Δροσος Γεωργιος

Ο Ήλιος εκπέμπει σκοτεινή ύλη; Ένα «ανεξήγητο σήμα» που καταγράφηκε από διαστημικό παρατηρητήριο ακτίνων Χ δεν αποκλείεται να αντιστοιχεί στην πρώτη άμεση ένδειξη της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης -ενός υλικού άγνωστης σύστασης που γεμίζει το Σύμπαν χωρίς να το βλέπουμε. «Πρόκειται για ένα συναρπαστικό αποτέλεσμα» σχολίασε ο καθηγητής Μάρτιν Μπάρτσοου, πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας Αστρονομίας της Βρετανίας, η οποία θα δημοσιεύσει τη μελέτη στην επιθεώρηση Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Το κείμενο είναι διαθέσιμο στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv. http://arxiv.org/abs/1403.2436 Οι βρετανοί και γάλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι η ένταση των ακτίνων Χ που καταγράφει το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο XMM-Newton αυξάνεται κατά περίπου 10% κάθε φορά που το σκάφος παρατηρούσε από το όριο του γήινου μαγνητικού πεδίου προς την πλευρά του Ήλιου. Οι «ανεξήγητη» ακτινοβολία θα μπορούσε θεωρητικά να προέρχεται την αλληλεπίδραση του μαγνητικού πεδίου με «αξιόνια», ένα από τα είδη υποθετικά σωματιδίων που έχουν προταθεί ως συστατικά της σκοτεινής ύλης. Η σκοτεινή ύλη υπολογίζεται ότι υπάρχει στο Σύμπαν σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα από ό,τι η κανονική ύλη του Σύμπαντος και αντιστοιχεί σχεδόν στο 85% του συνόλου της ύλης του Σύμπαντος. Δεν μπορεί όμως να γίνει άμεσα ορατή καθώς δεν εκπέμπει, δεν απορροφά και δεν ανακλά το φως όπως η κανονική ύλη. Η παρουσία της έγινε αντιληπτή τη δεκαετία του 1930 από τη βαρυτική επίδρασή της στην κίνηση των γαλαξιών και των άστρων. Παρά τις δεκαετίες προσπαθειών, όμως, κανείς δεν γνωρίζει τι είναι τελικά αυτό το αόρατο υλικό. Τα «αξιόνια» είναι μόνο μία από τις πολλές θεωρίες που έχουν προταθεί, παρόλο που κανείς δεν έχει καταγράψει τέτοια σωματίδια, έστω και έμμεσα. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λέστερ στη Βρετανία ανίχνευσαν το ανεξήγητο σήμα κατά την ανάλυση μετρήσεων του XMM-Newton που καλύπτουν διάστημα 15 ετών. Αν κανείς φιλτράρει από την εικόνα του ουρανού τα άστρα, τους γαλαξίες και άλλες λαμπρές πηγές ακτίνων Χ, η ένταση των ακτίνων Χ θα έπρεπε να είναι περίπου ίδια όπου κι αν κοιτάξει κανείς στον ουρανό, εξηγούν οι ερευνητές. Η εκπομπή ακτίνων Χ από το όριο του μαγνητικού πεδίου που κοιτάει προς τον Ήλιο θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε «αξιόνια» που πηγάζουν από το κέντρο του Ήλιου και παράγουν ακτίνες Χ όταν συγκρούονται με το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη, υποστηρίζουν οι ερευνητές. Υπολογίζουν επίσης ότι τα αξιόνια πρέπει να έχουν εξαιρετικά μικρή μάζα, εκατό δισεκατομμύριο φορές μικρότερη από τη μάζα του ηλεκτρονίου. Η ερευνητική ομάδα επισημαίνει μάλιστα ότι ένα ανάλογο σήμα έχει καταγραφεί από το παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA. Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, είναι πιθανό να περάσουν χρόνια μέχρι να επιβεβαιωθεί ή να καταρριφθεί ο προκλητικός ισχυρισμός. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231356893

«Πρωτογαλαξία» ανακάλυψε το Hubble. Μια ακόμη εντυπωσιακή ανακάλυψη έκανε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Εντόπισε ένα από τους πρώτους γαλαξίες που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν. Διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Αντι Ζίτριν του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) εντόπισαν τον γαλαξία χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του βαρυτικού φακού. Πρόκειται για ένα μικρό γαλαξία με διάμετρο μόλις 850 ετών φωτός και ιδιαίτερα αμυδρή φωτεινότητα. Ο δικός μας γαλαξίας υπολογίζεται ότι έχει έκταση 100 χιλιάδων ετών φωτός. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών ο γαλαξίας αυτός δημιουργήθηκε πριν από περίπου 13,3 δισ. έτη δηλαδή μόλις 500 εκ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου δέκα γαλαξίες ανάλογης ηλικίας και όπως είναι ευνόητο αυτή η νέα ανακάλυψη θα προσφέρει καινούργια δεδομένα για την ύπαρξη και εξέλιξη των γαλαξιών αλλά και του Σύμπαντος. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters». Η μέθοδος του βαρυτικού φακού (ή μικροφακού) που αναπτύχθηκε πρόσφατα και έχει συμβάλει πολύ στη διαστημική εξερεύνηση τα τελευταία χρόνια. Η τεχνική βασίζεται σε ένα φαινόμενο που προβλέπεται από τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας, και βρίσκει εφαρμογή κυρίως στην αναζήτηση πλανητών. Οι ερευνητές επικεντρώνουν την προσοχή τους όταν ένα άστρο περνάει μπροστά από ένα άλλο, πιο μακρινό άστρο. Κατά το πέρασμα αυτό το βαρυτικό πεδίο του πιο κοντινού άστρου – το οποίο σύμφωνα με τη Γενική Σχετικότητα κάμπτει τον περιβάλλοντα χωροχρόνο – διαθλά το φως του πιο μακρινού άστρου λειτουργώντας σαν μεγεθυντικός φακός μέσα από τον οποίο το άστρο και οι πλανήτες που κινούνται γύρω από αυτό γίνονται ορατά από τη Γη. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνει το μέγεθος και η φωτεινότητα ενός κοσμικού σώματος ως και 20 φορές. Η ίδια μέθοδος χρησιμοποιείται και για τον εντοπισμό πολύ μακρινών γαλαξιών. Χρησιμοποιούνται ως βαρυτικοί φακοί πολύ μεγάλοι γαλαξίες οι οποίοι στρεβλώνουν και μεγεθύνουν το φως των γαλαξιών που βρίσκονται σε πιο μακρινές αποστάσεις Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν για την ανακάλυψη του αρχαίου γαλαξία ως μεγεθυντικό φακό ένα μακρινό γαλαξιακό σμήνος, το Abell 2744. Το σμήνος αυτό βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3,5 δισ. έτη φωτός από εμάς και είναι ευρύτερα γνωστό ως «Σμήνος της Πανδώρας». Πρόκειται στην πραγματικότητα για τέσσερα γειτονικά σμήνη γαλαξιών με συνολική έκταση άνω των δύο εκατομμυρίων ετών φωτός. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=642163 Ταξίδι χωρίς τέλος. Πριν από ένα χρόνο, τον Οκτώβριο του 2013, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ κατέγραψε τον πιο απόμακρο γαλαξία του οποίου το φως (ή καλύτερα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία) ξεκίνησε πριν από 13,1 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει μόλις τώρα στα τηλεσκόπιά μας. Πρόκειται για ένα αντικείμενο που καταγράφηκε όπως ήταν όταν το Σύμπαν είχε ηλικία 700 περίπου εκατομμυρίων ετών, στις αρχές δηλαδή της εξελικτικής του πορείας. Κι αυτό δεν είναι παρά ένα μόνο παράδειγμα από τα άπειρα όσα μάθαμε τα τελευταία μερικά χρόνια με τη βοήθεια των επίγειων και διαστημικών μας τηλεσκοπίων. Για την επόμενη δεκαετία ετοιμάζονται ήδη ακόμη πιο μεγάλα τηλεσκόπια όπως είναι το ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο Ε-ΕLT, με διάμετρο κατόπτρου 39 μέτρων και εμβαδόν έξι στρεμμάτων, ίσο με σχεδόν 16 γήπεδα του μπάσκετ! Ενα τόσο γιγάντιο τηλεσκόπιο θα έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει δύο πυγολαμπίδες σε απόσταση 200.000 χιλιομέτρων. Θα μπορεί δηλαδή να διακρίνει αντικείμενα πέντε τρισεκατομμύρια φορές πιο αμυδρά από το πιο αμυδρό άστρο που βλέπουμε με γυμνό μάτι! Λένε ότι η επιστήμη και η επιστημονική έρευνα μάς απελευθερώνουν από τον εγωκεντρισμό μας. Και είναι αλήθεια γιατί οι αστρονόμοι γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο μικροσκοπικός είναι ο πλανήτης μας και πόσο απέραντο είναι το Σύμπαν, και δεν νομίζω να υπάρχει καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουμε τη μικρότητα και το εφήμερο της παρουσίας μας στο Σύμπαν. Για σκεφτείτε: αν σμικρύναμε το Ηλιακό μας Σύστημα ένα τρισεκατομμύριο φορές τότε αυτό θα είχε το μέγεθος ενός μεγάλου δωματίου και ο Ηλιος θα είχε το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας, ενώ το πλησιέστερο σ’ εμάς άστρο (ο άλφα Κενταύρου) θα βρισκόταν σε απόσταση περίπου 42 χιλιομέτρων. Στην ίδια σμίκρυνση ο Γαλαξίας μας θα είχε διάμετρο 1.000.000 χιλιομέτρων, ενώ το πάχος του στο κέντρο θα έφτανε τα 100.000 χιλιόμετρα. Σε όλη του μάλιστα την έκταση ο Γαλαξίας μας θα στολιζόταν από 200 δισεκατομμύρια άστρα, καθένα με μέσο μέγεθος το κεφάλι μιας καρφίτσας σε αποστάσεις περίπου 40 χιλιομέτρων το ένα από το άλλο. Στο Σύμπαν υπάρχουν περίπου ένα τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άστρα. Τόσα άστρα, όσοι είναι και οι κόκκοι της άμμου όλων των ωκεανών της Γης. Και παρ’ όλα αυτά βρίσκουμε ένα δισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άτομα στην ύλη που περιέχεται μέσα σε μία μόνο δαχτυλήθρα. Κι όμως, όλοι μας, απασχολημένοι από τις δραστηριότητες της καθημερινής μας ζωής, δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε το μέλλον των σύγχρονων ανακαλύψεων. Αυτό, άλλωστε, συνέβαινε ανέκαθεν. Όταν η βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας επισκέφτηκε τον Michael Faraday στο εργαστήριό του και τον ρώτησε σε τι θα χρησίμευαν οι ανακαλύψεις του, ο Faraday της απάντησε: «Σε τι χρησιμεύει, μεγαλειοτάτη, ένα μωρό;». Περίπου 50 χρόνια αργότερα ο J. J. Thomson ανακάλυψε το ηλεκτρόνιο όταν κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί (στα πρόθυρα του 20ού αιώνα) με ποιον τρόπο το ηλεκτρόνιο θα μπορούσε να αλλάξει την ανθρωπότητα. Κι όμως, οι ανακαλύψεις των Faraday και Thomson ήταν αυτές που οδήγησαν σε όλες τις μετέπειτα εφαρμογές που βασίζονται στον ηλεκτρισμό! Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ όσα μας δίδαξε η ιστορία της επιστήμης, γιατί δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε τις συνέπειες μιας επιστημονικής ανακάλυψης, αφού κάθε πρόσθετο κομμάτι γνώσης, οσοδήποτε περίεργο, άσχετο ή αφηρημένο κι αν φαίνεται στην αρχή, καταλήγει άμεσα ή έμμεσα, αργά ή γρήγορα, σε κάποια πρακτική εφαρμογή. Αν δεν συνεχίσουμε την ανάπτυξη της επιστήμης και τον εμπλουτισμό των γνώσεών μας, άσχετα με την άμεση χρησιμότητά τους, γρήγορα θα ταφούμε κάτω από το βάρος των προβλημάτων μας, γιατί η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση του αύριο. Είναι, άλλωστε, στη φύση του ανθρώπου να θέλει να μάθει, ή όπως έγραφε ο Αριστοτέλης: «Φύσει του ειδέναι ορέγεται ο άνθρωπος». Απ’ όλα τα όντα πάνω στη Γη, μόνο εμείς διερωτόμαστε τι κάνει τον Ήλιο να λάμπει, γιατί το ουράνιο τόξο ακολουθεί την καταιγίδα, με ποιον τρόπο τα πουλιά πετάνε. Μόνο εμείς διερωτόμαστε τι κρύβεται πίσω από τον επόμενο λόφο ή πέρα από την απέραντη θάλασσα. Κι έχουμε πάντα αναρριχηθεί στον λόφο, κι έχουμε πάντα διασχίσει τον ωκεανό. Ισως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή να είναι αυτό που μας ωθεί να μάθουμε το τι είμαστε και από πού προήλθαμε. Που μας ωθεί στην περιπέτεια της εξερεύνησης. Γιατί είμαστε προικισμένοι με την ικανότητα να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να διερωτόμαστε. Είναι η μοίρα μας, και ίσως ο σκοπός μας, να αναπτυσσόμαστε και να προοδεύουμε καθώς επιδιώκουμε να μάθουμε και να δώσουμε έννοια και σημασία στο Σύμπαν στο οποίο ανήκουμε, σε μία ατέρμονη ίσως προσπάθεια ερευνών. Γι’ αυτό άλλωστε και ο σημερινός άνθρωπος, στην προσπάθειά του να κατανοήσει το Σύμπαν, δεν αντικρίζει εκεί έξω έναν εχθρικό και άδειο κόσμο. Βλέπει, αντίθετα, την υπόσχεση ενός πανέμορφου ταξιδιού προς την Ιθάκη των γνώσεων. Ενός Ταξιδιού Χωρίς Τέλος. * Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. http://physicsgg.me/2014/10/19/%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%af%ce%b4%ce%b9-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%af%cf%82-%cf%84%ce%ad%ce%bb%ce%bf%cf%82/

Σάββας Δημόπουλος: LHC και πολλαπλά σύμπαντα. Περιγράφει τη θεωρητική φυσική ως τον κλάδο που προσπαθεί να απαντήσει στις απορίες που είχαμε όλοι όταν ήμασταν παιδιά, αλλά τις οποίες ξεχάσαμε οι περισσότεροι όταν μεγαλώσαμε – όπως πώς δημιουργήθηκε ο «κόσμος» που μας περιβάλλει, από πού ερχόμαστε και γιατί υπάρχουμε. Καθηγητής στο φημισμένο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ από το 1980 και διακεκριμένος θεωρητικός φυσικός, ο Σάββας Δημόπουλος έχει διατυπώσει με συναδέλφους του δύο από τις επικρατέστερες θεωρίες, οι οποίες θα μπορούσαν να συμπληρώσουν την εικόνα που έχουν ήδη οι επιστήμονες για τα δομικά στοιχεία και τους νόμους του σύμπαντος, δηλαδή το καθιερωμένο πρότυπο. Γι’ αυτά τα θεωρητικά μοντέλα μάλιστα, το «υπερσυμμετρικό καθιερωμένο πρότυπο» και τις «μεγάλες επιπλέον διαστάσεις», απέσπασε το 2006 το βραβείο Sakurai. Σήμερα, ωστόσο, λέει πως δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση λειτουργίας του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN, χωρίς να υπάρξει η παραμικρή ένδειξη για κάποια νέα φυσική θεωρία. «Αν και συνεχίζουμε να αισιοδοξούμε πως θα βρεθεί κάτι στη δεύτερη φάση των πειραμάτων, τα οποία θα αρχίσουν σε λίγους μήνες και θα γίνουν σε ακόμη μεγαλύτερες ενέργειες, η αλήθεια είναι πως οι ελπίδες μας έχουν περιορισθεί», αναφέρει χαρακτηριστικά στην «Κ». Σύμφωνα όμως με τον 62χρονο επιστήμονα, ακόμη κι αν διαψευσθούν αυτές οι ελπίδες, για τη φυσική ξεκινάει έτσι κι αλλιώς μια συναρπαστική και επαναστατική εποχή. «Ο λόγος είναι πως, αν δεν υπάρξουν καινούργια ευρήματα από τον LHC την επόμενη τριετία, τότε θα ενισχυθεί η πιθανότητα να ισχύει η θεωρία των πολλαπλών συμπάντων και της ανθρωπικής αρχής», προσθέτει. Με βάση τη συγκεκριμένη θεωρία, το σύμπαν μας αποτελεί μία από τις δισεκατομμύρια διαφορετικές παραλλαγές από σύμπαντα, ενώ ορισμένα από τα «μυστήριά» του εξηγούνται από το γεγονός ότι οι παράμετροι των νόμων που το διέπουν απλώς έτυχε να είναι συμβατές με τη δημιουργία ζωής – αφού αλλιώς δεν θα υπήρχαμε για να το παρατηρούμε. Μέχρι σήμερα, πάντως, ο LHC είναι γνωστός στην κοινή γνώμη για ό,τι έχει ήδη ανακαλύψει, δηλαδή το σωματίδιο Χιγκς. Χάρις σε αυτό, ολοκληρώθηκε το καθιερωμένο πρότυπο, το μοντέλο που περιγράφει τα στοιχειώδη συστατικά της ύλης και τις τρεις από τις τέσσερις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Ωστόσο η βαρύτητα παραμένει «έξω από το κάδρο» του καθιερωμένου προτύπου, αφού αυτό δεν περιλαμβάνει καμία περιγραφή της. «Επομένως, ένα από τα βασικότερα ερωτήματα που αφήνει άλυτο είναι το πρόβλημα της ιεραρχίας, το γεγονός δηλαδή ότι η βαρυτική δύναμη είναι ασθενέστερη από όλες τις υπόλοιπες αλληλεπιδράσεις – κάτι που, για παράδειγμα, επιτρέπει σε έναν μαγνήτη να σηκώσει ένα κομμάτι σίδερο, υπερνικώντας τη βαρύτητα ολόκληρης της Γης», συμπληρώνει ο κ. Δημόπουλος. Για να το λύσει, ο Ελληνας επιστήμονας ανέπτυξε με τον Howard Georgi το 1981 τη θεωρία του «υπερσυμμετρικού καθιερωμένου προτύπου», η οποία επεκτείνει το καθιερωμένο πρότυπο υποθέτοντας πως για κάθε στοιχειώδες σωμάτιο υπάρχει ένας υπερσυμμετρικός «εταίρος». Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, μαζί με τους Nima Arkani-Hamed και Gia Dvali, διατύπωσε την πρόταση των «μεγάλων επιπλέον διαστάσεων». «Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα μοντέλο που εξηγεί ότι η βαρύτητα είναι μικρής τάξης μεγέθους, επειδή σε αντίθεση με τις υπόλοιπες δυνάμεις, αυτή διαχέεται σε περισσότερες από τις τρεις διαστάσεις, με συνέπεια να εξασθενεί», όπως περιγράφει ο ίδιος. «Αν κάναμε αυτή τη συνέντευξη πριν από μία πενταετία, θα με ακούγατε πιο ενθουσιασμένο», συμπληρώνει, με δεδομένο ότι οι δύο θεωρίες προβλέπουν καινούργια στοιχειώδη σωματίδια που θα μπορούσαν να έχουν εντοπισθεί στην πρώτη φάση λειτουργίας του LHC. Βέβαια, τίποτε δεν προεξοφλεί πως αυτό δεν θα συμβεί όταν ξεκινήσουν ξανά τα πειράματα. «Ωστόσο και στην περίπτωση που τα επόμενα χρόνια δεν υπάρξει κάποιου είδους πειραματική επιβεβαίωση, ο LHC θα έχει γράψει ιστορία για δεύτερη φορά, με την έννοια πως θα κερδίσει έδαφος η θεωρία των παράλληλων συμπάντων», προσθέτει. «Τότε, θα αρχίσουμε να αμφισβητούμε το γεγονός πως πίσω από όλους τους “γρίφους” της φύσης υπάρχει ένας κρυμμένος αιτιακός μηχανισμός – εν ολίγοις τον τρόπο σκέψης που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για να κατανοήσει τα φυσικά φαινόμενα, όχι μόνο από τη “γέννηση” της σύγχρονης επιστήμης τον 17ο αιώνα, αλλά από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και αστρονόμων. Αντίθετα, θα αρχίσουμε να μην αποκλείουμε την περίπτωση ορισμένα “μυστήρια” να εξηγούνται από το ότι οφείλονται απλώς σε συμπτώσεις». Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1952, ο Σάββας Δημόπουλος πολύ γρήγορα μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα, καθώς μέσα στη δεκαετία του ’50 η ελληνική ομογένεια βρέθηκε στο στόχαστρο του τουρκικού καθεστώτος. «Ακούγοντας από παιδί τις γνώμες πολιτικών που αν και ήταν εντελώς αντίθετες μου φαίνονταν εξίσου λογικές, άρχισε να με ενδιαφέρει η έννοια της αντικειμενικής αλήθειας. Ετσι, από 13 χρόνων αποφάσισα να σπουδάσω φυσική, η οποία συνδυάζει την καθολική βεβαιότητα των μαθηματικών με το πείραμα, δηλαδή την επαλήθευση μιας υπόθεσης από την ίδια τη φύση», λέει ο ίδιος. Αυτή η αναζήτηση της αλήθειας τον έκανε να σπουδάσει φυσική στις ΗΠΑ και να ακολουθήσει μια επιστημονική καριέρα που, σε ηλικία μόλις 28 ετών, τον οδήγησε στη θέση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, όπου διδάσκει από τότε και κάνει τις έρευνές του. Βρέθηκε στην Ελλάδα πριν από μερικές ημέρες, για να πάρει μέρος σε μία ημερίδα προς τιμήν του Μανώλη Φλωράτου, http://nuclpart.phys.uoa.gr/FloratosFest/ ειδικού στη φυσική υψηλών ενεργειών και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από το οποίο συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα – «είναι από τους λίγους επιστήμονες που ξέρω με τόσο βαθιά γνώση σε τόσο πολλούς τομείς», σχολιάζει ο κ. Δημόπουλος. Εξάλλου, σύμφωνα με τον καθηγητή του Στάνφορντ, είτε εργάζονται στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, όλα αυτά τα χρόνια οι Ελληνες επιστήμονες έχουν συνεισφέρει στη θεωρητική φυσική πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς από μια τόσο μικρή χώρα. [Η ομιλία του Σάββα Δημόπουλου στην ημερίδα είχε τίτλο: "Big Answers From Small Experiments"] http://nuclpart.phys.uoa.gr/FloratosFest/Files/dimopoulos.savas.pdf Για τον ίδιο, η δουλειά του θεωρητικού φυσικού προϋποθέτει φαντασία, η οποία είναι απαραίτητη για να διατυπώνει συνεχώς νέες υποθέσεις, τις οποίες θα δοκιμάσει στη συνέχεια για τη μαθηματική τους συνέπεια. «Νομίζω πως αυτό που ξεχωρίζει έναν καλό επιστήμονα είναι η ικανότητα που έχει να “θυσιάζει” όσες ιδέες διαισθάνεται πως οδηγούν σε αδιέξοδο ή σε κάποιο τετριμμένο αποτέλεσμα. Εξάλλου, στην καλύτερη περίπτωση, μόλις το 1% από αυτές θα “επιζήσουν” στην πορεία», καταλήγει. http://physicsgg.me/2014/10/18/%cf%83%ce%ac%ce%b2%ce%b2%ce%b1%cf%82-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%cf%8c%cf%80%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%bf%cf%82-lhc-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%bb%ce%b1%cf%80%ce%bb%ce%ac-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80/

Σταμάτησε το μοναδικό πρόγραμμα ανίχνευσης επικίνδυνων αστεροειδών στο νότιο ημισφαίριο. Το μοναδικό πράγμα που φόβιζε τους Γαλάτες του Αστερίξ ήταν να μην πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους! Όμως σε σχέση με τον καιρό του Αστερίξ – 50 π.Χ. – ο πολιτισμός μας έχει κάνει τεράστια άλματα και ο σύγχρονος άνθρωπος μάλλον έπαψε να φοβάται ότι θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι του. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι σιγά-σιγά διακόπτονται τα προγράμματα ανίχνευσης επικίνδυνων για τη Γη αστεροειδών, παρά τις ανησυχίες που εκφράζουν διάφοροι επιστήμονες… Ένα ακόμα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι …. η αναστολή του μόνου προγράμματος έγκαιρου εντοπισμού επικίνδυνων αστεροειδών στο νότιο ημισφαίριο. Το πρόγραμμα, χάρις στο οποίο ανιχνεύτηκε ο κομήτης Siding Spring http://physicsgg.me/2014/10/19/%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AC%CF%81%CE%B7/ που την Κυριακή πέρασε σε απόσταση λίγων εκατοντάδων χιλιομέτρων από τον πλανήτη Άρη, σταμάτησε εδώ και λίγους μήνες, όταν διακόπηκε η χρηματοδότησή του από τη ΝASA. Το Siding Spring Survey διεξάγονταν στο ομώνυμο αστεροσκοπείο στην Αυστραλία. Με τη διακοπή του, ελαττώνονται δραστικά οι πιθανότητες να ανιχνευθεί από το νότιο ημισφαίριο ένας αστεροειδής που πρόκειται να περάσει σε επικίνδυνα μικρή απόσταση από τη Γη. «Θα μπορούσε κάλλιστα αυτή τη στιγμή να μας πλησιάζει ένας τέτοιος διαστημικός βράχος, χωρίς εμείς να το γνωρίζουμε», σημειώνει στην αυστραλιανή έκδοση της εφημερίδας Guardian ο Μπράντλεϊ Τάκερ, αστρονόμος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας και το πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ. Δυνητικά επικίνδυνοι αστεροειδείς χαρακτηρίζονται τα ουράνια σώματα με διάμετρο τουλάχιστον 150 μέτρα, τα οποία αναμένεται να προσεγγίσουν τον πλανήτη μας σε απόσταση μικρότερη από 7,5 εκατ. χιλιόμετρα. Μέχρι σήμερα, έχουν εντοπισθεί 1.508 τέτοιοι βράχοι στο διάστημα, ενώ μια από τις πιο γνωστές επιβεβαιωμένες προσκρούσεις αστεροειδούς στη Γη έγινε πριν από περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια, προκαλώντας μια τόσο μεγάλη καταστροφή που συνέβαλε ή ήταν η αιτία για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Μέχρι τη στιγμή που διακόπηκε, το Siding Spring Survey είχε ανακαλύψει 15 δυνητικά επικίνδυνα ουράνια σώματα. Όταν η ΝΑSΑ ανακοίνωσε πως θα αναστείλει τη χρηματοδότησή του, το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας αναζήτησε πόρους από την τοπική κυβέρνηση ή ακόμη και από ιδιώτες χορηγούς, χωρίς ωστόσο κανένα αποτέλεσμα. Το αντίστοιχο πρόγραμμα που καλύπτει το βόρειο ημισφαίριο του ουράνιου θόλου ονομάζεται Catalina Sky Survey και συνεχίζει να διεξάγεται σε δύο τηλεσκόπια στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Με την «αυλαία» ωστόσο του Siding Spring Survey, δεν υπάρχει πλέον καμία ανάλογη συστηματική προσπάθεια στο νότιο ημισφαίριο. Το μόνο που απομένει είναι πλέον όσοι ερασιτέχνες αστρονόμοι παρατηρούν τον ουρανό με αρκετά καλά τηλεσκόπια. Σύμφωνα με τον Τάκερ, οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν αυτά τα εγχειρήματα περισσότερο σαν αμιγώς ακαδημαϊκά προγράμματα – τη στιγμή που έχουν την ίδια προληπτική σημασία με τα προγράμματα τα οποία εντοπίζουν και παρακολουθούν τους τυφώνες. Ίσως όμως ο Τάκερ να κάνει λάθος. Μπορεί οι “κυβερνήσεις μας” να έχουν βρει έναν άλλο τρόπο, μηδενικού κόστους, όσον αφορά την πρόβλεψη για το αν θα πέσει κάποιος αστεροειδής στο κεφάλι μας http://physicsgg.me/2014/10/20/%ce%bf-%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b1%ce%bd%cf%8c%cf%82-%ce%b4%ce%b5%ce%bd-%cf%80%cf%81%cf%8c%ce%ba%ce%b5%ce%b9%cf%84%ce%b1%ce%b9-%ce%bd%ce%b1-%cf%80%ce%ad%cf%83%ce%b5%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%ba%ce%b5/

Σκάφος – «κούριερ» για μεταφορές μεταξύ Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και Γης. Την ανάπτυξη ενός TRV (Terrestrial Return Vehicle), που θα επιτρέπει on demand, άμεση επιστροφή δειγμάτων από πειράματα από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) στη Γη, ανέλαβε η Intuitive Machines σε συνεργασία με τη NASA, κατόπιν συμφωνίας με το Center for the Advancement of Science in Space (CASIS). Μέσω της συγκεκριμένης, εμπορικού χαρακτήρα, συσκευής/ υπηρεσίας, η εταιρεία θα δώσει στους αστροναύτες/ ερευνητές που διεξάγουν πειράματα στον σταθμό τη δυνατότητα να επιστρέφουν τακτικά μικρά δείγματα, και γενικότερα στοιχεία που έχουν να κάνουν με τη δουλειά τους, πίσω στον πλανήτη. Η έγκαιρη αποστολή και παράδοση δειγμάτων που φθείρονται από τον χρόνο είναι απαραίτητη για την καλή πορεία των ερευνών στο ISS National Laboratory. Επί της παρούσης, η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα πολύ λίγες φορές ανά έτος και απαιτεί επίπονο σχεδιασμό. Από πλευράς του, το TRV της Intuitive Machines θα επιτρέπει συχνές αποστολές με παραδόσεις την ίδια ημέρα- από τον ISS στα εργαστήρια των ερευνητών. Οι πελάτες στους οποίους «στοχεύει» η συγκεκριμένη υπηρεσία θα προέρχονται από τον επιστημονικό, τον ακαδημαϊκό, τον εμπορικό και τον κυβερνητικό τομέα. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, η δυνατότητα αυτή θα συνεισφέρει στην περαιτέρω αξιοποίηση του ISS ως εργαστηρίου και θα αυξήσει τις δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσης των πειραμάτων που γίνονται εκεί. Η πρώτη πτήση του TRV από τον σταθμό είναι προγραμματισμένη για το 2016. «Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, με τα μοναδικά εργαστήρια μικροβαρύτητας και το πλήρωμά του, επιτρέπει έρευνα πάνω σε ένα μεγάλο εύρος αντικειμένων, όπως η Φυσική και η Βιολογία. Αυτή η δυνατότητα επιστροφής μικρών φορτίων θα παρέχει ελεγχόμενες συνθήκες και ευέλικτες επιλογές για έγκαιρη ανάλυση δειγμάτων. Η επιστημονική ομάδα θα είναι σε θέση να προσαρμόσει πολύ πιο αποτελεσματικά παραμέτρους πειραμάτων σε σχέση με τα αποτελέσματα, να εκμεταλλευτεί μοναδικά αποτελέσματα και να διορθώνει προβλήματα που συναντώνται» σημειώνει ο Dr. Ντέιβιντ Γουλφ, ερευνητής και πρώην αστροναύτης. Στο πλαίσιο αυτού του εγχειρήματος, η Intuitive Machines ευθύνεται για τον συνολικό σχεδιασμό και την πιστοποίηση του σκάφους, καθώς και την παροχή των σχετικών υπηρεσιών στους πελάτες. Από πλευράς του, το CASIS θα παρέχει ενσωμάτωση σε όχημα εκτόξευσης σε τροχιά, καθώς και υπηρεσίες επιχειρήσεων πτήσης στο Διάστημα. Επιστροφή του X-37B στη Γη Στην αεροπορική βάση Βάντενμπεργκ προσγειώθηκε την Παρασκευή το Χ-37B της αποστολής OTV-3 (Orbital Test Vehicle mission 3). Όπως ανακοινώθηκε από την αμερικανική πολεμική αεροπορία, το επαναχρησιμοποιούμενο ρομποτικό σκάφος διεξήγε πειράματα σε τροχιά για 674 ημέρες (πρόκειται για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα παραμονής στο Διάστημα για επαναχρησιμοποιούμενο σκάφος), επεκτείνοντας τον συνολικό χρόνο που έχει περαστεί στο Διάστημα για το πρόγραμμα στις 1367 ημέρες. Η τέταρτη αποστολή Χ-37Β αναμένεται να λάβει χώρα το 2015. http://www.naftemporiki.gr/story/870186/skafos--kourier-gia-metafores-metaksu-diethnous-diastimikou-stathmou-kai-gis Λογισμικό για πιο «έξυπνα» και αυτόνομα διαστημόπλοια. Καθώς αναμένεται η επόμενη φάση της εξερευνητικής αποστολής Rosetta της ESA, με την πρώτη προσεδάφιση σε κομήτη, ερευνητές του Jet Propulsion Laboratory στην Πασαντένα της Καλιφόρνια αναπτύσσουν λογισμικό το οποίο θα επιτρέπει σε μελλοντικά διαστημόπλοια να λειτουργούν πιο αυτόνομα όσον αφορά στην εξερεύνηση των προορισμών τους. Στην περίπτωση της Rosetta, το όχημα προσεδάφισης Philae μετά την απελευθέρωσή του θα ακολουθήσει μια σειρά προγραμματισμένων εντολών που έχουν αποσταλεί από τη Γη για να αγγίξει την επιφάνεια με ασφάλεια και να στείλει πίσω στον πλανήτη μας δεδομένα για ανάλυση. Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσίευμα του New Scientist, αυτό κάποια στιγμή στο κοντινό μέλλον να αλλάξει χάρη στη δουλειά της Κίρι Ουάγκσταφ και των συναδέλφων της, που αναπτύσσουν λογισμικό το οποίο μπορεί να εντοπίσει ίχνη/ πίδακες νερού ή υδρατμών στην επιφάνεια ουρανίων σωμάτων, με απώτερο στόχο την καθοδήγηση άλλων οργάνων για περαιτέρω παρατηρήσεις. Οι κομήτες, οι αστεροειδείς και τα φεγγάρια έχουν παρουσιάσει ενδείξεις υδάτινης δραστηριότητας, όπως η εκτόξευση πιδάκων/ νεφών στο Διάστημα- ωστόσο λόγω της μεγάλης απόστασής τους από τη Γη και επειδή τέτοια φαινόμενα δεν είναι συνεχή, η διερεύνησή τους είναι δύσκολη. «Όσο περισσότερα μπορεί να κάνει το διαστημόπλοιο χωρίς να περιμένει επικοινωνίες με τη Γη, τόσο καλύτερα μπορεί να εξερευνήσει- ειδικά όταν συναντά δραστηριότητα που μπορεί να είναι σύντομη ή εντός οπτικού πεδίου για μικρό χρονικό διάστημα» σημειώνει η Ουάγκσταφ. Οι ερευνητές δοκίμασαν το λογισμικό σε ανεπεξέργαστες εικόνες του κομήτη Χάρτλεϊ 2 και του Εγκέλαδου, φεγγαριού του Κρόνου. Το πρόγραμμα αναζητά φωτεινό υλικό πέρα από το «σώμα» του κομήτη ή φεγγαριού, ελέγχει αν συναντάται με την επιφάνεια και έχει κάποιο μέγεθος και στη συνέχεια εξάγει συμπέρασμα για το αν βλέπει ή όχι πίδακα ή νέφος. Κατά την Ουάγκσταφ, ευκαιρία για τη χρήση αυτής της τεχνολογίας θα ήταν μια αποστολή στην Ευρώπη, δορυφόρο του Δία. Το εν λόγω λογισμικό θα μπορούσε επίσης να δει σημαντική χρήση σε μελλοντικές αποστολές στο εξώτερο Ηλιακό Σύστημα, αλλά και πέρα από αυτό, σε αποστολές οι οποίες θα είναι αναγκαστικά αυτόνομες εξαιτίας των τεραστίων αποστάσεων. http://www.naftemporiki.gr/story/868627/logismiko-gia-pio-eksupna-kai-autonoma-eksereunitika-diastimoploia

Ταξίδι στον Αρη χωρίς επιστροφή. Μόλις το επικίνδυνο ταξίδι φτάσει στο τέλος του, οι άποικοι θα ασχοληθούν με την κατασκευή του νέου τους σπιτιού: ενός χώρου 500 τ.μ., όπου θα μπορούν να κοιμούνται, να μαγειρεύουν, να γυμνάζονται, ακόμα και να «σερφάρουν» στο Ιντερνετ, αν και οι ιστοσελίδες θα κάνουν έως και 45 λεπτά για να «φορτώσουν». Θα καλλιεργούν, θα καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες μέσω φωτοβολταϊκών, θα ανακυκλώνουν τα σκουπίδια και το νερό τους, θα διεξάγουν πειράματα και θα στέλνουν αναφορές στη βάση τους. Για την ακρίβεια, η αποστολή τους θα μπορούσε να λαμβάνει χώρα σε κάποιο απομακρυσμένο τοπίο της Γης - με μία διαφορά: οι εθελοντές συμμετέχοντες του προγράμματος Mars One θα βρίσκονται στον πλανήτη Αρη, δίχως τη δυνατότητα να γυρίσουν πίσω, καθώς δεν διαθέτουμε την τεχνογνωσία για ένα διαπλανητικό ταξίδι μετ’ επιστροφής. Η συγκεκριμένη λεπτομέρεια δεν φαίνεται να προβληματίζει τα περισσότερα από 200.000 άτομα από 140 χώρες, που κατέθεσαν αιτήσεις συμμετοχής σε διάστημα πέντε μηνών. Τέσσερις από τους 705 υποψηφίους, που πέρασαν με επιτυχία τα πρώτα στάδια επιλογής, αναμένεται να επανδρώσουν την πρώτη ανθρώπινη αποικία στον Αρη, αφού ολοκληρώσουν ένα οκταετές πρόγραμμα εκπαίδευσης. Moλονότι η μη κυβερνητική οργάνωση Mars One υπολογίζει στην οικονομική στήριξη του ευρέος κοινού -ο καθένας έχει τη δυνατότητα να γίνει «χορηγός» της αποστολής μέσω της ιστοσελίδας www.mars-one.com-, οι ιδρυτές της δεν είναι ονειροπόλοι ερασιτέχνες, αλλά επαγγελματίες της επιστήμης και των επιχειρήσεων, ενώ στους μόνιμους συμβούλους τους συμπεριλαμβάνονται αστροφυσικοί, αεροναυπηγοί κ.ο.κ. Πώς, όμως, δικαιολογείται η επένδυση έξι δισ. δολαρίων για την αποστολή τεσσάρων ανθρώπων στον Κόκκινο Πλανήτη σε εποχή οικονομικής ύφεσης, πολέμων και επιδημιών; Ο αστροναύτης Μπαζ Ολντριν, ο δεύτερος άνθρωπος που πάτησε το 1969 στη Σελήνη, λίγα λεπτά μετά τον Νιλ Αρμστρονγκ, επιχειρεί να δώσει μία απάντηση στο βιβλίο του «Αποστολή στον Αρη». Υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να θέσουν ως στόχο τη μόνιμη εγκατάσταση στον Αρη. Την άποψη πως η αποίκιση άλλων πλανητών είναι απαραίτητη για την επιβίωση της ανθρωπότητας ενστερνίζονται, μεταξύ άλλων, ο Στίβεν Χόκινγκ, o διοικητής της NASA, Τσαρλς Μπόλντεν, αλλά και προσωπικότητες εκτός του επιστημονικού χώρου - όπως ο σκηνοθέτης Κρίστοφερ Νόλαν, που στην πολυαναμενόμενη νέα ταινία του, το «Interstellar» (αναμένεται στις αίθουσες αρχές Νοεμβρίου), εστιάζει στην αναζήτηση ενός νέου «σπιτιού» για τους κατοίκους της ανεπανόρθωτα κατεστραμμένης Γης. Από τεχνική άποψη, οι λόγοι που καθιστούν τον Αρη ιδανικό για εγκατάσταση είναι απλοί: βρίσκεται σχετικά κοντά, διαθέτει υπόγεια αποθέματα νερού και ατμόσφαιρα, οι μέρες του διαρκούν λίγο περισσότερο από τις γήινες -για την ακρίβεια 24 ώρες, 39 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα-, η θερμοκρασία του δεν είναι υπερβολικά υψηλή ή χαμηλή και η βαρύτητά του είναι μόλις 38% μικρότερη από της Γης. Αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, οι άποικοι του Mars One θα αναχωρήσουν το 2024 και θα φτάσουν στον προορισμό τους οκτώ μήνες αργότερα - τουλάχιστον μία δεκαετία νωρίτερα απ’ ό,τι οι επαγγελματίες αστροναύτες, που σχεδιάζει να αποστείλει η NASA. Εκεί θα τους περιμένει ο απαραίτητος εξοπλισμός, που θα έχει μεταφερθεί από αυτοματοποιημένα οχήματα στη διάρκεια οκτώ μη επανδρωμένων δοκιμαστικών αποστολών. Δύο χρόνια μετά την εγκατάστασή τους θα καταφτάσει η δεύτερη τετραμελής ομάδα εθελοντών και η κοινότητα θα συνεχίσει να εμπλουτίζεται. Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η ζωή στον Αρη θα είναι βιώσιμη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα επιστημονικής ομάδας του MIT, οι συμμετέχοντες στο Mars One θα αρχίσουν να πεθαίνουν σε περίπου δύο μήνες εξαιτίας της υπερβολικής αύξησης των επιπέδων οξυγόνου και της πτώσης της ατμοσφαιρικής πίεσης στο εσωτερικό των οικίσκων, συνέπεια της καλλιέργειας φυτών στο εσωτερικό τους - εφόσον οι άποικοι καλλιεργούν επαρκείς ποσότητες για να καλύψουν το σύνολο των διατροφικών αναγκών τους. H απάντηση της ομάδας Mars One, κατόπιν δικού μας σχετικού ερωτήματος, είναι πως θα αξιοποιήσουν υπάρχουσες τεχνολογίες για την αφαίρεση οξυγόνου, αλλά και πως όλα τα συστήματα θα ελεγχθούν διεξοδικά πριν από την αποστολή. Πάντως, η Γενική Αρχή Ισλαμικών Υποθέσεων των ΗΑΕ έχει απαγορεύσει στους μουσουλμάνους να δηλώσουν συμμετοχή στην αποστολή, με το επιχείρημα ότι ισοδυναμεί με αυτοκτονία. «Με πάνω από 200.000 αιτήσεις συμμετοχής, μιλάμε για την πιο περιζήτητη θέση εργασίας στην Ιστορία», αναφέρει στην «Κ» ο συνιδρυτής και CEO του Mars One, Bas Lansdorp. Η ανταπόκριση του κοινού αποδεικνύει ότι οι εμπνευστές του πρότζεκτ είχαν δίκιο να θεωρούν πως η φαινομενικά παράλογη ιδέα τους θα αποτελούσε όνειρο ζωής για κάποιους - όχι τρελούς ή απελπισμένους, αλλά υγιείς, ευφυείς ανθρώπους, που προτίθενται να θυσιάσουν τα πάντα για μια ευκαιρία να χαρτογραφήσουν νέους τόπους, κατακτώντας παράλληλα την αθανασία. «Εχω συναίσθηση του ρίσκου και του αντίκτυπου» λέει ο 29χρονος Ισπανός Daniel Fernandez, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και ένας από τους 705 υποψήφιους αστροναύτες. Ομως αν το εγχείρημα υλοποιηθεί, θα είναι «το μεγαλύτερο ορόσημο στην Ιστορία της ανθρωπότητας», προσθέτει, υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι θα θυμούνται για χρόνια τους πρώτους αποίκους του Αρη. «Φυσικά δυσκολεύομαι να φανταστώ τον εαυτό μου να εγκαταλείπει οριστικά τη Γη. Θα μου έλειπαν τόσα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα. Να αναπνέεις καθαρό αέρα, να βλέπεις τον ήλιο, να κολυμπάς, να τρέχεις στην ύπαιθρο. Οι άποικοι του Αρη θα μοιράζουν τις ζωές τους ανάμεσα σ’ ένα εχθρικό και ένα τεχνητό περιβάλλον. Τώρα όμως είμαι ενθουσιασμένος», συνεχίζει, τονίζοντας ότι έχει αρκετό χρόνο για να συμφιλιωθεί με την ιδέα του ταξιδιού. Πιο ανυπόμονος είναι ο νεότερος Shayan Nejad, που γεννήθηκε στην Αγγλία αλλά πέρασε ένα κομμάτι της παιδικής του ηλικίας στην Ελλάδα. «Το νόημα της ζωής είναι να χτίζεις γέφυρες, να επεκτείνεις τους ορίζοντές σου και να μαζεύεις εμπειρίες. Με αυτό το εγχείρημα θέτουμε τα θεμέλια για ένα διαπλανητικό δίκτυο, που θα προσφέρει στις επόμενες γενιές την ευκαιρία να εξαπλωθούν πέρα από τον δικό μας κόσμο», υπογραμμίζει. «Δεν φοβάμαι να φύγω, ούτε το ταξίδι. Θα είναι μεγάλο και επικίνδυνο, όμως θα είναι μια περιπέτεια σε ανεξερεύνητο έδαφος με ασύλληπτες επιστημονικές ανακαλύψεις. Και αυτό θα μου δίνει δύναμη να συνεχίζω». http://www.kathimerini.gr/788303/article/epikairothta/episthmh/ta3idi-ston-arh-xwris-epistrofh

Βρέθηκε «δίδυμος» του Ουρανού σε δυαδικό σύστημα. Ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο ανακάλυψε ένα ακόμη εξωπλανήτη ο οποίος όπως αναφέρουν είναι «δίδυμος» με τον Ουρανό. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ένας τέτοιος πλανήτης μακριά από το ηλιακό μας σύστημα. Οι μεγάλοι πλανήτες αερίου με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες όπως ο Ουρανός και Ποσειδώνας έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό «παγωμένοι γίγαντες». Οι θερμοκρασίες στον Ουρανό κυμαίνονται πέριξ των -170 βαθμών Κελσίου. Ειδικά για τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα η θέση στην οποία βρίσκονται προκαλεί πονοκεφάλους στον επιστήμονες που δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς βρέθηκαν σε τόσο μεγάλη απόσταση από τον Ηλιο. Μια θεωρία είναι ότι σχηματίστηκαν κοντά στο μητρικό μας άστρο αλλά οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με τους υπολοίπους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος τους απομάκρυναν από την αρχική τους θέση και τους έστειλαν εκεί που βρίσκονται σήμερα. Ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο ανακάλυψε ένα ακόμη εξωπλανήτη ο οποίος όπως αναφέρουν είναι «δίδυμος» με τον Ουρανό. Ο εξωπλανήτης αυτός βρίσκεται σε απόσταση 25 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στο δυαδικό σύστημα OGLE-2008-BLG-092L. Ο εξωπλανήτης βρίσκεται στην ίδια απόσταση από το μητρικό του άστρο με εκείνη που βρίσκεται ο Ουρανός από τον Ηλιο. Ετσι η ανακάλυψη του αναμένεται να προσφέρει νέα πολύτιμα στοιχεία για αυτού του είδους τους πλανήτες. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στη διαδικτυακή υπηρεσία προδημοσιεύσεων Arxiv. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=642116

«Βαφτίστε» το σημείο προσεδάφισης της αποστολής Rosetta. Πρόσκληση στο ευρύ κοινό να συμμετάσχει με τον δικό του τρόπο στην αποστολή Rosetta, βαφτίζοντας το σημείο προσεδάφισης του οχήματος Philae, απηύθυνε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και οι συνεργάτες του στο πλαίσιο της αποστολής. Το Philae προορίζεται να προσεδαφιστεί στον κομήτη 67P/ Churyumov-Gerasimenko στις 12 Νοεμβρίου. Το σημείο προσεδάφισης επί της παρούσης είναι γνωστό ως «Site J»- ωστόσο, σύμφωνα με την ESA, ως το σημείο της πρώτης «μαλακής» προσεδάφισης ενός τεχνητού, κατασκευασμένου από ανθρώπους αντικειμένου σε έναν κομήτη, αξίζει την τιμή ενός ονόματος που θα μείνει στην ιστορία, επιδεικνύοντας τη σημασία του επιτεύγματος. Βάσει των κανόνων, επιτρέπεται να προταθεί οποιοδήποτε όνομα, αρκεί να μην είναι το όνομα κάποιου προσώπου. Το όνομα θα πρέπει να συνοδεύεται από μια μικρή περιγραφή, μέχρι 200 λέξεις, όπου θα εξηγείται γιατί ενδείκνυται για τη συγκεκριμένη χρήση. Η «κριτική επιτροπή» θα αποτελείται από μέλη της Philae Steering Committee και ο νικητής θα προσκληθεί να παρακολουθήσει «ζωντανά» την προσεδάφιση από το κέντρο ελέγχου αποστολής της ESA στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας. Ο διαγωνισμός βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα διαρκέσει ως τις 23.59 GMT της 22ης Οκτωβρίου. Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 3 Νοεμβρίου στην ιστοσελίδα της Rosetta και στα «κανάλια» της ESA στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς και στις ιστοσελίδες και τους λογαριασμούς στα social media της γερμανικής, της γαλλικής και της ιταλικής διαστημικής υπηρεσίας (DLR, CNES, ASI). Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να συμμετέχουν στον διαγωνισμό κάνοντας κλικ εδώ Name Rosetta mission’s landing site http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Rosetta/Name_Rosetta_mission_s_landing_site http://www.naftemporiki.gr/story/868589/baftiste-to-simeio-prosedafisis-tis-apostolis-rosetta

Εκδήλωση για το CERN στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Μία πρωτότυπη εκδήλωση επιστημονικού ενδιαφέροντος θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου στις 19:00 στο Κεντρικό Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ), με ομιλητή τον καθηγητή και επιστήμονα του CERN, Εμμανουήλ Τσεσμελή. Η εκδήλωση αποτελεί μέρος των θεματικών εκδηλώσεων που πραγματοποιεί το Κέντρο Επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ, με τίτλο «Ακτίνες Δράσης- Σημεία Επαφής» και εντάσσεται στο αφιέρωμα διδασκαλίας της σύγχρονης φυσικής στα σχολεία, με τίτλο «Το υποατομικό ταξίδι στη σχολική τάξη και στη βιβλιοθήκη», που διοργανώνεται με τη συνεργασία του CERN και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Μέσω της εκδήλωσης αυτής, στόχος τόσο του ΚΠΙΣΝ και της ΕΒΕ, όσο και του CERN, είναι να φέρουν το ευρύ κοινό κοντά σε όσα μελετά το μεγαλύτερο και πολυπλοκότερο επιστημονικό εργαστήριο στον κόσμο, έτσι ώστε μαθητές, αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να ανακαλύψουν από την αρχή τη συναρπαστική επιστήμη της Φυσικής. Ειδικότερα, στην ομιλία του με τίτλο «CERN – Πυλώνας επιστήμης, τεχνολογίας, εκπαίδευσης και συνεργασίας» ο καθηγητής Ε. Τσεσμελής θα αναφερθεί στη διδασκαλία της σύγχρονης φυσικής, αναπτύσσοντας τα κυριότερα σημεία γύρω από τη βασική επιστήμη που μελετούν οι επιστήμονες στο CERN, ενώ παράλληλα, θα επικεντρωθεί στην τεχνολογική καινοτομία και την προχωρημένη επιστημονική και τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση που προσφέρει το CERN. Στο πλαίσιο αυτό, θα παρουσιαστούν ενδιαφέροντα παραδείγματα σχετικά με τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του ερευνητικού προγράμματος του CERN Την εκδήλωση θα προλογίσει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Η είσοδος στην εκδήλωση είναι δωρεάν, με δελτία προτεραιότητας που θα διανέμονται στην ΕΒΕ (Πανεπιστημίου 32, Αθήνα), από τις 17:30. Στοιχεία επικοινωνίας Κέντρου Επισκεπτών για τυχόν διευκρινίσεις: Τηλ: 210 8778396/8, Email: visitorscenter@snfcc.org. http://www.kathimerini.gr/788750/article/epikairothta/episthmh/ekdhlwsh-gia-to-cern-sthn-e8nikh-vivlio8hkh-ths-ellados

Το ψηφιδωτό του… Διαστήματος. Ο Ερμής, ο Πλούτωνας και η Περσεφόνη που πρωταγωνιστούν στο εντυπωσιακό ψηφιδωτό της Αμφίπολης πρωταγωνιστούν και στον… επιστημονικό τομέα. Η Περσεφόνη έχει δανείσει το όνομά της σε ένα φιλόδοξο διαστημικό πρόγραμμα ενώ οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν νέα ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Ερμή και τον Πλούτωνα, τους δύο πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Τα μυστήρια του Ερμή. Ο Ερμής κρύβει πολλά μυστήρια τα οποία οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να απαντήσουν. Η γεωλογία του είναι τόσο πολυεπίπεδη και σύνθετη δυσκολεύοντας τους ειδικούς να κατανοήσουν τη δημιουργία και εξέλιξή του. Μια νέα μελέτη ρίχνει στο τραπέζι μια νέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα όσο και εντυπωσιακή θεωρία. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Brown στις ΗΠΑ μελέτησαν εικόνες υψηλής ανάλυσης που έχει στείλει το διαστημικό σκάφος Messenger που εξερευνά τον Ερμή. Επικέντρωσαν την προσοχή τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς που δεν είναι προϊόν προσκρούσεων αστεροειδών ή άλλων διαστημικών σωμάτων στην επιφάνεια του Ερμή. Τα ευρήματα από τις παρατηρήσεις που έκαναν τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Ερμής σχηματίστηκε έξω από το ηλιακό μας σύστημα και κάποια στιγμή εισήλθε σε αυτό και τελικά κατέληξε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα. Περισσότερο φως για τα μυστήρια του Ερμή αναμένεται να ρίξει η αποστολή BepiColombo που αποτελεί συνεργασία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA). Η αποστολή είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2024. http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=15706 Η βροχή του Πλούτωνα Μπορεί ο Πλούτωνας να έχασε τον επίζηλο τίτλο του πλανήτη και να υποβιβάστηκε στην κατηγορία του πλανήτη-νάνου αλλά εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Εχει διαπιστωθεί ότι ο ισημερινός του Πλούτωνα είναι πιο σκοτεινός από τους πόλους του. Νέα μελέτη αναφέρει ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στον ισημερινό πέφτει μια μόνιμη βροχή σκόνης η οποία προέρχεται από τους δορυφόρους του πλανήτη-νάνου. Ο Πλούτωνας βρίσκεται στη λεγόμενη Ζώνη του Κάιπερ, έναν δακτύλιο με παγωμένα σώματα, ενώ ακόμη πιο πέρα βρίσκεται το λεγόμενο Νέφος του Οορτ, στο οποίο κινούνται εκατομμύρια κομήτες. Προτού χάσει τον τίτλο του το 2006 ο Πλούτωνας ήταν ο πιο απομακρυσμένος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί μικρότερα και μεγαλύτερα σώματα που περιστρέφονται γύρω από τον Πλούτωνα. Εχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξη πέντε δορυφόρων. Ο μεγαλύτερος είναι ο Χάροντας που έχει το μισό μέγεθος από αυτό του Πλούτωνα. Οι άλλοι τέσσερις είναι η Νύκτα, η Υδρα, η Στύγα και ο Κέρβερος. Ερευνητές του Αστεροσκοπείου Lowell στην Αριζόνα πραγματοποίησαν προσομοιώσεις, οι οποίες έδειξαν ότι οι δορυφόροι του Πλούτωνα εκτοξεύουν κάποιες ποσότητες σκόνης οι οποίες συλλαμβάνονται από τις βαρυτικές δυνάμεις του πλανήτη-νάνου αλλά και του Χάροντα και καταλήγουν στον ισημερινό του Πλούτωνα. Πάντως απαντήσεις τόσο για αυτό το φαινόμενο αλλά και γενικότερα για το σύστημα του Πλούτωνα θα έχουμε το 2015, όταν θα φτάσει εκεί το σκάφος «Νέοι Ορίζοντες» της NASA. Αυτή η αποστολή μπορεί να ρίξει φως στα μυστήρια του Πλούτωνα και πιθανώς να αποκαλύψει την ύπαρξη και άλλων δορυφόρων του. http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=15213 Η Περσεφόνη που θα σώσει τον άνθρωπο. Η NASA και η DARPA (η Yπηρεσία Προηγμένων Τεχνολογιών του αμερικανικού στρατού των ΗΠΑ) έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους μαζί με ιδιωτικές εταιρείες, ερευνητικά ιδρύματα και ακαδημαϊκούς φορείς σε ένα φιλόδοξο project που έχει λάβει την ονομασία «Περσεφόνη». Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η κατασκευή ενός διαστημικού σκάφους ικανού να μεταφέρει σε μεγάλες αποστάσεις και για μεγάλο χρονικό διάστημα τον άνθρωπο. Το σκάφος αυτό θα μπορεί να μεταφέρει ατρόμητους εξερευνητές που θέλουν να ανακαλύψουν μακρινούς κόσμους και θα τους επιστρέφει μετά στη Γη για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους. Θα μπορεί φυσικά να μεταφέρει αποίκους σε μακρινούς πλανήτες ή, σε περίπτωση που η Γη για οποιονδήποτε λόγο γίνει αφιλόξενη για τη ζωή, να αποτελέσει το μέσο διάσωσης του ανθρώπινου είδους. Το σκάφος αυτό θα διαθέτει ενεργειακή αυτονομία και ταυτόχρονα θα αποτελεί ένα «ζωντανό οικοσύστημα» που θα λειτουργεί έτσι ώστε να συντηρούνται οι επιβάτες του για όσο διάστημα χρειαστεί. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=641913 Γεύση από το σύμπαν από μια διαστημική blogger- Οι περιπέτειες της Γελένα Σερόβα online! Το blogging άρχισε η ρωσίδα κοσμοναύτης Γελένα Σερόβα στην ιστοσελίδα της Roscosmos, καταγράφοντας τις καθημερινές στιγμές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) όπου βρίσκεται από τις 26 Σεπτεμβρίου. Η Σερόβα περιγράφει την καθημερινή ζωή του διαστημικού πληρώματος, τις εργασίες στα επιστημονικά πειράματα, καθώς και τα σχέδια δράσης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Μαζί με τις εντυπώσεις από τον ISS η Γελένα δημοσίευσε ένα blog με σειρά από φωτογραφίες του σταθμού: «Συνηθίζω ήδη στη ζωή σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Κάνουμε συνεχώς πειράματα και την περασμένη εβδομάδα αφιέρωσαμε πολύ χρόνο για τον έλεγχο ανταπόκρισης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως μια πυρκαγιά ή μια περίπτωση απότομης αποσυμπίεσης» γράφει η ρωσίδα κοσμοναύτης, συμπληρώνοντας πως συμμετέχει στο επιστημονικό πείραμα "Cardioveсtor" σχετικά με το ρόλο της καρδιάς στην προσαρμογή του κυκλοφορικού συστήματος στους όρους της μακράς διάρκειας διαστημικής πτήσης. «Θα πραγματοποιώ αυτό το πείραμα κάθε μήνα κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο σταθμό» προσθέτει. H Γελένα μετέβη στον ISS στις 26 Σεπτεμβρίου μαζί με τους ρώσους κοσμοναύτες Αλεξάντερ Σαμοκουτιάγεφ και Μαξίμ Σουράγιεφ, τους αστροναύτες της NASA Μπάρι Γουίλμορ και Ριντ Βάιζμαν και τον Αλεξάντερ Γκερστ της ευρωπαϊκής ESA. Η διάρκεια της αποστολής του ISS-41/42 είναι 170 μέρες. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου οι Ρώσοι κοσμοναύτες θα εκτελέσουν περίπου 50 επιστημονικά πειράματα. http://gr.rbth.com/news/2014/10/16/geysi_apo_to_sympan_apo_mia_diastimiki_blogger-_oi_peripeteie_ti_gelena__33231.html

Φρέσκος πάγος φωτογραφήθηκε στον καυτό Ερμή. Η επιφάνεια του Ερμή, του πλησιέστερου στον Ήλιο πλανήτη, είναι αρκετά ζεστή για να λιώσει μολύβι. Κι όμως, στους πόλους αυτού του καυτού κόσμου υπάρχουν περιοχές βυθισμένες στο αιώνιο σκοτάδι, περιοχές που έκρυβαν έναν άσπρο θησαυρό: πάγο νερού, που φαίνεται μάλιστα να περιέχει οργανικές ουσίες. Οι πρώτες ενδείξεις για τον πάγο του Ερμή ήρθαν από επίγεια διαπλανητικά ραντάρ που σάρωσαν τον πλανήτη πριν από περίπου 20 χρόνια. Μέχρι σήμερα, όμως, όλες οι ενδείξεις ήταν έμμεσες. Τώρα, οι υπεύθυνοι της αποστολής Messenger της NASA, της πρώτης που τίθεται σε τροχιά γύρω από τον μικρό Ερμή, παρουσιάζουν τις πρώτες πραγματικές φωτογραφίες του πάγου -εικόνες στο φάσμα του ορατού φωτός. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς το νερό παραμένει παγωμένο σε έναν κόσμο όπου η επιφανειακή θερμοκρασία φτάνει τους 430 βαθμούς τη διάρκεια της ημέρας (λόγω της έλλειψης ατμόσφαιρας το θερμόμετρο πέφτει στους -170 τη νύχτα). Στους πόλους, όμως, υπάρχουν κρατήρες των οποίων ο πυθμένας δεν δέχεται ποτέ τη λιακάδα (χάρη στο γεγονός ότι ο άξονας περιστροφής του πλανήτη είναι σχεδόν κάθετος στο επίπεδο της τροχιάς του, περιορίζοντας έτσι το φως που φτάνει στους πόλους). Πάγος έχει ανακαλυφθεί εξάλλου και σε αιώνια σκοτεινούς κρατήρες στους πόλους της Σελήνης. Το 2012, το Messenger επιβεβαίωσε τις υποψίες για την παρουσία πάγου με φασματοσκοπικές παρατηρήσεις που αποκάλυψαν την παρουσία υδρογόνου, συστατικού του νερού. Τώρα, όμως, οι ερευνητές της αποστολής παρουσιάζουν εικόνες ορατού φωτός από την ευρυγώνια κάμερα του σκάφους. «Οι εικόνες δείχνουν εκτεταμένες περιοχές με χαρακτηριστικές ανακλαστικές ιδιότητες» εξηγεί η Νάνσι Σάμποτ, μέλος της ομάδας οργάνων του Messenger στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς και πρώτη συγγραφέας της νέας δημοσίευσης στην επιθεώρηση Geology. http://geology.geoscienceworld.org/content/early/2014/10/14/G35916.1.full.pdf+html?ijkey=rxQlFflgdo/rY&keytype=ref&siteid=gsgeology Επιπλέον, οι αποθέσεις πάγου δείχνουν να είναι σχετικά νέες, αφού καλύπτουν υποκείμενους κρατήρες και άρα πρέπει να είναι νεότερες από αυτούς. Επιπλέον, σε αρκετές περιοχές ο πάγος περιέχει σκούρες αποθέσεις, πιθανότατα από παγωμένα οργανικά υλικά. Το περίγραμμα των αποθέσεων είναι καθαρό και όχι θολωμένο όπως θα περίμενε κανείς αν οι αποθέσεις είχαν αναμειχθεί με τον γύρο πάγο από τη διάβρωση ή προσκρούσεις αστεροειδών. Στη Σελήνη, ο πάγος νερού που έχει ανακαλυφθεί στους πόλους έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, πιθανώς επειδή είναι πολύ αρχαιότερος. Η μελέτη του πάγου στον Ερμή θα μπορούσε τώρα να προσφέρει νέα στοιχεία για την κατανομή το νερού, ίσως και των οργανικών υλικών στα οποία βασίζεται η ζωή, σε ολόκληρο το Ηλιακό Σύστημα. Παραμένει ωστόσο άγνωστος πώς ο καυτός Ερμής απέκτησε νερό -αυτό είναι ένα ερώτημα που μένει τώρα να απαντηθεί. Στην φωτογραφία αριστερά, ο κρατήρας Καντίνσκι σε εικόνες ορατού φωτός. Η ρύθμιση της αντίθεσης και της φωτεινότητας στη δεξιά εικόνα αποκαλύπτει αποθέσεις πάγου. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231356446

Επαναστατικός αντιδραστήρας σύντηξης «σε μια δεκαετία» Είναι ένας προκλητικός ισχυρισμός, έρχεται όμως από αξιόπιστη πηγή: Η Lockheed Martin, ο μεγαλύτερος προμηθευτής του αμερικανικού στρατού, υποστηρίζει ότι έχει έτοιμα τα σχέδια για έναν αντιδραστήρα που θα λειτουργεί με τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις που τροφοδοτούν τον Ήλιο. Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι προγραμματίζει να ξεκινήσει τις δοκιμές σε ένα χρόνο, να κατασκευάσει ένα πρωτότυπο σε πέντε χρόνια, και να αρχίσει την παραγωγή των αντιδραστήρων σε μόλις μια δεκαετία. Η ισχύς τους θα φτάνει τα 100 MW, αρκετή για να ηλεκτροδοτήσει μια μικρή πόλη. Σε αντίθεση με άλλους πειραματικούς αντιδραστήρες σύντηξης, όπως ο γιγάντιος Διεθνής Πειραματικός Θερμοπυρηνικός Αντιδραστήρας (ITER) που κατασκευάζεται στη Γαλλία, ο αντιδραστήρας της Lockheed Martin θα έχει διαστάσεις μόλις 2 επί τρία μέτρα. «Αντί να στήνουμε ολόκληρα εργοστάσια, θα μπορούμε να παράγουμε τους αντιδραστήρες στο εργοστάσιο» δήλωσε στη Washington Post o Τομ ΜακΓκουάιρ, επικεφαλής του προγράμματος ανάπτυξης. Όπως είπε, το εργαστήριο «Skunk Work» της Lockheed Martin στην Καλιφόρνια εργάζεται εδώ και τέσσερα χρόνια στο ερευνητικό πρόγραμμα. Η εταιρεία αποφάσισε να δημοσιοποιήσει το σχέδιο μετά την κατάθεση αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας και αναζητά τώρα εταίρους για την υλοποίησή του. Τεχνικές λεπτομέρειες δεν έχουν αποκαλυφθεί πέρα από το γεγονός ότι η Lockheed Martin ανέπτυξε μια «μαγνητική φιάλη» για την καρδιά του αντιδραστήρα. Η πυρηνική σύντηξη, ουσιαστικά το αντίθετο της πυρηνικής σχάσης, αφορά αντιδράσεις στις οποίες πυρήνες ελαφρών ατόμων (υδρογόνου) θερμαίνονται μέχρι να αρχίσουν να ενώνονται και να μετατρέπονται σε πυρήνες βαρύτερων στοιχείων. Οι αντιδράσεις σύντηξης απαιτούν όμως ακραίες συνθήκες, όπως αυτές που επικρατούν στους πυρήνες των άστρων. Και το βασικό πρόβλημα για την αξιοποίηση της σύντηξης για την παραγωγή ανεξάντλητης, καθαρής ενέργειας είναι ότι κανένα υλικό δεν μπορεί να αντέξει τις ακραίες θερμοκρασίες που απαιτούνται, της τάξης των αρκετών εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου. Η μαγνητική φιάλη της Lockheed Martin πρέπει να χρησιμοποιεί ισχυρά μαγνητικά πεδία για να συγκρατεί μετέωρο ένα σύννεφο ιονισμένων ατόμων υδρογόνου. Ως «καύσιμο» για την αντίδραση χρησιμοποιείται ένα μείγμα δευτερίου και τριτίου, δύο ισοτόπων του υδρογόνου που μπορούν να παραχθούν σε μεγάλες, πρακτικά ανεξάντλητες ποσότητες. Η αντίδραση δεν αφήνει επικίνδυνα ραδιενεργά απόβλητα, και σύμφωνα με την εταιρεία η παραγωγή ενέργειας είναι ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη από ό,τι σε μια χημική αντίδραση και τρεις με τέσσερις φορές περισσότερη σε σχέση με μια αντίδραση σχάσης. Η μαγνητική φιάλη της Lockheed Martin μοιάζει να είναι μια παραλλαγή του αντιδραστήρα «tokamak» που θα δοκιμαστεί στον ITER κάποια στιγμή την επόμενη δεκαετία. Το tokamak χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία για να συγκρατεί στη θέση του το υπέρθερμο υδρογόνο, έχει όμως πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις. Δύο άλλες προσεγγίσεις που δοκιμάζονται για την αξιοποίηση της σύντηξης στην παραγωγή ενέργειας είναι ο βομβαρδισμός μικρών ποσοτήτων υδρογόνου με ισχυρά λέιζερ καθώς και η διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος ακραίας έντασης. Μέχρι στιγμής, πάντως, κανείς δεν έχει φτάσει το κρίσιμο ορόσημο: να καταφέρει να παραγάγει περισσότερη ενέργεια από ό,τι απαιτείται για τη θέρμανση του καυσίμου. Βίντεο. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231356187

Οι μαγνητικοί πόλοι της Γης μπορεί να αναστραφούν σε μόλις 100 χρόνια. Η πιο πρόσφατη αναστροφή του γήινου μαγνητικού πεδίου έγινε πριν από 785.000 χρόνια και δεν χρειάστηκε περισσότερο από 1 αιώνα για να ολοκληρωθεί, ανακάλυψαν επιστήμονες από την Ιταλία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Η ανακάλυψη προήλθε από την ανάλυση ιζημάτων από την περιοχή Σουλμόνα στην Ιταλία, η οποία εκείνη την εποχή ήταν λίμνη, και περιγράφεται σε άρθρο των επιστημόνων που θα δημοσιευτεί τον επόμενο μήνα στο περιοδικό Geophysical Journal International και έχει ήδη αναρτηθεί. Το γήινο μαγνητικό πεδίο, το οποίο μοιάζει με αυτό ενός τεράστιου ραβδόμορφου μαγνήτη, δημιουργείται από το λιωμένο σίδηρο που βρίσκεται στον εξωτερικό πυρήνα της Γης και το οποίο δημιουργεί ρεύματα, λόγω της περιστροφής του πλανήτη. Παρόλο που παραμένει σταθερό για χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια, για λόγους που ακόμη δεν είναι απολύτως κατανοητοί, έχει αλλάξει διεύθυνση αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της «ιστορίας» της Γης. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν είχαν υπάρξει ποτέ αποδείξεις πως η αναστροφή του θα μπορούσε να γίνει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Οι αποδείξεις προήλθαν από «αρχαία» ιζήματα στο υπέδαφος της περιοχής Σαλμόνα, τα οποία εναλλάσσονται με στρώματα στάχτης που σχηματίστηκαν από τις εκρήξεις των γειτονικών ηφαιστείων. Με δεδομένο πως τα ιζήματα έχουν «αποκρυσταλλώσει» τη διεύθυνση που είχε το μαγνητικό πεδίο την εποχή που δημιουργήθηκαν, Ιταλοί ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας κατέγραψαν την πολικότητά του. Παράλληλα, χρησιμοποιώντας μια μέθοδο ραδιοχρονολόγησης, επιστήμονες από το Κέντρο Γεωχρονολογίας του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ υπολόγισαν την ηλικία των στρωμάτων στάχτης που βρίσκονται ακριβώς πάνω και κάτω από τα ιζήματα τα οποία αποτυπώνουν την πιο πρόσφατη αναστροφή του μαγνητικού πεδίου. Οι υπολογισμοί αυτοί, οι οποίοι επαληθεύτηκαν από ανεξάρτητες μετρήσεις ειδικών στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικών και Κλιματικών Επιστημών στο Ζιφ-σιρ-Υβέτ στη Γαλλία, έδειξαν πως οι μαγνητικοί πόλοι του πλανήτη μας αναστράφηκαν πριν από 785.000 χρόνια – συγκεκριμενοποιώντας έτσι ακόμη περισσότερο τις εκτιμήσεις που υπήρχαν μέχρι σήμερα και οι οποίες τοποθετούσαν την αναστροφή κάπου ανάμεσα στα 795.000 και 770.000 από σήμερα. Ακόμη πιο σημαντικό είναι όμως ότι η διάρκεια του φαινομένου ήταν εξαιρετικά μικρή, καθώς χρειάστηκε λιγότερο από 100 χρόνια για να συμβεί. «Η ταχύτητα είναι πραγματικά εντυπωσιακή», αναφέρει στο σάιτ του πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ η Κόρντεϊ Σπέιν, φοιτήτρια στο Κέντρο Γεωχρονολογίας που συνυπογράφει το άρθρο στο Geophysical Journal International. «Πρόκειται για μία από τις καλύτερες μέχρι σήμερα καταγραφές σχετικά με το τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας αναστροφής και πόσο γρήγορα θα μπορούσε να ολοκληρωθεί», προσθέτει. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η καταγραφή θα βοηθήσει να κατανοηθούν καλύτερα οι μηχανισμοί στους οποίους οφείλεται η αλλαγή διεύθυνσης του μαγνητικού πεδίου. Πάντως, όσο αυτοί οι μηχανισμοί παραμένουν αδιευκρίνιστοι, οι ίδιοι δεν μπορούν να αποκλείσουν αλλά και ούτε να προδικάσουν αν η επόμενη αναστροφή του γήινου μαγνητικού πεδίου θα γίνει εξίσου απότομα. http://www.naftemporiki.gr/story/868045/oi-magnitikoi-poloi-tis-gis-mporei-na-anastrafoun-se-molis-100-xronia

Υπόγειος ωκεανός μπορεί να κρύβεται στο «Αστρο του Θανάτου» στον Κρόνο. Eνα από τα μικρότερα φεγγάρια του Κρόνου, ο Μιμάς, που έχει βαφτιστεί και «Aστρο του Θανάτου» λόγω της ομοιότητάς του με τον ομώνυμο διαστημικό σταθμό στον κινηματογραφικό «Πόλεμο των Αστρων», είναι πιθανό να φιλοξενεί έναν τεράστιο υπόγειο ωκεανό στο εσωτερικό του, κάτω από την παγωμένη και γεμάτη κρατήρες επιφάνειά του. Αν αυτό όντως συμβαίνει, τότε ο Μιμάς έρχεται να προστεθεί σε εκείνα τα ουράνια σώματα στο ηλιακό μας σύστημα, όπως οι δορυφόροι Ευρώπη και Εγκέλαδος, που μπορεί να φιλοξενούν κάποια μορφή ζωής. Άλλοι πάντως επιστήμονες εμφανίστηκαν επιφυλακτικοί και αναρωτήθηκαν πώς είναι δυνατό να υπάρχει ένας μεγάλος ωκεανός σε ένα τόσο μικρό δορυφόρο. O διαμέτρου 400 χιλιομέτρων Μιμάς είναι περίεργος επειδή εμφανίζει μια ιδιόμορφη ταλάντευση γύρω από τον πολικό άξονά του, καθώς κινείται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες με τη βοήθεια της διαστημοσυσκευής «Κασίνι» της NASA, που από το 2005 μελετά το σύστημα του Κρόνου με τα 62 φεγγάρια του (τα 53 έχουν όνομα). Αυτή η ταλάντευση μπορεί να οφείλεται είτε σε μια υπόγεια θάλασσα 25 έως 30 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνειά του, είτε στο ότι ο πυρήνας του Μιμά δεν έχει το συνηθισμένο σφαιρικό αλλά επίμηκες σχήμα, σαν μπάλα του ράγκμπι. «Ως τώρα θεωρούσαμε τον Μιμά ένα βαρετό φεγγάρι. Αν, όμως, πράγματι έχει έναν ωκεανό, αυτό σίγουρα θα τον καθιστούσε άλλο ένα ενδιαφέρον σώμα στο ηλιακό μας σύστημα, που θα πρέπει να προστεθεί στον κατάλογο εκείνων που δυνητικά είναι φιλικά προς τη ζωή», δήλωσε ο αστρονόμος Ραντουάν Τατζεντίν του Πανεπιστημίου Κορνέλ, επικεφαλής της διεθνούς επιστημονικής ομάδας που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Science, Οπως αναφέρουν το Reuters και το BBC, εκ πρώτης όψεως η θεωρία περί υπόγειου ωκεανού φαίνεται κάπως απίθανη, επειδή στην επιφάνεια του Μιμά δεν έχουν εντοπιστεί καθόλου ίχνη υγρού νερού ή κάποιας γεωλογικής δραστηριότητας. Παρ’ όλα αυτά, η άκρως εκκεντρική ελλειπτική τροχιά του, που τη μία τον φέρνει πολύ κοντά στον Κρόνο και την άλλη πολύ μακριά, είναι πιθανό ότι δημιουργούν πάνω του μεγάλες αυξομειώσεις βαρυτικής έλξης από τον μητρικό πλανήτη του. Αυτό έχει ως συνέπεια να προκαλούνται εσωτερικές τριβές, εξαιτίας των οποίων μπορεί να υπάρχει αύξηση της θερμότητας στο εσωτερικό του. Αυτή θα ήταν δυνατό να λιώνει σταδιακά τον πάγο και έτσι να έχει δημιουργήσει μια κρυφή θάλασσα στα έγκατά του. Όσο η τροχιά παραμένει εκκεντρική, ο ωκεανός θα διατηρείται. Ένα ιδιαίτερο γνώρισμα του Μιμά, ο οποίος δημιουργήθηκε πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, είναι ο τεράστιος κρατήρας Χέρσελ, ο οποίος καλύπτει περίπου το ένα τρίτο της επιφάνειας του. http://www.tanea.gr/news/science-technology/article/5170541/ypogeios-wkeanos-mporei-na-krybetai-sto-astro-toy-thanatoy-ston-krono/

Ευρωπαϊκή Βραδιά Ερευνητή 2014 στο Δημόκριτο: Μια αξέχαστη βραδιά. Μικροί και μεγάλοι ήταν και φέτος πιστοί στο ραντεβού τους για την Ευρωπαϊκή Βραδιά του Ερευνητή 2014. Αγνοώντας τον ψυχρό φθινοπωρινό καιρό, πλήθος κόσμου προσήλθε στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και απήλαυσε ένα μοναδικό ταξίδι στον κόσμο της έρευνας και των επιστημών με οδηγούς τους ίδιους τους ερευνητές. Οι πόρτες του «Δημόκριτου» άνοιξαν και δειλά δειλά ο κόσμος συνέρρεε στο κεντρικό αμφιθέατρο. Εκεί τους περίμενε ο Πάολο Νέσπολι. Στο βίντεο που ετοίμασε ειδικά για τη Βραδιά στην Αθήνα, ο αστροναύτης της ESA, καλωσόρισε το κοινό ενώ παρουσίασε αποσπάσματα από την επιστημονική του δραστηριότητα στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό καθώς και υπέροχες όψεις της Γης όπως την έβλεπε από το διάστημα. Με το αμφιθέατρο πλέον γεμάτο, με όρθιους να στέκονται υπομονετικά κοντά στις εισόδους, ο Δρ Μιχάλης Φουμέλης, ερευνητής στο ESRIN/ESA στο Φρασκάτι, Ιταλία, παρουσίασε την ESA και τις δράσεις της για την Παρατήρηση της Γης. Το κοινό γνώρισε το πρόγραμμα Copernicus και τους δορυφόρους Sentinels, και ποια θα είναι η μεγάλης σημασίας συμβολή που έχει σε θέματα προστασίας του πλανήτη μας αλλά και της καθημερινής μας ζωής. Το πρόγραμμα θα παρέχει τα επόμενα χρόνια σε όλους, δωρεάν δορυφορικά δεδομένα από την οικογένεια δορυφόρων Sentinel που η εκτόξευσή τους θα ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία. Όσοι βρέθηκαν στο αμφιθέατρο, είχαν ακόμη την ευκαιρία να δουν πρώτοι τις πρώτες εικόνες από τον δορυφόρο Sentinel-1A, πριν μπει στην επιχειρησιακή φάση λειτουργίας του, και να πάρουν μια γεύση για το είδος των πληροφοριών που θα παρέχουν τα δεδομένα των Sentinel στους επιστήμονες για διάφορες εφαρμογές. Επιπλέον, o Δρ Φουμέλης παρουσίασε το πρόγραμμα SMOS για την παρακολούθηση της υγρασίας του εδάφους και της αλατότητας των ωκεανων http://www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/The_Living_Planet_Programme/Earth_Explorers/SMOS καθώς και το πρόγραμμα GOCE, το πρωτοποριακό πρόγραμμα της ESA που έχει σκιαγραφήσει το πιο ακριβές γεωειδές έως σήμερα μέσα από εκατοντάδες μετρήσεις των μεταβολών του βαρυτικού πεδίου της Γης. http://www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/GOCE Ακριβώς απέναντι από το κεντρικό αμφιθέατρο, στην κεντρική αίθουσα του Δημόκριτου, είχε στηθεί και η γωνιά της ESA. Εκεί μέσα την ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα, μικροί και μεγάλοι έμαθαν περισσότερα για τον Οργανισμό, παρακολούθησαν μαθήματα Παρατήρησης της Γης και άκουσαν εντυπωσιασμένοι την ομάδα WeFly!, που συγκίνησε την αστροναύτη της ESA, Samantha Christoforetti. Έξω από την αίθουσα υπήρχε διαθέσιμο υλικό της ESA για όλους. Η πρώτη εικόνα της Αθήνας από το ραντάρ του Sentinel-1A και ενημερωτικά φυλλάδια του Οργανισμού, ενώ στην οθόνη που είχε στηθεί γινόταν υποτιτλισμένη η προβολή του επεισοδίου «Η Αθήνα στο ραντάρ» της σειράς εκπομπών «η Γη από το Διάστημα» που προβάλλεται κάθε Παρασκευή από το διαδικτυακό κανάλι της ESA. Το πρόγραμμα ξεκίνησε νωρίτερα από ότι είχε αρχικά προγραμματιστεί, καθώς πλήθος μαθητών είχε ήδη γεμίσει στην αίθουσα. Εκεί η Δρ Γεωργία Δοξάνη και ο Δρ Μιχάλης Φουμέλης, ερευνητές στο Τμήμα Εφαρμοσμένων Επιστημών και Τεχνολογιών του Μέλλοντος στον τομέα προγραμμάτων Παρατήρησης της Γης στο ESRIN της ESA, ξεκίνησαν τον κύκλο των δραστηριοτήτων. Η παρουσίαση μετατράπηκε σε ένα επιμορφωτικό παιχνίδι κουίζ. Εικόνες οπτικές, ραντάρ και πολυφασματικές από γωνιές όλου του κόσμου εντυπωσίασαν το κοινό που προσπαθούσε κάθε φορά να ανακαλύψει σε ποια χώρα βρισκόμαστε και τι μπορεί αυτή η εικόνα να απεικονίζει. Το κοινό στη μεγάλη αίθουσα του "Δημόκριτου" παρακολουθεί μαθήματα παρατήρησης της ΓηςΠοια η χρησιμότητα όλων αυτών των διαφορετικών οργάνων απεικόνισης? Γιατί οι δορυφορικές εικόνες παρατήρησης της Γης παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για την προστασία του περιβάλλοντος, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και καταστροφών αλλά και την καθημερινή μας ζωή, και τι σημαντικές πληροφορίες μπορούν να εξάγουν οι ερευνητές από τον κάθε τύπο εικόνων? ήταν κάποια από τα ερωτήματα που απαντήθηκαν μέσα από το κουίζ Παρατήρησης της Γης. Οι ερευνητές της ESA συνομίλησαν πρόθυμα με όλους και μετά το πέρας κάθε παρουσίασης απαντώντας σε όλες τις απορίες των παιδιών αλλά και των μεγάλων για την έρευνα που διεξάγουν στον Οργανισμό και την καθημερινότητα τους στην επιστημονική έρευνα. Βλέποντας ένα άνθρωπο σε αναπηρικό αμαξίδιο, πιστεύατε πως αυτός ο άνθρωπος μπορεί ποτέ να πιλοτάρει? κι όμως η ομάδα WeFly! αποδεικνύει το αντίθετο από αυτό που θα σκεφτόταν κάποιος. "Αφού μπορώ εγώ να πιλοτάρω αεροσκάφος, μπορείτε κι εσείς να κάνετε οτιδήποτε ονειρευτήκατε", ήταν τα πρώτα λόγια του Alessandro Paleri, αρχηγού της ομάδας WeFly! που απαρτίζεται από πιλότους με κινητικές δυσκολίες. "Από μικρός ονειρευόμουν να γίνω πιλότος και παρά τη δυσκολία που αντιμετωπίζω, με πολύ δουλειά τα κατάφερα", "για αυτό λοιπόν μην εγκαταλείψετε ποτέ τα όνειρά σας και με σκληρή δουλειά και προσήλωση στο στόχο σας θα τα καταφέρετε, όπως κι εγώ" συνέχισε ο Alessandro. Παρά τις δυσκολίες, στην πραγματικότητα, ακόμη και οι οδηγοί σε αναπηρικό αμαξίδιο μπορούν να χειριστούν με απόλυτη αυτονομία το αεροπλάνο όταν βρίσκεται στο έδαφος για κανονική καθημερινή συντήρηση, συμπεριλαμβανομένης της παροχής καυσίμων, ή (στην περίπτωση της ομάδας WeFly!), να διαχειριστούν ένα αεροσκάφος σε όλες τις φάσεις της πτήσης και να το οδηγήσουν αυτόνομα προκαλώντας έντονα συναισθήματα στο κοινό που τους παρακολουθεί στις επιδείξεις τους. Το μήνυμα της ομάδας WeFly! απευθύνεται σε όλους, άτομα με ειδικές ανάγκες και μη. Μόνο μέσα από την πραγματική κατανόηση και την αποδοχή της αναπηρίας μπορεί κανείς να επιδιώκει να γίνεται καλύτερος, όπως αναφέρουν και μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα τους. Η Samantha Cristoforetti, αστροναύτης της ESA, συγκινημένη από το μήνυμα της ομάδας WeFly! θα μεταφέρει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το Νοέμβριο 2014 για την αποστολή της Futura, τη σημαία της ομάδας στα πλαίσια της συνεργασίας «WeFly and Futura – Dare to Fly», δηλαδή «Τόλμησε να Πετάξεις». Καθώς νύχτωνε κι έχοντας ολοκληρώσει τις επισκέψεις στα εργαστήρια ο κόσμος άρχισε σιγά σιγά να μεταφέρεται στον κήπο του «Δημόκριτου» όπου γνωστοί καλλιτέχνες αλλά και ερευνητές έντυναν με όμορφες μελωδίες τη φθινοπωρινή βραδιά. Εκεί στήθηκε και μια μικρή γωνιά της ESA. Όσοι δεν πρόλαβαν να επισκεφθούν τις δραστηριότητες του Οργανισμού στην αίθουσα, έσπευσαν να πάρουν τη δική τους αφίσα και ενημερώθηκαν για τις δράσεις του σε μια πιο ανάλαφρη ατμόσφαιρα. Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» απεδείχθει για μια ακόμα χρονιά ιδανικό μέρος για την διεξαγωγή της Βραδιάς. Στο μενού στα δεξιά μπορείτε να ξαναδείτε κάποια στιγμιότυπα από τη Βραδιά του Ερευνητή 2014 στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», μέσα από φωτογραφίες και βίντεο. http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/Eyropaikhe_Vradiha_Ereynethe_2014_sto_Demhokrito_Mia_axhechaste_vradiha Roscosmos: Η λειτουργία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού έως το 2020 εξαρτάται από το ρωσικό πρόγραμμα εξερεύνησης της Σελήνης. H λειτουργία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού ISS είναι εξασφαλισμένη έως το 2020, καθώς η ρωσική Roscosmos έχει δεσμευθεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, μεταξύ των οποίων και η χρηματοδότηση, για το ρωσικό πρόγραμμα εξερεύνησης της Σελήνης. Οπως είπε στο διεθνές τεχνολογικό φόρουμ Open Innovation ο ρώσος υφυπουργός και αναπληρωτής επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Διαστήματος Roscosmos Ντενίζ Λουσκόφ, δεν είναι ακόμη σαφές κατά πόσο η Ρωσία θα συνεχίσει την χρηματοδότηση και μετά το 2020. «Έχουμε υποχρέωση να εκπληρώσουμε τις δεσμεύσεις μας και την χρηματοδότηση έως το 2020. Οσο για την επέκταση της λειτουργίας του ISS, η απόφαση αυτή δεν μπορεί να ληφθεί σήμερα. Η χρήση του ISS θα εξαρτηθεί από την πρόοδο του προγράμματος εξερεύνησης της Σελήνης. Δεν υπάρχει πολιτική απόφαση για αυτό το θέμα. Ενδεχομένως, εάν αλλάξουν οι κρατικές προτεραιότητες, η χρηματοδότηση θα στραφεί σε άλλους τομείς. Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχουμε καμία εντολή να διακόψουμε τη συνεργασία για την λειτουργία του ISS, το 2020» είπε ο Λουσκόφ. Στη συνέχεια ο αναπληρωτής επικεφαλής της Roscosmos υπενθύμισε πως οι ΗΠΑ έχουν υπολογίσει πόσο ακόμα χρειάζονται τον ISS και έχουν προτείνει την επέκταση της λειτουργίας του έως το 2024, όμως χωρίς την Ρωσία, αυτό δεν θα είναι εφικτό. Εξάλλου όπως έχει δηλώσει ο ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Ντμίτρι Ρογκόζιν, η Ρωσία δεν βλέπει καμία επιχειρηματική λογική στη συνέχιση της χρηματοδότησης του ISS και μετά το πέρας του ρωσικού προγράμματος εξερεύνησης της Σελήνης. Ηδη ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός απορροφά πάνω από το 30% του προϋπολογισμού της Roscosmos. http://gr.rbth.com/news/2014/10/15/roscosmos_i_leitoyrgia_toy_diethnoy_dastimikoy_stathmoy_eo_to_2020_eksar_33213.html

Πώς ο Ήλιος έκλεψε το νερό και τον αέρα του Άρη. Οι πρώτες εικόνες που μεταδίδει η αποστολή Maven της NASA, ένας δορυφόρος που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Άρη τον περασμένο μήνα, προσφέρουν νέα στοιχεία για την απώλεια της ατμόσφαιρας και του νερού από τον έρημο σήμερα πλανήτη. Το σκάφος κατέγραψε σύννεφα ατόμων υδρογόνου, άνθρακα και οξυγόνου τα οποία δραπετεύουν από την ατμόσφαιρα του Άρη και χάνονται στο διάστημα -μια διαδικασία που συνεχίζεται εδώ και τρία δισεκατομμύρια χρόνια και άφησε τον πλανήτη παγωμένο και στεγνό. Προηγούμενες αποστολές της NASA έχουν δείξει με σχετική βεβαιότητα ότι ο Άρης ήταν κάποτε θερμός, διέθετε πυκνή ατμόσφαιρα και καλυπτόταν από λίμνες και θάλασσες που θα μπορούσαν να φιλοξενούν ζωή. Αυτό όμως άλλαξε πριν από περίπου τρία δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο πλανήτης άρχισε να χάνει την ατμόσφαιρά του. To Μaven, το οποίο εκτοξεύτηκε το Νοέμβριο του 2013 και τέθηκε σε τροχιά στις 21 Σεπτεμβρίου φέτος, είναι η πρώτη αποστολή που σχεδιάζεται ειδικά για να λύσει το μυστήριο της χαμένης ατμόσφαιρας. Η Γη διατήρησε το νερό και την πυκνή ατμόσφαιρά της κυρίως χάρη στο μαγνητικό πεδίο της, το οποίο εκτρέπει τα επικίνδυνα φορτισμένα σωματίδια που εκπέμπει διαρκώς ο Ήλιος. Το πεδίο πηγάζει από την κίνηση του λιωμένου σιδήρου από το οποίο αποτελείται ο εσώτερος πυρήνας του πλανήτη και ουσιαστικά λειτουργεί σαν γιγάντιο δυναμό. Άγνωστο πώς, ο Άρης έχασε το μαγνητικό πεδίο που πιθανότατα διέθετε στα αρχικά στάδια της ζωής του. Και αυτό άφησε την ατμόσφαιρα του πλανήτη ευάλωτο στην επίδραση του Ήλιου. Οι πρώτες εικόνες του Maven δείχνουν ότι το φαινόμενο συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, με τον Ήλιο να κλέβει ακόμα υλικό από την αραιή ατμόσφαιρα του Άρη, η οποία είναι σήμερα 100 φορές πιο αραιή από της Γης. Τα σωματίδια που εκπέμπει ο Ήλιος, γνωστά ως ηλιακός άνεμος, συγκρούονται την ατμόσφαιρα και την συμπαρασύρουν στο Διάστημα. Αυτό είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία όμως εντείνεται δραματικά όταν ο Ήλιος ξεσπά σε εκρήξεις, γνωστές ως ηλιακές εκλάμψεις και εκτινάξεις στεμματικού υλικού. Το Maven πρόλαβε να δει το σύννεφο σωματιδίων από μια εκτίναξη στεμματικού υλικού να φτάνει στον Άρη στις 29 Σεπτεμβρίου. Δεν μπόρεσε όμως να παρατηρήσει την αντίδραση της ατμόσφαιρας, καθώς δεν είχαν ενεργοποιηθεί ακόμα όλα τα όργανά του. Το σκάφος κατάφερε ωστόσο να απεικονίσει σύννεφα ατομικού υδρογόνου, οξυγόνου και άνθρακα που χάνονται από την ατμόσφαιρα στο Διάστημα. Το σύννεφο υδρογόνου είναι μακράν το μεγαλύτερο, αφού εκτείνεται στο Διάστημα σε απόσταση δεκαπλάσια από την ακτίνα του Άρη. Τα άτομα υδρογόνου, οξυγόνου και άνθρακα προέρχονται από τη διάσπαση μορίων νερού και διοξειδίου του άνθρακα λόγω της επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας και του ηλιακού ανέμου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Τα σύννεφα καταγράφηκαν με το Φασματόμετρο Υπεριώδους Απεικόνισης, ένα όργανο που καταγράφει το ηλιακό φως που ανακλάται από τα αδέσποτα άτομα. Οι εικόνες λήφθηκαν όταν το Maven κινούνταν σε μεγάλη απόσταση από τον Άρη, συμπληρώνοντας μια ελλειπτική τροχιά κάθε 35 ώρες. Έκτοτε το σκάφος έχει πλησιάσει τον πλανήτη και ολοκληρώνει μια περιφορά κάθε 4,6 ώρες. Από αυτή την απόσταση θα μπορέσει να μελετήσει καλύτερα την απόδραση πτητικών ουσιών από την ατμόσφαιρα, δεν θα μπορεί όμως να δει πόσο βαθιά στο Διάστημα εκτείνονται τα σύννεφα. Τις επόμενες εβδομάδες οι υπεύθυνοι της αποστολής στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) και το Κέντρο Διαστημικής Πτήσης «Γκόνταρντ» της NASΑ θα ενεργοποιήσουν και τα υπόλοιπα όργανα του Maven, το οποίο έτσι θα είναι έτοιμο να αρχίσει την κύρια φάση της αποστολής του. Μέχρι τότε, όμως, o δορυφόρος θα παραμείνει απασχολημένος. Εντός της εβδομάδας θα στρέψει τα μάτια του στον κομήτη Siding Spring, ο οποίος θα περάσει «ξυστά» από τον Άρη στις 19 Οκτωβρίου. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231355792 Πλανητικό… photobombing! Τα τελευταία χρόνια όπου η λήψη φωτογραφιών με τα κινητά τηλέφωνα και τις άλλες ηλεκτρονικές συσκευές έχει δημιουργήσει διάφορες μόδες όπως π.χ οι φωτογραφίες selfie. Μια πρόσφατη μόδα είναι το λεγόμενο photobombing όπου άλλες φορές εσκεμμένα άλλες αθέλητα κάποιος «εισχωρεί» και μπαίνει στο κάδρο της φωτογραφίας άλλων ατόμων. Το τελευταίο κρούσμα photobombing δεν έχει πρωταγωνιστή κάποιο άνθρωπο αλλά τον… πλανήτη Αρη! Ο δορυφόρος LRO που εξερευνά και χαρτογραφεί τη Σελήνη τράβηξε μια φωτογραφία της Γης στην οποία μετά την λήψη της διαπιστώθηκε ότι στο βάθος εμφανίζεται και ο Αρης η παρουσία του οποίου στην φωτογραφία δεν ήταν στις προθέσεις των υπευθύνων της φωτογράφησης. Και στον Κρόνο. Την ίδια μέρα που δημοσιευόταν το photombombing του Αρη στη Γη το διαστημικό σκάφος Cassini έστειλε άλλη μια εντυπωσιακή φωτογραφία από το σύστημα του Κρόνου. Σε αυτή ο πέμπτος σε μέγεθος δορυφόρος του Κρόνου, η Τηθύς, διακρίνεται πίσω από τους εξωτερικούς δακτυλίους του μητρικού του πλανήτη. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=641389

Νέα ρεκόρ για τους κβαντικούς υπολογιστές. Δύο ερευνητικές ομάδες οι οποίες εργάζονται στα ίδια εργαστήρια στο UNSW Australia ανακάλυψαν ξεχωριστές «λύσεις» προς την κατεύθυνση της δημιουργίας πανίσχυρων κβαντικών υπολογιστών. Οι ομάδες δημιούργησαν δύο ομάδες κβαντικών bit (qubits)- τα δομικά στοιχεία των κβαντικών υπολογιστών- που επεξεργάζονται κβαντικά δεδομένα με ακρίβεια άνω του 99%. Τα αποτελέσματα της δουλειάς των δύο ομάδων δημοσιεύθηκαν ταυτόχρονα στο Nature Nanotechnology. «Για να γίνουν πραγματικότητα οι κβαντικοί υπολογιστές πρέπει να λειτουργούμε τα bit με πολύ χαμηλά ποσοστά/ ρυθμούς λάθους» αναφέρει ο Andrew Dzurak, Scientia Professor και διευθυντής του Australian National Fabrication Facility στο UNSW. «Ανακαλύψαμε δύο παράλληλους τρόπους για τη δημιουργία ενός κβαντικού υπολογιστή σε πυρίτιο, ο καθένας εκ των οποίων επιδεικνύει αυτή την εκπληκτική ακρίβεια» προσθέτει ο Andrea Morello, επίκουρος καθηγητής της σχολής Ηλεκτρολογίας Μηχανολογίας και Τηλεπικοινωνιών του UNSW. Οι δύο ομάδες, οι οποίες συνεργάζονται επίσης με το ARC Centre for Excellence for Quantum Computation&Communication Technology, είχαν επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα στο αντικείμενο το 2012 και το 2013. Τώρα, η ομάδα του Dzurak βρήκε έναν τρόπο να δημιουργήσει ένα qubit «τεχνητού ατόμου» με μια συσκευή παρεμφερή στα τρανζίστορ πυριτίου που χρησιμοποιούνται στις καταναλωτικές ηλεκτρονικές συσκευές (MOSFET). Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Menno Veldhorst, επικεφαλής συντάκτης του paper που περιγράφει το εν λόγω qubit, χαρακτηρίζει «εκπληκτικό το ότι μπορούμε να φτιάξουμε ένα τόσο ακριβές qubit χρησιμοποιώντας σε γενικές γραμμές τα ίδια μέσα που έχουμε στα laptops και τηλέφωνά μας». Στο μεταξύ, η ομάδα του Morello σπρώχνει το qubit «φυσικού» ατόμου φωσφόρου στα όρια των επιδόσεών του. Κατά τον Dr. Juha Muhonen, μεταδιδακτορικό ερευνητή και επικεφαλής συντάκτη του paper, «το άτομο φωσφόρου περιέχει στην ουσία δύο qubit: το ηλεκτρόνιο και τον πυρήνα. Ειδικά με τον πυρήνα έχουμε πετύχει ακρίβεια κοντά στο 99,99%. Αυτό σημαίνει ένα λάθος για κάθε 10.000 κβαντικές διεργασίες». Όπως επισημαίνει ο Dzurak, αν και υπάρχουν μέθοδοι διόρθωσης λαθών, η αποτελεσματικότητα είναι εγγυημένη μόνο εάν λαμβάνουν χώρα λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων. «Τα πειράματά μας είναι ανάμεσα στα πρώτα σε στερεά κατάσταση και τα πρώτα που έγιναν ποτέ σε πυρίτιο, τα οποία πληρούν αυτές τις προδιαγραφές». Το επόμενο βήμα για τους ερευνητές είναι η δημιουργία ζευγών εξαιρετικά ακριβών κβαντικών bit. Οι μεγάλοι κβαντικοί υπολογιστές αναμένεται να αποτελούνται από χιλιάδες ή εκατομμύρια qubit και πιθανώς να ενσωματώνουν τόσο φυσικά όσο και τεχνητά άτομα. Η ομάδα του Morello πέτυχε επίσης παγκόσμιο ρεκόρ στον «χρόνο συνοχής» για ένα μεμονωμένο κβαντικό bit που κρατήθηκε σε στερεά κατάσταση. Ο χρόνος συνοχής είναι το πόσο μπορεί να διατηρηθεί η κβαντική πληροφορία πριν χαθεί. Όσο μεγαλύτερο το χρονικό διάστημα αυτό, τόσο πιο εύκολη είναι η διεξαγωγή μακρών ακολουθιών διεργασιών, και ως εκ τούτου πιο σύνθετων υπολογισμών. Ειδικότερα, η ομάδα ήταν σε θέση να αποθηκεύσει κβαντική πληροφορία σε έναν πυρήνα φωσφόρου για πάνω από 30 δευτερόλεπτα, «μία αιωνιότητα στον κβαντικό κόσμο», όπως επισημαίνει ο Morello. Βίντεο. http://physicsgg.me/2014/10/15/%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%cf%81%ce%b5%ce%ba%cf%8c%cf%81-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%ba%ce%b2%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%8d%cf%82-%cf%85%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b9/

Η ESA επιβεβαιώνει την κύρια θέση προσγείωσης για την αποστολή της Rosetta. Η ESA έδωσε το πράσινο φως για την αποστολή της Rosetta να απελευθερώσει το όχημα προσεδάφισης της, Philae, στην κύρια τοποθεσία στον 67Ρ / Churyumov-Gerasimenko στις 12 Νοεμβρίου, στην πρώτη προσπάθεια που έγινε ποτέ για προσεδάφιση σε έναν κομήτη. Η θέση προσγείωσης του Philae, σήμερα γνωστή ως Θέση J που βρίσκεται στον μικρότερο από τους δύο «λοβούς» του κομήτη, επιβεβαιώθηκε στις 14 Οκτωβρίου μετά από μια συνολική αναθεώρηση ετοιμότητας. Από τη στιγμή της άφιξης, η αποστολή έχει διεξάγει μια πρωτοφανή έρευνα και επιστημονική ανάλυση του κομήτη, ένα απομεινάρι από τις πρώτες φάσεις της - 4,6 δισεκατομμυρίων ετών - ιστορίας του Ηλιακού Συστήματος. Την ίδια στιγμή, η Rosetta κινείται πιο κοντά στον κομήτη: ξεκινώντας από τα 100 χιλιόμετρα στις 6 Αυγούστου, τώρα είναι μόλις 10 χλμ από το κέντρο του σώματος εύρους 4 χιλιομέτρων του κομήτη. Αυτό επέτρεψε μια πιο λεπτομερή ματιά στην κύρια και εφεδρική θέση προσεδάφισης, προκειμένου να ολοκληρωθεί μια αξιολόγηση της επικινδυνότητας, συμπεριλαμβανομένης μιας λεπτομερούς απογραφής των βράχων. Η απόφαση πως η αποστολή θα πάει (‘Go’) για την Θέση J επιβεβαιώνει επίσης το χρονοδιάγραμμα των γεγονότων που θα οδηγήσουν στην προσγείωση. Η Rosetta θα απελευθερώσει το Philae στις 08:35 GMT / 09: 35 ώρα Κεντρικής Ευρώπης στις 12 Νοεμβρίου, σε απόσταση περίπου 22,5 χλμ από το κέντρο του κομήτη. Η προσγείωση θα πραγματοποιηθεί περίπου επτά ώρες αργότερα γύρω στις 15:30 GMT / 16: 30 ώρα Κεντρικής Ευρώπης. Το μονόδρομο ταξίδι στο χρόνο του σήματος μεταξύ της Rosetta και της Γης στις 12 Νοεμβρίου διάρκειας 28 λεπτών 20 δευτερολέπτων που σηματοδοτεί την επιβεβαίωση του διαχωρισμού, θα φτάσει στους επίγειους σταθμούς στη Γη στις 09:03 GMT / 10: 03 ώρα Κεντρικής Ευρώπης και το σήμα της προσγείωσης περίπου στις 16: 00 GMT / 17: 00 ώρα Κεντρικής Ευρώπης. "Τώρα που ξέρουμε πού ακριβώς στοχεύουμε, είμαστε ένα σημαντικό βήμα πιο κοντά στην πραγματοποίηση αυτού της συναρπαστικής - αλλά υψηλού κινδύνου - επιχείρησης," λέει ο Fred Jansen, διευθυντής της αποστολής Rosetta της ESA. "Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μια σειρά από σημαντικά ορόσημα που πρέπει να ολοκληρωθούν πριν δοθεί το τελικό 'Go' για την προσγείωση". Μια σειρά αποφάσεων πάμε / δεν πάμε (Go / No-Go) πρέπει να ληφθούν πριν από τον διαχωρισμό, που ξεκινά στις 11 Νοεμβρίου, με επιβεβαίωση από την ομάδα δυναμικής της πτήσης, ότι η Rosetta βρίσκεται στη σωστή τροχιά στη διαδρομή της για την παράδοση του προσεδαφιστή. Περαιτέρω Go / No-Go αποφάσεις θα λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας στις 11-12 Νοεμβρίου σχετικά με την ετοιμότητα και το uplink των εντολών, με αποκορύφωμα την επιβεβαίωση της ετοιμότητας του προσεδαφιστή για διαχωρισμό. Ένας σύντομος ελιγμός πρέπει στη συνέχεια να λάβει χώρα περίπου δύο ώρες πριν από το διαχωρισμό. Αυτό θα θέσει τη Rosetta στην πορεία για την απελευθέρωση του Philae στη σωστή τροχιά για να προσγειωθεί στον κομήτη. Η τελική κρίσιμη απόφαση Go / No-Go για το διαχωρισμό θα προκύψει λίγο μετά από τον ελιγμό αυτό. Μετά την απελευθέρωση του Philae, η Rosetta θα ελίσσεται πάνω και μακριά από τον κομήτη, πριν επανα-προσανατολιστεί η ίδια, προκειμένου να αποκαταστήσει την επικοινωνία της με το Philae. "Αν κάποια από τις αποφάσεις οδηγήσουν σε μια No-Go, τότε θα πρέπει να διακόψουμε και να αναθεωρήσουμε το χρονοδιάγραμμα καταλλήλως για μια άλλη προσπάθεια, διασφαλίζοντας ότι η Rosetta θα βρίσκεται σε μια ασφαλή θέση για να προσπαθήσει ξανά," λέει ο Fred Jansen. Αν όλα είναι καλά, η Rosetta και ο προσεδαφιστής της θα ξεκινήσουν να επικοινωνούν περίπου δύο ώρες μετά το διαχωρισμό. Κατά τη διάρκεια της επτά ωρών κατάβασης, το Philae θα λάβει εικόνες και θα διεξάγει πειράματα, δειγματοληπτώντας τη σκόνη, τα αέρια και το πλάσμα του περιβάλλοντος κοντά στον κομήτη. Θα λάβει μια «αποχαιρετιστήρια» εικόνα του τροχιακού οχήματος Rosetta λίγο μετά το διαχωρισμό, μαζί με μια σειρά από εικόνες, καθώς θα πλησιάζει την επιφάνεια του κομήτη. Αναμένεται ότι οι πρώτες εικόνες από αυτή την αλληλουχία θα φθάσουν στη Γη αρκετές ώρες μετά το διαχωρισμό. Μόλις βρεθεί με ασφάλεια στην επιφάνεια, το Philae θα λάβει ένα πανόραμα του περιβάλλοντα χώρου του. Και πάλι, αυτό αναμένεται πίσω στη Γη αρκετές ώρες αργότερα. Η πρώτη σειρά των πειραμάτων επιφάνειας θα ξεκινήσει περίπου μια ώρα μετά την προσγείωση και θα διαρκέσει για 64 ώρες, καθώς περιορίζεται από την αρχική διάρκεια ζωής της μπαταρίας του προσεδαφιστή. Η μακροπρόθεσμη μελέτη του κομήτη από το Philae θα εξαρτηθεί από το για πόσο καιρό και πόσο καλά οι μπαταρίες του θα είναι σε θέση να επαναφορτιστούν, το οποίο με τη σειρά του σχετίζεται με την ποσότητα της σκόνης που θα κατακάθεται στους ηλιακούς συλλέκτες του. Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται ότι μέχρι το Μάρτιο του 2015, όπως ο κομήτης πλησιάζει στην τροχιά του προς τον Ήλιο, η θερμοκρασία μέσα στο σκάφος θα έχει φθάσει σε επίπεδα πολύ υψηλά για να συνεχίσει τις δραστηριότητές του, και η επιστημονική αποστολή του Philae θα φτάσει στο τέλος της. Η αποστολή του τροχιακού οχήματος Rosetta θα συνεχιστεί για πολύ ακόμη. Θα συνοδεύσει τον κομήτη καθώς αυξάνει η δραστηριότητα του μέχρι την πλησιέστερη προσέγγιση τους προς τον Ήλιο, τον Αύγουστο του 2015, και στη συνέχεια, καθώς θα κατευθύνονται πίσω προς το εξωτερικό Ηλιακό Σύστημα. Αυτή η άνευ προηγουμένου αποστολή θα μελετήσει πώς ένας κομήτης εξελίσσεται και θα δώσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το σχηματισμό του Ηλιακού μας συστήματος, και την προέλευση του νερού και ίσως ακόμη και της ζωής στη Γη. Ένα λεπτομερές χρονοδιάγραμμα εργασιών, συμπεριλαμβανομένων των βασικών Go / No-Go αποφάσεων που θα οδηγήσουν στο διαχωρισμό θα είναι σύντομα διαθέσιμο. Βίντεο. http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2014/10/Rosetta_close_orbits_to_lander_deployment http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/E_ESA_epivevaihonei_ten_khuria_thhese_prosgehioses_gia_ten_apostolhe_tes_Rosetta

Ο Ελληνας που προετοιμάζει τον άνθρωπο για τη ζωή στο Διάστημα. Με τον τιμητικό τίτλο του Ειδικού Αξιολογητή ερευνητικών προγραμμάτων της NASA στις αποσκευές του επέστρεψε από την πρωτεύουσα των ΗΠΑ ο Δρ. Ανδρέας Φλουρής, επίκουρος καθηγητής του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επισκέπτης καθηγητής στην Περιβαλλοντική Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα. Ο κ. Φλουρής συμμετείχε στην "Επιτροπή Φυσιολογίας και Φαρμακολογίας" καθώς η έρευνά του στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αλλά και η θέση του ως επίκουρος καθηγητής αφορά τον τομέα της φυσιολογίας του ανθρώπου. Στη συγκεκριμένη επιτροπή συμμετείχαν 13 επιστήμονες, εκ των οποίων 10 Αμερικανοί και τρεις Ευρωπαίοι, μεταξύ των οποίων και ο κ. Φλουρής, ο μόνος Έλληνας. Μιλώντας για τα προγράμματα που αξιολόγησε, ο κ. Φλουρής εξηγεί ότι η NASA, ο Ευρωπαϊκός και ο Ιαπωνικός Οργανισμός Διαστήματος δημοσίευσαν από κοινού μια προκήρυξη για προγράμματα που αφορούν καινοτόμες μελέτες για τη "ζωή στο διάστημα" και συγκεκριμένα για τις βιολογικές ανάγκες των αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Οι τρεις οργανισμοί ζήτησαν από τους επιστήμονες όλων των κρατών να τους στείλουν ενδιαφέρουσες ιδέες που να εξετάζουν τι συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό, όταν βρίσκεται στο διάστημα ή πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής και υγείας των ανθρώπων που ζουν στο διάστημα. Όσες από τις προτεινόμενες μελέτες γίνουν δεκτές θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα απαραίτητα μηχανήματα θα μπουν σε διαστημόπλοια και θα μεταφερθούν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων. Στο ερώτημα αν έχει πραγματοποιήσει μελέτες για τη ζωή στο διάστημα, ο κ. Φλουρής απαντά ότι μέρος των σπουδών του έγινε στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Διαστήματος, όπου είχε την τύχη να διδαχθεί πολλά για τις διαστημικές αποστολές, αλλά και τις επιπτώσεις της ζωής στο διάστημα στον ανθρώπινο οργανισμό από πολύπειρους αστροναύτες και επιστήμονες του διαστήματος. Πριν επιστρέψει στην Ελλάδα είχε διεξάγει σειρά μελετών με σκοπό να βελτιώσει τη στολή που φοράνε οι αστροναύτες όταν κάνουν "διαστημικούς περιπάτους". Οι μελέτες αυτές χρηματοδοτήθηκαν από τον Καναδικό Οργανισμό Διαστήματος και συνέβαλαν στον καλύτερο σχεδιασμό του συστήματος ψύξης του σώματος των αστροναυτών όταν φοράνε τη στολή. Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα κατά τη διάρκεια των "διαστημικών περιπάτων" γιατί η στολή απομονώνει πλήρως το σώμα από το διάστημα. Έτσι, διευκρινίζει, η θερμότητα που παράγει το σώμα του αστροναύτη παραμένει μέσα στη στολή, με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλό ρίσκο για υπερθερμία. Οι πρώτες στολές για "διαστημικούς περιπάτους" δεν είχαν σχεδιαστεί με σύστημα ψύξης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί επικίνδυνα η θερμοκρασία σώματος των αστροναυτών αλλά και να θαμπώσει το κράνος τους και να έχουν μειωμένη ορατότητα. Άλλες μελέτες που διεξήγαγε στον τομέα της διαστημικής φυσιολογίας επικεντρώθηκαν στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος κατά τη διάρκεια "διαστημικών περιπάτων" με μεγάλη ψυχολογική πίεση. Αυτό συμβαίνει, όπως εξηγεί ο κ. Φλουρής, όταν παρουσιαστεί κάποια βλάβη ή διαπιστωθεί κάποιος κίνδυνος. Το διάστημα, άλλωστε, είναι ένα πολύ επικίνδυνο πεδίο δραστηριότητας, επισημαίνει. Η έρευνα στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Στο ερώτημα τι αφορούν οι μελέτες του στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, επισημαίνει ότι, η ερευνητική του ομάδα μελετά τους τρόπους με τους οποίους παράγοντες του περιβάλλοντος, όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική ρύπανση, βυθός και διάστημα επιδρούν στη φύση και τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Στόχος των ερευνητών είναι να παράγουν έρευνα με κοινωνικό όφελος, προστατεύοντας τους συνανθρώπους μας από τα προβλήματα υγείας που μπορούν να δημιουργήσουν διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. "Στις μελέτες μας μέχρι τώρα", συνεχίζει ο κ. Φλουρής, "έχουμε εξετάσει διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος, αλλά η μεγαλύτερη εξειδίκευσή μας αφορά τις επιπτώσεις της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος στην υγεία και την απόδοση του ανθρώπου. Για παράδειγμα, προηγούμενες μελέτες του εργαστηρίου μελέτησαν το πώς ο προστατευτικός εξοπλισμός των στρατιωτών επηρεάζει την αντοχή του σώματος κατά τη διάρκεια της άσκησης σε θερμό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα των μελετών αυτών έχουν χρησιμοποιηθεί από στρατούς ξένων χωρών για το σχεδιασμό εξοπλισμού αλλά και πιο αποδοτικών πρακτικών κατανάλωσης υγρών κατά τη διάρκεια αποστολών σε χώρες με θερμό κλίμα". Μελέτες του Εργαστηρίου έχουν, επίσης, χρησιμοποιηθεί από αθλητές για τη σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματός τους πριν τους αγώνες. Μάλιστα, μέσα στους επόμενους μήνες θα εκδοθεί από τη FIFA ένας πολύτιμος οδηγός για τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αγώνων σε θερμό περιβάλλον, στη δημιουργία του οποίου συνέβαλε σημαντικά η ερευνητική ομάδα. Επίσης, η ομάδα συνεργάζεται πολύ στενά με εργασιακές και αθλητικές ομοσπονδίες του εξωτερικού προκειμένου εκείνες να βελτιώσουν την απόδοση και την ασφάλεια των μελών τους στο υπερβολικό κρύο και τη ζέστη. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν εξετάσει τις επιπτώσεις της εργασίας σε πολύ θερμό περιβάλλον, ενώ το άτομο φοράει την προστατευτική στολή των πυροσβεστών. Η διαστημική φυσιολογία στην Ελλάδα Στο ερώτημα αν το ΤΕΦΑΑ και η Ελλάδα έχουν μέλλον στη διαστημική φυσιολογία, ο Έλληνας επιστήμονας επισημαίνει ότι με την ένταξή της ως πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το Δεκέμβριο του 2005, η Ελλάδα έγινε ισότιμο μέλος στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού διαστημικού προγράμματος. Όμως έχει επιλέξει να συμμετέχει σε προγράμματα που αφορούν τους τομείς των τηλεπικοινωνιών, των τεχνολογιών της πληροφορίας, και της παρατήρησης της Γης. Έτσι, επιστήμονες από ελληνικούς φορείς έχουν περιορισμένη δυνατότητα να διεξάγουν μελέτες στους τομείς της διαστημικής φυσιολογίας και ιατρικής. "Εύχομαι, στο μέλλον, η Ελλάδα να επεκτείνει σταδιακά το εύρος των δραστηριοτήτων της μέσα από τη συμμετοχή της σε νέα διαστημικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος" καταλήγει ο κ. Φλουρής, εκφράζοντας την πεποίθηση πως υπάρχουν αρκετοί Έλληνες επιστήμονες που μπορούν να ηγηθούν σημαντικών ερευνητικών προσπαθειών στους τομείς της διαστημικής φυσιολογίας και ιατρικής. http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64079238

Η αποστολή Mars One πρέπει να επανεξεταστεί. Το φιλόδοξο πρόγραμμα «Mars One» για τη δημιουργία αποικίας στον «Κόκκινο Πλανήτη» μέχρι το 2025 έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον των ΜΜΕ, σε μεγάλο βαθμό λόγω του «μόνιμου» χαρακτήρα του, που προβλέπει την αποστολή αστροναυτών οι οποίοι θα περάσουν εκεί το υπόλοιπο της ζωής τους. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ο τολμηρός χαρακτήρας του οράματος έχει προκαλέσει ερωτηματικά, ειδικά από τη στιγμή που υποστηρίζεται πως μπορεί να βασιστεί σε υπάρχουσες τεχνολογίες- και ερευνητές του ΜΙΤ έβαλαν το Mars One στο μικροσκόπιο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το οι διοργανωτές του προγράμματος ίσως να έπρεπε να σταθούν για λίγο και να επανεξετάσουν το κατά πόσον είναι όντως τεχνικά εφικτό. Οι ερευνητές του ΜΙΤ ανέπτυξαν ένα λεπτομερές εργαλείο ανάλυσης, διαπιστώνοντας ότι για να μπορέσουν να επιβιώσουν άποικοι στον Άρη θα χρειαστούν νέες τεχνολογίες. Για παράδειγμα, εάν η τροφή παρέχεται από τοπικές καλλιέργειες- όπως είναι το όραμα του Mars One- αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μη ασφαλή επίπεδα οξυγόνου, αποτελώντας έναυσμα για μια σειρά γεγονότων που θα κατέληγαν σε θανάτους από ασφυξία. Για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο, πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα σύστημα απομάκρυνσης του επιπλέον οξυγόνου- τεχνολογία η οποία δεν έχει αναπτυχθεί για χρήση στο Διάστημα. Επίσης, το Mars Phoenix είχε εντοπίσει στοιχεία περί ύπαρξης πάγου στην επιφάνεια του πλανήτη το 2008, υποδεικνύοντας ότι οι άποικοι θα μπορούσαν να λιώνουν πάγο για την προμήθεια του πόσιμου νερού τους, κάτι που αποτελεί επίσης στόχο του Mars One. Ωστόσο, σύμφωνα με την ανάλυση του ΜΙΤ, οι σημερινές τεχνολογίες πάνω στο αντικείμενο δεν είναι ακόμα έτοιμες για χρήση, πόσο μάλλον στο Διάστημα. Επίσης η ομάδα του ΜΙΤ προέβη σε λεπτομερή ανάλυση του ζητήματος της παροχής ανταλλακτικών- πόσα θα έπρεπε να παραδίδονται σε κάθε δυνατή ευκαιρία στην αποικία για να εξασφαλιστεί η συνεχής λειτουργία της. Όπως διαπιστώθηκε, καθώς η αποικία μεγαλώνει, τα ανταλλακτικά θα καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο στα φορτία από τη Γη, φτάνοντας στο σημείο να καταλαμβάνουν ακόμα και το 62% του χώρου. Παράλληλα, υπάρχει και το θέμα του ίδιου του ταξιδιού: η ομάδα υπολόγισε τον αριθμό των πυραύλων που θα χρειαστούν για την αποστολή των πρώτων τεσσάρων αποίκων και των ακόλουθων πληρωμάτων, καθώς και το κόστος του ταξιδιού. Σύμφωνα με τα σχέδια του Mars One, θα χρειαστούν έξι πύραυλοι Falcon Heavy για την αποστολή των αρχικών εφοδίων, πριν την άφιξη των αστροναυτών. Ωστόσο οι ερευνητές του ΜΙΤ βρήκαν αυτή την πρόβλεψη «εξαιρετικά αισιόδοξη», καθώς θεωρούν ότι για την αποστολή των απαιτουμένων προμηθειών θα χρειαστούν 15 πύραυλοι αυτού του τύπου. Το κόστος για αυτό το σκέλος της αποστολής, σε συνδυασμό με την εκτόξευση των αστροναυτών, θα άγγιζε τα 4,5 δισ. δολάρια, και θα αυξανόταν όσο περνούσε ο καιρός και αποστέλλονταν επιπλέον πληρώματα και προμήθειες. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, οι υπολογισμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν το κόστος ανάπτυξης και αγοράς εξοπλισμού για την αποστολή, που θα εκτόξευε ακόμα πιο ψηλά το συνολικό κόστος. Όπως επεσήμανε ο Ολιβιέ ντε Γουέκ, καθηγητής Αεροναυτικής και Αστροναυτικής και μηχανολογικών συστημάτων του ΜΙΤ, η προοπτική της δημιουργίας μιας ανθρώπινης αποικίας στον Άρη είναι συναρπαστική, ωστόσο για να γίνει πραγματικότητα θα χρειαστούν καινοτομίες σε έναν αριθμό τεχνολογιών και συστημάτων. «Δεν λέμε…ότι το Mars One είναι ανέφικτο. Αλλά θεωρούμε ότι δεν είναι πραγματικά εφικτό βάσει των εκτιμήσεων στις οποίες έχουν προβεί. Υποδεικνύουμε τεχνολογίες στις οποίες θα ήταν χρήσιμο να δοθεί προτεραιότητα για να γίνουν επενδύσεις προκειμένου να κινηθούν παραπέρα στον δρόμο του εφικτού». Σύμφωνα με τον τελειόφοιτο φοιτητή Σίντεϊ Ντο, ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη της ανάλυσης ήταν ότι διαπιστώθηκε πόσο δύσκολο είναι πραγματικά να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη αποστολή. «Υπάρχουν απλά τόσοι άγνωστοι παράγοντες. Και για να αποκτήσει κάποιος την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να πάει εκεί και να μείνει ζωντανός υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει». Η ανάλυση παρουσιάστηκε στο International Astronautical Congress στο Τορόντο. http://web.mit.edu/sydneydo/Public/Mars%20One%20Feasibility%20Analysis%20IAC14.pdf Όπως ήταν φυσικό, δεν έμεινε χωρίς απάντηση: ο διευθύνων σύμβουλος του Mars One, Μπας Λάνσντορπ, δήλωσε στο Popular Science ότι η ομάδα του ΜΙΤ χρησιμοποίησε ανακριβή και ελλιπή στοιχεία. «Έχω μιλήσει με ανθρώπους που είναι εξαιρετικοί γνώστες- ειδικούς από εταιρείες όπως η Lockheed Martin- που μου λένε ότι αυτές οι τεχνολογίες θα δουλέψουν» σημείωσε. Όσον αφορά στο θέμα του οξυγόνου, υποστήριξε ότι η εν λόγω τεχνολογία έχει δοκιμαστεί ευρέως στη Γη. Ωστόσο, σχετικά με τα ανταλλακτικά δέχτηκε ότι πρόκειται για υπάρχον και σημαντικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Μη επανδρωμένες αποστολές ανεφοδιασμού εν όψει δεύτερης εκτόξευσης επανδρωμένης αποστολής αναμένεται να προσεδαφιστούν λίγες εβδομάδες μετά την άφιξη των πρώτων αποίκων, και ο Λάνσντορπ θεωρεί ότι οι προμήθειες αυτές θα είναι αρκετές. «Δεν πιστεύουμε ότι αυτό που σχεδιάσαμε είναι η καλύτερη λύση. Είναι μια καλή λύση» σημείωσε, προσθέτοντας ότι το Mars One έχει κάνει τις δικές του έρευνες με καλύτερα αποτελέσματα, αλλά δεν είναι εταιρεία αεροδιαστημικής. Ο ίδιος ελπίζει πως μελλοντικές μελέτες περί του εφικτού του εγχειρήματος από εταιρείες όπως η Lockheed Martin θα παρέχουν απαντήσεις- στο μεσοδιάστημα τα δεδομένα αυτά παραμένουν εμπιστευτικά. http://physicsgg.me/2014/10/14/%ce%b7-%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bb%ce%ae-mars-one-%cf%80%cf%81%ce%ad%cf%80%ce%b5%ce%b9-%ce%bd%ce%b1-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b5%ce%be%ce%b5%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b5%ce%af/ «Επιτακτική η αποίκηση του Αρη» λέει η NASA. Ενδιαφέρουσες αλλά και αρκετά αμφιλεγόμενες δηλώσεις έκανε ο διοικητής της NASA. Μιλώντας σε εκδήλωση της Βασιλικής Αεροναυτικής Εταιρείας της Βρετανίας ο Τσαρλς Μπόλντεν είπε ότι «πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι κλιματικές αλλαγές συμβαίνουν, είναι μια πραγματικότητα» και ότι «η αποίκηση του Αρη είναι επιτακτική για την διάσωση του ανθρώπινου είδους». Οι απόψεις αυτές όμως προκάλεσαν αντιδράσεις ενώ παράλληλα μια νέα μελέτη για τις συνθήκες διαβίωσης στον Αρη δείχνει ότι ο δρόμος για την αποίκηση είναι ακόμη μακρύς και γεμάτος εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσουν οι επιστήμονες. Η παρουσία του ανθρώπου στον Αρη είναι αναμφισβήτητα άκρως σημαντικό γεγονός για διαφόρους λόγους. Ομως η αιτίαση με την οποία συνοδεύει ο διοικητής της NASA την ανάγκη μετακόμισης του ανθρώπου στον Αρη είναι προβληματική στη βάση της. Αυτό γιατί ο Κόκκινος Πλανήτης έχει ακραίες και εξαιρετικά αφιλόξενες όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά γενικά για τη ζωή συνθήκες. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα «παράδεισο» που περιμένει να μας υποδεχτεί όταν η Γη γίνει αφιλόξενη για τον άνθρωπο. Η αποίκηση στον Αρη προϋποθέτει την ύπαρξη βάσεων μέσα στις οποίες θα διαβιώνει ο άνθρωπος. Ετσι λοιπόν θεωρητικά αν οι ατμοσφαιρικές και κλιματικές συνθήκες στη Γη γίνουν δύσκολες για τον άνθρωπο δεν θα είναι απαραίτητο να μετακομίσει στον Αρη για να ζήσει εκεί σε κάποιες βάσεις αφού θα μπορεί να το κάνει σε βάσεις που θα δημιουργηθούν εντός του (αφιλόξενου) πλανήτη μας. Προς επιβεβαίωση των παραπάνω αναφορών έρχεται μια νέα μελέτη που πραγματοποίησαν πέντε φοιτητές αεροναυπηγικής ΜΙΤ. Οι φοιτητές ανέλυσαν τα δεδομένα του σχεδίου της ολλανδικής εταιρείας Mars One που οργανώνει ένα ταξίδι εγκατάστασης αποίκων στον Αρη και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αν όλα πάνε καλά και οι επίδοξοι άποικοι φτάσουν στον Κόκκινο Πλανήτη δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν περισσότερες από 68 μέρες. Στόχος της Mars One είναι να στείλει μέσα στην επόμενη δεκαετία τουλάχιστον τέσσερις ανθρώπους στον Αρη οι οποίοι δεν θα επιστρέψουν ποτέ στη Γη. Στην 35σέλιδη μελέτη τους οι πέντε φοιτητές αναφέρουν ότι «ο πρώτος θάνατος θα σημειωθεί περίπου έπειτα από 68 ημέρες, από ασφυξία». Οι φοιτητές με γραφήματα και μαθηματικούς τύπους αναφέρονται στις διαθέσιμες ποσότητες οξυγόνου και τροφίμων αλλά και τα τεχνολογικά μέσα που θα διαθέτουν οι πρωτοπόροι. Τα φυτά που θα έχουν μαζί τους οι εθελοντές θα παράγουν υπερβολικά πολύ οξυγόνο και ακόμη δεν έχει αναπτυχθεί η τεχνολογία που θα επιτρέπει την "εξισορρόπηση" της ατμόσφαιρας, σημειώνεται στη μελέτη. Επιπροσθέτως, οι άποικοι θα εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από τις αποστολές ανταλλακτικών ενώ το κόστος, που εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια, θα αυξάνεται διαρκώς αφού η εταιρεία υπολογίζει να στείλει και άλλους εθελοντές στο μέλλον. Ο συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της Mars One, ο Ολλανδός Μπας Λάνσντορπ, αντέδρασε αμφισβητώντας τα συμπεράσματα της μελέτης, υποστηρίζοντας ότι οι φοιτητές χρησιμοποίησαν «ανεπαρκή δεδομένα». Παραδέχτηκε όμως ότι το ζήτημα των ανταλλακτικών είναι όντως ένα πρόβλημα. «Έχουν δίκιο, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να τα διατηρήσουμε όλα σε λειτουργική κατάσταση», τόνισε. Περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι από 140 χώρες έχουν δηλώσει εθελοντές για τον Άρη, παρά τις πολλές επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί για το σχέδιο αυτό. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=641357

Η σκοτεινή ύλη του Γαλαξία είναι… μισή. Μια νέα μελέτη ανατρέπει τα δεδομένα για την παρουσία της σκοτεινής ύλης στον γαλαξία μας. Η μελέτη αυτή δίνει λύση σε ένα διαχρονικό κοσμικό γρίφο που απασχολεί τους επιστήμονες σχετικά με τον αριθμό των γειτονικών μας γαλαξιών. Η σκοτεινή ύλη είναι μια αόρατη κοσμική «ουσία» η βαρύτητα της οποίας πιστεύεται ότι συγκρατεί τους γαλαξίες και τα αντικείμενα του Σύμπαντος στη θέση τους. Οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι η συνολική μάζα της σκοτεινής ύλης του γαλαξία μας είναι ίση με εκείνη 1,5 τρισ. άστρων σαν τον Ηλιο. Αυτή η μέτρηση όμως δημιουργεί πονοκεφάλους στους επιστήμονες αφού τα κοσμολογικά μοντέλα δείχνουν ότι μια τέτοια ποσότητα σκοτεινής ύλης σε έναν γαλαξία συνδέεται με την παρουσία πολλών γειτονικών (δορυφορικών) σε αυτόν γαλαξιών. Ομως ο γαλαξίας μας έχει μόλις τρεις δορυφορικούς γαλαξίες - αριθμός πολύ μικρός σε σχέση με τη μάζα της σκοτεινής ύλης που διαθέτει. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας λύνουν τώρα, όπως φαίνεται, αυτόν τον κοσμικό γρίφο. Χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που ανέπτυξε το 1915 ο βρετανός αστρονόμος Τζέημς Τζιμς για να μετρά την ταχύτητα των άστρων οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μάζα της σκοτεινής ύλης του γαλαξία μας είναι 50% λιγότερη από ό,τι πιστεύαμε. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μάζα της σκοτεινής ύλης του γαλαξία μας δεν ξεπερνάει τη μάζα 800 δισ. άστρων σαν τον Ηλιο. Αυτό το δεδομένο «κουμπώνει» με την παρουσία του μικρού αριθμού γαλαξιών που βρίσκονται κοντά στον δικό μας. H μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=640623

Η εκρηκτική ομορφιά ενός ετοιμοθάνατου άστρου. Αυτό το ουράνιο σώμα μοιάζει με λεπτεπίλεπτη πεταλούδα. Απέχει όμως πολύ από το να χαρακτηριστεί γαλήνιο. Τα φτερά της πεταλούδας είναι στην πραγματικότητα υπέρθερμα σύννεφα αερίου που εκτίναξε στο Διάστημα ένα μεγάλο άστρο στα τελικά στάδια της ζωής του. Το αέριο έχει θερμοκρασία που πλησιάζει τους 20.000 βαθούς Κελσίου και κινείται προς τα έξω με ταχύτητα σχεδόν ενός εκατομμυρίου χιλιομέτρων την ώρα. Η εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble δείχνει το Νεφέλωμα της Πεταλούδας, ή NGC 6302, το κατάλοιπο ενός ετοιμοθάνατου άστρου που βρίσκεται σε απόσταση 3.800 ετών φωτός, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Σκορπιού. Είναι ένα παράδειγμα «πλανητικού νεφελώματος», ενός σχηματισμού που ονομάζεται έτσι επειδή η εμφάνισή του θύμιζε στους παλιούς αστρονόμους το σφαιρικό σχήμα των πλανητών. Τα πλανητικά νεφελώματα είναι πέπλα αερίου και σκόνης που τυλίγουν ορισμένα ετοιμοθάνατα άστρα. Το Νεφέλωμα της Πεταλούδας είναι ένα «διπολικό πλανητικό νεφέλωμα». Το χαρακτηριστικό σχήμα του, χωρισμένο σε δύο λοβούς, οφείλεται στο γεγονός ότι τα αέρια που εκτοξεύει το άστρο μπορούν να δραπετεύσουν πιο εύκολα από τους πόλους από ό,τι από τον ισημερινό. Στο κέντρο του πολύχρωμου σχηματισμού βρίσκεται ένα άστρο που κάποτε είχε μάζα πέντε φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου. Όταν τα πυρηνικά καύσιμά του άρχισαν να εξαντλούνται, το άστρο μετατράπηκε σε κόκκινο γίγαντα, με διάμετρο 1.000 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο του Ήλιου. Στην επόμενη φάση, τα εξωτερικά στρώματα του κόκκινου γίγαντα εκτινάχθηκαν βίαια στο Διάστημα. Ένα μέρος αυτού του υλικού εκτοξεύτηκε από τον ισημερινό του άστρου με σχετικά χαμηλή ταχύτητα, γύρω στα 32.000 χιλιόμετρα την ώρα, και σχημάτισε έναν δακτύλιο σε σχήμα ντόνατ. Ο δακτύλιος οποίος κρύβει σήμερα το ίδιο το άστρο, μπλοκάρει τη ροή αερίων προς τα έξω, και δημιουργεί έτσι το χαρακτηριστικό σχήμα κλεψύδρας. Το υπόλοιπο υλικό του κόκκινου γίγαντα εκτινάχθηκε κατακόρυφα στο επίπεδο του ισημερινού, με πολύ υψηλότερη ταχύτητα από ό,τι το υλικό που προήλθε από τον ισημερινό, και σχημάτισε τα φτερά της πεταλούδας πάνω από τους πόλους του άστρου. Το άστρο ανέβασε στη συνέχεια θερμοκρασία, οπότε εκτίναξε ένα σύννεφο φορτισμένων σωματιδίων, το οποίο άλλαξε με τη σειρά του το σχήμα των φτερών. Η «πεταλούδα» όπως διακρίνεται σήμερα έχει πλάτος πάνω από δύο έτη φωτός, ενώ το αθέατο κεντρικό άστρο, ένα από τα θερμότερα του Γαλαξία, εκτιμάται ότι έχει επιφανειακή θερμοκρασία πάνω από 220.000 βαθμούς Κελσίου. Ολόκληρο το νεφέλωμα είναι ορατό λόγω της ισχυρής υπεριώδους ακτινοβολίας του άστρου, η οποία αναγκάζει το αέριο να λάμπει. Τα χρώματα της εικόνας αντιστοιχούν σε εκπομπή ακτινοβολίας από διαφορετικά χημικά στοιχεία, όπως το υδρογόνο, το θείο το οξυγόνο και το άζωτο. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231355489

Ζούμε μέσα σε μια... φούσκα; Ενας από τους άλυτους ακόμη κοσμολογικούς γρίφους που πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες είναι η παντελής απουσία κοσμικής σκόνης και αερίων πέριξ αλλά και στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος. Οι ειδικοί συμφωνούν στο ότι πριν από μερικά εκατομμύρια έτη υπήρχαν κοσμική σκόνη και αέρια στη διαστημική μας γειτονιά. Εκεί που διαφωνούν είναι στο πώς εξαφανίστηκαν. Κάποιοι επιστήμονες πρότειναν τη θεωρία των υπερκαινοφανών αστέρων. Σύμφωνα με αυτήν εκρήξεις σουπερνόβα απομάκρυναν σκόνη και αέρια από την περιοχή στην οποία βρίσκεται σήμερα το ηλιακό μας σύστημα. Για να ενισχύσουν το επιχείρημά τους οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970 ανέφεραν ότι το ηλιακό μας σύστημα βρίσκεται εντός μιας κοσμικής δομής που είναι γνωστή με τον όρο «υπερφυσαλίδα». Αυτή η υπερφυσαλίδα έχει σχήμα φιστικιού και εύρος 300 έτη φωτός. Σύμφωνα με τη θεωρία πριν από περίπου 10-20 εκατ. έτη ένας ή περισσότεροι υπερκαινοφανείς αστέρες εξερράγησαν σαν... ποπκόρν απομακρύνοντας σκόνη και αέρια και σχηματίζοντας την υπερφυσαλίδα μέσα στην οποία «φυλακίστηκε» το ηλιακό μας σύστημα. Μάλιστα η υπερφυσαλίδα αυτή έλαβε την ονομασία «Τοπική Φυσαλίδα». Οι θιασώτες της Τοπικής Φυσαλίδας υποστήριξαν ότι αυτές οι εκρήξεις σουπερνόβα ήταν αρκετά ασθενείς και έτσι παρά το γεγονός πως συνέβησαν κοντά στη Γη η αρνητική τους επίδραση δεν έφθασε ως τον πλανήτη μας. Σε διαφορετική περίπτωση η πανίσχυρη ακτινοβολία των σουπερνόβα θα είχε εξοντώσει κάθε ίχνος ζωής στην επιφάνεια της Γης. Αλλοι επιστήμονες όμως διαφώνησαν και υποστήριξαν ότι εκείνος που εξουδετέρωσε την κοσμική ύλη δεν ήταν οι εκρήξεις σουπερνόβα αλλά η δραστηριότητα του Ηλιου. Νέα ευρήματα έρχονται τώρα να στηρίξουν τη θεωρία της υπερφυσαλίδας. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι εκτόξευσαν έναν πύραυλο που ταξίδεψε στο Διάστημα και επέστρεψε έχοντας συλλέξει διάφορα δεδομένα. Η ανάλυση αυτών των δεδομένων τούς οδήγησε στο συμπέρασμα ότι πράγματι το ηλιακό μας σύστημα βρίσκεται εντός μιας υπερφυσαλίδας που περιέχει ανάμεσα στα άλλα υπέρθερμο υδρογόνο. «Πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη. Αυξάνει τις γνώσεις μας για την περιοχή του γαλαξία που βρίσκεται κοντά στον Ηλιο και έτσι μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα κοσμολογικό μοντέλο που θα το χρησιμοποιούμε στη συνέχεια για τη μελέτη και άλλων περιοχών του γαλαξία» αναφέρει ο Μασιμιλιάνο Γκαλεάτσι, επικεφαλής της νέας μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature». Ο γαλαξίας μας βρίσκεται εν μέσω δύο γιγάντιων φυσαλίδων. Δεν είναι όμως μόνο το ηλιακό μας σύστημα που βρίσκεται μέσα σε μια φυσαλίδα, ολόκληρος ο γαλαξίας φαίνεται ότι βρίσκεται εν μέσω κοσμικών φυσαλίδων. Το 2010 το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi είχε εντοπίσει ένα εντυπωσιακό αλλά μυστηριώδες φαινόμενο στο κέντρο του Γαλαξία. Δύο γιγάντιες φυσαλίδες εκτείνονται σε αντίθετες πλευρές από το κέντρο του Γαλαξία, εκεί όπου βρίσκεται η μελανή οπή του, ο Τοξότης Α*. Οι δομές αυτές αποτελούνται από σωματίδια υψηλής ενέργειας και από την πρώτη στιγμή της ανακάλυψής τους οι επιστήμονες προσπαθούν να διαπιστώσουν την προέλευσή τους. Μια νέα θεωρία κάνει λόγο για συγχώνευση του Τοξότη Α* με μια μικρότερη μαύρη τρύπα. Η πιο εμπεριστατωμένη μελέτη που έχει γίνει ως σήμερα αναφέρει ότι αυτές οι κοσμικές φούσκες είναι τα απομεινάρια ενός... λουκούλλειου γεύματος της μαύρης τρύπας του Γαλαξία. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι φυσαλίδες αυτές σχηματίστηκαν όταν ο Τοξότης Α* «έφαγε» κάποτε ένα άστρο ή κάτι άλλο (αέριο κ.τ.λ.) που είχε μάζα 10.000 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ηλιου. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Vanderbilt και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια στις ΗΠΑ ρίχνουν στο τραπέζι μια νέα θεωρία. Εκτιμούν ότι οι δύο φυσαλίδες σχηματίστηκαν από ένα πολύ βιαιότερο γεγονός. Εικάζουν ότι ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να είναι η συγχώνευση του Τοξότη Α* με μια μαύρη τρύπα. Αυτή η μελανή οπή βρισκόταν σε έναν μικρό γαλαξία ο οποίος έπεσε κάποτε θύμα κοσμικού κανιβαλισμού από τον δικό μας. Ο γαλαξίας μας «κατάπιε» τον μικρό γαλαξία και το ίδιο συνέβη και με τον Τοξότη Α* που «κατάπιε» τη μελανή οπή του μικρού γαλαξία, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν οι φυσαλίδες. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=641189

50 έτη από την πτήση του διαστημικού σκάφους "Voskhod"-1 Πενήντα χρόνια πριν στις 12η Οκτωβρίου 1964, ξεκίνησε για πρώτη φορά το επανδρωμένο διαστημικό σκάφος της σειράς "Sunrise". Το πλήρωμα: Vladimir Komarov(διοικητής συνταγματάρχης), Κωνσταντίν Πέτροβιτς Feoktistov (Research Fellow κοσμοναύτης, Ph.D.), Boris Borisovich Yegorov. (ιατρός-κοσμοναύτης). Το "Voskhod" ζυγιζε 5,320 kg τοποθετήθηκε σε μια κυκλική τροχιά με κλίση από 65 °.Η πτήση ηταν ρεκόρ για την εποχή σε ύψος - περίπου 409 km. Η πτήση διήρκεσε 24 ώρες 17 λεπτά 03 δευτερόλεπτα. Ήταν η έβδομη επανδρωμένη πτήση σοβιετικού διαστημικού σκάφους. Διεξήχθη χωρίς στολές και το σύστημα εκτίναξης. Η πτήση του πρώτου πληρώματος ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη. Όπως σημειώνεται από τους συγχρόνους, ηταν ο ριζικά νέος τρόπος προσγείωσης με αλεξίπτωτο της κάψουλας καθόδου που​​ μέχρι το τέλος δεν έχει δοκιμαστεί αρκετά. Βίντεο. http://www.federalspace.ru/20997/ http://www.federalspace.ru/20987/ Φωτογραφίες της Γης. Ο Γερμανός αστροναύτης και γεωφυσικός βρίσκεται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και παίρνει συχνά φωτογραφίες της Γης. Στον Gerst αρέσει ιδιαίτερα η φωτογράφηση από δραματικές σκιές σε σχηματισμούς από σύννεφα, όπως αυτή η σειρά εντυπωσιακών φωτογραφιών που θα δείτε παρακάτω. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο Gerst γύρισε την κάμερά του και πήρε μια αξιοζήλευτη selfie ενώ βρίσκονταν έξω από τον σταθμό για τον καθορισμό μιας αντλίας. http://www.defencenet.gr/defence/item/%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%8D%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%BF%CE%B9%CF%81%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%B6%CE%AF-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%85%CF%80%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82

Πρόοδος σε αμερικανικό πείραμα πυρηνικής σύντηξης. Μια κολοσσιαία γεννήτρια που δημιουργήθηκε από το αμερικανικό Πεντάγωνο για προσομοιώσεις θερμοπυρηνικών εκρήξεων πέτυχε νέο ρεκόρ απόδοσης σε πειράματα πυρηνικής σύντηξης, ένα είδος πυρηνικής αντίδρασης που θα μπορούσε μια μέρα να προσφέρει ανεξάντλητη, καθαρή ενέργεια. Το «Z Machine», μια γιγάντια πειραματική διάταξη στα Εθνικά Εργαστήρια Sandia στο Νέο Μεξικό, παράγει παλμούς ηλεκτρικής ενέργειας με ισχύ πολλών εκατομμυρίων Ampere. Το ρεύμα περνάει μέσα από μια μικρή κάψουλα με υδρογόνο, το οποίο φτάνει σε θερμοκρασίες εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου και μετατρέπεται έτσι σε ήλιο. Σε αντίθεση με την πυρηνική σχάση, η οποία απελευθερώνει ενέργεια από τη διάσπαση βαρέων στοιχείων όπως το ουράνιο, η πυρηνική σύντηξη αφορά τις αντιδράσεις που τροφοδοτούν τη λάμψη των άστρων, αντιδράσεις στις οποίες ελαφρά στοιχεία συνδυάζονται για να σχηματίσουν βαρύτερα. Δεδομένου ότι η σύντηξη δεν παράγει μακρόβια πυρηνικά απόβλητα, ενώ το υδρογόνο που απαιτείται ως καύσιμο μπορεί να παραχθεί σε πρακτικά ανεξάντλητες ποσότητες με υδρόλυση του νερού, οι φυσικοί προσπαθούν εδώ και 60 χρόνια να δαμάσουν αυτή τη μορφή ενέργειας. Είναι ένας δύσκολος στόχος, δεδομένου ότι οι συνθήκες που απαιτούνται για σύντηξη είναι πραγματικά ακραίες: οι πυρήνες των ατόμων είναι θετικά φορτισμένοι και απωθούνται, είναι επομένως δύσκολο να πλησιάσουν σε αρκετά μικρή απόσταση ώστε να αντιδράσουν. Για να συμβεί αυτό το οι πυρήνες πρέπει να συγκρουστούν με ταχύτητες γύρω στα 1.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, κάτι που απαιτεί θερμοκρασίες γύρω στα 50 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου. Σε όλο τον κόσμο δοκιμάζονται σήμερα διάφορες προσεγγίσεις. Η πλέον υποσχόμενη θα μελετηθεί την επόμενη δεκαετία στον Διεθνή Πειραματικό Θερμοπυρηνικό Αντιδραστήρα (ITER), στον οποίο ένα σύννεφο υπέρθερμου υδρογόνου θα συγκρατείται μετέωρο μέσα σε ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο. Μια δεύτερη προσέγγιση, η συμπίεση μιας κάψουλας υδρογόνου με ισχυρούς παλμούς ακτινοβολίας, δοκιμάζεται με τη βοήθεια του ισχυρότερου λέιζερ στον κόσμο. Μέχρι στιγμής, πάντως, κανένα πείραμα σύντηξης δεν έχει καταφέρει να απελευθερώσει περισσότερη ενέργεια από αυτή που απαιτείται για τη θέρμανση του υδρογόνου -μια βασική προϋπόθεση για να γίνει πρακτικά βιώσιμη η νέα τεχνολογία. Λίγο πιο κοντά σε αυτόν τον στόχο βρίσκονται πλέον οι ερευνητές του Ζ Machine, μιας γεννήτριας παλμών ηλεκτρικής ενέργειας που είχε αρχικά αναπτυχθεί για την προσομοίωση θερμοπυρηνικών εκρήξεων για λογαριασμό του Πενταγώνου (η ερευνητική υπηρεσία Sandia υπάγεται στο υπουργείο Άμυνας). Στην καρδιά της πειραματικής διάταξης βρίσκεται μια κάψουλα με υδρογόνο (για την ακρίβεια περιέχει το ισότοπο του υδρογόνου δευτερίου) με διαστάσεις μόλις 5 x 7,5 χιλιοστά. Η τεράστια γεννήτρια στέλνει στην κάψουλα παλμούς ηλεκτρικού ρεύματος στην απίστευτη ένταση των 19 εκατομμυρίων ampere, οπότε δημιουργείται ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο που κάνει την κάψουλα να καταρρεύσει προς τα μέσα με ταχύτητα γύρω στα 70 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, οπότε δημιουργούνται στο εσωτερικό της συνθήκες σύντηξης. Στον τελευταίο γύρο δοκιμών το Z Machine θέρμανε το πυρηνικό καύσιμο στους 35 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου και οδήγησε στην απελευθέρωση περίπου δύο τρισεκατομμυρίων νετρονίων ανά βολή. Ο αριθμός των νετρονίων είναι μέτρο των αντιδράσεων σύντηξης, καθώς η σύντηξη δύο πυρήνων δευτερίου απελευθερώνει έναν πυρήνα ήλιου και ένα νετρόνιο. Η παραγωγή πρωτονίων έχει πλέον αυξηθεί κατά 1.000 φορές σε σχέση με την απόδοση που προσέφερε το Z Machine πριν από μόλις έναν χρόνο, αναφέρουν οι υπεύθυνοι του πειράματος στην έγκριτη επιθεώρηση Physical Review Letters. http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.113.155003 Παρόλα αυτά, η απόδοση θα πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω κατά 10.000 φορές μέχρι να ξεπεράσει η ποσότητα της παραγόμενης ενέργειας την ενέργεια που καταναλώθηκε στο πείραμα, επισημαίνει στο Nature.com ο Μάικ Κάμπελ, ερευνητής της Sandia. Το επόμενο βήμα για την επίτευξη αυτού του στόχου θα μπορούσε να έρθει με την αύξηση της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος στα 60 εκατομμύρια ampere. Η αναβάθμιση, όμως, δεν έχει ακόμα εγκριθεί. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231354993