Δροσος Γεωργιος

Στην ανάπτυξη μεταλλικών-οργανικών πλαισίων το φετινό Νόμπελ Χημείας. Τρεις επιστήμονες λαμβάνουν το φετινό Νόμπελ Χημείας για την έρευνα τους στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων υλικών. Οι επιστήμονες Σουσούμου Κιταγκάουα, Ρίτσαρντ Ρόμπσον και Ομάρ Γιαγκί κέρδισαν το Νόμπελ Χημείας 2025 «για την ανάπτυξη των μεταλλικών-οργανικών πλαισίων (metal–organic frameworks, MOFs)», ανακοίνωσε την Τετάρτη η επιτροπή απονομής των βραβείων. Τα μεταλλο-οργανικά πλαίσια (MOFs – Metal–Organic Frameworks) είναι πρωτοποριακά υλικά που αποτελούνται από άτομα μετάλλων συνδεδεμένα με οργανικά μόρια (ligands), σχηματίζοντας τρισδιάστατες, πορώδεις δομές. Τα άτομα μετάλλων (όπως ψευδάργυρος, χαλκός ή σίδηρος) λειτουργούν σαν “κόμβοι”. Τα οργανικά μόρια (ligands) είναι οι “γέφυρες” που συνδέουν τους κόμβους. Ο συνδυασμός αυτός δημιουργεί ένα δικτυωτό πλέγμα με τεράστια επιφάνεια. «Τα μεταλλο-οργανικά πλαίσια (MOFs) έχουν τεράστιες δυνατότητες, προσφέροντας πρωτόγνωρες ευκαιρίες για την ανάπτυξη υλικών κατά παραγγελία με νέες λειτουργίες», δήλωσε ο Χάινερ Λίνκε, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ Χημείας. Η επιτροπή επαίνεσε τους βραβευθέντες για τη δημιουργία μοριακών κατασκευών με μεγάλους χώρους, μέσω των οποίων μπορούν να ρέουν αέρια και άλλες χημικές ουσίες.«Αυτές οι κατασκευές, τα μεταλλο-οργανικά πλαίσια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή νερού από τον αέρα της ερήμου, τη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, την αποθήκευση τοξικών αερίων ή την καταλυτική επιτάχυνση χημικών αντιδράσεων», ανέφερε η ανακοίνωση. Ο Λίνκε είπε ότι οι βραβευθέντες βρήκαν τρόπους να δημιουργήσουν εντελώς νέα υλικά «με μεγάλες κοιλότητες» στο εσωτερικό τους, που λειτουργούν «σαν δωμάτια ξενοδοχείου, όπου τα μόρια-επισκέπτες μπορούν να μπαινοβγαίνουν στο ίδιο υλικό». Πρόσθεσε ότι η χημεία τους μοιάζει με την τσάντα της Ερμιόνης Γκρέιντζερ στα βιβλία του Χάρι Πότερ, η οποία φαίνεται μικρή απ’ έξω αλλά είναι τεράστια στο εσωτερικό. «Μπορεί να αποθηκεύσει τεράστιες ποσότητες αερίου σε πολύ μικρό όγκο», εξήγησε ο Λίνκε. Ορισμένες από τις εφαρμογές των MOFs είναι στον τομέα της αποθήκευση αερίων: * Υδρογόνου και μεθανίου για χρήση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα (CO₂): Για μείωση των εκπομπών και καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Καθαρισμός νερού και αέρα: * Αφαιρούν τοξικές ουσίες ή βαρέα μέταλλα. * Μπορούν να επιταχύνουν αντιδράσεις όπως οι καταλύτες. Φαρμακολογία: Χρησιμοποιούνται για ελεγχόμενη απελευθέρωση φαρμάκων. Συλλογή νερού από την ατμόσφαιρα: Ομάδα του Ομάρ Γιαγκί έχει δημιουργήσει MOFs που «τραβούν» νερό από τον ξηρό αέρα της ερήμου. Γιατί είναι τόσο σημαντικά Τα MOFs θεωρούνται ένα από τα πιο ευέλικτα και υποσχόμενα υλικά του 21ου αιώνα, επειδή μπορούν να σχεδιαστούν «κατά παραγγελία»: αλλάζοντας το μέταλλο ή το οργανικό μόριο, οι επιστήμονες δημιουργούν δομές με συγκεκριμένες ιδιότητες, ανάλογα με τη χρήση. Παρακολουθείστε την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ Χημείας 2025 : διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: 1. They have created new rooms for chemistry (pdf) 2. Scientific background to the Nobel Prize in Chemistry 2025 (pdf)

Αποκλειστικό: Ο νομπελίστας John M. Martinis αποκαλύπτει στη «Ν» τον τόπο καταγωγής του. Κέρδισε με άλλους δύο συναδέλφους του το φετινό Νόμπελ Φυσικής. Ανάμεσα στους τρεις νικητές του φετινού Νόμπελ Φυσικής είναι και ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα John M. Martinis. Το όνομα του και ένα λανθασμένο όπως αποδεικνύεται παλαιότερο δημοσίευμα αμερικανικής εφημερίδας οδήγησε πολλούς να θεωρήσουν ότι πρόκειται για ελληνικής καταγωγής επιστήμονα. Το Naftemporiki.gr επικοινώνησε με τον διακεκριμένο επιστήμονα ο οποίος παρά τον ορυμαγδό των αιτημάτων για δηλώσεις μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του απάντησε στο σχετικό ερώτημα που του θέσαμε.«Λυπάμαι, αλλά η καταγωγή μου είναι κροατική. Ο πατέρας μου είναι από την Κόμιζα, στο νησί Βις, κοντά στην πόλη του Σπλιτ. Ωστόσο, μπορώ να φανταστώ ότι η προέλευση της οικογένειας θα μπορούσε να είναι σχεδόν από οπουδήποτε στη Μεσόγειο, αλλά αυτό θα είχε συμβεί πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια» αναφέρει ο John Martinis.Το φετινό Νόμπελ Φυσικής δόθηκε «για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα» και εκτός από τον Martinis βραβεύθηκαν ο Τζον Κλαρκ από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλι και ο Μίτσελ Ντεβορέτ που εργάζεται τόσο στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα αλλά και στο Γέιλ.Οι βραβευθέντες επέδειξαν ότι οι… εξωτικές ιδιότητες του κβαντικού κόσμου μπορούσαν να αποκτήσουν συγκεκριμένη και ελεγχόμενη εφαρμογή και χρήση σε ηλεκτρονικά συστήματα που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε μικρού μεγέθους συσκευές ανοίγοντας το δρόμο για την εμφάνιση διαφόρων gadgets καθημερινής χρήσης με πρώτο και καλύτερο το κινητό τηλέφωνο.«Για να το πω μετριοπαθώς, ήταν η έκπληξη της ζωής μου. Ένας από τους βασικούς λόγους που τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούν είναι χάρη σε όλη αυτή την έρευνα»» δήλωσε ο Τζον Κλαρκ στους δημοσιογράφους μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στο βιογραφικό του John Martinis: * Γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1958 * Έλαβε πτυχίο στη Φυσική το 1980 και διδακτορικό (PhD) επίσης στη Φυσική και τα δύο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Μπέρκλι * Πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές έρευνες στα CEA-Saclay στη Γαλλία και στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Boulder του Κολοράντο, προτού μετακινηθεί στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σάντα Μπάρμαπρα το 2004. * Το 2014 ο Martinis και η ομάδα του εντάχθηκαν στην Google με στόχο να κατασκευάσουν τον πρώτο πρακτικά χρήσιμο κβαντικό υπολογιστή. * Το 2019 ο Martinis και η ομάδα του παρουσίασαν έναν κβαντικό υπολογιστή ικανό να ολοκληρώσει μέσα σε 200 δευτερόλεπτα έναν συγκεκριμένο υπολογισμό που ένας συμβατικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια για να υπολογίσει. Το γεγονός αυτό απέδειξε την αποκαλούμενη «κβαντική υπεροχή» και χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό επίτευγμα. * Ο Martinis αποφάσισε το 2020 να μετακομίσει στην Αυστραλία για να ενταχθεί στη νεοφυή εταιρεία Silicon Quantum Computing με στόχο τη δημιουργία ενός εμπορικά αξιοποιήσιμου κβαντικού υπολογιστή. * Το 2022 συνίδρυσε την εταιρεία Qolab, της οποίας είναι σήμερα επικεφαλής τεχνολογίας (Chief Technology Officer) * Ανάμεσα σε διάφορα βραβεία που έχει λάβει ο Martinis ξεχωρίζουν το βραβείο Fritz London Memorial το 2014 για την πρωτοποριακή του δουλειά στα υπεραγώγιμα qubits, καθώς και το βραβείο John Stewart Bell το 2021 για την έρευνά του στις θεμελιώδεις αρχές της κβαντομηχανικής και τις εφαρμογές τους. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016608/apokleistiko-o-nompelistas-john-m-martinis-apokalyptei-sti-n-ton-topo-katagogis-toy/

Rocket and Space Corporation Energia Συνάντηση με το διαστημικό φορτηγό πλοίο: Το Progress MS-33 έφτασε στο Μπαϊκονούρ. Το νέο φορτηγό πλοίο γίνεται δεκτό στο κοσμοδρόμιο. Οι συνάδελφοί μας επιθεώρησαν το Progress MS-33, διασφαλίζοντας ότι το πλοίο έχει ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα με ασφάλεια και ησυχία. Αρχικά, έλεγξαν τους μηχανισμούς ανάπτυξης ηλιακών πάνελ. Το φορτηγό πλοίο χρειάζεται ιδιαίτερα την ενέργειά τους κατά τη διάρκεια της διήμερης πτήσης προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η εκτόξευση είναι κοντά – αυτόν τον χειμώνα! https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_23430 Roscosmos Άριστος βαθμός: Τα πληρώματα του ISS-74 πέρασαν τις εξετάσεις ραντεβού με τον σταθμό Στις 3 και 6 Οκτωβρίου, οι Ρώσοι μέλη της επερχόμενης αποστολής, καθώς και οι εφεδρικοί τους, ολοκλήρωσαν μια εκπαιδευτική άσκηση για την χειροκίνητη πρόσδεση και την ραντεβού του διαστημικού σκάφους στον ISS. Μέλη του κύριου πληρώματος 👨‍🚀 Σεργκέι Κουντ-Σβερτσκόφ 👨‍🚀 Σεργκέι Μικάεφ Τα εφεδρικά τους μέλη 👨‍🚀 Πιότρ Ντουμπρόφ 👨‍🚀 Άννα Κίκινα Πώς διεξήχθησαν οι εξετάσεις Οι κοσμοναύτες έσυραν εισιτήρια και εκτελούσαν εκ περιτροπής εργασίες στον προσομοιωτή Ντον-Σογιούζ ως κυβερνήτης και μηχανικός πτήσης του πλοίου. Τα εισιτήρια εξετάσεων περιείχαν τέσσερις λειτουργίες πρόσδεσης ο καθένας, καθεμία με διαφορετικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Σε ποιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης εξασκήθηκαν οι κοσμοναύτες; 🔴Δυσλειτουργία οπτικοακουστικού οργάνου κατά την επαναπρόσδεση διαστημικού σκάφους 🔴Βλάβη συστήματος πλοήγησης 🔴Βλάβη ψηφιακού υπολογιστή 🔴Πρόσδεση πλοίου ενώ ο σταθμός περιστρέφεται σε τροχιά Γιατί η τέταρτη από αυτές τις καταστάσεις είναι από τις πιο δύσκολες; Το πλήρωμα πρέπει να αντισταθμίζει συνεχώς την ταχύτητα του πλοίου, να «προλαβαίνει» τον σταθμό και να διασφαλίζει ότι η ταχύτητα περιστροφής του πλοίου είναι η ίδια με του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS). Πριν από την πρόσδεση, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι οι παράμετροι κίνησης του διαστημικού σκάφους διασφαλίζουν την ασφάλεια: ταχύτητα, περιστροφή του πλοίου, γωνίες και υπέρβαση - όλες αυτές οι παράμετροι πρέπει να βρίσκονται εντός των προβλεπόμενων επιτρεπόμενων ορίων. Το πλήρωμα ολοκλήρωσε αυτό το έργο και εκτέλεσε άψογα αυτή τη λειτουργία, — Andrey Savintsev, Επικεφαλής του Εργαστηρίου 1, Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών. https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_593885

Ο μανδύας της Σελήνης αποκαλύπτεται από δείγματα που έφεραν στη Γη οι αστροναύτες της NASA. Νέα ευρήματα σε σεληνιακά πετρώματα που έφεραν οι επανδρωμένες αποστολές πριν από μισό αιώνα. Μπορεί να έχουν περάσει πάνω από 50 χρόνια από την τελευταία φορά που πάτησε ανθρώπινο πόδι στη Σελήνη αλλά τα όσα… κουβάλησαν μαζί τους οι αστροναύτες που επισκέφτηκαν το φυσικό μας δορυφόρο συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο μελέτης με εντυπωσιακά αποτελέσματα σε πολλές περιπτώσεις. Όταν οι αστροναύτες επέστρεψαν από την τελευταία αποστολή της NASA στη Σελήνη Apollo 17 το 1972, έφεραν μαζί τους δείγματα πετρωμάτων, μερικά από τα οποία σφραγίστηκαν και αποθηκεύτηκαν προσεκτικά για να τα αναλύσουν μελλοντικοί ερευνητές. Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο Μπράουν ανέλυσε μερικά από αυτά τα δείγματα και διαπίστωσε ότι η χημική τους σύσταση είναι πολύ διαφορετική από της Γης.Συγκεκριμένα, η ανάλυση των δειγμάτων που ελήφθησαν από την περιοχή «Taurus Littrow» της Σελήνης δείχνει ότι το ηφαιστειακό υλικό περιέχει ενώσεις θείου εξαιρετικά φτωχές σε θείο-33 (S33), ένα από τα τέσσερα σταθερά ισότοπα του θείου, και αυτό είναι αντίθετο με τις αναλογίες ισοτόπων θείου που βρίσκονται στη Γη.Ορισμένα χημικά στοιχεία φέρουν τα δικά τους «δακτυλικά αποτυπώματα» με τη μορφή των αναλογιών ισοτόπων, δηλαδή λεπτές διαφορές στο βάρος των ατόμων τους. Εάν δύο πετρώματα έχουν το ίδιο ισοτοπικό αποτύπωμα, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι προέρχονται από την ίδια πηγή. Στην περίπτωση της Σελήνης και της Γης, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει σημαντικές ομοιότητες στα ισότοπα οξυγόνου και μια παρόμοια εικόνα περίμεναν και για τα ισότοπα θείου.Στην παρούσα έρευνα, οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα που προήλθαν από έναν κοίλο μεταλλικό κύλινδρο, ο οποίος είχε εισαχθεί από τους αστροναύτες του Apollo 17 περίπου 60 εκατοστά στο σεληνιακό έδαφος. Χρησιμοποίησαν μια εξαιρετικά ακριβή και σύγχρονη μέθοδο ανάλυσης ισοτόπων, τη δευτερογενή φασματομετρία μάζας ιόντων (SIMS).Ο Τζέιμς Ντότιν, επίκουρος καθηγητής Γεωλογικών, Περιβαλλοντικών και Πλανητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπράουν και επικεφαλής της μελέτης, σημειώνει σε σχετική ανακοίνωση ότι αναζήτησε συγκεκριμένα δείγματα που φαινόταν να προέρχονται από ηφαιστειακό πέτρωμα του μανδύα της Σελήνης. «Επιδίωκα να βρω θείο με υφή που να υποδηλώνει ότι προήλθε από την έκρηξη του πετρώματος και δεν προστέθηκε μέσω διαφορετικής διαδικασίας».Οι ερευνητές δίνουν δύο πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτή τη διαφοροποίηση που εντόπισαν στη Σελήνη σε σχέση με τη Γη. Θα μπορούσαν να είναι κατάλοιπα χημικών διεργασιών που έλαβαν χώρα στη Σελήνη στις αρχές της Ιστορίας της, καθώς η μειωμένη αναλογία S33 παρατηρείται όταν το θείο αλληλεπιδρά με την υπεριώδη ακτινοβολία σε μια οπτικά αραιή ατμόσφαιρα. Πιστεύεται ότι η Σελήνη είχε μια μικρής διάρκειας ατμόσφαιρα στην αρχή της Ιστορίας της, που θα μπορούσε να υποστηρίξει αυτή την αλληλεπίδραση.Η δεύτερη πιθανότητα είναι αυτή η διαφοροποίηση να σχετίζεται με την επικρατέστερη εξήγηση για τη δημιουργία της Σελήνης, σύμφωνα με την οποία ένα ουράνιο σώμα περίπου ίδιου μεγέθους με τον ‘Αρη, γνωστό ως «Θεία» ( από την μυθολογική Τιτανίδα Θεία η οποία πιστεύεται ότι ήταν μητέρα της Σελήνης) συγκρούστηκε με την αρχέγονη τότε Γη και τα συντρίμμια από τη σύγκρουση συνενώθηκαν και σχημάτισαν τη Σελήνη. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι είναι πιθανό η σύσταση του θείου του ουράνιου αυτού σώματος να ήταν πολύ διαφορετική από της Γης και αυτές οι διαφορές να έχουν καταγραφεί στον μανδύα της Σελήνης.Δεν είναι σαφές ποια από τις δύο εξηγήσεις είναι η σωστή, ωστόσο οι ερευνητές τονίζουν ότι περαιτέρω μελέτη των ισοτόπων θείου από τον ‘Αρη και άλλα ουράνια σώματα θα βοηθήσει κάποτε τους επιστήμονες να βρουν την απάντηση. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016798/o-mandyas-tis-selinis-apokalyptetai-apo-deigmata-poy-eferan-sti-gi-oi-astronaytes-tis-nasa/

Η Γη ήταν ο πλανήτης των μυκήτων πριν την εμφάνιση φυτών, δεινοσαύρων και ανθρώπων. Οι μύκητες δημιούργησαν το πρώτο κατοικήσιμο περιβάλλον στη στεριά. Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Nature Ecology & Evolution» αναφέρει ότι οι μύκητες εμφανίστηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν από τα φυτά στη Γη. Αυτοί οι αρχαίοι μύκητες ενδέχεται να δημιούργησαν το πρώτο κατοικήσιμο περιβάλλον στη στεριά, συνεργαζόμενοι με τα φύκη για να ανακυκλώνουν θρεπτικά συστατικά και να δημιουργούν πρωτόγονα εδάφη.Η μελέτη προσφέρει νέα στοιχεία για την προέλευση και την εξέλιξη των μυκήτων αποκαλύπτοντας τον καθοριστικό τους ρόλο στη διαμόρφωση από τα πρώτα χερσαία οικοσυστήματα. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες από το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Οκινάουα (OIST) υποδεικνύει ότι οι μύκητες άρχισαν να διαφοροποιούνται εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν εμφανιστούν τα φυτά στη στεριά. Πέντε ανεξάρτητες πορείες προς την πολύπλοκη ζωή «Η πολύπλοκη πολυκυτταρική ζωή, οργανισμοί αποτελούμενοι από πολλά συνεργαζόμενα κύτταρα με εξειδικευμένους ρόλους, εξελίχθηκε ανεξάρτητα σε πέντε μεγάλες ομάδες: στα ζώα, στα χερσαία φυτά, στους μύκητες, στα ερυθρά και στα καστανά φύκη. Σε έναν πλανήτη που κυριαρχούνταν από μονοκύτταρους οργανισμούς, μια επαναστατική αλλαγή συνέβη τουλάχιστον πέντε φορές: η εμφάνιση της πολυκυτταρικής ζωής» αναφέρει ο καθηγητής Γκέργκελι Σολόζι επικεφαλής της Μονάδας Μοντελοβασιζόμενης Εξελικτικής Γονιδιωματικής στο OIST, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Η μετάβαση αυτή δεν σήμαινε απλώς ότι τα κύτταρα ενώνονταν σε συσσωματώματα· σήμαινε την εμφάνιση πραγματικών οργανισμών με εξειδικευμένα κύτταρα και οργανωμένους ιστούς και όργανα, όπως συμβαίνει και στο ανθρώπινο σώμα. Για να επιτευχθεί αυτή η μεταμόρφωση, χρειάστηκαν πολύπλοκοι μοριακοί μηχανισμοί που επέτρεψαν στα κύτταρα να προσκολλώνται μεταξύ τους και να επικοινωνούν αποτελεσματικά — προσαρμογές που εξελίχθηκαν ανεξάρτητα σε κάθε μία από τις πέντε ομάδες. Απολιθώματα και το μυστήριο των μυκήτων Για τις περισσότερες από αυτές τις ομάδες τα απολιθώματα λειτουργούν σαν ένα γεωλογικό ημερολόγιο που μας δίνει χρονικά σημεία αναφοράς. Τα ερυθρά φύκη εμφανίζονται ίσως ήδη πριν από 1,6 δισεκατομμύρια χρόνια, τα ζώα περίπου πριν από 600 εκατομμύρια χρόνια, τα χερσαία φυτά γύρω στα 470 εκατομμύρια χρόνια και τα καστανά φύκη πολύ αργότερα.Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική εξαίρεση: οι μύκητες. Οι μαλακές, νηματοειδείς δομές τους δεν απολιθώνονται εύκολα και επιπλέον η πολυκυτταρικότητα στους μύκητες εξελίχθηκε πολλές φορές ανεξάρτητα καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό μιας ενιαίας «αφετηρίας» στην απολιθωματική καταγραφή. Ξεκλειδώνοντας το «μοριακό ρολόι» Για να ξεπεράσουν τα κενά στα απολιθώματα οι επιστήμονες χρησιμοποιούν το λεγόμενο «μοριακό ρολόι» δηλαδή την ιδέα ότι οι γενετικές μεταλλάξεις συσσωρεύονται με σταθερό ρυθμό με την πάροδο του χρόνου. Συγκρίνοντας τις διαφορές στο DNA μεταξύ δύο ειδών μπορούν να εκτιμήσουν πότε διαχωρίστηκαν από έναν κοινό πρόγονο.Το πρόβλημα είναι ότι το ρολόι αυτό πρέπει να ρυθμιστεί με «σημεία αναφοράς» από απολιθώματα. Με τους μύκητες να διαθέτουν ελάχιστα απολιθώματα, η βαθμονόμηση αυτή είναι δύσκολη. Η ομάδα του OIST χρησιμοποίησε μια πρωτοποριακή μέθοδο: οριζόντιες μεταφορές γονιδίων (HGT), περιπτώσεις όπου ένα γονίδιο «πηδά» από ένα είδος σε άλλο.«Αν ένα γονίδιο από έναν αρχαιότερο κλάδο Α βρεθεί να έχει μεταφερθεί σε έναν νεότερο κλάδο Β τότε γνωρίζουμε ότι ο πρόγονος του Α πρέπει να προϋπήρχε του απογόνου του Β» εξηγεί ο Σολόζι. Με τον εντοπισμό 17 τέτοιων “γονιδιακών αλμάτων”, η ομάδα κατάφερε να ορίσει σχέσεις «παλαιότερο/νεότερο» και να βελτιώσει τη χρονολόγηση των μυκήτων. Ένα αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα Η ανάλυση δείχνει ότι ο κοινός πρόγονος όλων των σημερινών μυκήτων έζησε πριν από 0,9 έως 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση των φυτών στη στεριά. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε μια μακρά περίοδος συνεργασίας μυκήτων και φυκών που προετοίμασε το έδαφος για τη ζωή στη στεριά.«Οι μύκητες κινούν τα οικοσυστήματα ανακυκλώνουν θρεπτικά συστατικά, συνεργάζονται με άλλους οργανισμούς και μερικές φορές προκαλούν ασθένειες. Το να γνωρίζουμε πότε ακριβώς διαφοροποιήθηκαν δείχνει ότι οι μύκητες υπήρχαν πολύ πριν από τα φυτά γεγονός που υποστηρίζει την ιδέα ότι οι πρώιμες συνεργασίες τους με τα φύκη άνοιξαν τον δρόμο για τα χερσαία οικοσυστήματα» λέει ο Δρ. Λέναρντ Ζάνθο, εκ των επικεφαλής της μελέτης. Προετοιμάζοντας τον κόσμο για τα φυτά Αυτό το νέο χρονοδιάγραμμα αλλάζει ριζικά την κατανόησή μας για το πώς η ζωή κατέκτησε τη στεριά. Υποδηλώνει ότι εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν ριζώσουν τα πρώτα φυτά, οι μύκητες ήδη υπήρχαν και συνεργάζονταν με φύκη σε μικροβιακές κοινότητες.Αυτή η μακρά «προπαρασκευαστική φάση» μπορεί να ήταν κρίσιμη για τη δημιουργία κατοικήσιμης στεριάς. Διασπώντας τα πετρώματα και ανακυκλώνοντας τα θρεπτικά συστατικά, οι αρχαίοι μύκητες ενδέχεται να υπήρξαν οι πρώτοι «μηχανικοί οικοσυστημάτων» — δημιουργώντας τα πρώτα εδάφη και μεταμορφώνοντας το περιβάλλον.Με αυτή τη νέα οπτική τα φυτά δεν κατέκτησαν μια άγονη στεριά αλλά έναν κόσμο που είχε ήδη προετοιμαστεί για αυτά από τους αρχαίους και επίμονους μύκητες. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016811/i-gi-itan-o-planitis-ton-mykiton-prin-tin-emfanisi-fyton-deinosayron-kai-anthropon/

Νέο επίτευγμα στους κβαντικούς υπολογιστές «συνοδεύει» το φετινό Νόμπελ Φυσικής στην κβαντομηχανική. Καταρρίφθηκε το ρεκόρ αριθμού ατόμων σε κβαντική διάταξη. Ταυτόχρονα με την ανακοίνωση ότι το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής απονέμεται σε επιστήμονες που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην έρευνα του κβαντικού κόσμου με επίκεντρο την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών για ηλεκτρονικές συσκευές και υπολογιστές έγινε γνωστή μια νέα μελέτη στην οποία παρουσιάζεται ένα πείραμα που χαρακτηρίζεται ως ορόσημο στη προσπάθεια δημιουργίας κβαντικών υπολογιστών.Επιστήμονες στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) πραγματοποίησαν ένα πείραμα στο οποίο συγχρόνισαν 6,100 άτομα σε μια κβαντική διάταξη σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Η έρευνα αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ανθεκτικούς, ανεκτικούς στα σφάλματα κβαντικούς υπολογιστές.Στο πείραμα χρησιμοποίησαν ουδέτερα άτομα σε ζεύγη ως κβαντικά δυφία (qubits) τα οποία αποτελούν τη βασική μονάδα πληροφορίας στα κβαντικά συστήματα. Οι ερευνητές κράτησαν τα ζεύγη αυτά σε κατάσταση «υπέρθεσης», ώστε να πραγματοποιήσουν κβαντικούς υπολογισμούς. Για να το επιτύχουν οι επιστήμονες χώρισαν μία δέσμη λέιζερ σε 12,000 «λαβίδες λέιζερ» οι οποίες συγκρατούσαν συνολικά τα 6,100 qubits.Όπως περιγράφεται μελέτη οι επιστήμονες όχι μόνο κατέρριψαν το ρεκόρ για τον αριθμό των ατομικών qubits σε μια μόνο διάταξη, αλλά επίσης αύξησαν σημαντικά τη διάρκεια συνοχής της υπέρθεσης δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ένα άτομο παραμένει διαθέσιμο για υπολογισμούς ή έλεγχο σφαλμάτων. Η διάρκεια αυτή ανέβηκε από λίγα δευτερόλεπτα σε 12,6 δευτερόλεπτα.Η μελέτη αποτελεί σημαντικό βήμα προς την κατασκευή μεγάλων κβαντικών υπολογιστών ικανών για επιτεύγματα πολύ πέρα από τις δυνατότητες των ταχύτερων σημερινών υπερυπολογιστών. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι το αποτέλεσμα αυτό είναι ορόσημο για την ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών που βασίζονται στην αρχιτεκτονική ουδέτερων ατόμων. Ο δρόμος προς τη «κβαντική υπεροχή» Αυτό το είδος έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα: λειτουργεί σε θερμοκρασία δωματίου. Αντίθετα, τα πιο συνηθισμένα qubits — από υπεραγώγιμα μέταλλα — απαιτούν πολύπλοκο και δαπανηρό εξοπλισμό ψύξης σχεδόν στο απόλυτο μηδέν. Πιστεύεται ευρέως ότι οι εμπορικά αξιοποιήσιμοι κβαντικοί υπολογιστές θα χρειαστούν συστήματα με εκατομμύρια qubits, καθώς κάθε λειτουργικό qubit απαιτεί αρκετά qubits διόρθωσης σφαλμάτων για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία του.Τα qubits είναι ευαίσθητα στο «θόρυβο» και τείνουν να αποσυγχρονίζονται όταν εκτίθενται σε εξωτερικούς παράγοντες. Καθώς τα δεδομένα μεταφέρονται μέσα σε ένα κβαντικό κύκλωμα, αυτή η αποσυγχρόνιση τα αλλοιώνει. Για να το αντιμετωπίσουν οι επιστήμονες αναπτύσσουν τεχνικές διόρθωσης σφαλμάτων (QEC) παράλληλα με μεθόδους επέκτασης του αριθμού των qubits.Παρότι αρκετά από τα σημερινά συστήματα λειτουργούν, λίγα θεωρούνται πραγματικά χρήσιμα σε σχέση με τους υπερυπολογιστές. Εταιρείες όπως η IBM, η Google και η Microsoft έχουν καταφέρει να δείξουν αυτό που ονομάζεται «κβαντική υπεροχή» ή «κβαντικό πλεονέκτημα», αλλά αυτό περιορίζεται κυρίως σε ειδικά σχεδιασμένα προβλήματα επίδειξης και όχι σε πρακτικές εφαρμογές.Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι κβαντικοί υπολογιστές θα γίνουν πιο χρήσιμοι όσο μεγαλώνουν σε κλίμακα και βελτιώνεται η διαχείριση των σφαλμάτων. «Είναι μια συναρπαστική στιγμή για την κβαντική υπολογιστική με ουδέτερα άτομα. Πλέον μπορούμε να δούμε έναν ξεκάθαρο δρόμο προς μεγάλους, διορθωμένους ως προς τα σφάλματα κβαντικούς υπολογιστές, τα δομικά στοιχεία υπάρχουν ήδη», δήλωσε ο Μανουέλ Έντρες καθηγητής Φυσικής στο Caltech, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Τεχνικές και επόμενα βήματα Πέρα από το μέγεθος της διάταξης, εντυπωσιακές είναι και οι τεχνικές που καθιστούν το σύστημα επεκτάσιμο. Οι ερευνητές πέτυχαν βελτίωση κατά δέκα φορές σε κρίσιμους τομείς όπως η συνοχή, η υπέρθεση και το μέγεθος της διάταξης, φτάνοντας από εκατοντάδες σε πάνω από 6,000 qubits με ακρίβεια 99,98%.Επιπλέον, παρουσίασαν μια νέα μέθοδο «μεταφοράς» της διάταξης, μετακινώντας τα άτομα εκατοντάδες μικρόμετρα χωρίς να χάνεται η υπέρθεση κάτι που στο μέλλον θα μπορούσε να συμβάλει σε στιγμιαία διόρθωση σφαλμάτων.Το επόμενο βήμα της ομάδας είναι να συνδέσει τα άτομα μέσω «διεμπλοκής» (entanglement) μια θεμελιώδη κατάσταση της κβαντικής μηχανικής που επιτρέπει πραγματικούς κβαντικούς υπολογισμούς. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η διεμπλοκή θα οδηγήσει σε ισχυρότερες τεχνικές διόρθωσης σφαλμάτων και πιο ακριβείς υπολογισμούς, φέρνοντας πιο κοντά το όραμα για χρήσιμους, ανεκτικούς στα σφάλματα κβαντικούς υπολογιστές. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016801/neo-epiteygma-stoys-kvantikoys-ypologistes-synodeyei-to-fetino-nompel-fysikis-stin-kvantomichaniki/

John M. Martinis: Ποιος είναι ο Έλληνας που τιμήθηκε με Νόμπελ Φυσικής. Ο John M. Martinis είναι ένας ελληνοαμερικανός φυσικός, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 2025, για την κβαντική επανάσταση. ΟJohn M. Martinis γεννήθηκε το 1958 και είναι ένας ελληνοαμερικανός φυσικός και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα. Ο ίδιος κατάφερε να τιμηθεί με το Νόμπελ Φυσικής φέτος, μαζί με τους John Clarke και Michel H. Devoret, για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής σήραγγας και την κβάντωση ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα.Ειδικότερα, οι τρεις επιστήμονες απέσπασαν το βραβείο, αφού διεξήγαγαν πειράματα με ένα ηλεκτρικό κύκλωμα στο οποίο απέδειξαν τόσο την κβαντομηχανική σήραγγα όσο και τα κβαντοποιημένα επίπεδα ενέργειας σε ένα σύστημα αρκετά μεγάλο ώστε να χωρά στην παλάμη ενός χεριού. Το έργο τους αποτελεί θεμέλιο για την κατανόηση και την κατασκευή κβαντικών συστημάτων, με τεράστιο αντίκτυπο στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών. Ποιος είναι όμως ο ελληνοαμερικανός φυσικός που έφτασε στα Νόμπελ; Η γνωριμία του με τους άλλους δύο φυσικούς Ο John M. Martinis έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Ο ίδιος διερεύνησε την κβαντική συμπεριφορά μιας μακροσκοπικής μεταβλητής, της διαφοράς φάσης σε μια διασταύρωση σήραγγας Josephson. Ο επιβλέπων του διδακτορικού του ήταν ο John Clarke (ο ένας εκ των οποίων μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής). Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου συνεργάστηκε και με τον μεταδιδακτορικό ερευνητή -εκείνη την εποχή- (ακόμα ένας εκ των οποίων μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής).Το 1985, οι τρεις επιστήμονες παρουσίασαν την ανάλυσή τους για τους παλμούς μικροκυμάτων που κατέδειξαν την κβαντική συμπεριφορά μιας επαφής Josephson. Αυτή η εργασία αποτέλεσε τη βάση για την υπεραγώγιμη κβαντική υπολογιστική. Τα πρώτα του βήματα στην έρευνα Εντάχθηκε στο Commissariat à l’Energie Atomique στο Saclay της Γαλλίας, για μια πρώτη μεταδιδακτορική έρευνα και στη συνέχεια στο τμήμα Ηλεκτρομαγνητικής Τεχνολογίας στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Boulder, όπου εργάστηκε πάνω στους ενισχυτές υπεραγώγιμων συσκευών κβαντικής παρεμβολής (SQUIDs). Παράλληλα, κι ενώ βρισκόταν στο NIST, ανέπτυξε μια τεχνική ανίχνευσης ακτίνων Χ χρησιμοποιώντας έναν υπεραγώγιμο μικροθερμιδομετρητή αισθητήρα ακμής μετάβασης με ηλεκτροθερμική ανάδραση. Το 2004 μετακόμισε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα , όπου κατείχε την έδρα Worster στην πειραματική φυσική μέχρι το 2017. Το 2014, το Google Quantum AI Lab ανακοίνωσε ότι είχε προσλάβει τον John M. Martinis και την ομάδα του σε μια συμφωνία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή ενός κβαντικού υπολογιστή χρησιμοποιώντας υπεραγώγιμα qubits (:στο επιστημονικό πεδίο του κβαντικού υπολογισμού και στην τεχνολογία των ψηφιακών κβαντικών υπολογιστών, το κβαντικό bit, ή συνηθέστερα qubit, είναι η στοιχειώδης μονάδα κβαντικής πληροφορίας).Στις 23 Οκτωβρίου 2019, ο ίδιος και η ομάδα του δημοσίευσαν μια εργασία στο Nature με τίτλο «Κβαντική υπεροχή χρησιμοποιώντας έναν προγραμματιζόμενο υπεραγώγιμο επεξεργαστή», στην οποία παρουσίασαν πώς πέτυχαν την κβαντική υπεροχή για πρώτη φορά χρησιμοποιώντας έναν κβαντικό υπολογιστή 53 qubits. Τον Απρίλιο του επόμενου έτους, ο John M. Martinis παραιτήθηκε από την Google αφού του ανατέθηκε συμβουλευτικός ρόλος. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, ανακοινώθηκε ότι ο ελληνοαμερικανός φυσικός μετακόμισε στην Αυστραλία για να ενταχθεί στην Silicon Quantum Computing, μια νεοσύστατη επιχείρηση που ιδρύθηκε από την καθηγήτρια Michelle Simmons.Επιπλέον το 2022, συνίδρυσε την εταιρεία Qolab με βάση την υπόθεση ότι «η βιομηχανία ημιαγωγών κατέχει το κλειδί για τη δημιουργία ενός πρακτικού κβαντικού υπολογιστή, επιτρέποντας την κατασκευή qubit υψηλής ποιότητας σε μεγάλη κλίμακα». Και από τον Ιανουάριο του 2025, είναι ο CTO της εταιρείας. Βραβεία και διακρίσεις πριν το Νόμπελ Το 2014, μοιράστηκε το βραβείο Fritz London Memorial Prize με τους Michel Devoret και Robert J. Schoelkopf, για τη συνεισφορά του στη Φυσική «Χαμηλής θερμοκρασίας». Ακόμα, το 2021 τιμήθηκε με το Βραβείο John Stewart Bell για τις επιδόσεις του στον τομέα της κβαντικής πληροφορίας.Ο John M. Martinis παραμένει ενεργός στην έρευνα και την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών, προσφέροντας τεχνογνωσία και εμπειρία σε παγκόσμια κλίμακα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επόμενη γενιά της τεχνολογίας. https://www.tovima.gr/2025/10/07/science/john-m-martinis-poios-einai-o-ellinas-pou-timithike-me-nompel-fysikis/

Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2025. Το βραβείο Νόμπελ 2025 στην Φυσική απονεμήθηκε στους John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis «για την ανακάλυψη του μακροσκοπικού φαινομένου κβαντομηχανικής σήραγγας (macroscopic quantum tunnelling) και της κβάντωσης ενέργειας σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα»Οι βραβευθέντες χρησιμοποίησαν μια σειρά πειραμάτων για να δείξουν ότι οι παράξενες ιδιότητες του κβαντικού κόσμου μπορούν να εκδηλωθούν σε μακροσκοπικά συστήματα. Το ηλεκτρικό ρεύμα (χιλιάδων ή εκατομμυρίων ηλεκτρονίων) μπορεί να διαπερνά φράγματα δυναμικού με τρόπο που δεν επιτρέπεται κλασσικά, παρόμοια με το γνωστό κβαντομηχανικό φαινόμενο σήραγγας. Έδειξαν επίσης ότι αυτά τα μακροσκοπικά συστήματα απορροφούσαν και απέδιδαν την ενέργεια κβαντισμένα. όπως προβλέπει η κβαντομηχανική για τα άτομα. Τα πειράματά τους σε ένα τσιπ αποκάλυψαν την κβαντική φυσική σε δράση Ένα βασικό ερώτημα στη φυσική είναι το μέγιστο μέγεθος ενός συστήματος που μπορεί να εμφανίσει κβαντομηχανικά φαινόμενα. Οι βραβευθέντες με το Νόμπελ Φυσικής 2025, διεξήγαγαν πειράματα με ένα ηλεκτρικό κύκλωμα στα οποία επέδειξαν τόσο το κβαντομηχανικό φαινόμενο σήραγγας όσο και την κβάντωσης της ενέργειας σε ένα αρκετά μεγάλο και χειροπιαστό σύστημα.Η κβαντομηχανική επιτρέπει σε ένα σωματίδιο να κινείται κατευθείαν μέσα από ένα φράγμα, διαμέσου του φαινομένου σήραγγας. Όταν όμως εμπλέκεται μεγάλος αριθμός σωματιδίων, τα κβαντομηχανικά φαινόμενα συνήθως γίνονται αμελητέα. Τα πειράματα των βραβευμένων απέδειξαν ότι οι κβαντομηχανικές ιδιότητες μπορούν να εκδηλωθούν σε μακροσκοπική κλίμακα. Το 1984 και το 1985, οι John Clarke , Michel H. Devoret και John M. Martinis διεξήγαγαν μια σειρά πειραμάτων με ένα ηλεκτρονικό κύκλωμα κατασκευασμένο από υπεραγωγούς, οι οποίοι άγουν το ρεύμα χωρίς να εμφανίζουν ηλεκτρική αντίσταση. Στο κύκλωμα, τα υπεραγώγιμα στοιχεία διαχωρίζονταν από ένα λεπτό στρώμα μονωτικού υλικού, μια διάταξη γνωστή ως επαφή Josephson. Βελτιώνοντας και μετρώντας τις διάφορες ιδιότητες του κυκλώματός τους, κατάφεραν να ελέγξουν και να εξερευνήσουν τα φαινόμενα που προέκυπταν όταν διοχέτευαν ρεύμα σε αυτό. Συνολικά, τα φορτισμένα σωματίδια που κινούνταν στον υπεραγωγό αποτελούσαν ένα σύστημα που συμπεριφερόταν σαν να ήταν ένα ενιαίο σωματίδιο που καταλάμβανε ολόκληρο το κύκλωμα.Αυτό το μακροσκοπικό- σαν σωματίδιο – σύστημα βρίσκεται αρχικά σε μια κατάσταση στην οποία το ρεύμα ρέει χωρίς τάση. Το σύστημα είναι παγιδευμένο σ’ αυτήν την κατάσταση, σαν να βρίσκεται πίσω από ένα εμπόδιο που δεν μπορεί να διασχίσει. Στο πείραμα, το σύστημα δείχνει τον κβαντικό του χαρακτήρα καταφέρνοντας να ξεφύγει από την κατάσταση μηδενικής τάσης μέσω σήραγγας. Η αλλαγή της κατάστασής του ανιχνεύεται μέσω της εμφάνισης μιας τάσης.Οι βραβευθέντες κατάφεραν επίσης να αποδείξουν ότι το σύστημα συμπεριφέρεται με τον τρόπο που προβλέπεται από την κβαντομηχανική – είναι κβαντισμένο, που σημαίνει ότι απορροφά ή εκπέμπει μόνο συγκεκριμένα ποσά ενέργειας.«Είναι υπέροχο που μπορούμε να γιορτάσουμε το γεγονός ότι η κβαντομηχανική, παρότι συμπληρώνει έναν αιώνα, συνεχίζει να μας εκπλήσσει. Είναι επίσης εξαιρετικά χρήσιμη, δεδομένου ότι αποτελεί τη βάση κάθε ψηφιακής τεχνολογίας», δήλωσε ο Olle Eriksson, Πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ Φυσικής.Τα τρανζίστορ στα μικροτσίπ υπολογιστών είναι ένα παράδειγμα της καθιερωμένης κβαντικής τεχνολογίας που μας περιβάλλει. Το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσική ανοίγει δρόμους για την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς κβαντικής τεχνολογίας, που περιλαμβάνει την κβαντική κρυπτογραφία, τους κβαντικούς υπολογιστές και τους κβαντικούς αισθητήρες. διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: 1. Popular science background: Quantum properties on a human scale (pdf) 2. Scientific background to the Nobel Prize in Physics 2025 (pdf) John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis Παρακολουθείστε την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ Φυσικής 2025 (Τρίτη 7 Οκτωβρίου στις 12:45): Δείτε ΕΔΩ όλα τα βραβεία Νόμπελ Φυσικής από το 1901 έως το 2024. https://www.nobelprize.org/prizes/lists/all-nobel-prizes-in-physics/all/

Ρομποτικός εξερευνητής στον Άρη φωτογράφησε το μυστηριώδη κομήτη που επισκέπτεται το ηλιακό μας σύστημα (βίντεο) Το πιο προηγμένο ρόβερ που στείλαμε στον Κόκκινο Πλανήτη ίσως εντόπισε το πέρασμα του διαστημικού σώματος από εκεί. Ένας σπάνιος διαστρικός επισκέπτης προερχόμενος έξω από το ηλιακό μας σύστημα που πιστεύεται ότι είναι ο αρχαιότερος κομήτης που γνωρίζουμε εντοπίστηκε την 1 Ιουλίου και έκτοτε η αστρονομική κοινότητα τον παρακολουθεί για να μάθει όσα περισσότερα μπορεί για αυτόν. Ο ρομποτικός εξερευνητής της αποστολής Perseverance στον Άρη κατέγραψε στις 4 Οκτωβρίου στον ουρανό του Κόκκινου Πλανήτη ένα διαστημικό σώμα που πιθανολογείται ότι είναι αυτός ο κομήτης.Το ηλιακό μας σύστημα έχει ηλικία περίπου 4,5 δις. ετών και ο κομήτης που οι αστρονόμοι ονόμασαν 3I/ATLAS έχει σύμφωνα με τις αναλύσεις που έχουν γίνει ηλικία 7-7,5 δισ. έτη προερχόμενος πιθανότατα από μια περιοχή του γαλαξία μας η οποία δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα σχεδόν καθόλου.Ο 3I/ATLAS είναι μόλις το τρίτο επιβεβαιωμένο αντικείμενο που γνωρίζουμε να εισβάλει στο ηλιακό μας σύστημα από άλλες περιοχές του γαλαξία μας μετά τον ‘Oumuamua (2017) και τον κομήτη 2I/Borisov (2019). Ο διαστρικός κομήτης, που αρχικά ονομάστηκε C/2025 N1 (ATLAS), παρατηρήθηκε την 1η Ιουλίου από το τηλεσκόπιο ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) που χρηματοδοτείται από τη NASA στο Ρίο Χουρτάδο της Χιλής.«Όλοι οι μη διαστρικοί κομήτες, όπως ο κομήτης του Χάλεϊ, σχηματίστηκαν ταυτόχρονα με το ηλιακό μας σύστημα, επομένως έχουν ηλικία έως και 4,5 δισεκατομμυρίων ετών. Ωστόσο, οι διαστρικοί επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να είναι πολύ μεγαλύτεροι σε ηλικία, και από αυτούς που είναι γνωστοί μέχρι στιγμής, η στατιστική μας μέθοδος υποδηλώνει ότι ο 3I/ATLAS είναι πολύ πιθανό να είναι ο παλαιότερος κομήτης που έχουμε δει ποτέ» λέει ο Μάθιου Χόπκινς αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μέλος της ερευνητικής ομάδας που έκανε την χρονολόγηση του κομήτη.Ο 3I/ATLAS φαίνεται ότι ήρθε στην περιοχή μας από ένα πυκνό δίσκο άστρων του γαλαξία μας στον οποίο βρίσκονται πανάρχαια άστρα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο κομήτης αυτός θα έχει διαφορετική χημική σύσταση που τους κομήτες του ηλιακού μας συστήματος και πιθανώς να περιέχει υψηλές ποσότητες πάγου νερού.Καθώς ο 3I/ATLAS πλησιάζει τον Ήλιο θα θερμαίνεται. Οι παγωμένοι πάγοι θα μετατραπούν σε αέριο, μια διαδικασία που ονομάζεται εξάχνωση, το οποίο θα απελευθερώνεται από την επιφάνεια του κομήτη. Αυτή η έκλυση αερίων θα δώσει στον 3I/ATLAS μια την χαρακτηριστική φωτεινή ουρά και άλλα συνήθη διακριτικά χαρακτηριστικά των κομητών. Οι παρατηρήσεις έχουν ήδη δείξει ότι ο 3I/ATLAS έχει έντονη γεωλογική δραστηριότητα. Αυτές οι παρατηρήσεις φαίνεται επίσης να δείχνουν ότι ο 3I/ATLAS είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους προηγούμενους διαστρικούς εισβολείς 1I/’Oumuamua και 2I/Borisov. Αυτή η εικόνα που κατέγραψε το ρόβερ στον ουρανό του Άρη ίσως δείχνει τον πανάρχαιο κομήτη. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016233/rompotikos-exereynitis-ston-ari-fotografise-ton-mystiriodi-komiti-poy-episkeptetai-to-iliako-mas-systima-vinteo/

Στην άλλη άκρη του γαλαξία μας τοποθετεί προηγμένους εξωγήινους μια νέα μελέτη. Ο κοντινότερος εξελιγμένος εξωγήινος πολιτισμός βρίσκεται σύμφωνα με τους ερευνητές 33 χιλιάδες έτη φωτός μακριά. Η ύπαρξη νοήμονος εξωγήινης ζωής και δη ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού κεντρίζει τη ανθρώπινη φαντασία και η επιστημονική κοινότητα αναζητά τα ίχνη ενός τέτοιου πολιτισμού με τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα που διαθέτουμε κυρίως αναζητώντας διαστημικά σήματα που μπορεί να προέρχονται από προηγμένους εξωγήινους. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι ο κοντινότερος στη Γη τέτοιου είδους πολιτισμός ίσως βρίσκεται 33,000 έτη φωτός μακριά στην άλλη άκρη του γαλαξία μας.Σειρά μελετών τα προηγούμενα χρόνια έχει υποδείξει την ύπαρξη ενός τεράστιου αριθμού μικρού σε μέγεθος βραχωδών πλανητών στο γαλαξία μας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Γη αποτελεί ένα υπόδειγμα φιλικότητας στην παρουσία και εξέλιξη της ζωής άρα οι πιθανότητες να έχει αναπτυχθεί νοήμον ζωή στο Σύμπαν οι περισσότερες πιθανότητες είναι να έχει συμβεί αυτό σε πλανήτες με τα χαρακτηριστικά του πλανήτη μας.Οι ερευνητές που παρουσίασαν τη μελέτη τους στο συνέδριο EPSC–DPS2025 στο Ελσίνκι εκτιμούν ότι δεν είναι τόσο εύκολο όσο πιστεύουμε να εντοπιστούν πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη δηλαδή με ενεργό τεκτονισμό πλακών και ατμόσφαιρα πλούσια σε άζωτο και οξυγόνο, με τη σωστή ισορροπία οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα.Με βάση αυτή την παραδοχή οι ερευνητές Μανουέλ Σερφ και Χέλμουτ Λάμερ του Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών στο Γκρατς λένε ότι για να συνυπάρξει ένας πολιτισμός με αναλογίες παρόμοιες με αυτές των ανθρώπων θα πρέπει να έχει επιβιώσει για τουλάχιστον 280,000 χρόνια ίσως και για εκατομμύρια. «Οι εξωγήινες νοημοσύνες — οι λεγόμενες ETIs — στο γαλαξία μας είναι πιθανότατα πολύ σπάνιες» λέει ο Σερφ. Η ισορροπία του διοξειδίου του άνθρακα Όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα διαθέτει η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη, τόσο περισσότερο μπορεί να συντηρεί τη βιόσφαιρά του και τη φωτοσύνθεση, καθώς και να αποτρέπει τη διαρροή της ατμόσφαιρας στο Διάστημα. Όμως, η ισορροπία είναι εύθραυστη: πολύ διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει φαινόμενο θερμοκηπίου ή να καταστήσει την ατμόσφαιρα τοξική για τη ζωή.Ο τεκτονισμός των πλακών ρυθμίζει την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα μέσω του κύκλου άνθρακα-πυριτικού, γι’ αυτό και ένας κατοικήσιμος πλανήτης χρειάζεται ενεργό τεκτονισμό. Ωστόσο, σταδιακά το διοξείδιο του άνθρακα παγιδεύεται στα πετρώματα και δεν ανακυκλώνεται.«Κάποια στιγμή τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα θα έχει αφαιρεθεί από την ατμόσφαιρα ώστε η φωτοσύνθεση θα σταματήσει να λειτουργεί. Για τη Γη αυτό αναμένεται να συμβεί σε περίπου 200 εκατομμύρια έως 1 δισεκατομμύριο χρόνια» λέει ο Σερφ.Η ατμόσφαιρα της Γης αποτελείται κυρίως από άζωτο (78%) και οξυγόνο (21%), με ίχνη διοξειδίου του άνθρακα (0,042%). Οι ερευνητές εξετάζουν πώς θα λειτουργούσε μια ατμόσφαιρα με 10% διοξείδιο του άνθρακα — που θα μπορούσε να διατηρήσει βιόσφαιρα για 4,2 δισεκατομμύρια χρόνια — ή με 1% διοξείδιο του άνθρακα που θα τη διατηρούσε για έως 3,1 δισεκατομμύρια χρόνια.Τέτοιοι κόσμοι θα χρειάζονταν τουλάχιστον 18% οξυγόνο. Εκτός από την ανάγκη για αναπνοή σύνθετων οργανισμών, μελέτες δείχνουν ότι κάτω από αυτό το ποσοστό δεν υπάρχει αρκετό ελεύθερο οξυγόνο για καύση στην ατμόσφαιρα. Χωρίς φωτιά η τήξη μετάλλων και κατ’ επέκταση η ανάπτυξη τεχνολογικού πολιτισμού θα ήταν αδύνατη. Από τις βιόσφαιρες στους πολιτισμούς Οι Σερφ και Λάμερ συνέκριναν τη διάρκεια ζωής τέτοιων βιόσφαιρών με τον χρόνο που χρειάστηκε στη Γη για να εξελιχθεί τεχνολογική ζωή (4,5 δισεκατομμύρια χρόνια) και με τη διάρκεια ζωής ενός τεχνολογικού είδους. Όσο περισσότερο επιβιώνει ένα είδος, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να συνυπάρχει χρονικά με τον άνθρωπο.Συνδυάζοντας όλους αυτούς τους παράγοντες, κατέληξαν ότι ένας τεχνολογικός πολιτισμός σε πλανήτη με 10% διοξείδιο του άνθρακα θα πρέπει να επιβιώσει τουλάχιστον 280,000 χρόνια ώστε να υπάρχει έστω ένας ακόμη πολιτισμός στο γαλαξία μας την ίδια εποχή με εμάς. «Για να υπάρχουν δέκα πολιτισμοί ταυτόχρονα με τον δικό μας, η μέση διάρκεια ζωής τους θα πρέπει να ξεπερνά τα 10 εκατομμύρια χρόνια. Ο αριθμός των εξωγήινων νοημοσυνών είναι πολύ μικρός και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διάρκεια ζωής ενός πολιτισμού» υποστηρίζει ο Σερφ.Αυτό σημαίνει πως αν ποτέ ανιχνεύσουμε έναν εξωγήινο πολιτισμό θα είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι πολύ παλαιότερος από τον ανθρώπινο. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι ο πλησιέστερος τεχνολογικός πολιτισμός θα βρίσκεται περίπου 33,000 έτη φωτός μακριά δηλαδή πιθανώς στην αντίθετη πλευρά του γαλαξία καθώς ο Ήλιος απέχει περίπου 27,000 έτη φωτός από το κέντρο του.Αυτοί οι υπολογισμοί δεν είναι απόλυτοι, επισημαίνει ο Σερφ. Παράγοντες όπως η εμφάνιση της ζωής, της φωτοσύνθεσης, της πολυκυτταρικής ζωής και η ανάπτυξη τεχνολογίας δεν μπορούν προς το παρόν να υπολογιστούν με ακρίβεια. Αν οι πιθανότητες για καθέναν είναι υψηλές, τότε οι εξωγήινες νοημοσύνες μπορεί να είναι συχνότερες απ’ ό,τι νομίζουμε αν είναι χαμηλές, τότε η εικόνα γίνεται πολύ πιο απαισιόδοξη.«Αν και οι εξωγήινες νοημοσύνες μπορεί να είναι σπάνιες υπάρχει μόνο ένας τρόπος να το μάθουμε να συνεχίσουμε την αναζήτηση. Αν οι έρευνες του SETI δεν αποδώσουν τότε η θεωρία μας ενισχύεται αν όμως βρουν κάτι θα πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις όλων των εποχών καθώς θα γνωρίζουμε πλέον ότι δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν» καταλήγει ο Σερφ. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016283/stin-alli-akri-toy-galaxia-mas-topothetei-proigmenoys-exogiinoys-mia-nea-meleti/

Ανακαλύφθηκε άγνωστος δεινόσαυρος με… επίπεδο κρανίο. Ίσως ανήκει σε μια άγνωστη οικογένεια φυτοφάγων δεινοσαύρων. Ομάδα παλαιοντολόγων από τις ΗΠΑ και την Σλοβακία ανακάλυψαν σε μια περιοχή στο Νέο Μεξικό ένα άγνωστο είδος αδρόσαυρου. Πρόκειται για ένα δεινόσαυρο με επίπεδο κρανίο που ζούσε πριν από 75 εκατ. έτη.Οι αδρόσαυροι είναι ένα είδος φυτοφάγων δεινοσαύρων με ιδιαίτερα ανατομικά χαρακτηριστικά του κρανίου του που θυμίζει πολύ την ανατομία της πάπιας. Τα στοιχεία που έχουν οι επιστήμονες στην διάθεση τους δείχνουν ότι οι αδρόσαυροι εμφανίστηκαν λίγα εκατ. έτη πριν την πτώση στην Γη του τεράστιου αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους μαζί με το 80% της ζωής στον πλανήτη πριν από 66 εκατ. έτη.Παρά το σχετικά μικρό διάστημα της ύπαρξης τους στον πλανήτη οι αδρόσαυροι είχαν εξελιχθεί γρήγορα και είχαν δημιουργηθεί πολλά είδη ενώ παράλληλα είχα καταφέρει να μετακινηθούν σε όλες τις ηπείρους πλην της Αυστραλίας.Το νέο είδος ονομάστηκε Ahshislesaurus wimani και οι ερευνητές με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin» εκτιμούν ότι το είδος αυτό δημιουργεί νέα δεδομένα υποδεικνύοντας την ύπαρξη μιας άγνωστης οικογένειας αδρόσαυρων η ύπαρξη της οποίας ξαναγράφει την ιστορία και εξέλιξη αυτών των δεινοσαύρων. Καλλιτεχνική απεικόνιση του άγνωστου δεινοσαύρου που ανακαλύφθηκε στις ΗΠΑ. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016250/anakalyfthike-agnostos-deinosayros-me-epipedo-kranio/

Ανδρέας Θεοφίλου (1940-2025) Με βαθιά συγκίνηση ανακοινώνεται ο θάνατος του διακεκριμένου θεωρητικού φυσικού Ανδρέα Θεοφίλου, ενός φυσικού που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Έφυγε από τη ζωή χθες, Κυριακή 5 Οκτωβρίου, σε ηλικία 85 ετών, ύστερα από μακρά μάχη με προβλήματα υγείας.Η έρευνα του Ανδρέα Θεοφίλου κάλυψε ευρύ φάσμα της θεωρητικής φυσικής, με ιδιαίτερη έμφαση στην κβαντική θεωρία στερεάς κατάστασης και στη φυσική πυρηνικών πυρηνικών αντιδραστήρων.Διεθνώς αναγνωρίστηκε για τη συμβολή του στην επέκταση της θεωρίας Density Functional Theory (DFT) του νομπελίστα Walter Kohn, που αποτέλεσε τη βάση για την περιγραφή πλήθους φαινομένων, από τη φωτοσύνθεση μέχρι τα LED και τους ηλιακούς συλλέκτες.Η έρευνά του δημοσιεύθηκε σε κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ το έργο του είχε καθοριστική επίδραση στον τρόπο που οι φυσικοί μελετούν τα υλικά με υπολογιστικές μεθόδους, χωρίς την ανάγκη δαπανηρών πειραμάτων.Γεννημένος το 1940 στην Κάτω Πάφο, ο Ανδρέας Θεοφίλου ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του στην Κύπρο και συμμετείχε στη νεολαία της ΕΟΚΑ κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1958–1963) και υπήρξε ενεργό μέλος φοιτητικών και πολιτικών κινημάτων της εποχής.Μετά τη μεταπτυχιακή του εκπαίδευση στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος», με υποτροφία της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, η Χούντα του 1968 τον απέκλεισε από την επιστημονική του θέση λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Το ίδιο έτος μεταβαίνει στη Μεγάλη Βρετανία και αναγορεύεται διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Salford (Μάντσεστερ) το 1971.Στη συνέχεια εργάστηκε σε κορυφαία πανεπιστήμια της Ολλανδίας, Γερμανίας και Βελγίου, ενώ το 1976 επιστρέφει στην Ελλάδα και αναλαμβάνει τη διεύθυνση ερευνητικής ομάδας στον «Δημόκριτο». Η συμβολή του Ανδρέα Θεοφίλου υπήρξε καθοριστική σε επιστημονικές και περιβαλλοντικές αποφάσεις. Το 1977, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος ανέθεσε στην ομάδα του να εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας πυρηνικού εργοστασίου στην Κάρυστο. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εγκατάσταση δεν ήταν συμφέρουσα, αποτρέποντας ουσιαστικά την κατασκευή του σταθμού.Από το 1977 δίδασκε Κβαντική Μηχανική, Στερεάς Κατάστασης και Μαθηματική Θεωρία Ομάδων στη Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών του «Δημόκριτου». Παράλληλα, από το 1984 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1990 δίδασκε στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών το μάθημα «Πυρηνικά Όπλα και Ειρήνη».Έγραψε και δύο εκλαϊκευμένα βιβλία για την πυρηνική φυσική: «Πυρηνικά Όπλα» και «Μετά το Τσερνόμπιλ», ενώ υπήρξε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Εργαστηρίου Πυρηνικής Σύντηξης της Ε.Ε. (JET) για πάνω από μια δεκαετία.Η πολιτική κηδεία του Ανδρέα Θεοφίλου θα πραγματοποιηθεί στο Νεκροταφείο Ζωγράφου την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου στις 10:30 π.μ., ενώ η αποτέφρωση θα γίνει την ίδια μέρα στις 17:15 στο κρεματόριο της Ριτσώνας. Ο Ανδρέας Θεοφίλου αφήνει πίσω του ένα τεράστιο επιστημονικό και κοινωνικό έργο, παραμένοντας σημείο αναφοράς για τη φυσική στην Ελλάδα και διεθνώς. πηγή: https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/492292_pethane-o-andreas-theofiloy-o-megalos-ellinas-fysikos-poy-simadepse-tin-epistimi

Στην έρευνα για τους «φύλακες ασφαλείας» του ανοσοποιητικού συστήματος το φετινό Νόμπελ Ιατρικής. Τρεις επιστήμονες βραβεύονται για την εργασία τους στην περιφερική ανοσολογική ανοχή. Το Ινστιτούτο Καρολίνσκα ανακοίνωσε ότι το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής ή Φυσιολογίας 2025 απονέμεται στους Μέρι Μπράνκοου, Φρεντ Ράμσντελ και Σιμόν Σακαγκούτσι «για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με την περιφερική ανοσολογική ανοχή». Οι τρεις επιστήμονες ταυτοποίησαν τους «φύλακες ασφαλείας» του ανοσοποιητικού συστήματος, τα λεγόμενα ρυθμιστικά Τ-κύτταρα ανοίγοντας έτσι το δρόμο για έναν εντελώς νέο τομέα έρευνας στην ανοσολογία.Η «περιφερική ανοσολογία» αναφέρεται είτε στον ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος στην περιφέρεια του σώματος (εκτός του κεντρικού νευρικού συστήματος) είτε στην ανοχή T-λεμφοκυττάρων σε αυτοαντιγόνα που φτάνουν στην περιφέρεια. Η βασική λειτουργία της είναι η προστασία από λοιμώδεις παράγοντες και η αναγνώριση και διαχείριση ξένων ή ίδιων ουσιών.Τα Τ-κύτταρα (ή Τ-λεμφοκύτταρα) είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που αποτελούν κρίσιμο μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, βοηθώντας στην καταπολέμηση λοιμώξεων και καρκινικών κυττάρων. Ονομάζονται Τ-κύτταρα επειδή ωριμάζουν στον θύμο αδένα. Οι ανακαλύψεις των τριών επιστημόνων έθεσαν τα θεμέλια για νέες ιατρικές θεραπείες, οι οποίες βρίσκονται ήδη υπό κλινική αξιολόγηση. Ο απώτερος στόχος είναι: * να αντιμετωπιστούν ή να θεραπευτούν αυτοάνοσα νοσήματα. * να βελτιωθούν οι θεραπείες κατά του καρκίνου * να προληφθούν σοβαρές επιπλοκές μετά από μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων. Η εργασία των Μπράνκοου, Ράμσντελ και Σακαγκούτσι έχει επαναπροσδιορίσει την κατανόηση του ανοσοποιητικού συστήματος, δείχνοντας πώς το σώμα διατηρεί ισορροπία μεταξύ άμυνας και ανοχής προστατεύοντας τον οργανισμό από επιθέσεις εναντίον των ίδιων του των κυττάρων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2015807/stin-ereyna-gia-toys-fylakes-asfaleias-toy-anosopoiitikoy-systimatos-to-fetino-nompel-iatrikis/

Κέντρα δεδομένων στο διάστημα; Ο Τζεφ Μπέζος πιστεύει πως είναι εφικτό. Η ιδέα κέντρων δεδομένων με έδρα το Διάστημα γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής στους τεχνολογικούς κολοσσούς. O ιδρυτής της Amazon και εκτελεστικός πρόεδρός της, Τζεφ Μπέζος, δήλωσε σήμερα πως κέντρα δεδομένων κλίμακας γιγαβάτ θα κατασκευαστούν στο διάστημα μέσα στα επόμενα 10 με 20 χρόνια, προβλέποντας πως στο τέλος θα ξεπεράσουν τα κέντρα δεδομένων που βρίσκονται στη Γη, χάρη στην αφθονία αδιάλειπτης ηλιακής ενέργειας.Ο αριθμός αυτών των τεράστιων κέντρων, όπου αποθηκεύονται υπολογιστικές υποδομές, αυξάνεται εκθετικά, καθώς ο κόσμος χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο την Τεχνητή Νοημοσύνη και το υπολογιστικό νέφος (cloud computing), με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια και νερό προκειμένου να ψύχονται οι διακομιστές τους.«Ένα από τα πράγματα που αναμένεται να συμβούν στα επόμενα — είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πότε ακριβώς, θα είναι 10 και πλέον χρόνια και στοιχηματίζω πως δεν θα είναι πάνω από 20 χρόνια, θα αρχίσουμε να κατασκευάζουμε αυτά τα τεράστια κέντρα δεδομένων στο διάστημα», είπε ο Μπέζος κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας με τον πρόεδρο των Ferrari και Stellantis Τζον Έλκαν, στο περιθώριο της Ιταλικής Εβδομάδας Τεχνολογίας στο Τορίνο. «Κερδίζει έδαφος» η ιδέα των κέντρων δεδομένων στο διάστημα Η ιδέα κέντρων δεδομένων με έδρα το Διάστημα γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής στους τεχνολογικούς κολοσσούς, καθώς η ενέργεια που χρειάζεται για τη συντήρηση τέτοιων επιχειρήσεων στη Γη αυξάνεται κατακόρυφα.«Αυτά τα γιγάντια εκπαιδευτικά συμπλέγματα, αυτά θα κατασκευαστούν καλύτερα στο διάστημα, διότι έχουμε εκεί ηλιακή ενέργεια όλο το 24ωρο και τις 7 ημέρες της εβδομάδας. Δεν υπάρχουν σύννεφα, δεν υπάρχει βροχή, δεν υπάρχει κακοκαιρία», επισήμανε ο Μπέζος. «Θα μπορέσουμε να καλύψουμε το κόστος των γήινων κέντρων δεδομένων στο διάστημα εντός της επόμενης 20ετίας».Ο Τζεφ Μπέζος τόνισε πως η μετατόπιση σε τροχιακές υποδομές αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης τάσης να χρησιμοποιηθεί το διάστημα για τη βελτίωση της ζωής στη Γη.«Έχει ήδη γίνει με τους μετεωρολογικούς δορυφόρους. Έχει ήδη συμβεί με τους επικοινωνιακούς δορυφόρους. Το επόμενο βήμα θα είναι κέντρα δεδομένων και κατόπιν άλλα είδη παραγωγής», εξήγησε.Εντούτοις, η δημιουργία κέντρων δεδομένων στο διάστημα αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις, μεταξύ άλλων πολύπλοκη συντήρηση, περιορισμένο εύρος αναβάθμισης και υψηλό κόστος εκτόξευσης πυραύλων, όπως και τον κίνδυνο αποτυχημένων εκτοξεύσεων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2014999/kentra-dedomenon-sto-diastima-o-tzef-mpezos-pisteyei-pos-einai-efikto/

Η NASA θα εκτοξεύσει σμήνος δορυφόρων που θα μετατραπούν σε ηλιακό τηλεσκόπιο. Η αποστολή θα παρατηρήσει σειρά φαινομένων του μητρικού μας άστρου που δεν μπορούν να μελετηθούν από τη Γη. Η NASA έκανε γνωστό ότι σχεδιάζει να εκτοξεύσει το επόμενο καλοκαίρι την αποστολή SunRISE (Sun Radio Interferometer Space Experiment). Πρόκειται για μια αποστολή ηλιοφυσικής υπό την αιγίδα της Διοίκησης Διαστημικών Συστημάτων της Διαστημικής Δύναμης των ΗΠΑ.Η αποστολή SunRISE θα μελετήσει εκρήξεις ραδιοκυμάτων του Ήλιου και θα χαρτογραφήσει το μαγνητικό του πεδίο από την εξωτερική κορώνα έως το διαπλανητικό Διάστημα. Οι ραδιοεκπομπές αυτές προκαλούνται όταν τεράστιες ποσότητες ενέργειας που είναι αποθηκευμένες στο μαγνητικό πεδίο του Ήλιου επιταχύνουν σωματίδια σε πολύ υψηλές ταχύτητες. Αυτά τα ενεργητικά σωματίδια μπορούν να διαχυθούν στο Ηλιακό Σύστημα και να επηρεάσουν διαστημόπλοια που βρίσκονται πέρα από την προστασία του μαγνητικού πεδίου της Γης.Η μελέτη του τρόπου με τον οποίο δημιουργούνται αυτές οι εκπομπές θα βελτιώσει την κατανόηση των επιπτώσεων της ηλιακής ακτινοβολίας στο διαστημικό περιβάλλον και θα συμβάλει στην καλύτερη προστασία αστροναυτών και δορυφόρων.Οι ραδιοεκπομπές του Ήλιου μπορούν να φτάσουν στη Γη λίγο πριν από την άφιξη επικίνδυνης ακτινοβολίας σωματιδίων. Η αποστολή SunRISE διαθέτει τη μοναδική ικανότητα να απεικονίζει την πηγή και την κατεύθυνση αυτών των εκπομπών, βοηθώντας τους μετεωρολόγους του Διαστήματος να προβλέπουν προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί ένα επικείμενο ηλιακό γεγονός και ποια θα είναι τα αποτελέσματά του.Η SunRISE αποτελείται από έξι μικρούς δορυφόρους (SmallSats) που θα λειτουργούν ως ένα ενιαίο ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου περίπου 10 χιλιομέτρων. Τα δεδομένα θα μεταδίδονται στη Γη μέσω του Deep Space Network της NASA. Η ομάδα της αποστολής θα συνδυάζει τις πληροφορίες χρόνου και θέσης που συλλέγονται από κάθε μικροδορυφόρο ώστε να σχηματίζεται ένα εικονικό ραδιοτηλεσκόπιο, μια τεχνική γνωστή ως συμβολομετρία.Η αποστολή SunRISE θα παρατηρεί τον Ήλιο σε ραδιοσυχνότητες που δεν μπορούν να περάσουν την ιονόσφαιρα της Γης κάτι που καθιστά αδύνατη την ίδια έρευνα από τη Γη. Από το Διάστημα ωστόσο η αποστολή θα μπορέσει να διεξαγάγει επιστημονικές μελέτες που δεν ήταν ποτέ πριν εφικτές με επίγεια τηλεσκόπια. Η SunRISE θα συμπληρώνει άλλες αποστολές ηλιοφυσικής της NASA, όπως το STEREO (Solar TErrestrial RElations Observatory), το Parker Solar Probe, και το Solar Orbiter το τελευταίο αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας μεταξύ της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Οι δορυφόροι της αποστολής κατασκευάστηκαν από το Space Dynamics Laboratory του Πανεπιστημίου της Πολιτείας της Γιούτα. Οι δορυφόροι της αποστολής SunRISE. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2015352/i-nasa-tha-ektoxeysei-sminos-doryforon-poy-tha-metatrapoyn-se-iliako-tileskopio/

Οι φωνές που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη δεν ξεχωρίζουν πλέον από τις ανθρώπινες. Ο μέσος ακροατής δεν μπορεί πλέον να κάνει διάκριση σε μία φωνή AI με την πραγματική. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει φωνές τεχνητής νοημοσύνης μέσω ψηφιακών βοηθών όπως το Siri ή το Alexa με τον επίπεδο τόνο και την μηχανική εκφορά τους να μας κάνουν να πιστεύουμε ότι μπορούμε εύκολα να ξεχωρίσουμε μια φωνή AI από μια ανθρώπινη. Ωστόσο, οι επιστήμονες λένε τώρα ότι ο μέσος ακροατής δεν μπορεί πλέον να κάνει αυτή τη διάκριση.Σε νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «PLoS One» ερευνητές έδειξαν ότι όταν οι άνθρωποι ακούνε πραγματικές φωνές μαζί με αντίστοιχες φωνές που έχουν δημιουργηθεί από τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορούν να αναγνωρίσουν με ακρίβεια ποιες είναι αληθινές και ποιες ψεύτικες.«Οι φωνές τεχνητής νοημοσύνης είναι πλέον παντού γύρω μας. Έχουμε μιλήσει με το Alexa ή το Siri ή έχουμε εξυπηρετηθεί τηλεφωνικά από αυτοματοποιημένα συστήματα πελατών», δήλωσε η επικεφαλής της μελέτης Ναντίν Λαβάν ανώτερη λέκτορας ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου. «Αυτές οι φωνές δεν ακούγονται ακόμα τελείως ανθρώπινες, αλλά ήταν θέμα χρόνου μέχρι η τεχνολογία AI να αρχίσει να παράγει φυσικό, ρεαλιστικό λόγο».Η μελέτη διαπίστωσε ότι ενώ οι «γενικές» φωνές AI που δημιουργούνται από το μηδέν δεν ακούγονται ιδιαίτερα πειστικές οι φωνές που έχουν «κλωνοποιηθεί» από πραγματικούς ανθρώπους τα λεγόμενα deepfake audio είναι εξίσου πιστευτές με τις αυθεντικές. Τα ευρήματα Όπως αναφέρει το Live Science οι συμμετέχοντες στη μελέτη άκουσαν 80 δείγματα φωνών (40 ανθρώπινες και 40 τεχνητές) και κλήθηκαν να διακρίνουν ποιες ήταν πραγματικές και ποιες παραγόμενες από AI. Μόνο 41% των «γενικών» φωνών AI θεωρήθηκαν ανθρώπινες. Όμως 58% των φωνών που είχαν κλωνοποιηθεί από πραγματικούς ανθρώπους ταυτίστηκαν λανθασμένα ως ανθρώπινες. Ακόμη και οι πραγματικές ανθρώπινες φωνές αναγνωρίστηκαν σωστά μόνο σε 62% των περιπτώσεων δηλαδή δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στην ικανότητα διάκρισης πραγματικών από ψεύτικες φωνές.Τα ευρήματα έχουν βαθιές επιπτώσεις σε θέματα ηθικής, πνευματικών δικαιωμάτων και ασφάλειας, όπως τόνισε η Λαβάν. Αν εγκληματίες χρησιμοποιήσουν AI για να κλωνοποιήσουν τη φωνή κάποιου μπορούν ευκολότερα να παρακάμψουν φωνητικά συστήματα ταυτοποίησης τραπεζών ή να εξαπατήσουν συγγενείς και φίλους.Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό αφορά τη Σάρον Μπράιτγουελ η οποία έχασε 15,000 δολάρια όταν πίστεψε ότι άκουγε την κόρη της να κλαίει στο τηλέφωνο, ζητώντας χρήματα για νομική βοήθεια μετά από «τροχαίο». «Δεν υπήρχε τίποτα που να με πείσει ότι δεν ήταν η κόρη μου», είπε η Μπράιτγουελ συγκλονισμένη από το πόσο ρεαλιστική ήταν η τεχνητή φωνή.Οι ρεαλιστικές φωνές AI μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για κατασκευασμένες δηλώσεις ή συνεντεύξεις πολιτικών και διασημοτήτων. Ήδη απατεώνες αντέγραψαν τη φωνή του πρωθυπουργού του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία Στίβεν Μάλις για να προωθήσουν απάτη με Bitcoin. Οι ερευνητές τόνισαν ότι οι φωνές που χρησιμοποίησαν δεν ήταν καν ιδιαίτερα εξελιγμένες. Δημιουργήθηκαν με λογισμικό εμπορικής χρήσης και εκπαιδεύτηκαν με μόλις τέσσερα λεπτά ηχογράφησης ανθρώπινης ομιλίας.«Η διαδικασία απαιτούσε ελάχιστη τεχνική γνώση λίγα λεπτά φωνητικού δείγματος και σχεδόν καθόλου χρήματα. Αυτό δείχνει πόσο προσβάσιμη και εξελιγμένη έχει γίνει πλέον η τεχνολογία φωνής AI» λέει η Λαβάν. Παρά τους κινδύνους, η τεχνολογία αυτή μπορεί να έχει και θετικές εφαρμογές: στη διευκόλυνση της πρόσβασης για άτομα με αναπηρίες, στην εκπαίδευση, ή στη βελτίωση της επικοινωνίας μέσω προσαρμοσμένων, υψηλής ποιότητας συνθετικών φωνών.«Μπορεί να υπάρξουν χρήσιμες εφαρμογές, όπου οι συνθετικές φωνές θα βελτιώνουν την εμπειρία των χρηστών» κατέληξε η Λαβάν. Η εποχή που μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε μια τεχνητή φωνή από μια ανθρώπινη έχει τελειώσει. Οι φωνές AI είναι πλέον ρεαλιστικές, προσβάσιμες και επικίνδυνα πειστικές με προοπτικές που κυμαίνονται από επαναστατικές έως τρομακτικές. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2015350/oi-fones-poy-paragontai-apo-tin-techniti-noimosyni-den-xechorizoyn-pleon-apo-tis-anthropines/

Για πρώτη φορά καταγράφεται σε εικόνα ένα αντιβιοτικό να σκοτώνει βακτήρια σε πραγματικό χρόνο. Φωτίζεται ο μηχανισμός εξουδετέρωσης που δεν ήταν πλήρως κατανοητός μέχρι σήμερα. Επιστήμονες έδωσαν στη δημοσιότητα νέες εικόνες που δείχνουν με απίστευτη λεπτομέρεια πώς τα αντιβιοτικά νικούν τα παθογόνα βακτήρια διαπερνώντας τις μεμβράνες τους και εισχωρώντας στο εσωτερικό τους.Τα αντιβιοτικά που ονομάζονται πολυμυξίνες αναγκάζουν τα βακτήρια να παράγουν και να αποβάλλουν το εξωτερικό τους «πανοπλία», αφήνοντας χώρο για να διεισδύσει το αντιβιοτικό και να σκοτώσει το βακτηριακό κύτταρο. Οι πολυμυξίνες όπως παρατηρήθηκε, αναγκάζουν τις «θωρακισμένες» μεμβράνες γύρω από τα βακτηριακά κύτταρα της Escherichia coli να δημιουργούν εξογκώματα και φουσκώματα. Στη συνέχεια τα βακτήρια αποβάλλουν τις εξωτερικές τους μεμβράνες αφήνοντας κενά από τα οποία μπορεί να εισχωρήσει το αντιβιοτικό και να καταστρέψει το κύτταρο.«Ήταν απίστευτο να βλέπεις την επίδραση του αντιβιοτικού στην επιφάνεια του βακτηρίου σε πραγματικό χρόνο» δήλωσε η συν-συγγραφέας της μελέτης Καρολίνα Μπορέλι υποψήφια διδάκτωρ βιοφυσικής και μικροβιολογίας στο University College London. Τα Gram-αρνητικά βακτήρια αποτελούν μια ευρεία κατηγορία μικροοργανισμών που διαθέτουν δύο μεμβράνες γύρω από κάθε κύτταρο· οι δύο αυτές μεμβράνες περικλείουν ένα κυτταρικό τοίχωμα. Η E. coli, η Salmonella και η Shigella — ένα είδος βακτηρίου που προκαλεί δυσεντερία — είναι όλα παραδείγματα Gram-αρνητικών βακτηρίων.Οι πολυμυξίνες μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από Gram-αρνητικά βακτήρια τα οποία έχουν αναπτύξει αντοχή σε άλλα αντιβιοτικά· δρουν στοχεύοντας την εξωτερική από τις δύο μεμβράνες των βακτηρίων, η οποία λειτουργεί ως είδος «πανοπλίας» που κρατά τα αντιβιοτικά απ’ έξω. Ωστόσο το πώς ακριβώς τα αντιβιοτικά αυτά κατορθώνουν να ξεπεράσουν την πανοπλία αυτή δεν ήταν μέχρι τώρα πλήρως κατανοητό.«Οι πολυμυξίνες αποτελούν μια σημαντική γραμμή άμυνας ενάντια στα Gram-αρνητικά βακτήρια, που προκαλούν πολλές θανατηφόρες, ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Μπαρτ Χούχενμποουμ, βιοφυσικός στο UCL. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς ακριβώς λειτουργούν». Η τεχνική Στη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Microbiology» η ερευνητική ομάδα κατάφερε να καταγράψει εικόνες του αντιβιοτικού εν δράσει. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική γνωστή ως μικροσκοπία ατομικής δύναμης, οι επιστήμονες πέρασαν μια μικροσκοπική βελόνα πάνω από τα βακτήρια για να χαρτογραφήσουν το σχήμα τους. Έτσι μπόρεσαν να δουν πώς μεταβάλλονταν τα βακτήρια καθώς τα προσέβαλε η πολυμυξίνη.Οι πολυμυξίνες ανάγκασαν την E. coli να δημιουργήσει γρήγορα μικρά εξογκώματα και προεξοχές στην εξωτερική της μεμβράνη, σύμφωνα με τα ευρήματα της ομάδας. Καθώς αυτά τα εξογκώματα αυξάνονταν, τα βακτήρια αποβαλλαν την πανοπλία τους, αφήνοντας κενά στην εξωτερική μεμβράνη, μέσα από τα οποία μπορούσε να εισχωρήσει το αντιβιοτικό και να σκοτώσει το κύτταρο.«Οι εικόνες μας δείχνουν άμεσα πόσο πολύ μπορούν οι πολυμυξίνες να αποδυναμώσουν την πανοπλία των βακτηρίων. Είναι σαν το κύτταρο να αναγκάζεται να παράγει “τούβλα” για το εξωτερικό του τοίχωμα με τόσο γρήγορο ρυθμό, που το τοίχωμα τελικά διαλύεται, επιτρέποντας στο αντιβιοτικό να διεισδύσει» ανέφερε η Μπορέλι.Σημαντικό είναι ότι οι πολυμυξίνες μπορούν να στοχεύουν μόνο βακτήρια που βρίσκονται σε ενεργή ανάπτυξη, όχι εκείνα που έχουν εισέλθει σε κατάσταση αδράνειας. Τα βακτήρια μερικές φορές εισέρχονται σε μια τέτοια κατάσταση για να επιβιώσουν σε δύσκολες συνθήκες — μπορούν να ζουν για χρόνια χωρίς να τρέφονται, να αναπτύσσονται ή να αναπαράγονται, και «ξυπνούν» ξανά όταν οι συνθήκες γίνουν ευνοϊκές. Όταν βρίσκονται σε αδράνεια, τα βακτήρια δεν αναπτύσσουν την εξωτερική τους πανοπλία, οπότε το αντιβιοτικό δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά όπως σε ενεργά βακτήρια.«Η επόμενη μας πρόκληση είναι να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα ευρήματα για να κάνουμε τα αντιβιοτικά πιο αποτελεσματικά», είπε ο Χούχενμποουμ. «Μια πιθανή στρατηγική θα μπορούσε να είναι ο συνδυασμός θεραπείας με πολυμυξίνες — αντιφατικά ίσως — με θεραπείες που προάγουν την παραγωγή της “πανοπλίας” ή/και “ξυπνούν” τα “κοιμισμένα” βακτήρια, ώστε να μπορούν και αυτά να εξαλειφθούν» Μια από τις εικόνες των βακτηρίων να χάνουν την πανοπλία τους από τη δράση των αντιβιοτικών. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2015648/gia-proti-fora-katagrafetai-se-eikona-ena-antiviotiko-na-skotonei-vaktiria-se-pragmatiko-chrono/

Η σκοτεινή ενέργεια αναδύεται από τις καρδιές των μαύρων τρυπών. Μια αμφιλεγόμενη θεωρία επιχειρεί να εξηγήσει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της κοσμολογίας: την προέλευση της σκοτεινής ενέργειας στην οποία αποδίδεται η παρατηρησιακά αποδεδειγμένη επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος.Οι μαύρες τρύπες «καταβροχθίζουν» τα πάντα, ακόμη και την ακτινοβολία. Τι θα γινόταν όμως αν οι άπληστες ορέξεις τους είχαν μια απροσδόκητη παρενέργεια; Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Physical Review Letters [Positive Neutrino Masses with DESI DR2 via Matter Conversion to Dark Energy] υποστηρίζει ότι οι μαύρες τρύπες θα μπορούσαν να εκπέμπουν σκοτεινή ενέργεια. Αυτό θα εξηγούσε γιατί η σκοτεινή ενέργεια στο σύμπαν μεταβάλλεται και γιατί έγινε σημαντική μόνο σε σχετικά «πρόσφατους» κοσμικούς χρόνους. Επιπλέον, η νέα θεωρία είναι συμβατή με τα όρια που τίθενται στις μάζες των νετρίνων από τα κοσμολογικά δεδομένα.Σύμφωνα με την προτεινόμενη θεωρία, η σκοτεινή ενέργεια είναι κάτι που προκύπτει από τα νεκρά άστρα – και επομένως δεν υπήρχε στο σύμπαν μέχρι να δημιουργηθούν και να εξελιχθούν τα πρώτα άστρα. Αν και η ιδέα είναι αμφιλεγόμενη, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας νέας προσπάθειας να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η σκοτεινή ενέργεια κι αν αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Η έκπληξη του DESI Η μελέτη του τρόπου με τον οποίο η σκοτεινή ενέργεια έχει εξελιχθεί μέσα στο χρόνο είναι ένας από τους στόχους του Φασματοσκοπίου Σκοτεινής Ενέργειας (DESI=Dark Energy Spectroscopic Instrument), https://physicsgg.me/2020/06/05/desi-η-αρχή/ το οποίο δημιουργεί τον μεγαλύτερο τρισδιάστατο χάρτη γαλαξιών και quasars. Προσδιoρίζει τις αποστάσεις τους και τις ταχύτητες απομάκρυνσής τους από εμάς, και τις Βαρυονικές Ακουστικές Ταλαντώσεις (BAOs) https://en.wikipedia.org/wiki/Baryon_acoustic_oscillations από το αρχέγονο σύμπαν. Οι αστρονόμοι συνδυάζουν αυτές τις μετρήσεις με άλλες μελέτες κατανομής σκοτεινής ενέργειας και ύλης, συμπεριλαμβανομένων των μετρήσεων της Έρευνας Σκοτεινής Ενέργειας (DES) μακρινών σουπερνόβα και χαρτών της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου.Το 2024 (ΕΔΩ) https://physicsgg.me/2024/04/07/η-desi-μετράει-την-σκοτεινή-ενέργεια-του-σ/ και το 2025 (ΕΔΩ), https://physicsgg.me/2025/03/20/η-σκοτεινή-ενέργεια-εξασθενεί-με-την-π/ τα αποτελέσματα του πειράματος DESI έδειξαν ότι η ισχύς της σκοτεινής ενέργειας δεν ήταν σταθερή κατά την εξέλιξη του σύμπαντος. Αλλά αν η σκοτεινή ενέργεια είναι μεταβλητή, δεν μπορεί να είναι η κοσμολογική σταθερά Λ – https://physicsgg.me/2011/10/15/το-λάθος-του-einstein-νόμισε-ότι-έκανε-λάθος/ παρά το γεγονός ότι μια ολόκληρη γενιά φυσικών αναφέρεται στην σκοτεινή ενέργεια που διαποτίζει το σύμπαν ως «η κοσμολογική σταθερά» https://physicsgg.me/2021/02/15/το-πιο-ενοχλητικό-πρόβλημα-στη-φυσική/ . Όταν τα αποτελέσματα του DESI συνδυάζονται με άλλα παρατηρησιακά δεδομένα, η εικόνα γίνεται ακόμη χειρότερη. Αλλά το Λ ή η σταθερή σκοτεινή ενέργεια είναι ένα κεντρικό παράδειγμα του καθιερωμένου προτύπου της κοσμολογίας, το οποίο άντεξε μέχρι στιγμής σχεδόν σε κάθε έλεγχο. Μέσα στις μαύρες τρύπες Η νέα υπόθεση σχετικά με τις μαύρες τρύπες είναι μία από τις πολλές πρωτότυπες ιδέες που προτείνουν οι θεωρητικοί από την άνοιξη, αφότου δημοσιεύθηκαν τα τελευταία αποτελέσματα του DESI .Οι φυσικοί Kevin Croker και Greg Tarlè στην πρόσφατη δημοσίευσή τους προτείνουν ότι οι μαύρες τρύπες μπορούν να μετατρέπουν την ύλη σε σκοτεινή ενέργεια στο εσωτερικό τους. Δηλαδή μέρος της μάζας που καταπίνουν ανεπιστρεπτί μετατρέπεται σε σκοτεινή ενέργεια εξαιτίας της οποίας η διαστολή του σύμπαντος επιταχύνεται. Σύμφωνα με την θεωρία τους αυτή η διαδικασία άρχισε να γίνεται ουσιαστική μόνο αφότου σχηματίστηκαν άστρα και μαύρες τρύπες στο σύμπαν. Κι αυτό εξηγεί γιατί η σκοτεινή ενέργεια εμφανίζεται στις μετέπειτα εποχές της κοσμικής μας ιστορίας. Επιπλέον εξηγεί γιατί η πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας είναι τόσο κοντά στην πυκνότητα της κανονικής ύλης, μια παράξενα εύστοχη σύμπτωση. Οι εν λόγω κοσμολογικά συνδεδεμένες μαύρες τρύπες θα μπορούσαν να απαντήσουν και στα δύο αυτά μυστήρια.Το μοντέλο τους ευθυγραμμίζεται με τις πρόσφατες μετρήσεις του ρυθμού σχηματισμού άστρων στο αρχέγονο σύμπαν και απαντά επίσης στο παράξενο αποτέλεσμα σχετικά με τις αρνητικές μάζες των νετρίνων που προκύπτουν όταν οι νέες κοσμολογικές μετρήσεις προσαρμόζονται στο καθιερωμένο κοσμολογικό πρότυπο (διαβάστε σχετικά: Υπάρχουν νετρίνα με αρνητική μάζα;). https://physicsgg.me/2025/09/30/υπάρχουν-νετρίνα-με-αρνητική-μάζα/ Προφανώς υπάρχουν και διαφωνίες. Ορισμένοι φυσικοί θεωρούν ότι το μοντέλο είναι ανολοκλήρωτο, αφού δεν εξηγεί τον φυσικό μηχανισμό μετατροπής της ύλης σε σκοτεινή ενέργεια, ούτε τον μηχανισμό εκπομπής της από τις μαύρες τρύπες. Επιπλέον, εκτός του ότι υπάρχουν ανταγωνιστικές θεωρίες, ορισμένοι αμφισβητούν την ακρίβεια των αποτελεσμάτων του DESI ή τις μεθόδους ανάλυσης του. διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: Dark Energy Might Be Emerging from the Hearts of Black Holes – https://www.scientificamerican.com/article/is-dark-energy-born-inside-black-holes/

Περιμένοντας την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ Φυσικής 2025 την Τρίτη 7 Οκτωβρίου, το περιοδικό Physics World επιλέγει τα σημαντικότερα βραβεία Νόμπελ στη Φυσική του 21ου αιώνα με τα εξής κριτήρια: ● είναι εύκολο να κατανοηθούν ● εμπεριείχαν ένα πειραματικό ή θεωρητικό επίτευγμα υψηλής δεξιοτεχνίας ● είχαν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην επιστήμη και άνοιξαν νέες προοπτικές ● αναδεικνύουν βαθύτερα ερωτήματα που βρίσκονται στον πυρήνα τους ● ήταν κάτι που πολλοί περίμεναν και συνδέονταν με βαθιές ιστορικές ρίζες ● απονεμήθηκαν σε φυσικούς που μας ήταν ήδη γνωστοί ● παρουσίαζαν ευρύτερο ενδιαφέρον για μη φυσικούς ή για όσους έχουν μόνο κάποιο πρόσκαιρο ενδιαφέρον για το ζήτημα Ακολουθεί η κατάταξη με αντίστροφη σειρά: 5. Ταλάντωση νετρίνων – Βραβείο Νομπελ Φυσικής 2015 Απονεμήθηκε στους Takaaki Kajita και Arthur B. McDonald «για την ανακάλυψη των ταλαντώσεων των νετρίνων (διαβάστε σχετικά ΕΔΩ), https://physicsgg.me/2015/10/09/η-αποκάλυψη-των-ταλαντώσεων-των-νετρί/ που αποδεικνύουν ότι τα νετρίνα έχουν μάζα». 4. Συμπύκνωση Bose-Einstein – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2001 Απονεμήθηκε στους Eric Cornell, Wolfgang Ketterle και Carl Wieman, για την δημιουργία των των πρώτων συμπυκνωμάτων Bose-Einstein (BECs). Στην πραγαμτικότητα δημιούργησαν μια νέα κατάσταση της ύλης όπου μποζόνια (σωματίδια με ακέραιο σπιν που δεν υπακούουν στην απαγορευτική αρχή του Pauli), όταν ψύχονται σε θερμοκρασίες πολύ κοντά στο απόλυτο μηδέν, μεταπίπτουν στην χαμηλότερη κβαντική τους κατάσταση και αρχίζουν να συμπεριφέρονται σαν ένα ενιαίο σύστημα με κοινή κυματοσυνάρτηση. 3. Μποζόνιο Higgs – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2013 Απονεμήθηκε στους Peter Higgs και Francois Englert για τις θεωρίες που ανέπτυξαν ξεχωριστά σχετικά με το πεδίο Higgs και το μποζόνιο Higgs (διαβάστε σχετικά ΕΔΩ). https://physicsgg.me/2013/10/06/βραβείο-νόμπελ-φυσικής-2013-live/ Ανακάλυψαν τον μηχανισμό που συμβάλει στην κατανόηση της προέλευσης της μάζας των υποατομικών σωματιδίων, και η οποία επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από την ανακάλυψη του προβλεπόμενου στοιχειώδους σωματιδίου στα πειράματα ATLAS και CMS του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων του CERN 2. Σκοτεινή ενέργεια – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2011 Απονεμήθηκε το μισό στον Saul Perlmutter και το άλλο μισό μοιράστηκαν οι Brian P. Smith και ο Adam G. Riess, για τον υπολογισμό του ρυθμού διαστολής του σύμπαντος. Αντί να αναλύσουν τους μεταβλητούς Κηφείδες, όπως έκανε ο Χαμπλ στη δεκαετία του 20, μελέτησαν τους υπερκαινοφανείς αστέρες σε πολύ μακρινούς γαλαξίες, και απέδειξαν ότι η διαστολή του σύμπαντος επιταχύνεται, παρά το γεγονός ότι περίμεναν να επιβραδύνεται (διαβάστε σχετικά ΕΔΩ). https://physicsgg.me/2011/10/04/bραβείο-νομπέλ-φυσικής-2011/ Η αιτία της διαστολής ήταν (και είναι) ακατανόητη και γι αυτό ονομάστηκε σκοτεινή ενέργεια. 1. Βαρυτικά κύματα – Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2017 Απονεμήθηκε το μισό βραβείο στον Rainer Weiss, και το άλλο μισό στους Barry C. Barish και Kip S. Thorne «για την καθοριστική συμβολή τους στον ανιχνευτή LIGO και την παρατήρηση των βαρυτικών κυμάτων». Οι ερευνητές αυτοί πρωτοστάτησαν στη δημιουργία και την ανάπτυξη των ειδικών παρατηρητηρίων LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) τα οποία εντόπισαν και τελικά απέδειξαν την πραγματικότητα της ύπαρξης των βαρυτικών κυμάτων που είχε προβλέψει η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Albert Einstein από το 1916. Η ύπαρξη Βαρυτικών Κυμάτων είναι μία από τις πλέον εντυπωσιακές προβλέψεις της Γενικής Σχετικότητας, που όμως έμεναν επί 100 χρόνια απαρατήρητα, μέχρις ότου στις 14 Σεπτεμβρίου 2015, παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά στους ανιχνευτές LIGO (διαβάστε σχετικά ΕΔΩ). https://physicsgg.me/2017/10/02/βραβείο-νόμπελ-φυσικής-2017/ To βραβείο Νόμπελ του 2027 θα μπορούσε κάλλιστα να συμπεριληφθεί στα κορυφαία 5 βραβεία όλων των εποχών! Αν και δεν περιλαμβάνεται στην παραπάνω λίστα, ένα από τα κορυφαία βραβεία Νομπέλ του 21ου αιώνα είναι το βραβείο του 2006 https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2006/summary/ που απονεμήθηκε στους John C. Mather και George F. Smoot οι οποίοι επιβεβαίωσαν με μεγάλη ακρίβεια την πρόβλεψη ότι η κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου έχει φάσμα τέλειου μέλανος σώματος, κάτι που επιβεβαιώνει την θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης. Επιπλέον, στα βραβεία του 21ου αιώνα περιλαμβάνονται οι κορυφαίοι φυσικοί Yoichiro Nambu (βραβείο 2008) https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2008/summary/ και Roger Penrose (βραβείο 2020). https://physicsgg.me/2020/10/05/βραβείο-νόμπελ-φυσικής-2020/ Θα ανέφερα και τον James Peebles (βραβείο 2019) https://physicsgg.me/2019/10/07/βραβείο-νόμπελ-φυσικής-2019/ αλλά δεν το κάνω γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ… περισσότερες λεπτομέρειες ΕΔΩ: The top five physics Nobel prizes of the 21st century revealed – https://physicsworld.com/a/the-top-five-physics-nobel-prizes-of-the-21st-century-revealed/ Takaaki Kajita και Arthur McDonald Eric Cornell, Wolfgang Ketterle και Carl Wieman O Βρετανός φυσικός Peter Higgs μιλάει με τον Βέλγο φυσικό Francois Englert σε συνέντευξη Τύπου στις 4 Ιουλίου, 2012 στο CERN Από αριστερά προς τα δεξιά, ο Adam Riess, Brian Schmidt και Saul Perlmutter, που μοιράζονται το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2011

Σπούτνικ 1, ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης. Μικρός δορυφόρος, μεγάλη κρίση, τεράστιο άλμα: Η εκτόξευση που άλλαξε την Ιστορία – Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος ανέβηκε στον ουρανό με τον Σπούτνικ. Στις 4 Οκτωβρίου 1957, στην εκατοστή επέτειο των γενεθλίων του Τσιολκόφσκι, τίθεται σε τροχιά ο Σπούτνικ 1, ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης από την ομάδα του θρυλικού Σεργκέι Κορολιόφ, του αρχιτέκτονα του διαστημικού προγράμματος της ΕΣΣΔ. Ο Σπούτνικ 1 εξέπεμπε έναν χαρακτηριστικό ήχο που ακουγόταν σε συγκεκριμένη συχνότητα στα ραδιόφωνα όλου του κόσμου (Σπούτνικ στα ρωσικά σημαίνει συνοδοιπόρος ή δορυφόρος).Από το Μπαϊκονούρ υψώνεται ένα μεταλλικό σώμα, όσο μια μπάλα θαλάσσης (διάμετρος 58 εκατοστά, βάρος 83,6 κιλά), και πιάνει τροχιά γύρω από τη Γη. Είναι o Sputnik 1.Κάνει έναν κύκλο κάθε 98 λεπτά και χαράζει στον ουρανό το σύνορο μιας νέας εποχής. Η ανθρωπότητα μπαίνει στο Διάστημα, ενώ στον πλανήτη ξεκινά μια άλλη κούρσα: πολιτική, στρατιωτική, τεχνολογική, επιστημονική.Το ημερολόγιο γράφει 4 Οκτωβρίου 1957. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ιδρύσουν τη NASA. Ο ήχος της νέας εποχής Παρασκευή βράδυ, 22:26 ώρα Μόσχας. Το Sputnik τίθεται σε ελλειπτική τροχιά. Τις πρώτες ώρες περνά δύο φορές πάνω από τις ΗΠΑ, αθέατο αλλά ακουστό.Στην Ουάσιγκτον, σε δεξίωση του Διεθνούς Γεωφυσικού Έτους (IGY), ο γεωφυσικός Λόιντ Μπέρκνερ ζητά σιωπή: «Οι Σοβιετικοί έθεσαν δορυφόρο σε τροχιά, περί τα 900 χιλιόμετρα», ανακοινώνει.Στη Βαρκελώνη, ο Άρθουρ Κλαρκ ξυπνά από τηλεφωνήματα. Οι εφημερίδες μιλούν για καμπή στον Ψυχρό Πόλεμο. Η ιστορία, όμως, ξεκινά νωρίτερα. Το 1952 η διεθνής επιστημονική κοινότητα ορίζει το IGY (1957–1958), όταν η ηλιακή δραστηριότητα προβλέπεται στο απόγειο.Το 1954 υιοθετείται ψήφισμα: «να εκτοξευθούν τεχνητοί δορυφόροι για τη χαρτογράφηση της Γης».Τον Ιούλιο 1955, ο Λευκός Οίκος ανακοινώνει αμερικανικό δορυφόρο και, λίγους μήνες μετά, επιλέγει το πρόγραμμα Vanguard του Ναυτικού.Στην άλλη πλευρά, ο Σεργκέι Κορολιόφ εργάζεται μυστικά. Όταν το φιλόδοξο «Object D» καθυστερεί, επιλέγει μια απλούστερη κατασκευή. Στόχος να προηγηθεί με κάθε τρόπο. Από την επιστήμη στην ισχύ Ο Sputnik εντυπωσιάζει με το βάρος του· ξεπερνά κατά πολύ το μικροσκοπικό ωφέλιμο που σχεδιάζουν οι Αμερικανοί για το Vanguard.Ένα δεύτερο μήνυμα, πιο ανησυχητικό, «διαβάζεται» πίσω από την επιτυχία: αν ο πύραυλος μπορεί να θέσει σε τροχιά έναν δορυφόρο, μπορεί να μεταφέρει και πολεμική κεφαλή.Η αγωνία κορυφώνεται στις 3 Νοεμβρίου 1957, όταν εκτοξεύεται ο Sputnik 2 με τη Λάικα, σε ωφέλιμο που ξεπερνά τον έναν τόνο.Ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ προσπαθεί να υποβαθμίσει το συμβολικό πλήγμα («επιστημονικό επίτευγμα, όχι στρατιωτική ανατροπή»), αλλά η εικόνα που θα ακολουθήσει τροφοδοτεί την αμηχανία: στις 6 Δεκεμβρίου 1957, το Vanguard TV-3 σηκώνεται λίγα εκατοστά από την εξέδρα και εκρήγνυται.Το μικρό δορυφορικό σώμα ανασύρεται στραπατσαρισμένο. Η τηλεόραση χαράζει την αποτυχία στη μνήμη του κοινού. Η αντεπίθεση: Explorer 1 και οι ζώνες Van Allen Ο Στρατός δεν περιμένει. Ο Βέρνερ φον Μπράουν και η ομάδα του στο Redstone αναλαμβάνουν το εφεδρικό σχέδιο: τροποποιούν τον Jupiter-C σε Juno, προσαρμόζουν τέταρτο στάδιο, συνεργάζονται με το Jet Propulsion Laboratory για τον δορυφόρο. Σε 84 ημέρες ετοιμάζουν εκτόξευση.31 Ιανουαρίου 1958: ο Explorer 1 σηκώνεται από το Ακρωτήριο. Λίγη ώρα αργότερα επιβεβαιώνεται τροχιά. Το κύρος αποκαθίσταται, αλλά υπάρχει και κάτι σημαντικότερο: τα όργανα του Τζέιμς Βαν Άλεν καταγράφουν ισχυρή ακτινοβολία.Οι ζώνες Van Allen γίνονται η πρώτη μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη της αμερικανικής διαστημικής προσπάθειας. Το επιχείρημα υπέρ μιας οργανωμένης, πολιτικής διαστημικής πολιτικής δυναμώνει. Η «κρίση Sputnik» και η γέννηση της NASA Ουάσιγκτον, Νοέμβριος 1957. Το Κογκρέσο ξεκινά μαραθώνιες ακροάσεις. Ο Λίντον Τζόνσον φέρνει δεκάδες μάρτυρες: στρατιωτικούς, επιστήμονες, βιομηχανία.Στο μεταξύ, ο Αϊζενχάουερ συγκροτεί Προεδρική Συμβουλευτική Επιτροπή Επιστήμης υπό τον Τζέιμς Κίλιαν (ΜΙΤ). Η κατεύθυνση αποσαφηνίζεται: η Αμερική χρειάζεται πολιτικό φορέα για το Διάστημα, που θα συνεργάζεται με τα στρατιωτικά προγράμματα αλλά θα υπηρετεί ανοιχτή επιστήμη, διεθνή συνεργασία και μακρόπνοους στόχους.Στις 2 Απριλίου 1958, ο Πρόεδρος ζητά από το Κογκρέσο τη δημιουργία εθνικού οργανισμού για την αεροναυτική και το Διάστημα, βασισμένου στην υπάρχουσα NACA (από το 1915). Οι διαδικασίες επιταχύνονται. Η γέννηση της NASA Στις 29 Ιουλίου 1958 υπογράφεται ο νόμος National Aeronautics and Space Act. Και την 1η Οκτωβρίου 1958 ο νέος φορέας ανοίγει επίσημα: είναι η National Aeronautics and Space Administration — NASA.Πρώτος διοικητής ο Τ. Κιθ Γκλέναν, αναπληρωτής ο Χιου Ντράιντεν. Τα κέντρα Langley, Lewis, Ames και το πεδίο δοκιμών Wallops περνούν στη νέα Διοίκηση. Παράλληλα, μεταφέρονται από το Υπουργείο Άμυνας τα μη στρατιωτικά προγράμματα.Την ίδια περίοδο, η Σοβιετική Ένωση σηκώνει τον Sputnik 3: βαρύς, γεμάτος όργανα — ένδειξη οργανωμένου, κλιμακούμενου προγράμματος. Στις ΗΠΑ, όμως, η επιλογή έχει γίνει: όχι «θεάματα» για το γόητρο, αλλά σταθερή επένδυση σε έρευνα, τεχνολογία και κοινωνικά οφέλη. Στο επίκεντρο μπαίνουν οι τηλεπικοινωνίες, η μετεωρολογία, η γεωσκόπηση, η εκπαίδευση, η υγεία. Δύο δορυφόροι, δύο μοντέλα, ένα μάθημα. Ο Sputnik είναι μια απλή μεταλλική σφαίρα με κεραίες, αλλά οι συνέπειές του είναι πολυσύνθετες: ανατρέπει ισορροπίες, κινητοποιεί θεσμούς, επιταχύνει προϋπολογισμούς.Ο Explorer δείχνει έναν διαφορετικό δρόμο: μικρός όγκος, αλλά μεγάλη επιστημονική αξία. Η NASA θεσμοθετεί αυτόν τον συνδυασμό: ανοικτή επιστήμη, συστημική οργάνωση, βιομηχανικό οικοσύστημα που απλώνεται από τα πανεπιστήμια μέχρι την παραγωγή.Ένα αντικείμενο 83,6 κιλών αρκεί για να αλλάξει πολιτικές, οικονομίες και τη σχέση της κοινωνίας με την τεχνολογία. Με τον Sputnik, η Σοβιετική Ένωση ανάβει τη σπίθα. Με τον Explorer και τη NASA, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαντούν με θεσμούς.Η διαστημική εποχή γεννιέται ως ψυχροπολεμική ανάγκη και εξελίσσεται σε παγκόσμιο δημόσιο αγαθό. Από το 1957 έως τα σημερινά προγράμματα Artemis, το νήμα μένει συνεχές: κάθε νέα τροχιά γύρω από τη Γη, αλλάζει — λίγο ή πολύ — και τη Γη. https://www.naftemporiki.gr/stories/2015097/mikros-doryforos-megali-krisi-terastio-alma-i-ektoxeysi-poy-allaxe-tin-istoria/

Ωκεάνιοι κόσμοι (και) οι δορυφόροι του Ουρανού. Απρόσμενη ανακάλυψη σε έναν απομακρυσμένο κόσμο του ηλιακού μας συστήματος. Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Icarus» ερευνητική ομάδα αναφέρει ότι σε βάθος 160 χλμ. κάτω από την παγωμένη του επιφάνεια ο Άριελ, ένας από τους δορυφόρους του Ουρανού, είναι πολύ πιθανό να υπήρχε κάποτε ένας τεράστιος ωκεανός. Τα ευρήματα ενισχύουν τις ενδείξεις ότι οι δορυφόροι του Ουρανού ίσως υπήρξαν στο μακρινό παρελθόν αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν «ωκεάνιοι κόσμοι».Με διάμετρο 1,159 χιλιομέτρων, ο Άριελ είναι μικρότερος από πολλούς δορυφόρους του Δία και του Κρόνου. Ωστόσο η επιφάνειά του είναι εξαιρετικά φωτεινή και περίπλοκη: παλιές, γεμάτες κρατήρες περιοχές συνυπάρχουν με πολύ νεότερες και ομαλότερες πεδιάδες, που πιθανόν σχηματίστηκαν από κρυοηφαιστειότητα ένα είδος ηφαιστειακής δραστηριότητας που συμβαίνει σε παγωμένους κόσμους.«Ο Άριελ είναι πραγματικά μοναδικός όσον αφορά τους παγωμένους δορυφόρους», Άλεξ Πάτχοφ ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Πλανητικής Επιστήμης της Αριζόνα, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Η ομάδα με επικεφαλής τον Κάλεμπ Στρόμ του Πανεπιστημίου της Βόρειας Ντακότα προσπάθησε να ανασυνθέσει τη δομή του εσωτερικού του Άριελ και την εκκεντρότητα της τροχιάς του — δηλαδή πόσο αποκλίνει από έναν τέλειο κύκλο — για να εξηγήσει τα δραματικά χαρακτηριστικά που βλέπουμε στην επιφάνειά του.Με τη βοήθεια μοντέλων οι ερευνητές υπολόγισαν πώς η βαρύτητα του Ουρανού θα μπορούσε να έχει διαταράξει τον Άριελ με το πέρασμα του χρόνου παραμορφώνοντας και ραγίζοντας τον παγωμένο φλοιό του. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι η τροχιά του Άριελ ήταν κάποτε περίπου 40 φορές πιο εκκεντρική από τη σημερινή. Η ένταση των ρωγμών και των κορυφογραμμών του υποδηλώνει ότι ο φλοιός του πρέπει να είχε λυγίσει πάνω από ένα υγρό στρώμα δηλαδή έναν υπόγειο ωκεανό.«Όποιο κι αν είναι το σενάριο η ύπαρξη ωκεανού είναι αναγκαία για να εξηγηθούν οι ρωγμές που βλέπουμε στην επιφάνεια του Άριελ», δήλωσε ο Πάτχοφ. Η μελέτη ακολουθεί παρόμοια έρευνα του 2024 που έδειξε ενδείξεις υπόγειου ωκεανού και στον δορυφόρο Μιράντα. Μαζί τα δύο ευρήματα υποδηλώνουν ότι το σύστημα του Ουρανού ίσως φιλοξενούσε περισσότερους από έναν «ωκεάνιους κόσμους».Οι υπόγειοι ωκεανοί αποτελούν κεντρικό αντικείμενο της πλανητικής επιστήμης, επειδή θα μπορούσαν να προσφέρουν τις συνθήκες για την ύπαρξη ζωής: το νερό παρέχει τη χημεία που απαιτείται για τη βιολογία, ενώ η παλιρροϊκή θέρμανση ή η ραδιενεργή αποσύνθεση μπορούν να παρέχουν την ενέργεια που χρειάζεται για να διατηρηθεί. Έχει υποδειχθεί η ύπαρξη υπόγειων ωκεανών σε ορισμένους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου και ετοιμάζονται αποστολές εξερεύνησης τους.Αν και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη πότε σχηματίστηκε ο ωκεανός του Άριελ ή αν υπάρχει ακόμη η έρευνα προσφέρει πολύτιμη εικόνα για το πώς εξελίσσονται αυτοί οι ωκεανοί στα εξώτερα μέρη του Ηλιακού Συστήματος.Η μελέτη ενισχύει επίσης τις εκκλήσεις για μια αποστολή αποκλειστικά αφιερωμένη στον Ουρανό. Η προτεινόμενη αποστολή Uranus Orbiter and Probe, που έχει χαρακτηριστεί ως ύψιστης προτεραιότητας από τη NASA θα μπορούσε να μελετήσει τον πλανήτη τους δακτυλίους και τους δορυφόρους του σε βάθος όπως η αποστολή Cassini άλλαξε ριζικά τη γνώση μας για τον Κρόνο.Μέχρι σήμερα διαστημόπλοια έχουν φωτογραφήσει μόνο τα νότια ημισφαίρια του Άριελ και της Μιράντα. Τα νέα μοντέλα μπορεί να βοηθήσουν να προβλεφθεί τι θα αποκαλύψει μια μελλοντική αποστολή στα βόρεια πιθανώς νέες ρωγμές, κορυφογραμμές και ίχνη γεωλογικής αναδιαμόρφωσης.«Τελικά, πρέπει να επιστρέψουμε στο σύστημα του Ουρανού και να δούμε με τα ίδια μας τα μάτια», δήλωσε ο Τομ Νόρντχαϊμ του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.Να σημειωθεί ότι ο δορυφόρος Άριελ πήρε το όνομα του από ένα χαρακτήρα του έργου «Η Τρικυμία» του Σαίξπηρ και όλοι οι δορυφόροι του Ουρανού σε αντίθεση με το υπόλοιπο ηλιακό σύστημα που οι δορυφόροι έχουν ονόματα της ελληνικής και ορισμένοι της ρωμαϊκής μυθολογίας έχουν πάρει ονόματα από χαρακτήρες σε έργα του Σαίξπηρ και του Βρετανού ποιητή του 18ου αιώνα Αλεξάντερ Πόουπ. Ο εικονιζόμενος Άριελ ίσως ήταν ωκεάνιος κόσμος. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2015138/okeanioi-kosmoi-kai-oi-doryforoi-toy-oyranoy/

Ερευνητές «ανασταίνουν» μικρόβια που ήταν κατεψυγμένα 40 χιλιάδες χρόνια μέσα στη Γη. Βρίσκονταν σε βάθος 100 μέτρων στο μόνιμα παγωμένο υπέδαφος της Αρκτικης. Γεωλόγοι και βιολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο- Μπούλντερ ανακοίνωσαν ότι έχουν αρχίσει να «ανασταίνουν» αρχαίους μικροοργανισμούς που είχαν παγιδευτεί στον αρκτικό πάγο για έως και 40,000 χρόνια. Σύμφωνα με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ βακτήρια σε «ύπνωση» μπορούν να επιβιώσουν χωρίς θρεπτικά συστατικά, θερμότητα ή φως για αιώνες.«Αυτά δεν είναι σε καμία περίπτωση νεκρά δείγματα. Είναι απολύτως ικανά να φιλοξενήσουν ενεργή ζωή που μπορεί να διασπά οργανική ύλη και να την απελευθερώνει ως διοξείδιο του άνθρακα» δήλωσε ο Τριστάν Κάρο μέλος της ερευνητικής ομάδας.Η επιστημονική ομάδα από διάφορες περιοχές των ΗΠΑ εξόρυξε τα μικρόβια από το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος της Αλάσκας (permafrost)— ένα μείγμα εδάφους, πάγου και βράχων — σε βάθος περίπου 100 μέτρων κάτω από την επιφάνεια. Τα δείγματα προήλθαν από τις σήραγγες του Permafrost Tunnel κοντά στο Φέρμπανκς, εγκατάσταση που είχε διανοιχθεί τη δεκαετία του 1960 από το Σώμα Μηχανικών Στρατού των ΗΠΑ και που περιέχει ακόμη και οστά μαμούθ από την Εποχή των Παγετώνων.Στη συνέχεια, οι ερευνητές προσπάθησαν να «ξυπνήσουν» τα μικρόβια, εκθέτοντάς τα σε νερό και θερμοκρασίες 4–12 βαθμών Κελσίου που είναι ιδιαίτερα υψηλές για την περιοχή. Μετά από έξι μήνες παρατήρησης τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: ενώ αρχικά οι αποικίες μεγάλωναν αργά ορισμένες άρχισαν να παράγουν βιοφίλμ, μια συσσωρευμένη βιομάζα βακτηρίων και εξωκυτταρικού υλικού που είναι σφιχτά προσκολλημένο σε μια επιφάνεια και δεν μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα. Πρόκειται για μία κολλώδη ουσία που προστατεύει μικρόβια και ιούς και μπορεί να διευκολύνει την εξάπλωσή τους. Αυτό σημαίνει ότι τα μικρόβια μπορεί να χρειάζονται μήνες για να γίνουν ενεργά μετά από μία θερμή περίοδο.«Θέλαμε να προσομοιώσουμε τι συμβαίνει σε ένα καλοκαίρι στην Αλάσκα κάτω από μελλοντικές κλιματικές συνθήκες όπου αυτές οι θερμοκρασίες θα φτάνουν βαθύτερα στο permafrost» εξήγησε ο Κάρο.Το εγχείρημα αυτό έρχεται τη στιγμή που οι αρκτικοί πάγοι λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η Αρκτική που εκτείνεται σε 14 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα έχει θερμανθεί τέσσερις φορές γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη από το 1979 σύμφωνα με Φινλανδούς ερευνητές. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος εκτιμά ότι μέχρι το 2100 θα μπορούσαν να χαθούν έως και τα δύο τρίτα του επιφανειακού permafrost. Οι κίνδυνοι Η τήξη του permafrost απελευθερώνει αέρια του θερμοκηπίου όπως διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, εντείνοντας το πρόβλημα. Ερευνητές του MIT υπολογίζουν ότι περιέχει έως και 1,500 δισ. τόνους άνθρακα σχεδόν διπλάσια ποσότητα από εκείνη που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα.Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτός ο κίνδυνος. Επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι το permafrost κρύβει άγνωστα βακτήρια και ιούς με πιθανές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία. «Δεν ξέρουμε πραγματικά τι είναι θαμμένο εκεί» είχε δηλώσει το 2016 η μικροβιολόγος Μπιργκίτα Εβενγκαρντ Evengård από το Πανεπιστήμιο Ουμέα στην Σουηδία. «Αυτό είναι το Κουτί της Πανδώρας».Ορισμένα από αυτά τα μικρόβια μπορεί να είναι ήδη ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μας. Άλλα ίσως ανήκουν σε εντελώς νέες κατηγορίες, καθώς έχουν προσαρμοστεί σε εξαιρετικά σκληρές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά η μελέτη τους δίνει πολύτιμες πληροφορίες για πιθανούς κινδύνους αλλά και για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Ένα βακτήριο που βρέθηκε στο αρκτικό έδαφος, για παράδειγμα, θα μπορούσε να βοηθήσει στον καθαρισμό πετρελαιοκηλίδων.Επιστήμονες έχουν ήδη αναστήσει «ιούς-ζόμπι» από το permafrost χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει σοβαρός λόγος πανικού. Οι περισσότεροι από αυτούς μολύνουν μόνο αμοιβάδες και είναι πολύ εύθραυστοι για να επιβιώσουν στις σημερινές συνθήκες. Ωστόσο όπως τόνισε η Άντρεα Χίντγουντ επικεφαλής επιστήμονας του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ: «Υπάρχουν λόγοι ανησυχίας».Ο Κάρο ξεκαθάρισε ότι τα συγκεκριμένα μικρόβια πιθανότατα δεν μπορούν να μολύνουν ανθρώπους αλλά η ομάδα τα διατήρησε σε σφραγισμένους θαλάμους για λόγους ασφάλειας. Ένας από τους ερευνητές επιχειρεί να αποσπάσει μικρόβια από το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2014665/ereynites-anastainoyn-mikrovia-poy-itan-katepsygmena-40-chiliades-chronia-mesa-sti-gi/

Εταιρεία Πυραύλων και Διαστήματος Energia Το σύστημα συνάντησης και πρόσδεσης του Soyuz MS-28 πέρασε με επιτυχία τις δοκιμές. Αυτό είναι σημαντικό επειδή ο εξοπλισμός του συστήματος Kurs NA θα βοηθήσει το διαστημόπλοιο να προσδεθεί αυτόματα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Τον Νοέμβριο, το επανδρωμένο Soyuz MS-28 θα παραδώσει το πλήρωμα της Αποστολής 74 στον σταθμό. Όλα τα ραδιοσυστήματα του διαστημικού σκάφους δοκιμάζονται σε έναν ανηχοϊκό θάλαμο. Μια ειδική επίστρωση κράματος φερρίτη στα τοιχώματα διασκορπίζει το σήμα, εξαλείφοντας τις παρεμβολές. Οι συνάδελφοί μας μπορούν στη συνέχεια να ρυθμίσουν με ακρίβεια τον εξοπλισμό. Παρεμπιπτόντως, και άλλα συστήματα Soyuz δοκιμάζονται επίσης στον ανηχοϊκό θάλαμο: ▪️ Φωνητική επικοινωνία μεταξύ του πληρώματος και του Κέντρου Ελέγχου Αποστολής και του σταθμού· ▪️ Τηλεόραση (εικόνες από κάμερες εντός και εκτός του διαστημικού σκάφους)· ▪️ Συστήματα που λαμβάνουν εντολές από το Κέντρο Ελέγχου Αποστολής και μεταδίδουν όλα τα δεδομένα (τηλεμετρία διαστημικού σκάφους) στη Γη. Γνωρίζατε ότι ο ανηχοϊκός θάλαμος στο Μπαϊκονούρ κατασκευάστηκε για τη δοκιμή του πυραύλου Energia; Αυτό εξηγεί το τεράστιο μέγεθος του θαλάμου. https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_23411

Το James Webb εντόπισε βιοϋπογραφή της ζωής σε έναν καφέ νάνο. Εντοπίστηκε αέριο που συνδέεται με ζωντανούς οργανισμούς. Αστρονόμοι χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb ανίχνευσαν φωσφίνη στην ατμόσφαιρα του Wolf 1130C ενός φτωχού σε μέταλλα καφέ νάνου στο τριπλό σύστημα Wolf 1130ABC. Η φωσφίνη αποτελεί βιουπογραφή της ζωής, ένα αέριο που η παραγωγή του συνδέεται με παρουσία ζωντανών οργανισμών.Το σύστημα αυτό αποτελείται από τον ερυθρό νάνο Wolf 1130A, τον κοντινό λευκό νάνο Wolf 1130B και τον μακρινό καφέ νάνο Wolf 1130C. Βρίσκεται περίπου 54 έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό του Κύκνου, και είναι γνωστό και με τις ονομασίες LHS 482, Gliese 781 και Ross 1069b. Ο καφέ νάνος Wolf 1130C, που ανακαλύφθηκε το 2013, κινείται σε ευρεία τροχιά γύρω από το ζεύγος Wolf 1130A–1130B.«Το πρόγραμμα μας, Arcana of the Ancients, επικεντρώνεται σε παλιούς, φτωχούς σε μέταλλα καφέ νάνους για να δοκιμάσουμε την κατανόηση μας στην ατμοσφαιρική χημεία. Ένα από τα πρώτα μας ερωτήματα ήταν η φωσφίνη» εξήγησε ο καθηγητής Άνταμ Μπουργκάσερ από το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας Σαν Ντιέγκο.Στους πλούσιους σε υδρογόνο γίγαντες πλανήτες όπως ο Δίας και ο Κρόνος η φωσφίνη σχηματίζεται φυσικά. Οι επιστήμονες περίμεναν λοιπόν ότι θα υπάρχει και σε ατμόσφαιρες εξωπλανητών και καφέ νάνων. Ωστόσο μέχρι τώρα η ανίχνευση της ήταν σπάνια γεγονός που έθετε ερωτήματα γύρω από τη χημεία του φωσφόρου.Ο Wolf 1130C ξεχωρίζει επειδή σε αντίθεση με άλλους καφέ νάνους παρουσίασε σαφή φασματική υπογραφή φωσφίνης στα δεδομένα υπερύθρου του Webb. Για να ποσοτικοποιηθεί η αφθονία του αερίου η Δρ. Έιλιν Γκονζάλες από το Πανεπιστήμιο Πολιτείας Σαν Φρανσίσκο χρησιμοποίησε τη μέθοδο atmospheric retrievals η οποία όπως είπε μοιάζει με «αντίστροφη μηχανική μιας συνταγής όταν ο μάγειρας δεν την αποκαλύπτει».Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι σε κανονικές συνθήκες ο φώσφορος δεσμεύεται σε μόρια όπως το τριοξείδιο του φωσφόρου. Στην ατμόσφαιρα του Wolf 1130C που είναι φτωχή σε μέταλλα και επομένως σε οξυγόνο ο φώσφορος δεν «παγιδεύεται» εκεί και μπορεί να σχηματίσει φωσφίνη από το άφθονο υδρογόνο.Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι ο φώσφορος δημιουργήθηκε τοπικά στο σύστημα από τον λευκό νάνο Wolf 1130B. Οι λευκοί νάνοι μπορούν όταν συγκεντρώνουν υλικό στην επιφάνειά τους να πυροδοτούν εκρηκτικές αντιδράσεις που παρατηρούμε ως «νέες». Παρότι δεν έχουν καταγραφεί τέτοια γεγονότα πρόσφατα στο συγκεκριμένο σύστημα παλαιότερες εκρήξεις θα μπορούσαν να έχουν αφήσει πίσω τους «μόλυνση» φωσφόρου.Η κατανόηση του γιατί ο Wolf 1130C παρουσιάζει φωσφίνη ενώ άλλοι καφέ νάνοι όχι ίσως οδηγήσει σε νέες γνώσεις για τη χημεία του φωσφόρου στο γαλαξία μας και στις ατμόσφαιρες πλανητών.«Η μελέτη της φωσφίνης σε ατμόσφαιρες καφέ νάνων όπου δεν αναμένουμε ζωή είναι κρίσιμη, αν θέλουμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως βιοδείκτη στην αναζήτηση ζωής σε γήινους κόσμους πέρα από το ηλιακό μας σύστημα» τόνισε ο καθηγητής Μπουργκάσερ. Η μελέτη δημοσιεύτηκε σήμερα στην επιθεώρηση «Science». https://www.naftemporiki.gr/techscience/2014642/to-james-webb-entopise-vioypografi-tis-zois-se-enan-kafe-nano/

Ο μονόδρομος του Homo stellaris. Η συνεχής και ανελέητη ανθρώπινη επιδρομή στο περιβάλλον θα οδηγήσει μοιραία και στην εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους. Εκτός αν προλάβουμε να εποικίσουμε το Διάστημα αλλάζοντας και εμάς τους ίδιους.Η εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας από την εμφάνιση των πρώτων απλών πολυκύτταρων οργανισμών, πριν από περίπου 1,5 δισεκατομμύρια χρόνια, έως σήμερα έχει περάσει από φάσεις έντονης βιογένεσης αλλά και μαζικών εξαφανίσεων χλωρίδας και πανίδας. Πέντε μαζικές εξαφανίσεις στα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια εξάλειψαν μεγάλο μέρος της ζωής, με τους τριλοβίτες, τα αμμωνοειδή και τους δεινοσαύρους να είναι κάποια από τα πιο γνωστά είδη που, ενώ κυριάρχησαν για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, σήμερα τα γνωρίζουμε μόνο από τα απολιθώματά τους.Αυτές οι μαζικές εξαφανίσεις προκλήθηκαν από ακραία φυσικά φαινόμενα, ηφαιστειακές εκρήξεις, μεταβολές στη χημεία της ατμόσφαιρας και των ωκεανών, πτώσεις μετεωριτών, αλλά και από την ίδια την εσωτερική ευαλωτότητα των οικοσυστημάτων, όπως παραδείγματος χάριν είναι η περίπτωση ορισμένων ομάδων δεινοσαύρων που φαίνεται να είχαν ήδη μειωμένη γενετική ποικιλότητα πριν από την πτώση του αστεροειδούς πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, που ήταν και η τελική αιτία εξαφάνισής τους. Ανθρωπογενείς εξαφανίσεις ειδών Σήμερα, διανύουμε την 6η μαζική εξαφάνιση με υπαίτιο όχι κάποιο σπάνιο φυσικό φαινόμενο, αλλά τον Homo sapiens. Από την επιτυχημένη έξοδό μας από την Αφρική πριν από περίπου 60 χιλιάδες χρόνια, η επίδρασή μας στον πλανήτη συνεχίζει να είναι καταλυτική: ανεξέλεγκτο κυνήγι που αφάνισε τη μεγα-πανίδα, γεωργική εξάπλωση, αποψίλωση δασών, ρύπανση, υπερεκμετάλλευση πόρων. Η απώλεια βιοποικιλότητας που έχουμε προκαλέσει έχει επιταχυνθεί με την πρόσφατη κλιματική αλλαγή. Η κρίση αυτή δεν αφορά μόνο τα οικοσυστήματα γύρω μας· αντανακλάται και στο ανθρώπινο γένος.Τα συγγενικά μας είδη, των Homo neanderthalensis και Denisovans, έχοντας – σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες – περιορισμένη γενετική ποικιλότητα, ήταν ευάλωτα σε περιβαλλοντικές διαταραχές, πράγμα που μαζί με τον ανταγωνισμό με τον Homo sapiens συνέβαλε στην εξαφάνισή τους. Ο Homo sapiens, παρ’ όλο που και αυτού η γενετική δεξαμενή παραμένει περιορισμένη (προϊόν ενός μικρού αρχικού πληθυσμού που εξήλθε από την Αφρική), συνεχίζει να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται, με κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα την ανάπτυξη αντοχής των ενηλίκων στη λακτόζη και την πρόσφατη αύξηση της έλλειψης φρονιμιτών.Ωστόσο, αυτός ο ρυθμός προσαρμογής είναι πολύ αργός σε σχέση με τις καταιγιστικές περιβαλλοντικές ανατροπές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Αντίστοιχα και η πολιτισμική εξέλιξη, μια εξαιρετικά γρήγορη – σε σχέση με την γενετική – διαδικασία προσαρμογής σε μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες (με ιστορικά παραδείγματα τη χρήση φωτιάς, την ανάπτυξη της γεωργίας, την αστικοποίηση, την ανάπτυξη επιστήμης και τεχνολογίας), έχει χρονικές υστερήσεις που εξαρτώνται από πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δυναμικές που δεν προβλέπονται εύκολα.Επομένως, ούτε η βιολογική ούτε η πολιτισμική διαδικασία προσαρμογής εξελίσσονται με ικανούς ρυθμούς σε σχέση με τις αλλαγές που επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Και καθώς οι φυσικοί πόροι της Γης καταναλώνονται και το περιβάλλον υποβαθμίζεται με ανησυχητική ταχύτητα, αναζητούνται εναλλακτικές προοπτικές για τη μελλοντική επιβίωση του είδους μας. Διαστημική αποίκηση Μια πιθανή – ίσως αναγκαία – διέξοδος είναι η διαστημική αποίκηση, όσο φουτουριστική κι αν ακούγεται. Ο σημερινός τεχνολογικός ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων διαστημικών δυνάμεων, κυρίως των ΗΠΑ και της Κίνας, που στοχεύει κυρίως στην οικονομική εκμετάλλευση διαστημικών πόρων – κατά παράβαση και των επιταγών του διεθνούς διαστημικού δικαίου –, θα μπορούσε τουλάχιστον να αξιοποιηθεί ως εφαλτήριο για την επέκταση της ανθρωπότητας στο ηλιακό μας σύστημα. Η αποίκηση της Σελήνης, του Αρη ή των δορυφόρων του Δία και του Κρόνου θα μπορούσε να αποτελέσει καταφύγιο διαφυγής από ένα οικοσύστημα που καταρρέει, αλλά πιθανώς και τον καταλύτη για μια νέα φάση στην ανθρώπινη εξέλιξη.Οι προκλήσεις της διαπλανητικής αποίκησης όμως είναι τεράστιες: κοσμική ακτινοβολία, χαμηλή ή μηδενική βαρύτητα, έλλειψη οξυγόνου, ακραίες θερμοκρασίες, απουσία βιώσιμων οικοσυστημάτων αλλά και πολιτισμική απομόνωση είναι παράγοντες που απαιτούν ρηξικέλευθα αντίμετρα. Η μακρόχρονη επιβίωση του ανθρώπου με τη σημερινή του μορφή σε τέτοια ακραία περιβάλλοντα είναι αμφίβολη.Η αξιοποίηση όμως της συνθετικής βιολογίας και βιοτεχνολογίας θα μπορούσε να οδηγήσει στον μετασχηματισμό του Homo sapiens σε ένα υβριδικό βιο-τεχνολογικό ον ικανό να προσαρμόζεται σε ακραία περιβάλλοντα. Η επέκταση της νόησης με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, η βελτίωση σωματικών λειτουργιών μέσω νανοτεχνολογίας και η μερική απεξάρτηση από τη γήινη διατροφική αλυσίδα, μέσω αξιοποίησης – μεταξύ άλλων – τεχνητής φωτοσύνθεσης, θα μπορούσαν πιθανώς να σηματοδοτήσουν τη μετάβαση σε μια νέα εξελικτική φάση. Επιπλέον, η γονιδιακή επεξεργασία με χρήση βιβλιοθηκών DNA θα μπορούσε να διατηρήσει τη γενετική ποικιλότητα, ακόμη και σε αρχικά μικρές διαστημικές αποικίες.Είναι σαφές ότι η διαστημική αποίκηση είναι ένα πολυεπίπεδο τεχνολογικό, βιολογικό, κοινωνικό και ηθικό εγχείρημα με τεράστιες δυσκολίες, αλλά πιθανότατα να αποτελεί μονόδρομο για την επιβίωση του Homo sapiens.Ωστόσο, θεμελιώδης προϋπόθεση για να αξιοποιήσουμε ή τουλάχιστον να διερευνήσουμε αυτές τις δυνατότητες είναι η διατήρηση του πολιτισμού μας, τουλάχιστον για τον απαραίτητο χρόνο για την ανάπτυξη των σχετικών τεχνολογιών.Δυστυχώς, το ίδιο το κοινωνικο-οικονομικό μας σύστημα αποτελεί τροχοπέδη στην επιβιωσιμότητα του ανθρώπου. Το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, στηριγμένο στην υπερκατανάλωση, στις κοινωνικές ανισότητες, στην ανεξέλεγκτη κερδοφορία μιας μικρής ελίτ, στις συγκρούσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων – που θα μπορούσαν να γίνουν και πυρηνικές – και στην κατασπατάληση των πόρων του πλανήτη, γεννά συνθήκες αυτοκαταστροφής και οικολογικής κατάρρευσης.Σήμερα βιώνουμε μια απίστευτη επιστροφή σε συνθήκες Μεσοπολέμου (η περίοδος μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων του 20ού αιώνα), με τις παγκόσμιες πολιτικές και οικονομικές ελίτ να καθοδηγούν τις εξελίξεις σε ατραπούς παγκόσμιας σύγκρουσης – χωρίς συναίσθηση ότι διακυβεύεται η ίδια η ύπαρξη της ανθρωπότητας. Το Παράδοξο του Fermi και μια πιθανή απάντηση Δίνουν άραγε οι σημερινές συνθήκες μια πιθανή εξήγηση του Παράδοξου του Fermi, που αφορά το ερώτημα «Πού είναι οι άλλοι;»; Δηλαδή, αφού το Σύμπαν είναι γεμάτο από γαλαξίες με δισεκατομμύρια αστρικών συστημάτων, γιατί δεν έχουμε συναντήσει κανέναν άλλον πολιτισμό; Μια πιθανή απάντηση είναι ότι κατά την εξέλιξη τεχνολογικών πολιτισμών, ο άκρατος ανταγωνισμός – οικονομικός, πολιτικός και στρατιωτικός μεταξύ τάξεων, κοινωνικών και εθνών – και η συνεπακόλουθη ανεξέλεγκτη χρήση πόρων και οι συγκρούσεις οδηγούν νομοτελειακά σε καταστροφή του περιβάλλοντος και εν τέλει στην καταστροφή των πολιτισμών πριν προλάβουν να γίνουν διαστρικοί.Αν αυτή η υπόθεση ισχύει, τότε η ανθρωπότητα μπορεί να βρίσκεται ακριβώς μπροστά σε αυτή την κρίσιμη καμπή. Αν συνεχίσουμε όπως σήμερα, το τέλος είναι προδιαγεγραμμένο. Αν όμως καταφέρουμε να αλλάξουμε ριζικά, χτίζοντας κοινωνίες αλληλεγγύης και συνεργασίας και μια οικονομία που θα δίνει προτεραιότητα στην κοινωνία και στη βιώσιμη ευημερία, τότε μια τέτοια ριζική – αλλά αναγκαία – μεταστροφή μπορεί να δώσει τον απαραίτητο χρόνο για την ανθρωπότητα να προλάβει τη μετάβαση σε μια νέα εξελικτική πλατφόρμα, αυτή του Homo stellaris – του «ανθρώπου των άστρων» –, πριν από την εξάντληση των πόρων της Γης και τη διαφαινόμενη μελλοντική κλιματική και περιβαλλοντική κατάρρευση.Οπως οι πρόγονοί μας εξελίχθηκαν από δενδρόβια πρωτεύοντα σε δίποδα όντα, μετάβαση που τους έδωσε τη δυνατότητα να επεκταθούν σε όλο τον πλανήτη, έτσι και ο μελλοντικός άνθρωπος – ένα βιοτεχνολογικά βελτιωμένο είδος, προσαρμοσμένο στις ακραίες συνθήκες του Διαστήματος, θα μπορέσει να συνεχίσει το ταξίδι του στο σύμπαν και, ποιος ξέρει, να συναντήσει και άλλους – λίγους – πολιτισμούς που πρόλαβαν τη μετάβαση πριν από την εξαφάνιση. Ο κύριος Μανώλης Πλειώνης είναι καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ, σύμβουλος Επιστήμης & Τεχνολογίας του Ιδρύματος Ευγενίδου και πρώην πρόεδρος Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. https://physicsgg.me/2025/10/02/ο-μονόδρομος-του-homo-stellaris/