Δροσος Γεωργιος

Η ρυτίδα του χωρο-χρόνου. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2015 οι ανιχνευτές των παρατηρητηρίων LIGO λαμβάνουν βαρυτικά κύματα από το Διάστημα. Αφού οι ερευνητές επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται πράγματι για τέτοιου είδους κύματα, ανακοινώνουν λίγους μήνες μετά ότι η συγχώνευση δύο μαύρων τρυπών είχε ως αποτέλεσμα την εκπομπή βαρυτικών κυμάτων ισχύος ικανής για να ανιχνευθούν από τα ανθρώπινα επιστημονικά όργανα. Η ιστορική αυτή ανακάλυψη επιβεβαίωσε για ακόμα μία φορά τις προβλέψεις της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, η οποία είχε διατυπωθεί 100 χρόνια πριν από τον Αλβέρτο Αϊνστάιν. Δύο χρόνια μετά, το 2017, το Παρατηρητήριο έρχεται ξανά στο προσκήνιο της επιστημονικής επικαιρότητας: τα βαρυτικά κύματα «ενοχλούν» ξανά το συμβολόμετρο, ειδοποιώντας ότι ένα κοσμικό φαινόμενο έχει λάβει χώρα. Αυτή τη φορά ήταν η συγχώνευση δύο αστέρων νετρονίων που προκάλεσε την έκλυση βαρυτικών κυμάτων. Η παρατήρηση αυτή ήταν, όπως αποδεικνύεται, μόνο η αρχή, αφού οι αστροφυσικοί για δεύτερη φορά στην Ιστορία ανακοίνωσαν αυτόν τον μήνα στο 235ο Συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων τα οποία προέρχονται πιθανότατα από τη συγχώνευση δύο αστέρων νετρονίων. Τι είναι τα βαρυτικά κύματα «Κυρίες και κύριοι, ανιχνεύσαμε βαρυτικά κύματα!». Με αυτά τα λόγια ο φυσικός Ντέιβιντ Ρίιτζ, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Βαρυτικών Κυμάτων μέσω Συμβολόμετρου Λέιζερ της Ουάσιγκτον (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory LIGO) ανακοίνωσε την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Γιατί όμως η ανίχνευση των κυμάτων αυτών ήταν τόσο σημαντική για την επιστήμη; Η ύπαρξη βαρυτικών κυμάτων αποτελούσε μια πρόβλεψη της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, μια υπόθεση η οποία έπειτα από αλλεπάλληλες επιβεβαιώσεις έγινε θεωρία και αποτέλεσε εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια των επιστημόνων για τη μελέτη του Σύμπαντος. Κομβικό σημείο για την κατανόηση των βαρυτικών κυμάτων είναι το θεωρητικό μοντέλο του χωροχρόνου, ο οποίος αποτελείται από τέσσερις διαστάσεις: τρεις διαστάσεις για τον χώρο και μία για τον χρόνο. Οι τέσσερις αυτές διαστάσεις δημιουργούν ένα πλέγμα μέσα στο οποίο μπορούν να περιγραφούν ικανοποιητικά τα κοσμικά φαινόμενα. Ο χωροχρόνος αυτός, σύμφωνα με τον Αϊνστάιν, καμπυλώνεται από την παρουσία της ύλης. Δηλαδή, εάν φανταστούμε το θεωρητικό αυτό μοντέλο ως ένα απλωμένο σεντόνι, η καμπύλωση του χωροχρόνου από την ύλη αντιστοιχεί στο βαθούλωμα του σεντονιού εάν αφήσουμε πάνω σε αυτό ένα μπαλάκι. Σύμφωνα με τις διατυπώσεις του πατέρα της Σχετικότητας, εάν η ύλη καμπυλώνει τον χωροχρόνο, τότε όταν αυτή επιταχύνεται θα πρέπει να προκαλεί κυματισμούς στον χωροχρόνο. Οι κυματισμοί αυτοί είναι τα βαρυτικά κύματα. Τα κύματα αυτά απομακρύνονται από την πηγή η οποία τα προκάλεσε περίπου όπως απομακρύνονται οι κυματισμοί στη θάλασσα όταν διαταράσσουμε την επιφάνειά της με μια πέτρα. Με ποιον τρόπο όμως μπορεί η ύλη να επιταχυνθεί στο Σύμπαν; Ενας τρόπος είναι μέσω των διπλών συστημάτων, δύο αστρικών σωμάτων δηλαδή τα οποία στροβιλίζονται το ένα γύρω από το άλλο. Καθώς στροβιλίζονται, τα σώματα αυτά αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη ταχύτητα. Παράλληλα, το σύστημα των διπλών αστρικών σωμάτων εκπέμπει βαρυτικά κύματα, τα οποία αφαιρούν συνεχώς ενέργεια από αυτό, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα ο «χορός» μεταξύ των δύο σωμάτων να γίνεται ολοένα και πιο έντονος, μέχρις ότου τα σώματα «εξαντλημένα» να συγκρουστούν στο κέντρο μάζας του συστήματος και να συγχωνευθούν. Αυτό είναι ένα σύστημα λοιπόν το οποίο προκαλεί την έκλυση βαρυτικών κυμάτων ισχύος ικανής να ανιχνευθεί από τον άνθρωπο. Το σύστημα αυτό μπορεί να είναι, παραδείγματος χάριν, δύο μαύρες τρύπες, μία μαύρη τρύπα και ένας αστέρας νετρονίων ή δύο αστέρες νετρονίων. Μέχρι το 2015 οι επιστήμονες, παρόλο που διέθεταν την κατάλληλη πειραματική διάταξη, δεν μπορούσαν να ανιχνεύσουν βαρυτικά κύματα. Αυτό συνέβαινε επειδή ήταν εξαιρετικά δύσκολο να θωρακίσουν τα λέιζερ του ανιχνευτή από παρεμβολές, όπως τα ελαστικά κύματα του εδάφους. Επειτα όμως από κατάλληλες προσαρμογές, οι επιστήμονες κατάφεραν αυτό που ακόμα και ο ίδιος ο Αϊνστάιν είχε αρχίσει να αμφισβητεί προς το τέλος της καριέρας του: ανίχνευσαν βαρυτικά κύματα, επιβεβαιώνοντας για ακόμα μία φορά τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Αναζητώντας την πηγή Τα βαρυτικά κύματα τα οποία ανιχνεύθηκαν από το παρατηρητήριο LIGO τον Απρίλιο του 2019 προέρχονται πιθανότατα από τη συγχώνευση δύο αστέρων νετρονίων, των απομειναριών δηλαδή μεγάλων αστέρων των οποίων η μάζα έχει καταρρεύσει στο εσωτερικό τους υπό την επίδραση της βαρύτητας. Εάν οι εικασίες των αστρονόμων επιβεβαιωθούν, θα πρόκειται για τη δεύτερη φορά που οι αστρονόμοι ανιχνεύουν βαρυτικά κύματα προερχόμενα από ένα σύστημα δύο αστέρων νετρονίων. «Τα κύματα προέρχονται από τη συγχώνευση δύο αντικειμένων με συνολική μάζα 3,4 φορές τη μάζα του Ηλίου» σημειώνει στο ΒΗΜΑScience η ερευνήτρια Κατερίνα Χατζηιωάννου, μέλος της κοινοπραξίας LIGO, η οποία συμμετείχε στη δημοσίευση. «Αυτή η μάζα σημαίνει ότι κατά πάσα πιθανότητα τα αντικείμενα ήταν αστέρες νετρονίων. Για τους αστρονόμους αυτό είναι σημαντικό, γιατί έχουμε δει μόνο δύο τέτοια σήματα και μόνο οι συγχωνεύσεις αστέρων νετρονίων εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία την οποία μπορούμε να ανιχνεύσουμε με τηλεσκόπια. Τα υπόλοιπα βαρυτικά κύματα που έχουμε δει είναι από συγχωνεύσεις μαύρων τρυπών, οι οποίες μάλλον δεν εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία». Η πρώτη φορά που ανιχνεύθηκαν κύματα προερχόμενα από συγχώνευση αστέρων νετρονίων ήταν το 2017. Σε εκείνη την περίπτωση, οι αστρονόμοι ήταν σίγουροι ότι επρόκειτο για αστέρες νετρονίων, αφού όταν αυτοί συγκρούονται εκτός από βαρυτικά κύματα εκπέμπουν και ηλεκτρομαγνητικά. Οταν λοιπόν οι επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι το συμβολόμετρο του LIGO ανίχνευσε βαρυτικά κύματα, αμέσως ενεργοποίησαν ραδιοτηλεσκόπια, τα οποία πράγματι ανίχνευσαν κύματα προερχόμενα από την ίδια κατεύθυνση. Στην περίπτωση της πρόσφατης ανακάλυψης ωστόσο οι ερευνητές δεν κατάφεραν να ανιχνεύσουν ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Εικάζουν παρ’ όλα αυτά ότι πρόκειται για συγχώνευση αστέρων νετρονίων λόγω του μεγέθους τους. «Το μόνο που γνωρίζουμε για τα κύματα τα οποία ανιχνεύθηκαν τον Απρίλιο είναι ότι τα σώματα τα οποία συγχωνεύθηκαν έχουν μάζες, το καθένα ξεχωριστά, γύρω στις μία-δύο φορές τη μάζα του Ηλίου» σημειώνει η ερευνήτρια, προσθέτοντας ότι «αυτή είναι περίπου και η μάζα την οποία έχουν όλοι οι αστέρες νετρονίων που έχουμε παρατηρήσει στον γαλαξία, ενώ οι μαύρες τρύπες έχουν μεγαλύτερη μάζα, πάνω από πέντε φορές τη μάζα του Ηλίου». Οπως ανέφερε σε δηλώσεις της στο Συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, η συνολική μάζα των εν λόγω αντικειμένων είναι η μεγαλύτερη η οποία έχει παρατηρηθεί ποτέ σε ζεύγος αστέρων νετρονίων. Για ποιον λόγο όμως, δεδομένου ότι οι μάζες παραπέμπουν σε αστέρες νετρονίων, οι αστροφυσικοί δεν κατάφεραν να ανιχνεύσουν λάμψεις λόγω της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας; Σύμφωνα με τους ερευνητές, ένας λόγος θα μπορούσε να είναι ότι η συγχώνευση των αστέρων νετρονίων προκάλεσε τη δημιουργία μιας μαύρης τρύπας πολύ μεγάλου μεγέθους, στην οποία παγιδεύθηκε γρήγορα κάθε πιθανή λάμψη. Ενα άλλο ενδεχόμενο είναι ότι η συγκεκριμένη ακτινοβολία απομακρύνθηκε από την πηγή της σε κατεύθυνση διαφορετική από αυτήν όπου βρίσκεται η Γη, και έτσι στάθηκε αδύνατος ο εντοπισμός της. Μακρινοί γαλαξίες Ενα άλλο μυστήριο είναι ότι, ενώ η συγχώνευση αυτή παρατηρήθηκε σε έναν γαλαξία ο οποίος απέχει 500 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, στον γαλαξία μας δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ένα αντίστοιχο φαινόμενο. Αυτό οδηγεί τους ερευνητές να αναρωτηθούν για ποιον λόγο δεν έχουν παρατηρηθεί συγχωνεύσεις οι οποίες οδηγούν σε σχηματισμούς τόσο μεγάλης μάζας στον «Milky Way». «Το σύστημα το οποίο παρατηρήθηκε έχει μεγαλύτερη μάζα από όλα τα άλλα συστήματα αστέρων νετρονίων που έχουμε δει στον γαλαξία μας – στον Γαλαξία έχουμε δει περίπου 20 τέτοια συστήματα μέσω ραδιοκυμάτων» μας είπε η ελληνίδα ερευνήτρια, συμπληρώνοντας πως «η ανίχνευση του LIGO σημαίνει ότι τέτοια συστήματα αστέρων νετρονίων με μεγάλη συνολική μάζα δημιουργούνται στο Σύμπαν, αλλά για κάποιον λόγο δεν τα ανιχνεύουμε στον γαλαξία μας. Αυτή τη στιγμή δεν κατανοούμε πλήρως ούτε πώς ακριβώς δημιουργούνται αυτά τα «μεγάλα» συστήματα ούτε γιατί δεν τα έχουμε δει ποτέ στον γαλαξία μας». Μια ερμηνεία η οποία προτάσσεται από μερίδα ερευνητών είναι ότι στην πραγματικότητα ο σχηματισμός ο οποίος παρατηρήθηκε προέκυψε από τη συγχώνευση αρχέγονων μαύρων τρυπών και όχι αστέρων νετρονίων. Αυτή η ερμηνεία ωστόσο σύμφωνα με την ερευνήτρια έχει λίγες πιθανότητες να επιβεβαιωθεί: «Είναι πιθανό, αλλά η πιθανότητα είναι γενικά μικρή. Δεν ξέρουμε αν υπάρχουν αρχέγονες μαύρες τρύπες, τι μάζες έχουν, και αν συγχωνεύονται». Οι αρχέγονες μαύρες τρύπες είχαν προταθεί από τον Στίβεν Χόκινγκ ως πιθανοί σχηματισμοί προερχόμενοι από τα εμβρυακά στάδια του Σύμπαντος και πολύ πυκνοί σε σκοτεινή ύλη, έναν υποθετικό τύπο ύλης ο οποίος ενδέχεται να αποτελεί μέρος της μάζας του Σύμπαντος. Σύμφωνα με άρθρο της ιστοσελίδας Scientific American όπου φιλοξενούνται απόψεις επιστημόνων γύρω από αυτό το ενδεχόμενο, παρόλο που η ερμηνεία η οποία περιλαμβάνει τις αρχέγονες μαύρες τρύπες έχει το πλεονέκτημα ότι οι συγκεκριμένοι σχηματισμοί, ως μαύρες τρύπες, ενδέχεται να είναι πλούσια πηγή βαρυτικών κυμάτων, η πιθανότητα τα κύματα τα οποία ανιχνεύθηκαν να προέρχονται από αυτές είναι εξαιρετικά μικρή, αφού, εάν υπάρχουν, οι αρχέγονες μαύρες τρύπες θα είναι διεσπαρμένες στο αχανές Σύμπαν. Οποια και να είναι τελικά η εξήγηση, οι ερευνητές θα συνεχίσουν να μελετούν τα κοσμικά φαινόμενα έχοντας πλέον στα χέρια τους το πολύτιμο εργαλείο του ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων. «Συνεχίζουμε τις παρατηρήσεις. Πλέον γνωρίζουμε ότι τέτοια «μεγάλα» συστήματα υπάρχουν και μπορούμε να τα ανιχνεύσουμε με βαρυτικά κύματα. Οπότε συνεχίζοντας τις παρατηρήσεις ξέρουμε ότι θα ανιχνεύσουμε πολλά ακόμα τέτοια σήματα ώστε να κατανοήσουμε τις ιδιότητές τους» σημειώνει η ερευνήτρια Κατερίνα Χατζηιωάννου. Προς στιγμήν, για αυτόν τον σκοπό οι επιστήμονες διαθέτουν τα επιστημονικά όργανα τα οποία είναι εγκατεστημένα στο έδαφος, όμως σύντομα φιλοδοξούν να στείλουν ένα συμβολόμετρο στο Διάστημα, το οποίο θα μπορεί να ανιχνεύσει βαρυτικά κύματα προερχόμενα από πολλές κατευθύνσεις, ένα ερευνητικό έργο το οποίο ήδη βρίσκεται στα σκαριά. Νέα εποχή με μεγάλες συνεργασίες παρατηρητηρίων Η ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων τα οποία προέρχονται από τη συγχώνευση δύο αστέρων νετρονίων εγκαινίασε μια νέα εποχή για την εποχή της αστρονομίας, αφού για την ολοκληρωμένη μελέτη των κοσμικών φαινομένων καθίσταται πλέον απαραίτητος ο συντονισμός ανιχνευτών ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, κοσμικών ακτίνων, βαρυτικών κυμάτων και νετρίνων. Η ανάγκη αυτή φέρνει μεγάλες επιστημονικές συνεργασίες μεταξύ των διαφορετικών παρατηρητηρίων. Η Ελληνίδα της ερευνητικής ομάδας Η Κατερίνα Χατζηιωάννου είναι μέλος της επιστημονικής κοινοπραξίας LIGO, η οποία αναλύει τα δεδομένα. Για το βαρυτικό κύμα που ανιχνεύθηκε το 2017 ήταν μέλος της ομάδας η οποία εκτίμησε τις παραμέτρους του συστήματος και τις ιδιότητες των αστέρων νετρονίων – και συγκεκριμένα την καταστατική τους εξίσωση. Για το βαρυτικό κύμα το οποίο ανιχνεύθηκε τον περασμένο Απρίλιο είναι συμπροεδρεύουσα της ομάδας που αναλύει τις ιδιότητες των αστέρων νετρονίων. Οι… κυνηγοί των βαρυτικών κυμάτων Δεν είναι μόνο το αμερικανικό LIGO το οποίο διαθέτει πειραματικές δομές ικανές για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. Η Ευρώπη διαθέτει το VIRGO, το οποίο βρίσκεται στην Ιταλία, ενώ το KAGRA της Ιαπωνίας είναι ένα συμβολόμετρο με βραχίονες μήκους τριών χιλιομέτρων. Το 2020 αναμένεται να λειτουργήσει συμβολόμετρο παρόμοιο με αυτό του LIGO στην Ινδία. Πώς λειτουργεί το συμβολόμετρο Η ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων στηρίχθηκε σε μία πειραματική διάταξη, τα πρώτα σχέδια της οποίας είχαν προταθεί από τον Τζόζεφ Βέμπερ το 1965. Ο ίδιος πειραματίστηκε με μία διάταξη κυλίνδρων κατασκευασμένων από αλουμίνιο οι οποίοι, όπως ο ίδιος είχε περιγράψει, θα δονούνταν σε συγκεκριμένες συχνότητες εάν προσέκρουαν πάνω σε αυτούς βαρυτικά κύματα. Η διάταξη αυτή δεν λειτούργησε ποτέ, ωστόσο αποτέλεσε τη βάση για τις μελλοντικές πειραματικές διατάξεις. Εξαρχής, κύριο μέλημα των ερευνητών ήταν να μειώσουν τον «θόρυβο» από άλλες πηγές δονήσεων, έτσι ώστε το όργανο να μπορεί να ανιχνεύσει μόνο τα βαρυτικά κύματα. Η τελική διάταξη, με την οποία οι ερευνητές κατάφεραν να «παγιδεύσουν» τα βαρυτικά κύματα, αποτελείται από ένα λέιζερ, δύο κάτοπτρα και έναν ανιχνευτή. Το λέιζερ εκπέμπει ακτινοβολία προς μία κατεύθυνση. Ενας διαμοιραστής ανακατευθύνει την ακτίνα του λέιζερ σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις, έτσι ώστε να σχηματίζεται μεταξύ τους γωνία ενενήντα μοιρών. Αφού διανύσουν τέσσερα χιλιόμετρα η καθεμία, οι ακτίνες αυτές αντανακλώνται στα κάτοπτρα και επιστρέφουν στην πηγή τους, όπου βρίσκεται ο ανιχνευτής. (Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ενώ το μήκος της διαδρομής των ακτίνων λέιζερ είναι 4 χιλιόμετρα, χάρη σε ένα τέχνασμα η κάθε ακτίνα λέιζερ κατά την επιστροφή πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε δύο σημεία 280 φορές με αποτέλεσμα να διανύει μια διαδρομή σχεδόν 1.100 χιλιομέτρων.) Ελλείψει βαρυτικού κύματος, οι ακτίνες του λέιζερ υπόκεινται στο φαινόμενο της καταστρεπτικής συμβολής, δηλαδή η μία «εξουδετερώνει» την άλλη, οπότε ο ανιχνευτής δεν καταγράφει κάποια δραστηριότητα. Οταν όμως ένα βαρυτικό κύμα πλησιάζει την πειραματική δομή, αυτό συμπιέζει τον χώρο για ένα απειροελάχιστο κλάσμα του δευτερολέπτου προκαλώντας ανεπαίσθητη μεταβολή στο μήκος των δύο βραχιόνων. Αυτή η ανεπαίσθητη για τον άνθρωπο αλλαγή γίνεται αντιληπτή από τον ανιχνευτή αφού η συμβολή των ακτίνων του λέιζερ σταματά να είναι καταστρεπτική λόγω της αλλαγής του μήκους των βραχιόνων και ως εκ τούτου καταγράφεται η διαφορά φάσης των δύο ακτίνων. Στην φωτογραφια σχηματική αναπαράσταση του υπόγειου ιαπωνικού ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων KAGRA. https://www.tovima.gr/2020/02/18/science/i-rytidatou-xoro-xronou/

Ανιχνεύθηκαν νέα μυστηριώδη κοσμικά ραδιοσήματα. Οι πρόσφατα ανιχνευθείσες γρήγορες ραδιοφωνικές εκρήξεις (FRB=Fast Radio Burst) προβληματίζουν τους αστρονόμους, καθώς φαίνεται να επαναλαμβάνονται κάθε 16 μέρες, κάτι που εγείρει πολλά ερωτήματα. Τι είναι τα FRB; Είναι εξαιρετικά ισχυρές εκπομπές ραδιοσυχνοτήτων που διαρκούν για μόνο μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου. Οι πηγές αυτών των εκρήξεων είναι απόλυτα μυστήρια για τους αστρονόμους και από τις εκατοντάδες που έχουν εντοπιστεί μέχρι τώρα, έχουν εντοπιστεί μόνο οι πέντε. Οποιοδήποτε συμβάν παράγει αυτές τις εκπομπές, παράγει πάνω από δεκάδες χιλιάδες φορές περισσότερη ενέργεια από τον ήλιο. Ενώ τα περισσότερα FRB είναι σήματα που στέλνονται μια φορά, μερικά έχουν ανιχνευθεί πολλές φορές να επαναλαμβάνονται, χωρίς εξήγηση. Οι επιστήμονες βρίσκονται σε διαμάχη γύρω από υποθέσεις που σχετικά με τις κοσμικές συγκρούσεις και τις αστραπιαίες εκλάμψεις σε άστρα με εξαιρετικά μαγνητισμένα νετρόνια. Τι γνωρίζουμε για αυτό τα FRB; Είναι επαναλαμβανόμενες εκρήξεις, που ανιχνεύτηκαν για πρώτη φορά στις 16 Σεπτεμβρίου 2018. Προέρχονται από έναν τεράστιο σπειροειδή γαλαξία στον οποίο δημιουργούνται άστρα, 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, πλούσιο σε βαρέα μέταλλα και χαμηλό μαγνητισμό. Τι νέο υπάρχει εδώ; Μετά από την αρχική ανακάλυψη του τελευταίου FRB, το Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment (CHIME) άρχισε τις παρατηρήσεις για 13 μήνες, εντοπίζοντας 28 επιπλέον εκρήξεις. Οι εκρήξεις συνέβαιναν για 4 μέρες ενώ στη συνέχεια ακολουθούσαν 12 ημέρες «σιωπής», υποδηλώνοντας ότι η πηγή που παράγει το FRB λειτουργεί σε κανονικό κύκλο 16 ημερών. Τα ευρήματα αναφέρθηκαν σε ένα νέο έγγραφο που προστέθηκε πρόσφατα στο arXiv. Τι σημαίνει αυτό; Το γεγονός ότι το FRB έχει συνολικό κύκλο 16 ημερών υποδεικνύει ότι η πηγή μπορεί να περιστρέφεται γύρω από ένα μαζικό αντικείμενο κάποιου είδους (όπως η μαύρη τρύπα χαμηλής μάζας) που πιθανώς διεγείρει ή εκλείπει την εκπομπή του σήματος με βάση τη διάρκεια της τροχιάς. Μια ξεχωριστή μελέτη υποδηλώνει ότι το FRB παράγεται από ένα αστέρι νετρονίων σε ένα δυαδικό σύστημα με ένα πολύ πιο μαζικό αστέρι. Είναι εξωγήινοι; Σχεδόν σίγουρα όχι. Τα σήματα είναι ένα σημάδι ενεργητικών γεγονότων που βρίσκονται στην ακραία κλίμακα του Κόσμου. Ακόμα και ένα εξαιρετικά ευφυές είδος θα ήταν πολύ απίθανο να παράγει τέτοιες ενέργειες. Και δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κανένα ανιχνεύσιμο μοτίβο που να υποδηλώνει ότι υπάρχει κάτι τέτοιο. https://physicsgg.me/2020/02/11/%ce%b1%ce%bd%ce%b9%cf%87%ce%bd%ce%b5%cf%8d%ce%b8%ce%b7%ce%ba%ce%b1%ce%bd-%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%bc%cf%85%cf%83%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%cf%8e%ce%b4%ce%b7-%ce%ba%ce%bf%cf%83%ce%bc%ce%b9%ce%ba%ce%ac/

Τα 12 μεγαλύτερα πράγματα που έχουν ανακαλυφθεί στο σύμπαν. Το σύμπαν είναι μεγάλο (αδιανόητα μεγάλο) και γεμάτο με μεγάλα «πράγματα». Όσο περνάνε τα χρόνια, ο κατάλογος με τα μεγαλύτερα αντικείμενα και δομές στο σύμπαν αλλάζει συνεχώς, καθώς οι επιστήμονες ολοένα κάνουν νέες ανακαλύψεις. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά ρεκόρ και, με την ευκαιρία, ας αναλογιστούμε πόσο μικρή είναι η Γη μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος. – Ο μεγαλύτερος εξωπλανήτης: GQ Lupi b. Ανακαλύφθηκε το 2005, κινείται γύρω από ένα νεαρό άστρο και εκτιμάται ότι έχει ακτίνα περίπου 3,5 φορές μεγαλύτερη του Δία, του γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος. Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για τεράστιο εξωπλανήτη, αλλά για μικρό άστρο (καφέ νάνο). – Το μεγαλύτερο άστρο: UY Scuti (Ασπίδος). Έχει ακτίνα περίπου 1.700 μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Αν βρισκόταν στο κέντρο του δικού μας ηλιακού συστήματος, η άκρη του θα έφθανε πέρα από την τροχιά του Δία, ενώ τα αέρια και η σκόνη του πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα ή 400 φορές την απόσταση Γης-Ήλιου. – Το μεγαλύτερο νεφέλωμα: Ταραντούλα. Είναι επίσης η πιο ενεργή περιοχή δημιουργίας άστρων στη γαλαξιακή «γειτονιά» μας, ένα πραγματικό αστρικό «βρεφοκομείο». Εκτείνεται σε απόσταση άνω των 1.800 ετών φωτός και βρίσκεται σε απόσταση 170.000 ετών φωτός από τη Γη στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα μικρό γαλαξία δορυφορικό του δικού μας. – Το μεγαλύτερο κενό σημείο: Το υπερ-κενό του Ηριδανού: Είναι μια γιγάντια περιοχή άδειου διαστήματος, που ανακαλύφθηκε το 2004 από το δορυφόρο WMAP της NASA. Εκτείνεται σε έκταση 1,8 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, μια ασύλληπτα μεγάλη περιοχή που περιέργως είναι κενή από άστρα, αέρια, σκόνη, ακόμη και σκοτεινή ύλη. Κανένας επιστήμονας δεν έχει ιδέα πώς και γιατί υπάρχει ένα κενό τέτοιας κλίμακας. – Ο μεγαλύτερος γαλαξίας: IC 1101. Είναι τουλάχιστον 50 φορές μεγαλύτερος και με μάζα 2.000 φορές μεγαλύτερη από το δικό μας γαλαξία (που έχει έκταση περίπου 100.000 ετών φωτός, έναντι 5,5 εκατομμυρίων ετών φωτός του IC 1101). – Η μεγαλύτερη μαύρη τρύπα: ΤΟΝ 618. Έχει μάζα 66 δισεκατομμύρια Ήλιους και βρίσκεται σε απόσταση 10,37 δισ. ετών φωτός από τη Γη, στο ενεργό κέντρο ενός μακρινού γαλαξία που εκπέμπει τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας (κβάζαρ). Στο λεγόμενο «τοπικό σύμπαν» (σε απόσταση 1 δισ. ετών φωτός από το ηλιακό μας σύστημα) η μεγαλύτερη μαύρη τρύπα ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο κέντρο του γαλαξία Holm 15A και έχει μάζα 40 δισ. φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου. – Η μεγαλύτερη γαλαξιακή φυσαλίδα: Έχει ύψος 25.000 ετών φωτός, το ένα τέταρτο του γαλαξία μας, από τον οποίο και έχει δημιουργηθεί. Ανακαλύφθηκε το 2004 από το τηλεσκόπιο «Φέρμι», φαίνεται μόνο σε ορισμένα μήκη κύματος ακτινοβολίας και πιθανώς οφείλεται σε παλαιότερη δραστηριότητα της κεντρικής μαύρης τρύπας του γαλαξία μας, του Τοξότη Α*. – Το μεγαλύτερο αντικείμενο: Το πρωτοσμήνος γαλαξιών SPT2349-56. Όταν ακόμη το σύμπαν είχε το ένα δέκατο της σημερινής ηλικίας του, 14 γαλαξίες συγκρούστηκαν και σχημάτισαν το μεγαλύτερο γνωστό διαστημικό «αντικείμενο» που σχηματίστηκε υπό την επιρροή της βαρύτητας. Καταλαμβάνει χώρο τριπλάσιο του γαλαξία μας και κάποια στιγμή οι γαλαξίες του θα συγχωνευθούν πλήρως σε ένα ενιαίο γαλαξία με μάζα δέκα τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας. ‘Αλλοι 50 γαλαξίες περιβάλλουν το πρωτοσμήνος, προσδίδοντας του στο μέλλον ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. – Το μεγαλύτερος σμήνος γαλαξιών: του Σάπλεϊ. Ανακαλύφθηκε από τον αστρονόμο Harlow Shapley στη δεκαετία του 1930 και περιέχει περισσότερους από 8.000 γαλαξίες με συνολική μάζα τουλάχιστον δέκα εκατομμύρια δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τον Ήλιο μας. Είναι επίσης η μεγαλύτερη δομή στο λεγόμενο «τοπικό» σύμπαν μας, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). – To μεγαλύτερο υπερσμήνος γαλαξιών: Λανιακέα. Σε αυτό ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας. Εκτείνεται σε απόσταση άνω των 520 εκατομμυρίων ετών φωτός και δεν έχει συγκεκριμένα σύνορα, αλλά οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι περιέχει περίπου 100.000 γαλαξίες με συνολική μάζα 100 εκατομμύρια δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας. – Η μεγαλύτερη ομάδα κβάζαρ: Huge-LQG. Εκτείνεται σε απόσταση τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών φωτός και περιέχει 73 κβάζαρ (υπερδραστήριες και υπερφωτεινές μαύρες τρύπες σε κέντρα γαλαξιών) με μάζα ασύλληπτα μεγαλύτερη του Ήλιου μας (ο αριθμός 6,1 επί 18 μηδενικά). – Η μεγαλύτερη γνωστή οντότητα στο σύμπαν: Το Μέγα Τείχος Ηρακλή-Βορείου Στέμματος. Έχει έκταση δέκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός και περιέχει δισεκατομμύρια γαλαξίες. Ανακαλύφθηκε το 2013 και πήρε το όνομα του, επειδή βρίσκεται στην κατεύθυνση των αστερισμών του Ηρακλή και του Βορείου Στέμματος (Corona Borealis), σύμφωνα με το Live Science. Στις φωτογραφίες το GQ Lupi b το GQ Lupi b και το Το νεφέλωμα Ταραντούλα. https://physicsgg.me/2020/01/19/%cf%84%ce%b1-12-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b1-%cf%80%cf%81%ce%ac%ce%b3%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%ad%cf%87%ce%bf%cf%85%ce%bd-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba/

Ανιχνεύθηκαν για δεύτερη φορά βαρυτικά κύματα από σύγκρουση αστέρων νετρονίων. Για δεύτερη φορά ανιχνεύθηκαν στη Γη βαρυτικά κύματα που, κατά πάσα πιθανότητα, προέρχονταν από ένα μακρινό ασυνήθιστο κατακλυσμικό συμβάν, τη σύγκρουση δύο αστέρων νετρονίων. Τη σχετική ανακοίνωση έκανε η διεθνής ερευνητική κοινοπραξία των παρατηρητηρίων LIGO και VIRGO από ΗΠΑ-Ευρώπη, αντίστοιχα. Η πρώτη ανίχνευση παρόμοιας προέλευσης βαρυτικών κυμάτων είχε γίνει τον Αύγουστο του 2017, σε ένα γαλαξία σε απόσταση 130 εκατομμυρίων ετών από τη Γη. Η δεύτερη ανίχνευση, σε απόσταση άνω των 500 εκατομμυρίων ετών φωτός, έγινε μόνο από τον ανιχνευτή LIGO στη Λουιζιάνα, καθώς ο δεύτερος στην Ουάσιγκτον ήταν προσωρινά εκτός λειτουργίας, ενώ ο ευρωπαϊκός στην Πίζα της Ιταλίας δεν ήταν αρκετά ευαίσθητος για να «πιάσει» τα αχνά σήματα. Συνήθως, το διεθνές δίκτυο χρησιμοποιεί και τα τρία παρατηρητήρια του για να επιβεβαιώνει μια ανακάλυψη, κάτι που όμως δεν συνέβη αυτή τη φορά. Τα περισσότερα βαρυτικά κύματα που έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα (η αρχή έγινε το 2015), προέρχονται κατά πάσα πιθανότητα από συγκρουόμενες μαύρες τρύπες και όχι από αστέρες νετρονίων. Οι τελευταίοι είναι πολύ πυκνά απομεινάρια κατεστραμμένων γιγάντιων άστρων με το μέγεθος πλέον μιας πόλης, που περιστρέφονται γρήγορα σαν σβούρες και κάποια στιγμή μπορεί να συγχωνευθούν με ένα παρόμοιο γειτονικό άστρο, κάτι που στέλνει στο διάστημα βαρυτικούς κυματισμούς. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι η συνολική μάζα του συγχωνευόμενου δεύτερου ζεύγους αστέρων νετρονίων ήταν 3,4 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας. Στο γαλαξία μας μέχρι τώρα είχαν ανακαλυφθεί ζευγάρια άστρων νετρονίων με συνδυασμένη μάζα έως 2,9 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου. «Αυτό είναι σαφώς βαρύτερο από οποιοδήποτε άλλο ζευγάρι άστρων νετρονίων που έχει ποτέ παρατηρηθεί», δήλωσε η ελληνικής καταγωγής αστρονόμος Κατερίνα Χατζηιωάννου, ερευνήτρια του Κέντρου Υπολογιστικής Αστροφυσικής του Ινστιτούτου Flatiron της Νέας Υόρκης και εκπρόσωπος του LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory), στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στη Χονολουλού της Χαβάης. Σχετική δημοσίευση θα ακολουθήσει στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal Letters». Η ίδια επιστήμονας δεν απέκλεισε τελείως την πιθανότητα τα βαρυτικά κύματα να προέρχονται όχι από αστέρες νετρονίων, αλλά από τη συγχώνευση ανάμεσα σε δύο μαύρες τρύπες «ελαφρών βαρών» (τις μικρότερες που θα είχαν ποτέ βρεθεί) ή ανάμεσα σε μια μαύρη τρύπα και σε ένα αστέρα νετρονίων. Όπως είπε η Χατζηιωάννου, μετά τη συγχώνευση των δύο αστέρων νετρονίων, αυτά κατέρρευσαν βαρυτικά, δημιουργώντας μια μαύρη τρύπα. Σε κάθε περίπτωση, τα βαρυτικά κύματα ολοένα περισσότερο ανοίγουν το δρόμο για μια νέα αστρονομία πολλαπλών μηνυμάτων (multimessenger astronomy), στην οποία οι επιστήμονες διαθέτουν ταυτόχρονα για το ίδιο φαινόμενο ποικίλες πηγές πληροφοριών. Σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία στην Ιαπωνία ένας ακόμη ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων. https://www.kathimerini.gr/1059026/article/epikairothta/episthmh/anixney8hkan-gia-deyterh-fora-varytika-kymata-apo-sygkroysh-asterwn-netroniwn

Τζέιμς Γουότσον: Ο άνθρωπος που άλλαξε τον κόσμο. 25η Απριλίου 1953: Μια ημέρα ορόσημο Η 25η Απριλίου έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται διεθνώς με πλήθος επιστημονικών εκδηλώσεων η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA από τους James Watson και Francis Crick. Το άρθρο τους για τη δομή και τη λειτουργία του DNA δημοσιεύτηκε στο Nature στις 25 Απριλίου 1953 και θεωρείται το σημαντικότερο άρθρο του 20ου αιώνα. Η κοσμογονική ανακάλυψη ήταν ένα σημείο καμπής για την ανθρωπότητα και την πορεία της. Μια νέα σελίδα άνοιγε όπου το DNA και η γενετική θα αποκάλυπταν τα μυστικά τους στην υπηρεσία του ανθρώπου. O Watson ο οποίος ήταν η κινητήρια δύναμη της έρευνας που οδήγησε στη μεγάλη ανακάλυψη, είναι ένας ένθερμος φιλέλληνας και όποτε του ζητήθηκε ανταποκρίθηκε με θερμή και έμπρακτα στη υποστήριξη της χώρας μας. Σε πρόσφατη επικοινωνία μας εξέφρασε απόψεις του για το μέλλον της γονιδιακής έρευνας και των εφαρμογών της και πως αυτή θα επηρεάσει στο μέλλον το σύνολο της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αυτό φαίνεται σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά στην πανδημία που απειλεί την ανθρώπινη ζωή. Η επίσκεψη στην Ελλάδα το 2011 και η ομιλία για το DNA Το 2011 θα γινόταν το 12ο Συνέδριο Ιατρικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Έπρεπε να αποφασίσουμε σαν οργανωτική επιτροπή ποιος θα ήταν ο κεντρικός ομιλητής και το τιμώμενο πρόσωπο του Συνεδρίου, όπως ήταν καθιερωμένο να γίνεται σε όλα τα Συνέδρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ιατρικής Χημείας από την ίδρυσή του το 1998. Μου πέρασε η ιδέα ότι θα μπορούσε να είναι ο James Watson και είπα θα το τολμήσω! Η προετοιμασία για την επιστολή πρόσκλησής του κράτησε αρκετά. Έπρεπε να είναι όσο πιο πειστική ήταν δυνατό προκειμένου να αποδεχθεί την πρόσκληση. Η επιστολή εστάλη τελικά στα τέλη Ιουλίου 2010 και η απάντηση που περιμέναμε εναγώνια ήρθε μετά από δύο εβδομάδες στις 17 Αυγούστου με μια ευχαριστήρια θερμή επιστολή ότι αποδέχεται την πρόσκληση. Ήταν μια ημέρα μεγάλης χαράς και ενθουσιασμού για εμένα και τους συνεργάτες μου αλλά και για την πανεπιστημιακή κοινότητα η οποία σύντομα ενημερώθηκε. Στην επίσκεψη θα συνοδευόταν από την σύζυγο του Elizabeth η οποία και αυτή ήταν πολύ ενθουσιασμένη με την πρόσκληση. Ο Watson θα ερχόταν για δεύτερη φορά στην Ελλάδα μετά το 1966 όπου επισκέφθηκε τη Χώρα μας μαζί με τον Francis Crick σε Συνέδριο Μοριακής Βιολογίας στην Αναργύρειο και Κοργιαλένιο Σχολή Σπετσών. Εκεί γνώρισε και τη Μελίνα Μερκούρη με την οποία έγιναν πολύ καλοί φίλοι. Το Συνέδριό μας στη Πάτρα τον Απρίλιο του 2011 είχε ανεπανάληπτη επιτυχία όπου ο κορυφαίος ερευνητής σε μια συναρπαστική ομιλία του περιέγραψε λεπτομερώς την ιστορική ανακάλυψη της Διπλής Έλικας DNA. Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πατρών ήσαν άνθρωποι που είχαν έλθει από όλη την Ελλάδα να δουν από κοντά και να ακούσουν τον πατέρα της βιολογίας, αυτόν που ανακάλυψε το DNA. Αυτή η συνάντηση ήταν η απαρχή μιας προσωπικής φιλίας με τον James Watson η οποία εξελίχθηκε σε τακτική επικοινωνία μας με προσωπικές του απόψεις αναφερόμενος στην προσπάθεια του να πραγματοποιηθεί όσο το δυνατόν νωρίτερα η ανακάλυψη αποτελεσματικού φαρμάκου για τον καρκίνο που ήταν στόχος ζωής αλλά και σε θέματα γενικότερης πολιτικής καθώς είναι γνωστή η ευαισθησία του σε θέματα ανθρωπισμού και ειρήνης. Επιθυμεί όπως και δημόσια το έχει εκφράσει η οικία του στο Cold Spring Harbor Laboratory, Πανεπιστήμιο του DNA, σε Προάστειο της Νέας Υόρκης όπου υπάρχουν έργα τέχνης σπουδαίων καλλιτεχνών, το Nobel του 1962 και ιστορικά αρχεία, να αποτελέσει στο μέλλον ένα χώρο προσβάσιμο από τους μελετητές του DNA αλλά και από ενδιαφερόμενους στην ιστορία της ανακάλυψης του DNA. Η δεύτερη πρόσκληση το 2017 Η γνωριμία και η φιλική σχέση που είχε αναπτυχθεί μου επέτρεψε να του ζητήσω να επισκεφτεί για άλλη μια φορά την Ελλάδα για το 17ο Συνέδριο Ιατρικής Χημείας. Το Συνέδριο τον Αύγουστο του 2016 διοργανώθηκε στις Σπέτσες προκειμένου να τιμήσουμε την επέτειο των 50 χρόνων λειτουργίας της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών όπου πραγματοποιήθηκε Συνέδριο Μοριακής Βιολογίας το καλοκαίρι του 1966 στο οποίο συμμετείχε μαζί με τον Francis Crick. Ευχαρίστως αποδέχτηκε την πρόσκληση και επισκέφτηκε για τρίτη φορά την Ελλάδα μαζί με την σύζυγο του. Η συμμετοχή του ήταν σημαντικό γεγονός για την ακαδημαϊκή κοινότητα, την τοπική κοινωνία και την Χώρα μας όπου ο Δήμος Σπετσών, με παρούσα την Πολιτεία, τον αναγόρευσε Επίτιμο Δημότη Σπετσών για την προσφορά του στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα και ως ένθερμο φιλέλληνα. Παράλληλα στο Συνέδριο των Σπετσών ήταν προσκεκλημένη ομιλήτρια και η καθηγήτρια Φιλοσοφίας και Ποίησης του Πανεπιστημίου King’s College του Ηνωμένου Βασιλείου Ruth Padel, τρισέγγονη του Κάρολου Δαρβίνου η οποία μίλησε για την εξέλιξη και τη μετανάστευση των ειδών. Και οι δυο ήταν ενθουσιασμένοι για την συνάντηση τους. Επρόκειτο για μια ανεπανάληπτη στιγμή του Συνεδρίου, όπου οι εκπρόσωποι των δύο κορυφαίων επιτευγμάτων του ανθρώπινου νου, της θεωρίας της εξέλιξης και της ανακάλυψης του DNA, ήταν μαζί στον ίδιο χώρο στις Σπέτσες, στην Ελλάδα. Η ανταπόδοση της πρόσκλησης Είχα το προνόμιο και την τιμή να επισκεφτώ τον Ιούλιο του 2017, προσκεκλημένος του, τα εργαστήρια του ερευνητικού κέντρου Cold Spring Harbor Laboratory στις Η.Π.Α. και να ξεναγηθώ στο Κέντρο Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής “Watson School of Biological Sciences” πρωτοπόρο διεθνώς για τις έρευνες στην Γενετική. Τα εργαστήρια CSHL συνιστούν ένα Πανεπιστήμιο Διδακτορικών Διατριβών και πρωτοποριακής έρευνας ειδικά για το DNA, στο οποίο έχουν πραγματοποιήσει την έρευνα τους για το μόριο της ζωής εκατοντάδες μεταπτυχιακοί φοιτητές και ερευνητές μεταξύ των οποίων οκτώ κάτοχοι Nobel. Η έρευνα των για το DNA που οδήγησε στο Nobel πραγματοποιήθηκε στο ερευνητικό κέντρο. Το Cold Spring Harbor Laboratory, όπου ανακαλύπτονται και μελετώνται τα μυστικά του DNA, οφείλει την αίγλη του στον Watson. Ήταν ο πρώτος Πρύτανης (Chancellor) του Πανεπιστημίου CSHL ο ιδρυτής του Κέντρου Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής για το DNA και ο εμπνευστής και πρώτος επικεφαλής του Human Genome Project για την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Ο James Watson με ξενάγησε προσωπικά σε ιστορικά αρχεία της κοσμογονικής ανακάλυψης της Διπλής Έλικας του DNA, μεταξύ των οποίων το Nobel του 1962, το σημαντικότερο του 20ού αιώνα, και διέθεσε το χρόνο του σε εκτεταμένη συζήτηση, όπου οι απόψεις του για την γενετική, την έρευνα και την αξιοποίησή της για την διεθνή Ειρήνη αποτελούν μια παρακαταθήκη. Η ξενάγηση έγινε τόσο στο εργαστήριό του όσο και στην οικία του στο CSHL, ένα χώρο ιστορίας και τέχνης, όπου με δέχθηκε με την σύζυγό του. Οφείλω να ομολογήσω ότι η τιμή που αισθάνθηκα από την πρόσκληση και την ξενάγηση δεν περιγράφεται! Η αγάπη και η υποστήριξη για την Ελλάδα Ο James Watson είναι μεγάλος Φιλέλληνας! Ήταν ο πρώτος μεταξύ δεκαπέντε κατόχων Nobel που υπέγραψε το 2015 επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Ηγεσία – γνωστή και ως SUPPORT FOR GREECE Petition – για την υποστήριξη της Ελλάδας και των Πανεπιστημίων της. Αποτέλεσμα της επιστολής και σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας ήταν η δημιουργία του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας με σκοπό τη χρηματοδότηση της έρευνας στην Ελλάδα και των νέων Επιστημόνων. Η επιστολή των κατόχων Nobel στην Ευρωπαϊκή Ηγεσία ήταν αποτέλεσμα πρωτοβουλίας δικής μου με την προτροπή του Καθηγητή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης στη Γερμανία, Harald zur Hausen, κατόχου Nobel Ιατρικής και Φυσιολογίας. Το 2012 πάλι, ο James Watson, είχε προσυπογράψει επιστολή υποστήριξης της Ελλάδας 21 κατόχων Nobel η οποία είχε σταλεί στην Ευρωπαϊκή Ηγεσία και είχε στείλει προσωπική επιστολή στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Barack Obama, με την οποία ζητούσε την άμεση υποστήριξη της Χώρας μας. Ο James Watson στην μεγαλοφυΐα του είναι απλός, προσιτός και χαίρεται να συζητά και να συμβουλεύει τους νέους ερευνητές. Οι επόμενες γενεές θα αναφέρονται τιμητικά στην Ελλάδα, την οποία ο κορυφαίος ερευνητής τίμησε με την υποστήριξή του και τη συμμετοχή του σε Συνέδρια της Χώρας μας, αποδεχόμενος την πρόσκληση. Το 1966 στις Σπέτσες με τον Francis Crick, το 2011 στην Πάτρα και το 2016 στις Σπέτσες προσκεκλημένος στις δυο τελευταίες επισκέψεις του από το ΜΠΣ “Ιατρική Χημεία” του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου ήταν και το Τιμώμενο πρόσωπο. Η επίσκεψη μου στο Cold Spring Harbor Laboratory, έναν μοναδικό χώρο Έρευνας και Καινοτομίας στη μοριακή βιολογία και γενετική, ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία ζωής. Η ανακάλυψη της Διπλής Έλικας DNA είναι ίσως το σημαντικότερο βήμα του ανθρώπου όπως από πολλούς θεωρείται μετά την ανακάλυψη της φωτιάς και του τροχού! Ο James Watson μαζί με τον Francis Crick τοποθετούνται στο πάνθεον των πρωτοπόρων που με το έργο τους συνέβαλλαν στα καθοριστικά βήματα της ανθρωπότητας δίπλα στους Αρχιμήδη, Δημόκριτο, Αριστοτέλη, Πλάτωνα, και άλλους κορυφαίους για τα επιτεύγματα του ανθρώπινου νου! https://physicsgg.me/2020/04/25/%cf%84%ce%b6%ce%ad%ce%b9%ce%bc%cf%82-%ce%b3%ce%bf%cf%85%cf%8c%cf%84%cf%83%ce%bf%ce%bd-%ce%bf-%ce%ac%ce%bd%ce%b8%cf%81%cf%89%cf%80%ce%bf%cf%82-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%ac%ce%bb%ce%bb%ce%b1%ce%be%ce%b5/

Το Victory Rocket ξεκίνησε από το Baikonur. Σύμφωνα με το πρόγραμμα πτήσεων προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, σήμερα, 25 Απριλίου 2020, στις 04:51:41 ώρα Μόσχας, το όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1a με το διαστημικό σκάφος ανάπτυξης Progress MS-14 ξεκίνησε από την πλατφόρμα Baikonur Cosmodrome No. 31 και παραγωγή RSC Energia. Σύμφωνα με πληροφορίες τηλεμετρίας, μετά από 8 λεπτά 48 δευτερόλεπτα, καταγράφηκε ο κανονικός διαχωρισμός του πλοίου από το τρίτο στάδιο του μεταφορέα. Το όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1a, που ονομάστηκε Victory Rocket, ξεκίνησε με επιτυχία το ρωσικό διαστημικό σκάφος σε τροχιά. Οι ειδικοί της κύριας επιχειρησιακής ομάδας για τη διαχείριση πτήσεων του ρωσικού τμήματος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού στο Κορολέφ ξεκίνησαν τη διαχείριση πτήσεων. Η πτήση του φορτηγού πλοίου Progress MS-14 προς το ISS θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το "εξαιρετικά γρήγορο" σχήμα δύο στροφών και θα διαρκέσει λίγο περισσότερο από τρεις ώρες - η αποβάθρα έχει προγραμματιστεί για τις 08:12 ώρα Μόσχας. Η πρόσδεση στο συνολικό διαμέρισμα της μονάδας Zvezda του ρωσικού τμήματος προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί αυτόματα υπό την επίβλεψη ειδικών από την Κύρια Ομάδα Ελέγχου Πτήσης Επιχειρήσεων (GOGU) και τα μέλη του πληρώματος της Ρωσικής αποστολής ISS-63 - κοσμοναύτες των Roscosmos Anatoly Ivanishin και Ivan Wagner. Η ζωντανή μετάδοση θα είναι διαθέσιμη στην ενότητα "Online Broadcasts" από τις 07:45 ώρα Μόσχας. Το διαστημικό σκάφος θα παραδώσει περισσότερους από δύο τόνους φορτίου για διάφορους σκοπούς στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό: 650 kg καυσίμου και 46 kg συμπιεσμένων αερίων. Υπάρχουν 1,35 τόνοι φορτίου στο διαμέρισμα φορτίου, συμπεριλαμβανομένων δοχείων με τρόφιμα, φάρμακα, είδη υγιεινής και υγιεινής για το πλήρωμα, καθώς και αναλώσιμος εξοπλισμός για τα αερομεταφερόμενα συστήματα ISS, όργανα για τη διεξαγωγή επιστημονικών πειραμάτων και νερό. https://www.energia.ru/ru/news/news-2020/news_04-25.html

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble γιόρτασε τα 30ά γενέθλιά του με μια νέα εντυπωσιακή φωτογραφία. Το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» (Hubble), του οποίου οι εμβληματικές φωτογραφίες έχουν αναθεωρήσει τις γνώσεις μας για το Σύμπαν, γιόρτασε σήμερα τα 30 χρόνια λειτουργίας του με μια νέα εντυπωσιακή φωτογραφία. Η φωτογραφία που δόθηκε στη δημοσιότητα και τραβήχτηκε με την κάμερα Wide Field 3 του τηλεσκοπίου, απεικονίζει τα νεφελώματα NGC 2014 και NGC 2020, τα οποία από κοινού απαρτίζουν μια τεράστια περιοχή δημιουργίας άστρων στο γειτονικό γαλαξία Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, σε απόσταση περίπου 163.000 ετών φωτός από τη Γη. Η εικόνα βαφτίστηκε «Κοσμικός Ύφαλος», επειδή θυμίζει βυθό θάλασσας και το φως της προέρχεται, μεταξύ άλλων, από πολύ φωτεινά μεγάλα άστρα, δεκαπλάσια από τον Ήλιο μας. Το μικρότερο γαλαζωπό νεφέλωμα της φωτογραφίας έχει διαμορφωθεί από ένα άστρο μαμούθ (της κατηγορίας Wolf-Rayet) με φωτεινότητα περίπου 200.000 μεγαλύτερη του Ήλιου και μάζα 15 φορές μεγαλύτερη. Το τηλεσκόπιο, μια κοινή αποστολή της αμερικανικής (NASA) και της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας (ESA), είχε εκτοξευθεί στις 24 Απριλίου 1990 και είχε τεθεί σε τροχιά από το διαστημικό λεωφορείο Discovery. Έκτοτε έχει φέρει πραγματική επανάσταση στην αστρονομία, ενώ με τις φωτογραφίες του έχει κάνει το Σύμπαν πιο προσιτό και γοητευτικό από κάθε άλλη φορά για το ευρύ κοινό. Το τηλεσκόπιο έχει κάνει έως τώρα περίπου 1,4 εκατομμύρια παρατηρήσεις, από τις οποίες έχουν προκύψει περισσότερες από 17.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις. https://www.kathimerini.gr/1075299/gallery/epikairothta/episthmh/to-diasthmiko-thleskopio-hubble-giortase-ta-30a-gene8lia-toy-me-mia-nea-entypwsiakh-fwtografia

Η μεγάλη διαμάχη. «Δεν έχει καμιά σημασία πόσο όμορφη είναι μια θεωρία, ή πόσο έξυπνος είναι αυτός που την διαμόρφωσε, ή ακόμη και πιο είναι το όνομά του. Αν διαφωνεί με τα πειραματικά δεδομένα ή την παρατήρηση, τότε είναι σίγουρα λάθος. Τελεία και παύλα.» Richard Feynman (1918-1988) Σαν σήμερα, πριν από 100 χρόνια, πραγματοποιήθηκε το επονομαζόμενο “Great Debate” που αφορούσε την έκταση του Σύμπαντος. Τα προηγούμενα μερικά χρόνια είχε ήδη γίνει αντιληπτό ότι ο Ήλιος δεν βρίσκονταν στο κέντρο του Γαλαξία αλλά ταξίδευε κι αυτός στο διάστημα μαζί με τα δισεκατομμύρια άλλα άστρα που σχηματίζουν την αστρική μας πολιτεία. Από καιρό, επίσης, είχαν εντοπιστεί στον ουρανό και ορισμένες φωτεινές νεφελώδεις κηλίδες που μερικοί επιστήμονες υποστήριζαν ότι ήταν τεράστιες συγκεντρώσεις άστρων. Άλλοι πάλι έλεγαν «Αδύνατον, το Σύμπαν δεν μπορεί να είναι τόσο πελώριο». Τις δύο διαφορετικές αυτές απόψεις κλήθηκαν να παρουσιάσουν και να υποστηρίξουν μπροστά σ’ ένα ευρύτερο κοινό ο Harlow Shapley (1885-1972) και ο Heber Curtis (1872-1942). Η μεγάλη αυτή διαμάχη ιδεών οργανώθηκε στις 26 Απριλίου του 1920 στο Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν της Ουάσιγκτον από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ. Ο Σάπλεϋ υποστήριζε την ύπαρξη ενός τεράστιου Γαλαξία που περιελάμβανε στο εσωτερικό του ακόμη και τους «νεφελοειδείς», ενώ ο Κέρτις υποστήριζε ότι είχαμε να κάνουμε με έναν μικρό σχετικά Γαλαξία και ότι οι «νεφελοειδείς» ήσαν παρόμοια αστρικά νησιά πέρα και μακριά από το δικό μας. Όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες περιστάσεις και οι δύο επιστήμονες είχαν και δίκιο και άδικο. Γιατί σύντομα αποκαλύφτηκε ότι και ο Γαλαξίας μας είναι πραγματικά τεραστίων διαστάσεων αλλά και ότι το Σύμπαν είναι ακόμη πιο τεράστιο περιλαμβάνοντας μέσα του δισεκατομμύρια γαλαξίες σαν τον δικό μας. Στις 6 Οκτωβρίου του 1923, με την ραγδαία εξέλιξη της φωτογραφικής τέχνης και με την βοήθεια του τεράστιου για την εποχή εκείνη τηλεσκόπιου με κάτοπτρο διαμέτρου 2,5 μέτρων στο Όρος Γουίλσον στην Καλιφόρνια, ο αστρονόμος Edwin Hubble (1889-1953) κατόρθωσε να φωτογραφήσει μεμονωμένα άστρα στον νεφελοειδή της Ανδρομέδας επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι επρόκειτο για έναν απόμακρο αστρικό κόσμο, έναν άλλον διαφορετικό γαλαξία από τον δικό μας. Τον Φεβρουάριο του 1924 ο Χαμπλ ανακοίνωσε την ανακάλυψή του στον Σάπλεϋ μ’ ένα σύντομο σημείωμα, ενώ λίγο αργότερα στο Συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης έγινε και η πρώτη επίσημη γνωστοποίηση της ανακάλυψης. Την πρωτοχρονιά του 1925 στο Συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας ο Χάμπλ έδωσε τις λεπτομέρειες των παρατηρήσεών του πως ο νεφελοειδής της Ανδρομέδας ήταν μία τεράστια πολιτεία δισεκατομμυρίων άστρων έξω και πέρα από τον δικό μας Γαλαξία. Γιατί μόλις ο Χάμπλ φωτογράφησε ορισμένα μεταβλητά άστρα στον νεφελοειδή αυτόν ανακάλυψε ότι βρίσκονταν πάνω από δύο εκατομμύριο έτη φωτός μακριά μας (με σημερινές μετρήσεις), αν και οι αρχικοί του υπολογισμοί ήσαν πολύ μικρότεροι (900.000 ε.φ.). Οπότε και οι νεφελοειδείς αποδείχτηκαν ότι είναι πέρα και μακριά από τον δικό μας Γαλαξία, αυτόνομοι και απόμακροι γαλαξίες σαν τον δικό μας. Έτσι η ανακάλυψη του Χαμπλ μας απεκάλυψε μέσα σε μια νύχτα ότι το Σύμπαν ήταν πολύ πιο τεράστιο απ’ ότι μπορούσαμε να φανταστούμε μέχρι τότε. Σκεφτείτε ότι το φως από τον γαλαξία της Ανδρομέδας που φτάνει τώρα στη Γη μας ξεκίνησε το ταξίδι του προς τα εδώ πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν ο άνθρωπος περπατήσει πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Η «διαμάχη» των ιδεών αυτών δεν σταμάτησε εκεί, αφού ενέπλεξε άμεσα ακόμη και τον Albert Einstein (1879-1955) και το πρώτο σύγχρονο μοντέλο που είχε δημιουργήσει για το Σύμπαν και το οποίο βασίζονταν στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας την οποία ο Αϊνστάιν είχε παρουσιάσει για πρώτη φορά στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών τον Νοέμβριο του 1915. Την εποχή εκείνη το επικρατέστερο μοντέλο του Σύμπαντος ήταν Νευτώνειο αμετάβλητο και αιώνιο, κάτι που κι ο ίδιος ο Αϊνστάιν δέχονταν ως την πραγματική φύση του Σύμπαντος παρ’ όλο που οι εξισώσεις του έδειχναν το αντίθετο. Γι’ αυτό το 1917 ο Αϊνστάιν θεώρησε ότι θα ‘πρεπε να προσθέσει στις εξισώσεις αυτές έναν πρόσθετο παράγοντα που ονόμασε κοσμολογική σταθερά και η οποία συμβολίζεται με το ελληνικό γράμμα «λάμδα». Η σταθερά αυτή δημιουργούσε μια απωστική δύναμη η οποία αντιστέκονταν στην κοσμική βαρύτητα, κι έτσι οι εξισώσεις του Αϊνστάιν παρουσίαζαν πλέον ένα σφαιρικό, κλειστό, στατικό Σύμπαν τεσσάρων διαστάσεων. Η προσθήκη αυτή δεν του άρεσε καθόλου γιατί «ασχήμυνε» τις όμορφες και κομψές εξισώσεις της Γενικής Σχετικότητας, εν τούτοις θεώρησε ότι δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, γιατί μη ξεχνάτε ότι βρισκόμασταν 12 χρόνια προτού ο Χαμπλ αποδείξει την ύπαρξη χιλιάδων γαλαξιών που απομακρύνονταν ο ένας από τον άλλο. Μερικά χρόνια αργότερα ο Ρώσος μαθηματικός Alexander Friedmann (1888-1925) απέδειξε το 1922 ότι, με βάση την επίλυση των εξισώσεων της Γενικής Σχετικότητας που είχε κάνει, η κοσμολογική σταθερά, την οποία είχε προσθέσει ο Αϊνστάιν στις εξισώσεις του, δεν χρειάζονταν. Η λύση μάλιστα των εξισώσεων της Γενικής Σχετικότητας από τον Φρήντμαν και το μοντέλο του περιέγραφαν ένα ομογενές, ισότροπο και διαστελλόμενο Σύμπαν (σε τρεις μάλιστα εκδοχές) το οποίο ο Αϊνστάιν απέρριψε. Συγχρόνως με τον Φρήντμαν, και ανεξάρτητα απ’ αυτόν, ένας άγνωστος τότε Βέλγος ιερέας και μαθηματικός, ο Georges Lemaître (1894-1966), διαπίστωσε κι αυτός ότι η επίλυση των εξισώσεων της Γενικής Σχετικότητας παρουσίαζαν ένα Σύμπαν που δεν ήταν στατικό αλλά διαστελλόμενο. Βασιζόμενος στην ύπαρξη ενός διαστελλόμενου Σύμπαντος, όπως έβλεπε ότι συνέβαινε από την επίλυση των εξισώσεων του Αϊνστάιν, ο Λεμέτρ φαντάστηκε την εποχή όταν το Σύμπαν θα έπρεπε να ήταν συμπιεσμένο σε μια υπέρπυκνη μάζα, μικρότερη σε μέγεθος ακόμη και από τον πυρήνα ενός ατόμου. Μια κοσμική «μοναδικότητα χωρίς παρελθόν», «μια μέρα χωρίς χθες», όταν το Σύμπαν ήταν απείρως μικρό και απείρως καμπύλο, με όλη την ύλη και την ενέργειά του περιορισμένη σ’ ένα και μοναδικό μαθηματικό σημείο, σ’ ένα «αρχέγονο άτομο». Και η νέα όμως αυτή θεώρηση του Σύμπαντος, που δημοσιεύτηκε το 1927, απορρίφθηκε και πάλι από τον Αϊνστάιν, αν και η θεώρηση αυτή των Λεμέτρ και Φρήντμαν αποτελεί σήμερα το θεμέλιο της σύγχρονης αντίληψης που έχουμε για τη γέννηση του Σύμπαντος με μια Μεγάλη Έκρηξη. Την ίδια περίπου περίοδο, το 1912, είχε αρχίσει και η πειραματική απόδειξη ότι το Σύμπαν διαστέλλεται με τις παρατηρήσεις του αστρονόμου Vesto Slipher (1975-1969) που είχε πρώτος εντοπίσει την μετατόπιση των φασματικών γραμμών των γαλαξιών και ο οποίος στα επόμενα μερικά χρόνια μελέτησε τα φάσματα 40 περίπου γαλαξιών. Οι πρώτες αυτές παρατηρήσεις συνεχίστηκαν αργότερα από τον Έντουιν Χαμπλ και τον Milton Humason (1891-1972) με αποτέλεσμα στα τέλη της δεκαετίας του 1920 να τους επιτρέψει να αποδείξουν ότι όλοι οι γαλαξίες φαίνονται να απομακρύνονται συνεχώς από μας σαν να δραπετεύουν από το κέντρο μιας τεράστιας έκρηξης με ταχύτητες ανάλογες με την απόστασή τους επιβεβαιώνοντας έτσι την θεώρηση του Σύμπαντος των Φρήντμαν-Λεμέτρ. Σύμφωνα με την ανακάλυψη του Χαμπλ, αν ένας γαλαξίας απέχει διπλάσια απόσταση από έναν άλλο τότε αυτός απομακρύνεται με διπλάσια ταχύτητα, κοκ. Η διαπίστωση αυτή είναι σήμερα γνωστή ως «Νόμος του Hubble», αν και στην ουσία πρόκειται απλώς για έναν απλό περιγραφικό κανόνα. Ο κανόνας όμως αυτός υπονοεί επίσης ότι κάποτε στο παρελθόν όλο το Σύμπαν ήταν συμπιεσμένο σε μια μοναδική υπέρπυκνη μάζα ενέργειας που ο Λεμέτρ ονόμαζε «Κοσμικό Άτομο» Έτσι στις 3 Φεβρουαρίου 1931 στη συνέντευξη τύπου που έδωσε ο Αϊνστάιν στο Αστεροσκοπείο Ουίλσον αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η προσθήκη της κοσμολογικής σταθεράς στις εξισώσεις του «ήταν το μεγαλύτερο λάθος της ζωής του» και ότι η Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης ήταν σωστή. Δύο μάλιστα χρόνια αργότερα, στο ίδιο ακριβώς Αστεροσκοπείο, μετά από μία διάλεξη που έδωσε εκεί ο Λεμέτρ, αναφερόμενος στη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης ο Αϊνστάιν είπε ότι: «πρόκειται για την ομορφότερη και πιο ικανοποιητική εξήγηση της δημιουργίας που έχω ακούσει στη ζωή μου». https://physicsgg.me/2020/04/26/%ce%b7-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%ac%ce%bb%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bc%ce%ac%cf%87%ce%b7/

Χρηματοδότηση για την έρευνα εξωγήινης ζωής ζητούν οι αστρονόμοι. Μιλώντας στο BBC, o δρ Άντονι Μπίσλεϊ τόνισε πως θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη υποστήριξη από την κυβέρνηση σε ένα πεδίο που η κρατική χρηματοδότηση «σνομπάρει» εδώ και δεκαετίες. Τα σχόλια στήριξης στην έρευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη (Seti) – που έγιναν στο πλαίσιο του συνεδρίου της Αμερικανικής Ένωσης για την Εξέλιξη της Επιστήμης – σηματοδοτούν μια κομβική αλλαγή τακτικής σε ένα πεδίο που μέχρι πρότινος θεωρείτο «αφηρημένη» επιστήμη και βρισκόταν στο περιθώριο. Ο διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Ραδιο Αστρονομίας του Σάρλοτσβιλ στη Βιρτζίνια τόνισε πως «είναι πια καιρός η έρευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη να ‘ξεπαγώσει’ και να ενσωματωθεί κανονικά στα άλλα πεδία της αστρονομίας». Τα σχόλια του δρος Μπίσλεϊ έρχονται μετά την ανακοίνωση ιδιώτη χρηματοδότη της έρευνας Seti πως η Πολύ Μεγάλη Συστοιχία (VLA) ραδιοτηλεσκοπίων στο Νέο Μεξικό θα αρχίσει να συμμετέχει στην προσπάθεια ανίχνευσης ενδείξεων εξωγήινης ζωής σε άλλους κόσμους. Σύμφωνα με τον δρ Άντριου Σιμιόν, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας Breakthrough Listen του Κέντρου Έρευνας Seti του Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, τα πανίσχυρα ραδιοτηλεσκόπια της VLA αυξάνουν κατακόρυφα, «δεκαπλασιάζουν, ακόμα και εκατονταπλασιάζουν», τις πιθανότητες εντοπισμού εξωγήινης ζωής: «Ετοιμαζόμαστε για την πιο ενδελεχή έρευνα για εξωγήινη νοημοσύνη που έχει πραγματοποιηθεί έως τώρα» σημείωσε στο BBC. Να σημειωθεί πως το Breakthrough Listen είναι ένα πρότζεκτ ιδιωτικής χρηματοδότησης για την έρευνα εξωγήινης ζωής, διάρκειας 10 χρόνων που ξεκίνησε το 2016 και υποστηρίζεται οικονομικά με κονδύλι 100 εκατομμυρίων δολαρίων από τον δισεκατομμυριούχο Γιούρι Μίλνερ. Εξίσου σημαντική, σύμφωνα με το δρα Σίμιον είναι η αξιοπιστία που φέρνει στην έρευνα η συνδρομή της Πολύ Μεγάλης Συστοιχίας: «Θέλουμε να δούμε την έρευνα για την Εξωγήινη Νοημοσύνη, από μία μικρή ομάδα επιστημόνων και μηχανικών στην Καλιφόρνια, απομονωμένη από την ακαδημαϊκή κοινότητα, να μετατρέπεται σε αναπόσπαστο κομμάτι της αστρονομίας και αστροφυσικής – όπως σε κάθε άλλο τομέα έρευνας». Η NASA είχε διαθέσει κάποια περίοδο το ποσό των 10 εκατομμυρίων ετησίως στην αναζήτηση εξωγήινης ζωής, χρηματοδότητη που έλαβε τέλος, ωστόσο, το 1993, μετά από εισήγηση του Γερουσιαστή Ρίτσαρντ Μπράιαντ που τη θεωρούσε «πέταμα χρημάτων». «Αυτό ευελπιστούμε πως θα είναι το τέλος της σεζόν κυνηγιού στον Άρη, με έξοδα των φορολογουμένων» είχε πει τότε χαρακτηριστικά. Έκτοτε, δεν έχει υπάρξει σημαντική χρηματοδότηση από πλευράς κυβέρνησης ούτε στις ΗΠΑ ούτε κάπου αλλού στον κόσμο – παρότι οι αστροβιολογικές έρευνες για ενδείξεις απλών οργανισμών από τις χημικές υπογραφές στην ατμόσφαιρα άλλων κόσμων, υποστηρίζονται ολοένα και περισσότερο. «Από τότε που ο άνθρωπος πρωτοκοίταξε το νυχτερινό ουρανό, αναρωτιέται αν υπάρχει κάποιος άλλος εκεί έξω. Τώρα έχουμε τις δυνατότητες να απαντήσουμε στο ερώτημα και ίσως να κάνουμε μία επαναστατική ανακάλυψη για την ιστορία της ανθρωπότητας» σημειώνει ο Σίμιον, ζητώντας από τους κυβερνώντες να πάρουν στα σοβαρά την έρευνά τους. https://physicsgg.me/2020/02/15/%cf%87%cf%81%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%bf%ce%b4%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%83%ce%b7-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%ad%cf%81%ce%b5%cf%85%ce%bd%ce%b1-%ce%b5%ce%be%cf%89%ce%b3%ce%ae%ce%b9%ce%bd/

Μυστηριώδες αντικείμενο στέλνει σήμα στη Γη κάθε 16 ημέρες από απόσταση 500 εκατ. ετών φωτός. Υπάρχει περίπτωση να έχουμε έρθει σε επαφή με εξωγήινους; Ή, για να αποφύγουμε τα σενάρια συνωμοσίας, να έχουμε έρθει σε επαφή και να μην το γνωρίζουμε; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα δεν μπορεί να στηριχθεί σε οτιδήποτε άλλο, εκτός από εικασίες. Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα, όμως, είναι δυνατόν να στηριχθεί σε στοιχεία και εκφράζεται με τη λέξη... «πιθανόν». Το τελευταίο διάστημα οι επιστήμονες μελετούν ένα συγκεκριμένο σήμα που εκπέμπεται από έναν μακρινό σύστημα. Συνήθως, τα σήματα που λαμβάνουν τα όργανα των επιστημόνων από το Διάστημα, αφορούν ενεργειακά κύματα από διάφορα φυσικά φαινόμενα, ή από Μαύρες Τρύπες, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα. Το συγκεκριμένο σήμα, όμως, διαφέρει. Γιατί οι επιστήμονες το έχουν διαχωρίσει από τα υπόλοιπα; Για έναν λόγο. Μοιάζει να προέρχεται από τεχνητή πηγή. Δηλαδή, να μην παράγεται από κάποιο φυσικό φαινόμενο. Το συγκεκριμένο σήμα εκπέμπεται από απόσταση 500 εκατ. ετών φωτός και καταφτάνει στη Γη σε τακτική συχνότητα, κάθε 16 ημέρες. Κανείς επιστήμονας δεν είναι σε θέση να «υπογράψει» αν πρόκειται για τεχνητό ή φυσικό σήμα. Όμως είναι η πρώτη φορά που σήματα από το Διάστημα επαναλαμβάνονται με τόσο ακριβή συχνότητα. Και σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, αυτό δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί από φυσικές πηγές. Το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα ραδιοκύματα «κτυπούν» τη Γη ακριβώς κάθε 16 ημέρες, οδηγούν τους επιστήμονες στην υπόθεση ότι «κάποιος τα ελέγχει». Οι επιστημονικές ομάδες έχουν ανακαλύψει έως σήμερα πάνω από 100 τύπους ραδιοκυμάτων που «πέφτουν» πάνω στη Γη από το Διάστημα. Μόνο 10 από αυτά επαναλήφθηκαν. Κανένα δεν επαναλήφθηκε με την ακριβή συχνότητα που εκπέμπεται το σήμα που ερευνάται, από απόσταση 500 εκατ. ετών φωτός. Το σήμα, που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να πρόκειται για επικοινωνία με εξωγήινο πολιτισμό, εντόπισαν αστροφυσικοί από το Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment, ή CHIME, χρησιμοποιώντας το ραδιοτηλεσκόπιο στη βρετανική Κολούμπια. Το σήμα που εντοπίστηκε από τους αστροφυσικούς «κτυπούσε» ανά μία ώρα για τέσσερις ημέρες συνέχεια, πριν σιγήσει για διάστημα 12 ημερών. Τότε, προς μεγάλη έκπληξη της επιστημονικής ομάδας, το σήμα επαναλήφθηκε ακριβώς με την ίδια συχνότητα, σε σημείο που να εξετάζεται ακόμα και το ενδεχόμενο να πρόκειται για ένα προχωρημένο επίπεδο επικοινωνίας, ένα «μήνυμα» σε κάποια μορφή κώδικα, που εστάλη. Οι επιστήμονες εξετάζουν όλες τις πιθανότητες και τα σενάρια, αποφεύγοντας να αποκλείσουν ακόμη και την πιο ακραία σκέψη. Το σίγουρο είναι ότι το συγκεκριμένο σήμα, διαφέρει από τα υπόλοιπα που έχουν ανακαλυφθεί. Αν πρόκειται όντως για επικοινωνία με εξωγήινο πολιτισμό, ή όχι, θα αποδειχθεί στο μέλλον. Οι πιθανότητες, πάντως, έχουν αυξηθεί... https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/846596_mystiriodes-antikeimeno-stelnei-sima-sti-gi-kathe-16-imeres-apo-apostasi

Για να εντοπίσουμε εξωγήινη νοημοσύνη πρέπει να σκεφτόμαστε όπως οι εξωγήινοι. Στο ερώτημα «γιατί δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα εξωγήινη ζωή» οι απαντήσεις είναι πολλές, και οι περισσότερες εξ αυτών έχουν να κάνουν με τη φυσική, την τεχνολογία και το ίδιο το σύμπαν, με τις αχανείς του αποστάσεις και όσα αυτές συνεπάγονται. Ωστόσο, υπάρχει και ένα σοβαρό μειονέκτημα το οποίο δεν έχει να κάνει με αυτά, αλλά με αυτούς που την αναζητούν. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science, οι επιστήμονες που ασχολούνται με το αντικείμενο είναι μια «περίεργη» και πολύ εξειδικευμένη κατηγορία, και ως εκ τούτου κάποια πράγματα που εκλαμβάνονται ανθρώπινα, θα έλεγε κανείς, ως δεδομένα, ίσως να δυσκολεύουν τη δουλειά τους. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα Breakthrough Listen- μια πρωτοβουλία 100 εκατ. δολαρίων με σκοπό την αναζήτηση ιχνών εξωγήινων πλασμάτων στο ευρύτερο πλαίσιο του SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence)– ζητά τη βοήθεια ανθρωπολόγων για τον εντοπισμό αυτών των προκαταλήψεων. «Είναι κατά κάποιον τρόπο αστείο στο Breakthrough Listen» είπε η Κλερ Γουέμπ, ανθρωπολόγος και φοιτήτρια της Ιστορίας Επιστημών στο MIT. «Μου λένε “μελετούμε εξωγήινους και εσύ μελετάς εμάς”». Από το 2017 η Γουέμπ συνεργάζεται με το Breakthrough Listen για τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι ερευνητές του SETI σκέφτονται και φαντάζονται τους εξωγήινους, πραγματοποιούν έρευνες και ενδεχομένως εισάγουν ανθρωποκεντρικές υποθέσεις στη δουλειά τους. Κάποιες φορές περιγράφει τις προσπάθειές της ως «το να κάνεις το οικείο (να μοιάζει) περίεργο». Για παράδειγμα- όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα του Live Science- η ζωή κάποιου μπορεί να μοιάζει εξαιρετικά συνηθισμένη, πχ να κάθεται σε ένα γραφείο και να δουλεύει με υπολογιστές, μέχρι να εξεταστεί μέσα από μια ανθρωπολογική οπτική, η οποία θα υποδεικνύει πως τα πράγματα δεν είναι έτσι γενικότερα. Στο πλαίσιο του 235ου συνεδρίου της American Astronomical Society (AAS) στη Χονολουλού, στις αρχές του Ιανουαρίου, η Γουέμπ έκανε μια παρουσίαση σχετικά με τον τρόπο που οι επιστήμονες του Breakthrough Listen χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να εξετάζουν μεγάλους όγκους δεδομένων για τον εντοπισμό πιθανών ιχνών χρήσης τεχνολογίας από εξωγήινα όντα (τα αποκαλούμενα «technosignatures»). «Οι ερευνητές που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη τείνουν να αποκηρύττουν την ανθρώπινη συμβολή στις μηχανές που φτιάχνουν» είπε η Γουέμπ στο Live Science. «Αποδίδουν πολύ μεγάλο μέρος της δουλειάς σε αυτά τα μηχανήματα. Το βρίσκω αυτό κάπως προβληματικό και, στη χειρότερη, αναληθές». Οι τεχνητές νοημοσύνες εκπαιδεύονται από ανθρώπινα όντα, που τους παρουσιάζουν τα είδη σημάτων τα οποία πιστεύουν ότι θα παρήγαγαν νοήμονα εξωγήινα όντα. Λόγω αυτού, οι αλγόριθμοι αποκτούν κάποια προδιάθεση- κάποιες συγκεκριμένες προκαταλήψεις. Όπως είπε η Webb, μπορεί να είναι απίστευτα δύσκολο να εντοπιστεί αυτός ο τρόπος σκέψης και να αρθούν οι περιορισμοί που αυτός συνεπάγεται, σύμφωνα με τη Γουέμπ. Οι περισσότεροι ερευνητές του SETI θεωρούν ότι υπάρχει σε ένα βαθμό κάποιου είδους «ισομετρία»- το ότι πλάσματα σε άλλους κόσμους θα κατανοούν το σύμπαν με τον ίδιο τρόπο και να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους για αυτό. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρείται πως υπάρχει κάποια τεχνολογική ισομετρία, με τους εξωγήινους να μεταδίδουν μηνύματα μέσω παρόμοιων ραδιοτηλεσκοπίων, οπότε θα είναι δυνατή η επικοινωνία μαζί τους μέσω επιστήμης και μαθηματικών. Ωστόσο τίθεται το ερώτημα: Πόσο «παγκόσμια» είναι η γλώσσα της επιστήμης, και πόσο «αναπόφευκτη» είναι η τεχνολογική εξέλιξη; Επίσης, λόγω των τεραστίων αποστάσεων που εμπλέκονται στην αποστολή ενός σήματος στο Διάστημα, πολλοί ερευνητές έχουν σκεφτεί πως αυτό που θα συμβεί θα είναι η λήψη ενός μηνύματος από κάποιον παλαιότερο τεχνολογικό πολιτισμό. Όπως το είχε θέσει ο διάσημος αστρονόμος Καρλ Σαγκάν, αυτό θα σήμαινε πως ο πολιτισμός αυτός θα είχε επιβιώσει από μια «τεχνολογική εφηβεία» και μια πιθανή εξάπλωση και χρήση πυρηνικών όπλων – ή κάποια περιβαλλοντική/ κλιματική καταστροφή. Ωστόσο, αυτό, όπως τονίζει η Γουέμπ, είναι κάτι που σκεφτόμαστε με βάση τα ζητήματα της εποχής μας- πχ τον πυρηνικό πόλεμο και την κλιματική αλλαγή, και δεν μπορούμε αυτόματα να θεωρούμε ότι και η ιστορία άλλων ειδών θα είχε αντίστοιχη πορεία και εξέλιξη. Η Τζιλ Τάρτερ, «βετεράνος» επιστήμονας του SETI, είχε πει στη Γουέμπ πως, κατά κάποιον τρόπο, αναζητούμε κάποια καλύτερη εκδοχή των εαυτών μας, εικάζοντας πως ένα μήνυμα από τον ουρανό θα έχει σχέδια για κάποια συσκευή που θα παρέχει φθηνή ενέργεια και θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της φτώχειας. Η ιδέα της προόδου είναι ενσωματωμένη σε τέτοιου είδους αφηγήματα, είπε η Γουέμπ- πρώτα επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, αλλά επίσης και μιας συνοδευτικής υπόθεσης ηθικής προόδου. «Είναι η ιδέα πως, καθώς αναπτύσσεται η τεχνολογία σου, αναπτύσσεται και η αίσθηση ηθικής σου…και νομίζω πως αυτό μπορεί να αμφισβητηθεί» σημείωσε, προσθέτοντας πως ακόμα και η ίδια η έρευνα για άλλα όντα υποδεικνύει μια θέληση για διασύνδεση, «η οποία σε εμένα θυμίζει ένα είδος μεταμοντέρνας μοναξιάς και απομόνωσης στο σύμπαν». «Ένα πράγμα που η Τζιλ μου έχει πει πολλές φορές είναι πως «διατηρούμε το δικαίωμα να γίνουμε εξυπνότεροι…κάνουμε αυτό που νομίζουμε ότι έχει νόημα τώρα, αλλά ίσως κάποια μέρα να κάνουμε κάτι εντελώς διαφορετικό». Εν τέλει ο στόχος αυτής της δουλειάς είναι οι ερευνητές SETI να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται «ανθρωπογενείς»/ ανθρωποκεντρικές συμπεριφορές με τρόπου που θα μπορούσε να βοηθήσει το SETI να πραγματοποιήσει πρωτοποριακά είδη ερευνών: Αν μη τι άλλο, όντα σε άλλους πλανήτες ίσως να χρησιμοποιούν βαρυτικά κύματα, ή νετρίνα ή άλλες, άγνωστες πτυχές/ διαστάσεις της πραγματικότητας που δεν έχουμε συναντήσει ακόμα, για να στείλουν μηνύματα στο Διάστημα. https://physicsgg.me/2020/01/24/%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%ce%bd%ce%b1-%ce%b5%ce%bd%cf%84%ce%bf%cf%80%ce%af%cf%83%ce%bf%cf%85%ce%bc%ce%b5-%ce%b5%ce%be%cf%89%ce%b3%ce%ae%ce%b9%ce%bd%ce%b7-%ce%bd%ce%bf%ce%b7%ce%bc%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd/

Πρώτη βρετανίδα αστροναύτης : «Οι εξωγήινοι υπάρχουν και ζουν ανάμεσά μας» Η πρώτη βρετανίδα αστροναύτης που βρέθηκε στο διάστημα ισχυρίζεται πως οι εξωγήινοι υπάρχουν και είναι πιθανό να ζουν ανάμεσά μας στην γη. Μιλώντας στο περιοδικό Observer, η Έλεν Σάρμαν δήλωσε πως «υπάρχουν δισεκατομμύρια αστέρια στο διάστημα και σίγουρα υπάρχουν όλων των ειδών ζωής». Η Σάρμαν είπε, επίσης, πως «μπορεί οι εξωγήινοι να μην είναι φτιαγμένοι από άνθρακα και άζωτο όπως ο άνθρωπος και γι’ αυτό να μην τους βλέπουμε αλλά βρίσκονται ανάμεσά μας». Σύμφωνα με το SkyNews, η 56χρονη αστροναύτης εργαζόταν ως χημικός πριν μείνει στην ιστορία ως η πρώτη βρετανίδα αστροναύτης που συμμετείχε σε αποστολή στο διάστημα του Σοβιετικού διαστημικού σταθμού Mir τον Μάιο του 1991. Στη συνέντευξή της τόνισε ότι πολλές φορές την αναφέρουν ως την πρώτη βρετανίδα γυναίκα αστροναύτη στο διάστημα παρά ως την πρώτη βρετανίδα γενικώς. «Όταν ο Τιμ Πικ πήγε στο διάστημα, μερικοί άνθρωποι ξέχασαν τελείως για μένα. Το να πάει ένας άνδρας στο διάστημα θα ήταν το συνηθισμένο, οπότε χαίρομαι που διατάραξα την ισορροπία». https://www.in.gr/2020/01/06/tech/proti-vretanida-astronaytis-oi-eksogiinoi-yparxoun-kai-zoun-anamesa-mas/

Που βρίσκεται το διαστημικό σκάφος New Horizons; Το 2015 τo διαστημικό σκάφος της NASA New Horizons έκανε το κοντινότερο πέρασμά του από τον Πλούτωνα, σε απόσταση σχεδόν 12.000 χιλιομέτρων από την επιφάνειά του. (Το βίντεο που ακολουθεί βασίστηκε στις φωτογραφίες από την κάμερα του New Horizons που βρίσκονται ΕΔΩ) Το διαστημικό σκάφος New Horizons στη συνέχεια, την Πρωτοχρονιά του 2019, πέρασε κοντά από το Άροκοθ (πρώην Έσχατη Θούλη ή 2014 MU 69) και συνεχίζει το ταξίδι του στην ζώνη Kuiper. Τώρα απέχει από τη Γη 47,27 αστρονομικές μονάδες: https://physicsgg.me/2020/03/04/%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b2%cf%81%ce%af%cf%83%ce%ba%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%83%ce%ba%ce%ac%cf%86%ce%bf%cf%82-new-horizons/

Το διαστημόπλοιο New Horizons κλονίζει την επικρατούσα θεωρία για τον σχηματισμό των πλανητών. Δεδομένα από την αποστολή New Horizons της NASA παρέχουν νέα, πολύτιμα στοιχεία σχετικά με τον σχηματισμό πλανητών και πλανητοειδών (planetesimals- τα «δομικά στοιχεία» των πλανητών). Το διαστημόπλοιο πέρασε από τον Arrokoth (2014 MU69), αντικείμενο της Ζώνης του Κάιπερ την 1η Ιανουαρίου 2019, παρέχοντας στους επιστήμονες την πρώτη κοντινή «ματιά» σε ένα από τα παγωμένα απομεινάρια από τον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος στην αχανή περιοχή πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Χρησιμοποιώντας δεδομένα σχετικά με το σχήμα, τη γεωλογία, το χρώμα και τη σύνθεση του Arrokoth (που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια ενός ιστορικού περάσματος, σε απόσταση δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη) ερευνητές ήταν σε θέση να δώσουν απαντήσεις σε πολύ παλιά ερωτήματα σχετικά με την προέλευση των πλανητοειδών- και ως εκ τούτου να σημειώσουν σημαντική πρόοδο ως προς τον σχηματισμών των πλανητών. Η επιστημονική ομάδα παρουσίασε τα ευρήματά της σε τρία επιστημονικά άρθρα στο Science και σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη στην ετήσια συνδιάσκεψη της American Association for the Advancement of Science στο Σιάτλ. «Ο Arrokoth είναι το πιο μακρινό, πιο πρωτόγονο και πιο ανέγγιχτο αντικείμενο που έχει εξερευνηθεί ποτέ από διαστημόπλοιο, οπότε ξέραμε ότι θα είχε να πει μια μοναδική ιστορία» είπε ο Άλαν Στερν του Southwest Research Institute, επικεφαλής ερευνητής του New Horizons. «Μας διδάσκει πώς σχηματίστηκαν οι πλανητοειδείς, και πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα αποτελεί σημαντική πρόοδο στη συνολική κατανόηση του σχηματισμού πλανητών και πλανητοειδών». Οι πρώτες εικόνες από το πέρασμα που είχαν μεταδοθεί από το New Horizons πέρυσι έδειχναν πως ο Arrokoth είχε δύο συνδεδεμένους «λοβούς», μια ομαλή επιφάνεια και ομοιογενή σύνθεση, υποδεικνύοντας πως ήταν κατά πάσα πιθανότητα ανέγγιχτος και θα παρείχε σημαντικότατες πληροφορίες για τον σχηματισμό αντικειμένων όπως αυτός. Τα πρώτα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο Science τον Μάιο. Τους επόμενους μήνες, δουλεύοντας με όλο και υψηλότερης ανάλυσης δεδομένα, καθώς και εξελιγμένες προσομοιώσεις υπολογιστών, η ομάδα δημιούργησε μια εικόνα για τον σχηματισμό του Arrokoth. Η ανάλυση έδειξε πως οι «λοβοί» του αντικειμένου αυτού ήταν κάποτε ξεχωριστά αντικείμενα που σχηματίστηκαν σε μικρή απόσταση και χαμηλή ταχύτητα, ήταν το ένα σε τροχιά γύρω από το άλλο και μετά συγχωνεύτηκαν σταδιακά και ομαλά, για να δημιουργήσουν το μήκους 35 χλμ που διερεύνησε το New Horizons. Αυτό υποδεικνύει πως ο Arrokoth σχηματίστηκε κατά τη κατάρρευση λόγω βαρύτητας ενός νέφους στερεών σωματιδίων στο αρχέγονο ηλιακό νεφέλωμα, αντί για την ανταγωνιστική θεωρία του σχηματισμού πλανητοειδών που αποκαλείται ιεραρχική επικάθηση (hierarchical accretion). Αντί για τις υψηλών ταχυτήτων συγκρούσεις μεταξύ πλανητοειδών στην ιεραρχική επικάθηση, στην κατάρρευση του νέφους τα σωματίδια συγχωνεύονται απαλά, αποκτώντας σταδιακά όλο και μεγαλύτερο μέγεθος. «Όπως τα απολιθώματα μας λένε πώς εξελίχθηκαν τα είδη στη Γη, οι πλανητοειδείς μας λένε πώς οι πλανήτες σχηματίστηκαν στο διάστημα» είπε ο Γουίλιαμ ΜακΚίνον, ερευνητής του New Horizons από το Washington University in St. Louis. «Ο Arrokoth μοιάζει όπως μοιάζει όχι επειδή σχηματίστηκε μέσω βίαιων συγκρούσεων, αλλά μέσω περισσότερο ενός πολύπλοκου χορού, στον οποίο τα αντικείμενά του περιστρέφονταν αργά το ένα γύρω από το άλλο πριν ενωθούν». Δύο άλλα στοιχεία υποστηρίζουν αυτό το συμπέρασμα: Το ομοιόμορφο χρώμα και η σύνθεση της επιφάνειάς του δείχνουν πως το συγκεκριμένο αντικείμενο της Ζώνης του Κάιπερ σχηματίστηκε από κοντινό υλικό, όπως προβλέπουν μοντέλα τοπικής κατάρρευσης νεφών, αντί για ένα συνονθύλευμα ύλης από χωριστά τμήμα του νεφελώματος, όπως προέβλεπαν τα ιεραρχικά μοντέλα. Επίσης, τα επίπεδα σχήματα των «λοβών» του Arrokoth, όπως και η αξιοσημείωτη ευθυγράμμιση των πόλων και των ισημερινών τους, υποδεικνύουν και αυτά μια πιο τακτική και ομαλή συγχώνευση. Επιπρόσθετα, η ομαλή, με λίγους κρατήρες επιφάνεια υποδεικνύει ότι το «πρόσωπο» του αντικειμένου έχει διατηρηθεί πολύ καλά από το τέλος της εποχής του σχηματισμού των πλανητών μέχρι σήμερα. «Ο Arrokoth έχει τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός σώματος που δημιουργήθηκε αργά, με τοπικά υλικά στο ηλιακό νεφέλωμα» είπε ο Γουΐλ Γκράντι, άλλο ένα στέλεχος της επιστημονικής ομάδας του New Horizons, από το Lowell Observatory στο Φλάγκσταφ της Αριζόνα. «Ένα αντικείμενο σαν τον Arrokoth δεν θα είχε σχηματιστεί, ούτε θα έμοιαζε όπως μοιάζει, σε ένα πιο χαοτικό περιβάλλον επικάθησης». «Όλα τα στοιχεία που έχουμε βρει υποδεικνύουν μοντέλα κατάρρευσης νεφών σωματιδίων, και σχεδόν αποκλείουν την ιεραρχική επικάθηση για τον τρόπο σχηματισμού του Arrokoth, και, συμπερασματικά, άλλων πλανητοειδών» είπε ο Στερν. Το New Horizons συνεχίζει τις παρατηρήσεις αντικειμένων στη Ζώνη του Κάιπερ. Πλέον βρίσκεται σε απόσταση 7,1 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, ταξιδεύοντας βαθύτερα στη Ζώνη με ταχύτητα περίπου 50.400 χλμ/ ώρα. https://www.naftemporiki.gr/story/1560848/to-diastimoploio-new-horizons-klonizei-tin-epikratousa-theoria-gia-ton-sximatismo-ton-planiton

Νέα τεχνολογία σύντηξης υπόσχεται απεριόριστη και καθαρή ενέργεια. Τεχνολογία που αναπτύχθηκε από τον Χάινριχ Χόρα, ομότιμο καθηγητή του UNSW Sydney, έλαβε ευρεσιτεχνίες για την τεχνική με λέιζερ που χρησιμοποιεί για τη δημιουργία ενέργειας από σύντηξη: Σύμφωνα με ανακοίνωση του πανεπιστημίου, αντίθετα με προηγούμενες μεθόδους, η τεχνική αυτή είναι εντελώς ασφαλής, καθώς δεν βασίζεται σε ραδιενεργό καύσιμο και δεν αφήνει πίσω της τοξικά ραδιενεργά απόβλητα. Η ΗΒ11 Energy κατοχύρωσε πνευματικά δικαιώματα στην Ιαπωνία την προηγούμενη εβδομάδα, μετά από αντίστοιχες ενέργειες σε Κίνα και ΗΠΑ. Ο καθηγητής Χόρα τόνισε πως η ιδέα της ΗΒ11 Energy διαφέρει σημαντικά από άλλα πειραματικά προγράμματα σύντηξης. «Μετά τις έρευνες πάνω σε μια προσέγγιση σύντηξης λέιζερ- βορίου για πάνω από τέσσερις δεκαετίες στο UNSW, χαίρομαι που αυτή η πρωτοποριακή προσέγγιση έχει λάβει ευρεσιτεχνίες σε τρεις χώρες» είπε ο καθηγητής Χόρα. «Αυτές οι ευρεσιτεχνίες αντιπροσωπεύουν την έναρξη της καμπάνιας συγκέντρωσης χρηματοδότησης που θα δημιουργήσει την πρώτη εμπορική εταιρεία σύντηξης της Αυστραλίας, και τη μόνη προσέγγιση στον κόσμο που επικεντρώνονται στην ασφαλή αντίδραση υδρογόνου- βορίου με χρήση λέιζερ». Η προσέγγιση που προτιμάται από τους περισσότερους ερευνητές στη σύντηξη είναι η θέρμανση καυσίμου δευτερίου-τριτίου σε θερμοκρασίες πάνω από αυτές που παρατηρούνται στον ήλιο (περίπου 15 εκατ. βαθμούς Κελσίου). Αντί να θερμαίνει το καύσιμο, η HB11, σύμφωνα με την ανακοίνωση, επιτυγχάνει σύντηξη υδρογόνου- βορίου μέσω δύο ισχυρών λέιζερ οι παλμοί των οποίων εφαρμόζουν ακριβείς μη γραμμικές δυνάμεις για τη συμπίεση και σύντηξη των δύο πυρήνων. «Το τρίτιο είναι πολύ σπάνιο, ακριβό, ραδιενεργό και δύσκολο στην αποθήκευση. Οι αντιδράσεις σύντηξης που χρησιμοποιούν δευτέριο-τρίτιο επίσης εκλύουν επιβλαβή νετρόνια και δημιουργούν ραδιενεργά απόβλητα από τα οποία πρέπει να απαλλασσόμαστε με ασφάλεια. Εδώ και καιρό υποστηρίζω τον συνδυασμό φθηνού και άφθονου υδρογόνου Η και βορείου Β-11. Η σύντηξη αυτών των στοιχείων δεν παράγει πρωτευόντως νετρόνια και είναι ο ιδανικός συνδυασμός καυσίμου» είπε ο καθηγητής Χόρα. Η προσέγγιση με δύο λέιζερ της ΗΒ11 κατέστη δυνατή μόλις πρόσφατα χάρη σε εξελίξεις στην τεχνολογία λέιζερ που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 2018. Το σχέδιο του αντιδραστήρα του Χόρα φαίνεται παραδόξως απλό: Μία μεγάλη άδεια μεταλλική σφαίρα, όπου ένα μετρίου μεγέθους pellet καυσίμου βρίσκεται στο κέντρο, με ανοίγματα σε διαφορετικές πλευρές για τα δύο λέιζερ. Το ένα χρησιμοποιείται για το μαγνητικό πεδίο που συγκρατεί το πλάσμα και το δεύτερο προκαλεί την αλυσιδωτή αντίδραση σύντηκης. Τα σωματίδια άλφα που παράγονται από την αντίδραση θα δημιουργούσαν μια ροή ηλεκτρισμού που μπορεί να διοχετευθεί απευθείας σε ένα υπάρχον δίκτυο ηλεκτροδότησης, χωρίς να απαιτούνται άλλα συστήματα. «Ο καθαρός και απόλυτα ασφαλής αντιδραστήρας μπορεί να εγκατασταθεί σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, χωρίς πιθανότητα καταστροφικού ατυχήματος, όπως αυτά που έχουν λάβει χώρα σε αντιδραστήρες πυρηνικής σχάσης» υποστήριξε ο καθηγητής Χόρα. https://www.naftemporiki.gr/story/1566086/nea-texnologia-suntiksis-uposxetai-aperioristi-kai-kathari-energeia

«Όλα καλά» από το Voyager 2: Αποκαταστάθηκε η λειτουργία του. Το Voyager 2 «συνεχίζει να είναι σε σταθερή κατάσταση και οι επικοινωνίες μεταξύ Γης και του διαστημοπλοίου είναι καλές» ανακοίνωσε η NASA, προσθέτοντας πως το σκάφος άρχισε ξανά τη λήψη επιστημονικών δεδομένων και οι επιστημονικές ομάδες πλέον αξιολογούν την «υγεία» των οργάνων του μετά από την προσωρινή παύση λειτουργίας τους. Μία από τις αυτόνομες λειτουργίες προστασίας από βλάβες του σκάφους είχε ενεργοποιηθεί πρόσφατα, προκαλώντας ανησυχία σχετικά με την κατάσταση του εμβληματικού διαστημοπλοίου. Τόσο στο Voyager 1 όσο και στο Voyager 2 είχαν προγραμματιστεί πολλαπλές ρουτίνες προστασίας από βλάβες, προκειμένου τα διαστημόπλοια να μπορούν να αναλαμβάνουν μόνα τους δράση εάν αντιμετωπίζουν κίνδυνο. Το Voyager 1 και το Voyager 2, που εκτοξεύτηκαν το 1977, βρίσκονται πλέον στο διαστρικό διάστημα. Στις 25 Ιανουαρίου το Voyager 2 δεν πραγματοποίησε έναν προγραμματισμένο ελιγμό, όπου το σκάφος θα πραγματοποιούσε περιστροφή 360 μοιρών για να ρυθμίσει ένα όργανό του. Η ανάλυση της τηλεμετρίας από το σκάφος υπέδειξε πως μια ανεξήγητη καθυστέρηση στην εκτέλεση των εντολών για τον ελιγμό άφησε δύο συστήματα που απαιτούν σχετικά υψηλές ποσότητες ενέργειας να λειτουργούν ταυτόχρονα. Αυτό επιβάρυνε την πηγή ενέργειας του σκάφους. Το λογισμικό που διαθέτει το διαστημόπλοιο είναι σχεδιασμένο για να διαχειρίζεται αυτόματα τέτοια περιστατικά, και επί της προκειμένης φαίνεται πως απενεργοποίησε τα επιστημονικά όργανα του Voyager 2 για να αντισταθμίσει την έλλειψη ενέργειας. Το σκάφος αντλεί ενέργεια από μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια ραδιοϊσοτόπων (RTG), που μετατρέπει τη θερμότητα από την αποσύνθεση ραδιενεργού υλικού σε ηλεκτρισμό για να τροφοδοτεί με ενέργεια το διαστημόπλοιο. Λόγω της φυσικής αποσύνθεσης του υλικού, η διαθέσιμη ενέργεια του Voyager 2 μειώνεται κατά 4 watts ετησίως. Αυτή τη στιγμή το σκάφος βρίσκεται σε απόσταση 18,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Οι τηλεπικοινωνίες, που γίνονται με την ταχύτητα του φωτός, γίνονται με καθυστέρηση 17 ωρών για την αποστολή ενός μηνύματος στο σκάφος και άλλων 17 για τη λήψη της απάντησης από αυτό. https://www.naftemporiki.gr/story/1559211/ola-kala-apo-to-voyager-2-apokatastathike-i-leitourgia-tou

Το Voyager 2 αντιμετωπίζει τεχνικά προβλήματα. Μηχανικοί της NASA αρμόδιοι για το εμβληματικό διαστημόπλοιο Voyager 2 καταβάλλουν προσπάθειες για να επιστρέψει το σκάφος σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, μετά την ενεργοποίηση μιας εκ των αυτόνομων λειτουργιών προστασίας από βλάβες. Τόσο στο Voyager 1 όσο και στο Voyager 2 είχαν προγραμματιστεί πολλαπλές ρουτίνες προστασίας από βλάβες, προκειμένου τα διαστημόπλοια να μπορούν να αναλαμβάνουν μόνα τους δράση εάν αντιμετωπίζουν κίνδυνο. Στο Jet Propulsion Laboratory της NASA στην Καλιφόρνια μηχανικοί βρίσκονται σε επικοινωνία με το σκάφος και λαμβάνουν τηλεμετρία. Το Voyager 1 και το Voyager 2, που εκτοξεύτηκαν το 1977, βρίσκονται πλέον στο διαστρικό διάστημα. Στις 25 Ιανουαρίου το Voyager 2 δεν πραγματοποίησε έναν προγραμματισμένο ελιγμό, όπου το σκάφος θα πραγματοποιούσε περιστροφή 360 μοιρών για να ρυθμίσει ένα όργανό του. Η ανάλυση της τηλεμετρίας από το σκάφος υπέδειξε πως μια ανεξήγητη καθυστέρηση στην εκτέλεση των εντολών για τον ελιγμό άφησε δύο συστήματα που απαιτούν σχετικά υψηλές ποσότητες ενέργειας να λειτουργούν ταυτόχρονα. Αυτό επιβάρυνε την πηγή ενέργειας του σκάφους. Το λογισμικό που διαθέτει το διαστημόπλοιο είναι σχεδιασμένο για να διαχειρίζεται αυτόματα τέτοια περιστατικά, και επί της προκειμένης φαίνεται πως απενεργοποίησε τα επιστημονικά όργανα του Voyager 2 για να αντισταθμίσει την έλλειψη ενέργειας. Ως τις 28 Ιανουαρίου οι μηχανικοί της αποστολής είχαν καταφέρει να απενεργοποιήσουν το ένα από τα δύο συστήματα και να επανεκκινήσουν τα επιστημονικά όργανα, αλλά χωρίς να αρχίσει ξανά η λήψη δεδομένων. Σε διαδικασία είναι η εξέταση του υπόλοιπου διαστημοπλοίου, προκειμένου να επιστρέψει σε κατάσταση κανονικής λειτουργίας. Το σκάφος αντλεί ενέργεια από μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια ραδιοϊσοτόπων (RTG), που μετατρέπει τη θερμότητα από την αποσύνθεση ραδιενεργού υλικού σε ηλεκτρισμό για να τροφοδοτεί με ενέργεια το διαστημόπλοιο. Λόγω της φυσικής αποσύνθεσης του υλικού, η διαθέσιμη ενέργεια του Voyager 2 μειώνεται κατά 4 watts ετησίως. Αυτή τη στιγμή το σκάφος βρίσκεται σε απόσταση 18,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Οι τηλεπικοινωνίες, που γίνονται με την ταχύτητα του φωτός, γίνονται με καθυστέρηση 17 ωρών για την αποστολή ενός μηνύματος στο σκάφος και άλλων 17 για τη λήψη της απάντησης από αυτό. Ως αποτέλεσμα, οι μηχανικοί της αποστολής χρειάζονται 34 ώρες για να διαπιστώσουν εάν οι εντολές που στέλνουν στο σκάφος έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. https://physicsgg.me/2020/01/29/%cf%84%ce%bf-voyager-2-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%bc%ce%b5%cf%84%cf%89%cf%80%ce%af%ce%b6%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b5%cf%87%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%b2%ce%bb%ce%ae%ce%bc%ce%b1%cf%84/

Ποια αστρικά συστήματα θα προσεγγίσουν τα διαστημικά σκάφη Pioneer και Voyager; Τέσσερα διαστημικά σκάφη εκτόξευσε στην δεκαετία του 1970 η NASA με σκοπό την εξερεύνηση του ηλιακού μας συστήματος. Τα Pioneer 10 και 11 και τα Voyager 1 και 2. Τα διαστημικά σκάφη μετά την ολοκλήρωση των αποστολών τους συνέχισαν την κίνησή τους προς τον διαστρικό χώρο. Τα Voyager είναι οι δυο πρώτες ανθρώπινες κατασκευές που κινούνται πλέον στο μεσοαστρικό διάστημα. Οι Coryn Bailer-Jones και Davide Farnocchia αναρωτήθηκαν για το αν αυτά τα διαστημικά σκάφη θα συναντήσουν άλλα αστρικά συστήματα, και αν ναι μετά από πόσο χρόνο. Για να βρουν τις πιθανές απαντήσεις χρησιμοποίησαν τα δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia που συλλέγει πληροφορίες για δισεκατομμύρια άστρα, συμπεριλαμβανομένων και των τροχιών τους στο Γαλαξία μας. Το τελευταίο σύνολο δεδομένων του Gaia δημοσιεύθηκε πέρυσι και περιλάμβανε 7,2 εκατομμύρια άστρα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα τέσσερα διαστημικά σκάφη θα περάσουν κοντά από περίπου 60 άστρα (σε απόσταση 2 parsecs), κατά την διάρκεια του επόμενου ενός εκατομμυρίου ετών και θα πλησιάσουν σε απόσταση περίπου 1 parsec σε 10 από αυτά. Βρήκαν πως το Pioneer 10 θα είναι πιθανότατα το πρώτο που θα περάσει κοντά από κάποιο αστρικό σύστημα. Συγκεκριμένα, θα προσεγγίσει το αστρικό σύστημα που ονομάζεται HIP 117795, στον αστερισμό της Κασσιόπης. Οι υπολογισμοί τους δείχνουν πως μετά από περίπου 90.000 χρόνια, θα πλησιάσει περνώντας σε απόσταση 0,23 parsec από το άστρο, με σχετική ταχύτητα 291 km/sec. Διαπίστωσαν επίσης πως τα τέσσερα διαστημικά σκάφη θα μπορούσαν να ταξιδεύουν για χρονικό διάστημα της τάξης των 1020 ετών (!) μέχρι να συγκρουστούν ή να συλληφθούν από την βαρύτητα κάποιου αστρικού συστήματος O πίνακας δείχνει τα αστρικά συστήματα που θα προσεγγίσουν τα διαστημικά σκάφη Pioneer και Voyager, την πλησιέστερη απόσταση σε parsecs, το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την προσέγγιση (σε χιλιάδες χρόνια), την σχετική ταχύτητα διέλευσης κ.λπ. https://physicsgg.me/2019/12/28/%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%b1-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%cf%83%cf%85%cf%83%cf%84%ce%ae%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%b8%ce%b1-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%ce%b5%ce%b3%ce%b3%ce%af%cf%83%ce%bf/

Αϊνστάιν - Χόκινγκ: Ομοιότητες και διαφορές των δύο επιστημόνων. Στις 14 Μαρτίου η αφορμή ήταν διπλή. Αφενός, η συμπλήρωση δύο χρόνων από τον θάνατο του Στίβεν Χόκινγκ κι αφετέρου η συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Αλμπερτ Αϊνστάιν. Ωστόσο, αυτή η απλή σύμπτωση μεταξύ των δύο μεγάλων ανδρών της φυσικής επιστήμης, στην ουσία τούς φέρνει ακόμα πιο κοντά. Αυτό αποκαλύπτεται μέσα από το ντοκιμαντέρ «Einstein and Hawking: unlocking the Universe», που έκανε πρεμιέρα το περασμένο Σάββατο στο Science Channel σε παραγωγή BBC. Η ταινία, που χωρίζεται σε δύο μέρη, μιλάει για την κληρονομιά που άφησαν αυτά τα δύο φωτισμένα μυαλά στη σύγχρονη επιστήμη ενώ παράλληλα εξερευνά και τις μεγάλες θεωρίες τους με τρόπο εκλαϊκευμένο ώστε να γίνουν ευρύτερα κατανοητές. Διάσημοι σύγχρονοι επιστήμονες αναλύουν στην κάμερα την ιδέα που έχουμε σήμερα για το Σύμπαν και φυσικά τη σχέση μας με την τυχαιότητα. Αν και στην πραγματικότητα οι δυο τους δεν γνωρίστηκαν ποτέ, υπάρχει μια «εκλεκτική συγγένεια» ανάμεσα στον βρετανό αστροφυσικό και στον γερμανό θεωρητικό φυσικό. Γι' αυτό και η αφήγηση του ντοκιμαντέρ δένει τους δύο άνδρες, ωστόσο τονίζει και τις μεταξύ τους αντιθέσεις, παραθέτοντας αρκετές λεπτομέρειες της ζωής τους. Για παράδειγμα, ο Αϊνστάιν ήταν κακός φοιτητής, είχε μια μέτρια δουλειά κι ανησυχούσε για το πώς η επιστήμη του μπορεί να καταστρέψει τη ζωή του, τη στιγμή μάλιστα που ως εβραίος επέζησε των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Από την άλλη, ο Χόκινγκ ήταν από την αρχή ταγμένος στη φυσική ανεξαρτήτως κόστους, ακόμα κι όταν έπασχε από αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση. Οι εικόνες πηγαίνουν μπροστά και πίσω διαρκώς ανάμεσα στις ιστορίες τους, που διαχωρίζονται σαφώς λόγω του χρόνου που έζησαν, αλλά ενώνονται χάρη στο ατέρμονο Σύμπαν αλλά και τη δουλειά τους. Θεωρίες Στο πρώτο επεισόδιο, παρουσιάζεται κυρίως η σχέση μεταξύ της θεωρίας της γενικής σχετικότητας, των βαρυτικών κυμάτων και της καμπυλότητας του χωροχρόνου. Ο Χόκινγκ μελέτησε τους νόμους που κυριαρχούν στο Σύμπαν, φτάνοντας από το μικρό στο μεγάλο. Ασχολήθηκε με την κβαντική μηχανική, ένα παρακλάδι της φυσικής που περιγράφει τι συμβαίνει με τα υποατομικά σωματίδια, αλλά και τη Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Στο ντοκιμαντέρ, ο Κιπ Θορν, βραβευμένος με Νομπέλ Φυσικής το 2017 και ο συνεργάτης του Ράινερ Βάις, αναλύουν με απλό τρόπο τη συμβολή του Χόκινγκ στην εξήγηση των μαύρων τρυπών και την επέκταση του Σύμπαντος μετά το Big Bang. Στο δεύτερο επεισόδιο, όμως, πρωταγωνιστεί η 50χρονη αναζήτηση αποδείξεων για τα κύματα βαρύτητας. Eνώ ο Αϊνστάιν εξέφρασε τη Θεωρία της Σχετικότητας, το ντοκιμαντέρ επίσης αναδεικνύει τους υπόλοιπους επιστήμονες που ερεύνησαν τη θεωρία του με μεγαλύτερη σχολαστικότητα απ' ό,τι εκείνος. Αλλά και το πώς ο Χόκινγκ έχτισε πάνω σ' αυτήν δικές του αναλύσεις. Ταξιδεύοντας έναν αιώνα από τη δουλειά του ενός στου άλλου, η αφήγηση στην πορεία κάνει στάσεις σε αξιοσημείωτα πρόσωπα που έκαναν σπουδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις. Προκειμένου να ενημερώσει το κοινό για τις τελευταίες εξελίξεις στη φυσική, η κάμερα καταγράφει επίσης τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν για να οδηγηθούν στα σπουδαία αποτελέσματα. Το ντοκιμαντέρ κλείνει με πολλές φράσεις-κλειδιά των δύο επιστημόνων, η καλύτερη όμως είναι η συμβουλή που έδωσε ο Αϊνστάιν: «Μην ακούτε το άτομο που έχει τις απαντήσεις, ακούστε εκείνο που έχει τις ερωτήσεις». https://www.tanea.gr/2020/03/18/science-technology/ainstain-xokingk-omoiotites-kai-diafores-ton-dyo-epistimonon/

Το διαχρονικό όνειρο της εξάλειψης του χρόνου. Ο χρόνος όχι μόνο δεν περιορίζεται σε ό,τι μετράνε τα ρολόγια μας, ούτε και αποτελεί μόνο μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση, όπως πίστευε ακράδαντα ο Αϊνστάιν, αλλά ενυπάρχει και εξηγεί την ανάδυση όλων των πολύπλοκων φυσικών συστημάτων: από την οργάνωση και τη λειτουργία των ζωντανών οργανισμών μέχρι τη διαμόρφωση και την εξέλιξη των ουράνιων σωμάτων, όπως υποστήριζε ο Μπερξόν πριν από περίπου έναν αιώνα. Η ανάγκη για μια ακριβέστερη καταμέτρηση του χρόνου οδήγησε τους ανθρώπους στην επινόηση και στην τελειοποίηση ολοένα και πιο σύνθετων ωρολογιακών μηχανών και πιο πρόσφατα στη δημιουργία ατομικών ρολογιών. Δεν πρόκειται για τα συνήθη ρολόγια που κοιτάμε καθημερινά, αλλά για χρονομετρικά συστήματα που καταγράφουν -με τις παλινδρομήσεις σε ατομικό επίπεδο- το πέρασμα του χρόνου. Το πρόβλημα ωστόσο με τα ατομικά ρολόγια δεν είναι η αξιοπιστία τους, αλλά αυτό που μετράνε με εντυπωσιακή ακρίβεια, δηλαδή ο χρόνος. Δεδομένου ότι, για πολλούς φυσικούς, ο χρόνος δεν υπάρχει. Αν όμως ο χρόνος δεν υπάρχει πραγματικά στη φύση, τότε γιατί η βιολογική μας εξέλιξη δημιούργησε τους εγκεφαλικούς χρονομέτρες που περιγράψαμε στα δύο προηγούμενα άρθρά μας; Και ποια σχέση μπορεί υπάρχει μεταξύ του βιολογικά και ιστορικά καταγεγραμμένου χρόνου των ανθρώπων με τον μαθηματικοποιημένο αλλά άχρονο χρόνο της κλασικής Φυσικής και την αιωνιότητα των φυσικών νόμων, τη μεταφυσική-θεολογική εκδοχή του άχρονου χρόνου; Φυσικές και μεταφυσικές παρανοήσεις περί αχρονικότητας Στις 6 Απριλίου του 1922, στην περίφημη Φιλοσοφική Εταιρεία στο Παρίσι, συναντήθηκαν δύο μεγάλοι στοχαστές, ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν με τον φιλόσοφο Ανρί Μπερξόν, για να ανταλλάξουν απόψεις γύρω από το αίνιγμα του χρόνου. Στο επίμονο ερώτημα του Μπερξόν αν ο χρόνος που περιγράφει η Θεωρία της Σχετικότητας, και συνεπώς η σύγχρονη Φυσική, σχετίζεται με τον χρόνο όπως τον βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι, έλαβε από τον Αϊνστάιν την ακόλουθη απάντηση: «Το ερώτημα τίθεται ως εξής: ο χρόνος του φιλόσοφου είναι ο ίδιος με τον χρόνο του φυσικού;» Και, προς μεγάλη απογοήτευση του Μπερξόν, ο δημιουργός της Θεωρίας της Σχετικότητας θα υποστηρίξει απερίφραστα: «Μόνο η επιστήμη λέει την αλήθεια και κανένα υποκειμενικό βίωμα δεν μπορεί να διασώσει ό,τι αρνείται η επιστήμη». Σε αυτήν την ατελέσφορη προσπάθεια διαλόγου του μεγαλύτερου φυσικού επιστήμονα με τον κορυφαίο φιλόσοφο, κατά το πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα, αποτυπώνεται όχι τόσο η αδυναμία διαλόγου μεταξύ Επιστήμης και Φιλοσοφίας, αλλά η βαθύτερη (ιστορικά) και θεμελιώδης (γνωσιολογικά) διαφωνία τους σχετικά με τη φύση του χρόνου και τον δημιουργικό ρόλο του στην εξέλιξη του Σύμπαντος και ειδικότερα για την επίδρασή του στη ζωή και τη σκέψη των ανθρώπων Εξαλείφοντας τον χρόνο για χάρη της αιωνιότητας Αν έχει δίκιο ο Αϊνστάιν, τότε ο χρόνος που περιγράφεται από τους βασικούς νόμους της Μηχανικής του Νεύτωνα, αλλά και από τη δική του Θεωρία της Σχετικότητας, είναι γραμμικός, συμμετρικός και ομοιότροπος ως προς το παρελθόν και το μέλλον. Επομένως ο χρόνος μέσα στον οποίο ζουν οι άνθρωποι καθημερινά δεν έχει κανένα απολύτως νόημα για τη Φυσική και «υπάρχει» μόνο ως… ανθρώπινη ψευδαίσθηση. Πράγματι, από την εμφάνιση της νεότερης Φυσικής κατά τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα, οι περισσότερες επιστημονικές θεωρίες, μολονότι προσέβλεπαν στην αντικειμενική περιγραφή της παρουσίας του χρόνου στον φυσικό κόσμο, οδηγήθηκαν τελικά στη σχεδόν πλήρη εξάλειψή του! Πώς εξηγείται αυτό το παράδοξο; Και γιατί τόσο για τη νευτώνεια δυναμική όσο και για τη σχετικιστική φυσική ο χρόνος δεν αποτελεί ενεργό και δημιουργική δύναμη, αλλά μόνο μία επιπλέον διάσταση στη μαθηματική περιγραφή της κίνησης των υλικών σωμάτων στον χώρο; Μια τέταρτη διάσταση η οποία μπορεί κάλλιστα να παίρνει είτε θετικές είτε αρνητικές τιμές. Η χρονική αντιστροφή από το t στο –t θεωρείται όχι μόνο εφικτή αλλά και επιβεβλημένη! Ως μια καθαρά μαθηματική παράμετρος ο χρόνος μπορεί να ρέει ελεύθερα από το παρελθόν προς το μέλλον (ή και αντίστροφα), χωρίς αυτό να επηρεάζει ουσιαστικά τις βασικές εξισώσεις που περιγράφουν τη συνολική συμπεριφορά ή τις επιμέρους μεταβολές στην κίνηση των υλικών αντικειμένων. Με άλλα λόγια, η αντιδιαισθητική και φαινομενικά παράδοξη εξάλειψη του χρόνου από τη δυναμική φυσική οφείλεται τελικά στη μετα-φυσική παραδοχή της συμμετρίας του παρελθόντος και του μέλλοντος, δηλαδή της αντιστρεπτότητας του χρόνου. Ο αντικειμενικός φυσικός χρόνος, σε αντίθεση με τον υποκειμενικό ανθρώπινο χρόνο, δεν κυλάει προς κάποια κατεύθυνση και δεν παράγει ποτέ τίποτα νέο. Οπως το έθεσε ο Νεύτων στην εισαγωγή του περίφημου βιβλίου του «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας): «Ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφ’ εαυτού και από την ίδια του τη φύση, ρέει ομοιόμορφα χωρίς να εξαρτάται από τίποτα το εξωτερικό…». Με άλλα λόγια, η υποκειμενική εμπειρία του χρόνου που βιώνουν οι άνθρωποι είναι απλώς μια ψευδαίσθηση που καμία σχέση δεν μπορεί να έχει με τον απόλυτο «χώρο» και «χρόνο» του Νεύτωνα, ούτε όμως και με τον ενοποιημένο «χωροχρόνο» που πρότεινε η πολύ μεταγενέστερη Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Το μεταφυσικό όνειρο μιας αντικειμενικής, υπεριστορικής, διαχρονικά αληθούς -και άρα αχρονικής- περιγραφής της φύσης αποδείχτηκε αναμφίβολα ιδιαίτερα γόνιμο και συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της λεγόμενης «κλασικής Φυσικής». Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι παραδέχονται πρόθυμα ότι η μέτρηση του χρόνου των παρατηρούμενων φαινομένων είναι «σχετική» και εξαρτάται από το σύστημα αναφοράς και την ταχύτητα με την οποία κινείται ο χρονομέτρης. Αυτό βέβαια, όπως θα δούμε, δεν ισοδυναμεί με την κοινότοπη διαπίστωση ότι ο ίδιος ο χρόνος είναι σχετικός. Η επιστημονική ανάκτηση του «χαμένου» χρόνου Πράγματι, ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, διατυπώθηκαν επιστημονικά τεκμηριωμένες θεωρίες που αμφισβήτησαν τη γνωσιολογική νομιμότητα της εξάλειψης του χρόνου ως δημιουργικού παράγοντα: οι θερμοδυναμικές θεωρίες στη Φυσική, οι εξελικτικές θεωρίες στη Βιολογία και πιο πρόσφατα η ανακάλυψη της εγγενούς χρονικότητας όλων των βασικών κοσμολογικών και των αστροφυσικών φαινομένων, για να μη μιλήσουμε για τα ανθρωπολογικά και κοινωνικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, από τα δύο βασικά αξιώματα της θερμοδυναμικής προκύπτει ότι αν η συνολική ενέργεια ενός κλειστού συστήματος είναι σταθερή (πρώτο αξίωμα), τότε αυτό το σύστημα τείνει να περνά από τις λιγότερο πιθανές καταστάσεις τάξης και οργάνωσης σε ολοένα πιο πιθανές καταστάσεις αποδιοργάνωσης και αταξίας, δηλαδή στη μεγιστοποίηση της εντροπίας (το δεύτερο αξίωμα ). Σύμφωνα λοιπόν με το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα, η συνολική εντροπία του συστήματος, με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί μόνο να αυξάνεται. Αν μάλιστα θεωρηθεί ότι ολόκληρο το Σύμπαν είναι ένα κλειστό σύστημα, τότε η σταδιακή ενεργειακή υποβάθμισή του θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη μεγιστοποίηση της εντροπίας του, δηλαδή στον θερμικό θάνατό του! Η αχίλλειος πτέρνα αυτής της πεσιμιστικής εκδοχής του «βέλους του χρόνου» ήταν ότι αρχικά μελετούσε μόνο κλειστά και αδρανή συστήματα. Ομως τέτοια ιδανικά συστήματα που δεν ανταλλάσσουν ύλη και ενέργεια με το περιβάλλον τους δεν υπάρχουν βέβαια στη φύση. Και το γεγονός αυτό αποδείχτηκε περίτρανα με την ανάπτυξη της θερμοδυναμικής των ανοιχτών συστημάτων. Μακριά από τη θερμοδυναμική ισορροπία τα πολύπλοκα ανοιχτά συστήματα τείνουν, αντίθετα, να αυτοοργανώνονται και να δημιουργούν τοπικά ολοένα και πιο πολύπλοκες δομές. Δικαίως λοιπόν θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για «εισβολή του χρόνου» σε όλους κυριολεκτικά τους τομείς της επιστημονικής γνώσης. Ετσι η μέχρι τότε «αχρονική» Επιστήμη θα συνειδητοποιήσει σταδιακά και προς μεγάλη της έκπληξη θα επιβεβαιώσει καθολικά ότι οι περισσότερες φυσικοχημικές διεργασίες καθώς και όλα ανεξαιρέτως τα βιολογικά, τα κοσμολογικά και τα ανθρωπολογικά φαινόμενα είναι χρονικά «μη αναστρέψιμα». Σήμερα θεωρείται επαρκώς επιβεβαιωμένο ότι ο χρόνος δεν είναι μόνο μια επιπλέον γεωμετρική μεταβλητή, η τέταρτη διάσταση του ενοποιημένου χωροχρόνου, αλλά ο αποφασιστικός και δυσεξάλειπτος παράγοντας που διαμορφώνει την πολύπλοκη οργάνωση και την εξέλιξη όλων των «ανοιχτών συστημάτων»: των συστημάτων δηλαδή που υπάρχουν και εξελίσσονται επειδή μπορούν να ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και πληροφορίες με το περιβάλλον τους. Τα σμήνη γαλαξιών, οι έμβιοι οργανισμοί, τα οικοσυστήματα, αλλά και οι ανθρώπινες κοινωνίες αποτελούν τυπικά παραδείγματα τέτοιων ανοιχτών συστημάτων. Πάντως η σχεδόν καθολική αναγνώριση της εγγενούς «χρονικότητας» έχει πολύ ανατρεπτικές και ιδιαίτερα επώδυνες επιπτώσεις για την παραπλανητικά καθησυχαστική «αχρονική» κοσμοαντίληψη. Καταρχάς μας επιβάλλει όχι μόνο να αναγνωρίσουμε αλλά και να εξηγήσουμε -σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση εξέλιξης- σε τι συνίσταται η ουσιαστική ασυμμετρία ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον Επιπλέον, αν ο χρονικός προσανατολισμός αυτών των φαινομένων και η πανταχού παρούσα «μη αναστρεψιμότητα» (irreversibility) των περισσότερων φυσικών διαδικασιών αποτελεί τον κανόνα, τότε η χρονική «αναστρεψιμότητα» και άρα η προβλεψιμότητα αποτελούν την εξαίρεση. Σε συνθήκες μακριά από τη θερμοδυναμική ισορροπία η οργάνωση και η εξέλιξη ενός πολύπλοκου συστήματος δεν είναι προβλέψιμες, ούτε και μπορούν να θεωρούνται ποτέ προδιαγεγραμμένες! Συνεπώς το μέλλον των πολύπλοκων συστημάτων δεν είναι ποτέ προκαθορισμένο, ούτε βέβαια και προβλέψιμο. Ή τουλάχιστον δεν είναι περισσότερο προβλέψιμο απ’ ό,τι η ζωή των ανθρώπων που τα παρατηρούν ή μιας κοινωνίας που τα εκμεταλλεύεται. Και σε αυτή ακριβώς τη χρονική μη προβλεψιμότητα συνίσταται η… πολυπλοκότητά τους. Η ατελέσφορη διένεξη του Αϊνστάιν με τον Μπερξόν για το χρόνο Στις 6 Απριλίου του 1922 στο Παρίσι ο Αλμπερτ Αϊνστάιν, ο κορυφαίος θεωρητικός φυσικός του εικοστού αιώνα, και ο Ανρί Μπερξόν, ο ισχυρότερος φιλόσοφος στις αρχές του ίδιου αιώνα, έκαναν δημόσια έναν διάλογο για τη φύση του χρόνου. Ο Αϊνστάιν έκρινε ότι η θεωρία του Μπερξόν για τον χρόνο ήταν υπερβολικά απλουστευτική και ίσως μόνο ψυχολογικά κατανοητή, αφού ήταν ασυμβίβαστη με τα ακριβή ποσοτικά δεδομένα της Φυσικής. Ο Μπερξόν από τη μεριά του, ως φιλόσοφος που ήταν διάσημος για τα επιχειρήματά του σχετικά με τη δημιουργική δράση του χρόνου ως «διάρκειας» και όχι ως αποκλειστικά ποσοτικής και επιστημονικά μετρήσιμης οντότητας, υποστήριξε ότι η μετρήσιμη και αμιγώς ποσοτική επιστημονική προσέγγιση του χρόνου είναι αναπόφευκτα ατελής και μοιραία παραπλανητική. Συνεπώς, χωρίς να αρνείται το δικαίωμα ύπαρξης σε καθαρά μαθηματικές και ποσοτικές προσεγγίσεις του χρόνου, αμφισβήτησε τη σχετικιστική ερμηνεία του Αϊνστάιν, όχι ως νόμιμη και θεμιτή επιστημονική θεωρία αλλά ως μια υπόρρητη επιστροφή της μεταφυσικής αχρονικότητας και ως προσπάθεια απαξίωσης της δημιουργικής δράσης του χρόνου όταν αυτή δεν εκδηλώνεται ποσοτικά. Το βιβλίο «Ο φυσικός και ο φιλόσοφος», που υπογράφει η σπουδαία ιστορικός της Επιστήμης και πολύ προικισμένη συγγραφέας Jimena Canales, μας αφηγείται τη συναρπαστική ιστορία για το πώς μέσα σε αυτόν τον εκρηκτικό διάλογο αποτυπώνεται δραματικά η ελλιπής κατανόησή μας για τον χρόνο και το πώς αυτή η άγνοια δημιουργεί ένα βαθύτατο πολιτισμικό-διανοητικό χάσμα ανάμεσα στις θετικές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, χάσμα που εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι και σήμερα. Ομως η συγγραφέας κατάφερε σε αυτό το σπουδαίο βιβλίο να ανασυγκροτήσει τα γνωστικά, τα πολιτισμικά, αλλά και τα εθνικά-κοινωνικά αίτια που εμπόδισαν τον διάλογο ανάμεσα στους δύο κορυφαίους στοχαστές. Με τρόπο ισορροπημένο και απροκατάληπτο, η Canales παρουσιάζει τις επαναστατικές ιδέες του Αϊνστάιν όσο και του Μπερξόν, περιγράφει λεπτομερώς όλες τις πτυχές της σφοδρότατης σύγκρουσής τους στο Παρίσι και παρουσιάζει αναλυτικά το πώς αυτή η φαινομενικά «θεωρητική» σύγκρουση εξακολουθεί να αναπαράγεται σε όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα από κορυφαίους στοχαστές όπως ο Μπέρτραντ Ράσελ, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ κ.ά. Επιπλέον η Canales αναδεικνύει το πώς οι τεχνολογίες της εποχής, όπως τα ρολόγια χειρός, το ραδιόφωνο και ο κινηματογράφος, επηρέασαν αποφασιστικά όχι μόνο τον τρόπο που το ευρύ κοινό αντιλαμβάνεται τον χρόνο, αλλά και τους υπεράνω υποψίας πρωταγωνιστές αυτού του ιστορικού διαλόγου. Αφηγείται επίσης πώς προς το τέλος της ζωής τους τόσο ο Μπερξόν όσο και ο Αϊνστάιν αναφέρθηκαν στον αντίπαλό τους για μία τελευταία φορά – ο Μπερξόν κατά τη ναζιστική κατοχή του Παρισιού και ο Αϊνστάιν με την έκρηξη της πρώτης βόμβας υδρογόνου. Πολύ καλά μεταφρασμένο στα ελληνικά, το βιβλίο «Ο φυσικός και ο φιλόσοφος» αποτελεί μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική ανασυγκρότηση της βαθύτερης γνωσιολογικής και ηθικοπολιτικής διαφωνίας του Γαλλο-εβραίου Μπερξόν με τον Γερμανο-εβραίο Αϊνστάιν, αλλά και μια άψογη ιστορική περιγραφή του πώς, σε έναν βαθύτατα διχασμένο αιώνα, μια θεωρητική διαφωνία μπορούσε να μετουσιωθεί σε προσωπική, πολιτισμική και πολιτική διένεξη ανάμεσα σε δύο κορυφαίους στοχαστές. https://physicsgg.me/2020/01/25/%cf%84%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%87%cf%81%ce%bf%ce%bd%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%8c%ce%bd%ce%b5%ce%b9%cf%81%ce%bf-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%ce%be%ce%ac%ce%bb%ce%b5%ce%b9%cf%88%ce%b7%cf%82-%cf%84%ce%bf/

«Το χρονικό του χρόνου»: Στο θέατρο Τέχνης αναβιώνει το βιβλίο του Στίβεν Χόκινγκ. Οι απαντήσεις του Στίβεν Χόκινγκ σε ερωτήματα όπως «από πού ερχόμαστε», «ποια είναι η θέση μας μέσα στο σύμπαν;», «επηρεάζει η ύπαρξή μας την ισορροπία του σύμπαντος;» σε μια παράσταση στο θέατρο Τέχνης. «Το χρονικό του Χρόνου», το εκδοτικό φαινόμενο του Στίβεν Χόκινγκ αποτελείται από δώδεκα κεφάλαια. Ο συγγραφέας, με επιστημονική διαύγεια αλλά και απαράμιλλο χιούμορ, παραθέτει τις βασικές επιστημονικές ανακαλύψεις του ίδιου και των προκατόχων του πάνω στο χωρόχρονο, τη διαστολή του Σύμπαντος, την αρχή της απροσδιοριστίας, τις αγαπημένες του Μαύρες Τρύπες και το επονομαζόμενο Βέλος του Χρόνου, αναζητώντας μια ενοποιημένη θεωρία των πάντων, που θα οδηγήσει σε μια νέα κοσμογονική ερμηνεία. Όσα βασάνιζαν τον Στίβεν Χόκινγκ στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Η απόδειξη, μόλις στον 20ο αιώνα, ότι το Σύμπαν δεν είναι στατικό και αμετάβλητο αλλά δυναμικό και διαστελλόμενο, δημιουργεί έναν νέο τόπο σκέψης και φιλοσοφικής θεώρησης σχετικά με την ανθρώπινη κατάσταση και τη θέση της μέσα στο σύμπαν. «Το χρονικό του Χρόνου» μεταφέρεται για πρώτη φορά στο θέατρο σε μια παράσταση που επιχειρεί να φέρει την επιστημονική σκέψη σε διάλογο με την καλλιτεχνική δημιουργία με πρωταγωνιστή τον Μελέτη Ηλία Πρόκειται για έναν νέου τύπου «κοσμογονικό Διαφωτισμό», κατά τον οποίον ο άνθρωπος μπορεί, αποδεδειγμένα πια, να νιώθει μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου χώρου και να κατανοήσει πως ο χρόνος, η ενέργεια και η ύλη του σύμπαντος στο οποίο ανήκει εξηγούν πολλές από τις λειτουργίες του, πέρα από τις μέχρι τώρα φιλοσοφικές, θρησκευτικές και ψυχολογικές ερμηνείες. «Το χρονικό του Χρόνου» μεταφέρεται για πρώτη φορά στο θέατρο σε μια παράσταση που επιχειρεί να φέρει την επιστημονική σκέψη σε διάλογο με την καλλιτεχνική δημιουργία. Η αποκαλυπτική ευφυΐα του Στίβεν Χόκινγκ θα συναντηθεί επί σκηνής με την έμπνευση και το πάθος λογοτεχνικών και θεατρικών ηρώων οι οποίοι, ίσως και εν αγνοία τους, πλησίασαν τις ίδιες θεματικές που συνοψίζονται στην αμετάβλητη αγωνία για τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης. Ηδη κυκλοφόρησε το teaser της παράστασης στο θέατρο Τέχνης στο παρακάτω βίντεο Σύλληψη-Σκηνοθεσία-Σκηνικός Χώρος: Νατάσα Τριανταφύλλη Κείμενο Παράστασης: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου, Λευτέρης Σαράφης, Δημήτρης Πασσάς, Δήμητρα Μητροπούλου, Μελέτης Ηλίας, Νατάσα Τριανταφύλλη / Μουσική: Μonika / Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη / Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης / Επιστημονικός Συνεργάτης: Λευτέρης Σαράφης / Βοηθός Σκηνοθέτη: Δήμητρα Μητροπούλου / Videos- teasers: Κωνσταντίνος Χαϊδαλής / Φωτογραφίες: Λάμπρος Ρουμελιωτάκης Πρωταγωνιστούν: Μελέτης Ηλίας, Δημήτρης Πασσάς, +Guests (Αλλά ονόματα θα ανακοινωθούν προσεχώς) Το κείμενο της παράστασης είναι βασισμένο στο βιβλίο του Στίβεν Χόκινγκ «Το χρονικό του Χρόνου», σε μετάφραση Κωνσταντίνου Χάρακα, εκδόσεις Κάτοπτρο 1998. Ημέρες παραστάσεων: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00 / Πρεμιέρα: 24 Φεβρουαρίου 2020 Στο θέατρο Τέχνης «Το χρονικό του Χρόνου» του Χόκινγκ Είναι το πρώτο εκλαϊκευτικό βιβλίο του μεγαλύτερου θεωρητικού φυσικού από την εποχή του Αϊνστάιν, του Στιβεν Χογκινγκ που έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2018. Μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες, έχει πουλήσει παγκοσμίως περισσότερα από 20 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει χαρακτηριστεί ως το βιβλίο της δεκαετίας του 1980 και έχει μπει στο βιβλίο Guinness επειδή παρέμεινε για το μεγαλύτερο διάστημα μέχρι σήμερα στους καταλόγους μπεστ σέλερ. «Το χρονικό του χρόνου» του Στίβεν Χόκινγκ αποτελεί διεθνές εκδοτικό φαινόμενο. Θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο. Όταν πρωτοεκδόθηκε, το 1988, οι ιδέες που αναλύονταν στις σελίδες του προέρχονταν από τη πρώτη γραμμή της έρευνας του Σύμπαντος. Κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές πρόοδοι στην τεχνολογία της παρατήρησης τόσο του μικρόκοσμου όσο και του μακρόκοσμου. Αυτή την περίοδο, πράγματι, η κοσμολογία και η θεωρητική φυσική εισήλθαν σε μια χρυσή εποχή. Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν /Το χρονικό του Χρόνου Stephen Hawking Φρυνίχου 14, Πλάκα/ Πρεμιέρα: 24 Φεβρουαρίου https://www.youtube.com/watch?v=5uu4zoLk9Yk&feature=emb_logo https://physicsgg.me/2020/01/25/%cf%84%ce%bf-%cf%87%cf%81%ce%bf%ce%bd%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%87%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%b8%ce%ad%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%bf-%cf%84%ce%ad%cf%87/

Η πρόβλεψη του Στίβεν Χόκινγκ για την καταστροφή της Γης. Έναν χρόνο πριν πεθάνει, είχε κάνει δυσοίωνες προβλέψεις για το τι θα συμβεί στην ανθρωπότητα τον επόμενο αιώνα. Η απόδειξη, μόλις στον 20ο αιώνα, ότι το Σύμπαν δεν είναι στατικό και αμετάβλητο αλλά δυναμικό και διαστελλόμενο, δημιουργεί έναν νέο τόπο σκέψης και φιλοσοφικής θεώρησης σχετικά με την ανθρώπινη κατάσταση και τη θέση της μέσα στο σύμπαν. Ανήκει στον Στίβεν Χόκινγκ, τον διάσημο Βρετανό αστροφυσικό, που πέθανε στις 14 Μαρτίου του 2018. Στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Στίβεν Χόκινγκ: Αποστολή Νέα Γη» ο φυσικός, είχε υπολογίσει πότε η Γη θα εκραγεί και τι θα σήμαινε αυτό για τους ανθρώπους. «Με την κλιματική αλλαγή, τις προσκρούσεις των αστεροειδών, τις επιδημίες και την αύξηση του πληθυσμού, το μέλλον του πλανήτη μας κρίνεται αρκετά αβέβαιο» λέει στο ντοκιμαντέρ, σύμφωνα με τη βρετανική «Express», ο Χόκινγκ. «Η απειλή των αστεροειδών είναι πραγματική, δεν υπάρχει μόνο στις ταινίες του Χόλιγουντ», έλεγε. «Αν και η πιθανότητα μιας καταστροφής στη Γη σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι αρκετά μικρή, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συμβεί τα επόμενα 1.000 ή 10.000 χρόνια. Μέχρι τότε θα πρέπει να έχουμε ταξιδέψει στο διάστημα και σε άλλα αστέρια και έτσι μια καταστροφή στη Γη δεν θα σήμαινε το τέλος της ανθρώπινης φυλής» τονίζει ο Στίβεν Χόκινγκ. «Ωστόσο, δεν θα δημιουργήσουμε αυτοσυντηρούμενες αποικίες στο διάστημα για τα επόμενα εκατό χρόνια τουλάχιστον, οπότε πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί» συμπλήρωνε. «Ελπίζω πως η επιστήμη και η τεχνολογία θα παρέχουν τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, όμως τις όποιες λύσεις θα πρέπει να εφαρμόσουν ανθρώπινα όντα με γνώση και κατανόηση», είχε πει κάποτε. https://www.scoop.it/topic/physicists-and-physics/p/4114564942/2020/01/24/-

55η επέτειος από την εκτόξευση του δορυφόρου Molniya-1 Στις 23 Απριλίου 1965, η πρώτη συσκευή διαστημικών επικοινωνιών, η Molniya-1, τέθηκε σε τροχιά χαμηλής Γης. Ο πειραματικός δορυφορικός επαναλήπτης που αναπτύχθηκε από την OKB-1 (τώρα RSC Energia) παρείχε τηλεοπτικές και ραδιοεπικοινωνίες στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της ΕΣΣΔ, ανοίγοντας μια νέα κατεύθυνση στην εθνική διαστημική βιομηχανία στον τομέα της δημιουργίας και λειτουργίας αυτόματων διαστημικών επικοινωνιών και τηλεπικοινωνιακών συστημάτων. Η ανάπτυξη του συστήματος δορυφορικών επικοινωνιών της ΕΣΣΔ ξεκίνησε το 1961 με πρωτοβουλία και υπό την ηγεσία του Επικεφαλής Σχεδιαστή του ΟΚΒ-1 Σεργκέι Παβλόβιτς Κορόλεφ. Ως αποτέλεσμα, την επόμενη μέρα μετά την επιτυχή εκτόξευση της συσκευής Molniya-1, ολοκληρώθηκε η πρώτη συνεδρία δορυφορικής επικοινωνίας μεταξύ Μόσχας και Βλαδιβοστόκ στη χώρα μας. Και την 1η Μαΐου 1965, οι κάτοικοι της Άπω Ανατολής είδαν για πρώτη φορά μια εορταστική επίδειξη εργαζομένων στην Κόκκινη Πλατεία στη Μόσχα σε τηλεοπτικές οθόνες. Με την έναρξη των επόμενων τεσσάρων δορυφόρων, οι πολυκάναλες διαστημικές ραδιοεπικοινωνίες κάλυψαν τις κύριες περιοχές του Άπω Βορρά, της Άπω Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας και η ζωντανή μετάδοση των προγραμμάτων της Κεντρικής Τηλεόρασης έγινε κανονική και γενικά διαθέσιμη σε αυτούς. Από το 1967, το δίκτυο επίγειων σταθμών Orbita έχει αναπτυχθεί για το σύστημα Molniya-1, το οποίο κατέστησε δυνατή την επέκταση της ζώνης εκπομπής σε όλες τις ζώνες ώρας. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η κατασκευή και η εκτόξευση δορυφόρων επικοινωνίας είχαν ήδη πραγματοποιηθεί από το υποκατάστημα Krasnoyarsk του OKB-1 OKB-10 (τώρα JSC "ISS"), με επικεφαλής τον Αναπληρωτή S.P. Ο επικεφαλής σχεδιαστής της Κορολέβα M.F. Ρεσετίνοφ. Στη συνέχεια, αναπτύχθηκε μια σειρά από σοβιετικούς και στη συνέχεια ρωσικούς δορυφόρους επικοινωνίας με βάση το διαστημικό σκάφος Lightning-1: Lightning-1 + (1967), Lightning-2 (1971), Lightning-3 (1974), Lightning-1T (1983) και Lightning-3K (2001). Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η RSC Energia, μαζί με την OAO Gascom, επέστρεψαν στη δημιουργία δορυφόρων διαστημικών επικοινωνιών. Το κύριο επίτευγμα σε αυτόν τον τομέα ήταν η νέα γενιά γεωστατικών δορυφόρων τηλεπικοινωνιών Yamal-100 (1999) και Yamal-200 (2003), που δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά στη Ρωσία βάσει μιας μη συμπιεσμένης διαστημικής πλατφόρμας με μεγάλη διάρκεια ζωής. Οι δορυφόροι Yamal σηματοδότησαν την αρχή της εμπορευματοποίησης διαστημικών δραστηριοτήτων στη Ρωσία. https://www.energia.ru/ru/news/news-2020/news_04-23.html

Πότε άρχισαν να κινούνται οι τεκτονικές πλάκες της γης – Νέα δεδομένα. Νέα στοιχεία από αρχαία πετρώματα στη δυτική Αυστραλία και στη Νότια Αφρική οδηγούν στην εκτίμηση ότι η κίνηση των τεκτονικών πλακών του πλανήτη μας ξεκίνησε πολύ νωρίτερα από ό,τι θεωρούσαν οι επιστήμονες έως τώρα. Μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί δύσκολο για τους γεωεπιστήμονες να προσδιορίσουν πότε άρχισαν να δημιουργούνται συνθήκες ευνοϊκές για την κίνηση των πλακών, καθώς αρχαία δείγματα από το εσωτερικό της Γης είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα. Οι παλαιότερες έως τώρα ενδείξεις κίνησης των τεκτονικών πλακών χρονολογούνταν προ περίπου 2,8 δισεκατομμυρίων ετών. Όμως πολλοί άλλοι επιστήμονες πίστευαν ότι οι τεκτονικές πλάκες τέθηκαν σε κίνηση πολύ πιο πρόσφατα, πριν περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Η νέα μελέτη, με επικεφαλής τον Άλεκ Μπρένερ του Εργαστηρίου Παλαιομαγνητισμού του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science Advances», συμπεραίνει ότι ο «χορός» των πλακών άρχισε πριν τουλάχιστον 3,2 δισεκατομμύρια χρόνια. Όπως είπε ο Μπρένερ, «πετρώματα οποιουδήποτε είδους που σχηματίστηκαν κατά το πρώτο ήμισυ της ιστορίας της Γης, καλύπτουν λιγότερο από το 5% της επιφάνειάς της σήμερα. Και όσα παραμένουν, έχουν «γρονθοκοπηθεί»από τρία δισεκατομμύρια χρόνια γεωλογικής ιστορίας, συνεπώς η μελέτη τους εγείρει ερωτήματα κατά πόσο οι πληροφορίες που περιέχουν, είναι πραγματικά αρχαίες ή σχετίζονται με πιο πρόσφατες διαδικασίες». Όμως ένα νέας τεχνολογίας μικροσκόπιο (Quantum Diamond Microscope) που εφηύραν οι φυσικοί των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και ΜΙΤ και το οποίο μπορεί να τραβήξει υψηλής ανάλυσης μαγνητικές εικόνες των αρχαίων πετρωμάτων, επέτρεψε στους γεωεπιστήμονες να συμπεράνουν ότι πριν 3,2 δισεκατομμύρια χρόνια ο φλοιός της Γης μετακινιόταν ήδη με ταχύτητα δυόμισι εκατοστών ετησίως, περίπου όση και οι ήπειροι σήμερα. Στην εποχή μας ο φλοιός της Γης αποτελείται από περίπου 15 πλάκες πάνω στις οποίες «κάθονται» οι ήπειροι και οι ωκεανοί. Η κίνηση των πλακών έχει καθορίσει το σημερινό σχήμα των ηπείρων, το οποίο μεταβάλλεται διαχρονικά. Μέχρι σήμερα η Γη είναι ο μόνος γνωστός πλανήτης με κίνηση τεκτονικών πλακών. Η κίνηση των τεκτονικών πλακών «ζωντάνεψε» τον πλανήτη μας, δημιουργώντας τα βουνά, σταθεροποιώντας το κλίμα και τελικά στρώνοντας το δρόμο για την ανάπτυξη ζωής. Η κατανόηση αυτής της εξέλιξης θα βοηθήσει τους πλανητικούς επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα άλλους κόσμους και την πιθανότητα ανεύρεσης εξωγήινης ζωής. https://www.in.gr/2020/04/23/tech/pote-arxisan-na-kinountai-oi-tektonikes-plakes-tis-gis-nea-dedomena/

Φοιτητές ελληνικών πανεπιστημίων κατασκευάζουν αυτοκίνητα φιλικά προς το περιβάλλον. Όλο και πιο δυναμικά φαίνεται πως μπαίνει στις ζωές μας αλλά και στις αυτοκινητοβιομηχανίες η ηλεκτροκίνηση. Τα αυτοκίνητα του μέλλοντος θα λειτουργούν είτε με ρεύμα- κάποια ήδη λειτουργούν- είτε με μπαταρίες είτε με υδρογόνο για καύσιμα, γεγονός που θα συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς με αυτόν τον τρόπο μειώνεται ραγδαία η εκπομπή των ρύπων. Στις εξελίξεις αυτές οι φοιτητές και οι φοιτήτριες των ελληνικών πανεπιστημίων δε μένουν αμέτοχοι, καθώς εδώ και χρόνια έχουν δημιουργήσει ομάδες που κατασκευάζουν ηλεκτροκίνητα οχήματα καταθέτοντας τις δικές τους προτάσεις για το μέλλον. Η ομάδα «Προμηθέας» του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου αποτελεί μία τέτοια περίπτωση (Prometheus Eco Racing NTUA Team). Ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2009 και απαρτίζεται από εθελοντές προπτυχιακούς φοιτητές και μέλη ΔΕΠ του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. «Η ηλεκτροκίνηση είναι το μέλλον και είναι εδώ, μας ενθουσιάζει πάρα πολύ αυτό το κομμάτι και μας προκαλεί τη διάθεση να το εξερευνήσουμε και να το εξελίξουμε παραπάνω» λέει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μαργαρίτα Οικονομάκου, μέλος της ομάδας και τριτοετής φοιτήτρια του τμήματος ΗΜΜΥ του ΕΜΠ. Τελευταία δημιουργία τους είναι το όχημα «Πυρφόρος ΙΙ», με σασί από αλουμίνιο ειδικού χαμηλού βάρους, κέλυφος από υαλονήματα και σύστημα κίνησης ειδικά σχεδιασμένο από εκείνους για μέγιστη απόδοση. Πρόκειται λοιπόν για ένα μονοθέσιο όχημα τροφοδοτούμενο από φωτοβολταϊκό πλαίσιο και μπαταρίες υψηλής απόδοσης. Το αυτοκίνητο αυτό, όπως αναφέρουν, έχει τη δυνατότητα να καλύψει την απόσταση Αθήνα-Θεσσαλονίκη με κόστος μικρότερο των 0.2 ευρώ. «Με ένα τέτοιο αυτοκίνητο γλιτώνουμε την εκπομπή καυσίμων, οπότε καταφέρνουμε να παρέχουμε ένα όχημα απολύτως eco friendly από άποψη εκπομπής καυσαερίων και επιβάρυνσης του περιβάλλοντος» εξηγεί η Μαργαρίτα Οικονομάκου. Όσον αφορά το ηλεκτρικό κινητήριο σύστημα του οχήματος, αυτό δεν περιλαμβάνει εμπορικά μέρη, αλλά έχει κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από μέλη της ομάδας τους, αξιοποιώντας τεχνογνωσία και τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί στο εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος της σχολής. Κατέχοντας ήδη πολλές διακρίσεις στο ενεργητικό τους σε όσους διεθνείς διαγωνισμούς έχουν συμμετάσχει, προγραμματίζουν το επόμενο διάστημα να κατασκευάσουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα πόλης που «θα είναι πολύ πιο οικονομικό, αποδοτικό στη χρήση και φιλικό για το χρήστη». Το δικό τους λιθαράκι σε αυτές τις προσπάθειες βάζουν και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής με την ομάδα «Ποσειδών», που αποτελείται από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές των τμημάτων Μηχανολόγων Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, Μηχανικών Αυτοματισμού και άλλων ειδικοτήτων του ιδρύματος. Μετρώντας ήδη 9 χρόνια από την ίδρυσή της, η ομάδα «Ποσειδών» αποφάσισε το 2016 να κατασκευάσει ένα νέο όχημα, με αυτοφερόμενο ανθρακονημάτινο πλαίσιο και βελτιστοποιημένη αεροδυναμική. «Το όχημά μας ονομάζεται Όρκα και είμαι η οδηγός του τα τελευταία τέσσερα χρόνια» λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η φοιτήτρια Νικολέτα Χύσκα, συμπληρώνοντας ότι κάθε χρόνο προσπαθούν να εξελίσσουν το αυτοκίνητο, ώστε να γίνεται πιο ελαφρύ και πιο γρήγορο. «Σε λίγο καιρό δε θα έχουμε καύσιμα και όλα θα λειτουργούν με μπαταρία. Η τεχνογνωσία που έχει αυτό το όχημα πάνω είναι κάτι που θα εξελιχθεί. Υπάρχει πριν από τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ποδήλατα» εξηγεί, ενώ προσθέτει ότι οι φοιτητές συμμετέχουν εθελοντικά σε αυτήν τη δράση. Ο Λουκάς Κουτσούμπας είναι φοιτητής του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών στο Πολυτεχνείο Κρήτης και μαζί με τους συμφοιτητές του αποφάσισαν να φτιάξουν ένα διαφορετικό ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο, που έχει ως μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας την κυψέλη υδρογόνου και το αέριο υδρογόνου και όχι μπαταρίες. «Ο λόγος που έχει συμβεί αυτό είναι διότι οι μπαταρίες χρησιμοποιούν βαρέα μέταλλα και θέλουμε το αυτοκίνητό μας να χρησιμοποιεί φιλική προς το περιβάλλον ενέργεια, κάτι που το πετυχαίνει με την κυψέλη υδρογόνου και το αέριο υδρογόνου» αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ. H ομάδα τους ονομάζεται TUCer και η συμμετοχή σε αυτήν είναι αποκλειστικά εθελοντική. Σχεδιάζει και κατασκευάζει ηλεκτρικά οχήματα χαμηλής κατανάλωσης και μηδενικών ρύπων, που χρησιμοποιούν ως καύσιμο το υδρογόνο. Σύμφωνα με τον Λουκά Κουτσούμπα, τα αυτοκίνητα εσωτερικής καύσης (βενζίνη – πετρέλαιο) επηρεάζουν αρκετά το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και είναι αρκετά επιβλαβή για την υγεία των ανθρώπων. «Γίνεται προσπάθεια και από τις ομάδες που δημιουργούν τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα αλλά και από εμάς, ώστε να υπάρχει μια φιλική μεταχείριση των αυτοκινήτων και να επιτευχθεί ένας καλύτερος τρόπος ζωής εντός και εκτός της πόλης, αλλά και ο σεβασμός προς το περιβάλλον» προσθέτει. Η Aristotle University Racing Team Electric, γνωστή και ως Aristurtle, είναι μια φοιτητική ερευνητική ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που σχεδιάζει, αναπτύσσει και κατασκευάζει ηλεκτροκίνητα αγωνιστικά μονοθέσια. Ο Παύλος Βασιλείου είναι αρχηγός της ομάδας αυτής και φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, η ομάδα τους δημιουργήθηκε το 2013 και «η Θέτιδα», το ηλεκτρικό αγωνιστικό μονοθέσιο που έχουν κατασκευάσει, είναι το τέταρτο δημιούργημά τους. «Το 2015 η ομάδα έφτιαξε το πρώτο αυτοκίνητο και έκτοτε έχει την τάση να κατασκευάζει καινούρια μονοθέσια, με αποτέλεσμα το όραμά μας να γίνεται μεγαλύτερο και να μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Η ομάδα θέλει να πάει στα μονοπάτια της αυτόνομης οδήγησης» αναφέρει χαρακτηριστικά. https://www.in.gr/2020/01/25/tech/foitites-ellinikon-panepistimion-kataskeyazoun-aytokinita-filika-pros-perivallon/