είχε κτιστεί με την όψη στραμμένη προς τον νοτιοανατολικό ορίζοντα, την κατεύθυνση από όπου ανέτελλε η Ισιδα με τη μορφή του Σείριου. Ο Σείριος, ή άλφα Μεγάλου Κυνός, βρίσκεται σε απόσταση 8,6 ετών φωτός από τη Γη, αλλά η σχετικά μικρή απόστασή του δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τη λαμπρότητά του, αφού πρόκειται για ένα άστρο με διπλάσια μάζα από αυτή που έχει ο Ηλιος. Η επιφανειακή θερμοκρασία του φθάνει τις 9.500 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που τον κάνει να λάμπει 23 φορές πιο έντονα από ό,τι ο Ηλιος, με έναν λευκό χρωματισμό. Και όμως, οι προδιαγραφές του αυτές είναι μηδαμινές σε σύγκριση με τον σύντροφό του, τον Σείριο Β, αφού το άστρο που βλέπουμε, ο Σείριος Α, συνοδεύεται από ένα μικροσκοπικό, αόρατο χωρίς τηλεσκόπιο, άστρο το οποίο είναι 10.000 φορές πιο αμυδρό από τον Α. Παρ’ όλα αυτά, η θερμοκρασία του Β φθάνει τις 27.000 βαθμούς και γι’ αυτό λάμπει με έναν γαλαζόλευκο χρωματισμό, ενώ ο μόνος λόγος για τον οποίο είναι τόσο αμυδρός έχει να κάνει με το μέγεθός του, που δεν υπερβαίνει εκείνο της Γης. Πάντως η μάζα του είναι παρόμοια με τη μάζα του Ηλιου, έχει δηλαδή σχεδόν διπλάσια μάζα από τους συνηθισμένους λευκούς νάνους. Πράγματι, ο Σείριος Β είναι ένας λευκός νάνος. Είναι, δηλαδή, το λείψανο ενός άστρου που έχει φθάσει στο τέλος της ζωής του, με αποτέλεσμα να εκτοξεύσει τα εξωτερικά στρώματα των αερίων του, τα οποία περιελάμβαναν το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής του μάζας. Τα διαστελλόμενα αέρια άφησαν πίσω τους, αποκαλύπτοντάς τον συγχρόνως, τον γυμνό υπερθερμασμένο πυρήνα του άστρου. Ο πυρήνας αυτός αποτελείται από άνθρακα και οξυγόνο, που είναι τα κατάλοιπα, η «στάχτη» δηλαδή, των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων του Ηλιου. Αντικρίζουμε, δηλαδή, το «λείψανο» του αρχικού άστρου, που έχει φθάσει πια στο τέλος του. Παρ’ ότι, όμως, ο πυρήνας αυτός έχει πάψει να παράγει ενέργεια, εκπέμπει τεράστιες ποσότητες υπεριώδους ακτινοβολίας, με αποτέλεσμα τη μεγάλη επιφανειακή θερμοκρασία του. Η μεγάλη αυτή θερμότητα οφείλεται στην τρομακτική συμπίεση των υλικών του, που έχουν περιορισθεί σε μια σφαίρα στο μέγεθος της Γης, αλλά με τόσο μεγάλη πυκνότητα, ώστε μια δαχτυλήθρα γεμάτη με τα υλικά του να «ζυγίζει» 1.000 τόνους! Στην φωτογραφία οι Αιγύπτιοι αντιστοιχούσαν τη μορφή των άστρων του δικού μας Ωρίωνα με τον θεό τους Οσιρι, ενώ δίπλα του τοποθετούσαν και την πιστή του σύζυγο, Ισιδα, που αντιπροσωπευόταν από τον Σείριο. https://physicsgg.me/2020/08/11/%ce%b7-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%cf%84%ce%bf%ce%bb%ce%ae-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%83%ce%b5%ce%af%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%85/

Πες μας παππού…Πώς πήγαμε στο φεγγάρι; «Η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση του αύριο» Τι σας ώθησε να απευθυνθείτε στα παιδιά; Οι πέντε εγγονές μου! Μέχρι τώρα τους έλεγα διάφορες ιστορίες για τον ουρανό και το διάστημα προφορικά. Κι επειδή φαίνεται ότι τους άρεσαν πολύ, μου ζητούσαν να τους τις διηγηθώ ξανά και ξανά. Γι’ αυτό σκέφτηκα ότι ίσως αυτές οι ιστορίες να αρέσουν και σε άλλα παιδιά. Κι έτσι ξεκίνησα να γράφω διαλέγοντας πρώτη απ’ όλες μια ιστορία που στο μεγαλύτερο μέρος της το έζησα κι εγώ προσωπικά. Ήμουν δηλαδή εκεί που οι αστροναύτες του προγράμματος «Απόλλων» εκπαιδεύτηκαν και προετοιμάστηκαν για να περπατήσουν στον γειτονικό δορυφόρο της Γης μας, τη Σελήνη. Γι’ αυτό άλλωστε και ο τίτλος του πρώτου βιβλίου της σειράς είναι: «Πες μας, παππού… Πώς πήγαμε στο φεγγάρι;» Μέσα (και) από την εμπειρία σας στο Πλανητάριο, το οποίο υπηρετήσατε ως διευθυντής για περισσότερα από 40 χρόνια, πώς βλέπετε να ανταποκρίνονται τα παιδιά όταν έρχονται σε επαφή με τον μαγικό κόσμο του διαστήματος; Τι ουσιαστικό θα θέλατε να διδαχθούν από αυτόν; Πιστεύω πως ιδιαίτερα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι καταπληκτικές φωτογραφίες που μας στέλνουν καθημερινά τα διαστημικά μας τηλεσκόπια και οι πραγματικά ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις που ανακοινώνονται τακτικά, κάνουν τα παιδιά μας να θέλουν να μάθουν όλο και πιο πολλά για τον κόσμο του Διαστήματος. Η ανταπόκριση των μικρών επισκεπτών μας και η αντιμετώπισή τους στις νέες πληροφορίες και γνώσεις είναι όντως ενθαρρυντική! Και αυτό που προσπαθούμε, όλα αυτά τα χρόνια, να πετύχουμε είναι να γίνει κατανοητό ότι η γνώση προέρχεται από την παρατήρηση και το πείραμα και ότι η γνώση αυτή, επικουρούμενη από τη λογική αποδεικτική διαδικασία, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πολλά πράγματα για τον κόσμο που μας περιβάλλει. Γιατί, κατά τη γνώμη μου, είμαστε όλοι μας προικισμένοι με την ικανότητα να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να διερωτόμαστε. Αν τα παιδιά μας το καταλάβουν αυτό, τότε θα έχουμε πράγματι πετύχει στην αποστολή μας. Το βιβλίο σας είναι ένας συμπυκνωμένος, πολύ διασκεδαστικός οδηγός γνώσεων και για ενήλικες! Γράφετε, μεταξύ άλλων, για τον μελλοντικό αποικισμό της Σελήνης και για το ότι μπορεί να γίνει τουριστικός προορισμός τον 22ο αιώνα. Πώς φαντάζεστε τους ανθρώπους που θα τολμήσουν να αλλάξουν, όχι απλά χώρα, αλλά… ουράνιο σώμα; Δεν θεωρώ ότι θα είναι διαφορετικοί από εμάς, αλλά είμαι βέβαιος ότι στα επόμενα 100 χρόνια η τεχνητή νοημοσύνη και, γενικότερα, η τεχνολογία θα έχει κάνει τέτοια άλματα, ώστε οι εφαρμογές στην καθημερινότητά μας θα είναι απεριόριστες- όχι μόνο πάνω στη Γη, αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο σώμα του ηλιακού μας συστήματος όπου, ίσως, θα έχουν εγκατασταθεί και μόνιμες ανθρώπινες βάσεις. Στο άμεσο μέλλον, για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι δισεκατομμύρια διασυνδεδεμένες συσκευές θα δημιουργήσουν πρωτοφανείς ευκαιρίες για τη βελτίωση της υγείας, της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής μας, των μεταφορών και του περιβάλλοντος. Αλλά μην ξεχνάτε κι αυτά που έλεγε ο Αριστοτέλης: ότι οι άνθρωποι είμαστε από τη φύση μας περίεργα όντα. Είναι αυτό που μας ωθεί να θέτουμε τις ερωτήσεις, που μας κάνει κυνηγούς της γνώσης, πειραματιστές και εξερευνητές. Αυτό το συναίσθημα της περιέργειας και της τάσης να απαντήσουμε στα βασικά ερωτήματα της ύπαρξής μας είναι στην πραγματικότητα και η βάση των εξερευνητικών ταξιδιών της ανθρωπότητας, όχι μόνο στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον. Εσάς θα σας φαινόταν ελκυστική μια τέτοια μετανάστευση ή, έστω, ένα τέτοιο ταξίδι; Προσωπικά, δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να συμμετάσχω σε μια τέτοια περιπέτεια, όσο γοητευτική κι αν φαίνεται. Γιατί, προς το παρόν τουλάχιστον, τέτοιου είδους ταξίδια είναι ιδιαίτερα δύσκολα. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά και ο Τομ Γουλφ τη δεκαετία του 1960: «Δεν μπορώ να καταλάβω τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να είναι πρόθυμος να καθίσει πάνω σε ένα τεράστιο βαρελότο, όπως είναι οι πύραυλοι Άτλας, Τιτάνας ή Κρόνος, και να περιμένει κάποιον να ανάψει το φιτίλι». Δυστυχώς, δεν είμαι φτιαγμένος από τη στόφα που χρειάζονται οι σύγχρονοι διαστημικοί ταξιδιώτες. Αν «όλοι είμαστε φτιαγμένοι από αστερόσκονη», από ποιο μαγικό υλικό είναι φτιαγμένος ένας αστροναύτης; Φυσικά και οι αστροναύτες είναι φτιαγμένοι από τα ίδια υλικά που είμαστε φτιαγμένοι όλοι μας και οτιδήποτε υπάρχει γύρω μας, άνθρωποι, ζώα, φυτά, πετρώματα και χώμα. Όλοι είμαστε φτιαγμένοι από τα χημικά συστατικά που γεννήθηκαν με το Σύμπαν και το εσωτερικό των άστρων. Αλλά διαθέτουν και κάτι ακόμα. Κάτι που θα μου επιτρέψετε να ονομάσω «στόφα των εξερευνητών». Είναι αυτό το «κάτι» που κάνει πολλούς από εμάς πειραματιστές και εξερευνητές. Ίσως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική τους δομή να είναι αυτό που τους ωθεί στην περιπέτεια της εξερεύνησης. Βιώσατε, ως ανταποκριτής μιας αθηναϊκής εφημερίδας και, μάλιστα, ως ο μοναδικός Έλληνας, την εκτόξευση του Apollo 11. Αν έπρεπε να ανασύρετε μία εικόνα ή μία μόνο σκέψη από εκείνη την εμπειρία, ποια θα ήταν; Θα έλεγα μάλλον τον ήχο της εκτόξευσης. Όλοι οι παρευρισκόμενοι βρισκόμασταν για ασφάλεια σε απόσταση πέντε, περίπου, χιλιομέτρων. Έτσι, παρόλο που βλέπαμε τις φλόγες του πυραύλου, δεν ακούγαμε τίποτε! Μέχρις ότου, 14 δευτερόλεπτα σχεδόν αργότερα, έφτασε και ο ήχος! Ήταν απερίγραπτος, ένας ήχος που χτυπούσε κυριολεκτικά το στήθος, και δεν μπορούσες να καταλάβεις εάν τον άκουγες ή τον αισθανόσουν ή και τα δύο μαζί. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ το όλο εκείνο συναίσθημα, το οποίο δεν μπορεί να το αποδώσει επακριβώς οποιαδήποτε λεκτική περιγραφή. Ήταν ένας ήχος υπόκωφος, σαν να προέρχονταν από τα έγκατα της Γης. Κυριολεκτικά το κάτι άλλο! Η κατάκτηση του φεγγαριού ήταν το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα του ανθρώπου μέχρι σήμερα. Ποιο θα ονειρευόσασταν να είναι το επόμενο, μεγάλο βήμα της ανθρωπότητας; Η επιστροφή στο φεγγάρι και η μόνιμη εγκατάστασή μας εκεί, έστω και σε περιορισμένη έκταση, μέχρι το τέλος του αιώνα. Για άλλους πάλι ίσως να είναι η επίσκεψη του ανθρώπου στον Άρη και στους άλλους πλανήτες και δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος, αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να είναι εφικτό στις επόμενες δεκαετίες. Από όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος ή τους δορυφόρους τους, ποιον θεωρείτε τον πιο συναρπαστικό και γιατί; Θα έλεγα μάλλον τον Κρόνο και το υπέροχο σύστημα των δακτυλίων του. Ενώ αρχικά υπολογίζαμε ότι γύρω του περιλαμβάνονταν μερικοί μόνο δακτύλιοι, αποδείχτηκε τελικά ότι πρόκειται για ένα σύστημα χιλιάδων δακτυλίων. Υπάρχουν κυκλικοί δακτύλιοι, διεστραμμένοι δακτύλιοι, ογκώδεις δακτύλιοι και δακτύλιοι-πλεξούδες, οι οποίοι περιλαμβάνουν μόρια σκόνης, αμέτρητα κομμάτια πάγου και βράχους με μέγεθος λεωφορείων. Αρχίζουν 7.000 χιλιόμετρα πάνω από την κορυφή των νεφών του Κρόνου και εκτείνονται μέχρι την απόσταση των 420.000 χιλιομέτρων, ενώ το πάχος τους σε μερικές μόνο περιοχές ξεπερνάει το ένα χιλιόμετρο. Συγκριτικά, είναι σαν να είχαμε μια πίτα με διάμετρο 2.800 μέτρων και πάχος ενός εκατοστού! Συμφωνείτε με την άποψη ότι υπάρχει πιθανότητα ο δορυφόρος του Δία, Ευρώπη, να κρύβει έναν ωκεανό με ζωή κάτω από τον πάγο της; Όχι μόνο η Ευρώπη του Δία αλλά και ο Εγκέλαδος του Κρόνου διαθέτουν όντως έναν τεράστιο υγρό ωκεανό κάτω από την παγωμένη τους επιφάνεια. Και φαίνεται ότι ίσως στους ωκεανούς αυτούς να υπάρχει η πιθανότητα ύπαρξης κάποιου είδους μικροβιακής ίσως ζωής. Όμως, ακόμα, δεν έχουμε καμιά τέτοια ένδειξη. Ορισμένες πάντως προτάσεις που έγιναν στο παρελθόν για αποστολή ρομποτικών διαστημικών αποστολών στην επιφάνεια της Ευρώπης δεν έχουν, προς το παρόν, εγκριθεί. Τι είναι εκείνο που δεν βλέπουμε, ενώ θα έπρεπε, όταν σηκώνουμε το βλέμμα στον νυχτερινό ουρανό; Στο παρελθόν η επιστήμη της αστρονομίας μάς απελευθέρωσε από δεισιδαίμονες αντιλήψεις κι έτσι μπορούμε πλέον να κοιτάζουμε τον ουρανό με άλλα μάτια. Να είμαστε πιο αισιόδοξοι. Διότι καταλαβαίνουμε πόσο μικρός είναι ο πλανήτης μας και πόσο μικρά είναι τα καθημερινά μας προβλήματα. Θα μπορούσε η Ελλάδα να συμμετάσχει πιο δυναμικά στη διαστημική περιπέτεια; Το έχει ήδη κάνει με πολλαπλούς τρόπους, με τους διάφορους Έλληνες ερευνητές στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, ενώ τελευταία, με τη δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος, η χώρα μας εισέρχεται επιτέλους οργανωμένα στον στρατηγικό τομέα του Διαστήματος. Η Ελλάδα έχει καταβάλει μέχρι τώρα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για τη συμμετοχή μας στους διάφορους διαστημικούς οργανισμούς (ESA, EUMETSAT, HELIOS-II). Κι όμως, παρ’ όλες τις τεράστιες επενδύσεις της χώρας στο Διάστημα, δεν υπήρξε ποτέ εθνικός συντονισμός ούτε οριζόντια διαστημική πολιτική που να μεγιστοποιεί την ανταπόδοση από τη συμμετοχή μας στα προγράμματα των διαστημικών αυτών οργανισμών. Γι’ αυτό, με την ίδρυση του νέου οργανισμού, θα υπάρξει πολύ καλύτερος συντονισμός των φορέων που εμπλέκονται στο Διάστημα, ώστε να υπάρξει και η βέλτιστη οικονομική απόδοση για τη χώρα από αυτές τις δραστηριότητες. Γιατί σε καιρούς οικονομικής δυσπραγίας, η ορθολογική χρήση των πόρων δεν είναι απλά επιλογή αλλά επιτακτική ανάγκη. Τι λέτε σε εκείνους που αναρωτιούνται «γιατί πρέπει να ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για την εξερεύνηση του διαστήματος όταν δεν έχουμε λύσει τα φοβερά προβλήματά μας στη Γη»; Μα τα χρήματα που δαπανώνται στην εξερεύνηση του διαστήματος δαπανώνται εδώ πάνω στη Γη, ενώ στο επίπεδο των εφαρμογών είναι γεγονός ότι αγορές και υπηρεσίες που παραδοσιακά εξυπηρετούνταν από επίγεια μέσα ήδη σήμερα, και πολύ περισσότερο στο μέλλον, θα εξυπηρετούνται σε σημαντικό ποσοστό από το διάστημα. Ήδη οι 3.000 περίπου δορυφόροι οι οποίοι βρίσκονται σήμερα σε τροχιά γύρω από τη Γη, μας στέλνουν καθημερινά χιλιάδες πληροφορίες, που μας βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντος και του πλανήτη μας. Επίσης, οι νέες τεχνολογίες που δημιουργήθηκαν για το διαστημικό πρόγραμμα έχουν πρόσθετες εφαρμογές στην καθημερινή μας ζωή, αφού καθένας από εμάς χρησιμοποιεί καθημερινά 50 με 60 διαφορετικά αντικείμενα τα οποία κατασκευάστηκαν χάρη στις διαστημικές μας δραστηριότητες, σε τομείς όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες, η τηλεόραση, η δορυφορική πλοήγηση, η μετεωρολογία και το κλίμα, η γεωργία ακριβείας και η παρακολούθηση των οικοσυστημάτων, αλλά και η ασφάλεια και η άμυνα. Εκτός αυτού, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει τις συνέπειες μιας επιστημονικής ανακάλυψης, αφού κάθε πρόσθετο κομμάτι γνώσης, οσο περίεργο, άσχετο ή αφηρημένο και αν φαίνεται στην αρχή, καταλήγει άμεσα ή έμμεσα, αργά ή γρήγορα, σε κάποια πρακτική εφαρμογή. Αν δεν συνεχίσουμε την ανάπτυξη της επιστήμης και τον εμπλουτισμό των γνώσεών μας, άσχετα με την άμεση χρησιμότητά τους, γρήγορα θα ταφούμε κάτω από το βάρος των προβλημάτων μας. Γιατί η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση του αύριο. Τελευταία γίνεται συχνά λόγος στα ΜΜΕ για ουράνια σώματα που μπορεί να απειλήσουν τη Γη. Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα; Εξαρτάται από το πόσο μεγάλα είναι τα σώματα αυτά και από το πότε θα χτυπήσουν! Πριν από μερικά χρόνια, ανακαλύφτηκε ότι μικροί αστεροειδείς και κομήτες με διάμετρο 10 περίπου μέτρων εκρήγνυνται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας μία φορά κάθε 4 με 6 εβδομάδες. Συνολικά, υπάρχουν 900.000 αστεροειδείς με μέγεθος από 50 έως 100 μέτρα, οι οποίοι διασχίζουν την τροχιά της Γης μας, ενώ άλλοι 320.000 έχουν διάμετρο πάνω από 100 μέτρα, και 9.000 απ’ αυτούς έχουν μέγεθος πάνω από 500 μέτρα. Η σύγκρουση μ’ έναν από τους μεγάλους αστεροειδείς (πάνω από 1.000 μέτρα) θα έφερνε αναπόφευκτα το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού πάνω στη Γη. Γιατί, έστω κι αν δεν σκότωνε όλους τους ανθρώπους, η καταστροφή της υποδομής και της διακίνησης των τροφίμων θα ήταν θανατηφόρα για τους επιζώντες. Τέτοιου είδους συγκρούσεις συνέβησαν πολλές φορές στο παρελθόν με συνταρακτικά αποτελέσματα για την εξελικτική πορεία της ζωής. Για τα επόμενα 200 περίπου χρόνια, όμως, μία τέτοια σύγκρουση είναι μάλλον απίθανη! Σε σχέση με άλλες επιστήμες, η αστρονομία και η αστροφυσική φέρνουν τον επιστήμονα πιο κοντά στα θαύματα του σύμπαντος, στο αχανές και στο ανεξήγητο. Άραγε, αναρωτιέται συχνότερα ή σπανιότερα από άλλους αν υπάρχει θεός ή, έστω, μια ανώτερη δύναμη; Δεν νομίζω ότι οι επιστήμονες διαφέρουν πολύ από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, έχουμε 7,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους πάνω στη Γη, και καθένας μας έχει τα δικά του «πιστεύω» και τις δικές του δοξασίες. Ποιος μπορεί να πει, λοιπόν, ότι οι δικές του αντιλήψεις είναι καλύτερες από του διπλανού του; Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι δοξασίες του καθενός δεν χρειάζονται απόδειξη και ο καθένας μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει. Στην επιστήμη, όμως, απαιτούμε απόδειξη, είτε με το πείραμα είτε με την παρατήρηση. Οπότε, μια τέτοια ερώτηση δεν μπορεί να αφορά την επιστήμη. https://physicsgg.me/2020/08/04/%cf%80%ce%b5%cf%82-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%cf%80%ce%b1%cf%80%cf%80%ce%bf%cf%8d-%cf%80%cf%8e%cf%82-%cf%80%ce%ae%ce%b3%ce%b1%ce%bc%ce%b5-%cf%83%cf%84%ce%bf-%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%b3%ce%ac%cf%81%ce%b9/

Ταξίδι στους ωκεανούς των άστρων. «Βίωσα την πλέον ζωντανή επαφή μου με την απεραντοσύνη της φύσης χρόνια πριν στο Αιγαίο Πέλαγος», έγραφε το 2013 στο περιοδικό Harper’s ο φυσικός και συγγραφέας Αλαν Λάιτμαν (Alan Lightman, «Our Place in the Universe», από την ανθολογία «The Best American Science and Nature Writing», επιμ. Siddhartha Mukherjee, εκδ. Houghton Mifflin Harcourt). Ο Λάιτμαν –γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό από τα βιβλία «Τα όνειρα του Αϊνστάιν» (εκδ. Κάτοπτρο), «Η ώρα των άστρων» (εκδ. Κάτοπτρο), «Mr g: Το πείραγμα του Θεού» (εκδ. Τραυλός) κ.ά.– περιγράφει πώς ενοικίασε ένα ιστιοπλοϊκό με τη γυναίκα του και σάλπαραν νύχτα από τον Πειραιά. Αφού άφησαν το Σούνιο και κατευθύνθηκαν προς την Υδρα, σιγά σιγά, στεριά και άλλα πλεούμενα χάθηκαν από τον ορίζοντα. «Κοιτώντας ολόγυρά μας», γράφει, «μπορούσαμε να δούμε μονάχα το νερό να εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις έως ότου ενώθηκε με τον ουρανό. Αισθάνθηκα ασήμαντος, παραπεταμένος, ένα μικρό, αλλόκοτο πετραδάκι μέσα σε αυτό το σπήλαιο πελάγους και ουρανού». Οποιος έχει ταξιδέψει στο Αιγαίο νύχτα με ιστιοφόρο πρέπει να έχει νιώσει τα ίδια ακριβώς συναισθήματα με εκείνα του Λάιτμαν – όπως επίσης τη σαγήνη, τη γαλήνη, το δέος απέναντι σε αυτή την φαντασμαγορία του έναστρου ουρανού, ο οποίος αποκτά αίφνης μυρωδιά, της αλμύρας, και ήχο, αυτόν του παφλασμού. Πράγματι, η θάλασσα, το πέλαγος, ο ωκεανός, ενώνονται νοητά με τον ουρανό, τον ουρανό της ημέρας αλλά κυρίως της νύχτας. Μοιάζουν τόσο συγγενή, μακρινά αλλά και τόσο κοντινά αδέλφια: όχι τυχαία, οι αστροναύτες εκπαιδεύονται για τις συνθήκες μηδενικής βαρύτητας και για τους «διαστημικούς περιπάτους» μέσα σε ειδικές δεξαμενές νερού. Η σχέση νυχτερινού ουρανού και θάλασσας πηγαίνει πολύ πίσω, πολύ πριν τα διαστημικά προγράμματα και τον σύγχρονο τουρισμό. Οι αρχαίοι ναυτικοί χρησιμοποιούν τους 88 αστερισμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Για παράδειγμα, μολονότι δεν είναι τόσο μεγάλη ή φωτεινή όσο η Μεγάλη Αρκτος, η Μικρά Αρκτος ήταν πάντοτε ιδιαιτέρως χρήσιμη για πολλές κουλτούρες στο ζήτημα του προσανατολισμού επειδή δεν κινείται όπως άλλοι αστερισμοί, έτσι καθώς βρίσκεται στον βόρειο αστρικό πόλο. Εάν οι ναυτικοί μπορούσαν να εντοπίσουν τη Μικρά Αρκτο, ήξεραν προς τα πού πέφτει ο βορράς. Ενα από τα πρόσφατα γνωστά τραγούδια, με αρκετή μάλιστα επιτυχία, αναφέρει στους στίχους του, μεταξύ άλλων, και τα εξής: «Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια/ ποιος είδε ήλιο σαν αχινό/ κι ερωτευμένα πουλιά και ψάρια/ να κολυμπάνε στον ουρανό». Παρόλο που οι στίχοι αυτοί φαίνονται ίσως λίγο… παράλογοι, εν τούτοις έχουν μια δόση αλήθειας αν αναλογιστεί κανείς ότι υπάρχουν πράγματι τέσσερα τουλάχιστον ψάρια που «κολυμπάνε στον ουρανό»! Πρόκειται φυσικά για τους αστερισμούς των Ιχθύων, του Νότιου Ιχθύος και του Ιπτάμενου Ιχθύος, ο πρώτος μάλιστα απ’ αυτούς φαίνεται στον ουρανό στη διάρκεια του φθινόπωρου και περιλαμβάνει δύο ψάρια συνδεδεμένα μεταξύ τους με μια μακριά μεταξωτή κορδέλα. Ο αστερισμός των Ιχθύων είναι από τους αρχαιότερους αστερισμούς αν και δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος. Για να εντοπιστεί ευκολότερα βρίσκουμε πρώτα το μεγάλο τετράπλευρο του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου, και κάτω από το τετράπλευρο βρίσκουμε μια κυκλική συστάδα άστρων που σχηματίζει τον πρώτο Ιχθύν, ενώ στο πλάι του τετράπλευρου υπάρχει μια άλλη συστάδα άστρων που αντιπροσωπεύει τον δεύτερο Ιχθύν. Οι δύο αυτές αστρικές συστάδες, οι ουρές των Ιχθύων, ενώνονται μεταξύ τους με μια κορδέλα που αντιπροσωπεύεται από μια λεπτή σειρά άστρων. Οι πρώτοι, και βασικότεροι, αστερισμοί καταγράφηκαν πριν από περίπου 2.300 χρόνια από τον Ελληνα αστρονόμο Εύδοξο, για να τους αντιγράψει στη συνέχεια ο Αρατος. Μερικές εκατοντάδες χρόνια αργότερα, ο Κλαύδιος Πτολεμαίος συνέταξε έναν κατάλογο και σχεδίασε τα σχήματα όλων των αστέρων που υπάγονται σε αστερισμούς στην περίφημη «Αλμαγέστη» (ή Μαθηματική Σύνταξις). Οπως μας υπενθυμίζει η Σάρα Γκίλινχαμ στο εξαιρετικό λεύκωμα για μικρούς και μεγάλους «Κοιτάζοντας τα αστέρια» (εκδ. Καπόν), σχεδόν χίλια χρόνια μετά τον Πτολεμαίο, «και περισσότερα από 1.600 χιλιόμετρα μακριά, ένας Πέρσης αστρονόμος, ο Αλ-Σούφι, μετέφρασε το βιβλίο του Πτολεμαίου στα αραβικά, προσθέτοντας τις δικές του αστρικές παρατηρήσεις. (…) Κάμποσους αιώνες αφότου τα πρώτα χειρόγραφα αντίγραφα βρήκαν τον δρόμο τους στην Ευρώπη, το βιβλίο του Αλ-Σούφι μεταφράστηκε στα λατινικά. Αυτός είναι και ο λόγος που βρίσκουμε σε αστερισμούς και αστέρες ελληνικές, αραβικές και λατινικές λέξεις». Ο κατάλογος του Πτολεμαίου πάντως αποτελεί τη βάση του επίσημου συστήματος των αστερισμών που χρησιμοποιούν έως σήμερα οι επιστήμονες. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι η ανακάλυψη των νεότερων αστερισμών, ειδικά στο νότιο ημισφαίριο, οφείλεται σε μερικούς πρωτοπόρους θαλασσοπόρους εξερευνητές. Κατά την Γκίλινχαμ, «ο Πτολεμαίος και ο Αλ-Σούφι δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν μακριά για να διακρίνουν τα άστρα στο νότιο ημισφαίριο, εκατοντάδες χρόνια αργότερα όμως, όταν Ιταλοί, Γάλλοι, Ολλανδοί και Πολωνοί εξερευνητές ταξίδεψαν στις θάλασσες του νότου, είδαν πολλά άστρα για πρώτη φορά, χαρτογραφώντας νέους αστερισμούς». Ο Γαλιλαίος Τίποτε από όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατόν αν δεν είχε προηγηθεί ο Γαλιλαίος και η ευρεία, και εξελιγμένη, χρήση του τηλεσκοπίου. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό πολλές από τις πρώτες αστρικές παρατηρήσεις και τους σχηματισμούς νέων αστερισμών να έγιναν από το κατάστρωμα κάποιας ευρωπαϊκής καραβέλας που έπλεε στις απέραντες θάλασσες του Ινδικού και του Ειρηνικού ωκεανού. Βρισκόμαστε βέβαια στο απόγειο της Αναγέννησης. Κατά την Γκίλινχαμ: «Η εποχή αυτή είναι γνωστή ως η Εποχή των Ανακαλύψεων, τότε που οι Ευρωπαίοι εξερευνούσαν σε βάθος το έδαφος, τη θάλασσα και τον ουρανό. Οι αστρονόμοι αντιλήφθηκαν ότι υπήρχαν ακόμα πολλές περιοχές στον ουρανό οι οποίες δεν περιλάμβαναν αστερισμούς επίσημα χαρτογραφημένους, οπότε, άρχισαν να ανακαλύπτουν όσα περισσότερα άστρα μπορούσαν και να τα συνδέουν σε εικόνες. (…) Τα ταξίδια τους στις ακτές της Αυστραλίας ή της Ινδονησίας, για παράδειγμα, τους έδωσαν την ευκαιρία να ανακαλύψουν εξωτικά ζώα που έβλεπαν για πρώτη φορά, όπως τον χαμαιλέοντα και το πτηνό τουκάν. (…) Τα παραδείσια πτηνά, τα χελιδονόψαρα και τα τουκάν δεν ζουν στην Ολλανδία, την Πολωνία ή τη Γαλλία, συνεπώς η θέα αυτών των εξωτικών πλασμάτων πρέπει να συνάρπασε και να ενέπνευσε τους Ευρωπαίους εξερευνητές που χαρτογραφούσαν αστερισμούς. Οι αστρονόμοι ονομάτιζαν τους αστερισμούς με βάση πολλά από τα ζώα που ανακάλυπταν στα μέρη όπου ταξίδευαν, όπως στους Παπούα της Νέας Γουινέας, στη Νότια Ασία και στη Νοτιοανατολική Ασία. (…) Σε αυτούς τους αστρονόμους περιλαμβάνονται οι Ολλανδοί εξερευνητές Πίετερ Ντίρκζουν Κέιζερ και Φρέντερικ ντε Χούτμαν, οι οποίοι ταξίδεψαν μαζί στα τέλη του 16ου αιώνα. Ο Ολλανδός χαρτογράφος και αστρονόμος Πέτρους Πλάνκιους ακολούθησε τις σημειώσεις των Κέιζερ και Ντε Χούτμαν που αυτοί του έδωσαν στα 1595 και δημιούργησε νέα άστρα στον ουρανό». Ενδεικτικά, ένας από όλους αυτούς τους νεότερους αστερισμούς που γεννήθηκαν… καταμεσής της θάλασσας είναι ο Χαμαιλέων (Chamaeleon). Οι Ολλανδοί εξερευνητές που δημιούργησαν τον αστερισμό προφανώς είδαν πολλούς χαμαιλέοντες στη Μαδαγασκάρη, έναν από τους πιο ενδιαφέροντες σταθμούς τους κατά τον ρουν τους στο νότιο ημισφαίριο προκειμένου να χαρτογραφήσουν τα αστέρια. Ενας άλλος τέτοιος αστερισμός είναι η Δοράς (Dorado), πολύ μικρός αστερισμός που βρίσκεται κοντά στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου. Μοιάζει πολύ με ξιφία και ενίοτε απεικονίζεται ως ξιφίας. Η ονομασία Δοράς παραπέμπει στον Ιπτάμενο Ιχθύν, η ισπανική ρίζα (Dorado) παραπέμπει στο «χρυσόψαρο» αλλά κυρίως στο «δελφινόψαρο». Τα δελφινόψαρα απαντούν σε ζεστά τροπικά νερά και δεν έχουν σχέση με τα δελφίνια. Τα δελφινόψαρα λέγονται «μάχι-μάχι» στις θάλασσες του Ειρηνικού. Οι Ολλανδοί εξερευνητές είχαν εντυπωσιαστεί τόσο πολύ από όλα αυτά τα απίθανα πλάσματα που έβλεπαν στα ταξίδια τους στο νότιο ημισφαίριο, ώστε δημιούργησαν πολλούς αστερισμούς για να τα τιμήσουν. Είχαν δει δελφινόψαρα να κυνηγούν χελιδονόψαρα γι’ αυτό και τοποθέτησαν τη Δοράδα κοντά στον Ιπτάμενο Ιχθύν. Ο αστερισμός του Ινδού Ενα ακόμα παράδειγμα: ο αστερισμός του Ινδού (Indus). Αρχικά απεικονιζόταν ως ιθαγενής που οι Ολλανδοί εξερευνητές συνάντησαν στα ταξίδια τους στις Ανατολικές Ινδίες, στη νότια Αφρική ή στη Μαδαγασκάρη. Οπως γράφει η Γκίλινχαμ, «η χρήση του όρου δείχνει πόσο εσφαλμένα οι εξερευνητές θεωρούσαν ότι όλοι οι ιθαγενείς ήταν ίδιοι σε όλα τα μέρη, ενώ στην πραγματικότητα ήταν ξεχωριστά άτομα με συγκεκριμένα ονόματα για τις φυλές και τις κοινότητές τους». Μπορούμε μονάχα να φανταστούμε τους εξερευνητές αστρονόμους, είτε από κάποιο κατάστρωμα είτε από κάποιο τροπικό νησί, να αφήνουν τη ματιά τους να χάνεται στην τρομακτική αυτή αστροφεγγιά: ο νεωτερικός άνθρωπος πήρε έτσι μια καλή γεύση απεραντοσύνης. Οπως μπορεί να συμβεί και σήμερα στον καθένα μας. «Δεκαετίες πριν, όταν ταξίδεψα με τη γυναίκα μου στο Αιγαίο», γράφει ο Λάιτμαν, «εν μέσω του ατελείωτου νερού και του ουρανού, το άπειρο μου έκανε μια ελάχιστη νύξη. Ηταν μια αίσθηση που ουδέποτε είχα νιώσει, συνοδευόμενη από δέος, φόβο, τον τρόμο του υψηλού, αποπροσανατολισμό, απομόνωση και δυσπιστία. Εθεσα μια πορεία 255 μοιρών, εμπιστευόμενος την πυξίδα μου –έναν μικροσκοπικό δίσκο με βαμμένους αριθμούς και μια περιστρεφόμενη μεταλλική βελόνη– και ήλπισα για το καλύτερο. Μέσα σε λίγες ώρες, ως διά μαγείας, μια χλωμή, ωχρή σταλιά γης εμφανίστηκε μπροστά μας, κάτι που μας πλησίαζε συνεχώς, ένας τόπος με σπίτια και κρεβάτια και άλλα ανθρώπινα πλάσματα». https://physicsgg.me/2020/07/27/%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%af%ce%b4%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%89%ce%ba%ce%b5%ce%b1%ce%bd%ce%bf%cf%8d%cf%82-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%ac%cf%83%cf%84%cf%81%cf%89%ce%bd/

H εμπειρία του να βρίσκεσαι στον Άρη. Εξαιρετικά ρεαλιστικές εικόνες υψηλής ευκρίνειας δημοσιεύει για πρώτη φορά η NASA από τον πλανήτη Άρη. Στο δεκάλεπτο βίντεο οι κάτοικοι της Γης μπορούν να ανακαλύψουν τον κόκκινο πλανήτη, κάνοντας περιήγηση σε φαντασμαγορικά πλάνα από τις τεράστιες ερήμους και τους αμμόλοφούς του, τα απόκρημνα βράχια του και το γεμάτο ρωγμές και πέτρες έδαφός του. Η παρουσίαση του άψυχου τοπίου του πλανήτη είναι τόσο ρεαλιστική που ο αφηγητής την αποκαλεί ως «την πιο ζωντανή εμπειρία του να βρίσκεσαι στον Άρη». Το βίντεο δημιουργήθηκε από τη βρετανική εταιρεία εταιρεία ντοκιμαντέρ ElderFox δημοσίευσε πλάνα υψηλής ευκρίνειας από τον Άρη. Αποτελεί ουσιαστικά ένα μωσαϊκό με εικόνες που τραβήχτηκαν από τα τρία οχήματα της ΝASA που έφτασαν στον πλανήτη: το Curiosity, το Spirit και το Opportunity. Πώς δημιουργήθηκε το βίντεο Ουσιαστικά, κάθε εικόνα αποτελεί ένα πανόραμα δίνοντας έτσι την αίσθηση ότι πρόκειται για βίντεο. Το λεγόμενο πανόραμα Glen Torridor περιέχει πάνω από 1,8 δισεκατομμύρια πίξελ και δημιουργήθηκε από περισσότερες από 1.000 διαφορετικές εικόνες που τραβήχτηκαν από το Curiosity μέσα σε μια βδομάδα το 2019. Η ElderFox αποκάλεσε το αποτέλεσμα ως «το μεγαλύτερο μωσαϊκό που φτιάχτηκε ποτέ». Όπως εξηγεί ο αφηγητής παρόλο που οι κάμερες πάνω στα οχήματα ήταν από τις καλύτερες της εποχής τους, τα δεδομένα που μπορούν να σταλούν πίσω στη Γη είναι πολύ δύσκολο να σταλούν ως βίντεο. Παράλληλα, ο ουρανός του Άρη – ο οποίος στην πραγματικότητα είναι κοκκινωπός και θολός – μοιάζει από κίτρινος έως μπλε σε άλλα πλάνα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα του επαναχρωματισμού των εικόνων ώστε να βοηθηθούν οι γεωλόγοι στον εντοπισμό πετρωμάτων. Το Curiosity αποτελεί το μόνο όχημα που λειτουργεί αυτή τη στιγμή στον Άρη. Το Spirit και το Opportunity που ανακάλυψαν αποδείξεις πως κάποτε υπήρχε τρεχούμενο νερό στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη, είναι εκτός λειτουργίας από το 2011 και 2019 αντίστοιχα. Η ΝASA θα στείλει ένα νέο όχημα στον Άρη στις 30 Ιουλίου το λεγόμενο Perseverance. Απολαύστε την περιήγηση στον Άρη: https://physicsgg.me/2020/07/24/h-%ce%b5%ce%bc%cf%80%ce%b5%ce%b9%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bd%ce%b1-%ce%b2%cf%81%ce%af%cf%83%ce%ba%ce%b5%cf%83%ce%b1%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ac%cf%81%ce%b7/

Η τεχνητή νοημοσύνη στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Το πρόγραμμα του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας θα δώσει νέους τρόπους για να μετατρέψουμε γρήγορα τα επιστημονικά ευρήματα σε πρακτικά εργαλεία απεικόνισης που θα ωφελήσουν τους ασθενείς με COVID-19 Tην έναρξη της λειτουργίας του Κέντρου Ιατρικής Απεικόνισης και Συλλογής/Επεξεργασίας Δεδομένων (MIDRC) ανακοίνωσε το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ. Πρόκειται για μια φιλόδοξη προσπάθεια που θα αξιοποιήσει τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης και της ιατρικής απεικόνισης για την καταπολέμηση της COVID-19. Οι Καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ, https://mdimop.gr/covid19/), περιγράφουν τα βασικά σημεία του προγράμματος: Πρόκειται για μια συνεργασία πολλαπλών θεσμικών και ακαδημαϊκών φορέων, με επικεφαλής το Εθνικό Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Απεικόνισης και Βιομηχανικής (NIBIB), που αποτελεί παράρτημα του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας, και το οποίο θα δημιουργήσει νέα εργαλεία που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γιατροί για την έγκαιρη ανίχνευση και εξατομικευμένες θεραπείες για ασθενείς με COVID-19. «Αυτό το πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό γιατί θα μας δώσει νέους τρόπους για να μετατρέψουμε γρήγορα τα επιστημονικά ευρήματα σε πρακτικά εργαλεία απεικόνισης που θα ωφελήσουν τους ασθενείς με COVID-19″, δήλωσε ο Bruce J. Tromberg, Ph.D., Διευθυντής του NIBIB. «Αυτό το πρόγραμμα ενώνει τις δυνάμεις των πρωτοπόρων της ιατρικής απεικόνισης και της τεχνητής νοημοσύνης από τον ακαδημαϊκό χώρο, τη βιομηχανία και την κυβέρνηση για να φέρει σε πέρας αυτή τη σημαντική πρόκληση». Αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης Τα χαρακτηριστικά των πνευμόνων και της καρδιάς που έχουν μολυνθεί από τον ιό όπως εμφανίζονται στις διάφορες απεικονίσεις (π.χ αξονικές, μαγνητικές τομογραφίες κ.α) μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου, στην πρόβλεψη της απόκρισης στη θεραπεία και στη βελτίωση των πρόγνωσης των ασθενών. Ωστόσο, μια μεγάλη πρόκληση είναι ο γρήγορος και ακριβής προσδιορισμός αυτών των ειδικών χαρακτηριστικών και η αξιολόγηση αυτών των πληροφοριών σε συνδυασμό με πολλά άλλα κλινικά συμπτώματα και εξετάσεις. Οι στόχοι του MIDRC είναι να οδηγήσει στην ανάπτυξη και εφαρμογή νέων διαγνωστικών εργαλείων , συμπεριλαμβανομένων αλγορίθμων μηχανικής μάθησης (machine learning), που θα επιτρέψουν την ταχεία και ακριβή αξιολόγηση της σοβαρότητας από της νόσου και θα βοηθήσουν τους γιατρούς να βελτιστοποιήσουν τη θεραπεία των ασθενών. «Αυτή η προσπάθεια θα συγκεντρώσει ένα μεγάλο αποθετήριο απεικονίσεων του θώρακα (αξονικές τομογραφίες, απλές ακτινογραφίες κ.α) από ασθενείς με COVID-19, επιτρέποντας στους ερευνητές να αξιολογήσουν τόσο τα δεδομένα από τους πνεύμονες όσο και από την καρδιά , να υποβάλουν κρίσιμα ερωτήματα για περαιτέρω έρευνα και να αναπτύξουν προγνωστικές υπογραφές στην απεικόνιση της COVID-19 που θα μπορούν να φανούν χρήσιμα στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Ταχεία και ευέλικτη συλλογή και ανάλυση δεδομένων Αυτή η μεγάλη πρωτοβουλία ανταποκρίνεται στην εκφρασμένη ανάγκη της διεθνούς απεικονιστικής κοινότητας για ένα ασφαλές τεχνολογικό δίκτυο που θα επιτρέπει την ανάπτυξη και την ηθική εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης για τη λήψη των καλύτερων ιατρικών αποφάσεων για ασθενείς με COVID-19, ενώ τελικά, οι προσεγγίσεις που θα αναπτυχθούν θα μπορούσαν να ωφελήσουν και σε άλλες συνθήκες και νόσους. Το MIDRC θα διευκολύνει την ταχεία και ευέλικτη συλλογή, ανάλυση και μεταφορά των απεικονίσεων και συναφών κλινικών δεδομένων. Η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων οργανισμών βασίζεται στη μοναδική και συμπληρωματική εμπειρογνωμοσύνη κάθε ενός εντός της κοινότητας της ιατρικής απεικόνισης και στην αφοσίωση κάθε οργανισμού στην ποιότητα των δεδομένων απεικόνισης, την ασφάλεια, την πρόσβαση και τη βιωσιμότητα. https://physicsgg.me/2020/08/06/%ce%b7-%cf%84%ce%b5%cf%87%ce%bd%ce%b7%cf%84%ce%ae-%ce%bd%ce%bf%ce%b7%ce%bc%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%b7-%ce%bc%ce%ac%cf%87%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba/

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν σκέφτεται. Οταν έχεις την ευκαιρία να συναντήσεις, έστω διαδικτυακά, έναν από τους πιο επιφανείς σύγχρονους φιλοσόφους της πληροφορίας, η πρώτη ερώτηση που έρχεται στο προσκήνιο της σκέψης σου αφορά τα δυστοπικά σενάρια ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης (Τ.Ν.). Θα επιζήσουμε από τη διαφαινόμενη παντοδυναμία των πανίσχυρων μηχανών; Επειτα, θες να μάθεις αν όντως ευσταθούν κάποιοι άλλοι δημοφιλείς όροι που σχετίζονται με την Τ.Ν., όπως η έννοια του «μαύρου κουτιού». Πώς θα συμφιλιωθούμε με τις εξυπνότερες από εμάς μηχανές, όταν δεν ξέρουμε τον τρόπο που παίρνουν τις αποφάσεις τους; Ο Λουτσιάνο Φλορίντι, καθηγητής Φιλοσοφίας και Ηθικής της Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας μιας σειράς σπουδαίων δοκιμίων για την ψηφιακή εποχή και την «ινφοσφαίρα», ξεκαθαρίζει αμέσως το τοπίο. «Το πρόβλημα είναι ότι τα μέσα επισημαίνουν κυρίως τις διακινδυνεύσεις που φέρει η Τ.Ν.», μου λέει, «περισσότερο από ό,τι τις ευκαιρίες». Και προσθέτει: «Υπάρχουν τρεις μύθοι για την Τ.Ν. Ο ένας είναι ότι μια μέρα θα σκέφτεται εξυπνότερα από τους ανθρώπους, η λεγόμενη “μοναδικότητα”. Δεν ξέρουμε πώς να το κάνουμε αυτό, οπότε ξεχάστε το. Είναι ανόητο. Ο άλλος είναι το “μαύρο κουτί”. Η Τ.Ν. δεν σκέφτεται. Μετασχηματίζει κάποια δεδομένα σε άλλα δεδομένα. Κι ο τρίτος μύθος είναι ότι δεν μπορείς να τη ρυθμίσεις. Κινείται τόσο γρήγορα, είναι πάντα πιο μπροστά, λένε. Ούτε αυτό αληθεύει. Δυστυχώς, αν δεν μιλάς έτσι, δεν πουλάς. Το “μαύρο κουτί” ειδικά, είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα για το οποίο σε πέντε χρόνια από σήμερα δεν θα μιλάμε καθόλου, γίνεται τρομερή πρόοδος σε αυτό το πεδίο». – Οι διακινδυνεύσεις, όμως, είναι υπαρκτές. – Και βέβαια. Οι βασικότερες μάλιστα είναι δύο. Κάποιες είναι πιο παλιές, όπως το θέμα της ιδιωτικότητας, που είναι ίσως και το κυριότερο. Είχαμε και στο παρελθόν πρόβλημα με την ιδιωτικότητα, τώρα με την Τ.Ν. έχουμε ακόμα μεγαλύτερο. Δεν είναι ένα πρόβλημα που το προκαλεί η Τ.Ν., αλλά που το ενισχύει. Είναι μια μορφή αυτενέργειας που ελέγχοντας τα δεδομένα, μπορεί να εξάγει όλο και περισσότερες πληροφορίες, να συλλέγει όλο και περισσότερα δεδομένα, να τα επεξεργάζεται. Κι είναι παντού. Επειτα, υπάρχουν νεότερες διακινδυνεύσεις, προβλήματα που προκαλούνται από την Τ.Ν. κι όχι από άλλες ψηφιακές τεχνολογίες. Αλγοριθμικές μεροληψίες, αδικίες, λάθη. Ολα αυτά τα προβλήματα είναι επίσης υπαρκτά. Δεν είναι εντελώς νέα βέβαια, αλλά γίνονται όλο και πιο σημαντικά, όσο επεκτείνεται η ίδια η Τ.Ν. – Υπάρχει άραγε χώρος για εφησυχασμό; Μπορεί να μη μας απειλεί μια φονική υπερνοημοσύνη που θα αρνείται να σβήσει, αλλά συμβαίνει το ίδιο με τις άλλες απειλές; – Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αρχίσουμε να κοιτάζουμε πιο προσεκτικά γιατί είναι λιγότερο ορατά και είναι πιο μακροπρόθεσμα. Φανταστείτε μια μακροχρόνια ασθένεια που δεν εμφανίζεται ξαφνικά, αλλά σταδιακά χρόνο με τον χρόνο. Αυτή η ασθένεια ονομάζεται διάβρωση της αυτονομίας μας. Φανταστείτε λοιπόν ένα νεογέννητο παιδί που εκτίθεται επί 18 χρόνια σε αυτή την τεχνολογία, την Τ.Ν., ώσπου να γίνει πολίτης και να ψηφίζει. Κάθε μέρα, κάθε στιγμή, για όλα αυτά τα χρόνια η Τ.Ν., δίνει συμβουλές, υπενθυμίσεις, κάνει προτάσεις, χειρισμούς, «αφού σου άρεσε αυτή η σειρά πιθανώς θα σ’ αρέσει κι αυτή η σειρά». «Σου άρεσαν οι περυσινές διακοπές σου στη λίμνη; Πιθανώς θα σου άρεσε να την επισκεφθείς ξανά». Φανταστείτε αυτά τα μικρά πράγματα. Με κάποιο τρόπο λοιπόν είμαστε πολύ εύπλαστοι, πολύ εύθραυστοι. Δεν είναι ότι κάποιος προσπαθεί να κάνει κάτι μοχθηρό, αλλά αυτή η τεράστια δύναμη αυτενέργειας που επηρεάζει τις ανθρώπινες αποφάσεις είναι ένα νέο μακροπρόθεσμο ρίσκο που παίρνουμε. – Διάβασα μια μελέτη σας, όπου παρουσιάζετε τους ανθρώπους ως μέσα διεπαφής. Αυτό είναι το μεγάλο διακύβευμα της Τ.Ν.; – Το πρόβλημα είναι η αντιμετώπιση των ανθρώπινων όντων όπως θα έλεγε ο Ιμάνουελ Καντ ως μέσων για την επίτευξη ενός σκοπού, ως εργαλείων για να γίνει κάτι. Δεν με νοιάζεις εσύ ως άνθρωπος, αυτό που με νοιάζει είναι ο στόχος μου, σε χρησιμοποιώ. Κι έτσι εσύ γίνεσαι ένα μέσο διεπαφής μεταξύ αυτού που θέλω και του εαυτού μου. Ετσι λοιπόν, αυτό που θέλω μόνο είναι τα χρήματά σου, τα δεδομένα σου, την ψήφο σου, εσύ ως άτομο δεν με ενδιαφέρεις. Από τη στιγμή που μπορώ να περάσω μέσα από εσένα και να συλλέξω τα δεδομένα σου, τα χρήματά σου, την ψήφο σου, τότε όλα είναι καλά. Αυτό είναι ένα φρικτό σενάριο, αλλά θεωρώ ότι ζούμε σε μια τέτοια κοινωνία ήδη. – Τι μπορούμε να κάνουμε όλοι εμείς; – Η αλήθεια είναι ότι μπορούμε να κάνουμε κάποια πράγματα. Το πρώτο είναι να αναγνωρίσουμε το πολύ λυπηρό γεγονός ότι ενώ αξίζει να προσπαθήσουμε να τους σώσουμε όλους, στην πραγματικότητα πολύ λίγοι θα σωθούν. Η κατάσταση μοιάζει με την υποχρεωτική εκπαίδευση. Το κράτος φροντίζει να έχουν όλοι την ευκαιρία να πάρουν γνώσεις. Αξιοποιούν οι πάντες αυτή την ευκαιρία; Οχι. Θέλουμε να τους αναγκάσουμε διά της βίας; Οχι. Αυτή είναι η φιλελεύθερη κοινωνία. Μια κοινωνία που σου παρέχει ευκαιρίες αλλά δεν σου βάζει ένα όπλο στον κρόταφο λέγοντάς σου «τώρα θα κάνεις αυτό ή το άλλο». Αυτό που προβλέπω είναι ότι η αγορά θα μας αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερο ως μέσα διεπαφής, και μόνο κάποιοι λίγοι θα αντιδράμε και θα λέμε όχι δεν θα κάνω αυτό ή το άλλο. Αυτή η στάση όμως προϋποθέτει το εργαλείο αντίδρασης που ονομάζεται κριτική σκέψη. Εμείς πρέπει να υπερασπιστούμε την αυτονομία, την ελευθερία, το ποιοι θέλουμε να είμαστε, πόσο ανεξάρτητες θα είναι οι αποφάσεις μας. Μπορεί η άμυνά μας να αφορά σε μικρές αποφάσεις, διόλου δραματικές, του στυλ «δεν θέλω να ξαναπάω στη λίμνη, ή δεν θέλω καν να πάω διακοπές, ή δεν μου αρέσει πια το τάδε βιβλίο, ακόμα κι αν μου άρεσε το δείνα, θέλω να το αλλάξω». Αυτό το θέμα είναι για εμένα ίσως το σημαντικότερο, αν και γενικότερα δεν επισημαίνεται όσο πρέπει. Φανταστείτε τις συνέπειες στην άμυνα, την υγεία, κοινωνικά ζητήματα. Επειδή αφορά τον μακρύ ορίζοντα, δεν κάνει μεγάλους τίτλους στις εφημερίδες. Δεν έχει καταστρέψει ακόμα η Τ.Ν. την ανθρώπινη ανεξαρτησία. Μακροπρόθεσμα, όμως, θα το κάνει. Οι μελλοντικές γενιές θα είναι πιο σοφές με αυτές τις τεχνολογίες – Να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον; – Δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορέσουν να σωθούν όλοι. Πολλοί άνθρωποι θα χαθούν. Αυτοί για παράδειγμα που ακολουθούν συνέχεια τις μόδες. Κι είναι λυπηρό. Μπορείς βέβαια να δώσεις κριτικά εργαλεία στους ανθρώπους, να τους εκπαιδεύσεις να μην πέφτουν στις παγίδες. Οπως λέει η Βίβλος «πολλοί ακούν το κάλεσμα, αλλά λίγοι θα σωθούν». Εγώ θέλω να είμαι ακόμα πιο περιεκτικός λέγοντας ότι όλοι πρέπει να ακούσουν το κάλεσμα, πρέπει σε όλους να δοθεί η ευκαιρία να έχουν κριτικά εργαλεία, να ζουν μια αυτόνομη, ελεύθερη ζωή. Αλλά πρέπει να είμαστε σκεπτικοί σχετικά με το πόσοι το καταφέρνουν, ακόμα κι εγώ μερικές φορές πέφτω στην παγίδα και βλέπω μια σειρά επειδή μου την πρότεινε το Netflix. – Υφίσταται ωστόσο και η άλλη όψη του νομίσματος, σωστά; – Τα πλεονεκτήματα που θα παραγάγει αυτή η τεχνολογία θα είναι θηριώδη. Το θέμα είναι τι θα κάνουμε με αυτήν. Αν αντί να μας χρησιμοποιήσει η τεχνολογία, τη χρησιμοποιήσουμε εμείς, αν την ελέγξουμε, αν είμαστε εμείς υπεύθυνοι για τη λειτουργία της, μπορούμε να κάνουμε περισσότερα, με λιγότερους πόρους και πιο αποδοτικά από ποτέ άλλοτε. Φανταστείτε την περιπλοκότητα μιας πόλης όπως η Αθήνα ή η Ρώμη. Χρειαζόμαστε πολύ ισχυρές τεχνολογίες για να διαχειριστούμε την περιπλοκότητα των πόλεων, την κυκλοφορία, τη μόλυνση, τα απορρίμματα, αλλά επίσης και τη φορολόγηση. Ισως η φορολογία μπορεί να γίνει πιο δίκαιη αν ανατεθεί στην Τ.Ν. Μπορεί αυτή να αναγνωρίσει ευκολότερα τους μπαταχτσήδες ή μπορεί να διανείμει δικαιότερα τους πόρους. Οσο πιο περίπλοκος γίνεται ο κόσμος, τόσο πιο ισχυρά εργαλεία χρειαζόμαστε και η Τ.Ν. μπορεί να είναι μια λύση. Αυτό που λέω τα τελευταία χρόνια είναι ότι πρέπει να βάλουμε μαζί τις τεχνολογίες της Τ.Ν. και γενικότερα τις ψηφιακές τεχνολογίες με κάποια από τα προβλήματα που έχουμε, τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Να συνδέσουμε μαζί το Πράσινο του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, με το Μπλε των ψηφιακών τεχνολογιών. – Πώς βλέπετε τον κόσμο στον οποίο θα μεγαλώσει ο πεντάχρονος γιος μου αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες; – Το ερώτημα που τίθεται είναι: ποιο δρόμο παίρνουμε; Είναι σαν να βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Θα πάμε δεξιά ή αριστερά; Θα χρησιμοποιήσουμε την Τ.Ν. για να προκαλέσουμε χάος ή θα τη χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας; Προς το παρόν, βλέπω ένα μείγμα. Βλέπω εξαίσια πράγματα, αλλά βλέπω και φριχτά πράγματα, όπως τις διακρίσεις στο αμερικανικό δικαστικό σύστημα. Από την άλλη έχουμε στην Οξφόρδη ένα πρόγραμμα που λέγεται «Oxford Programme on AI for the sustainable development goals» το οποίο υποστηρίζει τους βιώσιμους στόχους ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και είναι εξαιρετικό. Αυτή τη στιγμή όμως παγκοσμίως κυριαρχεί η σύγχυση. Νομίζω ότι πολλά λάθη που κάνουμε σήμερα στο Διαδίκτυο, με το να μοιραζόμαστε περισσότερα ας πούμε από ό,τι πρέπει, είναι και ζήτημα γενιάς. Μια αναλογία είναι το αυτοκίνητο. Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον με αυτοκίνητα, ξέρω πώς να προφυλάσσομαι από αυτά, πώς να τα χρησιμοποιώ, τι πρέπει να προσέχω. Οι μελλοντικές γενιές θα είναι πιο σοφές με αυτές τις τεχνολογίες. Θεωρώ ότι χρειάζεται ήδη από σήμερα να αναλάβουν τις ηγεσίες οι μιλένιαλς. Οι άνθρωποι που είναι σήμερα στα 50 και στα 60 τους, που έχουν σήμερα εξουσία, που διοικούν εταιρείες και κυβερνήσεις, συχνά δεν έχουν μια ξεκάθαρη κατανόηση της τεχνολογίας, των αναγκών. Νομίζω ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν κάπως όταν θα εμφανιστούν σε κρίσιμες θέσεις οι μιλένιαλς κι όταν ο πεντάχρονος γιος σας θα διοικεί κάποιον οργανισμό θα κάνει καλύτερη δουλειά. Στην φωτογραφια ο Λουτσιάνο Φλορίντι, καθηγητής Φιλοσοφίας και Ηθικής της Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είναι συγγραφέας μιας σειράς δοκιμίων για την ψηφιακή εποχή και την «ινφοσφαίρα» https://www.kathimerini.gr/1090297/article/proswpa/synentey3eis/loytsiano-florinti-sthn-k-h-texnhth-nohmosynh-den-skeftetai

Ασφαλές «εθνικό κβαντικό Ίντερνετ» σχεδιάζουν οι ΗΠΑ. Το σχέδιο μιας στρατηγικής για την ανάπτυξη ενός εθνικού κβαντικού Ίντερνετ παρουσίασε την προηγούμενη εβδομάδα το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας, σε συνέντευξη Τύπου στο University of Washington. Η κίνηση αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της διεθνούς κβαντικής «κούρσας» στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, με τη σχετική αναφορά να παρέχει – κατά την ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου- μια οδό για την ανάπτυξη της National Quantum Initiative Act, που έγινε νόμος με υπογραφή Τραμπ τον Δεκέμβριο του 2016. Η δημιουργία συστημάτων επικοινωνίας κβαντομηχανικής αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τεχνολογικούς στόχους του 21ου αιώνα, και θεωρείται πως δημιουργία πρωτοτύπων θα λάβει χώρα μέσα στην επόμενη δεκαετία. Τον Φεβρουάριο τα DOE National Laboratories, πανεπιστήμια και βιομηχανικοί φορείς συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής για ένα εθνικό κβαντικό Ίντερνετ, υποδεικνύοντας τις έρευνες που πρέπει να γίνουν, τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν και τους βραχυπρόθεσμους στόχους. Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο, τα εθνικά του εργαστήρια θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά του νέου κβαντικού Ίντερνετ, που «θα βασίζεται στους νόμους της κβαντομηχανικής για τον έλεγχο και τη μετάδοση πληροφορίας με μεγαλύτερη ασφάλεια από ποτέ άλλοτε στο παρελθόν». «Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα αρχικά στάδια ανάπτυξης- το κβαντικό Ίντερνετ θα μπορούσε να γίνει ένα ασφαλές δίκτυο επικοινωνίας και να έχει μεγάλη επίδραση σε τομείς κρίσιμους για την επιστήμη, τη βιομηχανία και την εθνική ασφάλεια». Κρίσιμα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται ήδη στο Σικάγο. Τον Φεβρουάριο επιστήμονες του Argonne National Laboratory και του University of Chicago πραγματοποίησαν διεμπλοκή φωτονίων σε έναν «κβαντικό βρόχο» δεκάδων χιλιομέτρων στα προάστια του Σικάγο, δημιουργώντας επιτυχώς ένα από τα μεγαλύτερα επίγεια κβαντικά δίκτυα της χώρας. Το δίκτυο αυτό προορίζεται να συνδεθεί με το Fermilab στο Ιλινόι. Βασικό χαρακτηριστικό των κβαντικών επικοινωνιών είναι η εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία υποκλοπής της πληροφορίας που κινείται στα δίκτυά τους. Οι επιστήμονες ελπίζουν να το αξιοποιήσουν αυτό για δίκτυα που θα είναι ασφαλή απέναντι στους χάκερ, με την πρώτη χρήση να αναμένεται να λάβει χώρα σε τομείς όπως οι τράπεζες, η εθνική ασφάλεια, οι τηλεπικοινωνίες αεροσκαφών κ.α. Μακροπρόθεσμα, η άφιξη αυτής της τεχνολογίας στα κινητά τηλέφωνα θα επηρέαζε δραματικά τις ζωές των ανθρώπων ανά τον κόσμο. Επίσης, επιστήμονες διερευνούν πώς το κβαντικό Ίντερνετ θα μπορούσε να επιταχύνει την ανταλλαγή ακόμα μεγαλύτερων όγκων δεδομένων, φέρνοντας επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες- ενώ θεωρείται πως η δημιουργία δικτύων υπερευαίσθητων κβαντικών αισθητήρων θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει ακόμα και την πρόγνωση σεισμών ή την αποτελεσματικότερη αναζήτηση πόρων στο υπέδαφος. https://www.naftemporiki.gr/story/1622781/asfales-ethniko-kbantiko-internet-sxediazoun-oi-ipa

«Ανθρώπινα» χέρια για ρομπότ. Ένα πρωτοποριακό ανθρωποειδές χέρι για ρομπότ με «ανθρώπινο» άγγιγμα σχεδίασαν και ανέπτυξαν μηχανικοί του Michigan State University. Ως γνωστόν, σε βιομηχανικές συνθήκες, τα ρομπότ χρησιμοποιούνται για εργασίες που περιλαμβάνουν το επαναλαμβανόμενο πιάσιμο και μεταχείριση αντικειμένων. Στο άκρο του ρομπότ όπου θα βρισκόταν ένα ανθρώπινο χέρι, υπάρχει μια αρπάγη. «Το πρωτοποριακό σχέδιο ανθρωποειδούς χεριού είναι μια μαλακή- σκληρή υβριδική εύκαμπτη αρπάγη. Μπορεί να παράξει μεγαλύτερη δύναμη πιασίματος από ένα παραδοσιακό “καθαρό” μαλακό χέρι και ταυτόχρονα να είναι πιο σταθερό, για ακριβέστερη μεταχείριση αντικειμένων σε σχέση με άλλα που χρησιμοποιούνται για βαρύτερα αντικείμενα» είπε ο Τσανγκγιόνγκ Κάο, lead author της έρευνας και διευθυντής του Laboratory for Soft Machines and Electronics στο ΜSU. Η σχετική έρευνα, με τίτλο «Soft Humanoid Hands with Large Grasping Force Enabled by Flexible Hybrid Pneumatic Actuators», δημοσιεύτηκε στο Soft Robotics. Γενικότερα μιλώντας, οι μαλακές αρπάγες- που χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιβάλλοντα με εύθραυστα, ελαφρά αντικείμενα «άτακτων» σχημάτων- παρουσιάζουν διάφορα μειονεκτήματα, όπως η περιορισμένη ευστάθεια και η έλλειψη δύναμης στο πιάσιμο όταν μεταφέρουν βαριά φορτία. Σχεδιάζοντας το νέο μοντέλο ο Κάο και η ομάδα του έλαβαν υπόψιν μια σειρά αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος, από τη συγκομιδή φρούτων μέχρι την ιατρική φροντίδα. Όπως διαπιστώθηκε, κάποιες διαδικασίες απαιτούν ασφαλή μα σταθερή αλληλεπίδραση με εύθραυστα αντικείμενα- τα περισσότερα συστήματα πιασίματος είναι ακατάλληλα για κάτι τέτοιο. Το κάθε δάχτυλο του ανθρωποειδούς χεριού αποτελείται από έναν εύκαμπτο υβριδικό πνευματικό ενεργοποιητή (actuator), ή FHPA, που ωθείται να κάμπτεται από πεπιεσμένο αέρα, δημιουργώντας ένα αρθρωτό πλαίσιο κίνησης όπου το κάθε δάχτυλο κινείται ανεξάρτητα από τα άλλα. «Οι παραδοσιακές άκαμπτες αρπάγες για βιομηχανικές εφαρμογές γενικά αποτελούνται από απλές μα αξιόπιστες άκαμπτες δομές που βοηθούν στην παραγωγή μεγάλων δυνάμεων, υψηλής ακρίβειας και επαναληψιμότητας» είπε ο Κάο. «Το προτεινόμενο μαλακό ανθρωποειδές χέρι έδειξε έξοχη προσαρμοστικότητα και συμβατότητα στη μεταχείριση εύθραυστων και με πολύπλοκο σχήμα αντικειμένων, διατηρώντας ταυτόχρονα ένα υψηλό επίπεδο σκληρότητας για την άσκηση ισχυρών δυνάμεων πιασίματος για την άρση βαρέων φορτίων». Στην πράξη, όπως είπε, συνδυάζονται τα καλύτερα στοιχεία και των δύο πλευρών. To FHPA αποτελείται τόσο από σκληρά όσο και από μαλακά εξαρτήματα. Ο Κάο εκτιμά πως το πρωτότυπο θα ήταν χρήσιμο σε βιομηχανίες όπως η καλλιέργεια φρούτων, η αυτοματοποιημένη συσκευασία, η ιατρική φροντίδα, η αποκατάσταση, η ρομποτική χειρουργική κ.α. https://www.naftemporiki.gr/story/1621395/anthropina-xeria-gia-rompot

«Τα “διαζύγια” είναι εκρηκτικά και στο Διάστημα» Ο 34χρονος Μάνος Χατζόπουλος, ένας από τους 76 νέους ερευνητές που κέρδισαν υποτροφία από το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας για να ετοιμάσουν την έρευνά τους την επόμενη πενταετία, μιλάει για το φαινόμενο των «αστρικών συμπήξεων» και του «θανάτου των άστρων» Το όνομά του συμπεριλαμβάνεται στη λίστα του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας με τους 76 νέους ερευνητές που καλούνται να παρουσιάσουν σε βάθος πενταετίας τις ιδέες που έρχονται απ' το μέλλον. Ο Μάνος Χατζόπουλος, που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986, ανήκει πλέον στο πρόγραμμα Early Career Scientist έχοντας κερδίσει υποτροφία 750.000 δολαρίων (150.000 ανά χρονιά). Μιλήσαμε μαζί του για μια πορεία που ξεκίνησε από ένα δημοτικό σχολείο της Καλαμάτας για να καταλήξει στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Οκαι της Λουιζιάνα. Ποιοι είναι οι σταθμοί από τους οποίους περάσατε για να φτάσετε ως τη σημαντική υποτροφία; Από μικρή ηλικία, ακόμη και ως μαθητής Δημοτικού στην Ελλάδα, είχα πάθος με την αστρονομία και την επίλυση προβλημάτων. Η ικανοποίηση που έπαιρνα όταν έλυνα ένα πρόβλημα μαθηματικών ή φυσικής δεν συγκρινόταν με τίποτε και νομίζω ότι αυτό με οδήγησε στις σπουδές. Θυμάμαι έντονα ότι πήρα από τον θείο μου για δώρο ένα εικονογραφημένο βιβλίο αστρονομίας όταν ήμουν 8 ετών. Στη σελίδα 32 υπήρχε η εικόνα μιας μαύρης τρύπας και ένα «συννεφάκι» που έγραφε πως «δεν έχουμε τρόπο να συλλέξουμε πληροφορίες πίσω από τον ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας ή να μάθουμε τι συμβαίνει μέσα σ' αυτήν». Αυτό έγινε ένα ερώτημα που με ιντρίγκαρε από τότε και ενίσχυσε το ενδιαφέρον μου για τη φυσική και την αστρονομία. Ως μαθητής Λυκείου πήρα μέρος στον Εθνικό Μαθητικό Διαγωνισμό Αστρονομίας που διοργάνωσε η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος του Βόλου και βρέθηκα να εκπροσωπώ την Ελλάδα στο Διεθνές Space Camp που οργάνωσε το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Μάρσαλ της NASA στο Χάντσβιλ της Αλαμπάμα. Στη συνέχεια κυνήγησα το δίπλωμα φυσικής από το αντίστοιχο τμήμα στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, από τα καλύτερα σε εθνικό επίπεδο. Μετά την αποφοίτησή μου το 2007 έγινα δεκτός στο διδακτορικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Οστιν, όπου ολοκλήρωσα την εργασία μου, υπό την επίβλεψη του J. Craig Wheeler, σχετικά με ορισμένες από τις πλέον συναρπαστικές εκρήξεις αστέρων στο Σύμπαν: τα υπερφωτεινά σουπερνόβα. Μετά το 2013 πήρα τη μεταδιδακτορική υποτροφία Enrico Fermi στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, όπου σχεδίασα και «έτρεξα» σε υπερ-υπολογιστές προσομοιώσεις με εκρήξεις σουπερνόβα. Τελικά, το 2016 με προσέλαβαν στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Λουιζιάνα δίνοντάς μου πρόσβαση σε εξοπλισμό υπερ-υπολογιστών, σημαντικές συνεργασίες και ευκαιρίες ώστε να δουλέψω με ιδιοφυείς φοιτητές. Ολα αυτά οδήγησαν φέτος στο Βραβείο Early Career Scientist. Χάρη σ' αυτό μου δίνεται πλέον η δυνατότητα να εμπλουτίσω την ομάδα μου στη Λουιζιάνα με μεταδιδακτορικούς, προπτυχιακούς και επί πτυχίω φοιτητές, ώστε όλοι μαζί να ερευνήσουμε ορισμένα από τα πιο συναρπαστικά αστρικά φαινόμενα: τη σύμπηξη αστέρων σε δυαδικά συστήματα. Πώς θα εξηγούσατε αυτά τα φαινόμενα σε μαθητές ενός ελληνικού Λυκείου; Γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα αστέρια του Γαλαξία μας είναι σε δυαδικά συστήματα, υπάρχουν δηλαδή πολλά «δίδυμα» στον ουρανό. Σε αυτές τις διασυνδέσεις - όπως και στις σχέσεις της γήινης ζωής - τα πράγματα καμιά φορά γίνονται δυσάρεστα οδηγώντας σε εκρηκτικά «διαζύγια». Τότε, τα αστέρια συγκρούονται απελευθερώνοντας ενέργεια και οδηγώντας κάποιες φορές στη δημιουργία ενός τρίτου νέου αστεριού. Αυτός ο καινούργιος κατάλοιπος αστέρας που προκύπτει μετά τη σύμπηξη διαθέτει ορισμένες παράξενες ιδιότητες, όπως υψηλή περιφορά, ενισχυμένο μαγνητισμό και ασυνήθη χημική σύσταση. Με την έρευνά μας στοχεύουμε να κατανοήσουμε αυτές τις ιδιότητες και να κατευθύνουμε τους αστρονόμους ώστε να ερμηνεύσουν μελλοντικές παρατηρήσεις και ανακαλύψεις αυτών των φαινομένων «συμπηξιακού εξακοντισμού» (mergeburst), όπως αποκαλούνται. Πότε συνειδητοποιήσατε για πρώτη φορά ότι υπάρχει «μαγεία» στον ουρανό με την οποία αξίζει να ασχοληθείτε; Οταν ήμουν διδακτορικός φοιτητής στο Τέξας, συμμετείχα στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Supernova, που χρησιμοποιούσε ρομποτικά αυτοματοποιημένα τηλεσκόπια για να παρατηρεί τα «φώτα στον ουρανό» ή, κατά την πιο επίσημη ορολογία, «αστρονομικά μεταβατικά φαινόμενα». Τότε είχαν ανακαλυφθεί πολλές εκρήξεις σουπερνόβα που έφταναν 10 έως 1.000 φορές τη φωτεινότητα συνηθισμένων εκρήξεων και σήμαιναν τον θάνατο γιγαντιαίων άστρων. Ως νέο ενθουσιώδη φοιτητή το φαινόμενο με κέρδισε απ' την αρχή και άρχισα να δουλεύω για το διδακτορικό μου. Αποφάσισα λοιπόν να δοκιμάσω διαφορετικά μοντέλα προσπαθώντας να εξηγήσω τα υπερφωτεινά σουπερνόβα. Ξέρετε - και άρα ξέρουμε - τι συμβαίνει στις τελευταίες στιγμές όταν «πεθαίνει» ένα άστρο; Το ερώτημα πώς καταρρέουν οι γιγαντιαίοι αστρικοί πυρήνες οδηγώντας στις δυνατές εκρήξεις των σουπερνόβα είναι προφανώς ένα από τα δυσκολότερα και πλέον συναρπαστικά στη σύγχρονη θεωρητική αστροφυσική. Απαιτεί λεπτομερή γνώση πολλών εννοιών της φυσικής, από τα νετρίνα ως τη μεταφορά ακτινοβολίας και την κατάσταση της ύλης σε συνθήκες εξαιρετικά υψηλής πυκνότητας. Η γνώση μας λοιπόν σ' αυτά τα πεδία είναι ακόμη ημιτελής και οδηγεί σε σχετική ανασφάλεια κατά την έρευνα. Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι τα μεγάλα αστέρια έχουν από τη φύση τους τρεις διαστάσεις, οπότε οι στιγμές που οδηγούν στην κατάρρευσή τους μπορούν να απεικονιστούν μόνο με υψηλής ευκρίνειας τρισδιάστατες προσομοιώσεις σε υπερ-υπολογιστή. Κάτι που είναι προφανώς πολυδάπανο, αν σκεφτούμε τις ώρες που δαπανούνται στον υπολογιστή. Για να δώσω ένα παράδειγμα, σε ορισμένες από τις προσομοιώσεις με τη μεγαλύτερη ακρίβεια απαιτήθηκαν 100 εκατομμύρια ώρες (CPU) για λίγα δευτερόλεπτα πραγματικού χρόνου. Σήμερα θα έλεγα ότι έχουμε καλύτερη γνώση, αλλά δουλεύουμε ακόμη τις λεπτομέρειες. Τι προσφέρει πρακτικά η υποτροφία που κερδίσατε ώστε να συνεχίσετε την έρευνα; Μου επιτρέπει να χτίσω μια δυνατή ομάδα με μεταδιδακτορικούς ερευνητές και με φοιτητές εδώ στη Λουιζιάνα ώστε να «τρέξουμε» τις προσομοιώσεις στους υπερ-υπολογιστές και να αποτυπώσουμε τα φαινόμενα αστρικών συμπήξεων σε βιώσιμα χρονοδιαγράμματα. Ποια προσόντα πρέπει να διαθέτουν οι άνθρωποι με τους οποίους θέλετε να συνεργαστείτε; Πώς θα «χτίσετε» αυτή την ομάδα; Στη συγκεκριμένη φάση της έρευνας το μεγαλύτερο κομμάτι της δουλειάς απαιτεί πολλές ικανότητες στον παράλληλο και επιστημονικό προγραμματισμό, καθώς και την ανάλυση μεγα-δεδομένων. Οπότε οι φοιτητές αντίστοιχων κλάδων είναι πολύτιμοι. Αναζητώ όμως, πέρα από τις τεχνικές ικανότητες, ομαδικό πνεύμα, εργασιακή ηθική και ενθουσιασμό γι' αυτή την εργασία. Τι θα λέγατε σε έλληνες φοιτητές που αναρωτιούνται αν μπορούν να κυνηγήσουν το όνειρό τους σε ένα πανεπιστήμιο του εξωτερικού; Θα τους έλεγα να είναι προετοιμασμένοι για την αμείλικτη πραγματικότητα της πανεπιστημιακής ζωής. Είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι, αλλά όπως σε όλες τις επιλογές ζωής υπάρχουν και παράγοντες που πρέπει να παίρνεις υπόψη σου. Για παράδειγμα, τα έσοδα δεν θα είναι σημαντικά εάν βρουν ένα πόστο βοηθού καθηγητή ή ερευνητή. Θα πρέπει να είναι πολύ «μετρημένοι» με τα έξοδά τους. Χρειάζεται σκληρή δουλειά, αποφασιστικότητα και πάνω απ' όλα πάθος για την επίλυση προβλημάτων. Στη συνέχεια θα χρειαστεί αφοσίωση για να πετύχουν μια μόνιμη δουλειά, είτε στον πανεπιστημιακό χώρο είτε για μια θέση ερευνητή σε εθνικό εργαστήριο. Πριν απ' όλα, και ανεξάρτητα αν κάποιος κυνηγάει καριέρα στην εφαρμοσμένη ή θεωρητική αστροφυσική, πρέπει να ξεκινήσει γλώσσες προγραμματισμού τώρα: Python, C++ και Fortran. Το μέλλον αυτού του κλάδου απαιτεί προγραμματισμό σε ανώτερο επίπεδο, είτε πρόκειται για την προσομοίωση ενός φαινομένου είτε για την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων μέσω της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Οσο νωρίτερα εμπλακεί κανείς με τους κώδικες, τόσο το καλύτερο για τη θέση που μπορεί να κερδίσει στην έρευνα. Οι εικόνες του «θανάτου των άστρων» έχουν αποτυπωθεί και στην ποπ κουλτούρα, στη λογοτεχνία του φανταστικού και στον κινηματογράφο. Υπάρχει κάποιο παράδειγμα που πλησιάζει αυτό που ερευνάτε; Το μόνο που μπορώ να φανταστώ και συνδέεται με όσα έχω σπουδάσει είναι η παλιά ταινία «Supernova» (2000). Αν και, για να είμαι εντελώς ειλικρινής, οτιδήποτε αφορά την επιστήμη εκεί μέσα είναι λάθος! https://www.tanea.gr/2020/07/22/interviews/ta-diazygia-einai-ekriktika-kai-sto-diastima/

Παραγωγή καθαρής ενέργειας από θερμοκήπια. Μια ελληνική εταιρεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 64 νεοσύστατες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (ΕΣΚ) με περισσότερα από 307 εκατομμύρια ευρώ για να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας και του ευρωπαϊκού Σχεδίου Ανάκαμψης. Για τις 38 από αυτές η χρηματοδότηση είναι μεικτή, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όχι μόνο τις επιχορηγεί αλλά και μετέχει με ίδια κεφάλαια στο μετοχικό κεφάλαιό τους. Η ελληνική περιλαμβάνεται σε αυτές. Η εταιρεία αυτή είναι η Brite Hellas (www.britesolar.com), μια επιχείρηση νανοϋλικών, η οποία αναπτύσσει μια καινοτόμο τεχνολογία ηλιακού γυαλιού που παράγει καθαρή ενέργεια. Το ηλιακό αυτό πάνελ φέρει ειδική επίστρωση από νανοϋλικά και είναι διαφανές άνω του 80%, δηλαδή αφήνει το φως να το διαπερνά, καθιστώντας το ιδανικό για κτίρια, αλλά και θερμοκήπια. «Αυτή τη στιγμή αναπτύσσουμε δύο προϊόντα, το ένα για παραγωγή καθαρής ενέργειας και το άλλο για εξοικονόμηση ενέργειας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας χρηματοδοτεί το πρώτο. Είναι ένα διαφανές φωτοβολταϊκό γυαλί, το οποίο δεν επηρεάζει τη φωτοσύνθεση και παράλληλα παράγει ενέργεια, άρα είναι ιδανικό για θερμοκήπια» σημειώνει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κ. Νίκος Κανόπουλος. «Αυτό που το κάνει μοναδικό είναι το νανοϋλικό που έχουμε εφεύρει, το οποίο όταν επιστρώνεται πάνω στο γυαλί αυξάνει τόσο την απόδοση των ηλιακών κυψελίδων όσο και την ενεργή φωτοσυνθετική ακτινοβολία. Το γυαλί απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία δεν είναι χρήσιμη για τα φυτά και τις ηλιακές κυψελίδες και την εκπέμπει στην κόκκινη περιοχή του ορατού φωτός. Ετσι, αφενός συγκεντρώνεται περισσότερο κόκκινο φως που ενισχύει στα φυτά την αντίδραση της φωτοσύνθεσης και αφετέρου ευαισθητοποιούνται περαιτέρω οι ηλιακές κυψελίδες παράγοντας ενέργεια που μετατρέπεται σε ηλεκτρισμό». Δηλαδή το θερμοκήπιο μετατρέπεται σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο για την παραγωγή ρεύματος προς ιδιοκατανάλωση ή προς πώληση, μειώνοντας δραστικά (έως και κατά 80%) το ενεργειακό κόστος λειτουργίας της μονάδας (θέρμανση, εξαερισμός, φωτισμός κ.λπ.). «Με την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα δημιουργηθεί μια πιλοτική γραμμή παραγωγής αυτής της τεχνολογίας σε ένα σήμερα ανενεργό εργοστάσιο παραγωγής φωτοβολταϊκών πάνελ στην Πάτρα», αναφέρει ο κ. Κανόπουλος. Πέρα από τα θερμοκήπια, αυτά τα διαφανή ηλιακά πάνελ χρησιμοποιούνται και σε στέγαστρα καλλιεργειών. «Τρέχουμε αυτή τη στιγμή ένα πιλοτικό πρόγραμμα στην Ολλανδία, με προστατευτικές ανοιχτές κατασκευές από φωτοβολταϊκό γυαλί σε καλλιέργειες με μύρτιλλα, ένα μαλακό ευαίσθητο φρούτο που επηρεάζεται δυσμενώς από τις καιρικές συνθήκες και χρειάζεται προστασία. Η χρησιμοποίηση της ίδιας επιφάνειας γης για αποδοτική καλλιέργεια και ταυτόχρονα για παραγωγή ενέργειας είναι ένα νέο μοντέλο αγροτικής παραγωγής σε χώρες κυρίως με περιορισμένη καλλιεργήσιμη γη όπως η Ολλανδία. Στην Ελλάδα, με έναν άλλο τύπο διαφανούς θερμοκηπίου (υαλοπίνακες υψηλής διαφάνειας με φωτοβολταϊκά στοιχεία στο 20% της επιφάνειάς τους), επιχειρούμε τον έλεγχο του μικροκλίματος και τον διπλασιασμό της σοδειάς». Η δεύτερη καινοτόμος τεχνολογία της Brite αφορά κτίρια και βασίζεται σε ένα «δυναμικό αρχιτεκτονικό γυαλί από νανοϋλικά, για τη δημιουργία μιας “ηλεκτρικής κουρτίνας”. Δηλαδή, ενός έξυπνου παραθύρου ή γυάλινου τοίχου, με θερμική και οπτική μόνωση. Με έναν ηλεκτρικό διακόπτη μπορεί κάποιος να ρυθμίζει την ποσότητα του φωτός που διαπερνά τη γυάλινη επιφάνεια. Και μόνο μια μείωση του φωτός κατά 20% μπορεί να εκμηδενίζει την υπέρυθρη ακτινοβολία, που θερμαίνει στο κτίριο, με αποτέλεσμα πολύ μεγάλες εξοικονομήσεις σε κλιματισμό. Καταργούνται οι κουρτίνες και τα στόρια σκίασης, μειώνεται η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό, άρα και το ενεργειακό αποτύπωμα του κτιρίου, παράγεται ενέργεια από την ηλιακή ακτινοβολία». Η Brite έχει αποσπάσει τουλάχιστον δέκα εθνικά και διεθνή βραβεία στους τομείς της εφαρμοσμένης έρευνας, οικολογικής καινοτομίας, αειφορίας, καθαρής ενέργειας κ.ά. «Ανταγωνιστικό πρόγραμμα» Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας στηρίζει καινοτόμες ιδέες νεοσύστατων ή μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δίνουν πρωτοποριακές λύσεις σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές πιέσεις. «Η Πράσινη Συμφωνία είναι ένα πολύ ανταγωνιστικό πρόγραμμα, από τις 2.200 προτάσεις που κατατέθηκαν χρηματοδοτήθηκαν μόνο οι 64» παρατηρεί ο κ. Κανόπουλος, η εταιρεία του οποίου όχι μόνο είναι η μοναδική από την Ελλάδα που χρηματοδοτήθηκε, αλλά και μία από τις 38, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχει ως μέτοχος μέσω του νεοσύστατου Ταμείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας. Οι εταιρείες αυτές, από τους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, της αεροδιαστημικής, της ναυτιλίας, των προηγμένων υλικών, των τεχνολογιών του Διαδικτύου των Πραγμάτων κ.ά. αναμένεται να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και να δώσουν στην Ευρώπη το προβάδισμα στις πράσινες τεχνολογίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι πάνω από το ένα τρίτο των επιλεγμένων εταιρειών διευθύνεται από γυναίκες, αριθμός τριπλάσιος από εκείνον των προηγούμενων γύρων χρηματοδότησης του ΕΣΚ. Οφείλεται στην εισαγωγή από το ΕΣΚ ενός νέου όρου, σύμφωνα με τον οποίο τουλάχιστον το ένα τέταρτο των εταιρειών που περνούν στην τελική φάση επιλογής θα πρέπει να έχει γυναίκες διευθύνουσες συμβούλους. https://www.kathimerini.gr/1090023/gallery/epikairothta/ellada/paragwgh-ka8arhs-energeias-apo-8ermokhpia

Ελληνική καινοτομία στην υπηρεσία του ανθρώπου: Ένας «virtual expert» στη μάχη κατά της άνοιας. Δεν έχουν περάσει δα και πολλοί μήνες από την στιγμή της διάκρισης – μια πολύ ιδιαίτερης διάκρισης σε έναν εμβληματικό διαγωνισμό όπως είναι ο ετήσιος Δια-Πανεπιστημιακό Διαγωνισμό Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας, ennovation 2019 (https://ennovation.gr/). Την Πέμπτη, 30 Απριλίου 2020, λόγω των έκτακτων καταστάσεων που διαμόρφωσε ο «ερχομός» του covid-19 η τελική φάση του διαγωνισμού έγινε εξ αποστάσεως. Εκείνη την ημέρα πραγματοποιήθηκαν διαδικτυακά οι τελικές παρουσιάσεις και η βράβευση των επιχειρηματικών και ερευνητικών ομάδων που συμμετείχαν στον 12ο Δια-Πανεπιστημιακό Διαγωνισμό Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας, ennovation 2019 που υποστηρίζεται από 20+ Πανεπιστήμια σε Ελλάδα και Κύπρο. Το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού – «The Research & Technology Innovation Awards»- πήγε στην LANGaware. Το βραβείο συνοδεύθηκε από χρηματικό έπαθλο αλλά και 6μηνη φιλοξενία στο «εργαστήρι επιχειρηματικότητας» του Κέντρου ACEin του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών μαζί με τη δυνατότητα για συστηματική καθοδήγηση, υποστηρικτικές υπηρεσίες, coaching. Αλλά, ποια είναι η νικήτρια; Ξεκινώ την απάντηση από το κείμενο που συνόδευσε την ανακοίνωση των νικητών. Το κείμενο ανέφερε τα εξής: Πρόκειται για «μια καινοτόμα εφαρμογή που έρχεται να καλύψει τo τεκμηριωμένo κενό στη διάγνωση και παρακολούθηση του Αλτσχάιμερ, καθώς μπορεί να προσφέρει εύκολη, προσιτή, ακριβή και πρώιμη διάγνωση της νόσου με τεχνικές μηχανικής μάθησης και αναγνώρισης φωνής». Την νικήτρια και μαζί της, την ιδρύτρια της, Βασιλική Ρεντούμη, την συναντήσαμε πριν από λίγες ημέρες όταν ανακοινώθηκε ότι η Metavallon VC προχώρησε σε επένδυση σποράς στην εταιρεία τεχνολογιών υγείας LangAware. Μέσα σε λίγους μήνες, η διάκριση και το πρώτο βραβείο σε έναν εμβληματικό διαγωνισμό όπου στελέχη της Metavallon μετείχαν στη κριτική επιτροπή η εταιρεία της Βασιλικής Ρεντούμη εξασφάλισε τα πρώτα χρήματα από θεσμικό επενδυτή για να προχωρήσει το έργο της. Ας μείνουμε, όμως, για λίγο στο cv της ιδρύτριας. Αξίζει τον κόπο. Έχουμε και λέμε, λοιπόν. Η Βασιλική Ρεντούμη είναι κάτοχος πτυχίου Ελληνικής Φιλολογίας με κατεύθυνση Γλωσσολογία (Τμήμα Φιλολογίας – ΕΚΠΑ) και μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην Υπολογιστική Γλωσσολογία (Τομέας Γλωσσολογίας – ΕΚΠΑ και Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών -ΕΜΠ). Έλαβε τον Διδακτορικό της τίτλο από το Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στον τομέα της Υπολογιστικής Γλωσσολογίας και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το διδακτορικό της εκπονήθηκε με Υποτροφία από το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, του Ε.ΚΕ.ΦΕ Δημόκριτος. Έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ερευνητικό κέντρο νευροεπιστήμης του St George’s University of London. Είναι επίσης συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεποικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. Και τώρα, ας πάμε στα ενδότερα: Το ερευνητικό της έργο αφορά στην αυτόματη ανάλυση του αυθόρμητου λόγου με χρήση μεθόδων μηχανικής μάθησης και επεξεργασίας φυσικής γλώσσας με σκοπό τον αυτόματο εντοπισμό γλωσσικών δεικτών ως μέσων πρώιμης και έγκαιρης διάγνωσης νευροεκφυλιστικών παθήσεων. Η ίδια έχει παρουσιάσει το ερευνητικό της έργο της σε διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει τις εργασίες της σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Cortex, JAD, PLoS One). Το βασικό βήμα της μετάβασης Η Βασιλική Ρεντούμη είναι μια σπάνια περίπτωση – ως ερευνήτρια και μάλιστα σε δύσκολα και απαιτητικά αντικείμενα και περιβάλλοντα – έκανε το αναγκαίο και απαραίτητο βήμα της μετάβασης δηλαδή το βήμα που την φέρνει από το εργαστήριο του ερευνητή στο πεδίο της εμπορικής αξιοποίησης και της επιχειρηματικής δράσης. Η εταιρεία LangAware, λοιπόν, ιδρύθηκε από την Βασιλική Ρεντούμη και σε απλά ελληνικά είναι μια εταιρεία τεχνολογιών υγείας η οποία χρησιμοποιεί Τεχνητή Νοημοσύνη για την πρόβλεψη νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ, ανιχνεύοντας και παρακολουθώντας ψηφιακούς βιοδείκτες με βάση τη γλώσσα και το λόγο. Σε ενημερωτικό σημείωμα διαβάζω: «H λύση της πλατφόρμας LangAware στοχεύει σε διάφορα κλινικά περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, ως εργαλείο γρήγορης διαλογής για τον εντοπισμό ατόμων με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ ή άλλων νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Η υψηλή ευαισθησία και ακρίβεια της πλατφόρμας μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό μεγαλύτερου αριθμού ασθενών νωρίτερα, έτσι οι ασθενείς μπορούν να οργανωθούν και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα. Η τεχνολογία πίσω από την πλατφόρμα υπήρξε προϊόν πολυετούς έρευνας και δοκιμάστηκε σε διάφορα κλινικά περιβάλλοντα. Η αγορά της νόσου του Alzheimer αναμένεται να υπερβεί τα 6,5 δισ. Ευρώ σε αξία έως το τέλος του 2026. Η λύση της LangAware υποστηρίζει τους ιατρούς μέσω ενός υψηλής ακρίβειας, απλού και γρήγορου εργαλείου λήψης αποφάσεων, το οποίο περιλαμβάνει την επεξεργασία ομιλίας τελευταίας τεχνολογίας. Η ομάδα αποτελείται από επιστήμονες διαφόρων τομέων όπως μηχανικούς λογισμικού και μηχανικής μάθησης, επιστήμονες στην υπολογιστική γλωσσολογία, επιστήμονες δεδομένων, νευρολόγους και νευρογλωσσολόγους». Όσο για τα χρήματα της επένδυσης σποράς αυτά θα πιάσουν τόπο. Όπως αναφέρουν και οι επενδυτές «ο υφιστάμενος γύρος χρηματοδότησης θα διατεθεί για την ενίσχυση της ομάδας και τη διασφάλιση της επιτυχούς ανάπτυξης εξασφαλισμένων και νέων πιλοτικών εφαρμογών σε συνεργασία με συνεργάτες και πελάτες της εταιρείας». Για το τέλος, δύο – τρία πράγματα που έχουν αξία. Για παράδειγμα, μια δήλωση της CEO και Founder της LangaAware Βασιλική Ρεντούμη: «Η μάχη με την άνοια απαιτεί όλη μας τη δυναμική. Γι ‘αυτό έχουμε αναπτύξει έναν “virtual expert” που βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση και παρακολούθηση της νόσου με στόχο να προσφέρει στους ασθενείς καλύτερη ποιότητα ζωής. Η λύση μας παρέχει στους ιατρούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης ένα ακριβές εργαλείο για τη διάγνωση, στις φαρμακευτικές εταιρείες ένα πιο αποτελεσματικό εργαλείο διαλογής ασθενών για τις κλινικές δοκιμές τους, και τέλος στους ασθενείς μία εξ αποστάσεως εκτίμηση και παρακολούθηση της νόσου από την άνεση του σπιτιού τους ». Από την άλλη πλευρά, η Αλεξάνδρα Χολή, συνέταιρος του Metavallon VC, εκπροσωπεί τους επενδυτές: «Στη Langaware βρίσκουμε τόσο μια εξαίρετη εταιρεία προς επένδυση όσο και την έμπνευση για το πώς η τεχνολογία και οι επιχειρηματίες μπορούν να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή για τους ανθρώπους γύρω μας. Είμαστε ενθουσιασμένοι με το πρόβλημα στο οποίο εστιάζει η εταιρεία, με την προστατεύσιμη πνευματική ιδιοκτησία της λύσης, καθώς και με την τεράστια αγορά που εξυπηρετεί, η οποία αποτελεί ένδειξη της αξίας της τόσο για τους επενδυτές μας όσο και για το πλήθος των ασθενών που θα επωφεληθούν ». Τελικά, διαγωνισμός από διαγωνισμό έχει διαφορά. Και η διαφορά βρίσκεται κυρίως στους ανθρώπους αλλά και στο κύρος και την αξιοπιστία που δίνουν οι διαδικασίες. Στη περίπτωση του διαγωνισμού Ennovation που διοργανώνεται από το Κέντρο ACEin του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών με την επιστημονική υποστήριξη του Εργαστηρίου ELTRUN και επιστημονικούς υπεύθυνους τον Καθηγητή Γιώργο Δουκίδη και την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κατερίνα Πραματάρη οι διαδικασίες που κρατούν μήνες ολόκληρους έχουν άλλη, ανώτερη ποιότητα. Με άλλα λόγια, πρέπει πάντα να ξέρεις γιατί κάνεις ένα διαγωνισμό επιχειρηματικότητας και τι προσδοκίες αναπτύσσεις μέσα από εκείνον σε συλλογικό επίπεδο. Όλα τα άλλα, είναι φθηνές δημόσιες σχέσεις και συγκυριακές παράτες… https://www.in.gr/2020/07/29/economy/kainotomia/elliniki-kainotomia-stin-ypiresia-tou-anthropou-enas-virtual-expert-sti-maxi-kata-tis-anoias/