Δροσος Γεωργιος

Αρχές του 2020 σχεδιάζει η NASA την πρώτη επανδρωμένη αποστολή με σκάφος της SpaceX Η κάψουλα Crew Dragon της SpaceX για επανδρωμένες αποστολές θα είναι έτοιμη για την πρώτη της επανδρωμένη πτήση σε τροχιά μέσα στο πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, εάν όλα πάνε καλά στις επερχόμενες δοκιμές, δήλωσε την Πέμπτη ο επικεφαλής της NASA, Τζιμ Μπράιντενσταϊν, σύμφωνα με το Reuters. Η ανακοίνωση του νέου χρονοδιαγράμματος υποδεικνύει πως η NASA θεωρεί πως η SpaceX έχει βάλει το πρόγραμμα του Crew Dragon ξανά πίσω στον δρόμο του μετά την έκρηξη σε δοκιμή εδάφους τον Απρίλιο και την εμφάνιση τεχνικών προβλημάτων με το σύστημα αλεξιπτώτου για την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα. Ο Μπράιντενσταϊν είπε πως η επιτυχής ανάπτυξη της κάψουλας αποτελεί «κλειδί» για τη βασική προτεραιότητα της NASA- την επανέναρξη των «εκτοξεύσεων Αμερικανών αστροναυτών με αμερικανικούς πυραύλους από αμερικανικό έδαφος» για πρώτη φορά μετά τη λήξη του προγράμματος του διαστημικού λεωφορείου το 2011. Ο διευθυντής της NASA μίλησε σε δημοσιογράφους στο τέλος μιας επίσκεψης στα κεντρικά της SpaceX στο Χόθορν της Καλιφόρνια, έξω από το Λος Άντζελες, όπου ο διευθύνων σύμβουλος της SpaceX, Έλον Μασκ, τον ξενάγησε στις εγκαταστάσεις. Όπως σημειώνει το Reuters, η κοινή τους εμφάνιση σε ένα γιγαντιαίο «καθαρό δωμάτιο», όπου μηχανικοί εργάζονταν σε ένα Crew Dragon, αποτέλεσε σήμα ενότητας μετά από μια σπάνια δημόσια αντιπαράθεση σχετικά με καθυστερήσεις στο πρόγραμμα. Η NASA και η SpaceX προηγουμένως σκόπευαν να εκτοξεύσουν το Crew Dragon σε μια αρχική δοκιμαστική πτήση με δύο αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το 2019. Το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από μια σειρά δοκιμών που η SpaceX ελπίζει να πραγματοποιήσει ως το τέλος του έτους, είπε ο Μπράιντενσταϊν. Οι δοκιμές αυτές περιλαμβάνουν μια δοκιμή σε μεγάλο ύψος ενός συστήματος εγκατάλειψης εν πτήσει, σχεδιασμένο να εξασφαλίσει την ασφαλή διαφυγή της κάψουλας σε περίπτωση προβλήματος στον πύραυλο κατά την εκτόξευση στο διάστημα. Το πρόγραμμα επίσης περιλαμβάνει τουλάχιστον 10 επιπλέον «drop tests» για την αξιολόγηση της αντοχής και των επιδόσεων των αλεξιπτώτων που θα χρησιμοποιούνται για την επιβράδυνση της κάψουλας κατά την κάθοδό της στον ωκεανό, μετά την επανείσοδο στο διάστημα. «Αν όλα πάνε σύμφωνα με τα σχέδια, θα είναι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους» είπε ο Μπράιντενσταϊν, ερωτηθείς πόσο σύντομα θα είναι έτοιμη η κάψουλα για αποστολές αστροναυτών σε τροχιά. Ο ίδιος βέβαια διευκρίνισε πως το νέο χρονοδιάγραμμα μπορεί να μην τηρηθεί: «Δεν θα πάρουμε κανένα αχρείαστο ρίσκο» είπε, στεκόμενος δίπλα στον Μασκ και τους δύο αστροναύτες που θα πετάξουν με το Crew Dragon, τους Νταγκ Χάρλεϊ και Μπομπ Μπένκο. https://www.naftemporiki.gr/story/1522896/arxes-tou-2020-sxediazei-i-nasa-tin-proti-epandromeni-apostoli-me-skafos-tis-spacex

Νέες φωτογραφίες αρχαίων κοιλάδων στον Αρη από το διαστημικό σκάφος Mars Express. Νέες εντυπωσιακές φωτογραφίες από κοιλάδες του Άρη όπου κάποτε, πριν τρεισήμισι έως τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, κυλούσαν μεγάλα ποτάμια, τράβηξε το σκάφος Mars Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον γειτονικό πλανήτη. Χαρακτηριστική είναι η φωτογράφηση της περιοχής Nirgal Vallis, ενός αρχαίου συστήματος κοιλάδων που κάποτε ήταν γεμάτη τρεχούμενα νερά ποταμών. Στη δυτική πλευρά της περιοχής οι εικόνες δείχνουν πολλαπλά φαράγγια βάθους περίπου 200 μέτρων και πλάτους δύο χιλιομέτρων, με βυθό καλυμμένο σήμερα από αμμόλοφους. Τα φαράγγια και τα αρχαία -ξεραμένα σήμερα πια- ποτάμια της Nirgal Vallis, λίγο νοτιότερα από τον ισημερινό του πλανήτη, εκτείνονται σε μια έκταση σχεδόν 700 χιλιομέτρων, αποτελώντας ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα κοιλάδων στον Άρη. Η περιοχή είναι επίσης διάσπαρτη από μεγάλους και μικρούς κρατήρες πρόσκρουσης. Η ανατολική πλευρά της Nirgal Vallis έχει λιγότερες διακλαδώσεις και φαίνεται πιο καθαρά σαν μια ενιαία κοιλάδα, που καταλήγει σε μια άλλη περιοχή (Uzboi Vallis), όπου κάποτε πιθανώς υπήρχε μια μεγάλη λίμνη. Παρόμοιες κοιλάδες με ποτάμια, σύμφωνα με την ESA, υπάρχουν αρκετές στη Γη, όπως στο Κολοράντο των ΗΠΑ, στην έρημο Ατακάμα της Χιλής και στη Χαβάη. Η ύπαρξη αρχαίων ποταμιών στον «Κόκκινο Πλανήτη» δείχνει ότι αυτός κάποτε είχε πολύ πιο ζεστό, υγρό και παρόμοιο με της Γης κλίμα. Η ESA διαθέτει επίσης σε τροχιά γύρω από τον Άρη -σε συνεργασία με τη ρωσική Roscosmos- το σκάφος ExoMars Trace Gas Orbiter, ενώ το 2020 προγραμματίζεται η αποστολή του ρόβερ ExoMars Rosalind Franklin. https://www.kathimerini.gr/1046563/article/epikairothta/episthmh/nees-fwtografies-arxaiwn-koiladwn-ston-arh-apo-to-diasthmiko-skafos-mars-express

Το νέο Amazing Radio Telescope θα μας βοηθήσει να αποκαλύψουμε τα θεμελιώδη μυστήρια του Σύμπαντος. Ένα νέο ραδιοτηλεσκόπιο, αποκαλούμενο NenuFAR, αποκαλύφθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο Nançay της Γαλλίας, το τηλεσκόπιο θα είναι ένας σταθμός στο πλαίσιο του Low Frequency Array (LOFAR), ενός ευρωπαϊκού ραδιοσυστήματος με κέντρο την Ολλανδία. Το LOFAR είναι το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο και το πρώτο τηλεσκόπιο του είδους του: χρησιμοποιεί μια σειρά απλών κερκίδων αντί για μηχανική επεξεργασία σήματος με μια κεραία πιάτων. Η τεχνολογία αναπτύχθηκε για να κάνει ένα επόμενο βήμα στην ευαισθησία που απαιτείται για να αποκαλύψει τα μυστήρια του πρώιμου σύμπαντος και τις φυσικές διεργασίες στα κέντρα ενεργών γαλαξιακών πυρήνων. Τα ηλεκτρονικά σήματα από τις κεραίες ψηφιοποιούνται, μεταφέρονται σε κεντρικό ψηφιακό επεξεργαστή και στη συνέχεια συνδυάζονται σε λογισμικό για να μιμηθούν μια συμβατική κεραία. Αυτές οι κεραίες είναι αρκετά απλές, αλλά υπάρχουν πολλοί - περίπου 7000 στο πλήρες σχέδιο LOFAR. Προκειμένου να δημιουργηθούν ραδιοφωνικές εικόνες του ουρανού με επαρκή ευκρίνεια, οι κεραίες πρέπει να τοποθετηθούν σε συστοιχίες διάσπαρτες σε μια περιοχή διαμέτρου 100 χιλιομέτρων εντός των Κάτω Χωρών και πάνω από 1500 χιλιόμετρα σε όλη την Ευρώπη. Το NenuFAR είναι ένα αρκτικόλεξο για τη Νέα Επέκταση στην NanFay Αναβάθμιση LoFAR. Είναι το σύστημα νέας γενιάς που επανεξετάζει την ικανότητα του LOFAR που αναπτύσσεται σε όλη την Ευρώπη. Στη Nançay της Γαλλίας, το NenuFAR αποτελείται από 2000 κεραίες εγκατεστημένες σε μια έκταση 60.000 τετραγωνικών μέτρων. Μια τεράστια, απομονωμένη περιοχή με πολλές μικρές σταθερές κεραίες μοιάζει με το φθινοπωρινό νεκροταφείο των Χριστουγεννιάτικων δένδρων και έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον των φυσικών. Γνωρίζοντας τις δυνατότητες του νέου οργάνου, 140 επιστήμονες από όλο τον κόσμο έχουν ήδη προτείνει να διεξάγουν πολυάριθμα προγράμματα για να μελετήσουν τη γέννηση των γαλαξιών, την εξερεύνηση των ηλιακών φαινομένων ή την καλύτερη κατανόηση των παλμών, νεκρά αστέρια που εκπέμπουν ραδιοκύματα. Το ΛΟΦΑΡ καλύπτει τώρα ένα φάσμα με συχνότητες από 30 έως 250 MHz. Το NenuFAR, συνδεδεμένο με το δίκτυο κεραίας του LOFAR, είναι σε θέση να ανιχνεύει συχνότητες μεταξύ 10 MHz και 87 MHz. Αυτά είναι τα χαμηλότερα που μπορούν να πάρουν στο έδαφος, η ιονόσφαιρα μπλοκάρει όλα τα κατώτερα 10 MHz, επομένως τέτοια σήματα μπορούν να ανιχνευθούν μόνο από ένα τηλεσκόπιο που βρίσκεται στο διάστημα ή την μακρινή πλευρά του φεγγαριού. Το NenuFAR θα βοηθήσει στην προσπάθεια της LOFAR να βρει σήματα από τα πρώτα αστέρια του πρώιμου σύμπαντος. Αλλά θα αφιερώσει επίσης ένα μεγάλο μέρος του χρόνου για τη σάρωση μιας σειράς ραδιοσυχνοτήτων για σημάδια εξωπλανητικών μαγνητικών πεδίων. «Είναι μόνο θέμα χρόνου [πριν από την ανίχνευση], πιθανώς μήνες,» προτείνει ο Ευσένια Σκόλνικ, αστροφυσικός στο κρατικό πανεπιστήμιο της Arizona στο Tempe. Το όργανο θα βοηθήσει τους αστρονόμους να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες για το τι συμβαίνει μέσα σε μια εξωπλανήτη. Σήμερα υπάρχουν περισσότεροι από 4000 εξωπλανήτες που ανακάλυψαν οι αστρονόμοι. Αλλά δεν έχουμε πολλά που γνωρίζουμε για κανένα από αυτά. Το όργανο θα αναζητήσει ραδιοφωνικά σήματα που μοιάζουν με ακτίνες, τα οποία είναι γεμάτα από ένα μαγνητικό πεδίο του εξωπλανήτη, δείχνοντας αν έχει κάποιο μαγνητικό δυναμό. Τα μαγνητικά πεδία προστατεύουν τους πλανήτες και τις ατμόσφαιρες από τα ηλιακά σωματίδια, οπότε η εμφάνιση του μαγνητικού πεδίου ενός εξωπλανήτη μπορεί να δείξει την κατοικία του. Τα φορτισμένα σωματίδια που εκπέμπονται από ένα αστέρι υποδοχής ανταποκρίνονται στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη και κινούνται γύρω του. Μαγνητικά πεδία, με τη σειρά τους, παράγονται από την κίνηση μαγνητικού υλικού που βρίσκεται μέσα στον πλανήτη. Για παράδειγμα, το μαγνητικό πεδίο της Γης παράγεται από υγρό μέταλλο στον πυρήνα του και η ταχεία περιστροφή του πλανήτη για 24 ώρες δημιουργεί αρκετή κίνηση του υγρού για να διεγείρει ένα μαγνητικό πεδίο. Οι άλλοι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα, εκτός από την Αφροδίτη και τον Άρη, έχουν όλα μαγνητικά πεδία ή ίχνη μαγνητισμού. Το μαγνητικό πεδίο διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της ζωής στη Γη, καθώς προστατεύει την επιφάνεια του πλανήτη από τις κοσμικές ακτίνες και τους ηλιακούς ανέμους, που είναι επιβλαβείς για τα ζωντανά πλάσματα. «Αυτό ανοίγει μια πρόσθετη πόρτα για να σπουδάσουν εξωπλανήτες από απόσταση», λέει ο Jean-Mathias Griessmeier από το Πανεπιστήμιο της Ορλεάνης στη Γαλλία. https://asgardia.space/en/news/New-Amazing-Radio-Telescope-Will-Help-Us-Reveal-Fundamental-Mysteries-of-the-Universe

Έλληνες ερευνητές στις ΗΠΑ αποκατέστησαν σε πειραματόζωα ένα βασικό σύμπτωμα της σχιζοφρένειας. Έλληνες ερευνητές στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι αποκατέστησαν σε πειραματόζωα (τρωκτικά) ένα βασικό σύμπτωμα της σχιζοφρένειας, τη διαταραχή της εργαζόμενης μνήμης. Ανοίγει ο δρόμος για νέα θεραπεία της σχιζοφρένειας Μέχρι σήμερα, αυτή η δυσλειτουργία έχει υπάρξει αδύνατο να θεραπευτεί σε ανθρώπους με τη συγκεκριμένη ψυχική πάθηση. Η έρευνα ανοίγει δυνατότητες για μία νέα θεραπεία ατόμων διαγνωσμένων με σχιζοφρένεια. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τους καθηγητές Ιωσήφ Γκόγκο, που πρόσφατα μίλησε αποκλειστικά στο iefimerida.gr, και Σταύρο Λομβαρδά του Ινστιτούτου Zuckerman για τον Νου και τον Εγκέφαλο του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστήμης «Neuron». Η εργαζόμενη μνήμη συνιστά θεμελιώδη λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς κρατά και ανακαλεί άμεσα διάφορες χρήσιμες πληροφορίες (π.χ. έναν νέο αριθμό τηλεφώνου). Αυτή η λειτουργία της μνήμης διαταράσσεται σοβαρά στους ασθενείς με σχιζοφρένεια, κάτι που έχει συνέπειες για τον τρόπο που σκέφτονται, αντιλαμβάνονται και αποφασίζουν, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να εργασθούν, να διατηρήσουν μία σχέση κ.ά. Τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας και το φάρμακο της λευχαιμίας. Τα περισσότερα γνωστά συμπτώματα της σχιζοφρένειας που «χτυπά» χιλιάδες κόσμου, όπως η παράνοια, οι ακουστικές παραισθήσεις και οι ψευδαισθήσεις, συχνά είναι δυνατό να τεθούν υπό έλεγχο μέσω αντιψυχωσικών φαρμάκων. Αντίθετα, για τη διαταραχή της εργαζόμενης μνήμης δεν έχει βρεθεί κάποιο αποτελεσματικό φάρμακο έως τώρα. Οι Έλληνες επιστήμονες χρησιμοποίησαν με νέο τρόπο ένα φάρμακο που σήμερα αναπτύσσεται για τη λευχαιμία, πετυχαίνοντας έτσι να αποκαταστήσουν τη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων στα πειραματόζωα και επαναφέροντας σε υγιή κατάσταση την εργαζόμενη μνήμη των ποντικιών («μοντέλων» σχιζοφρένειας). Το επίτευγμα θέτει σε αμφισβήτηση την έως τώρα γενικά παραδεκτή πεποίθηση πως οι κυτταρικές διαταραχές, στις οποίες οφείλονται οι διαταραχές της μνήμης και παραισθήσεις στις περιπτώσεις σχιζοφρένειας, δεν είναι δυνατό να θεραπευθούν, από τη στιγμή που εμφανίζονται τα συμπτώματα της δυσλειτουργίας. Αυτό δίνει ελπίδες σε περισσότερους από 21 εκατομμύρια ανθρώπους -διαγνωσμένους με σχιζοφρένεια παγκοσμίως- ότι στο μέλλον η μνήμη τους μπορεί να λειτουργεί και πάλι καλά. Νευροαναπτυξιακή διαταραχή «Η σχιζοφρένεια θεωρείται μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία αρχίζει χρόνια προτού είναι δυνατό να διαγνωσθεί πραγματικά, πράγμα που κάνει υπερβολικά δύσκολο να κατανοηθούν και να θεραπευθούν οι υποκείμενοι μηχανισμοί της νόσου. Η έρευνα μας δείχνει έναν νέο δρόμο που αφήνει υποσχέσεις: Τη χρήση γνώσεων από γενετικές μελέτες για να βρούμε φάρμακα που αποκαθιστούν τη φυσιολογική γνωστική και κυτταρική λειτουργία στον ενήλικο εγκέφαλο μετά την εμφάνιση της νόσου», δήλωσε ο δρ Γκόγκος. Οι ερευνητές εστίασαν στο γονίδιο SETD1A που παράγει μία πρωτεΐνη, η οποία ρυθμίζει τη δραστηριότητα άλλων γονιδίων. Μεταξύ άλλων, το εν λόγω γονίδιο είναι σημαντικό για την ομαλή ανάπτυξη των εμβρύων, ενώ το 2014 η ερευνητική ομάδα του κ. Γκόγκου είχε ανακαλύψει ότι οι μεταλλάξεις του γονιδίου σχετίζονται με τη σχιζοφρένεια στους ανθρώπους. Η ομάδα των Ελλήνων ερευνητών Το ερευνητικό εργαστήριο του κ. Γκόγκου συνεργάστηκε με την ομάδα ενός άλλου Έλληνα στο ίδιο πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, του Σταύρου Λομβαρδά, για να διερευνήσει σε βάθος τον ρόλο του γονιδίου SETD1A, καθώς και τρόπους για τη «χειραγώγησή» του, κάτι που πέτυχαν με τη βοήθεια ενός άλλου γονιδίου, του LSD1 (καμία σχέση με το ομώνυμο ψυχεδελικό ναρκωτικό). Τελικά, κατάφεραν να βελτιώσουν δραματικά τη μνήμη ποντικιών με πάθηση ανάλογη της σχιζοφρένειας. Οι ψυχικές παθήσεις, όπως η σχιζοφρένεια, έχουν αποδειχθεί δύσκολες στη θεραπεία τους, εν μέρει επειδή δεν έχουν μόνο μία αιτία, γενετική (π.χ. ένα ελαττωματικό γονίδιο) ή άλλη, καθώς διάφοροι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να εμπλέκονται και να αλληλοεπηρεάζονται. «Μολονότι οι μεταλλάξεις του γονιδίου SETD1A υπάρχουν σε μικρό ποσοστό των συνολικών ασθενών με σχιζοφρένεια, πολλοί άνθρωποι διαγνωσμένοι με αυτήν τη διαταραχή έχουν προβλήματα παρόμοια με αυτά που προκαλούνται από τη συγκεκριμένη μετάλλαξη. Συνεπώς, οι θεραπείες που αφορούν ειδικά το SETD1A, στην πραγματικότητα μπορεί να έχουν ευρύτερες επιπτώσεις συνολικά για τη σχιζοφρένεια», ανέφερε ο κ. Γκόγκος. Σε αρχικό στάδιο η θεραπεία Οι ερευνητές θα συνεχίσουν να ερευνούν τις θεραπευτικές δυνατότητες που έχουν για τη σχιζοφρένεια τα φάρμακα αναστολείς της δράσης του LSD1 και κατ' επέκταση του SETD1A. Σήμερα αυτά τα φάρμακα βρίσκονται στα αρχικά στάδια κλινικών δοκιμών σε ασθενείς με λευχαιμία και άλλες μορφές καρκίνου, αλλά στο μέλλον μπορεί να αξιοποιηθούν και σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Ο κ. Γκόγκος σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ. Σήμερα είναι καθηγητής Φυσιολογίας και νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου Κολούμπια και κύριος ερευνητής του Zuckerman Mind Brain Behavior Institute του ίδιου πανεπιστημίου. Ο κ. Λομβαρδάς σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και σήμερα είναι καθηγητής Βιοχημείας και Νευροεπιστήμης στο Κολούμπια, καθώς επίσης ερευνητής στο Ινστιτούτο Zuckerman. Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ στη νέα έρευνα, που υποστηρίχθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, συμμετείχε ακόμη μία Ελληνίδα, η δρ Αναστασία Διαμαντοπούλου. https://www.pronews.gr/epistimes/811238_ellines-ereynites-stis-ipa-apokatestisan-se-peiramatozoa-ena-vasiko-symptoma-tis

Αυτό είναι το πρώτο… Made in Greece drone! Ήταν 4 Αυγούστου 2016, όταν το πρώτο «Made in Greece» μη-επανδρωμένο αερόχημα (UAV) έκανε την παρθενική του πτήση, διάρκειας 15 λεπτών. Έναν μήνα αργότερα το HCUAV RX-1, που δεν ήταν ένα απλό drone, αλλά ζύγιζε περισσότερα από 180 κιλά και είχε μήκος 4 μέτρα «προσγειώθηκε» στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στον εκθετήριο χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Για δέκα ημέρες, χιλιάδες επισκέπτες θαύμασαν αυτό που θεωρητικά έμοιαζε ακατόρθωτο: στην καρδιά της οικονομικής κρίσης μηχανικοί -καθηγητές και υποψήφιοι διδάκτορες του ΑΠΘ- ξεκινώντας από μια λευκή κόλλα χαρτί και συνεργαζόμενοι με ελληνικές εταιρείες, απέδειξαν ότι η Ελλάδα μπορεί να κρατήσει τα λαμπρά μυαλά της, μπορεί να καινοτομήσει, ότι το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο μπορεί να δημιουργήσει ανάπτυξη και θέσεις εργασίας, μπορεί να αναπτύξει αεροναυπηγική βιομηχανία και κυρίως, ότι το ΑΠΘ μπορεί να καταστεί σημείο αναφοράς στα μη-επανδρωμένα αεροχήματα στην Ελλάδα. Τα επόμενα χρόνια έδειξαν ότι δεν επρόκειτο απλώς για ένα success story της κρίσης, αλλά και για μία ιστορία αφοσίωσης, μεθοδικότητας, εξέλιξης, προοπτικής και προσφοράς στην κοινωνία. Έτσι, πέρυσι, το ΑΠΘ παρουσίασε το στατικό μοντέλο του RX-3, ενώ στη φετινή 84η ΔΕΘ, παρουσιάζει το RX-4, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε για να παρέχει υπηρεσίες σε αποστολές χαρτογράφησης, φωτογραμμετρίας, έρευνας και διάσωσης, επιθεώρησης, φύλαξης-περιπολίας και γεωργίας ακριβείας. Παράλληλα έχει τη δυναμική να αναπτύξει και επιχειρησιακό ρόλο σε έκτακτες καταστάσεις, που έχουν άμεση σχέση με ανάγκες της κοινωνίας. Το έργο Το RX-4 δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης «Ερευνώ Δημιουργώ – Καινοτομώ», που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και εθνικούς πόρους μέσω του ΕΠΑνΕΚ. Το έργο φέρει τον τίτλο «Αυτόνομο Φορητό Σύστημα Μη Επανδρωμένου Αεροχήματος Πολλαπλών Ρόλων» – «Multirole Portable UAS». Στο έργο συμμετέχουν το Εργαστήριο Μηχανικής Ρευστών και Στροβιλομηχανών (ΕΜΡΣ) του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ, το οποίο αναπτύσσει έρευνα στον σχεδιασμό των UAV, το Εργαστήριο Ρομποτικής και Αυτοματισμών του Τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, το οποίο ειδικεύεται σε συστήματα ρομποτικής όρασης, η εταιρία GeoSense με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η πλέον έμπειρη ελληνική εταιρία που εισήγαγε πρώτη την τεχνολογία των drones για επαγγελματική χρήση στην Ελλάδα και η εταιρία MLS – επίσης με έδρα τη Θεσσαλονίκη που δραστηριοποιείται τα τελευταία 30 χρόνια στον χώρο της έρευνας, ανάπτυξης και εμπορίας καινοτόμων προϊόντων. Συντονιστής του έργου είναι ο καθηγητής και διευθυντής του ΕΜΡΣ, Κύρος Υάκινθος. Εξέλιξη και καινοτομία Το RX-4 μπορεί να ίπταται για 2 ώρες, με βάρος απογείωσης 4,5 κιλά, χαρακτηριστικό που το καθιστά μοναδικό σε διεθνές επίπεδο. Έχει μήκος ακτράκτου 1 μέτρο, άνοιγμα πτερύγων 1,80 μέτρα, 200 εκατοστά μέγιστο πάχος ατράκτου. Στη ΔΕΘ θα επιδειχθεί το πρώτο πειραματικό πρωτότυπο του συστήματος. «Το μη-επανδρωμένο αερόχημα είναι γεωμετρίας blended-wing-body, σταθερής πτέρυγας, παρέχοντας τη δυνατότητα κάθετης απογείωσης-προσγείωσης. Αυτό αποτελεί και τη μεγαλύτερη καινοτομία του έργου. Οι δυνατότητες κάθετης απο/προσγείωσης επιτυγχάνονται με την περιστροφή του συγκροτήματος ώσης κατά 90 μοίρες, σε συνδυασμό με την εκκίνηση κινητήρα συνδεδεμένου με ειδικού τύπου έλικα, εγκατεστημένου στο κέντρο της ατράκτου του αεροχήματος», εξηγεί μιλώντας στο «Πρακτορείο» ο κ. Υάκινθος. Η προοπτική για το μέλλον Το μέλλον για το εγχείρημα προδιαγράφεται λαμπρό. «Έχω πολλές φορές τονίσει το σημαντικό επιστημονικό αποτύπωμα του ΑΠΘ, τόσο εντός, όσο και εκτός Ελλάδος. Η συγκεκριμένη επιστημονική δραστηριότητα αποδεικνύει -όπως και άλλες εντός του Πανεπιστημίου- την υψηλού επιπέδου τεχνολογία που παράγεται στο Πανεπιστήμιο», δηλώνει στο «Πρακτορείο», ο Πρύτανης του Αριστοτελείου, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου. «Συγχαίρω τον καθ. Κύρο Υάκινθο και την επιστημονική του ομάδα, που με τις καινοτόμες δράσεις τους, όπως αυτή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας των UAVs συμβάλλουν στην εθνική ανάπτυξη, αλλά κυρίως στην απασχόληση νέων επιστημόνων κρατώντας τους στην πατρίδα και συμβάλλοντας ουσιαστικά στο brain gain», επισημαίνει. Τη βεβαιότητά του ότι τα επόμενα χρόνια η έρευνα θα αποτελέσει το όχημα για το brain gain και την οικονομική ανάπτυξη του ΑΠΘ εκφράζει μιλώντας στο «Πρακτορείο» ο Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης, αν. καθηγητής Στράτος Στυλιανίδης και τονίζει: «Θα δρομολογήσουμε σειρά δράσεων έρευνας και δια βίου εκπαίδευσης, που στοχεύουν στην αύξηση των εσόδων του ΑΠΘ. Οι πόροι αυτοί θα επενδυθούν τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού». Ο κ. Στυλιανίδης είναι καθηγητής Φωτογραμμετρίας- Γεωδαισίας και γνωρίζει καλά το συγκεκριμένο ερευνητικό έργο. «Υπήρξα εκ των εμπνευστών της πρότασης, ενώ συμμετέχω ενεργά και στην ομάδα έργου. Η συγκεκριμένη διεπιστημονική ομάδα του ΑΠΘ έχει τη δυνατότητα να σχεδιάζει, να κατασκευάζει και να χρησιμοποιεί τα μη επανδρωμένα αεροχήματα σε πληθώρα εφαρμογών, γεγονός που καθιστά το ΑΠΘ πρωτοπόρο στον συγκεκριμένο τομέα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον Ευρωπαϊκό χώρο», εξηγεί. «Πιστεύω ότι η τεχνολογία των UAVs είναι μία τεχνολογία που μπορεί να καλύψει άμεσα τις ανάγκες της πατρίδας μας, τόσο σε πολιτικό όσο και σε αμυντικό επίπεδο», εκτιμά ο κ. Υάκινθος, επισημαίνοντας πως «το πιο ευχάριστο είναι ότι νέοι επιστήμονες, διπλωματούχοι Μηχανικοί, επιλέγουν να μείνουν στην Ελλάδα και να εργαστούν σε έργα ανάπτυξης μη-επανδρωμένων αεροχημάτων, παράγοντας υψηλή και χρήσιμη τεχνολογία, εκπονώντας παράλληλα τα διδακτορικά τους με πολύ καλή χρηματοδότηση». https://www.in.gr/2019/09/05/tech/ayto-einai-proto-made-greece-drone/

Bραβείο Φυσικής στον Ελληνα επιστήμονα και την ομάδα που φωτογράφισαν τη μαύρη τρύπα. Τα τρία εκατομμύρια δολάρια του πλουσιοπάροχου Βραβείου Breakthrough Φυσικής 2020 θα μοιρασθούν εξίσου οι 347 επιστήμονες του Τηλεσκοπίου Ορίζοντα Γεγονότων (Event Horizon Telescope-EHT), οι οποίοι στις 10 Απριλίου είχαν ανακοινώσει ότι τράβηξαν την πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας. Ανάμεσα τους βρίσκεται και ένας Έλληνας επιστήμονας της διασποράς, ο καθηγητής αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα Δημήτρης Ψάλτης, ο οποίος είχε καθοριστική συμβολή στο επίτευγμα. Η απονομή θα γίνει σε «γκαλά» στις 3 Νοεμβρίου στο ερευνητικό κέντρο Ames της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) στην Καλιφόρνια. Το βραβείο θα παραλάβει εκ μέρους της πολυμελούς διεθνούς επιστημονικής κοινοπραξίας ΕΗΤ ο Σεπ Ντοόουλμαν, του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν. Ο θεσμός των βραβείων Breakthrough ξεκίνησε το 2012 από τον Ρωσο-αμερικανό δισεκατομμυριούχο Γιούρι Μίλνερ, με τη στήριξη άλλων προσωπικοτήτων της Σίλικον Βάλεϊ, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ του Facebook και ο Σεργκέι Μπριν της Google. Πρόκειται για τα πιο γενναιόδωρα επιστημονικά βραβεία στον κόσμο, καθώς συγκριτικά κάθε Νόμπελ συνοδεύεται από εννέα εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ). Η ιστορική φωτογραφία Χρησιμοποιώντας οκτώ ευαίσθητα ραδιοτηλεσκόπια, στρατηγικά εγκατεστημένα ανά τον κόσμο σε Ανταρκτική, Χιλή, Μεξικό, Χαβάη, Αριζόνα και Ισπανία, και διασυνδεμένα μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν ένα τεράστιο ενιαίο εικονικό τηλεσκόπιο μεγάλο όσο η Γη, οι 347 επιστήμονες από 60 ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια 20 χωρών κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα «πορτρέτο» του περιβάλλοντος γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία Messier 87, σε απόσταση 55 εκατομμυρίων ετών φωτός, η οποία έχει μάζα όσο 6,5 δισεκατομμύρια ήλιοι. Η φωτογραφία της μαύρης τρύπας του 2019 επιβεβαίωσε τη θεωρία του Aλμπερτ Αϊνστάιν που προέβλεψε την ύπαρξή τους το 1915 Η φωτογραφία, η οποία καλύπτει μια περιοχή διαμέτρου περίπου 40 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων (τρία εκατομμύρια φορές το μέγεθος της Γης) δείχνει ένα φωτεινό δακτύλιο που περιβάλλει μια σκοτεινή περιοχή, από την οποία τίποτε δεν μπορεί να δραπετεύσει, ούτε το φως. Η ίδια η μαύρη τρύπα δεν έχει χρώμα, αλλά τα υλικά που απορροφά γύρω της, γίνονται καυτά αέρια και αλλάζουν χρώματα. Το επόμενο βήμα Η ομάδα του ΕΗΤ σχεδιάζει πλέον να τραβήξει το πρώτο έγχρωμο βίντεο μιας μαύρης τρύπας και γι' αυτό το σκοπό θα θέσει σε τροχιά τρία μικρά δορυφορικά τηλεσκόπια, που θα συμπληρώσουν το δίκτυο των επίγειων ραδιοτηλεσκοπίων, το οποίο επίσης θα διευρυνθεί με την προσθήκη νέων σε Γροιλανδία, Γαλλία και Αφρική. Οι επιστήμονες θέλουν να φωτογραφήσουν τη μαύρη τρύπα του δικού μας γαλαξία, καθώς επίσης -μέσω βιντεοσκόπησης- να δουν μια μαύρη τρύπα σε δράση, καθώς περιστρέφεται όπως οι πλανήτες και «ρουφά» οτιδήποτε γύρω της χάρη στην τρομερή βαρυτική έλξη της, η οποία παραμορφώνει το χωροχρόνο. https://www.kathimerini.gr/1041329/article/epikairothta/episthmh/braveio-fysikhs-ston-ellhna-episthmona-kai-thn-omada-poy-fwtografisan-th-mayrh-trypa

Η “πατέντα” του Αντώνη Κονταράτου. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες της NASA όταν εκείνη προσπαθούσε να κερδίσει την μάχη του Διαστήματος από την Σοβιετική Ένωση. Οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά το τέλος της ακαδημαϊκής του καριέρας, αναγνωρίζοντας το κύρος του, του έδωσαν σημαντικά πόστα κυρίως στον ιατρικό κλάδο της χώρας, αλλά η αλήθεια είναι ότι το όνομά του δεν έλαβε ποτέ τουλάχιστον στην Ελλάδα την αναγνώριση που του άξιζε. Ο γεννημένος το 1933 στην Αθήνα με καταγωγή από τον Πύργο της Σαντορίνης ο Αντώνης Κονταράτος σπούδασε στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο φημισμένο ΜΙΤ (Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης) και στο Τεχνολογικό Ίδρυμα της Καλιφόρνιας. Ο Αντώνης Κονταράτος ήταν ο μόνος Έλληνας στην μικρή ομάδα των στενών συνεργατών του Βέρνερ φον Μπράουν που σχεδίασαν και υλοποίησαν το πρόγραμμα Apollo για την αποστολή ανθρώπου στη Σελήνη. Επικεφαλής μιας ομάδας 16 διδακτόρων διαφόρων ειδικοτήτων –από βιοφυσικούς και ψυχολόγους μέχρι μαθηματικούς και χημικούς– είχε αναλάβει τον ρόλο του συμβούλου της NASA σχετικά με τα προβλήματα υγείας και ασφάλειας των αστροναυτών του προγράμματος Apollo και των διαπλανητικών επανδρωμένων πτήσεων που σχεδιάζονταν τότε. Από το 1965 μέχρι το 1976 διετέλεσε προϊστάμενος Διαστημικών Εφαρμογών και Διαστημικής Φυσιολογίας της εταιρείας Μπέλκομ (Bellcomm, Inc), αποκλειστικής Τεχνικής Συμβούλου της Διεύθυνσης Επανδρωμένων πτήσεων της NASA. H συμμετοχή του Αντώνη Κονταράτου ήταν κομβική σε μία από τις πιο δραματικές στιγμές του προγράμματος Apollo, και πιο συγκεκριμένα στην αποστολή Apollo 13, όπου καθώς το πλήρωμα πήγαινε στην Σελήνη για μία ακόμη προσπάθεια εξερεύνησης του φυσικού μας δορυφόρου, μία έκρηξη κατέστρεψε το διαστημόπλοιο και οι τρεις αστροναύτες για να σωθούν εισήλθαν στην μικρή άκατο του σκάφους, η οποία ήταν όμως σχεδιασμένη για να βρίσκονται δύο άτομα. Οι αστροναύτες θα πέθαιναν, γιατί παρουσιάστηκε πρόβλημα στο σύστημα δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα, και το κέντρο ελέγχου έπρεπε να σκαρφιστεί επιτόπου μία λύση, την οποία έδωσε τελικά ο Κονταράτος με μία ανορθόδοξη αλλά πετυχημένη τελικά ιδέα που είχε. Όσοι έχουν δει το έργο Apollo 13 με τον Τομ Χανκς, ας θυμηθούν τον τεχνικό που καλείται να σώσει τους αστροναύτες. Ο τεχνικός, παριστάνει τον Κονταράτο, ο οποίος βρήκε τρόπο να ταιριάξει έναν κύβο μέσα σε έναν κύλινδρο, σώζοντας έτσι την ζωή των αστροναυτών. Η αποστολή Apollo 13 είχε στόχο την τρίτη επανδρωμένη προσεδάφιση ανθρώπων στη Σελήνη όχι μόνο δεν ολοκληρώθηκε όπως περίμεναν οι σχεδιαστές της αλλά έθεσε σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή των αστροναυτών της [James Lovell (42) – Jack Swiggert (39) – Fred Haise (36)]. Την δεύτερη μέρα της αποστολή και σε απόσταση 322.000 χιλιομέτρων από την Γη μια δεξαμενή υγρού οξυγόνου εξερράγη μέσα στον θάλαμο υπηρεσίας αχρηστεύοντάς τον. Αμέσως διατάχθηκε η επιστροφή στην Γη αφού πρώτα το διαστημόπλοιο έκανε μία τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Για τις επόμενες 95 ώρες οι τρεις αστροναύτες χρησιμοποίησαν την σεληνάκατο “Aquarius” ως ναυαγοσωστική λέμβο στη διάρκεια του ταξιδιού επιστροφής. Η θερμοκρασία μέσα στην σεληνάκατο περιορίστηκε στους 2 βαθμούς Κελσίου κάτω από το μηδέν. Ευτυχώς, όλα πήγαν κατ’ ευχήν. Ένα ηράκλειο πράγματι κατόρθωμα εάν αναλογιστεί κανείς την κούραση και καταπόνηση, σωματική και ψυχολογική, των τριών αστροναυτών σε ένα θαλαμίσκο σχεδιασμένο για δύο επί τρεις ολόκληρες ημέρες σε θερμοκρασίες ψύχους και με επικίνδυνα αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα. Το τελευταίο πρόβλημα μάλιστα λύθηκε χάρη σε μια Ελληνική “πατέντα” που πρότεινε ο αείμνηστος καθηγητής Αντώνης Κονταράτος! Ο Κονταράτος ήταν τότε επικεφαλής μιας ομάδας 16 διδακτόρων διαφόρων ειδικοτήτων -βιοφυσικών, ψυχολόγων, μαθηματικών, χημικών κ.α.- που είχε αναλάβει το ρόλο συμβούλου της NASA σχετικά με τα προβλήματα υγείας και ασφάλειας των αστροναυτών του προγράμματος Apollo. Εάν θα θέλατε να δείτε τις λεπτομερείς οδηγίες κατασκευής του νέου φίλτρου κοιτάξτε εδώ: This is the actual hack that saved the astronauts of the Apollo XIII. Tου είχαν απονεμηθεί από τους Αμερικανούς πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων το βραβείο επιτεύγματος για το πρόγραμμα «Άνθρωπος στο Φεγγάρι», που οδήγησε στο πρώτο βήμα του ανθρώπου στην Σελήνη. Το βραβείο αυτό του το απένειμε η NASA για «Σημαίνουσα συνεισφορά προς το αμερικανικό έθνος». Επίσης, το 1971 βραβεύτηκε με ειδική μνεία για την προσφορά του στις επανδρωμένες πτήσεις στο Διάστημα. https://en.wikipedia.org/wiki/Dorsum_Thera Όταν τo 1976, ο Αντώνης Κονταράτος, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη λαμπρή καριέρα του στις ΗΠΑ και να επανέλθει στην Ελλάδα, η NASA του επεφύλαξε ένα σπάνιο αποχαιρετιστήριο δώρο. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία πρότεινε να δοθεί το όνομά του σε μία κρημνώδη κορυφογραμμή (Dorsum) της Σελήνης. Ο Κονταράτος όμως αρνήθηκε, και αντί για αυτό, ζήτησε να ονομαστεί το νεο-χαρτογραφημένο σημείο “Dorsum Thera” από την ιδιαίτερη πατρίδα του. Ίσως γιατί η μορφολογία του σημείου, θύμιζε αυτήν της Σαντορίνης. Η επιθυμία του έγινε σεβαστή. Το Dorsum Thera έχει μήκος 7 χιλιόμετρα με σεληνιακές συντεταγμένες: 24.4N και 31.4W. Το 1976 o Αντώνης Κονταράτος εξελέγη Τακτικός Καθηγητής Διοίκησης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών μέχρι και το 1984. Μεταξύ 1979 και 1982 διετέλεσε παράλληλα και Σύμβουλος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Μεταξύ 1985 και 1990 διετέλεσε Αντιπρόεδρος Επιχειρησιακής Στρατηγικής της Εταιρείας Biotech Research Laboratories στις HΠΑ και παράλληλα Καθηγητής στη Μεταπτυχιακή Σχολή Διοίκησης του Πανεπιστημίου George Washington στις ΗΠΑ. Τον Μάρτιο του 1991 διορίστηκε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Θεραπευτηρίου «Ευαγγελισμός» και τον Οκτώβριο του 1992 εξελέγη Πρώτος Γενικός Διευθυντής στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, όπου και υπηρέτησε μέχρι και τον Φεβρουάριο του 1997. Τον Μάρτιο του 1997 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής της Golden Filter S.A., Ανώνυμης Εταιρείας Έρευνας και Εκμετάλλευσης Ευρεσιτεχνιών, η οποία διαχειρίζεται το πρωτοποριακό βιολογικό φίλτρο τσιγάρων «biofilter». Τέλος, τον Απρίλιο του 1999 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Νοσηλευτικού Ιδρύματος «Ερρίκος Ντυνάν» μέχρι το 2000. Από το 2002 ήταν Πρόεδρος της Golden Filter και από το 2008 Διοικητής του Ευαγγελισμού. Ο Αντώνης Κονταράτος έφυγε από την ζωή το 2009. https://physicsgg.me/2019/08/30/%ce%b7-%cf%80%ce%b1%cf%84%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b1%ce%bd%cf%84%cf%8e%ce%bd%ce%b7-%ce%ba%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%81%ce%ac%cf%84%ce%bf%cf%85/

Ελληνίδα οδοντίατρος ανακάλυψε ουσία που αναπλάθει τα δόντια χωρίς σφράγισμα. Μια υγρή ουσία που αναπλάθει φυσικά τα δόντια ανακάλυψε η επιστημονική ομάδα της δρ. Αμαλίας Αγγελή, επικεφαλής του Τμήματος Χημείας στο Πανεπιστημίου του Leeds. Η συγκεκριμένη ουσία πρόκειται για το διάλυμα του πεπτιδίου P11-4. Το πλεονέκτημα της νέας μεθόδου που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, είναι η ανώδυνη εφαρμογή της. Αρχικά οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Leeds επέλεξαν 15 ασθενείς από 18 έως 70 ετών, τα δόντια των οποίων έφεραν τα σημάδια των πρώτων σταδίων της τερηδόνας. Στη συνέχεια εφάρμοσαν στις προβληματικές περιοχές των δοντιών μια στρώση του πρωτεϊνικού διαλύματος P11-4. Το συγκεκριμένο διάλυμα έχει την ιδιότητα να φτάνει στις άσπρες περιοχές από τις οποίες λείπει το ασβέστιο, το βασικό δομικό υλικό της αδαμαντίνης. Εκεί ελκύει μεταλλικά στοιχεία, όπως το ασβέστιο, ενεργοποιώντας την αναδόμηση της φθαρμένης αδαμαντίνης. Από τις έως τώρα παρατηρήσεις προκύπτει ότι μέσα σε περίπου 30 ημέρες, τα άσπρα στίγματα είχαν εξαφανιστεί από τα δόντια των ασθενών, γεγονός που σημαίνει ότι χάρη στο συγκεκριμένο πεπτίδιο αναστράφηκε η διαδικασία αποδόμησης των δοντιών. Οι επιστήμονες που συμμετέχουν στην ομάδα της κας Αγγελή ξεκαθαρίζουν ότι το νέο «υγρό σφράγισμα» δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα δόντι με προχωρημένη τερηδόνα, που έχει ανάγκη σφραγίσματος ή ακόμη και εξαγωγής του, όμως μπορεί να αποδώσει στα πρώτα στάδια της τερηδόνας προκειμένου να αναστραφεί η διαδικασία φθοράς της αδαμαντίνης των δοντιών. Ουσιαστικά, μπορεί να γλιτώσει ένα δόντι από το σφράγισμα, ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της ευαισθησίας των δοντιών στις μεταβολές της θερμοκρασίας. https://www.tovima.gr/2019/08/24/science/ellinida-odontiatros-anakalypse-ousia-pou-anaplathei-ta-dontia-xoris-sfragisma/

Ελληνες ερευνητές ανατρέπουν την υπάρχουσα θεωρία λειτουργίας των εγκεφαλικών κυττάρων. Φως στη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων, ρίχνουν ερευνητές του ΙΤΕ, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την υπάρχουσα θεωρία μέσα από μία νέα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, με τίτλο: «Αμφισβητώντας το δόγμα του σημειακού νευρώνα: Οι ενδονευρώνες ταχείας πυροδότησης ως μη γραμμικά νευρωνικά δίκτυα». Το αποτέλεσμα της έρευνας «φωτίζει» τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων ταχείας πυροδότησης, ενός τύπου ανασταλτικών νευρώνων στον εγκέφαλό μας και αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αυτά ενσωματώνουν τα ερεθίσματα που δέχονται με τη χρήση πολύπλοκων, μη γραμμικών υπολογισμών στους δενδρίτες τους, αποτέλεσμα που προσβάλλει την υπάρχουσα θεωρία που θέλει τους ενδονευρώνες να έχουν απλούς, γραμμικούς δενδρίτες. Η έρευνα αυτή παρουσιάζει μία νέα θεώρηση για τον τρόπο λειτουργίας των ενδονευρώνων και επεκτείνεται σε δύο περιοχές σχετικές με τη μνήμη: Τον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο φλοιό. Παρέχει, επίσης μία ακριβέστερη μαθηματική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι νευρώνες αυτοί κωδικοποιούν τις εισερχόμενες πληροφορίες, γεγονός που μπορεί να έχει μελλοντικά σημαντικές επιρροές σε πεδία πέρα από τη Νευροεπιστήμη, όπως αυτά της μηχανικής μάθησης και της τεχνητής νοημοσύνης. Περαιτέρω, πειραματικές δοκιμασίες αναμένεται να ενισχύσουν την κατανόησή μας για το πώς τα κύτταρα αυτά συμβάλλουν στη μάθηση και τη μνήμη. Όπως εξηγούν οι ερευνητές του ΙΤΕ, η υποψήφια διδάκτορας Αλεξάνδρα Τζιλιβάκη και ο μεταδιδακτορικός συνεργάτης Δρ. Γιώργος Καστελάκης, που πραγματοποίησαν την έρευνα υπό την επίβλεψη της Δρ. Παναγιώτας Ποϊράζη, διευθύντριας Ερευνών IMBBΙΤΕ, για δεκαετίες, οι ερευνητές υπέθεταν ότι οι ενδονευρώνες απλά άθροιζαν τα εισερχόμενα ερεθίσματα που δέχονταν και, εφόσον το αποτέλεσμα ήταν αρκετά ισχυρό, πυροδοτούνταν μεταφέροντας έτσι το μήνυμα στα επόμενα κύτταρα. Η θεώρηση αυτή οδήγησε στο δόγμα του «σημειακού νευρώνα», δηλαδή, εκείνου που απλώς αθροίζει τα ερεθίσματα που λαμβάνει χωρίς να τα επηρεάζει - ως εκ τούτου αναπαρίστανται «σημειακά», δηλαδή, σαν ένα απλό σημείο. Πρόσφατα πειραματικά ευρήματα, ωστόσο, αναφέρουν μη γραμμικά δενδριτικά γεγονότα σε πολλούς τύπους ενδονευρώνων, υποδηλώνοντας ότι τα κύτταρα αυτά πιθανά να είναι κάτι παραπάνω από σημειακά. Επιστημονική ανάλυση της νέας έρευνας Οι ενδονευρώνες είναι η κύρια κατηγορία ανασταλτικών κυττάρων στον εγκέφαλο των θηλαστικών (ανασταλτικοί νευρώνες είναι τα φρένα του εγκεφάλου: καταστέλλουν τη νευρική δραστηριότητα των κυττάρων με τα οποία συνδέονται). Οι ενδονευρώνες διακρίνονται για την εξαιρετική ποικιλομορφία τους, τόσο στη δομή όσο και στη μοριακή και πρωτεϊνική τους σύνθεση. Παρά τη χαρακτηριστική τους πολυπλοκότητα και ανομοιογένεια, τα κύτταρα αυτά θεωρούνταν μέχρι σήμερα ως απλοί ελεγκτές της διεγερσιμότητας των νευρικών κυκλωμάτων, με στόχο την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου. Πράγματι, η διακοπή της σωστής λειτουργίας τους έχει συσχετιστεί με διάφορες νευροεκφυλιστικές διαταραχές όπως η νόσος του Alzheimer, η νόσος του Parkinson, η επιληψία κ.λπ. Οι ερευνητές του ΙΤΕ ανέπτυξαν ένα σύνολο υπολογιστικών μοντέλων που καλύπτουν δύο περιοχές του εγκεφάλου, τον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο φλοιό. Οι περιοχές αυτές εμπλέκονται σε διαδικασίες μνήμης και μάθησης και εμφανίζουν αλλοιώσεις σε πληθώρα ασθενειών που προσβάλουν την μνήμη. Τα μοντέλα χρησιμοποιήθηκαν για να μελετήσουν οι ερευνητές το πώς οι δενδρίτες επεξεργάζονται τα ερεθίσματα που δέχονται και τον τρόπο με τον οποίο η επεξεργασία αυτή θα μπορούσε να ενισχύσει τη συμβολή των κυττάρων αυτών σε διαδικασίες μνήμης και μάθησης. Τα υπολογιστικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν περιλάμβαναν: α) Λεπτομερείς αναπαραστάσεις των βιολογικών νευρώνων β) Απλοποιημένες μαθηματικές εκδοχές αυτών βασιζόμενες σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα και γ) Μοντέλα δικτύων από νευρώνες που έχουν την ικανότητα να δημιουργούν νέες μνήμες. Το πρώτο ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι σε όλα τα μοντέλα που δοκιμάστηκαν, και στις δύο περιοχές του εγκεφάλου, οι ενδονευρώνες ταχείας πυροδότησης είχαν δύο είδη μη γραμμικών δενδριτών. Εκείνους που μπορούσαν να ενισχύσουν τα εισερχόμενα ερεθίσματα (υπερ-γραμμικοί) και αυτούς που μπορούσαν να τα καταστείλουν (υπο-γραμμικοί). Η παρουσία αυτών των μη-γραμμικών δενδριτικών ιδιοτήτων επέτρεψε σε μεμονωμένους ενδονευρώνες να παράγουν ένα ευρύ φάσμα αποκρίσεων που δεν θα μπορούσαν να παραχθούν από ένα απλό σημειακό νευρώνα. Οι ερευνητές μάλιστα ανέπτυξαν ένα νέο θεωρητικό μοντέλο ικανό να εξηγήσει το φάσμα αποκρίσεων που παράγουν αυτά τα κύτταρα. Σύμφωνα με τη νέα θεωρία, οι συγκεκριμένοι ενδονευρώνες λειτουργούν ως 2-επιπέδων νευρωνικά δίκτυα με κόμβους αντίστοιχους των δενδριτικών ιδιοτήτων τους. Το αναπάντεχο αυτό εύρημα, όπως τονίζεται από τους ερευνητές του ΙΤΕ, θέτει υπό αμφισβήτηση τη μέχρι προσφάτως αποδεκτή θεωρία ότι οι ενδονευρώνες ταχείας πυροδότησης λειτουργούν ως απλά σημειακά κύτταρα, χωρίς δενδριτική επεξεργασία των ερεθισμάτων τους. Στη συνέχεια, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα υπολογιστικό νευρικό μικροκύκλωμα, που χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργήσει απλές μνήμες, και μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο οι ενδονευρώνες συμβάλλουν στη δημιουργία τους. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μη γραμμικοί δενδρίτες των ενδονευρώνων ταχείας πυροδότησης μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τη δημιουργία και παγίωση μνημών. https://www.kathimerini.gr/1038909/article/epikairothta/episthmh/ellhnes-ereynhtes-anatrepoyn-thn-yparxoysa-8ewria-leitoyrgias-twn-egkefalikwn-kyttarwn

Ο έλληνας «κυνηγός» των υπερβακτηρίων. Ελπιδοφόρες θεραπείες ενάντια στα «σκληρά βακτηριακά καρύδια» αναπτύσσονται στο εργαστήριο του κ. Ελ. Μυλωνάκη στο Πανεπιστήμιο Μπράουν. Είναι ένας αγώνας που έχει αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό άγονος αυτός με τα υπερβακτήρια που «σαρώνουν» εντός νοσοκομείων (αλλά και έξω από αυτά) παγκοσμίως. Πρόκειται για μια κούρσα των ειδικών ενάντια σε επικίνδυνους μικροοργανισμούς όπως το διάσημο πλέον MRSA (Methicillin-resistant Staphylococcus aureus, χρυσίζων σταφυλόκοκκος ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη) που έχουν πάρει κεφάλι επειδή εμείς οι άνθρωποι αποφασίσαμε να το… φάμε το δικό μας το κεφάλι κάνοντας του κεφαλιού μας, κοινώς λαμβάνοντας αντιβιοτικά σαν να είναι καραμέλες (η Ελλάδα μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία, κατέχει θλιβερή ευρωπαϊκή πρωτιά στην κατάχρηση αντιβιοτικών) και θρέφοντας τελικώς βακτήρια που προκειμένου να επιβιώσουν έχουν γίνει ανθεκτικά ακόμη και στις πιο ισχυρές αντιβιοτικές θεραπείες. Σε αυτή την κούρσα που πολλές φορές εξελίσσεται σε μάχη κυριολεκτικώς ζωής και θανάτου (με τα βακτήρια να ζουν και να βασιλεύουν εις βάρος των ανθρώπων) έρχεται να προστεθεί και η στάση της φαρμακοβιομηχανίας η οποία σε γενικό πλαίσιο γυρνά την πλάτη στην ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών καθώς για εκείνη αποτελεί αγώνα άγονο οικονομικώς. Η ανάπτυξη ενός αντιβιοτικού απαιτεί χρόνια ερευνών που πιθανώς να μεταφραστούν κάποτε σε μια θεραπεία η οποία δεν θα πρέπει να λαμβάνεται συστηματικά, αλλά όσο πιο σπάνια και με όσο μεγαλύτερη σύνεση γίνεται – πρόκειται λοιπόν για ένα πεδίο που δεν υπόσχεται να αποφέρει πολλά για τις εταιρείες. Έτσι, έχουμε φθάσει στο σήμερα με τα βακτήρια να θεριεύουν ολοένα και περισσότερο προκαλώντας συνεχή ανησυχία. Ευτυχώς όμως υπάρχουν επιστήμονες «βακτηριο-εξολοθρευτές» που έχουν αφιερωθεί στο να πατάξουν τη μικροβιακή αντοχή και να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Ένας από αυτούς, με μακρόχρονο και εντυπωσιακό έργο, είναι Ελληνας: πρόκειται για τον κ. Ελευθέριο Μυλωνάκη, καθηγητή Παθολογίας και Μοριακής Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν στο Ρόουντ Αϊλαντ των ΗΠΑ, διευθυντή του Κέντρου για την Καταπολέμηση της Μικροβιακής Αντοχής και τη Θεραπευτική Ανάπτυξη (πρόκειται για ένα από τα Κέντρα για την Αριστεία στη Βιοϊατρική Ερευνα – COBRE – των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ) του Νοσοκομείου του Ρόουντ Αϊλαντ και του Νοσοκομείου Miriam. Ο κ. Μυλωνάκης βρέθηκε πριν από μερικές ημέρες στην Ελλάδα προκειμένου να αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και με αυτή την αφορμή μίλησε αποκλειστικά στο «Βήμα» για τον διαχρονικό δικό του αγώνα με τα υπερβακτήρια, ο οποίος έχει μέχρι στιγμής αποδειχθεί ιδιαιτέρως… γόνιμος (και έπεται ακόμη πιο γόνιμη συνέχεια). Μια προσωπική υπόθεση Όπως μας είπε ο 53χρονος σήμερα κ. Μυλωνάκης, το ότι έχει βαλθεί να τα βάλει με τα υπερβακτήρια αποτελεί σε μεγάλο βαθμό προσωπική υπόθεση. Η μητέρα του ήταν ένα από τα θύματα των επιπλοκών μιας φαρμακοανθεκτικής λοίμωξης από την οποία προσβλήθηκε ενώ νοσηλευόταν. «Η μητέρα μου εμφάνισε σηψαιμία, παρότι λάμβανε κοκτέιλ αντιβιοτικών. Ωστόσο όταν πέθανε ήταν άνω των 70 ετών και είχε προλάβει να ζήσει μια γεμάτη ζωή. Παρότι την αγαπούσα όπως όλοι αγαπάμε τη μητέρα μας, ως γιατρός έχω ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο να πολεμήσω τα υπερβακτήρια, καθώς έρχομαι σε επαφή με νέους ανθρώπους που εμφανίζουν ανθεκτικές λοιμώξεις και νιώθω ότι δεν μπορώ να τους βοηθήσω». Ο καθηγητής, βλέποντας καθημερινά ασθενείς θύματα ανθεκτικών βακτηρίων, αντιλαμβάνεται καλύτερα από τον καθένα πόσο σημαντικό είναι να υπάρξουν το συντομότερο δυνατόν νέα όπλα ενάντια στα ανθεκτικά βακτήρια, με δεδομένο μάλιστα ότι το μέλλον προδιαγράφεται ακόμη πιο ζοφερό: σύμφωνα με τους αρμόδιους οργανισμούς υγείας, ως το 2050 οι ανθεκτικές στα αντιβιοτικά λοιμώξεις θα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου ξεπερνώντας τον καρκίνο και κοστίζοντας περί τα 10 εκατομμύρια ζωές τον χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ειδήμονες ανησυχούν ιδιαιτέρως σχετικά με το ότι μέσα στα επόμενα χρόνια υπερβακτήρια όπως το MRSA θα σημάνουν το τέλος της σύγχρονης ιατρικής όπως την ξέρουμε, καθώς χειρουργικές επεμβάσεις, έστω και ρουτίνας, θα είναι αδύνατον να διεξαχθούν υπό τον φόβο της πρόκλησης μιας λοίμωξης για την οποία δεν θα υπάρχει θεραπεία. Προκειμένου να αποφευχθούν όλα αυτά τα εφιαλτικά σενάρια του μέλλοντός μας (αν και τρομακτικά είναι ήδη και αυτά του παρόντος μας) ο έλληνας καθηγητής προσπαθεί να αναπτύξει με την ομάδα του νέα πολυπόθητα όπλα ενάντια σε υπερβακτήρια. Και είναι ευτυχές το γεγονός ότι έχει ήδη να παρουσιάσει άκρως υποσχόμενα αποτελέσματα. Ενα από αυτά, που μάλιστα προκάλεσε αίσθηση και καλύφθηκε από μεγάλα ΜΜΕ ανά τον κόσμο, παρουσιάστηκε πέρυσι στην έγκριτη επιθεώρηση «Nature». Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπράουν ανέφεραν ότι ανέπτυξαν μια νέα κατηγορία συνθετικών αντιβιοτικών με βάση τα ρετινοειδή (ουσίες χημικώς συγγενείς της βιταμίνης Α) τα οποία αποδείχθηκαν άκρως αποτελεσματικά σε πειραματόζωα ενάντια στον μεγάλο αντίπαλο που ονομάζεται MRSA. Η απειλή μέσα μας Και όταν μιλάμε για μεγάλο αντίπαλο το εννοούμε: το MRSA είναι ένα βακτήριο που εντοπίζεται στο δέρμα και στους βλεννογόνους του 2% των υγιών ατόμων, χωρίς να προκαλεί προβλήματα. Ωστόσο μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως οι νοσηλευόμενοι ασθενείς, τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα, οι ηλικιωμένοι, να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις που προκαλεί αφορούν κυρίως το δέρμα, μπορεί όμως να «χτυπήσει» και τους πνεύμονες, την καρδιά, τα οστά, το αίμα. Η μετάδοση του βακτηρίου αυτού που εμφανίζει ανθεκτικότητα στις περισσότερες αντιβιοτικές θεραπείες γίνεται κυρίως με την άμεση επαφή μεταξύ ανθρώπων ή μέσω της επαφής με επιμολυσμένο ιατρικό εξοπλισμό και άλλες επιμολυσμένες επιφάνειες. Το MRSA εξαιτίας του ότι έχει αποδειχθεί… πολύ σκληρό για να πεθάνει έχει μετατραπεί σε εφιάλτη για τους γιατρούς εντός νοσοκομείων. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, στην Ευρώπη ποσοστό μεγαλύτερο του 12% επί του συνόλου των νοσοκομειακών λοιμώξεων οφείλεται στο S.aureus ενώ σε χώρες όπως η Κύπρος και η Ιταλία ποσοστό μεγαλύτερο του 60% των νοσοκομειακών λοιμώξεων από S.aureus αφορά το MRSA. Ωστόσο, κατά την τελευταία 20ετία έχει κάνει δυναμική εμφάνιση και εκτός νοσοκομείων, με αποτέλεσμα να αποτελεί πλέον ένα από τα αρκετά συχνά παθογόνα της κοινότητας. Ενάντια λοιπόν σε αυτόν τον μικροσκοπικό εχθρό που μπορεί να έχει πολύ μεγάλες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, ήλθαν τα ελπιδοφόρα νέα από τον δρα Μυλωνάκη και τους συνεργάτες του. Οι ερευνητές «σάρωσαν» 82.000 διαφορετικές συνθετικές ουσίες αναζητώντας εκείνες που έχουν την ικανότητα να αποτρέπουν το MRSA από το να σκοτώσει σκώληκες C.elegans (το συγκεκριμένο είδος σκώληκα αποτελεί ένα άκρως δημοφιλές πειραματικό μοντέλο καθώς, χάρη σε έναν κοινό πρόγονο, διαθέτει παρόμοιο ανοσοποιητικό σύστημα με το ανθρώπινο). Αποτελεσματικά ρετινοειδή Σε πρώτη φάση εντόπισαν περί τις 200 υποψήφιες ουσίες οι οποίες εξολόθρευαν το υπερβακτήριο σώζοντας τη ζωή των μικρών σκουληκιών. Έπειτα από περαιτέρω πειράματα κατέληξαν σε δύο ουσίες (κωδικές ονομασίες CD437 και CD1530) οι οποίες φάνηκε ότι θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε χρήσιμα αντιβιοτικά. Και οι δύο ουσίες ανήκαν στα ρετινοειδή, τα οποία πρωτοαναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1960 για την αντιμετώπιση της ακμής αλλά και ορισμένων μορφών καρκίνου. «Γιατί επελέγησαν αυτές οι δύο ουσίες;» ρωτήσαμε τον καθηγητή. Όπως μας είπε «το πρώτο μεγάλο πλεονέκτημα των ρετινοειδών είναι ότι έχουν πολύ μικρή τοξικότητα. Πρόκειται για δοκιμασμένες επί δεκαετίες ουσίες στον άνθρωπο που έχουν αποδείξει την ασφάλειά τους. Το δεύτερο μεγάλο πλεονέκτημά τους ήταν, σύμφωνα με τις μελέτες μας, ότι δεν σκότωναν μόνο τα φυσιολογικά κύτταρα MRSA, αλλά και εκείνα που βρίσκονταν σε μεταβολική αδράνεια εντός του οργανισμού και τα οποία ονομάζονται persister cells – πρόκειται για κύτταρα επίμονα, σε μια εμμένουσα μορφή που φωλιάζουν εντός του οργανισμού και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές χρόνιες και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις. Οπως προέκυψε από τα πειράματά μας, τα οποία διεξήχθησαν εκτός από τους σκώληκες C.elegans και σε ποντίκια, τα ρετινοειδή στοχεύουν τη μεμβράνη του βακτηρίου, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του είτε αυτό είναι ενεργό είτε μεταβολικώς αδρανές. Έτσι μπορούν να εξολοθρεύσουν το MRSA όπου και αν βρίσκεται εντός του οργανισμού χωρίς παρενέργειες στα πειραματόζωα. Μάλιστα, περαιτέρω πειράματα τα οποία αφορούσαν συνδυασμό των ρετινοειδών με το υπάρχον αντιβιοτικό γενταμικίνη έδωσαν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα». Οι εχθροί είναι πολλοί και σαρώνουν Στη ζωή βέβαια, όπως και στην επιστήμη, ουδείς τέλειος – ούτε και τα ρετινοειδή. Όπως φάνηκε, οι ουσίες που δοκίμασαν οι ερευνητές ήταν μεν αποτελεσματικές ενάντια στο MRSA, όχι όμως και ενάντια σε μια άλλη ομάδα επικίνδυνων βακτηρίων για την οποία αναζητούνται επίσης εδώ και τώρα αποτελεσματικές αντιβιοτικές θεραπείες. Πρόκειται για την ομάδα των Gram-αρνητικών βακτηρίων που «σαρώνουν» στην Ελλάδα και η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τα Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa και Klebsiella pneumoniae – τα βακτήρια αυτά προκαλούν λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και του στομάχου, πνευμονία κ.ά. Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Μυλωνάκης τόνισε ότι «τα αποτελέσματά μας έδειξαν πως κάναμε ένα σημαντικό βήμα προς μια θεραπεία για ένα από τα πιο δύσκολα βακτήρια. Βέβαια ο δρόμος είναι ακόμη μακρός μέχρις ότου φθάσουμε σε κλινικές δοκιμές. Σε αυτή τη φάση προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη χημική σύσταση των ουσιών που εντοπίσαμε ώστε να μπορεί να γίνεται συστηματική χρήση τους». Το πεδίο φαίνεται πάντως υποσχόμενο. Όπως μας πληροφόρησε ο καθηγητής (χωρίς να μπορεί να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για ευνόητους λόγους που αφορούν θέματα πατεντών), άλλες ουσίες που εντόπισε με την ομάδα του αλλά δεν ανήκουν στα ρετινοειδή έχουν ελκύσει το ενδιαφέρον φαρμακευτικών εταιρειών. «Συνεργαζόμαστε με δύο φαρμακευτικές εταιρείες, μία στη Δανία και μία στις ΗΠΑ, με στόχο να προχωρήσουμε σε δοκιμές νέων θεραπειών ενάντια σε πολυανθεκτικά βακτήρια τις οποίες και χρειαζόμαστε απεγνωσμένα». Η συστηματική δουλειά ενάντια στο MRSA δεν σταματά ποτέ για τον έλληνα καθηγητή. Ο ίδιος μας ανέφερε ότι αδημοσίευτα ακόμη στοιχεία (η δημοσίευσή τους αναμένεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences») της ομάδας του σε συνεργασία με ειδικούς από διαφορετικές χώρες γεννούν νέα αισιοδοξία, καθώς δείχνουν να εμπλουτίζουν τη φαρμακευτική «φαρέτρα» κόντρα στο υπερβακτήριο. Αυτή τη φορά η διεθνής ομάδα των ειδικών ανακάλυψε ότι ένα υπάρχον αντιπαρασιτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση παρασιτικών νόσων του ήπατος (στη συγκεκριμένη φάση δεν μπορεί να αποκαλυφθεί ποιο είναι το φάρμακο μέχρις ότου γίνει η σχετική δημοσίευση) μπορεί επίσης να εξολοθρεύσει το MRSA σε ποντίκια. «Κάθε νέα υποψήφια θεραπεία ενάντια στο MRSA γεννά ελπίδα καθώς μιλούμε για μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δεν πρόκειται για ένα βακτήριο που προσβάλλει μόνο ασθενείς στα νοσοκομεία, ή μόνο βαριά ασθενείς, ή μόνο πολύ ηλικιωμένους. Είναι ένα βακτήριο που εν δυνάμει μπορεί να προσβάλει τον καθένα». Η «ανοιχτή πληγή» των καθετήρων Ο ενδελεχής έλεγχος για υποσχόμενες ουσίες ενάντια σε επικίνδυνους μικροοργανισμούς που κάνουν ο κ. Μυλωνάκης και οι συνεργάτες του ανοίγει τον δρόμο ώστε να… κλείσει στο μέλλον άλλη μια σημαντική πληγή για πολλούς ασθενείς: πρόκειται για τις λοιμώξεις που προκαλούνται στην κυκλοφορία του αίματος εξαιτίας της τοποθέτησης ενδοαγγειακών καθετήρων σε νοσηλευόμενους.Η ερευνητική ομάδα έχει ανακαλύψει ότι η ουσία αουρανοφίνη (ένα αντιρρευματικό φάρμακο με αντιφλεγμονώδεις, αντιαρθριτικές και ανοσορρυθμιστικές ιδιότητες), η οποία σχετικά πρόσφατα φάνηκε ότι έχει και αντιμικροβιακή δράση, μπορεί να εισαχθεί σε ένα φιλμ πολυουρεθάνης το οποίο «ντύνει» τους καθετήρες και προσφέρει αντιβακτηριακή προστασία. Μάλιστα, ο καθηγητής υπογράμμισε ότι πειράματα έδειξαν πως καθετήρες που διέθεταν την επένδυση πολυουρεθάνης με αουρανοφίνη «απέτρεψαν την ανάπτυξη του MRSA για οκτώ ως και 26 ημέρες ανάλογα με τη συγκέντρωση του φαρμάκου που χρησιμοποιείτο κάθε φορά ενώ παράλληλα ήταν συμβατοί με τα ανθρώπινα ερυθροκύτταρα και δεν επηρέαζαν τη λειτουργία των ηπατικών κυττάρων». Σύμφωνα με τον κ. Μυλωνάκη, η μελέτη αυτή δίνει μεγάλη ελπίδα ενάντια στις λοιμώξεις που προκαλούνται από καθετήρες «και είναι εκατοντάδες χιλιάδες κάθε χρόνο. Πρόκειται για λοιμώξεις άκρως δύσκολες, αφού τα βακτήρια δημιουργούν βιομεμβράνες (biofilm – πυκνά δομημένες κοινότητες βακτηριακών κυττάρων) στην περιοχή του καθετήρα στην οποία δεν μπορούν να φθάσουν τα συμβατικά αντιβιοτικά – ο σταφυλόκοκκος αποτελεί το πιο συχνά απαντώμενο βακτήριο σε τέτοιου είδους λοιμώξεις». Ελπίζεται ότι οι «ενισχυμένοι» καθετήρες που θα σώζουν ζωές δεν θα αργήσουν να περάσουν στην κλινική πράξη. «Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με μεγάλη εταιρεία που έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη του επενδεδυμένου καθετήρα. Υπάρχουν και άλλες ομάδες που αναπτύσσουν παρόμοιους καθετήρες και εκτιμώ ότι στο σχετικά κοντινό μέλλον οι ασθενείς θα μπορούν να ωφεληθούν από τέτοιου είδους αντιμικροβιακούς καθετήρες». Επαναπροσδιορίζοντας παλιά φάρμακα Κατά τον καθηγητή, το παράδειγμα της αουρανοφίνης είναι μόνο ένα από τα πολλά που αποδεικνύουν περίτρανα πόσα πολλά μπορεί να προσφέρει στην ιατρική ο «επαναπροσδιορισμός» ήδη υπαρχόντων φαρμάκων. «Για τις έρευνές μας ανατρέχουμε πρώτα σε ήδη υπάρχουσες ουσίες οι οποίες είναι δοκιμασμένες και έχουν ελεγχθεί για την ασφάλειά τους. Αποδεικνύεται ότι πολλές ουσίες που έχουν μια συγκεκριμένη ένδειξη μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικές και για άλλες ενδείξεις γλιτώνοντάς μας χρόνο αλλά και χρήμα – είναι χαρακτηριστικό, για να καταλάβουμε το μέγεθος του κόστους, ότι για κάθε νέα ουσία που αναπτύσσεται και έως ότου αυτή φθάσει στον άνθρωπο… παρεμβάλλονται περί τα 100 ως 500 εκατομμύρια ευρώ». Ενα άλλο παράδειγμα παλιών ουσιών που μπαίνουν σε… νέες (ωφέλιμες για τον πληθυσμό) περιπέτειες αποτελούν τα ανθελμινθικά φάρμακα (φάρμακα εναντίον των ελμίνθων, παρασιτικών σκωλήκων που προσβάλλουν ανθρώπους και ζώα, όπως η νικλοσαμίδη, η οξυκλοζανίδη, η κλοζαντέλη, η ραφοξανίδη). Μελέτη του κ. Μυλωνάκη και της ομάδας του έδειξε ότι ένα από αυτά τα φάρμακα και συγκεκριμένα η νικλοσαμίδη μπορεί να νικήσει το ελικοβακτήριο του πυλωρού (H.pylori). Ηταν μάλιστα ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν εμφανίστηκε ανθεκτικότητα του βακτηρίου στην ουσία ακόμη και μετά από έκθεσή του επί τριάντα ημέρες σε αυτή. «Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά δείχνουν ότι μπορούμε να αποκτήσουμε νέα όπλα… από τα παλιά ενάντια σε ισχυρά βακτήρια, όπως το ελικοβακτήριο του πυλωρού, που αποτελεί ένα από τα επίμονα Gram-αρνητικά βακτήρια». Στροφή και στα «φτερωτά» πεπτίδια Και τώρα για να ακολουθήσουμε μια άλλη ερευνητική οδό του κ. Μυλωνάκη… ας πετάξουμε. Ας πετάξουμε όπως τα έντομα που αποδεικνύονται «φτερωτοί» σύμμαχοι στον (επιστημονικό) πόλεμο ενάντια στα υπερβακτήρια. Ο καθηγητής τόνισε ότι «οι περισσότερες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούμε στην ιατρική έχουν τη ρίζα τους στη φύση – σπάνιες είναι οι περιπτώσεις ανάπτυξης αντιβιοτικών από το μηδέν στο εργαστήριο, με πλήρως τεχνητή σύσταση. Στην αναζήτησή μας λοιπόν για νέα αποτελεσματικά αντιβιοτικά στρεφόμαστε και στα έντομα. Για ποιον λόγο; Τα έντομα ζουν στα πιο δύσκολα, στα πιο βρώμικα σημεία του πλανήτη και καταφέρνουν να επιβιώσουν. Για παράδειγμα, μια μικρή δροσόφιλα (μύγα του ξιδιού) μπορεί να εξολοθρεύσει περισσότερους μύκητες από ό,τι ένας ποντικός!». Τα έντομα διαθέτουν ένα σχετικώς απλοϊκό ανοσοποιητικό σύστημα το οποίο προσομοιάζει όμως σε έναν βαθμό με εκείνο του ανθρώπου και καταφέρνουν να αντέχουν στις αντίξοες συνθήκες χάρη σε πεπτίδια που διαθέτουν. «Τα πεπτίδια αυτά είναι άκρως δραστικά, όπως έχουμε δει, ιδιαιτέρως ενάντια στα Gram-αρνητικά βακτήρια, όμως είναι δύσκολη η συστηματική χρήση τους σε μορφή αντιβιοτικού, αφού ο ανθρώπινος οργανισμός διασπά εύκολα τα πεπτίδια. Συνεργαζόμαστε με ένα κέντρο στη Γερμανία και προσπαθούμε, σαρώνοντας βιβλιοθήκες πεπτιδίων, να ανακαλύψουμε ποια έχουν ισχυρή αντιβακτηριακή δράση ενώ συγχρόνως επιχειρούμε να δούμε σε ποια μορφή θα μπορούσαν να χορηγηθούν τέτοιου είδους πεπτίδια στον άνθρωπο ώστε να είναι δραστικά – σε αυτό το τελευταίο αρωγός μας στέκεται η νανοτεχνολογία». Ενα από τα πιο υποσχόμενα τέτοια πεπτίδια είναι παράγωγο του πεπτιδίου cecropin που εντοπίζεται στα κουνούπια του είδους Aedes aegypti, ανέφερε ο καθηγητής. Παραδείγματα σαν του κ. Μυλωνάκη αποδεικνύουν ότι το επιστημονικό κυνήγι των επικίνδυνων για τον παγκόσμιο πληθυσμό υπερβακτηρίων δεν είναι ένα κυνήγι μαγισσών. Με μπροστάρηδες «bacterio-busters» όπως ο έλληνας καθηγητής, ελπίζεται ότι μια ημέρα θα τιθασεύσουμε όσο πιο πολλά εν δυνάμει φονικά μικρόβια γίνεται. Οσο όμως οι ερευνητές κάνουν την τόσο σημαντική δουλειά τους, ας φροντίσουμε και εμείς να τους βοηθήσουμε σταματώντας την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών που «γεννά» ακόμη πιο ισχυρά βακτήρια. Θυμηθείτε το αυτό την επόμενη φορά που θα πάτε στο φαρμακείο ζητώντας στα γρήγορα μια αντιβίωση για μια ίωση ενάντια στην οποία η αντιβίωση δεν σας προσφέρει τίποτε ενώ η κατάχρησή της προσφέρει πολλά στους βακτηριακούς εχθρούς μας…, Νέο, πρωτοποριακό ερευνητικό κέντρο Ισχυρό στήριγμα στον συνεχιζόμενο πόλεμο του κ. Μυλωνάκη με τα φαρμακοανθεκτικά βακτήρια αναμένεται να αποτελέσει ένα νέο ερευνητικό κέντρο που χρηματοδοτήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο με 9,4 εκατομμύρια δολάρια από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (ΝΙΗ). Το Νέο Κέντρο, του οποίου ηγείται ο έλληνας καθηγητής, αποτελεί ένα από τα Κέντρα Αριστείας στη Βιοϊατρική Ερευνα (Center for Biomedical Research Excellence, COBRE) και έχει την έδρα του στο Νοσοκομείο Miriam. Στόχος του είναι να «διεισδύσει» στα αίτια της ανθεκτικότητας των βακτηρίων στα αντιβιοτικά και να αναπτύξει πιθανά νέα φάρμακα για τις φαρμακοανθεκτικές λοιμώξεις. «Η ανθεκτικότητα στις αντιμικροβιακές θεραπείες αποτελεί μια διεθνή κρίση που απειλεί την κλινική πράξη, από την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ως τις πιο εξελιγμένες ιατρικές παρεμβάσεις όπως οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και οι χημειοθεραπείες για τον καρκίνο. Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά αποτελούν τεράστιο πρόβλημα τόσο στην κοινότητα όσο και εντός νοσοκομείων. Σύμφωνα με στοιχεία των αμερικανικών Κέντρων για τον Ελεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων (CDC), μόνο στις ΗΠΑ, κάθε χρόνο περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα εμφανίζουν λοιμώξεις από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια και τουλάχιστον 23.000 πεθαίνουν εξαιτίας τους» ανέφερε σε δηλώσεις του επ’ αφορμή της μεγάλης χρηματοδότησης των ΝΙΗ ο κ. Μυλωνάκης και προσέθεσε ότι «παρά το μεγάλο κλινικό και οικονομικό βάρος, η ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, νέες έρευνες από εργαστήρια ακαδημαϊκών ιδρυμάτων αποδεικνύουν ότι υπάρχουν υποσχόμενες εναλλακτικές προσεγγίσεις για την κατανόηση της ανθεκτικότητας των βακτηρίων στα αντιβιοτικά αλλά και για την ανακάλυψη νέων αντιμικροβιακών παραγόντων». Οι τρεις βασικοί άξονες Μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής περιέγραψε τους τρεις βασικούς άξονες που αποτελούν τους κύριους ερευνητικούς στόχους του νέου Κέντρου: «Ο πρώτος ερευνητικός στόχος τον οποίο προάγει το Κέντρο είναι η ανάπτυξη των αντιμικροβιακών καθετήρων. Ο δεύτερος ερευνητικός στόχος είναι η μελέτη της επίδρασης των αντιβιοτικών στο μικροβίωμα του ανθρώπινου εντέρου, μια παράμετρος σημαντική για την υγεία. Είναι χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, το γεγονός ότι ακόμη και μια δόση του κοινού αντιβιοτικού αμοξυκιλλίνη είναι αρκετή για να αυξήσει τον κίνδυνο ανθεκτικότητας των βακτηρίων αφού αλλάζει ολόκληρο το ανθρώπινο μικροβίωμα και μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη πολυανθεκτικών βακτηρίων για ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου. Διερευνούμε, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη προβιοτικών ενάντια στα πολυανθεκτικά βακτήρια, ωστόσο πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεν διαθέτουμε αυτή τη στιγμή το βάθος της γνώσης για να βρούμε την καλύτερη δυνατή λύση στο πρόβλημα. Ο τρίτος ερευνητικός μας στόχος αφορά το ίδιο το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Αναζητούμε τρόπους ενίσχυσής του ώστε να πολεμά καλύτερα τις λοιμώξεις και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα, τα οποία είναι ολοένα και περισσότερα λόγω της γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά και της αύξησης της χρήσης ανοσοκαταστολής για ιατρικούς λόγους. Συνεργάτης μας μελετά πώς διαφορετικά τμήματα του κυτταρικού τοιχώματος μυκήτων και βακτηρίων επιδρούν στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, με σκοπό να έλθουν στο φως τα μυστικά των μικροοργανισμών, τα οποία και θα εκμεταλλευθούμε προς όφελός μας». Ρομποτικοί «βοηθοί» στο πλευρό των ερευνητών Ζωτικής σημασίας για την έρευνα του κ. Μυλωνάκη και των συνεργατών του είναι η προηγμένη μέθοδος ελέγχου δεκάδων χιλιάδων χημικών ουσιών που έχουν αναπτύξει με σκοπό τον εντοπισμό υποσχόμενων αντιβιοτικών. Πρόκειται για μια μέθοδο που υπερέχει των συμβατικών, μας εξήγησε ο καθηγητής: «Η μέθοδος αρχικής αξιολόγησης (screening) που χρησιμοποιούμε αφαιρεί από τους καταλόγους των χημικών ουσιών που ελέγχουμε όσες έχουν τοξικότητα και έτσι αυτομάτως ασχολούμαστε μόνο με όσες αναμένεται να είναι ασφαλείς για χρήση. Το άλλο μεγάλο πλεονέκτημα της μεθόδου μας είναι ότι κάθε ουσία δοκιμάζεται σε in vivo μοντέλα και όχι in vitro, όπως συμβαίνει με τις συμβατικές μεθόδους. Είναι σημαντικές οι δοκιμασίες in vivo καθώς μόνο σε αυτές φαίνεται η πλήρης συμπεριφορά ενός μικροβίου – δεν είναι ίδια η συμπεριφορά του σε ένα τρυβλίο και σε έναν οργανισμό, είναι διαφορετικοί οι παράγοντες παθογένεσης, διαφορετική η κυτταρική του μεμβράνη. Αντιστοίχως δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα για την τοξικότητα αλλά και τη δραστικότητα των χημικών ουσιών σε κύτταρα που βρίσκονται σε καλλιέργεια, παρά μόνο όταν αυτές εισαχθούν σε έναν ζωντανό οργανισμό». Μάλιστα, η προηγμένη μέθοδος των ερευνητών που αποτελεί τέκνο ενδελεχούς, πολυετούς μελέτης, έχει και… ρομποτικούς βοηθούς: «Χρησιμοποιούμε ένα ρομπότ το οποίο ρίχνει μέσα σε μικροσκοπικές κυψελίδες ακριβή αριθμό των μικροσκοπικών σκουληκιών C.elegans που αποτελούν τα πειραματικά μοντέλα μας. Στη συνέχεια εισάγουμε το βακτήριο και οι σκώληκες εμφανίζουν λοίμωξη. Ρομποτικά προσθέτουμε και την εκάστοτε χημική ουσία προκειμένου να διερευνήσουμε τη δράση της. Ενα ρομπότ και πάλι κάνει τον έλεγχο για την κάθε χημική ουσία – η διαδικασία ονομάζεται screening by imaging: ουσιαστικώς το ρομπότ «βλέπει» με βάση ειδικούς αλγορίθμους πόσο δραστική είναι η κάθε ουσία. Οι ρομποτικοί βοηθοί μάς είναι πολύτιμοι για να κάνουμε υψηλής εμβέλειας σάρωση ουσιών, καθώς χρειάζεται να ελέγχονται χιλιάδες ουσίες την εβδομάδα – με βάση τη μέθοδό μας ελέγχονται περί τις 3.000 ως 4.000 ουσίες εβδομαδιαίως». https://physicsgg.me/2019/07/23/%ce%bf-%ce%ad%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b1%cf%82-%ce%ba%cf%85%ce%bd%ce%b7%ce%b3%cf%8c%cf%82-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b2%ce%b1%ce%ba%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%af%cf%89/

Δημήτρης Κουκουλόπουλος: Ο 35χρονος που έλυσε μαθηματικό γρίφο 78 ετών. Στα μαθηματικά υπάρχουν θεωρήματα, εικασίες και υποθέσεις, που παιδεύουν τους επιστήμονες περισσότερο από 100 χρόνια. Μαθηματικοί έχουν αφιερώσει ολόκληρη την ζωή τους για την απόδειξη μιας Εικασίας ή ενός Θεωρήματος, ενώ επιστημονικές κυψέλες που έχουν αναπτυχθεί σε πανεπιστημιακά τμήματα και ασχολούνται με τη θεωρία των αριθμών, προσπαθούν να λύσουν ορισμένες Εικασίες ή Θεωρήματα που στο πέρασμα του χρόνου έχουν πάρει τα χαρακτηριστικά θρύλων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Εικασία του Πουανκαρέ» που μετά από 100 χρόνια λύθηκε από τον Ρώσο μαθηματικό Γρεγκόρι Πέρελμαν. Σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον δέκα πολύ διάσημα προβλήματα Εικασίες ή Θεωρήματα που παραμένουν άλυτα με την πρωτοπορία της διεθνούς μαθηματικής κοινότητας να εστιάζει στη λύση τους. Ποιος είναι ο Δημήτρης Κουκουλόπουλος Ο Δημήτρης Κουκουλόπουλος από την Κοζάνη είναι μόλις 35 ετών, είναι αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και κατάφερε μαζί με τον συνεργάτη του James Maynard από την Οξφόρδη, να αποδείξει ή να λύσει όπως λέγεται στη γλώσσα των μαθηματικών, την Εικασία των «RJ Duffin και AC Schaeffer» που ταλάνιζε τους μαθηματικούς της Αναλυτικής Θεωρίας των Αριθμών εδώ και 78 χρόνια. Ο 35χρονος επιστήμονας μίλησε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ για τη δουλειά του, περιέγραψε τη διαδρομή του και τις εμπειρίες του από τα αμερικανικά πανεπιστήμια του Ιλινόϊ και του Πρίστον, για το πώς έφτασε στο Μόντρεαλ, θυμήθηκε τις σπουδές του στο Μαθηματικό του ΑΠΘ αλλά και τα εφηβικά του χρόνια στο 2ο ΓΕΛ Κοζάνης. Μίλησε για τους δασκάλους του στην Κοζάνη και τη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν δίστασε να μιλήσει ανοικτά και για το ελληνικό πανεπιστήμιο, για αυτά που ο ίδιος θα επιθυμούσε να αλλάξουν την επόμενη ημέρα. Η ιστορία της εικασίας των Duffin- Schaeffer Η εικασία των «Duffin-Schaeffer» που διατυπώθηκε το 1941 αναφέρει τα κριτήρια που μπορούμε να θέσουμε ώστε να προσεγγίσουμε αριθμούς εάν απαγορεύσουμε κάποιους παρονομαστές. Οι δύο μαθηματικοί εισήγαγαν επίσης μια λεπτομέρεια που λέει ότι εάν απαγορεύσουμε κάποιους παρονομαστές ακόμη και ένα αραιό υποσύνολο αυτών, μπορεί κάποιοι αριθμοί να μην προσεγγιστούν ποτέ. Ο Δημήτρης Κουκουλόπουλος λέει ότι στην εικασία των «Duffin-Schaeffer» υπάρχει μια δυικότητα ένας πολύ οξύς διαχωρισμός που δηλώνει από τη μια ότι έχεις αφήσει ένα μεγάλο περιθώριο ώστε με τους παρονομαστές που έχεις, να μπορείς να προσεγγίσεις όλους τους αριθμούς, και από την άλλη, εάν ήσουν υπερβολικά φιλόδοξος και με τους περιορισμούς που έχεις θέσει, δεν μπορείς να προσεγγίσεις κανέναν αριθμό. «Οπότε υπάρχουν αυτοί οι δύο κόσμοι που στον ένα μπορούμε να προσεγγίσουμε σχεδόν όλους τους αριθμούς και στον άλλον σχεδόν κανένα αριθμό, αλλά υπάρχει ένα απλό κριτήριο που αποφασίζει το πότε πέφτουμε σε κάθε περίπτωση». Από την εικασία στην… λύση από τον Έλληνα μαθηματικό. Οι δύο μαθηματικοί το 1941 δημοσίευσαν ένα άρθρο στο οποίο διατύπωσαν αυτήν τους την εικασία, στη συνέχεια, εκεί γύρω στο 1990, υπήρξαν κάποια μικρά αποτελέσματα για την επίλυση της αλλά η εικασία παρέμενε άλυτη μέχρι το 2019 που αποδείχτηκε πλήρως από τον Δημήτρη Κουκουλόπουλο και τον James Maynard. Ο νεαρός μαθηματικός δεν κρύβει τη χαρά του που κατάφερε να δώσει λύση μετά από 78 χρόνια σ’ένα από τα κεντρικά προβλήματα στον τομέα της «μετρικής διοφαντικής προσέγγισης» Η ιστορία του μαθηματικού προβλήματος Ο Δ. Κουκουλόπουλος εξηγεί ότι αυτό το πρόβλημα, ανήκει στο τομέα της θεωρίας των αριθμών και λέγεται «διοφαντική προσέγγιση» προς τιμήν του Διοφάντη της Αλεξάνδρειας που ήταν από τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς και έχει να κάνει με προσεγγίσεις αριθμών από κλάσματα. «Οι περισσότεροι αριθμοί όπως για παράδειγμα ο αριθμός π που είναι μια μαθηματική σταθερά οριζόμενη ως ο λόγος της περιφέρειας προς τη διάμετρο ενός κύκλου (π = P/δ) και είναι ίσος με 3,14159265, εμφανίζεται πάρα πολύ συχνά στα Μαθηματικά, στην Φυσική και εάν κάποιος κάτσει και γράψει τα δεκαδικά ψηφία για να δώσει μια προσέγγιση αυτού του αριθμού θα διαπιστώσει ότι δεν τελειώνουν ποτέ. Οι άνθρωποι δεν μπορούν αλλά ούτε και οι υπολογιστές μπορούν να δουλέψουν με τόσο πολύπλοκους αριθμούς και όταν θέλουμε να κάνουμε πράξεις θέλουμε πιο απλές προσεγγίσεις. Εάν γράψω τα δεκαδικά ψηφία του π και σταματήσω στο 3,14 μου δίνεται μια προσέγγιση του αριθμού μ΄ενα σφάλμα. Αυτόν το αριθμό μπορώ να το γράψω 3141/1000 που είναι κλάσμα που προσεγγίζει το π, αλλά στην πραγματικότητα από τους αρχαίους Έλληνες ξέραμε επίσης ότι μια πολύ καλή προσέγγιση του π που χρησιμοποιεί πολύ μικρότερους αριθμούς είναι το κλάσμα (22/7) που χρησιμοποιεί πολύ μικρότερο παρονομαστή. Ο παρονομαστής του είναι μόνο 7 ενώ ο παρονομαστής του άλλου κλάσματος είναι 1000. Το δεύτερο κλάσμα έχει πολύ μικρότερη πολυπλοκότητα. Και το ερώτημα είναι εάν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παρονομαστές μέχρι ενός φράγματος του 1εκατ, πόσο καλή προσέγγιση μπορούμε να έχουμε σε έναν αριθμό; Σε τέτοιου είδους μεγάλα ερωτήματα η «διοφαντική προσέγγιση» θέλει μ’ ένα απλό κλάσμα να βρει απλές προσεγγίσεις αριθμών». Αναλυτικά Η απόδειξη της Εικασίας σημαίνει κάτι σε σχέση με τις άλλες επιστήμες κάποιου είδους εφαρμογή στην ζωή; Γελάει εντελώς αυθόρμητα ακούγοντας την ερώτηση λέγοντας ότι «ετέθη προς συζήτηση το αιώνιο ερώτημα» και προσθέτει ότι δεν μπορεί να φανταστεί πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί συγκεκριμένα αυτό καθαυτό αυτό το θεώρημα γιατί εκτός των άλλων είναι κι ένα μετρικό θεώρημα. «Δεν ξέρω εάν θα υπάρξει κάποια συγκεκριμένη εφαρμογή. Στα θεωρητικά μαθηματικά θα ήταν ωραίο να βλέπεις τη δουλειά σου να εφαρμόζεται στην πραγματική ζωή αλλά η φύση των θεωρητικών μαθηματικών είναι τέτοια, που η εφαρμογή των ιδεών μπορεί να πάρει πολλά χρόνια μέχρι να γίνει κάτι ή να υπάρξει έστω μια έμμεση συμβολή». Προσθέτει ότι στα θεωρητικά μαθηματικά όπως και στις πιο πολλές θεωρητικές επιστήμες, δουλεύεις εντατικά ακόμη και για ολόκληρη τη ζωή σου, να καταλάβεις και να λύσεις ένα ερώτημα χωρίς απαραίτητα να γνωρίζεις εάν αυτό θα έχει προεκτάσεις στον πραγματικό κόσμο. Παρ’όλα αυτά επισημαίνει ότι η χρηματοδότηση της έρευνας στα θεωρητικά μαθηματικά είναι θεμελιώδης γιατί με τρόπους που δεν μπορούμε να καταλάβουμε επηρεάζει και την έρευνα στα Εφαρμοσμένα μαθηματικά, στη Μηχανική και στην Φυσική. Προς επίρρωση των όσων προηγούμενα ανέφερε, πρόσθεσε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μια διδακτική περιγραφή από την ιστορία ενός διάσημου Βρετανού μαθηματικού τού Γκόντφρεϊ Χάρολντ Χάρντι, γνωστού για τη συμβολή του στη θεωρία αριθμών και την ανάλυση, αλλά και για το δοκίμιο «Η Απολογία ενός Μαθηματικού», ο οποίος σημείωνε ότι «τον ικανοποιεί που εργάζεται σ’ έναν κλάδο ο οποίος δεν έχει καμία εφαρμογή στην πραγματική ζωή γιατί δεν θέλω η δουλειά μου να χρησιμοποιείται στον πόλεμο». Δυστυχώς όμως -σημειώνει ο κ. Κουκουλόπουλος -αυτό που έλεγε ο διάσημος μαθηματικός διαψεύστηκε τελείως γιατί μετά από αρκετά χρόνια όταν αναπτύχθηκε η πληροφορική και οι επικοινωνίες υπήρξε πολύ μεγάλη ανάγκη να γίνει ασφαλής μετάδοση σημάτων. Και κρυπτογράφηση του σήματος γίνεται πολλές φορές χρησιμοποιώντας ιδέες από τη θεωρία των αριθμών. «Γι’ αυτό σας λέω ότι είναι δύσκολο να προβλέψεις πού μπορεί να πάει ένα επίτευγμα σου και ο Χαρντι ήταν λάθος, διαψεύστηκε ως προς αυτό και σήμερα εάν ζούσε μπορεί να απογοητευόταν πάρα πολύ με την εξέλιξη». Οι σπουδές στην Ελλάδα και η διαδρομή σε ΗΠΑ – Καναδα Ο Δημήτρης Κουκουλόπουλος είναι γνήσιο τέκνο του ελληνικού δημόσιου σχολείου και του ελληνικού πανεπιστημίου. Αποφοίτησε από το 2ο ΓΕΛ Κοζάνης και στη συνέχεια εισήλθε στο Μαθηματικό του ΑΠΘ. «Μου άρεσαν τα μαθηματικά και οι αριθμοί και στην τελευταία τάξη του Λυκείου έλαβα μέρος στον διαγωνισμό της Ελληνικής Μαθηματικής εταιρίας όπου κέρδισα το χάλκινο μετάλλιο». Όπως σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το συγκεκριμένο γεγονός του πρόσφερε αυτοπεποίθηση και το ειδικό βάρος ώστε να διαλέξει την Μαθηματική Σχολή αντί του Πολυτεχνείου. Μιλά με σεβασμό και αγάπη για δύο καθηγητές του και τη συμβολή τους στη διαμόρφωση των κριτηρίων και των δεξιοτήτων του. «Ο Αθανάσιος Κοζικόπουλος ήταν ο μαθηματικός μου στο Πειραματικό Γυμνάσιο Κοζάνης, ένας άνθρωπος με πάθος για τα μαθηματικά που κατάφερε τελικά να μου μεταδώσει για τα καλά το μικρόβιο και ο καθηγητής Μαθηματικών του ΑΠΘ Δημήτρης Μπετσάκος ήταν εκείνος που συνομίλησα μαζί του πριν αποφασίσω τελικά τι να επιλέξω». Πώς έφτασες από το ΑΠΘ στις ΗΠΑ; τον ρώτησα. «Στο τελευταίο έτος έκανα αιτήσεις για να πάω στις ΗΠΑ, πάντα εκεί ήταν ο στόχος μου. Έκανα αιτήσεις σε διάφορα πανεπιστήμια αλλά επέλεξα να πάω απευθείας για διδακτορικό στο πανεπιστήμιο του Ιλινόϊ γιατί εκεί έχει μια πολύ καλή ομάδα στην Αναλυτική θεωρία των αριθμών που είναι ο τομέα της έρευνας μου, κι ένας από τους τομείς που μου άρεσαν από μικρό παιδί και μου εξίταρε τη φαντασία. Ήμουν αρκετά τυχερός γιατί εκεί άρχισα να δουλεύω με τον Kevin Ford έναν καθηγητή που είναι κορυφαίος στον τομέα του» απαντά μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ο νεαρός Κουκουλόπουλος τα πηγαίνει θαυμάσια και τον τελευταίο χρόνο του διδακτορικού ακολουθεί τον μέντορα του στο ναό της Αναλυτικής Θεωρίας στο πανεπιστήμιο του Πρίστον, όπου ένα έτος ήταν αφιερωμένο στην αναλυτική θεωρία με συμμετοχές από την αφρόκρεμα της παγκόσμιας μαθηματικής επιστήμης. Η εμπειρία του Πρίστον φαίνεται ότι επηρεάζει ακόμη περισσότερο τον Κουκουλόπουλο αφού εκεί γνωρίζει τους πιο σημαντικούς επιστήμονες στο τομέα του, μαθαίνει από κοντά για τα ερωτήματα που τους ταλανίζουν και εκεί θα γνωριστεί με τον Andrew Granville που στην συνέχεια το 2010 θα εργαστεί μαζί του στο μεταδιδακτορικό στο πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ. Ποιος φαίνεται ότι μπορεί να κερδίζει τη μάχη της πρωτοπορίας στην έρευνα, η Ευρώπη ή η αμερικανική ήπειρος; Ο Δ. Κουκουλόπουλος επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι παρότι η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει τεράστια κονδύλια στην έρευνα, «από την αίσθηση που έχω νομίζω ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμιο είναι λίγο πιο μπροστά στην έρευνα και την καινοτομία». Πρόσθεσε ακόμη ότι σήμερα γίνεται εξαιρετική δουλειά στα ασιατικά πανεπιστήμια, την Κίνα και την Ινδία. Σε ηλικία μόλις 28 ετών γίνεται επίκουρος καθηγητής Το 2012 σε ηλικία μόλις 28 ετών προσλαμβάνεται ως επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και σήμερα, μόλις 35 ετών, είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το ελληνικό πανεπιστήμιο προσέφερε τα κατάλληλα επιστημονικά εφόδια; Είναι κατηγορηματικός «Όταν πήγα στις ΗΠΑ δεν ένοιωσα κανένα μειονέκτημα σε σχέση με τους συμφοιτητές μου, ήμουν πλήρως προετοιμασμένος, είχα όλα τα εφόδια για να κάνω έρευνα γιατί στην Ελλάδα είχα πολύ καλούς δασκάλους και τα μαθηματικά που ήταν να μάθω, τα έμαθα». Η φυγή των νέων επιστημόνων το κορυφαίο πρόβλημα της χώρας Πιστεύει ότι η κρίση έχει τρομακτικό αντίκτυπο στα ελληνικά πανεπιστήμια αφού συνταξιοδοτήθηκαν αρκετοί καθηγητές χωρίς να αναπληρωθούν από νέο επιστημονικό αίμα. «Τα τελευταία δύο χρόνια μού λένε συνάδελφοί μου ότι άρχισαν να προσλαμβάνουν καθηγητές αλλά δεν υπάρχουν χρήματα για διδακτορικά προγράμματα κι αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλοί νέοι να φεύγουν για το εξωτερικό και να μην επιστέφει κανένας πίσω» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Χαρακτηρίζει το φαινόμενο της φυγής των νέων επιστημόνων ως το κορυφαίο πρόβλημα της χώρας, θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει καθοδική πορεία που πρέπει να αναστραφεί επειγόντως και να επιστρέψουν ορισμένοι από τους ανθρώπους που έφυγαν. «Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας των πανεπιστήμιων, να πλησιάσει το πλαίσιο λειτουργίας των ευρωπαϊκών και αμερικάνικων πανεπιστήμιων, να είναι αυτοδύναμα και να αποφασίζουν τα ίδια πού θέλουν να πάνε την έρευνα τους». Σχολίασε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την ανάμειξη της κεντρικής κυβέρνησης στην ίδρυση και από την άλλη, στην κατάργηση της Νομικής Σχολής της Πάτρας και αναρωτήθηκε γιατί ο υπουργός πρέπει να αποφασίζει εάν η Πάτρα θα πρέπει να έχει Νομική σχολή, αφού αυτό είναι καθαρά θέμα του πανεπιστημίου. Αναφέρθηκε με θετικό πρόσημο στον νόμο Διαμαντοπούλου και στα συμβούλια των ιδρυμάτων, που όμως καταργήθηκαν, θεωρώντας ότι ήταν ένα μεγάλο βήμα για τα ελληνικά πανεπιστήμια, ενώ αναφέρθηκε με επικριτικό τόνο στην παρουσία και τον έλεγχο που ασκούν οι παρατάξεις στη διοίκηση του πανεπιστήμιου δηλώνοντας ότι «ουσιαστικά, οι σύγκλητοι των πανεπιστημίων είναι όμηροι των παρατάξεων». Έχοντας την εμπειρία των αμερικανικών πανεπιστημίων ο Δημήτρης Κουκουλόπουλος θεωρεί ότι το σύστημα ελέγχου και διοίκησης των ελληνικών πανεπιστημίων είναι απόλυτα εξαρτώμενο από την κεντρική διοίκηση, όπου ο υπουργός αποφασίζει για πολλά. «Όταν το υπουργείο αποφασίζει τους μισθούς των πάντων τότε όλα γίνονται δύσκολα. Όσο πιο κεντρικά γίνεται κάτι, τόσο πιο δύσκολα θα έχεις ευελιξία. Ευελιξία και εμπιστοσύνη χρειάζεται και να είμαστε σίγουροι ότι οι άνθρωποι θα κάνουν σωστά τη δουλειά τους». Υποστηρικτής της αξιολόγησης, θεωρεί ότι η εφαρμογή της πρέπει να υποστηρίζει θετικά το έργο των πανεπιστημιακών, ώστε να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Υποστηρικτής της μονιμότητας στο πανεπιστήμιο γιατί όπως λέει «οι καθηγητές δεν πρέπει να φοβούνται ότι κάποια στιγμή θα κινδυνεύσουν να απολυθούν γιατί πολλές φορές ορισμένα πρότζεκτ χρειάζεται μια ολόκληρη ακαδημαϊκή ζωή για να τα φέρεις εις πέρας» Για την αξιολόγηση και τη χρηματοδότηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων από την κεντρική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνεται και ότι υπάρχουν διεθνείς δείκτες που μπορεί να εξασφαλίσουν μια δίκαιη κρίση. «Κάθε πέντε ή επτά χρόνια μπορεί να υπάρχει σταθερός κύκλος αξιολόγησης ανάλογα με το πόσοι φοιτητές πέρασαν, πόσα χρήματα έφεραν σε χρηματοδότηση οι καθηγητές του ιδρύματος, πόσα διδακτορικά έβγαλαν, άρθρα που δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά περιοδικά και το σύνολο όλων αυτών θα καθορίζει το ύψος της χρηματοδότησης από την κεντρική κυβέρνηση με την υποσημείωση ότι το πανεπιστήμιο θα αποφασίσει για το πού θα διαθέσει αυτά τα χρήματα». Κλείνει ένας κύκλος Η συνομιλία μας με τον Δημήτρη Κουκουλόπουλο έγινε μέσω skype, αυτός στο γραφείο του πέμπτου ορόφου του πανεπιστημίου του Μόντρεαλ με ένα πλατύ χαμόγελο και με μια όμορφη ευγένεια στον συνομιλητή του. Σκεφτόμουν τη συναρπαστική διαδρομή του όπου στα 28 του έγινε καθηγητής σ’ ένα από τα ανταγωνιστικά πανεπιστήμια της αμερικανικής ηπείρου και στα 35 του συγκαταλέγεται στην αφρόκρεμα των μαθηματικών του κόσμου που ασχολούνται με την Αναλυτική Θεωρία των αριθμών και αναρωτήθηκα φωναχτά, τι σχέδια μπορεί να έχει για το μέλλον κάποιος που κατάφερε τόσα πράγματα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. «Δεν έχω σχέδια» ήταν η αφοπλιστική απάντηση του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τόνισε όμως ότι μετά και την επίλυση της Εικασίας «κλείνει ένας μεγάλος κύκλος που άνοιξε πριν από μερικά χρόνια, προετοιμάζομαι για τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά και θα αφιερωθώ εξ ολοκλήρου στους φοιτητές μου και τους υποψήφιους διδάκτορες με καινούργια πράγματα στην ατζέντα». Συγχαρητήρια από τον ΠτΔ στον Δημήτρη Κουκουλόπουλο Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπιος Παυλόπουλος επικοινώνησε τηλεφωνικώς με τον Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ Δημήτρη Κουκουλόπουλο και τον συνεχάρη για την παγκόσμια εμβέλειας επιτυχία του στο μαθηματικό πεδίο της Αναλυτικής Θεωρίας των Αριθμών. Η επιτυχία συνίσταται στην απόδειξη-λύση της «Εικασίας των R.J. Duffin και A.C. Shaeffer», έναν γρίφο 78 ετών. https://www.in.gr/2019/08/10/tech/meta-ton-daskalaki-o-koukoulopoulos-o-ellinas-dianoia-pou-elyse-mathimatiko-grifo-78-eton/

Απήδημα Μάνης: Κρανίο 210.000 ετών αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρασία. Ένα κρανίο που βρέθηκε στην Ελλάδα και χρονολογείται πριν από τουλάχιστον 210.000 έτη αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο δείγμα από ανατομικής απόψεως σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρασία, δηλαδή εκτός Αφρικής, όπως ανακοίνωσε μια ομάδα ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Αυτό σημαίνει ότι, εάν οι επιστήμονες έχουν δίκιο, το κρανίο είναι κατά τουλάχιστον 150.000 χρόνια παλαιότερο από το αρχαιότερο απολίθωμα «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens) που είχε βρεθεί έως τώρα στην Ευρώπη. Ένα δεύτερο κρανίο που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 170.000 ετών διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ. Τα δύο απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα, δυτικά της Αερόπολης, στη Μάνη, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, κατά τη διάρκεια ερευνών του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως, έως τώρα δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν παραμείνει σχετικά άγνωστα, παρά τη μεγάλη σπουδαιότητά τους, όπως τώρα γίνεται αντιληπτό με μεγάλη καθυστέρηση. Οι ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής τη διακεκριμένη ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου Έμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature, μελέτησαν πρώτη φορά συγκριτικά, με σύγχρονες μεθόδους απεικόνισης και χρονολόγησης, τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2». Όπως δήλωσε η κ. Χαρβάτη, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν τη σημαντικότητα του ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη. Έχουμε τον αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα. Η δουλειά αυτή είναι αποτέλεσμα 25 χρόνων έρευνάς μου στην Αφρική, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Ως Ελληνίδα, εύχομαι η έρευνα στην Ελλάδα να συνεχιστεί, καθώς πιστεύω ότι η χώρα μας έχει ακόμα πολλά να δώσει στο χώρο της παλαιοανθρωπολογίας». Η ερευνητική ομάδα, η οποία έκανε, μεταξύ άλλων, εικονική ανακατασκευή των κατεστραμμένων τμημάτων των κρανίων, διεξήγαγε συγκρίσεις με άλλα ανθρώπινα απολιθώματα και χρησιμοποίησε μια υψηλής ακριβείας ραδιομετρική μέθοδο χρονολόγησης, προκειμένου να καθορίσει την ηλικία των δύο κρανίων. Το «Απήδημα 2», που βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, εμφανίζει τα χαρακτηριστικά Νεάντερταλ, ενώ το «Απήδημα 1» δεν έχει καθόλου νεαντερτάλια γνωρίσματα, αλλά συνδυάζει σύγχρονα και πρωτόγονα χαρακτηριστικά, τα οποία -κατά τους επιστήμονες- το κατατάσσουν στην οικογένεια του Homo sapiens. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο σπήλαιο Απήδημα έζησαν δύο ομάδες: ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από έναν πληθυσμό Νεάντερταλ, οι οποίοι προϋπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Ελλάδας. Με τη σειρά τους, οι Νεάντερταλ αντικαταστάθηκαν από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου, η πιο πρώιμη παρουσία των οποίων στην περιοχή χρονολογείται πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Πολλές «έξοδοι» και η σημασία της Ελλάδας Η ανακάλυψη για την παλαιότητα του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo sapiens ενισχύει την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως πιστεύεται. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη γενικότερα και ειδικότερα η περιοχή της σημερινής Ελλάδας αποτέλεσε σημαντικό διάδρομο για την εξάπλωση των πρώτων αυτών «μεταναστών» από την Αφρική. Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, ενισχύει επίσης τη θεωρία ότι δεν υπήρξε μόνο μία «έξοδος» από τη μαύρη ήπειρο, αλλά πολλές. «Το Απήδημα 2 είναι περίπου 170.000 ετών. Θα λέγαμε ότι ήταν ένας Νεάντερταλ» σύμφωνα με την Κατερίνα Χαρβάτη. «Προς μεγάλη μας έκπληξη, το Απήδημα 1 είναι ακόμα παλαιότερο, ηλικίας περίπου 210.000 ετών, αλλά δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό Νεάντερταλ». Αντιθέτως, η μελέτη ανέδειξε μια μίξη σύγχρονων ανθρώπινων και αρχαϊκών χαρακτηριστικών, παραπέμποντας σε έναν πρώιμο Homo sapiens. «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον δύο ομάδες ανθρώπων ζούσαν στην περιοχή της Νοτίου Ελλάδας κατά τη Μέση Πλειστόκαινο Εποχή: ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens και, αργότερα, μία ομάδα Νεάντερταλ» εξήγησε η κυρία Χαρβάτη. Αυτό στηρίζει την υπόθεση ότι οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι πραγματοποίησαν πολλές φορές εξορμήσεις πέραν της Αφρικής, στην οποία και πρωτοεμφανίστηκαν. «Το κρανίο Απήδημα 1», όπως ανέφερε, «δείχνει ότι μια πρώτη διασπορά συνέβη νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε, καθώς και ότι εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο γεωγραφικά, έως και στο εσωτερικό της Ευρώπης. Εικάζουμε ότι, όπως και στην Εγγύς Ανατολή, ο πρώιμος σύγχρονος ανθρώπινος πληθυσμός, που αντιπροσωπεύεται από το Απήδημα 1, πιθανώς αντικαταστάθηκε από τους Νεάντερταλ, η παρουσία των οποίων στη Νότια Ελλάδα είναι σαφώς τεκμηριωμένη, λαμβάνοντας υπόψιν και το κρανίο Απήδημα 2 από την ίδια τοποθεσία» πρόσθεσε. Ωστόσο, και οι Νεάντερταλ με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους σύγχρονους ανθρώπους. Κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική Περίοδο, περίπου 40.000 χρόνια πριν, οι νεοαφιχθέντες σύγχρονοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η παρουσία τους επιβεβαιώνεται από την ανασκαφή λεπτοδουλεμένων λίθινων εργαλείων και άλλων ευρημάτων. Από την άλλη, οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν περίπου την ίδια περίοδο. «Αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη σημασία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εξέλιξη του ανθρώπου» τόνισε η κ. Χαρβάτη. Από ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν επίσης ο καθηγητής Βασίλης Γοργούλης (διευθυντής του Τμήματος Ιστολογίας – Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών), η καθηγήτρια Μυρσίνη Κουλούκουσα (διευθύντρια του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ), ο Φώτης Καρακωστής (Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν), ο Παναγιώτης Καρκάνας (Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθηνών), η καθηγήτρια ακτινολογίας Λία Μουλοπούλου (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και ο επίκουρος καθηγητής ακτινολογίας Βασίλης Κουτουλίδης (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Μεταξύ των ξένων επιστημόνων είναι ο κορυφαίος διεθνώς παλαιοντολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Οι επιστήμονες επισήμαναν τις λιγοστές γνώσεις που ακόμη υπάρχουν για τα ανθρώπινα απολιθώματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη σημασία της Ελλάδας για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης και των πρώτων μεταναστευτικών κινήσεων. Έτσι, σχεδιάζουν περαιτέρω μελέτες του ανευρεθέντος υλικού στο σπήλαιο Απήδημα, το οποίο ήδη θεωρούνταν σημαντικό στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και απέκτησε επιπρόσθετη αξία υπό το φως των νέων ανακαλύψεων. Το σπήλαιο Απήδημα ανεσκάφη στις δεκαετίες του 1970-80 από ερευνητές του Μουσείου Ανθρωπολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφέροντας σημαντικά ευρήματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1886 και είναι ένα από τα παλαιότερα του είδους του στην Ευρώπη. Η νέα έρευνα πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στην K. Χαρβάτη, καθώς και του Γερμανικού Ερευνητικού Ιδρύματος (DFG). Μια διαφορετική προσέγγιση Σχεδόν παράλληλα δημοσιεύτηκε μια άλλη επιστημονική μελέτη από ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), που εξέτασαν και αυτοί τα δύο κρανία από το σπήλαιο Απήδημα, καταλήγοντας σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα, ότι αυτά αντιπροσωπεύουν μια μεταβατική φάση ανάμεσα στον ευρωπαίο «Όρθιο άνθρωπο» (Homo erectus) και στους Νεάντερταλ, κάτι με το οποίο όμως δε συμφωνεί η ερευνητική ομάδα υπό την Κ. Χαρβάτη. https://www.in.gr/2019/07/11/tech/apidima-manis-kranio-210-000-eton-apotelei-arxaiotero-deigma-sygxronou-anthropou-stin-eyrasia/

Έλληνας νευρολόγος στη Βρετανία ανακάλυψε τις πιο πρώιμες ενδείξεις Πάρκινσον στον εγκέφαλο. Επιστήμονες από τη Βρετανία, την Ελλάδα και την Ιταλία, με επικεφαλής έναν Έλληνα νευρολόγο της διασποράς, ανακάλυψαν τις πιο πρώιμες μέχρι σήμερα ενδείξεις της νόσου Πάρκινσον στον εγκέφαλο, πολλά χρόνια (15 έως 20) προτού εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα στους ασθενείς. Συνήθως άγνωστης αιτιολογίας, το Πάρκινσον είναι η δεύτερη συχνότερη νευροεκφυλιστική πάθηση μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ και χαρακτηρίζεται από κινητικά και γνωσιακά προβλήματα. Δεν υπάρχουν φάρμακα που θεραπεύουν ή επιβραδύνουν σημαντικά τη νόσο, αλλά βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Το επίτευγμα μπορεί να οδηγήσει σε νέες μεθόδους έγκαιρης διάγνωσης της νευροεκφυλιστικής νόσου, ώστε να εντοπίζονται πολύ νωρίς όσοι κινδυνεύουν περισσότερο. Η μελέτη Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή νευρολογίας και νευροαπεικόνισης Μάριο Πολίτη του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του Βασιλικού Κολλεγίου (King's) του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευρολογίας "The Lancet Neurology", βρήκαν τις πρώτες βάσιμες ενδείξεις για τον κεντρικό ρόλο που παίζει στον εγκέφαλο μια ουσία, ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη, όσον αφορά τα πρώιμα -και αφανή- στάδια του Πάρκινσον. Οι αλλαγές στο σύστημα της σεροτονίνης που μπορούν να ανιχνευθούν πολύ πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μπορούν να αποτελέσουν ένα νέο προειδοποιητικό σημάδι για τη νόσο. Όπως δήλωσε ο Μ.Πολίτης, «η νόσος Πάρκινσον παραδοσιακά θεωρείται ότι οφείλεται σε βλάβη στο σύστημα της ντοπαμίνης, αλλά εμείς δείξαμε ότι οι μεταβολές στο σύστημα της σεροτονίνης προηγούνται, συμβαίνοντας πολλά χρόνια προτού οι ασθενείς αρχίσουν να εμφανίζουν συμπτώματα. Τα ευρήματα μας δείχνουν ότι η πρώιμη ανίχνευση αυτών των αλλαγών στο σύστημα της σεροτονίνης μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη νέων θεραπειών, που θα επιβραδύνουν και τελικά θα αποτρέπουν την επιδείνωση της νόσου Πάρκινσον». Οι ασθενείς με Πάρκινσον εμφανίζουν στον εγκέφαλο τους συσσώρευση της πρωτεΐνης άλφα-συνουκλεΐνης. Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν κάποιες γενετικές μεταλλάξεις στο γονίδιο SNCA της εν λόγω πρωτεΐνης. Είναι σπάνιες αυτές οι περιπτώσεις, αλλά σχεδόν σίγουρα οδηγούν σε Πάρκινσον. Τέτοιες γενετικές μεταλλάξεις έχουν βρεθεί σε ανθρώπους σε χωριά της Βόρειας Πελοποννήσου, καθώς και σε μετανάστες από την Ελλάδα στην Ιταλία. Σε διάστημα δύο ετών, οι ερευνητές εντόπισαν δέκα άτομα από την Ελλάδα και τέσσερα από την Ιταλία με τη σπάνια μετάλλαξη στο γονίδιο SNCA και τους μετέφεραν στο Λονδίνο για μοριακή απεικόνιση εγκεφάλου (με τη μέθοδο ΡΕΤ) και άλλες κλινικές εξετάσεις. Οι μισοί είχαν εμφανίσει συμπτώματα Πάρκινσον, ενώ οι υπόλοιποι όχι.Τα στοιχεία από αυτούς τους 14 ανθρώπους συγκρίθηκαν με 65 ασθενείς που είχαν μη γενετικής αιτιολογίας Πάρκινσον, καθώς και με 25 υγιείς εθελοντές. Η συγκριτική ανάλυση αποκάλυψε ότι -λόγω της απώλειας νευρώνων που παράγουν σεροτονίνη (σε ποσοστό έως 34% σε σχέση με τους υγιείς)- το σύστημα της αρχίζει να δυσλειτουργεί στους ασθενείς με Πάρκινσον πολύ πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων και επίσης -πράγμα σημαντικό- πριν τις πρώτες αλλαγές στο σύστημα της ντοπαμίνης, ενός άλλου νευροδιαβιβαστή στον οποίο σήμερα εστιάζεται η φαρμακοθεραπεία. Από ελληνικής πλευράς στην έρευνα συμμετείχαν από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν» ο καθηγητής Λεωνίδας Στεφανής και οι Χρήστος Κορός, Μαρία Σταμέλου και Αθηνά Σιμιτσή, ενώ από το Κολλέγιο King's οι Γιώργος Δερβενούλας και Σωτήρης Πολυχρόνης. Ο καθηγητής Μάριος Πολίτης αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήρε το διδακτορικό του στην κλινική νευροεπιστήμη από το Imperial College του Λονδίνου. Σήμερα διευθύνει την Ομάδα Απεικόνισης της Νευροεκφύλισης στο Κολλέγιο King's και η έρευνα του εστιάζει στη χρήση διαφόρων απεικονιστικών τεχνικών για τη μελέτη της αιτιολογίας και της παθοφυσιολογίας των νευροεκφυλιστικών διαταραχών. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Νευρολογίας και του βρετανικού Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρών, έχοντας στο ενεργητικό του πολλές δημοσιεύσεις και διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το βραβείο Jon Stolk της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας το 2017. http://www.kathimerini.gr/1029857/article/ygeia/ygeia-epikairothta/ellhnas-neyrologos-sth-vretania-anakalyye-tis-pio-prwimes-endei3eis-parkinson-ston-egkefalo

Αντιδραστήρας που παράγει οξυγόνο από διοξείδιο του άνθρακα από Έλληνα επιστήμονα. Η επιστημονική φαντασία είναι γεμάτη ιστορίες με γαιοδιαμόρφωση/ γαιοποίηση (terraforming) του Άρη και «γεννήτριες» οξυγόνου για ένα πολύ απλό λόγο: Οι άνθρωποι χρειαζόμαστε οξυγόνο για να αναπνέουμε, και στο διάστημα και σε άλλους πλανήτες που ξέρουμε δεν υπάρχει ή είναι πολύ σπάνιο. Οπότε και η εξερεύνηση του διαστήματος απαιτεί οι αστροναύτες να έχουν μαζί τους τις δικές τους προμήθειες οξυγόνου, κάτι που συνεπάγεται προβλήματα όπως η μεταφορά του και η πεπερασμένη του ποσότητα. Οξυγόνο μπορεί να βρεθεί πέρα από τα όρια του πλανήτη μας στις εκπομπές αερίων από κομήτες. Όπως αναφέρεται σε ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Caltech (ΗΠΑ), η πηγή αυτού του οξυγόνου αποτελούσε μυστήριο μέχρι πριν από δύο χρόνια, όταν ο Κωνσταντίνος Γιάπης, καθηγητής χημικός μηχανικός στο Caltech, και ο μεταδιδακτορικός του Γιούνξι Γιάο, πρότειναν την παρουσία μας νέας χημικής διαδικασίας που θα εξηγούσε την παραγωγή του. Ο κ. Γιάπης, μαζί με τον Τομ Μίλερ, καθηγητή χημείας, παρουσίασαν μια νέα αντίδραση για την παραγωγή οξυγόνου, η οποία, σύμφωνα με τον Έλληνα ερευνητή, θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να εξερευνήσουν το διάστημα και ίσως ακόμη και να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Ακόμα σημαντικότερ, ο ίδιος λέει πως η αντίδραση αυτή αντιπροσωπεύει ένα νέο είδος χημείας, που ανακαλύπτεται μέσω της μελέτης κομητών. Οι περισσότερες χημικές αντιδράσεις απαιτούν ενέργεια, που κατά κανόνα παρέχεται ως θερμότητα. Η έρευνα του κ. Γιάπη δείχνει πως κάποιες ασυνήθιστες αντιδράσεις μπορούν να λάβουν χώρα μέσω της παροχής κινητικής ενέργειας. Όταν μόρια νερού εκτοξεύονται σαν πολύ μικρές σφαίρες σε επιφάνειες που περιλαμβάνουν οξυγόνο (όπως η άμμος ή η σκουριά), το μόριο νερού μπορεί να «ξεκολλά» αυτό το οξυγόνο για να παράγει μοριακό οξυγόνο. Η αντίδραση αυτή λαμβάνει χώρα σε κομήτες όταν μόρια νερού εξατμίζονται από την επιφάνεια και στη συνέχεια επιταχύνονται χάρη στον ηλιακό άνεμο, προσκρούοντας πίσω στον κομήτη σε πολύ υψηλές ταχύτητες. Ωστόσο οι κομήτες εκπέμπουν και διοξείδιο του άνθρακα. Οι δύο ερευνητές ήθελαν να διαπιστώσουν εάν το διοξείδιο του άνθρακα θα μπορούσε να παράγει επίσης οξυγόνο σε συγκρούσεις με την επιφάνεια του κομήτη. Όταν βρήκαν οξυγόνο στη ροή των αερίων από τον κομήτη, θέλησαν να επιβεβαιώσουν ότι η αντίδραση ήταν παρόμοια με αυτήν του νερού. Για αυτόν τον σκοπό σχεδίασαν ένα πείραμα με σκοπό την πρόσκρουση διοξειδίου του άνθρακα στην αδρανή επιφάνεια ενός φύλλου χρυσού, που δεν μπορεί να οξειδωθεί και δεν θα έπρεπε να παράγει μοριακό οξυγόνο. Ωστόσο, συνέχισε να εκπέμπεται οξυγόνο από την επιφάνεια του χρυσού. Αυτό σημαίνει ότι και τα δύο άτομα οξυγόνου προέρχονται από το ίδιο μόριο διοξειδίου του άνθρακα, πρακτικά διαχωρίζοντάς το, με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. «Νομίζαμε ότι θα ήταν αδύνατον να συνδυάσουμε τα δύο άτομα οξυγόνου ενός μορίου διοξειδίου του άνθρακα, επειδή το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα γραμμικό μόριο, και θα έπρεπε να κάμψεις το μόριο πολύ για να δουλέψει αυτό» λέει ο κ. Γιάπης. «Κάνεις κάτι πολύ δραστικό στο μόριο». Για να κατανοήσει τον μηχανισμό με τον οποίο το διοξείδιο του άνθρακα διασπάται σε μοριακό οξυγόνο, ο κ. Γιάπης προσέγγισε τον Μίλερ και τον μεταδιδακτορικό Φίλιπ Σούσκοφ, που σχεδίασαν προσομοιώσεις υπολογιστή της όλης διαδικασίας. Η κατανόηση της αντίδρασης ήταν μια σημαντική πρόκληση. Η συσκευή που σχεδίασε ο Έλληνας ερευνητής για την αντίδραση αυτή λειτουργεί σαν επιταχυντής σωματιδίων, μετατρέποντας τα μόρια διοξειδίου του άνθρακα σε ιόντα φορτίζοντάς τα και μετά επιταχύνοντάς τα μέσω ηλεκτρικού πεδίου, απλά σε πολύ χαμηλότερα ενεργειακά επίπεδα από ό,τι σε έναν επιταχυντή σωματιδίων. Παρόλα αυτά, ο κ. Γιάπης σημειώνει πως δεν απαιτείται μια τέτοια συσκευή για να λάβει χώρα η αντίδραση: «Θα μπορούσες να ρίξεις μια πέτρα με αρκετή ταχύτητα σε διοξείδιο του άνθρακα και να επιτύχεις το ίδιο. Θα χρειαζόταν να πετά το ίδιο με γρήγορα με έναν κομήτη ή αστεροειδή που κινείται στο διάστημα». Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την παρουσία μικρών ποσοτήτων οξυγόνου που έχουν παρατηρηθεί ψηλά στην ατμόσφαιρα του Άρη: Έχει παρουσιαστεί η θεωρία πως το οξυγόνο παράγεται επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία χτυπά το διοξείδιο του άνθρακα, μα ο κ. Γιάπης πιστεύει ότι το οξυγόνο παράγεται επίσης από σωματίδια σκόνης που συγκρούονται με μόρια διοξειδίου του άνθρακα σε υψηλές ταχύτητες. Ο ίδιος ελπίζει πως μια παραλλαγή του αντιδραστήρα του θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να κάνει το ίδιο πράγμα σε πιο χρήσιμες κλίμακες- ίσως λειτουργώντας κάποια στιγμή ως πηγή αέρα για αστροναύτες στον Άρη, ή χρησιμοποιούμενη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω απομάκρυνσης διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα της Γης και μετατροπής του σε οξυγόνο. Ο ίδιος πάντως σημειώνει ότι υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος για τέτοιες εφαρμογές, επειδή η παρούσα έκδοση του αντιδραστήρα έχει χαμηλή απόδοση, δημιουργώντας μόνο ένα με δύο μόρια οξυγόνου για κάθε 100 μόρια διοξειδίου του άνθρακα που περνούν από τον επιταχυντή. «Είναι η τελική συσκευή; Όχι. Είναι μια συσκευή που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα στον Άρη; Όχι, Αλλά είναι μια συσκευή που μπορεί να κάνει κάτι πολύ δύσκολο» λέει ο ίδιος. «Κάνουμε κάποια τρελά πράγματα με αυτόν τον αντιδραστήρα». Το σχετικό paper, με τίτλο «Direct dioxygen evolution in collisions of carbon dioxide with surfaces» δημοσιεύτηκε στο Nature Communications. https://www.naftemporiki.gr/story/1480940/antidrastiras-pou-paragei-oksugono-apo-diokseidio-tou-anthraka-apo-ellina-epistimona

Πέντε καθηγητές Φυσικής του ΕΚΠΑ μεταξύ των 672 ερευνητών με την σημαντικότερη επιστημονική επιρροή παγκοσμίως. Πέντε καθηγητές και ερευνητές του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών περιλαμβάνονται στην κατάταξη Highly Cited Researchers (h>100) in High Energy Physics της Webometrics. Ο εν λόγω πίνακας συντάσσεται με βάση τις πληροφορίες και το σύνολο των ετεροαναφορών που αποτυπώνονται στα δημόσια προφίλ Καθηγητών και Ερευνητών Πανεπιστημίων στο Google Scholar. Καταγράφει καθηγητές και Ερευνητές Πανεπιστημίων στον τομέα των Φυσικών Επιστημών, οι οποίοι με το συγγραφικό και ερευνητικό τους έργο έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή στην επιστήμη διαχρονικά. Η κατάταξη αυτή δημοσιεύεται ουσιαστικά για πρώτη φορά. Διαχωρίζει για μεθοδολογικούς λόγους, από την ενιαία κατάταξη «Highly Cited Researchers (h>100)» της Webometrics, τους «Highly energy physicists of hyper-authored papers», δηλαδή τους καθηγητές και ερευνητές του τομέα της Φυσικής, οι οποίοι εμφανίζονται σε ερευνητικές εργασίες με πολύ μεγάλο αριθμό συγγραφέων. Η κατάταξη που δημοσιεύθηκε την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου του 2019, περιλαμβάνει 672 Highly Cited Researchers, δηλαδή ερευνητές με h-index > 100. Με άλλα λόγια ερευνητές οι οποίοι έχουν τουλάχιστον 100 ερευνητικές εργασίες που έχουν παρατεθεί ως έγκυρη αναφορά από το λιγότερο 100 ερευνητές στις δικές τους εργασίες. Από την χώρα μας έντεκα καθηγητές από δύο Ελληνικά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα περιλαμβάνονται στην εν λόγω κατάταξη. Αποτελεί συνεπώς ιδιαίτερη διάκριση για το ερευνητικό έργο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικότερα για το ερευνητικό δυναμικό της Σχολής Θετικών Επιστημών του Ιδρύματος, η παρουσία των εν λόγων επιστημόνων του ΕΚΠΑ σε αυτή την κατάταξη. Πιο συγκεκριμένα οι καθηγητές και ερευνητές των Φυσικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, με την σημαντική ερευνητική επίδραση παγκοσμίως που περιλαμβάνονται στην κατάταξη Highly Cited Researchers (h>100) in High Energy Physics είναι: Ο καθηγητής του Τμήματος Φυσικής Παρασκευάς Σφήκας με h-index 171 και 133.733 ετεροαναφορές, το ερευνητικό πεδίο του οποίου είναι η Φυσική Υψηλών Ενεργειών. Η Καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής Χριστίνα Κουρκουμέλη με h-index 168 και 149.008 ετεροαναφορές, το ερευνητικό πεδίο της οποίας είναι η Φυσική Υψηλών Ενεργειών. Η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής Νίκη Σαουλίδου με h-index 149 και 93.229 ετεροαναφορές, το ερευνητικό πεδίο της οποίας είναι η Πειραματική Φυσική Υψηλών Ενεργειών. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής Θεόδωρος Μερτζιμέκης με h-index 104 και 34.058 ετεροαναφορές, το ερευνητικό πεδίο του οποίου είναι η Πειραματική Πυρηνική Φυσική. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής Ευστάθιος Στυλιάρης με h-index 102 και 47619 ετεροαναφορές, το ερευνητικό πεδίο του οποίου είναι η Πειραματική Πυρηνική Φυσική. Η κατάταξη δεν διαχωρίζει τις διαφορετικές επιστήμες, τα ερευνητικά πεδία ή το μέγεθος των ερευνητικών ομάδων που παράγουν τις δημοσιεύσεις αυτές, γεγονός που προκρίνει τις μεγάλες ερευνητικές συνεργασίες όπως π.χ. συναντώνται στην Φυσική Υψηλών Ενεργειών ή άλλες επιστήμες με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων. Το πρώτο κριτήριο κατάταξης είναι το h-index, και το δεύτερο κριτήριο o συνολικός αριθμός ετερεοαναφορών. Οι καθηγητές και ερευνητές του εν λόγω πίνακα, είτε είναι εν ζωή είτε όχι, κατατάσσονται με φθίνοντα βαθμό με αναφορά του Πανεπιστημίου στον οποίο ανήκουν. - https://www.iefimerida.gr/ellada/pente-kathigites-ekpa-epirroi-fysikes-epistimes

Ελληνο-αμερικανική επιστημονική συνεργασία φέρνει αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Όταν η εφευρετικότητα και η τεχνογνωσία που ανέπτυξαν Έλληνες επιστήμονες πάνω στη θεραπεία ασθενών με όγκους στον εγκέφαλο μεταφέρεται στις ΗΠΑ και βρίσκει εφαρμογή μέσα σε ένα σύγχρονο ιατρικό περιβάλλον, τότε τα αποτελέσματα όσο αφορά στην ίαση χιλιάδων ανθρώπων είναι εντυπωσιακά. Η ιστορία του Ευάγγελου Παππά και Δημήτρη Μακρή από την ελληνική εταιρία RT safe οι οποίοι δημιούργησαν ένα τρισδιάστατο ομοίωμα κρανίου ασθενή μέσω 3Dprinting το οποίο «μιμείται» τον εγκεφαλικό ιστό και στο οποίο θα μπορούσαν να γίνουν δοκιμαστικές ακτινοθεραπείες πριν εφαρμοσθούν στον ασθενή δεν πέρασε απαρατήρητη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το καινοτόμο αυτό προϊόν το οποίο δημιουργήθηκε με γνώμονα την βελτίωση της ζωής των ασθενών με όγκο στον εγκέφαλο… ταξίδεψε μέχρι το Σαν Αντόνιο. Εκεί, η τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε στο πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, βρήκε τον ιδανικό… σύμμαχο στον εξειδικευμένο εξοπλισμό που ήταν ήδη εγκατεστημένος στο πανεπιστήμιο του Τέξας προκειμένου να γίνονται ακτινοθεραπείες. Άμεσα εφαρμόστηκε η πρωτοποριακή ιδέα των Ελλήνων επιστημόνων και τα αποτελέσματα ήταν κάτι παραπάνω από ελπιδοφόρα, καθώς επιβεβαιώθηκε ότι με αυτόν τον τρόπο οι θεραπείες γίνονται με μεγαλύτερα ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Λίγα λόγια για το έργο των Ελλήνων επιστημόνων Οι Έλληνες επιστήμονες κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα τρισδιάστατο ομοίωμα του κρανίου του ασθενή μέσω 3D printing το οποίο θα «μιμείται» τον εγκεφαλικό ιστό και στο οποίο θα μπορούσαν να γίνουν δοκιμαστικές ακτινοθεραπείες πριν εφαρμοστούν στον ασθενή. Ένα ομοίωμα, δηλαδή, το οποίο θα ήταν ανατομικά και οστικά ακριβές, διατηρώντας ακόμα και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του προσώπου του ασθενούς. Με απλά λόγια, ένα «avatar» του ασθενούς, στο οποίο θα εφαρμόζονται οι θεραπείες έτσι ώστε να εντοπιστούν σφάλματα και να γίνουν πιθανές βελτιώσεις. Επιστημονική φαντασία; Καθόλου, όπως αποδεικνύεται στην πράξη. Το καινοτόμο αυτό προϊόν αναπτύχθηκε στη χώρα μας από την ελληνική εταιρία, την RTsafe και ήδη εφαρμόζεται σε κέντρα ακτινοθεραπείας από την Αυστραλία και την Αργεντινή ως την Αμερική και φυσικά την Ευρώπη. Η RTsafe είναι το «παιδί» ομάδας καθηγητών, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής Ιατρικής Φυσικής του πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και CEO της εταιρίας Ευάγγελος Παππάς. «Η ιδέα προέκυψε πριν από περίπου πέντε χρόνια, όταν σαν πανεπιστημιακοί, εγώ με κάποιους συναδέλφους, σκεφτήκαμε ότι το να κάνουμε έρευνα απλώς για να δημοσιεύουμε είναι κάτι που μας δίνει χαρά, αλλά πιο σημαντικό είναι τα προϊόντα μας να περνάνε στην κοινωνία» ανέφερε. Έπρεπε λοιπόν, να βρουν τον τρόπο να αξιοποιηθεί η ερευνητική σκέψη για τη βελτίωση της ζωής των ασθενών με όγκους εγκεφάλου, «διοχετεύοντάς» την στους ίδιους τους ασθενείς. Κάπου εκεί η Δυτική Αττική «συνάντησε» το Σαν Αντόνιο και ένα πραγματικό success story με ελληνική «σφραγίδα» ήταν ήδη στα… σκαριά. Ο Ευάγγελος Παππάς, μεταξύ άλλων, ήταν επιστημονικός συνεργάτης στο πανεπιστήμιο του Τέξας. «Αυτό έπαιξε καταλυτικό ρόλο» λέει ο ίδιος και προσθέτει. «Καλώς ή κακώς, μέχρι και πριν από λίγα χρόνια στα ελληνικά πανεπιστήμια, στις ιατρικές σχολές, δεν υπήρχε ο αντίστοιχος εξοπλισμός με τη χρήση του οποίου θα μπορούσε να φανεί η υπεραξία της τεχνολογίας που είχαμε αναπτύξει. Οπότε έγινε μεταφορά της τεχνογνωσίας αυτής από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. Ήταν μεγάλη μας χαρά και τιμή αυτό». Με τον ακριβό εξοπλισμό που είχαν εκεί για να κάνουν ακτινοθεραπεία σε ασθενείς με όγκους εγκεφάλου, πρόσθεσε, εφαρμόστηκε η δική μας τεχνολογία και επιβεβαιώθηκε ότι έτσι οι θεραπείες γίνονται με μεγαλύτερη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Εδώ και τρία χρόνια, το προϊόν έχει εισαχθεί στην αγορά των ΗΠΑ, ενώ από τον περασμένο Νοέμβριο, η RTsafe λειτουργεί και θυγατρική στο Σαν Αντόνιο του Τέξας. «Η κοινωνία εκεί είναι πολύ δεκτική σε νέες τεχνολογίες, σε νέα προϊόντα τα οποία μπορεί να εισάγονται από τρίτες χώρες, ενώ είναι πολύ εξελιγμένη και σε επίπεδο θεσμών, διευκολύνοντας ένα νέο, καινοτόμο προϊόν που έχει σοβαρά οφέλη για την ασφάλεια και την υγεία των ασθενών να εισάγεται ταχύτατα στη δική τους αγορά» λέει από την πλευρά του ο Δημήτρης Μακρής, γενικός διευθυντής της RTsafe προσθέτοντας. «Αυτό το επιτυγχάνουν έχοντας απελευθερώσει πλήρως τις διαδικασίες και τις λειτουργίες τους από κάθε μορφής γραφειοκρατία, παράλληλα όμως μένοντας αυστηροί σε ζητήματα ποιότητας και αξιολόγησης. Συνεπώς, νομίζω ότι ένα προϊόν το οποίο καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τελικών χρηστών και πανεπιστημίων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπως το Thomas Jefferson, το Σαν Αντόνιο του Τέξας, το UCLA, τότε αυτομάτως ανοίγονται όλες οι πόρτες στον υπόλοιπο κόσμο». Η αλληλεπίδραση με τα πανεπιστήμια της Αμερικής , όπως ήταν φυσικό, λειτούργησε καταλυτικά προκειμένου οι έλληνες καθηγητές να αναπτύξουν νέες και πολύ χρήσιμες δεξιότητες. «Καλώς ή κακώς, στην Ελλάδα η νοοτροπία του επιχειρείν δεν είναι κάτι που το έχουμε στο DNA μας, τουλάχιστον η δική μας γενιά» αναφέρει ο κ. Παππάς. «Οπότε αυτή η επαφή με τα πανεπιστήμια και τις εταιρίες της Αμερικής, σου εμφυσά τη νοοτροπία πως ότι σκέφτεσαι πρέπει να προσπαθείς να το περνάς στην κοινωνία. Και το όχημα για να γίνει κάτι τέτοιο στην εποχή που ζούμε είναι μέσα από την εταιρική δραστηριότητα. Θεωρώ ότι η πρόοδος στη χώρα μας θα έρθει μόνο μέσα από κάποια σύνδεση της ακαδημαϊκότητας και της επιχειρηματικότητας» υπογραμμίζει. Αυτό που μας δίνει κίνητρο να συνεχίζουμε και να χτίζουμε υπεραξία σαν εταιρία, συνεχίζει ο κ. Παππάς, είναι η γνώση ότι αυτή η μικρή παρέα συμβάλλει στο κάποιοι άνθρωποι από την Αυστραλία ως την Αμερική και από την Αργεντινή ως τη Ρωσία να έχουν καλύτερη ζωή. «Αυτή είναι η κινητήριος δύναμη που κάθε μέρα μας κάνει να νιώθουμε καλά». Οι Ευάγγελος Παππάς και Δημήτρης Μακρής είναι οι δύο από τους 13 νέους ήρωες της καμπάνιας #makingithappen. Στόχος της καμπάνιας είναι να αναδείξει τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων που μας εμπνέουν και μας γεμίζουν αισιοδοξία, καθώς και τα οφέλη από τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ. Είναι ιστορίες με ήρωες και ηρωίδες από το χώρο των Τεχνών, των Επιστημών, της Καινοτομίας, του Αθλητισμού, του Πολιτισμού, της Κοινωνικής Δράσης, της Τεχνολογίας, της Επιχειρηματικότητας, της Εκπαίδευσης, των Νεοφυών Επιχειρήσεων που «πάτησαν» και στις δύο χώρες, δημιούργησαν συνέργειες, ανέπτυξαν συνεργασίες και εν τέλει μας έφεραν πιο κοντά. Η πρώτη φάση της καμπάνιας ξεκίνησε στην 83η ΔΕΘ, όπου τιμώμενη χώρα ήταν οι ΗΠΑ. Το Δεκέμβριο του 2018, ο Στρατηγικός Διάλογος μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ εγκαινιάστηκε με κύριο στοιχείο τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων. Με βάση αυτό, η καμπάνια #makingithappen εισέρχεται πλέον στη νέα της φάση, αναδεικνύοντας ακόμη περισσότερες πραγματικές ιστορίες Ελλήνων που μας εμπνέουν και αξίζουν την προσοχή μας. Μπορείτε να βρείτε όλους τους ήρωες και τις ιστορίες της καμπάνιας για τις συνέργειες Ελλάδας και ΗΠΑ στην ιστοσελίδα www.makingithappen.gr. https://www.tovima.gr/2019/04/23/market/1668925/

Η λίστα με τα ελληνικά μυαλά που επηρεάζουν την επιστήμη. Επτά καθηγητές και ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών περιλαμβάνονται στην κατάταξη Highly Cited Researchers (h100) της Webometrics. Ο πίνακας συντάσσεται με βάση τις πληροφορίες των δημόσιων προφίλ καθηγητών και ερευνητών πανεπιστημίων στο Google Scholar και παρουσιάζει καθηγητές και ερευνητές πανεπιστημίων οι οποίοι με το συγγραφικό και ερευνητικό έργο τους έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή στην επιστήμη διαχρονικά. Η επικαιροποιημένη κατάταξη, που δημοσιεύθηκε την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου του 2019, περιλαμβάνει 2.929 Highly Cited Researchers, δηλαδή ερευνητές με h-index πάνω από 100. Με άλλα λόγια, ερευνητές οι οποίοι έχουν τουλάχιστον 100 ερευνητικές εργασίες που έχουν παρατεθεί ως έγκυρη αναφορά από το λιγότερο 100 ερευνητές στις δικές τους εργασίες. Πρώτος στον πίνακα είναι ο γνωστός φιλόσοφος, ψυχολόγος και καθηγητής του College de France Μισέλ Φουκό (1926-1984), με h-index 280 και 884.807 ετεροαναφορές. Ειδικότερα, στη λίστα σημαντική εκπροσώπηση έχουν οι καθηγητές της Ιατρικής Αθηνών. Ετσι, παρουσιάζονται ο Γεώργιος Χρούσος, η Αντωνία Τριχοπούλου, ο Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, ο Χριστόδουλος Στεφανάδης, ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος, ο Μαρίνος Δαλάκας και ο Γεράσιμος Φιλιππάτος. Η κατάταξη περιλαμβάνει τα h-index και citations έως και την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου του 2019. Οι καθηγητές και ερευνητές τού εν λόγω πίνακα, είτε είναι εν ζωή είτε όχι, κατατάσσονται με φθίνοντα βαθμό, με αναφορά του πανεπιστημίου στο οποίο ανήκουν. Το πρώτο κριτήριο κατάταξης είναι το h-index και το δεύτερο o συνολικός αριθμός ετεροαναφορών. Στη φετινή κατάταξη, όπως ενημερώνει ο επιστημονικός υπεύθυνος της Webometrics δρ Isidro F. Aguillo, έχουν εξαιρεθεί οι high energy physicists of hyper-authored papers, δηλαδή οι καθηγητές και ερευνητές του τομέα της Φυσικής, οι οποίοι εμφανίζονται σε ερευνητικές εργασίες με πολύ μεγάλο αριθμό συγγραφέων. Αυτός είναι και ο λόγος που σημαντικοί ερευνητές τού εν λόγω θεματικού αντικειμένου, οι οποίοι μέχρι πέρυσι βρίσκονταν στην κατάταξη, φέτος έχουν εξαιρεθεί. Oμως, όπως ενημέρωσε ο δρ Aguillo, για τους συγκεκριμένους ερευνητές θα υπάρξει μια νέα ειδική κατάταξη, η οποία θα ανακοινωθεί μέσα στους επόμενους μήνες. «Σκληρή δουλειά, σκέψη και γράψιμο» είναι οι όροι επιτυχίας για τον κ. Χρούσο, ο οποίος, σχολιάζοντας τη διαρροή μυαλών από την Ελλάδα, δήλωσε ότι «κατανοώ την επιλογή τους να φύγουν για να αναζητήσουν καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές στο εξωτερικό, αλλά πάντα να σκέφτονται να γυρίσουν στην Ελλάδα για να τη βοηθήσουν». «Εχει σημασία να αναβαθμίσουμε το μέσο επίπεδο της εκπαίδευσης, αφού είναι δεδομένο ότι ένα ποσοστό πτυχιούχων θα προοδεύσει με κάθε συνθήκη», πρόσθεσε από την πλευρά της η κ. Τριχοπούλου, ενώ για τον κ. Δημόπουλο (ο οποίος είναι και πρύτανης του ΕΚΠΑ) «σημασία έχει το επίτευγμα για την Ιατρική Σχολή και ευρύτερα για το Πανεπιστήμιο Αθηνών». Στη λίστα υπάρχουν πολλοί ακόμη Ελληνες που εργάζονται και διαπρέπουν σε ΑΕΙ του εξωτερικού. http://www.kathimerini.gr/1020116/article/epikairothta/ellada/h-lista-me-ta-ellhnika-myala-poy-ephreazoyn-thn-episthmh

Η dream team των Ελλήνων επιστημόνων που διαπρέπουν παγκοσμίως. Όλοι γεννημένοι μετά το 1974, και όλοι με ένα κοινό χαρακτηριστικό. Αποτελούν ο καθένας στο τομέα του βασικό εργαλείο για την εξέλιξη της επιστήμης τους. Οι περισσότεροι γεννήθηκαν στην Ελλάδα, οι περισσότεροι όμως εργάζονται στο εξωτερικό πλέον.Δεν ξεχνούν την Ελλάδα, και ένας ακόμη λόγος που παλεύουν είναι για να δώσουν όραμα στις γενιές που ακολουθούν. Γνωρίστε μερικούς από τους σπουδαιότερους επιστήμονες του κόσμου, που έχουμε την τύχη να είναι Έλληνες. Η dream team που διαφημίζει με τον καλύτερο τρόπο σε κάθε γωνιά του κόσμου τη χώρα μας. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης Καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών στο ΜΙΤ, τιμήθηκε με το βραβείο Rolf Nevanlinna, κορυφαία διάκριση της Διεθνούς Ενωσης Μαθηματικών. Ιδιαίτερα δημοφιλής, σχεδόν σταρ στον κόσμο της επιστήμης. Ελευθερία Ζεγγίνη Στο μέλλον η οστεορθρίτιδα θα θεραπεύεται εύκολα και γρήγορα και θα το χρωστάμε στη δική μας Ελευθερία. Καθηγήτρια στο βρετανικό ινστιτούτο γενετικής Wellcome Trust Sanger. Ελλη Παπαεμμανουήλ Κάθε γονιός σε όλο το κόσμο, θα την ευγνωμονεί πολύ σύντομα.Επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο κέντρο καρκίνου Memorial Sloan Kettering Cancer Center, που ανακάλυψε το γονίδιο που προκαλεί την παιδική λευχαιμία. Ντέμης Χασάμπης Η τεχνητή νοημοσύνη ένα βήμα πριν μπει στη ζωή μας.Συνιδρυτής του εργαστηρίου τεχνητής νοημοσύνης DeepMind στο Λονδίνο, πρώην πρωταθλητής στο σκάκι και σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών. Μανόλης Κέλλης Καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών στο ΜΙΤ, η έρευνα του οποίου εστιάζει στην προσπάθεια καλύτερης κατανόησης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Και αυτοί είναι μόνο 5 από τους συνολικά 45 επιστήμονες που θεωρούνται διάνοιες στο είδος τους. https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/764597_i-dream-team-ton-ellinon-epistimonon-poy-diaprepoyn-pagkosmios

Ελληνίδα φυσικός πήρε υποτροφία από τη NASA. Μία ελληνίδα μεταδιδακτορική ερευνήτρια στις ΗΠΑ είναι ανάμεσα στους 24 νέους επιστήμονες που επέλεξε η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) για να χορηγήσει υποτροφία στο πλαίσιο του υψηλού κύρους προγράμματος NASA Hubble Fellowship Program (NHFP). Πρόκειται για την Δρα Γεωργία-Βιργινία Πανοπούλου του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech), η οποία έχει ως στόχο την ανάπτυξη μιας καινοτόμου προσέγγισης για την μελέτη του μαγνητικού πεδίου του γαλαξία μας μέσω παρατηρήσεων σε μεσοαστρικά νέφη. Το πρόγραμμα ενισχύει έως για τρία χρόνια πολλά υποσχόμενους ερευνητές προκειμένου να διεξάγουν ανεξάρτητη μεταδιδακτορική έρευνα σε θέματα αστρονομίας και αστροφυσικής, στο πεδίο της θεωρίας, της παρατήρησης, του πειραματισμού ή της ανάπτυξης νέων οργάνων. Οι νέοι υπότροφοι θα αρχίσουν την έρευνα τους το φθινόπωρο του 2019 στο πανεπιστήμιο ή στο ερευνητικό τους κέντρο στις ΗΠΑ. Η Πανοπούλου πήρε το διδακτορικό της στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 2017 υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κώστα Τάσση και σήμερα διεξάγει μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Αστρονομίας του Caltech στην ομάδα του καθηγητή Τόνι Ρέντχεντ, εστιάζοντας κυρίως στα μαγνητικά πεδία και στην αστροφυσική της μεσοαστρικής ύλης. Το 2017, ως νέα διδάκτορας, της είχε απονεμηθεί το Βραβείο Νέου Ερευνητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. https://www.tanea.gr/2019/04/08/science-technology/poia-ellinida-fysikos-pire-ypotrofia-apo-ti-nasa/

Ελληνίδα επιστήμονας ανακάλυψε πρωτοποριακό τρόπο ώστε τα φυτά να μεγαλώνουν πιο γρήγορα. Διεθνής ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής μια Ελληνίδα, βρήκαν ένα πρωτοποριακό τρόπο τροποποίησης των φυτών, έτσι ώστε αυτά να μπορούν να αναπτύσσονται ταχύτερα και επιπλέον να χρειάζονται λιγότερο νερό. Με δεδομένο ότι η παγκόσμια γεωργία εκτιμάται ότι απορροφά για τις αρδευτικές και άλλες ανάγκες της περίπου το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού, τέτοιες καινοτομίες μπορούν στο μέλλον να βοηθήσουν σε αποτελεσματικότερες καλλιέργειες και σε εξοικονόμηση νερού. Οι ερευνητές από τη Βρετανία, τη Γερμανία και την Κίνα, με επικεφαλής την ερευνήτρια δρα Μαρία Παπανάτσιου του Ινστιτούτου Μοριακής, Κυτταρικής και Συστημικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, που πειραματίσθηκαν με το φυτό Αραβιδόψις (που ανήκει στην οικογένεια του φυτού της μουστάρδας) και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο, ώστε να επιταχύνουν το άνοιγμα και το κλείσιμο των στομάτων, δηλαδή των μικροσκοπικών πόρων των φύλλων, μέσω των οποίων εισέρχεται στα φυτά το διοξείδιο του άνθρακα του αέρα, ώστε να πραγματοποιηθεί η φωτοσύνθεση. Τα φυτά χάνουν το μεγαλύτερο μέρος του νερού τους με τη μορφή υδρατμών από τα στόματα αυτά μέσω της διαδικασίας της διαπνοής. Χάρη στη νέα τεχνική, τα φυτά χάνουν πλέον λιγότερο νερό στην ατμόσφαιρα, χωρίς να μειώνεται η ποσότητα του διοξειδίου που απορροφούν από αυτήν για τις ενεργειακές ανάγκες τους. Προηγούμενες απόπειρες να «χειραγωγηθούν» οι πόροι των φύλλων και έτσι να εξοικονομηθεί νερό, είχαν ως «τίμημα» να μειώνεται το εισερχόμενο διοξείδιο, άρα να επιβραδύνεται η φωτοσύνθεση και η ανάπτυξη του φυτού. Με τη νέα τεχνική, γίνονται και το δύο, χωρίς το ένα (εξοικονόμηση νερού) να αποβαίνει σε βάρος του άλλου (παραγωγή βιομάζας και ανάπτυξη του φυτού). Τα τροποποιημένα φυτά, υπό κανονικές συνθήκες, αναπτύσσονται πιο γρήγορα και παράλληλα χρειάζονται λιγότερο νερό, αφού έχουν μικρότερες απώλειες στο περιβάλλον. Όπως δήλωσε η Μ. Παπαντάτσιου, «τα φυτά πρέπει να πετύχουν τον καλύτερο δυνατό συμβιβασμό ανάμεσα στη φωτοσύνθεση και στην απώλεια νερού, ώστε να διασφαλίσουν την ανάπτυξη και απόδοσή τους. Υιοθετήσαμε μια προσέγγιση που χρησιμοποιείται πλέον στη νευροεπιστήμη και λέγεται οπτογενετική, ώστε να εφοδιάσουμε καλύτερα τα στόματα, που παίζουν ουσιώδη ρόλο στην εξισορρόπηση ανάμεσα στην πρόσληψη του διοξειδίου του άνθρακα και στην απώλεια του νερού. Χρησιμοποιήσαμε ένα γενετικό εργαλείο που δρα σαν 'διακόπτης', επιτρέποντας στα στόματα να συγχρονιστούν καλύτερα με τις συνθήκες του φωτός και συνεπώς να βελτιώσουν την αποδοση του φυτού σε συνθήκες φωτισμού που συχνά υπάρχουν στη γεωργία». Η Μ. Παπανάτσιου πήρε το διδακτορικό της το 2014 από το Εργαστήριο Φυσιολογίας των Φυτών και Βιοφυσικής του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης στη Σκωτία και από το 2016 είναι ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μοριακής, Κυτταρικής και Συστημικής Βιολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. http://www.kathimerini.gr/1017228/article/epikairothta/perivallon/ellhnida-episthmonas-anakalyye-prwtoporiako-tropo-wste-ta-fyta-na-megalwnoyn-pio-grhgora

Ολυμπιάδα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής WRO 2018: Στην 4η θέση παγκοσμίως δύο ελληνικές ομάδες. Με δύο ελληνικές ομάδες να κατακτούν την 4η θέση στην παγκόσμια κατάταξη και άλλες σημαντικές διακρίσεις ολοκληρώθηκε ο φετινός Τελικός της Ολυμπιάδας Εκπαιδευτικής Ρομποτικής World Robot Olympiad. Ο φετινός Τελικός φιλοξενήθηκε στο Τσιάνγκ Μάι της Ταϊλάνδης από τις 16 έως τις 18 Νοεμβρίου. Οι 12 ομάδες της ελληνικής Ολυμπιακής Αποστολής είχαν νωρίτερα αναδειχθεί από τον Εθνικό Τελικό της Ολυμπιάδας Εκπαιδευτικής Ρομποτικής WRO 2018, ο οποίος διοργανώθηκε την 1η Ιουλίου από τον Οργανισμό Εκπαιδευτικής Ρομποτικής και Επιστήμης WRO Hellas. Τέταρτες στον κόσμο αναδείχθηκαν η ομάδα Autonomous robotic aquaponics (κατηγορία Open Γυμνασίου) και η ομάδα Rest in PC’s (κατηγορία Open Λυκείου), συνεχίζοντας επάξια τη δυνατή παράδοση που έχει η χώρα μας στη συγκεκριμένη κατηγορία (χάλκινο μετάλλιο το 2017 και πολυάριθμες ολυμπιακές διακρίσεις τα τελευταία 10 χρόνια). Η κατηγορία Open έχει εκθεσιακό χαρακτήρα ζητώντας από τους μαθητές να δημιουργήσουν τη δική τους έξυπνη ρομποτική λύση, με βάση το θέμα Food Matters. Οι δύο ολυμπιονίκες ομάδες, όπως και οι άλλες δύο ομάδες της Open (Robotakia i-Aquaponics στην Open Δημοτικού και RoboGarden στην πιλοτική κατηγορία WeDo Challenge Open) είχαν να επιδείξουν υλοποιήσιμα projects με επίκεντρο την υδροπονία και τις έξυπνες καλλιέργειες, τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν στην πραγματική οικονομία, αλλάζοντας τα δεδομένα στη χώρα μας. Στην πιο απαιτητική και ανταγωνιστική κατηγορία της World Robot Olympiad, την κατηγορία Regular, οι πέντε ελληνικές ομάδες (LEVEL UP και Teamwork Happiness στο Δημοτικό, Πυθαγόρας και Teamwork Prime στο Γυμνάσιο, ET-Team στο Λύκειο) μας εκπροσώπησαν επάξια. Τρεις από αυτές έφτασαν σε απόσταση αναπνοής από τις παραδοσιακές χώρες-γίγαντες της κατηγορίας, όπως την Ταϊβάν, την Ταϊλάνδη, τη Ρωσία, την Ιαπωνία και την Κίνα. Στην κατηγορία του ρομποτικού ποδοσφαίρου (WRO Football), η ομάδα bitbot από την Καλαμάτα που συμμετείχε επί δεύτερη συνεχή χρονιά σε παγκόσμιο επίπεδο, έφτασε αήττητη στις 8 καλύτερες ομάδες της τελικής παγκόσμιας κατάταξης, όπου ηττήθηκε από τον τελικό νικητή της κατηγορίας, μετά από απίστευτη ατυχία στο τελευταίο λεπτό (κόλλημα και των 2 ρομποτικών παικτών) που μετέτρεψε το προβάδισμα 3-1 της bitbot σε 3-4, με το τελευταίο γκολ να μπαίνει και ο διαιτητής να σφυρίζει το τέλος του ματς. Επιπλέον, η φετινή World Robot Olympiad ανέδειξε και λιλιπούτειους νικητές για την Ελλάδα: Με την 1η θέση τιμήθηκε η ομάδα RoboEinsteins, η οποία συνόδευσε την ελληνική Ολυμπιακή Αποστολή συμμετέχοντας στην πιλοτική κατηγορία WeDo Challenge (Regular) για μικρές τάξεις δημοτικού. Στις φωτογραφίες στην σειρα. 1.H ομάδα Rest in PC’s για την κατηγορία Open Λυκείου κατέκτησε φέτος την 4η θέση στην παγκόσμια κατάταξη. 2. H ομάδα Autonomous robotic aquaponics (κατηγορία Open Γυμνασίου) 3.Η ομάδα Robotakia i-Aquaponics στην Open Δημοτικού. 4.Η ομάδα Robotakia i-Aquaponics στην Open Δημοτικού 5.Η ομάδα Ε-Τ Team στο Λύκειο διαγωνίστηκε επίσης για την κατηγορία Regular. 6.LEVEL UP (Δ) και Teamwork Happiness στο Δημοτικό. 7.Η ομάδα bitbot από την Καλαμάτα που έφτασε αήττητη στις 8 καλύτερες ομάδες της τελικής παγκόσμιας κατάταξης. http://www.kathimerini.gr/996131/gallery/epikairothta/ellada/olympiada-ekpaideytikhs-rompotikhs-wro-2018-sthn-4h-8esh-pagkosmiws-dyo-ellhnikes-omades

Επιστήμονες με επικεφαλής μια Ελληνίδα βρήκαν το νευρωνικό αποτύπωμα της συνείδησης στον εγκέφαλο. Πώς μπορεί κανείς να ξεχωρίσει αν έχουν συνείδηση άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση αναισθησίας και αδυναμίας επικοινωνίας; Τη δυσκολία αυτή έρχεται να αντιμετωπίσει μια νέα επιστημονική έρευνα, με επικεφαλής μια Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς, που έκανε ένα σημαντικό βήμα για την ανακάλυψη της νευρωνικής «υπογραφής» της συνείδησης στον εγκέφαλο. Η έλλειψη συνείδησης μπορεί να είναι προσωρινή όπως π.χ. μετά τη χορήγηση αναισθητικών φαρμάκων στο πλαίσιο μιας χειρουργικής επέμβασης ή πιο μόνιμη π.χ. λόγω σοβαρού τραυματισμού στο κεφάλι. Μέχρι σήμερα οι γιατροί και οι επιστήμονες δεν είναι εύκολο να πουν με βεβαιότητα αν ένας άνθρωπος που δεν επικοινωνεί, έχει ή όχι συνείδηση. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν ακόμη αξιόπιστοι βιοδείκτες ή άλλες μέθοδοι που να διακρίνουν την ύπαρξη ή απουσία της συνείδησης. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Αθηνά Δεμερτζή της Ομάδας Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου της Λιέγης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science Advances", μελέτησαν 159 ανθρώπους, καταγράφοντας την εγκεφαλική δραστηριότητά τους με λειτουργική μαγνητική απεικόνιση (fMRI). Μερικοί από τους συμμετέχοντες ήσαν υγιείς που είχαν υποβληθεί σε φαρμακευτική αναισθησία, ενώ άλλοι ήσαν ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί ότι βρίσκονταν είτε σε άγρυπνο κώμα ('φυτική' κατάσταση), στην οποία μπορούσαν να ανοίξουν τα μάτια τους αλλά όχι να κάνουν εθελούσιες κινήσεις, είτε βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας. Οι επιστήμονες ανέλυσαν μέσω fMRI πώς οι διακυμάνσεις της οξυγόνωσης του αίματος (μια ένδειξη της νευρωνικής δραστηριότητας) συντονίζονταν σε 42 περιοχές-κλειδιά του εγκεφάλου, που απαρτίζουν έξι εγκεφαλικά δίκτυα και θεωρούνται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνείδηση. Η ανάλυση αποκάλυψε τέσσερα διακριτά μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία είναι διαφορετικά στους υγιείς εγκεφάλους σε αναισθησία και σε εκείνους σε κατάσταση «φυτού». Οι επιστήμονες ανέφεραν ότι έκαναν πλέον ένα σημαντικό βήμα για τον εντοπισμό βιολογικών δεικτών της συνείδησης. Η ανίχνευση τέτοιων διακριτών εγκεφαλικών μοτίβων σε πραγματικό χρόνο μπορεί αφενός να βοηθήσει στην μη επεμβατική αποκατάσταση της συνείδησης, αφετέρου στη διευκόλυνση της λήψης ιατρικών αποφάσεων σχετικά με ασθενείς που έχουν ελάχιστη συνειδητότητα. Η Α. Δεμερτζή αποφοίτησε από το Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2005), έκανε μεταπτυχιακά στη γνωσιακή νευροεπιστήμη και νευροψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ (2007) και πήρε το διδακτορικό της στις ιατρικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης (2012). Η μεταδιδακτορική έρευνα της στην Ομάδα Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου εστιάζει στην κατανόηση της νευρωνικής βάσης της συνείδησης και της απουσίας της, με κεντρικό κλινικό στόχο την ανακάλυψη βιοδεικτών που θα επιτρέπουν τη διάγνωση και πρόγνωση για ασθενείς που αδυνατούν να επικοινωνήσουν. http://www.kathimerini.gr/1008724/article/ygeia/ygeia-epikairothta/episthmones-me-epikefalhs-mia-ellhnida-vrhkan-to-neyrwniko-apotypwma-ths-syneidhshs-ston-egkefalo

Οι Έλληνες επιστήμονες που μελετούν τη νεολιθική εποχή. «H νεολιθική επανάσταση, που συνέβη πριν από 11.000 χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, άλλαξε ριζικά τον τρόπο ζωής των ανθρώπων πάνω στη γη» λέει στα «ΝΕΑ» ο ομότιμος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Κώστας Κωτσάκης. Παρ’ όλη τη σύγχρονη βιομηχανική και τεχνολογική ανάπτυξη και την ασύγκριτα πολυπλοκότερη κοινωνική και οικονομική οργάνωση της εποχής μας, τα ίχνη των μακρινών κατακτήσεων της νεολιθικής ζωής των πρώτων γεωργών και κτηνοτρόφων αναγνωρίζονται ακόμη στις βασικές διαστάσεις της καθημερινής μας ζωής, αρκεί να τα ψάξουμε με τα κατάλληλα εργαλεία, αναφέρει ο Κωτσάκης. «Εξακολουθούμε να επιβιώνουμε χάρη στα προϊόντα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, να κατοικούμε σε οργανωμένους οικισμούς, μικρότερους ή μεγαλύτερους, να θάβουμε τους νεκρούς μας, να συνδεόμαστε με τον τόπο καταγωγής μας. Ακόμη και η σύγχρονη κτητική σχέση μας με τη φύση μπορεί να βρει τη μακρινή αρχή της στη νεολιθική εποχή και στον νεολιθικό αποικισμό του τοπίου. Αν και η νεολιθική κληρονομιά απέχει τόσο πολύ χρονολογικά από το παρόν, αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο αυτογνωσίας του σύγχρονου ανθρώπου» προσθέτει. Ζωή και περιβάλλον Το εργαστήριο του Κώστα Κωτσάκη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μελετάει συστηματικά εδώ και δεκαετίες τις διαφορετικές όψεις της ζωής των νεολιθικών ανθρώπων στην Ελλάδα και στον περιβάλλοντα γεωγραφικό χώρο με τρόπο διεπιστημονικό και συνολικό. Η Ελλάδα δέχεται τα μηνύματα της νεολιθικής επανάστασης στις αρχές της 7ης χιλιετίας π.Χ., οπότε και εμφανίζονται οι πρώτοι μόνιμοι οικισμοί και οι πρώτες ενδείξεις γεωργοκτηνοτροφίας, αναφέρει ο καθηγητής. Το εργαστήριο ειδικεύεται στη μελέτη του υλικού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις, και τις σχέσεις του νεολιθικού ανθρώπου με τον χώρο και το φυσικό περιβάλλον. Η ανασκαφή στα Παλιάμπελα Κολινδρού Πιερίας, που πραγματοποιεί το εργαστήριο από το 1999, προσφέρει πλούσιο αρχαιολογικό υλικό μιας από τις αρχαιότερες κοινότητες γεωργοκτηνοτρόφων στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, όπου η νεολιθική περίοδος εμφανίζεται με καθυστέρηση πολλών αιώνων σε σχέση με τη χώρα μας. Πρόσφατα, το εργαστήριο εξασφάλισε χρηματοδότηση για ένα ακόμη μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (ERC), με το οποίο η έρευνα της νεολιθικής περιόδου επεκτείνεται στη Νότια Βαλκανική, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, περιοχές στις οποίες ο νεολιθικός τρόπος ζωής επεκτείνεται μετά την εγκατάστασή του στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα, που λήγει το 2023, εκτελείται σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της Βέρνης και της Οξφόρδης και επικεντρώνεται σε λιμναίους οικισμούς, όπως το Δισπηλιό Καστοριάς, στην Ελλάδα. Με τη βοήθεια της επιστήμης Στην υπηρεσία της έρευνας αυτής της μακρινής εποχής έχουν εφαρμοστεί οι πλέον σύγχρονες αναλυτικές τεχνικές. Η καθημερινή διατροφή αναγνωρίζεται στα οργανικά ιζήματα τροφής που διατηρούνται στα κεραμικά μαγειρικά σκεύη και ανιχνεύονται με εξειδικευμένη χημική ανάλυση. Παράλληλα, η εξέταση των καταλοίπων φυτών και ζώων, που διατηρούνται στις αρχαιολογικές ανασκαφές, διαφωτίζει τις οικονομικές πρακτικές των γεωργοκτηνοτρόφων. Εξετάζονται ακόμη η θνησιμότητα και η υγεία των νεολιθικών ανθρώπων, ενώ αναλύσεις DNA διαφωτίζουν τις σχέσεις τους με την Ανατολή και την Ευρώπη. «Ολες οι πληροφορίες που συγκεντρώνει η έρευνα στο εργαστήριο συγκροτούν μια γοητευτική εικόνα της ανθρώπινης κοινωνίας της 7ης χιλιετίας π.Χ., μιας κοινωνίας που έκανε κοσμοϊστορικά βήματα, τα οποία ανιχνεύονται ακόμη στη ζωή μας, έστω και αν η εποχή μας δεν συνειδητοποιεί πλήρως αυτή την κληρονομιά» καταλήγει. Γλωσσάρι Ισοτοπική Ανάλυση Τα ισότοπα είναι άτομα του ίδιου χημικού στοιχείου (π.χ. του άνθρακα), που έχουν διαφορετικό αριθμό νετρονίων στον πυρήνα τους. Τα ισότοπα βρίσκονται παντού στη φύση, σε μικρά ποσοστά, περνούν στον οργανισμό με την τροφή και το νερό και αποθηκεύονται στα οστά. Η έρευνα τα χρησιμοποιεί για τη χρονολόγηση. Φυτόλιθοι Είναι σκληρές, μικροσκοπικές δομές από πυρίτιο που σχηματίζουν τα φυτά στους ιστούς τους. Οι φυτόλιθοι παραμένουν αναλλοίωτοι μέσα στα αρχαιολογικά στρώματα και η παρουσία τους μαρτυρεί ακόμη και την εργασία που εκτελέστηκε (π.χ. αλώνισμα, κοπάνισμα κ.λπ.). Ανασκαφικά Στρώματα Οι αλλεπάλληλες δραστηριότητες των ανθρώπων στον ίδιο τόπο διαμορφώνουν στρώσεις χώματος (ιζήματα), μέσα στις οποίες διατηρούνται τα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Τρισεύγενη Παπαδάκου Η δουλειά μας στο εργαστήριο είναι πολύπλευρη και δημιουργική. Σκύβοντας πάνω από ένα τραπέζι γεμάτο με νεολιθική κεραμική, η πρόκληση είναι να καταφέρουμε να κατανοήσουμε το μακρινό παρελθόν. Αυτό απαιτεί μεθοδικότητα και ευρηματικότητα: καταγραφή, σχέδιο, στατιστική, πειράματα και αναλύσεις σε συνεργασία με επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων. Ετσι υφαίνουμε ένα νήμα ανάμεσα στη θραυσμένη κεραμική και τους ανθρώπους που τη δημιούργησαν. Η Τρισεύγενη Παπαδάκου είναι υποψήφια διδάκτωρ Αννα Παπαϊωάννου Το εργαστήριο προσφέρει σε εμάς τους φοιτητές και νέους ερευνητές το πλαίσιο για συστηματική ερευνητική εργασία στο πεδίο της αρχαιολογίας, όπου ανάλογες δυνατότητες σπανίζουν. Ενα από τα βασικά αντικείμενα της ερευνητικής μας ομάδας είναι η μελέτη της νεολιθικής κεραμικής. Απαντώντας στα ερωτήματα που θέτει, προσπαθούμε να συμβάλουμε στην κατανόηση των νεολιθικών ανθρώπων και του τρόπου ζωής τους που, παρά τη μεγάλη χρονική απόσταση από εμάς, συνέβαλε στην πορεία ώς το σήμερα. Η Αννα Παπαϊωάννου είναι υποψήφια διδάκτωρ https://www.in.gr/2019/01/30/tech/oi-ellines-epistimones-pou-meletoun-ti-neolithiki-epoxi/

Στο «φως» τα μυστικά του σπηλαίου Ντενίσοβα με συμμετοχή ελληνίδας ερευνήτριας. Φως στο ρωσικό σπήλαιο Ντενίσοβα, στους πρόποδες των βορειοδυτικών ορέων Αλτάι της νότιας Σιβηρίας, καθώς και στους μυστηριώδεις ομώνυμους προγόνους του ανθρώπου, ρίχνουν δύο νέες διεθνείς επιστημονικές έρευνες, στη μία από τις οποίες επικεφαλής είναι μια Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς. Το εν λόγω σπήλαιο -όπως προκύπτει και από τα νέα στοιχεία- είναι το μοναδικό γνωστό, στο οποίο έζησαν τόσο οι Νεάντερταλ όσο και τα «ξαδέρφια» τους, οι Ντενίσοβα, στη διάρκεια μιας μεγάλης χρονικής περιόδου, που κατά προσέγγιση εκτεινόταν πριν από τουλάχιστον 200.000 έως 50.000 χρόνια. Δεν αποκλείεται η κατοίκηση του σπηλαίου από τους Ντενίσοβα να είχε αρχίσει ακόμη και πριν 300.000 χρόνια. Η ανακάλυψη ενός οστού από δάχτυλο κοριτσιού στο συγκεκριμένο σπήλαιο,το 2010, έφερε μια επανάσταση στην παλαιοανθρωπολογία καθώς η γενετική ανάλυση αυτού του οστού και άλλων απολιθωμάτων οστών και δοντιών που βρέθηκαν στο ίδιο σπήλαιο, αποκάλυψε ότι δεν προέρχονταν ούτε από «έμφρονα» άνθρωπο (Homo sapiens) ούτε από Νεάντερταλ, αλλά από κάποιο άλλο είδος του ευρύτερου γένους Homo, που ονομάσθηκε Ντενίσοβα από το όνομα του σπηλαίου. Οι μετέπειτα αναλύσεις έδειξαν ότι αρκετοί σύγχρονοι Ασιάτες φέρουν ακόμη στο γονιδίωμά τους και DNA από τους μυστηριώδεις Ντενίσοβα, για τους οποίους ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Τώρα, για πρώτη φορά, επιστήμονες από διάφορες χώρες (Γερμανία, Ρωσία, Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία) με επικεφαλής την αρχαιολόγο-ανθρωπολόγο δρα Κατερίνα Δούκα του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας της Ιένα και την Ζινόμπια Τζέικομπς του Αυστραλιανού πανεπιστημίου της Γουόλονγκονγκ, που έκαναν δύο δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Nature», παρουσίασαν την καλύτερη έως τώρα χρονολόγηση για την κατοίκηση του σπηλαίου. Αναλύοντας πολλά από τα έως τώρα απολιθώματα που έχουν βρεθεί στο σπήλαιο, η κα Δούκα και οι συνεργάτες της συμπέραναν ότι, με βάση το αρχαιότερο απολίθωμα, οι Ντενίσοβα ήταν παρόντες στην εν λόγω τοποθεσία πριν από 195.000 χρόνια, ενώ -με βάση το νεότερο απολίθωμα- είχαν εκεί παρουσία έως πριν από 76.000 έως 52.000 χρόνια. Επίσης η χρονολόγηση τεχνουργημάτων (όπως διακοσμητικά από δόντια και χαυλιόδοντες μαμούθ) που βρέθηκαν στο σπήλαιο, δείχνει ότι αυτά δημιουργήθηκαν πριν από 49.000 έως 43.000 χρόνια, γεγονός που τα καθιστά τα αρχαιότερα που έχουν ανακαλυφθεί στη βόρεια Ευρασία. Πιθανώς, σύμφωνα με τους ερευνητές, αποτελούν δημιουργήματα των Ντενίσοβα. Οι ερευνητές χρονολόγησαν και τα απολιθώματα Νεάντερταλ που έχουν βρεθεί στο ίδιο σιβηρικό σπήλαιο και εκτίμησαν ότι είναι ηλικίας 80.000 έως 180.000 ετών. Η δεύτερη δημοσίευση, με επικεφαλής την κα Τζέικομπς, εκτιμά, ότι οι Ντενίσοβα ζούσαν στο σπήλαιο πριν από 287.000 έως 55.000 χρόνια. Επίσης τα ίχνη των Νεάντερταλ χρονολογήθηκαν πριν από 193.000 έως 97.000 χρόνια. Παραμένει ασαφές τι είδους συγκατοίκηση υπήρξε μεταξύ Νεάντερταλ και Ντενίσοβα, οι οποίοι εκτιμάται ότι «συναντήθηκαν» στο σπήλαιο πριν από περίπου 100.000 χρόνια. Πάντως οι γενετικές αναλύσεις έχουν δείξει ότι ανάμεσα στους υπήρξαν επιμειξίες. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί τα απολιθώματα μιας κόρης, της λεγόμενης «Ντένι», που έζησε πριν από 79.000 έως 118.000 χρόνια και της οποίας -όπως έδειξε η γενετική ανάλυση το 2018- ο ένας γονιός ήταν Ντενίσοβα και ο άλλος Νεάντερταλ. Το σπήλαιο Ντενίσοβα είναι μεγάλο και πολύπλοκο, καθώς διαθέτει πολλούς διαδοχικούς θαλάμους διαφόρων μεγεθών, με τον μεγαλύτερο να έχει διαστάσεις 9 επί 11 μέτρων και ύψος 10 μέτρων. Το σπήλαιο είχε ανακαλυφθεί το 1977 από τον Ρώσο (σοβιετικό τότε) παλαιοντολόγο Νικολάι Οβόντοφ, ενώ η συστηματική ανασκαφή του ξεκίνησε το 1982 και πραγματοποιείται από επιστήμονες του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας και Εθνογραφίας του Σιβηρικού Τμήματος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στο Νοβοσιμπίρσκ. Παραμένει ασαφές πότε το σπήλαιο κατοικήθηκε από τους Homo sapiens, οι οποίοι εκτιμάται ότι έφθασαν στη Σιβηρία πριν από τουλάχιστον 47.000 έως 43.000 χρόνια. Είναι πολύ πιθανό πάντως ότι πρόλαβαν να έλθουν σε επιμειξίες με τους προκατόχους του σπηλαίου, τους Ντενίσοβα και τους Νεάντερταλ. Η Κατερίνα Δούκα αποφοίτησε το 2004 από το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων του ΤΕΙ Αθήνας και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, από όπου πήρε και το διδακτορικό της το 2011. Σήμερα είναι επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας, στο πλαίσιο του πενταετούς ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος FINDER για τον εντοπισμό και την ανάλυση νέων απολιθωμάτων Ντενίσοβα στην Ασία. Είναι επίσης επισκέπτρια καθηγήτρια στη Σχολή Αρχαιολογίας της Οξφόρδης. https://www.in.gr/2019/01/30/tech/sto-fos-ta-mystika-tou-spilaiou-ntenisova-symmetoxi-ellinidas-ereynitrias/

Ελληνοκύπριος ερευνητής ανέπτυξε νέα μέθοδο πρόβλεψης του κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Επιστήμονες στη Βρετανία, με επικεφαλής έναν Ελληνοκύπριο ερευνητή, ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο που μπορεί να προβλέψει έγκαιρα τον κίνδυνο μιας γυναίκας να εμφανίσει καρκίνο του μαστού. Η μέθοδος συνδυάζει εκατοντάδες γενετικούς δείκτες (περίπου 300 γονίδια) με το οικογενειακό ιστορικό και άλλες πληροφορίες, όπως το βάρος της γυναίκας και ο τρόπος ζωής της, για να κάνει την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα αξιολόγηση του μελλοντικού κινδύνου. Οι γυναίκες που θα κατατάσσονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο του μαστού, θα κάνουν προληπτική θεραπεία ή περισσότερες εξετάσεις, ώστε να παρακολουθείται καλύτερα η περίπτωσή τους. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Αντώνη Αντωνίου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γενετικής «Genetics in Medicine», ανέφεραν ότι, εκτός από τον μαστό, το τεστ μπορεί να αξιολογήσει τον κίνδυνο και για καρκίνο των ωοθηκών. Όπως είπε ο Αντωνίου, «είναι η πρώτη φορά που κάποιος έχει συνδυάσει τόσα πολλά στοιχεία σε ένα εργαλείο πρόβλεψης του καρκίνου του μαστού. Μπορεί να αλλάξει τους «όρους του παιγνιδιού», επειδή πλέον, είμαστε σε θέση να εντοπίζουμε μεγάλους αριθμούς γυναικών με διαφορετικά επίπεδα κινδύνου και όχι μόνο γυναίκες με υψηλό κίνδυνο. Αυτό θα βοηθήσει τους γιατρούς να εξατομικεύουν τη θεραπεία ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου της κάθε ασθενούς». «Ελπίζουμε πως αυτό θα σημάνει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα είναι δυνατό να διαγνωσθούν έγκαιρα και να επιβιώσουν από την ασθένεια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όμως χρειάζονται περισσότερες έρευνες και δοκιμές προτού κατανοήσουμε πλήρως πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτή η μέθοδος», πρόσθεσε. Το τεστ θα δοκιμασθεί φέτος από μερικούς γιατρούς στη Βρετανία, σύμφωνα με το BBC και τη «Guardian». http://www.kathimerini.gr/1004896/article/epikairothta/episthmh/ellhnokyprios-ereynhths-anepty3e-nea-me8odo-provleyhs-toy-kindynoy-gia-karkino-toy-mastoy