Δροσος Γεωργιος

Πως επιδρά η σκοτεινή ύλη στο ανθρώπινο σώμα. Είναι γνωστό ότι στο μεγαλύτερο ποσοστό της η ύλη του σύμπαντος συνίσταται από την επονομαζόμενη σκοτεινή ύλη. Πρόκειται για ένα άγνωστο προς το παρόν είδος μη βαρυονικής και μη ακτινοβολούσας ύλης που κατακλύζει το σύμπαν μας – άρα και τον γαλαξία μας και το πλανητικό μας σύστημα. Δεδομένου ότι σπάνια αλληλεπιδρά με την συνηθισμένη ύλη δεν αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή της. Υπολογίζεται ότι δισεκατομμύρια σωματίδια σκοτεινής ύλης ανά δευτερόλεπτο διέρχονται μέσα από το σώμα μας. Κανένα απ’ αυτά δεν συγκρούεται με τους πυρήνες των ατόμων που αποτελούν το σώμα μας; Στο ερώτημα αυτό απαντούν οι ερευνητές Katherine Freese (από το πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν) και Christopher Savage (από το πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης) που υπολόγισαν τον ρυθμό των συγκρούσεων των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης που κυκλοφορούν γύρω και μέσα μας με τους πυρήνες που αποτελούν το σώμα μας. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους ένα σωματίδιο σκοτεινής ύλης συγκρούεται με έναν πυρήνα του σώματός μας κάθε λεπτό που περνάει! Η κατανόηση της φύσης της σκοτεινής ύλης αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της αστροφυσικής και της σωματιδιακής φυσικής. Οι περισσότεροι κοσμολόγοι πιστεύουν πως η λύση αυτού του παζλ βρίσκεται στην ανακάλυψη ενός νέου τύπου θεμελιώδους σωματιδίου. Κυριότεροι υποψήφιοι για την σκοτεινή ύλη είναι τα Ασθενώς Αλληλεπιδρώντα Σωματιδία με Μάζα (Weakly Interacting Massive Particles - WIMPs), μια γενική ομάδα σωματιδίων που είναι ηλεκτρικά ουδέτερα και δεν συμμετέχουν στις ισχυρές ή τις ασθενείς αλληλεπιδράσεις με την συνηθισμένη ύλη. Πιθανοί υποψήφιοι για WIMP είναι τα υπερσυμμετρικά σωματίδια και τα σωματίδια Kaluza-Klein που περιλαμβάνονται σε θεωρίες με έξτρα διαστάσεις. Αυτά τα σωματίδια πιστεύεται ότι έχουν μάζες από 1 GeV (109 eV) μέχρι 10 TeV(1012 eV). Οι έρευνες για τα WIMPs περιλαμβάνουν την απευθείας ανίχνευσή τους σε εργαστηριακά πειράματα, διαμέσου των πιθανών ελαστικών κρούσεων με την συνηθισμένη ύλη, όταν αυτά διέρχονται μέσα από τους γήινους ανιχνευτές - που συνήθως βρίσκονται βαθιά κάτω από το έδαφος. Τέτοιες προσπάθειες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Υπάρχουν ήδη κάποιες υποψίες στοιχείων για την ανακάλυψη WIMPs από τα πειράματα DAMA http://people.roma2.infn.it/~dama/web/home.html CoGeNT http://cogent.pnnl.gov/ CRESST. http://www.cresst.de/exp_overview.php Τα μηδενικά αποτελέσματα άλλων πειραμάτων όπως των CDMS http://cdms.berkeley.edu/ XENON, http://xenon.astro.columbia.edu/ θέτουν απλώς όρια στις πιθανότητες αλληλεπίδρασης των WIMPs με την συνηθισμένη ύλη. Οι ερευνητές για τους θεωρητικούς υπολογισμούς της αλληλεπίδρασης της σκοτεινής ύλης με την συνηθισμένη ύλη χρησιμοποιήσαν τα δεδομένα αυτών των πειραμάτων. Δισεκατομμύρια WIMPs περνούν διαμέσου του σώματός μας κάθε δευτερόλεπτο με τα περισσότερα απ’ αυτά να μην αλληλεπιδρούν. Πολύ σπάνια ένα WIMP θα χτυπήσει κάποιον από τους πυρήνες που αποτελούν το σώμα μας. Στους υπολογισμούς θεωρήθηκε ένα ανθρώπινο σώμα 70 κιλών, καθώς επίσης και μια ποικιλία μαζών WIMPs στο εύρος από GeV (109 eV) μέχρι TeV (1012 eV). Έτσι όσον αφορά τις αλληλεπιδράσεις που εξαρτώνται από το σπιν (spin independent -SI) βρέθηκε ότι σ’ αυτές συμμετέχουν κυρίως οι πυρήνες του οξυγόνου. Ενώ στις αλληλεπιδράσεις που εξαρτώνται από το σπιν (spin dependent - SD) συμμετέχουν κυρίως οι πυρήνες του υδρογόνου. Αρχικά μελετήθηκαν WIMPs με μάζα 60 GeV με την μέγιστη ενεργό διατομή σκέδασης που επιτρέπουν τα όρια που έθεσαν τα πειράματα XENON και CDMS. Βρέθηκε ότι περίπου 5 WIMPs χτυπούν έναν πυρήνα στο ανθρώπινο σώμα στην διάρκεια ενός έτους (μέσω σκέδασης που δεν εξαρτάται από το σπιν) και 30 WIMPs στην διάρκεια ενός έτους (μέσω σκέδασης που εξαρτάται από το σπιν). Στη συνέχεια μελετήθηκαν οι μικρότερες μάζες WIMPs (από 10 έως 20 GeV) που προτείνονται από τα πειράματα DAMA, CoGeNT και CRESST. Στην περίπτωση αυτή υπολογίστηκαν μεγαλύτεροι ρυθμοί: 105 WIMPs χτυπούν έναν πυρήνα του ανθρωπίνου σώματος στην διάρκεια ενός έτους, που αντιστοιχεί σε περίπου μια κρούση ανά λεπτό.... .... και αυτά είναι τα WIMPs που μας "ταρακουνούν" περισσότερο Αλληλεπιδράσεις WIMPs μάζας 60 GeV WIMPs με διάφορους πυρήνες του ανθρωπίνου σώματος Εξετάστηκαν ξεχωριστά οι αλληλεπιδράσεις του κάθε στοιχείου που περιέχεται στο ανθρώπινο σώμα με τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης.

«Διαγαλαξιακό μετρό» από τα Γιαννιτσά. Η Παναγιώτα Καντή κατάγεται από τα Γιαννιτσά, έμαθε Φυσική στα Ιωάννινα και με το μυαλό της σχεδιάζει σταθερές και αξιόπιστες διαστημικές σκουληκότρυπες, προκαλώντας το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας των αστροφυσικών. Το εβδομαδιαίο περιοδικό New Scientist στο τεύχος της 10ης Μαρτίου 2012 είχε τη μελέτη της στο εξώφυλλό του, με τίτλο «Διαγαλαξιακό μετρό: επιβίβαση στη σκουληκότρυπα-εξπρές», αναφέροντας ότι αυτή και η ομάδα της ερευνούν τη δυνατότητα ταξιδιών στο Σύμπαν μέσα από χωροχρονικά «τούνελ», συνεχίζοντας το έργο που είχε αφήσει ημιτελές ο Αϊνστάιν. Όπως μας εξηγεί η κα Καντή, «οι θεωρίες της σκουληκότρυπας εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, το 1916. Αργότερα, μαζί με έναν άλλο συνεργάτη του, τον Ρόουζεν, έγραψαν μία εργασία πάνω στο θέμα. Δεν έμεινε, όμως, πολύ στη βιβλιογραφία. Από το 1980 και μετά επανήλθε το ενδιαφέρον και μάλιστα αυτό έγινε με αφορμή το έργο «Contact» με την Τζόντι Φόστερ. Το σενάριο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Καρλ Σέγκαν, έναν πολύ μεγάλο αστροφυσικό. Για να μπορέσει να βάλει κάποια ακριβή επιστημονικά στοιχεία στο βιβλίο του ζήτησε από τον Κιθ Θορν, έναν αστροφυσικό και κοσμολόγο, να κατασκευάσει θεωρητικά μία σκουληκότρυπα. Οπότε, η προσπάθεια ξεκίνησε από τον Θορν και κατόπιν συμμετείχαν αρκετοί άλλοι». Το αρχικό ερευνητικό πεδίο της κας Καντή, αυτό που αποτέλεσε τη βάση για την επιστημονική της ανέλιξη ήταν οι μαύρες τρύπες. Μέσα από αυτές άρχισε να κρυφοκοιτάζει τα μυστικά του Σύμπαντος και να αναζητά λύσεις. «Το 1995 έκανα το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων και μελετούσαμε πάλι την ίδια θεωρία με σκοπό να βγάλω λύσεις μαύρων οπών. Δηλαδή, τη θεωρία, όπως αναφέρεται και στη δημοσίευση, Dilatonic-Einstein-Gauss-Bonnet, η οποία προέρχεται από τις θεωρίες των υπερχορδών. Μία οικογένεια λύσεων που βρήκαμε τότε, δεν είχε τα χαρακτηριστικά των μαύρων οπών αλλά συνδεόταν μαζί τους. Δεν δώσαμε ερμηνεία, απλώς τις αναφέραμε σε μία από τις επιστημονικές εργασίες που είχε γράψει η ομάδα μας και το αφήσαμε». Δεν έχει, όμως, το Σύμπαν, παράδοξα αλλά και η ζωή με τις απροσδόκητες τροπές που δίνει στα γεγονότα. Η ξεχασμένη οικογένεια λύσεων ενός ταπεινού στη χώρα προέλευσης διδακτορικού, αποτέλεσε τη βάση μίας μελέτης που κέρδισε το ενδιαφέρον της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. «Αρκετά χρόνια αργότερα, οι σημερινοί Γερμανοί συνεργάτες μου, ο Μπερτχαρντ Κλαϊχάουζ και η Γιούτα Κουνζ από το Πανεπιστήμιο του Όλτενμπουργκ θεώρησαν ότι εκείνη η αναφορά θα ήταν ένα καλό παράδειγμα λύσεων σκουληκότρυπων. 'Ετσι, ήρθαν σε επικοινωνία μαζί μου και προσπαθήσαμε να δούμε τα χαρακτηριστικά αυτών των λύσεων». Η μελέτη των τριών επιστημόνων δεν πέρασε απαρατήρητη από το έγκριτο βρετανικό επιστημονικό περιοδικό, το οποίο της αφιέρωσε εξώφυλλο. Στο άρθρο του αναφέρει: «Δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο ένα θέμα της επιστημονικής φαντασίας να πλησιάζει στην πραγματικότητα. Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει με τις σκουληκότρυπες. Θεωρητικά η είσοδος σε ένα από αυτά τα τούνελ του χωροχρόνου μπορεί να οδηγήσει στον Πλούτωνα, το γαλαξία της Ανδρομέδας, ή εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι κανείς δεν έχει φτάσει κοντά στη θεωρητική κατασκευή μίας τέτοιας οπής. Ακόμη και στο χαρτί, είναι ασταθείς και έχουν την τάση να κλείνουν κατευθείαν, εκτός και αν διατηρηθούν ανοικτές με τη χρήση σκοτεινής ύλης. Τώρα, όλα αυτά άλλαξαν. Μία ερευνητική ομάδα με Γερμανούς και Έλληνες επιστήμονες έδειξαν ότι είναι δυνατή η κατασκευή σκουληκότρυπων δίχως να απαιτείται η ύπαρξη της αμφισβητούμενης σκοτεινής ενέργειας». Όπως αναφέρει η κα Καντή, το πέρασμα μέσα από μία σκουληκότρυπα θα έμοιαζε με «ένα ταξίδι, όπως είναι αυτό που κάνουν τα διαστημόπλοιά μας». Μόνο που, εκτός του ότι μέσα από την καμπύλωση του χωροχρόνου θα γίνονται εφικτά άλματα μέσα στο Σύμπαν, οι επιταχύνσεις θεωρητικά θα είναι τεράστιες. «Για να είναι μία σκουληκότρυπα ρεαλιστική, θα πρέπει ένας ταξιδιώτης, ας το πούμε έτσι, που θα ήθελε να περάσει από μέσα να μην δέχεται πολύ μεγάλες επιταχύνσεις. Στα υπερηχητικά αεροπλάνα, φτάνουμε μέχρι 2 G, δηλαδή δύο φορές την επιτάχυνση της βαρύτητας επάνω στη Γη, το πολύ τρία. Επομένως, για να επιτύχουμε, οι όποιες επιταχύνσεις να είναι σχετικά μικρές, θα πρέπει το στόμιο να είναι πάρα πολύ μεγάλο. Δηλαδή να είναι περίπου δέκα έτη φωτός. Αν φυσικά τέτοιες λύσεις υπάρχουν στην φύση τότε θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μπορέσουμε να τις ανιχνεύσουμε». Η ακαδημαϊκή διαδρομή της Παναγιώτας Καντή είχε τη δική της παραδοξότητα. Από τη γενέτειρά της, βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, να ερευνά μαύρες οπές, μέχρι το διδακτορικό της. Από εκεί στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, στην Scuola Normale Superiore της Ιταλίας και με υποτροφία στο CERN να μελετά τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από επιταχυντές όπως ο LHC (Large Hadron Collider). Κατόπιν στην Οξφόρδη, στο Πανεπιστήμιο του Ντάραμ, και τελικά, αναπληρώτρια καθηγήτρια στις αίθουσες όπου διδάχθηκε Φυσική, στα Ιωάννινα. Το πέρασμά της από τόσα σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι δυνατότητες που αυτά της παρείχαν προκαλεί εύλογα ερωτηματικά για τους λόγους που επέστρεψε στην Ελλάδα. «Είχα περάσει δέκα χρόνια στο εξωτερικό και μπορούσα πολύ άνετα να συνεχίσω να ζω εκεί. Είχα όλες τις ευκαιρίες. Επέλεξα την επιστροφή στην Ελλάδα γιατί θεώρησα ότι το χρωστούσα να γυρίσω εδώ. Στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων έμαθα, έρευνα, Φυσική. Ήθελα να διδάξω κι εγώ με τη σειρά μου νέα παιδιά και να τους ωθήσω προς το εξωτερικό». Το επιστημονικό έργο της Π. Καντή. Stable Lorentzian Wormholes in Dilatonic Einstein-Gauss-Bonnet Theory Wormholes in Dilatonic Einstein-Gauss-Bonnet Theory Αναλυτικά η συνέντευξη της Παναγιώτας Καντή. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_20237_06/04/2012_436905

Αποστολή διαστημικών ρομπότ στη Σελήνη. Η Google θέσπισε έπαθλο 20 εκατ. δολαρίων για το πρώτο ιδιωτικό ρομπότ που θα φτάσει στη Σελήνη. Επιστημονικές ομάδες από διάφορα μέρη του κόσμου διεκδικούν το έπαθλο των 20 εκατ. δολαρίων που έχει θεσπίσει η Google. Το βραβείο Lunar X Prize θα απονεμηθεί στην ομάδα που πρώτη θα αποστείλει στο φεγγάρι ένα διαστημικό ρομπότ. Το ρομπότ θα πρέπει να διανύσει απόσταση περίπου 450 μέτρων στο σεληνιακό έδαφος και να στείλει στη Γη ένα βίντεο υψηλής ευκρίνειας ως απόδειξη της παρουσίας του στον δορυφόρο μας. Ενα επιπλέον βραβείο 10 εκατ. δολαρίων θα απονεμηθεί στην ομάδα που θα πάει την αποστολή ένα βήμα παραπέρα. Θα πρέπει δηλαδή το ρομπότ της να διανύσει μεγαλύτερη απόσταση μέσα στη νύχτα, να εντοπίσει πάγο ή να προσσεληνωθεί κοντά στο σημείο της αποστολής Apollo της NASA. Η Αμερικανική Υπηρεσία Διαστήματος έστελνε επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη από το 1969 μέχρι το 1972. Πολύ αργότερα, η προσοχή της στράφηκε στην προετοιμασία αποστολών στον Αρη, αφήνοντας έτσι ελεύθερο το έδαφος στην ιδιωτική πρωτοβουλία να ετοιμάσει διαστημικά ρομπότ. Στον διαγωνισμό δήλωσαν συμμετοχή 26 επιστημονικές ομάδες και τα ρομπότ θα πρέπει να έχουν σταλεί στο φεγγάρι μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Τα περισσότερα δείχνουν λιγότερο ρωμαλέα από εκείνα που έχει στείλει στον Αρη η NASA. «Μοιάζουν τόσο εύθραυστα που νομίζεις πως θα τεθούν εκτός λειτουργίας αν πέσει πάνω τους ένα πετραδάκι...» υποστήριξε πριν λίγες μέρες πρώην μηχανικός της NASA. «Ωστόσο ο σκοπός τους είναι μόνο να φθάσουν εκεί και να διανύσουν μισό χιλιόμετρο. Τα δικά μας τα ρομπότ είχαν πολύ μεγαλύτερο κόστος επειδή κατασκευάστηκαν με σκοπό να αντέξουν». Η πρώτη εταιρεία που δήλωσε συμμετοχή στον διαγωνισμό ήταν η βρετανική Odyssey Moon Limited, η οποία σχεδιάζει ένα ρομπότ που μοιάζει με παραδοσιακή σεληνάκατο της NASA, με τη μόνη διαφορά ότι τροφοδοτείται με ενέργεια από τον Ηλιο. Οι σχεδιαστές φιλοδοξούν η σεληνάκατος να φθάσει στο φεγγάρι και να εξερευνήσει τους ορυκτούς πόρους του. Ένα άλλο ρομπότ, επίσης από τη Βρετανία, ονομάζεται Tesla Robotic Rover και μοιάζει με μία μεγάλη μπάλα η οποία στηρίζεται σε τέσσερις τροχούς. Οι κατασκευαστές του ρομπότ λένε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα το έχουν στείλει στο φεγγάρι. Το πιο παράξενο ρομπότ απ' όλα κατασκευάζεται από την επιστημονική ομάδα Puli της Ουγγαρίας και αντί για τροχούς χρησιμοποιεί για την κίνησή του πολυάριθμους σωλήνες, με αποτέλεσμα να μοιάζει με αχινό. Το όνομά του προέρχεται από το όνομα ενός γερμανικού ποιμενικού που είναι και έξυπνος και παιχνιδιάρης. Ενα ακόμη «εκκεντρικό» ρομπότ έχει τη μορφή πυραμίδας και κινείται με τροχούς. Διαθέτει δύο ζεύγη καμερών και έχει ύψος μεγαλύτερο από ενάμισι μέτρο. Τα διαστημικά ρομπότ θα εκτοξευτούν προς το φεγγάρι με πύραυλο. Ενας τέτοιος πύραυλος μπορεί να είναι ο Falcon Nine, τον οποίο σχεδίασε ο ιδρυτής του Paypal Ελον Μασκ. H Γη από την αθέατη πλευρά της Σελήνης! Στην φωτογραφία η αθέατη πλευρά της Σελήνης και στο βάθος η Γη. Στην εικόνα φαίνεται και ο κρατήρας De Forest, που βρίσκεται προς τον νότιο πόλο της Σελήνης, να δέχεται το φως του ήλιου υπό γωνία σχηματίζοντας βαθιές σκιές. Η Ρωσία σχεδιάζει την δημιουργία της σεληνιακής βάσης της. Η Ρωσία σχεδιάζει να στείλει στην Σελήνη νέες σεληνιακές άκατες, οι οποίες θα μπορούν να λειτουργήσουν εκεί για μερικά χρόνια. Δεν αποκλείεται, στην συνέχεια στον δορυφόρο της Γης να δημιουργηθεί ρωσική σεληνιακή βάση. Αυτοί είναι οι στόχοι που υπάρχουν στο πρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί από την Ρωσική Ακαδημία επιστημών. Το πρώτο βήμα προς την εξερεύνηση της Σελήνης προγραμματίζεται για το 2015. Την Σελήνη θα την εξερευνήσουν οι δορυφόροι «Luna-Resouse» και «Luna-Glob». Στο δεύτερο στάδιο θα αρχίσουν την λειτουργία τους οι νέες σεληνιακές άκατες, οι οποίες θα συλλέγουν δείγματα σεληνιακού εδάφους, συμπεριλαμβανομένου και του συλλεγμένου από βάθος δύο μέτρων με την χρήση της εγκατάστασης γεώτρησης. Έπειτα στην Σελήνη θα πάει προσσεληνωμένο σκάφος με πύραυλο επιστροφής, το οποίο θα πάρει μερικές κάψουλες με δείγματα σεληνιακού εδάφους και θα τα φέρει στην Γη. Οι άκατες που θα μείνουν στην επιφάνεια της Σελήνης και ο σταθμός προσσελήνωσης, θα αποτελέσουν τα πρώτα στοιχεία του σεληνιακού πεδίου δοκιμών με τον μελλοντικό στόχο να αναπτυχθεί σε αυτήν την περιοχή η Ρωσική σεληνιακή βάση.

Ο Stephen Hawking θα «μιλήσει» χρησιμοποιώντας το iBrain. Ο διάσημος αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ δοκιμάζει μια επαναστατική συσκευή η οποία ίσως του επιτρέψει να ξαναμιλήσει. Το iBrain σύμφωνα με τους δημιουργούς του μπορεί να διαβάζει τις σκέψεις να τις μεταφράζει - δηλαδή να τις μετατρέπει σε λέξεις - και να τις εκφωνεί μέσα από ηχεία. Ο Χόκινγκ πάσχει από τη νόσο Λου Γκέριγκ και εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο αδυνατώντας μεταξύ άλλων να μιλήσει. Η εγκεφαλική κορδέλα. Το iBrain είναι μια μικρή συσκευή (έχει μέγεθος ανάλογο με αυτό δύο νομισμάτων) η οποία είναι ενσωματωμένη σε μια ελαστική κορδέλα που τοποθετείται στο κεφάλι του ασθενή. Η συσκευή, η οποία έχει αναπτυχθεί από ομάδα ειδικών της αμερικανικής εταιρείας NeuroVigil σε συνεργασία με ερευνητές του Πανεπιστημίου Stanford, αρχικά δημιουργήθηκε για να παρακολουθεί άτομα κατά τη διάρκεια του ύπνου και να διαπιστώνει προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο όπως η υπνική άπνοια. Στην πορεία όμως οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το iBrain μπορεί να διαβάζει τα εγκεφαλικά κύματα που παράγει κάποιος όταν σκέφτεται και θεώρησαν ότι, με την κατάλληλη επεξεργασία τους από σχετικό λογισμικό, θα μπορουσε να τα μετατρέπει σε λέξεις. Ετσι άρχισαν να κάνουν μελέτες σχετικά και με αυτή την εφαρμογή. Η εγκεφαλική διεπαφή. Η συσκευή βασίζεται στη λεγόμενη διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή (Brain Computer Interface). Η διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή αναφέρεται σε μια σειρά από τεχνολογίες που ως απώτερο σκοπό έχουν την επίτευξη αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας μεταξύ του ανθρώπινου νευρικού συστήματος και ενός υπολογιστή. Με τη μέθοδο αυτή πειραματίζονται ερευνητές που προσπαθούν να αναπτύξουν τεχνολογίες χρήσης ενός υπολογιστή από άτομα με κινητικά ή άλλα προβλήματα υγείας όπως, παραδείγματος χάριν, άτομα με προβλήματα όρασης. Επίσης εφαρμόζεται για την αποτελεσματικότερη χρήση τεχνητών μελών από αναπήρους ενώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για την ανάπτυξη τεχνολογίας που θα επιτρέπει σε ένα στρατιώτη να ελέγχει με τη σκέψη οπλικά συστήματα ή ακόμη και ένα ρομποτικό σκάφος. Οσον αφορά ειδικότερα το iBrain, η συσκευή μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση των διαταραχών του ύπνου, της κατάθλιψης και του αυτισμού ενώ ελβετική εταιρεία συνεργάζεται με την NeuroVigil για την ανάπτυξη λογισμικού που θα της επιτρέψει να παρακολουθεί πώς τα φάρμακα λειτουργούν στον εγκέφαλο. Ο Στίβεν Χόκινγκ. Όταν ο Στίβεν Χόκινγκ έμαθε για το iBrain δέχθηκε να το δοκιμάσει. Οι ερευνητές τον επισκέφθηκαν στο σπίτι του στην Αγγλία, τοποθέτησαν τη συσκευή στο κεφάλι του και του ζήτησαν να συγκεντρωθεί και να σκέφτεται έντονα και επαναλαμβανόμενα ότι εκτελεί κάποιες απλές κινήσεις, όπως ότι σφίγγει σε γροθιά το χέρι του. Η συσκευή κατέγραψε τα εγκεφαλικά κύματα που παρήγαγε ο εγκέφαλος του επιστήμονα κατά τη διάρκεια του πειράματος. Ενας αλγόριθμος που οι ερευνητές ονομάζουν Spears επεξεργάστηκε τα δεδομένα της συσκευής. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο αλγόριθμος κατάφερε να «μεταφράσει» τις κινήσεις του Χόκινγκ. «Με αρκετή ακόμη δουλειά και προσπάθεια πιστεύω ότι μπορώ να αναπτύξω λογισμικό που θα μετατρέπει τα εγκεφαλικά κύματα σε σκέψεις και στη συνέχεια να μετατρέπει τις σκέψεις σε γράμματα, λέξεις και προτάσεις. Τελικά ίσως καταστεί εφικτό να γίνεται μια κανονική συνομιλία χρησιμοποιώντας το iBrain» υποστηρίζει ο καθηγητής Φίλιπ Λόου, στέλεχος της NeuroVigil και επικεφαλής των ερευνητών που αναπτύσσουν τη συσκευή. http://www.nytimes.com/2012/04/03/science/ibrain-a-device-that-can-read-thoughts.html?_r=1 Όπως είχε προαναγγελθεί ο Stephen Hawking εμφανίστηκε σε επεισόδιο της χιουμοριστικής τηλεοπτικής σειράς «The Big Bang Τheory».

Ο Ερμής έχει ένα υγρό πυρήνα κι άλλες εκπλήξεις. Ο Ερμής είναι ένα περίεργος μικρός πλανήτης, μικρός μεν αλλά απίστευτα πυκνός, σχετικά κοντά μας αλλά δύσκολο να μελετηθεί μέσω των τηλεσκοπίων. Τα πρόσφατα ευρήματα του σκάφους MESSENGER που παρουσιάστηκαν πριν λίγες μέρες σε ένα συνέδριο, φέρνουν στο φως νέες παραξενιές του πιο κοντινού πλανήτη προς τον Ήλιο. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο Ερμής πρέπει να έχει υποστεί μια έντονη γεωφυσική δραστηριότητα στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του. Οι μελλοντικές παρατηρήσεις θα βοηθήσουν στο να απαντηθούν μερικές ερωτήσεις σχετικά με το πώς σχηματίστηκε αυτό το υλικό. Το διαστημόπλοιο Messenger της NASA τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή πριν από ένα χρόνο και έχει δουλέψει όλο αυτό τον χρόνο. Έχει τραβήξει περίπου 100.000 εικόνες, έχει χαρτογραφήσει το πεδίο βαρύτητας του και έκανε ευαίσθητες μετρήσεις υψομετρίας, ρίχνοντας φως σε χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του πλανήτη όπως ποτέ άλλοτε έγινε πριν. Οι νέες αποκαλύψεις για τον πυρήνα του Ερμή δείχνουν ότι ο φλοιός του πλανήτη είναι παχύτερος σε χαμηλά γεωγραφικά πλάτη και λεπτότερος στους πόλους, μια κατανομή που δείχνει ότι ο πλανήτης θα μπορούσε να έχει ένα ρευστό εξωτερικό πυρήνα. Πάντα δε γνωρίζαμε ότι ο Ερμής είχε αναλογικά μεγαλύτερο πυρήνα από τη Γη. Οι γεωλόγοι πίστευαν ότι θα μπορούσε να αποτελεί ακόμα το 42% του όγκου του πλανήτη, σε σύγκριση με το 17% που καταλαμβάνει ο πυρήνας της Γης. Η νεότερη όμως εκτίμηση δίνει ότι ο πυρήνας αποτελεί το 85% του πλανήτη. Φαίνεται δε να υπάρχει ένα εξαιρετικά πυκνό στρώμα με πάχος κάπου 170 χιλιόμετρα, που περισφίγγει τον πυρήνα, που ίσως να είναι ένα κέλυφος από θειούχο σίδηρο. Έτσι ο μανδύας και ο φλοιός μοιάζει σαν μια απλή φλούδα πορτοκαλιού σε ένα γιγαντιαίο σιδερένιο πορτοκάλι. Μια άλλη αξιοσημείωτη διαπίστωση είναι ότι ο μεγαλύτερος κρατήρας στον Ερμή, Caloris Basin, δεν είναι στην πραγματικότητα λεκανοπέδιο. Φαίνεται ότι το κέντρο του κρατήρα σταδιακά ανυψώθηκε όχι στο πολύ μακρινό παρελθόν μέχρι να γίνει υψηλότερο από τις άκρες του. Η εικόνα αυτή έκανε τους γεωλόγους να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους ότι ο Ερμής σταμάτησε να είναι γεωλογικά ενεργός πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά ήταν περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Ο πρώτος στη Ρωσία κοσμο-λιμένας μπορεί να κατασκευαστεί στην πατρίδα του Γκαγκάριν. Ο πρώτος στη Ρωσία κοσμο-λιμένας, όπου οι διαστημικοί τουρίστες θα μπορούν να πραγματοποιούν υποτροχιακές πτήσεις, σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στην περιοχή Γκαγκάριν της περιφέρειας Σμολένσκ, στην ιδιαίτερη πατρίδα του πρώτου κοσμοναύτη της Γης. Ο διαστημικός λιμένας θα είναι ένα αντίστοιχο του κοσμοδρομίου «Αμέρικα» (Spaceport America), το οποίο κατασκευάστηκε στις ΗΠΑ. Εδώ θα εγκατασταθούν διαστημικά μουσεία και ατραξιόν, θα διοργανώνονται εκθέσεις και επιστημονικά συνέδρια, εκδρομές και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά από τη Ρωσία και το εξωτερικό.

Η Σελήνη έχει παρέα! Μία μελέτη, με επικεφαλής τον Μίκαελ Γράνβικ του Ινστιτούτου Αστρονομίας του πανεπιστημίου της Χαβάης και του Ζερεμί Βομπεγιόν του Αστεροσκοπείου του Παρισιού, που δημοσιεύτηκε στο αστρονομικό περιοδικό «Icarus», κατέληξε στο απρόσμενο συμπέρασμα ότι η Γη, σε οποιαδήποτε στιγμή της ιστορίας της, έχει συνήθως γύρω της πάνω από ένα φεγγάρια. Με άλλα λόγια, η Σελήνη δεν είναι μοναδική, καθώς πολύ συχνά μικροί αστεροειδείς διαμέτρου λίγων μέτρων «συλλαμβάνονται» από τη βαρύτητα του πλανήτη μας και μετατρέπονται και αυτοί σε μίνι-δορυφόρους. Αυτό τουλάχιστον, σύμφωνα με το Space.com, δείχνουν οι νέες προσομοιώσεις των ερευνητών με τη βοήθεια ενός γαλλικού σούπερ-υπολογιστή, ο οποίος υπολόγισε τις τροχιές περίπου 10 εκατομμυρίων κοντινών στη Γη αστεροειδών, καθώς αυτοί περνούν σε μικρή απόσταση από τον πλανήτη μας. Από αυτά τα σώματα, με βάση τις προσομοιώσεις, περίπου 18.000 κατά καιρούς «κλειδώνουν» σε πρόσκαιρη τροχιά γύρω από τη Γη. Τουλάχιστον ένας μικρός αστεροειδής διαμέτρου ενός μέτρου ή μεγαλύτερος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας κάθε στιγμή. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς υπολογισμούς, κάθε ένα τέτοιο μίνι-φεγγάρι γυρνάει γύρω από τη Γη επί περίπου εννέα μήνες κατά μέσο όρο, προτού «απαγκιστρωθεί» ξανά από τη γήινη έλξη και συνεχίσει το ταξίδι του στο διάστημα, σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, ο οποίος ασκεί πολύ μεγαλύτερη έλξη βαρύτητας. Όμως μερικοί αστεροειδείς υπολογίστηκε ότι μπορεί να «κολλάνε» σε τροχιά -συνήθως ακανόνιστη και όχι κυκλική- γύρω από τη Γη ακόμα και για δεκαετίες, κάνοντας παρέα στη Σελήνη, η οποία, με διάμετρο 3.474 χλμ., περιφέρεται γύρω μας εδώ και πάνω από τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103511004684

Μαγνητική δραστηριότητα διαθέτει και η Αφροδίτη. Η Αφροδίτη μπορεί να μην έχει δικό της μαγνητικό πεδίο, αντίθετα με τη Γη, παρόλα αυτά, όπως ανακάλυψαν οι επιστήμονες για πρώτη φορά, διαθέτει μαγνητική δραστηριότητα, ακόμα και καταιγίδες που προκαλούν φαινόμενα όπως το γήινο σέλας στους πόλους. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κινεζικής καταγωγής Τιελόνγκ Ντρανγκ του Ινστιτούτου Διαστημικών Ερευνών της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών του Γκρατς, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο «Science», σύμφωνα με το «Nature», ανέλυσαν δεδομένα που συνέλλεξε το σκάφος «Venus Express» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη από το 2006. Οι επιστήμονες εντόπισαν, στον καυτό και πνιγηρό πλανήτη, σε μικρογραφία το φαινόμενο της «μαγνητικής επανασύνδεσης», που σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό λαμβάνει χώρα στον Ήλιο. Όταν τα μαγνητικά πεδία αντίθετης πολικότητας συγκρούονται και συγχωνεύονται, τότε απελευθερώνεται ένας βίαιος «χείμαρρος» ενέργειας. Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται «μαγνητική επανασύνδεση» και προκαλεί τις ηλιακές εκλάμψεις και τις μαγνητικές καταιγίδες στον Ήλιο, καθώς και το θεαματικό σέλας στη Γη, αλλά και σε άλλους πλανήτες που έχουν δικό τους μαγνητικό πεδίο και ατμόσφαιρα, όπως ο Δίας και ο Κρόνος. Τώρα, για πρώτη φορά, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι κάτι ανάλογο τελικά συμβαίνει και στην Αφροδίτη παρά την ανυπαρξία μαγνητικού πεδίου σε αυτήν.Μάλιστα υποθέτουν ότι σε αυτό το μαγνητικό φαινόμενο μπορεί να οφείλεται εν μέρει η σταδιακή απώλεια της πυκνής και πλούσιας σε νερό ατμόσφαιρας που κάποτε, πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, εκτιμάται ότι περιέβαλε τον γειτονικό πλανήτη. Η ανακάλυψη δείχνει ότι πιθανώς η εκρηκτική μαγνητική δραστηριότητα μπορεί να αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των πλανητών παντού στο σύμπαν. Έτσι, οι μαγνητικές καταιγίδες σε εξωπλανήτες, εκτός του ηλιακού μας συστήματος, μπορεί περιστασιακά να παράγουν ραδιοσήματα αρκετά ισχυρά για να ανιχνευθούν από τα γήινα ραδιοτηλεσκόπια. Αν αυτό ισχύει, τότε ανοίγει ένας νέος δρόμος για την αναζήτηση εξωπλανητών, κάτι που ίσως επιβεβαιωθεί από νέα πιο ισχυρά ραδιοτηλεσκόπια, όπως το LOFAR (Low Frequency Array) στην Ολλανδία.

Παράταση ζωής για τον κυνηγό πλανητών Kepler. Το πρώτο διαστημικό τηλεσκόπιο που σχεδιάστηκε ειδικά για την ανακάλυψη ξένων πλανητικών συστημάτων θα συνεχίσει να λειτουργεί για ακόμα μια τετραετία, έπειτα από την παράταση της αποστολής που αποφάσισε η NASA. Η ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών που αξιολόγησε τις μέχρι σήμερα επιδόσεις του Kepler έκανε λόγο για «σπουδαία επιτυχία», αφού η αποστολή προσφέρει «μια συνεχή ροή ανακαλύψεων». Το Kepler, το οποίο διαχειρίζεται το Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA στην Καλιφόρνια, θα συνεχίσει τώρα τις παρατηρήσεις σε 170.000 άστρα στους αστερισμούς του Κύκνου και της Λύρας. Από την εκτόξευσή του το Νοέμβριο του 2009, το διαστημικό τηλεσκόπιο έχει εντοπίσει 2.300 πιθανούς «εξωπλανήτες», όπως ονομάζονται οι πλανήτες εκτός του Ηλιακού Συστήματος. Σε 61 από αυτές τις περιπτώσεις η ύπαρξη των εξωπλανητών έχει επιβεβαιωθεί με περαιτέρω παρατηρήσεις. Μάλιστα 38 από τους εξωπλανήτες του Kepler βρίσκονται εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης», δηλαδή περιφέρονται γύρω από τα μητρικά τους άστρα σε αποστάσεις που επιτρέπουν την ύπαρξη υγρού νερού, και πιθανώς την εμφάνιση ζωής. Από την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη τη δεκαετία του 1990, οι τεχνολογίες παρατήρησης έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Παρόλα αυτά, ακόμα και τα ισχυρότερα σημερινά τηλεσκόπια δυσκολεύονται να διακρίνουν άμεσα τόσο μακρινά και μικρά σώματα. Το Kepler εντοπίζει τους εξωπλανήτες αξιοποιώντας μια έμμεση αλλά αξιόπιστη τεχνική: καταγράφει την απειροελάχιστη μείωση της φωτεινότητας του μητρικού άστρου τη στιγμή που εξωπλανήτης περνά από μπροστά του. Για την επιβεβαίωση της ύπαρξης των πιθανώς πλανητών αυτό το φαινόμενο πρέπει να καταγραφεί τουλάχιστον τρεις φορές σε κάθε περίπτωση. «Τώρα θα έχουμε το χρόνο να παρατηρήσουμε πέντε, έξι ή και οκτώ τέτοιες διελεύσεις. Αυτό θα μας αποκαλύψει περισσότερα στοιχεία, όπως το εάν πρόκειται για συμπαγείς πλανήτες όπως η Γη ή για αέριους γίγαντες όπως ο Δίας» σχολίασε ο φυσικός Ουίλιαμ Μπουρούκι, επικεφαλής της αποστολής Kepler. «Η παράταση της αποστολή δίνει μια μοναδική δυνατότητα να επανεξετάσουμε την κατανόησή μας για τις διαδικασίες στο Γαλαξία και τη θέση μας σε αυτόν», σημείωσε ο υπεύθυνος του σχεδίου «Κέπλερ» Ρότζερ Χάντερ. Η επιτροπή που αποφάσισε παράταση της αποστολής παρέτεινε επίσης τη λειτουργία του Hubble και ενός ακόμα διαστημικού τηλεσκοπίου, το παρατηρητήριο ακτίνων-Χ Chandra. Το Kepler, του οποίου το κόστος έφτασε τα 500 εκατ. δολάρια, θα λειτουργεί με ετήσιο προϋπολογισμό 18 εκατ. δολαρίων για την επόμενη τετραετία.

CERN: «Επιταχύνει» την αναζήτηση του σωματιδίου του Θεού. Ο μεγάλος υπόγειος επιταχυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN), κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα, άρχισε να λειτουργεί και πάλι μετά το χειμερινό «διάλειμμά» του και αμέσως σημείωσε παγκόσμιο ρεκόρ. Συγκεκριμένα, πραγματοποίησε συγκρούσεις δύο αντιτιθέμενων δεσμών πρωτονίων με συνολική ενέργεια οκτώ τρισεκατομμυρίων ηλεκτρονιοβόλτ (4 TeV από κάθε κατεύθυνση), μεγαλύτερη από οποιαδήποτε ενέργεια έχει ποτέ επιτευχθεί από επιταχυντή στη Γη. Η αυξημένη ενεργειακή ισχύς των συγκρούσεων αυξάνει τις προσδοκίες των επιστημόνων να κάνουν φέτος νέες ανακαλύψεις στο πεδίο της Φυσικής. Ο πρώτος στόχος είναι η επιβεβαίωση ή η οριστική διάψευση της ύπαρξης του μποζονίου του Χιγκς, του λεγόμενου και «σωματιδίου του Θεού». Στο τέλος του 2011, οι ερευνητές του CERN ανακοίνωσαν ότι έχουν ενδείξεις πλέον για την ύπαρξή του, αλλά απομένει η επιβεβαίωση εντός του 2012. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231141738 «Η διετής εμπειρία λειτουργίας του επιταχυντή στα 3,5 TeV ανά ακτίνα μάς έδωσε την αυτοπεποίθηση να αυξήσουμε την ενέργεια φέτος, χωρίς σημαντικό ρίσκο για το μηχάνημα», δήλωσε ο διευθυντής επιταχυντών και τεχνολογίας του CERN, Στιβ Μάγιερς, σύμφωνα με το BBC. Ένα ηλεκτρονιοβόλτ (eV) είναι η ενέργεια που αποκτά ένα ηλεκτρόνιο καθώς επιταχύνει μέσω ηλεκτρικού δυναμικού ενός βολτ, ενώ ένα TeV είναι η αντίστοιχη ενέργεια που είναι κατά ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη. Οι δέσμες ακτίνων του CERN περιέχουν η καθεμία τρισεκατομμύρια υποατομικά σωματίδια, το καθένα από τα οποία επιταχύνεται μέχρι σχεδόν την ταχύτητα του φωτός (συγκεκριμένα το 99,99999%). Από τότε που άρχισε τη λειτουργία του, ο μήκους 27 χλμ. επιταχυντής ανεβάζει σταδιακά «ταχύτητα» στις συγκρούσεις του. Φέτος, θα συλλέξει πάλι έναν τεράστιο όγκο δεδομένων ως τον Νοέμβριο του 2012, οπότε θα κλείσει για περίπου 20 μήνες, προκειμένου να αναβαθμιστεί περαιτέρω. Στόχος είναι η ενεργειακή ισχύς του να φθάσει τα 14 TeV το 2014, οπότε από το 2015 θα ξεκινήσει με νέες δυνατότητες το «κυνήγι» των μυστηρίων της ύλης και του σύμπαντος.

Ανθρώπινες φωνές όπως θα ακούγονταν στον Άρη, την Αφροδίτη, τον Τιτάνα. Βρετανική ερευνητική ομάδα αναδημιούργησε φυσικούς ήχους στον Άρη, την Αφροδίτη και τον Τιτάνα. Την ενδιαφέρουσα αποκάλυψη έκανε ομάδα ειδικών του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον η οποία βασίστηκε σε νόμους της φυσικής, μαθηματικά μοντέλα και άλλα τεχνολογικά εργαλεία για να αποτυπώσει τους φυσικούς ήχους στους δύο πλανήτες και τον δορυφόρο του Κρόνου. Οι ερευνητές έδωσαν την Τετάρτη στην δημοσιότητα ένα μέρος της δουλειάς τους. Οι ερευνητές αποτύπωσαν το πώς ακούγεται εκεί η ανθρώπινη φωνή, ο ήχος των κεραυνών, ο ήχος του νερού που πέφτει από ψηλά, ο ήχος μιας αμμοθύελλας. Τέλος αποτύπωσαν τον ήχο που θα ακουστεί στον Τιτάνα όταν ένα διαστημόπλοιο πέσει σε κάποια από τις λίμνες του. «Είμαστε απόλυτα σίγουροι για τη δουλειά μας. Ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη εργασία αφού έπρεπε να λάβουμε υπόψη τις ατμοσφαιρικές και άλλες περιβαλλοντικές συνθήκες, τη δυναμική των υγρών και άλλα σχετικά δεδομένα του κάθε πλανήτη. Στην Αφροδίτη το βάθος της φωνής αυξάνει σε σχέση με το αντίστοιχο πάνω στη Γη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Αφροδίτη έχει πιο πυκνή ατμόσφαιρα γεγονός που σημαίνει ότι οι φωνητικές χορδές δονούνται πιο αργά μέσα σε αυτή τη σούπα αερίων. Όμως ο ήχος κινείται ταχύτερα στην Αφροδίτη από ότι στη Γη. Αυτό σημαίνει ότι αν ακούγαμε κάποιον να μιλά από την Αφροδίτη χωρίς να τον βλέπουμε θα ακούγαμε μια βαθιά μπάσα φωνή η οποία θα παρέπεμπε μάλιστα σε κάποιο μικροκαμωμένο άτομο. Οι άνθρωποι στην Αφροδίτη θα ακούγονταν σαν στρουμφάκια με μπάσα φωνή» αναφέρει ο Τιμ Λέιτον, καθηγητής του Ινστιτούτου Ερευνών Ήχων και Δονήσεων του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231189900

Τεράστιος ανεμοστρόβιλος στον Άρη. Nέος τεράστιος ανεμοστρόβιλος στον Άρη ύψους 20 χιλιομέτρων φωτογραφήθηκε στις 14 Μαρτίου στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη από την κάμερα HiRISE (High Resolution Imaging Science Experiment) που μεταφέρει το διαστημικό σκάφος της NASA, Mars Reconnaissance Orbiter (MRO). Ο προηγούμενος ανεμοστρόβιλος που συνέλαβε η κάμερα HiRISE ήταν πολύ μικρότερος και το ύψος του έφτανε τα 800 μέτρα. Στο βίντεο που ακολουθεί βλέπουμε ένα animation που μας δείχνει τον εντυπωσιακό τρόπο με τον οποίο μετακινείται ο ανεμοστρόβιλος στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη.

Φθηνοί επιταχυντές στο κυνήγι για σκοτεινές δυνάμεις. Σε σήραγγες κάτω από το Εργαστήριο Thomas Jefferson στη Βιρτζίνια, ένας επιταχυντής θέτει σε κίνηση μια ακτίνα ηλεκτρονίων γύρω από μια πίστα. Οι ενέργειές τους είναι μέτριες αλλά η δέσμη είναι πολύ πυκνή – γι ‘αυτό και χρειάζεται μια πολύ φωτεινή δέσμη για να ανιχνεύσει το λεγόμενο σκοτεινό φωτόνιο – ένα φωτόνιο που δεν λάμπει. Σε τρεις εβδομάδες αναμένεται να αρχίσει ένα πείραμα όπου δέσμες ηλεκτρονίων θα πέσουν πάνω σε ένα λεπτό στόχο βολφραμίου 500 εκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο, δημιουργώντας έτσι έναν καταρράκτη βραχύβιων σωματιδίων. Μέσα από τα συντρίμμια, οι φυσικοί με τον ανιχνευτή Heavy Photon Search (HPS) ελπίζουν ότι θα βρουν ενδείξεις για κάτι εξαιρετικά σπάνιο: ένα «βαρύ» ή «σκοτεινό» φωτόνιο. Η ανακάλυψη αυτή θα ανοίξει την πόρτα σε έναν αόρατο κόσμο από σκοτεινές δυνάμεις και σκοτεινά άτομα, που οι θεωρητικοί από καιρό νομίζουν ότι υπάρχουν – ενώ θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να γίνει αντιληπτά η σκοτεινή ύλη, που πιστεύεται ότι αποτελεί το 85% της ύλης στο σύμπαν. Οι ερευνητές στον HPS στο εργαστήριο Jefferson πιστεύουν ότι αυτό το πείραμα, όπως και άλλα δύο στο ίδιο εργαστήριο, που θα εξετάσει το σκοτεινό πεδίο, πιθανόν να καταφέρει κάτι ουσιαστικό. Το χαμηλού κόστους πείραμα – περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια – ώθησε τους φυσικούς να προσπαθήσουν να απαντήσουν στο μεγάλο ερώτημα της φυσικής. Αν δηλαδή υπάρχουν περισσότερες θεμελιώδεις δυνάμεις από αυτές που ξέρουμε. Τα σκοτεινά φωτόνια, σε αντίθεση με τα συμβατικά φωτόνια, θα έχουν μάζα και θα είναι ανιχνεύσιμα μόνο έμμεσα – αφού τα σκοτεινά φωτόνια διασπώνται σε ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια. Ωστόσο, όπως και το γνωστό φωτόνιο, το οποίο μεταφέρει την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, έτσι και το σκοτεινό φωτόνιο θα μπορούσε να μεταφέρει μια δύναμη – μια νέα θεμελιώδης δύναμη εκτός από τις τέσσερις που ήδη γνωρίζουμε. Θα είναι έτσι το πρώτο σημάδι ενός κρυμμένου τομέα, ο οποίος θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα ολόκληρο “ζωολογικό κήπο” από νέα σωματίδια, όπως η σκοτεινή ύλη. «Αν το βρούμε θα συγκρίνεται με την εποχή που ο Γαλιλαίος είδε τα φεγγάρια σε τροχιά γύρω του Δία», λέει ο Nima Arkani-Hamed, ένας θεωρητικός φυσικός στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, στο Νιου Τζέρσεϊ. Οι θεωρητικοί ήλπιζαν ότι ο επιταχυντής LHC με την υψηλότερη ενέργεια στον κόσμο στο CERN, θα ανοίξει την πόρτα σε νέες έννοιες, όπως είναι η υπερσυμμετρία, μια σειρά από θεωρίες που θα λύσουν κάποια από τα προβλήματα του Καθιερωμένου Μοντέλου της σωματιδιακής φυσικής. Αλλά, μέχρι στιγμής, δεν έδωσαν καμιά ένδειξη για τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης που προβλέπουν ορισμένα μοντέλα της υπερσυμμετρίας. «Τα μηδενικά αποτελέσματα δεν κάνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους», λέει ο Philip Schuster, ένας θεωρητικός στο Ινστιτούτο Perimeter του Καναδά. "Οι άνθρωποι αναρωτιούνται τι άλλες δυνατότητες μπορεί να υπάρχουν εκεί έξω." Αντί των συγκρούσεων στον LHC μερικοί φυσικοί δημιουργούν αλλού πολλές συγκρούσεις και βλέπουν κάποια σπάνια γεγονότα στα συντρίμμια που δημιουργούνται. Οι δέσμες των ηλεκτρονίων για παράδειγμα στο εργαστήριο Jefferson δεν είναι πολύ ισχυρές, αλλά είναι εξαιρετικά πυκνές. Η ιδέα για την ύπαρξη ενός σκοτεινού πεδίου προτάθηκε για πρώτη φορά το 1986, αλλά παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη μέχρι που μια ομάδα θεωρητικών, συμπεριλαμβανομένων και του Arkani-Hamed, ανέστησε τη θεωρία πριν από λίγα χρόνια (2009). Η ομάδα ανέστησε αυτή την ιδέα υπό το φως των αποτελεσμάτων από την αποστολή PAMELA του 2006, η οποία παρατήρησε ένα αινιγματικό πλεόνασμα ποζιτρονίων στο διάστημα. Οι θεωρητικοί πρότειναν τότε ότι θα μπορούσε το πλεόνασμα να το γεννήσουν σωματίδια της σκοτεινής ύλης στην μεταξύ τους εξαΰλωση. Αλλά τα βαριά σωματίδια WIMPs της σκοτεινής ύλης (που οι φυσικοί προτείνουν σαν τα σωματίδια της) θα πρέπει να διασπώνται σε πρωτόνια και αντιπρωτόνια, τα οποία όμως δεν τα είδε ο δορυφόρος Pamela. Ένα όμως σωματίδιο σκοτεινής ύλης από το σκοτεινό τομέα – "ακόμα πιο σκοτεινή ύλη”, λέει περιπαικτικά ο Arkani-Hamed – θα φανεί μόνο μέσα από μια διάσπαση – που εμπλέκει το σκοτεινό φωτόνιο που μεταφέρει μια άγνωστη δύναμη – η οποία φτιάχνει ποζιτρόνια, κι όχι αντιπρωτόνια. Ένα άλλο κίνητρο για την έρευνα του σκοτεινού τομέα προήλθε από έναν ενδιαφέρον αποτέλεσμα που αναφέρθηκε το 2004 από τους φυσικούς στο Εργαστήριο Brookhaven της Νέας Υόρκης. Βρήκαν λοιπόν ότι η μαγνητική ροπή που δημιουργείται από το σπιν και το φορτίο του μιονίου, ένα βραχύβιο σωματίδιο παρόμοιο με το ηλεκτρόνιο, δεν ταιριάζει με τις προβλέψεις του καθιερωμένου μοντέλου. Αυτή η ανωμαλία, που ονομάζεται μιόνιο g-2, θα μπορούσε να διορθωθεί μόνο από μια δύναμη σκοτεινού τομέα, λέει ο Arkani-Hamed. Και προσθέτει ότι η ιδέα δεν είναι τόσο τρελή όσο ακούγεται. "Το όλο θεωρητικό υπόβαθρο δεν είναι και τόσο τολμηρό”, υποστηρίζει. Οι προβλέψεις αυτές μπορεί να ελεγχθούν φτηνά και σχετικά γρήγορα. Μια δέσμη ηλεκτρονίων 6 GeV στο εργαστήριο Jefferson έχει την σωστή ενέργεια για να εξετάσει το πιο πιθανό εύρος μάζας για ένα βαρύ φωτόνιο. Μετά από τρεις εβδομάδες δοκιμασίας στον επιταχυντή HPS το πείραμα θα κλείσει για μια αναβάθμιση που θα διπλασιάσει την ενέργεια της. Αυτό θα επιτρέψει να γίνει κι άλλο ένα πρότζεκτ το APEX, για να εξερευνηθούν και άλλα σημεία του σκοτεινού τομέα το 2015. Μια τρίτη πρόταση, που ονομάζεται DarkLight, πρόκειται να δει τα βαρέα φωτόνια χαμηλών ενεργειών. Ο Arkani-Hamed υποστηρίζει ότι δεν θα εκπλαγεί εάν η μελλοντική πορεία της σωματιδιακής φυσικής προκύψει από μέτρια πειράματα όπως αυτά στο εργαστήριο Jefferson, και όχι στο CERN. "Θα μπορούσαν αυτά τα πολύ μικρότερα, ταχύτερα, φθηνότερα, υψηλής έντασης και χαμηλής ενέργειας πειράματα, στην πραγματικότητα να ξεθάψουν στοιχεία για μια νέα φυσική πριν από τα μεγάλα τέρατα (LHC)." Διαβάστε για περισσότερες πληροφορίες ■Μια θεωρία για τη Σκοτεινή Ύλη. http://www.physics4u.gr/blog/?p=859 ■Σκοτεινή ύλη μπορεί να ακτινοβολεί με ένα αόρατο ‘σκοτεινό φως’. http://www.physics4u.gr/news/2008/scnews3512.html

Η Ελλάδα «θα μειώσει τη συμμετοχή της και στο CERN» Σε μια προσπάθεια να σώσει από το κλείσιμο τα εθνικά ερευνητικά ινστιτούτα, η ΓΓΕΤ έχει ζητήσει να μειώσει την εισφορά της στην ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA και ετοιμάζεται να κάνει το ίδιο στην περίπτωση του ευρωπαϊκού οργανισμού πυρηνικής έρευνας CERN, αναφέρει το κορυφαίο αμερικανικό περιοδικό Science. Παρόλο που η Ελλάδα επενδύει μόλις το 0,5% του ΑΕΠ της σε Έρευνα και Ανάπτυξη, και βασίζεται κυρίως στα 150 εκατ. ευρώ που λαμβάνει ετησίως σε κονδύλια από την ΕΕ για τη χρηματοδότηση των εθνικών υποδομών έρευνας, οι επιπτώσεις της κρίσης δείχνουν να απασχολούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα: το δημοσίευμα του Science http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2012/04/greece-may-not-be-able-to-afford.html?ref=hp έρχεται να προστεθεί σε προηγούμενο άρθρο του Nature για τις μεταρρυθμίσεις στην έρευνα, καθώς και σε πρόσφατο εκτενές ρεπορτάζ στο Physics Today, μια επιθεώρηση του Αμερικανικού Ινστιτούτου Φυσικής. http://www.physicstoday.org/resource/1/phtoad/v65/i4/p24_s1?bypassSSO=1 Και όλοι σχολιάζουν ότι η ερευνητική παραγωγή απειλείται από τις περικοπές των κονδυλίων και την αβεβαιότητα που κυριαρχεί. Εθνικά ιδρύματα vs διεθνούς παρουσίας. Πρόσφατα, η Ελλάδα ζήτησε από τη διαστημική υπηρεσία ESA να μειώσει προσωρινά κατά 6 εκατ. ευρώ την ετήσια εισφορά της των 14 εκατ. ευρώ, με την υπόσχεση ότι θα την επαναφέρει στα κανονικά επίπεδα το 2013. Ο καθηγητής Φυσικής Κανάρης Τσίγγανος, πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, λέει στο Science ότι θα προτιμούσε να παραμείνει η Ελλάδα ενεργό μέλος της ESA. «Θα ήταν όμως περίεργο να κλείσουμε όλα αυτά τα [εθνικά] ερευνητικά ιδρύματα προκειμένου να πληρώνουμε τις διεθνείς συνδρομές μας» παραδέχεται. Τώρα, ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, Κωνσταντίνος Κοκκινοπλίτης, βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με το CERN για ανάλογη μείωση της εθνικής εισφοράς. «Δεν θέλουμε να αποσυρθούμε από αυτούς τους οργανισμούς, αλλά να πετύχουμε κάποιου είδους διακανονισμό για τα επόμενα δύο χρόνια» λέει ο ίδιος. Μια ιδέα θα ήταν να καταβληθεί η μισή από την εθνική εισφορά στο CERN για φέτος και να αναπληρωθεί η διαφορά σε ένα ή δύο χρόνια. Γι' αυτό, όμως, απαιτείται η έγκριση του συμβουλίου των χωρών που μετέχουν στο CERN. Από τα περίπου 80 εκατ. ευρώ του ετήσιου προϋπολογισμού της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, προ των μειώσεων, περίπου τα 30 εκατ. είναι εισφορές στην ESA, το CERN και το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας EMBL. Σε κάθε περίπτωση, ο επικεφαλής της ΓΓΕΤ δείχνει να προτιμά να περιορίσει την ελληνική συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα παρά να μειώσει περαιτέρω τη χρηματοδότηση των ερευνητικών ινστιτούτων της χώρας, τα οποία μειώνονται από τα 56 στα 31 με απόφαση του υπουργείου Παιδείας που ανακοινώθηκε το Φεβρουάριο. «Δεν υπάρχει περίπτωση να κλείσουν ή να υποχρεωθούν να απολύσουν προσωπικό» διαβεβαιώνει ο Κοκκινοπλίτης. Συγχωνεύσεις-ελλείψεις. Πολλοί, όμως, πιστεύουν ότι οι μειώσεις και συγχωνεύσεις ερευνητικών κέντρων είναι μια ιδέα που δεν θα αποδώσει: Πρόκειται για «μια βιτρίνα που δεν έχει ουσιαστική επίδραση στους προϋπολογισμούς» λέει στο Physics Today ο Ίωνας Σιώτης, φυσικός υψηλών ενεργειών και πρώην διευθυντής του «Δημόκριτου» και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. «Αυτή η άσκηση θα επιτρέψει στο υπουργείο μας να πει στην τρόικα ότι η Ελλάδα μειώνει τους δημόσιους φορείς και τις δημόσιες δαπάνες. Πρόκειται για μεγάλο αστείο». Σε κάποιο βαθμό, τα ευρωπαϊκά κονδύλια που λαμβάνουν οι Έλληνες ερευνητές προστατεύουν το ερευνητικό έργο από τις περικοπές. Τα κονδύλια όμως αυτά δεν επιτρέπουν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ούτε καλύπτουν λειτουργικά έξοδα και μισθούς. «Δεδομένου ότι τα [ευρωπαϊκά] κονδύλια και τα κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία δεν έχουν μειωθεί, θα περίμενε κανείς ότι, όσον αφορά τη χρηματοδότηση, η έρευνα δεν υποφέρει και πολύ. Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα δεν έχουν έτσι» σχολιάζει ο Αχιλλέας Μητσός, πρώην γενικός διευθυντής Έρευνας στην ΕΕ και προκάτοχος του Κοκκινοπλίτη στη γραμματεία της ΓΓΕΤ. Στην πράξη, οι Έλληνες ερευνητές έχουν υποστεί μειώσεις μισθών κατά τουλάχιστον 30%, σε πολλές περιπτώσεις περιμένουν για χρόνια το διορισμό τους που έχει ήδη εγκριθεί, και αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες όπως οι συνδρομές στον επιστημονικό τύπο. Και σίγουρα η έρευνα και η καινοτομία απειλούνται και από την ψυχολογία μια χώρας σε ύφεση: Όπως σχολιάζει στο Physics Today ο Λεωνίδας Ρεσβάνης, φυσικός υψηλών ενεργειών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, «για να μπορεί κανείς να παράγει, πρέπει να βρίσκεται σε μια δημιουργική ατμόσφαιρα. Στην Ελλάδα, ο κόσμος δεν ξέρει τι θα ξημερώσει αύριο. Είναι τρομοκρατημένος. Όταν καλείσαι να λάβεις μια απόφαση, τείνεις να επιλέγεις τη συντηρητική οδό, και αυτός δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο η επιστήμη προοδεύει». *Σε μια άλλη σχετική εξέλιξη, ο δικτυακός τόπος του Nature αναφέρεται στο Κυπριακό Ινστιτούτο, γνωστό κάποτε ως «το MIT της Μέσης Ανατολής», το οποίο δεν μπόρεσε να καταβάλει τους μισθούς του περασμένου μήνα. Πολλοί ερευνητές του είχαν ήδη αποσυρθεί και η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε να παγώσει τη χρηματοδότησή του λόγω κατηγοριών για κακοδιαχείριση.

Πέντε παράδοξα στο Γαλαξία μας. ■V838 Μονόκερως. Τον Φεβρουάριο του 2002, ένα άστρο που μέχρι τότε ήταν αδιευκρίνιστο περίπου 20.000 έτη φωτός μακριά μας, ξαφνικά έλαμψε τόσο πολύ, όσο ένα εκατομμύριο φορές τη λάμψη του ήλιου μας. Τον επόμενο μήνα αυτό συνέβη ξανά. Και τον Απρίλιο. Πιστεύεται ότι ήταν ένα νόβα (nova) – ένας λευκός νάνος που έλκει αέριο από ένα συνοδό του, έως ότου πυροδοτηθεί μια θερμοπυρηνική έκρηξη στην επιφάνειά του. Αλλά το νόβα δεν μπορεί να συμβεί τρεις φορές σε ένα σύντομο διάστημα και στη συνέχεια να ηρεμήσει. Ήταν μια σπάνια έξαρση κοντά στο τέλος της ζωής ενός γιγάντιου άστρου; Ή η κραυγή δύο άστρων που συγκρούονται; Ή ένα άστρο κατάπιε τρεις γιγάντιους πλανήτες; Το σίγουρο είναι ότι η τριπλή ριπή του φωτός αντανακλάται από τη γειτονική σκόνη που είναι σε ζώνες γύρω από το αντικείμενο, καθιστώντας το ένα πραγματικά κοσμικό στολίδι. ■Παράξενα μπλε σμήνη. Τα πυκνά σφαιρωτά αστρικά σμήνη του Γαλαξίας μας αποτελούνται από κόκκινα, ελαφρά και αρχαία αστέρια, τα περισσότερα των οποίων έχουν ηλικία πάνω από 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο υπάρχουν λίγα σφαιρωτά αστρικά σμήνη που λάμπουν σε μπλε-λευκό φως – κάτι που υποδηλώνει ότι περιέχουν άστρα ανώμαλα ζεστά, φωτεινά και νεαρά. Τώρα πλέον θεωρούμε ότι αυτά τα «μπλε παράξενα σμήνη» είναι τόσο παλιά όσο και οι κόκκινοι σύντροφοι τους, αλλά έχουν κατά κάποιο τρόπο αναζωογονηθεί. Κάποια από αυτά τα άστρα μέσα τους μπορεί να έχουν απορροφήσει αέριο από ένα γειτονικό αστέρι, συμπιέζοντας τον κεντρικό πυρηνικό τους κινητήρα, έτσι ώστε να καίει τα καύσιμα τους πιο γρήγορα και έτσι να γίνονται πιο ζεστά. Άλλα πάλι μπορεί να είναι οι απόγονοι μιας αστρικής συγχώνευσης – δύο ψυχρά κόκκινα αστέρια που η συγχώνευση τους να έφτιαξε ένα καυτό μπλε άστρο. ■Τοξότης Α * Ο Τοξότης Α* είναι μια πηγή ραδιοκυμάτων στο κέντρο του Γαλαξία μας, και νομίζουμε ότι εκεί υπάρχει μια τεράστια μαύρη τρύπα κάπου τέσσερα εκατομμύρια φορές τη μάζα του ήλιου μας.Σε ορισμένες γαλαξίες, μια τέτοια μαύρη τρύπα θα ήταν μια τρομακτική πηγή της ακτινοβολίας, απίστευτα σε φως και ακτίνες Χ, καθώς θα απορροφούσε το γύρω αέριο. Αυτό όμως δεν το βλέπουμε στον Γαλαξία μας. Αυτό οφείλεται εν μέρει γιατί το αντικείμενο Τοξότης Α* έχει μια πολύ ανεπαρκή προμήθεια αερίου, αλλά ακόμα και αυτό να συμβαίνει πάλι είναι μια αμυδρή πηγή φωτός, και φαίνεται να είναι ασυνήθιστα αναποτελεσματική στη μετατροπή του αερίου σε θερμότητα και φως. Μερικές ενδείξεις ως προς το γιατί αυτό συμβαίνει μπορεί να το καταλάβουμε το επόμενο έτος, όταν ένα κοντινό νέφος αερίου φαίνεται να τροφοδοτήσει το ‘στομάχι’ του απαθούς γίγαντα. ■S2 Το S2 είναι ένα μπλε-λευκό άστρο που λάμπει έντονα και που έχουμε κάποιες ειδικές εξηγήσεις για αυτό. Είναι πολύ κοντά σε τροχιά γύρω από την κεντρική μαύρη τρύπα του Γαλαξία, τον Τοξότη Α*, ενώ κινείται με μια ταχύτητα μέχρι και 5.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο, ή σχεδόν το 2% της ταχύτητας του φωτός. Η περίοδος του γύρω από την κεντρική μαύρη τρύπα είναι 15.56 έτη και η απόσταση του από αυτήν περίπου 17 ώρες φωτός (120 AU) ή 4 φορές περίπου την απόσταση του Ήλιου από τον Ποσειδώνα. Σε αυτή την απόσταση που βρίσκεται, θα πρέπει η βαρύτητα της μαύρης τρύπας να κομματιάζει τα νέφη του αερίου προτού καν αυτά μπορέσουν να συμπυκνωθούν σε νέα αστέρια. Και παρόλο που ένα αστέρι θα μπορούσε να μεταναστεύσει προς το εσωτερικό σε πιο ήρεμα εδάφη, το S2 είναι ένα λαμπρό νεαρό άστρο ηλικίας όχι περισσότερο από 10 εκατομμύρια χρόνια, του οποίου η ζωή φαίνεται να είναι πολύ σύντομη για ένα τέτοιο ταξίδι. ■SDSS J102915 172927 Τα περισσότερα αστέρια σήμερα περιέχουν μια μέτρια ποσότητα από βαριά στοιχεία τα οποία κληρονόμησαν από τις προηγούμενες γενιές άστρων. Αυτό όμως δεν συμβαίνει με το άστρο SDSS J102915 172927, κάπου 4.000 έτη φωτός μακριά μας. Ανακαλύφθηκε μόλις το περασμένο έτος, και είναι σχεδόν ένα παρθένο μείγμα από υδρογόνο και ήλιο, με μόλις 0,00007 τοις εκατό άλλα στοιχεία. Το μίγμα αυτό είναι παρόμοιο με την πρωταρχική ύλη που προέκυψε από το Big Bang. Τέτοιo καθαρό αέριο που λείπει το οξυγόνο και ο άνθρακας, που συνήθως βοηθούν τα νέφη να ψυχθούν και να αρχίσει η συμπύκνωση τους σε άστρα, θεωρήθηκε ότι σχημάτισε μόνο κολοσσιαία, βραχύβια άστρα στις απαρχές του Κόσμου. Κανείς δεν ξέρει πώς αυτό το ανώμαλο αντικείμενο κατάφερε να σχηματιστεί – ίσως να ήταν ένα κομμάτι ύλης που αναδύθηκε κατά τη γέννηση ενός άστρου υπεργίγαντα, πίσω στις σκοτεινές εποχές του σύμπαντος. Πηγές: New Scientist – Wikipedia

Η ΙΒΜ κατασκευάζει τον ισχυρότερο υπολογιστή του κόσμου. Η ΙΒΜ αναπτύσσει έναν πανίσχυρο υπολογιστή ο οποίος θα επεξεργάζεται τον ωκεανό των δεδομένων που θα παράγει καθημερινά το επίγειο διαστημικό παρατηρητήριο SKA που θα τεθεί σε λειτουργία σε περίπου μια δεκαετία. Ο υπολογιστής ή καλύτερα το γιγάντιο υπολογιστικό σύστημα που ονομάζεται Dense Apperture Array θα αποτελείται από πολλές υπομονάδες και όταν τεθεί σε λειτουργία θα είναι ο ισχυρότερος υπολογιστής στον κόσμο. O υπολογιστής του … διαστήματος. Το SKA θα παράγει πολλά Petabits/δευτερόλεπτο, ένα petabit ισούται με ένα τετράκις εκατομμύρια bits. Η ποσότητα των δεδομένων που θα παράγει ημερησίως το SKA θα είναι 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της κίνησης στο Internet σε παγκόσμιο επίπεδο, 100 φορές μεγαλύτερη από την ετήσια παραγωγή δεδομένων του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN και αρκετή για να «γεμίσουν» 15 εκατομμύρια iPod 64GB. Στόχος των κατασκευαστών είναι ο σούπερ υπολογιστής του να μπορεί να πραγματοποιεί ένα τρισεκατομμύριο υπολογισμούς/δευτερόλεπτο! Ενδεικτικό της ισχύος του υπολογιστή είναι ότι αν ενώναμε τους ένα εκατομμύριο ισχυρότερους υπολογιστές στον κόσμο και πάλι ο υπολογιστής που αναπτύσσει η IBM θα εξακολουθούσε να είναι ισχυρότερος. http://cordis.europa.eu/documents/documentlibrary/118296681EN6.pdf

Η νυχτερινή Ευρώπη τότε και σήμερα όπως τη βλέπουν δορυφόροι. Στις τελευταίες δορυφορικές εικόνες που έστειλε η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA, τα φώτα της νυχτερινής Ευρώπης δείχνουν να έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά σε λαμπρότητα την τελευταία εικοσαετία. Το animation δείχνει τη μεταβολή στο φωτισμό της γηραιάς ηπείρου από το 1992 μέχρι το 2010. Οι δύο εικόνες ελήφθησαν με διαφορά 18 ετών, παρόλα αυτά είναι συγκρίσιμες, αφού προέρχονται από τον ίδιο αστερισμό δορυφόρων, το δίκτυο DMSP που προσφέρει μετεωρολογικά δεδομένα στο αμερικανικό υπουργείο Άμυνας. Οι φωτεινότερες περιοχές της εικόνας αντιστοιχούν σε υψηλές πληθυσμιακές πυκνότητες -όπως στις πόλεις του Λονδίνου, της Ρώμης και του Παρισιού. Συγκριτικά, η Αθήνα αλλά και γενικότερα η Ελλάδα φαίνονται μάλλον αμυδρά. Σε ολόκληρη πάντως την Ευρώπη, ο πληθυσμός και τα φώτα είναι πυκνότερα στις παράκτιες περιοχές, καθιστώντας έτσι εμφανές το περίγραμμα της ηπείρου. Η αύξηση της λαμπρότητας στη δεύτερη εικόνα οφείλεται κυρίως στην οικονομική ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Πολωνία, η οποία άρχισε να λάμπει καθώς είδε το ΑΕΠ της να εκτινάσσεται κατά 377 δισ. δολάρια από το 1992 έως το 2010. Δεδομένου όμως ότι αντιστοιχούν σε πλούσιες και πυκνοκατοικημένες περιοχές, τα φωτεινά μπαλώματα στις εικόνες δείχνουν επίσης υψηλή κατανάλωση ενέργειας, ατμοσφαιρική ρύπανση και εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Είναι επομένως οι περιοχές που ουσιαστικά ανεβάζουν τη θερμοκρασία σε ολόκληρο τον πλανήτη. http://esamultimedia.esa.int/images/imageoftheweek/Europe-1992-2010-compare-subset_H.gif Ιαπωνικός δορυφόρος παρακολουθεί καθημερινά την υγεία των φυτών. Την υγεία των φυτών από το Διάστημα παρακολουθούν οι επιστήμονες χάρη σε έναν ιαπωνικό δορυφόρο. Οι μετρήσεις των ειδικών στη ΝΑSΑ, τη Γερμανία και την Ιαπωνία δίνουν νέα στοιχεία για τον κύκλο του άνθρακα στον πλανήτη μας. Κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, τα φυτά εκπέμπουν ένα φθορίζον φως, το οποίο, όπως ανακάλυψαν οι επιστήμονες, καλύπτει ολόκληρο τον πλανήτη και φαίνεται από το Διάστημα - συγκεκριμένα από τον δορυφόρο GOSAT που παρατηρεί τα θερμοκηπικά αέρια. Μετρώντας το φως αυτό, οι ειδικοί βγάζουν συμπεράσματα για την κατάστασης της χλωρίδας στο έδαφος. Μέχρι τώρα, ο δείκτης υγείας ενός φυτού ήταν το πράσινο χρώμα του. Οσο πιο πράσινο τόσο πιο υγιές, είναι η επικρατούσα θεωρία. Αυτό όμως, δεν ισχύει σε αρκετές περιπτώσεις, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με είδη δέντρων που παραμένουν πράσινα τον χειμώνα ή σε περίοδο ξηρασίας αλλά δεν είναι παραγωγικά. «Το πράσινο χρώμα δεν είναι ασφαλής ένδειξη υγείας. Μπορείς να πεις μόνο κατά προσέγγιση αν είναι υγιές το φυτό», εξηγεί ο Τζόσουα Φίσερ, κλιματολόγος στο εργαστήριο JPL της ΝΑSΑ και συγγραφέας της εργασίας που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters». «Αντίθετα, οι δικές μας παρατηρήσεις της εκπομπής φωτός από τα φυτά είναι ακριβείς και δεν κάνουν υποθέσεις. Επίσης, όταν υπάρξει μια διαφορά στην υγεία τους, είναι ορατή αυτόματα από το Διάστημα, ενώ τυχόν αλλαγές στο πράσινο χρώμα τους μπορεί να χρειαστούν καιρό», προσθέτει ο ειδικός. Με βάση τις μετρήσεις τους, η μεγαλύτερη δραστηριότητα της χλωρίδας παρατηρείται στα τροπικά δάση, στις ανατολικές ΗΠΑ, στην Ασία, στη Νοτιοανατολική Αυστραλία και την Κεντρική Ευρώπη.

Παραιτήθηκε ο Αντόνιο Ερεντιτάτο από τη θέση του επικεφαλής του πειράματος Opera μετά την αμφισβήτηση των ευρημάτων της ομάδας του για τα νετρίνα. Το Εθνικό Ινστιτούτο Πυρηνικής Φυσικής (INFN) της Ιταλίας ανακοίνωσε ότι ο Αντόνιο Ερεντιτάτο, επικεφαλής του πειράματος Opera, παραιτήθηκε από τη θέση του. Η ερευνητική ομάδα του πειράματος είχε ανακοινώσει πριν λίγους μήνες ότι τα νετρίνα κινούνται ταχύτερα από το φως. Η ανακοίνωση προκάλεσε σεισμό στην επιστημονική κοινότητα αφού ανέτρεπε θεμελιώδεις δομές της Φυσικής. Οι επαναλήψεις του πειράματος όμως από άλλες ομάδες έδειξαν ότι τα αρχικά αποτελέσματα ήταν εσφαλμένα είτε εξαιτίας μιας τεχνικής αστοχίας είτε λόγω προβλημάτων στη χρονομέτρηση. Ο σάλος που προκλήθηκε υποχρέωσε, όπως φαίνεται, τον Ερεντιτάτο να εγκαταλείψει τη θέση του. Τα νετρίνα και το πείραμα. Τα νετρίνα είναι υποατομικά σωματίδια με ελάχιστη μάζα και μηδενικό φορτίο τα οποία δεν αλληλεπιδρούν σχεδόν καθόλου με άλλα σωματίδια. Οι ερευνητές του πειράματος Opera εξέπεμψαν πέρυσι από το CERN μία δέσμη νετρίνων και μέτρησαν πόσα νετρίνα έφτασαν στο ερευνητικό κέντρο του Γκραν Σάσο στην Ιταλία. Σύμφωνα με τις μετρήσεις τους, εντοπίστηκαν νετρίνα που διένυσαν την απόσταση των 730 χιλιομέτρων 60 νανοδευτερόλεπτα ταχύτερα από τον χρόνο που χρειάζεται το φως. Αν αυτό ίσχυε θα ανατρέπονταν σχεδόν τα πάντα στην Φυσική αφού θα κλονίζονταν τα θεμέλια της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αινστάιν που αναφέρει ότι τίποτε δεν μπορεί να κινηθεί ταχύτερα από το φως. Η ερευνητική ομάδα του Opera είχε προχωρήσει σε μια προσεκτική ανακοίνωση στην οποία έκανε γνωστά τα αποτελέσματα του πειράματος και ανέφερε ότι «έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα μας. Χρειαζόμαστε όμως και άλλους συναδέλφους να κάνουν πειράματα και να τα επιβεβαιώσουν ή να τα διαψεύσουν». Η κίνηση όμως αυτή κατακρίθηκε ακόμη και από επιστήμονες που είχαν συνεργαστεί με την ερευνητική ομάδα για το πείραμα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριξαν ότι τα αποτελέσματα δεν έπρεπε να ανακοινωθούν πριν γίνουν επαναλήψεις και υπάρξει επιβεβαίωση. Οπως ήταν αναμενόμενο, τα ευρήματα του πειράματος ήταν τόσο εντυπωσιακά που έφεραν στο επίκεντρο του παγκόσμιου επιστημονικού ενδιαφέροντος την ερευνητική ομάδα. Ήταν όμως δεδομένο ότι ενδεχόμενη αμφισβήτηση των ευρημάτων θα προκαλούσε τριγμούς στην ομάδα και στο πείραμα. Κάτι που τελικά συνέβη. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η αποχώρηση του Ερεντιτάτο δεν ήταν και τόσο αυθόρμητη αφού ετέθη ζήτημα από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Ο Ερεντιντάτο μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει καμία επίσημη δήλωση και αποφεύγει να συνομιλήσει με δημοσιογράφους που τον αναζητούν.

Σε αρειανό βουνό ύψους 5 χιλιομέτρων θα αναρριχηθεί το ρομπότ Curiosity. Λίγο καιρό μετά την άφιξή του στον Άρη τον Αύγουστο, ο τελευταίος ρομποτικός εξερευνητής της NASA θα αναρριχηθεί σε ένα παράξενο όρος, στο οποίο οι επιστήμονες μόλις έδωσαν το όνομα Όρος Σαρπ. Οι υπεύθυνοι της αποστολής βάφτισαν το εξωγήινο βουνό την περασμένη εβδομάδα προς τιμήν του Ρόμπερτ Σαρπ (1911-2004), ενός πρωτοπόρου της πλανητικής επιστήμης, ο οποίος συμμετείχε στις πρώτες αμερικανικές αποστολές στον Άρη και είχε ως μαθητές πολλούς από τους κορυφαίους επιστήμονες του χώρου. Το Curiosity, ή Επιστημονικό Εργαστήριο του Άρη πιο επίσημα, είναι το τροχοφόρο ρομπότ με βάρος ένα τόνο και κόστος 2,5 δισ. δολάρια, το οποίο εκτοξεύτηκε τον περασμένο Νοέμβριο με αποστολή να εξετάσει αν ο Άρης μπορούσε ποτέ να φιλοξενήσει μικροβιακή ζωή. Η αποστολή θα προσεδαφιστεί στον Κρατήρα Γκέιλ, μια γιγάντια τρύπα που σχηματίστηκε κατά την πρόσκρουση ενός αρχαίου αστεροειδή. Το Όρος Σαρπ υψώνεται ακριβώς στο κέντρο του κρατήρα και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης του. Το βουνό των 5 χιλιομέτρων σχηματίστηκε από πετρώματα που έλιωσαν κατά την πρόσκρουση και αναπήδησαν όπως αναπηδά η επιφάνεια του νερού μετά την πτώση μιας σταγόνας. Τα στρώματα από τα οποία αποτελείται το Όρος Σαρπ πιστεύεται ότι διατηρούν ένα αρχείο της γεωλογικής ιστορίας του Άρη εδώ και τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Δορυφόροι έχουν ανιχνεύσει κοντά στους πρόποδες ορυκτά που σχηματίζονται μόνο παρουσία νερού. Τα ορυκτά αυτά ίσως είναι υπολείμματα μιας λίμνης που γέμιζε κάποτε τον κρατήρα, ή θα μπορούσαν να σχηματίστηκαν όταν η άμμος που μετέφερε ο άνεμος αντέδρασε με νερό από τον υδροφόρο ορίζοντα. Πιο ψηλά στις πλαγιές, οι ερευνητές ελπίζουν να ανακαλύψουν ιζήματα από την εποχή που ο Άρης άλλαζε και από θερμός και υγρός έγινε ο ξηρός, παγωμένος κόσμος που βλέπουμε σήμερα. «Το Όρος Σαρπ είναι το μόνο μέρος όπου μπορούμε να εξετάσουμε αυτή τη μετάβαση σε μία και μόνο στρωματογραφική ακολουθία» εξηγεί ο Τζον Γκρότζινγκερ του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια, επιστημονικός υπεύθυνος της αποστολής. Το θετικό είναι ότι οι πλαγιές του Όρους Σαρπ έχουν σχετικά μικρή κλίση, οπότε το Curiosity πιθανότατα θα μπορέσει να καλύψει ένα μεγάλο μέρος της απόστασης μέχρι την κορυφή. Η ονομαστική διάρκεια ζωής της αποστολής είναι δύο γήινα χρόνια, πιθανότατα όμως το Curiosity θα αντέξει πολύ περισσότερο. Το ρομπότ Opportunity, εξάλλου, επιζεί στην εξωγήινη έρημο εδώ και οκτώ χρόνια, παρόλο που η ονομαστική διάρκεια ζωής του ήταν μόλις 90 μέρες. Στην φωτογραφία το Όρος Σαρπ που υψώνεται στο κέντρο του κρατήρα Γκέιλ. Ο κύκλος σημειώνει την περιοχή προσεδάφισης.

H τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού υψώθηκε σχεδόν κατά 2 χιλιόμετρα. Η τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού ανυψώθηκε κατά 1,7 χιλιόμετρο με τη βοήθεια του ευρωπαϊκού μεταγωγικού διαστημοπλοίου. Αυτή τη στιγμή η τροχιά βρίσκεται στα 389,8 χιλιόμετρα.Χάρη στον ελιγμό αυτό δοκιμάστηκαν οι δυνατότητες του διαστημοπλοίου ATV-3 «Εντουάρντο Αμάλντι».Κατά τη διόρθωση το Σταθμό υποστήριζαν οι κινητήρες του μόνιμου ρωσικού διαμερίσματος «Ζβεζντά» και το μεταφορικό διαστημόπλοιο «Προγκρές Μ-14Μ». Ημερησίως λόγω της βαρύτητας της Γης και άλλων παραγόντων το ύψος του ΔΔΣ μειώνεται κατά 150-200 μέτρα. O γαλαξίας UFO. Μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα από το Σύμπαν κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Ο φακός του Hubble εστίασε στο γαλαξία NGC 2683 και κατέγραψε μια εικόνα του από μια γωνία η οποία τον απεικονίζει ως ένα γιγάντιο δίσκο κοσμικής ύλης με ένα λαμπρό πυρήνα. Η εικόνα του γαλαξία παραπέμπει σε ιπτάμενο δίσκο για αυτό και οι αστρονόμοι τον ονόμασαν «UFO Galaxy». Ο NGC 2683 βρίσκεται σε απόσταση 16-25 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς και πρόκειται για ένα σπειροειδή γαλαξία όπως ο δικός μας. Το λαμπρό φως από το κέντρου του προέρχεται σύμφωνα με τους επιστήμονες από αρχαία μεγάλα άστρα.

Διερχόμενοι αστεροειδεις. Η Γη μπορεί να τρόμαξε βλέποντας να την πλησιάζει ένας αστεροειδής σε μέγεθος επιβατικού αεροπλάνου, τελικά όμως ο διαστημικός βράχος την προσπέρασε το πρωί της 1ης Απριλίου. Όπως ανακοίνωσε η NASA, ο αστεροειδής 2013 EG πλησίασε στα 230.000 χιλιόμετρα, βρέθηκε δηλαδή πιο κοντά από ό,τι η Σελήνη (η μέση απόσταση Γης-Σελήνης είναι 382.000 χλμ). Ο βράχος έχει διάμετρο γύρω στα 46 μέτρα και εντοπίστηκε μόλις στις 13 Μαρτίου από το Πρόγραμμα Επαγρύπνησης για Αστεροειδείς της NASA. Μάλιστα ο 2012EG ήταν ο τρίτος μικρός αστεροειδής που περνά ξυστά από τη Γη σε διάστημα μιας εβδομάδας -δύο μικρότεροι αστεροειδείς είχαν προηγηθεί τη Δευτέρα 26 Μαρτίου. Όπως διαβεβαίωσε η NASA, και οι τρεις βράχοι ήταν τόσο μικροί ώστε, σε περίπτωση σύγκρουσης, θα διαλύονταν στην ατμόσφαιρα πριν προλάβουν να φτάσουν στο έδαφος. Το επόμενο κοντινό πέρασμα αναμένεται στις 4 Απριλίου, οπότε ο αστεροειδής 2012 FA57 θα πλησιάσει τη Γη λίγο πέρα από την τροχιά του φεγγαριού. To γράφημα εικονίζει με μπλε χρώμα την τροχιά του αστεροειδή. Η γαλάζια κουκίδα αντιστοιχεί στο σημείο συνάντησης με τη Γη. Αστεροειδείς. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=451055

Η Ρωσία είναι έτοιμη να συμμετάσχει στο πρόγραμμα «ExoMars» Η Ρωσία είναι έτοιμη να συμμετάσχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα αποστολής διαστημοπλοίου προς τον Άρη - «ExoMars», υπό συγκεκριμένους όρους. Σχετική δήλωση έκανε ο επικεφαλής του Ροσκόσμος Vladimir Popovkin. Ο Popovkin ξεκαθάρισε, πως η Ρωσία ενδιαφέρεται να προτείνει πύραυλο-φορέα και τον επιστημονικό εξοπλισμό για αυτήν την αποστολή, όπως επίσης να χειρίζεται σε ίσες συνθήκες με τους άλλους τα ληφθέντα επιστημονικά αποτελέσματα. Το ζήτημα της ρωσικής συμμετοχής θα αποφασιστεί στην συνάντηση με τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας Jean-Jacques Dordain στις 6 Απριλίου. Η αναχώρηση του ευρωπαϊκού διαστημοπλοίου προς τον Άρη προγραμματίζεται για το 2016. Περισσότερα στην δημοσίευση στις 22/2/2012.

Τα άστρα νετρονίων θα καθοδηγούν τα διαστημόπλοια. Δορυφορική πλοήγηση πέραν του ηλιακού μας συστήματος - Επιστήμονες από το Ινστιτούτο Max Planck αναπτύσσουν το GPS του διαστήματος. Το σύστημα θα χρησιμοποιεί τα πάλσαρς (αστέρες νετρονίων) για να καθορίζει την πορεία μέσα στο σύμπαν. Τα γνωστά συστήματα δορυφορικής πλοήγησης (GPS) προσδιορίζουν θέσεις μόνο πάνω στoν μικροσκοπικό πλανήτη Γη. Οι ερευνητές του Ινστιτoύτου Max Planck προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο σύστημα πλοήγησης που θα χρησιμοποιεί τα πάλσαρ σαν «φάρους» για να καθοδηγεί διαστημόπλοια που θα ταξιδεύουν πέραν του ηλιακού μας συστήματος. Οι ερευνητές αυτοί είναι τόσο αισιόδοξοι για το ανθρώπινο είδος, που θεωρούν ότι, όχι μόνο δεν θα αυτοκαταστραφεί, αλλά θα επιβιώσει επιχειρώντας διαστρικά ταξίδια μέσα στο αχανές σύμπαν. (Αυτό πιστεύω και εγω!!!) Φροντίζουν λοιπόν να βρουν από τώρα τον τρόπο ώστε τα διαστημόπλοια να μην χάνουν το δρόμο τους, αλλά η πορεία τους στο σύμπαν να καθορίζεται με εκπληκτική ακρίβεια χρησιμοποιώντας τους αστέρες νετρονίων ή πάλσαρς. Το νέο σύστημα εντοπισμού στο διάστημα θα χρησιμοποιεί τις ακτίνες Χ που εκπέμπονται από τα πάλσαρς. Όταν άστρα με πολύ μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο μας φθάνουν προς στο τέλος της ζωής τους, τότε ο θάνατός τους χαρακτηρίζεται από μια δραματική έκρηξη σουπερνόβα, που καταστρέφει το μεγαλύτερο μέρος του άστρου. Αυτό που απομένει μετά την έκρηξη είναι ένα τεράστιας πυκνότητας αστρικό αντικείμενο που είναι γνωστό ως αστέρας νετρονίων. Τα άστρα νετρονίων ανιχνεύθηκαν εξαιτίας των ισχυρών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων που εκπέμπουν προς δυο αντίθετες κατευθύνσεις. Το άστρο νετρονίων περιστρέφεται γρήγορα και αν η δέσμη της ακτινοβολίας κατευθύνεται προς τη Γη, βλέπουμε έναν παλμό ακτινοβολίας σε πολύ τακτά χρονικά διαστήματα – γι αυτό άλλωστε και η ονομασία πάλσαρ (pulsar = PULSating stAR). Το σύστημα του «διαστημικού GPS» θα χρησιμοποιεί τις ακτίνες Χ που εκπέμπουν τα πάλσαρς για να επιτυγχάνει τριγωνομέτρηση παρόμοια με κείνη που γίνεται για τον εντοπισμό της θέσης των κινητών τηλεφώνων πάνω στη Γη. Η ακρίβεια των περιοδικών σημάτων των πάλσαρς είναι συγκρίσιμη με την ακρίβεια των ατομικών ρολογιών και για αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κοσμικοί ραδιοφάροι διαστημικής πλοήγησης, όπως ακριβώς χρησιμοποιούνται οι δορυφόροι GPS για την πλοήγηση πάνω στη Γη.Με την μέθοδο αυτή η θέση του διαστημοπλοίου θα προσδιορίζεται με ακρίβεια λίγων μιλίων παντού, μέσα στο ηλιακό μας σύστημα αλλά και πέρα απ’ αυτό. Ο καθηγητής Becker λέει, «Κοιτάζοντας μπροστά, είναι απίστευτα συναρπαστικό να σκεφτούμε ότι τώρα έχουμε την τεχνολογία για να χαράξουμε την πορεία μας σε άλλα αστέρια και μπορεί ακόμη και να είναι σε θέση να βοηθήσει τους απογόνους μας κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο διαστρικό χώρο." Διαστημικά σκουπίδια γύρω από τη Γη. Στις 29 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από την ημέρα της υπογραφής της Σύμβασης για τη διεθνή ευθύνη για τις ζημίες που προκαλούνται από τα διαστημικά αντικείμενα. Ευτυχώς, αυτή η συμφωνία ως σήμερα δεν έχει χρησιμοποιηθεί στη νομική πρακτική. Όμως τα τελευταία χρόνια έχει προσελκύσει την εντονότερη προσοχή σε ό,τι αφορά τη διασφάλιση της ασφάλειας των νέων τροχιακών σχεδίων. Στη Γη όλο και συχνότερα πέφτουν από το διάστημα ανεξέλεγκτα ή διαστημικά αντικείμενα με ληγμένη περίοδο ζωής, τα οποία είχαν εκτοξευτεί από τον άνθρωπο. Σοβαρές βλάβες σε ανθρώπους από τέτοιες πτώσεις προς το παρόν δεν έχουν σημειωθεί, καθώς και από τη μοναδική σύγκρουση που συνέβη στο διάστημα το 2009. Δύο τεχνητοί δορυφόροι της Γης - ο ρωσικός "Κόσμος" και ο αμερικανικός Iridium, πετούσαν προς συνάντηση ο ένας του άλλου με την ίδια ταχύτητα των 7,5 χλμ. το δευτερόλεπτο, και συγκρούστηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς. Η Σύμβαση για την αποζημίωση γι 'αυτό το προηγούμενο δεν χρησιμοποιήθηκε και τα δύο μέρη ασχολήθηκαν μαζί με την εξιχνίαση των πτήσεων. Μετά το ατύχημα σε τροχιά της Γης εμφανίστηκαν 600 θραύσματα. Η περίπτωση αυτή επιβεβαίωσε το υποθετικό σενάριο, που είχε παρουσιαστεί λεπτομερώς στο παρελθόν από τον σύμβουλο της ΝΑΣΑ Ντόναλντ Κέσλερ. Η υπουλότητα του συνδρόμου του Κέσλερ συνίσταται στο φαινόμενο ντόμινο, σύμφωνα με το οποίο η σύγκρουση των δύο μεγάλων αντικειμένων προκαλεί την εμφάνιση μεγάλου αριθμού νέων θραυσμάτων. Κάθε ένα από αυτά, με τη σειρά του, μπορεί να συγκρουστεί με άλλα σκουπίδια, προκαλώντας αλυσιδωτή αντίδραση δημιουργίας νέων θραυσμάτων. Όλα αυτά μπορούν να κάνουν τον περίγειο χώρο ακατάλληλο για τις πτήσεις. Η επικινδυνότητα του Συνδρόμου του Κέσλερ συνίσταται και στο ότι τα θραύσματα των δορυφόρων κατεβαίνοντας σε χαμηλότερες τροχιές μπορεί να πέσουν στη Γη. Τι πρέπει να κάνουμε; Σήμερα εκπονούνται σχέδια χρησιμοποίησης λέιζερ για την καταστροφή των αδέσποτων αντικειμένων. Υπάρχει επίσης σχέδιο ισχυρού ηλεκτροπυραυλικού πυρηνικού ρυμουλκού, που θα μπορεί να καθαρίζει αποτελεσματικά το διαστημικό χώρο από τα σκουπίδια. Στο θέμα αναφέρεται ο επιστημονικός σύμβουλος της ρωσικής Πυραυλο-Διαστημικής εταιρίας "Energia" Βίκτορ Σινιάφσκι: «Το σύστημα είναι πολλαπλών χρήσεων. Και παρέχει τη δυνατότητα συλλογής μεγάλου αριθμού παθητικών διαστημικών συσκευών και στη συνέχεια τις κατεβάζει στη Γη, και τις καταποντίζει στον ωκεανό. Ή, αντίθετα, μπορεί να τις μεταφέρει σε κάποια ασφαλή τροχιά». Έτσι κι αλλιώς η επίλυση του προβλήματος των διαστημικών σκουπιδιών καθίσταται κατεύθυνση προτεραιότητας στη συνεργασία των κορυφαίων διαστημικών χώρων. Και περιλαμβάνει και οικολογική παρακολούθηση του περίγειου χώρου, και μαθηματική μοντελοποίηση των εν δυνάμει τροχιών πτήσης των διαστημικών θραυσμάτων, και περαιτέρω τελειοποίηση του διεθνούς διαστημικού δικαίου.

Τους κινητήρες του Απόλλων 11 βρήκε στον Ατλαντικό ο Τζεφ Μπέζος. Τους κινητήρες των πυραύλων που πριν από 40 χρόνια μετέφεραν τους αστροναύτες του Απόλλων 11 στη Σελήνη, ανακοίνωσε πως εντόπισε ο Τζεφ Μπέζος, ιδρυτής του Amazon.com, στον πυθμένα του Ατλαντικού. Ο ιδρυτής του ηλεκτρονικού καταστήματος Amazon δήλωσε ότι θα επιχειρήσει να ανασύρει τους κινητήρες από τον βυθό. Γράφοντας στο προσωπικό του blog, ο Μπέζος γνωστοποίησε ότι η ομάδα του εντόπισε τους πέντε κινητήρες F-1 που εκτόξευσαν την αποστολή Απόλλων 11 στο διάστημα πριν καταλήξουν στον Ατλαντικό Ωκεανό. «Με ενθουσιασμό αναφέρω ότι, χρησιμοποιώντας τελευταίας τεχνολογίας συστήματα σόναρ, η ομάδα εντόπισε τις μηχανές του Απόλλων 11, 14.000 πόδια κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, και σχεδιάζουμε να επιχειρήσουμε την ανέλκυσή τους από το βυθό. Δεν γνωρίζουμε ακόμη σε τι κατάσταση μπορεί να βρίσκονται αυτοί οι κινητήρες, καθώς κατέπεσαν στον ωκεανό με μεγάλη ταχύτητα και βρίσκονται σε θαλασσινό νερό για πάνω από 40 χρόνια. Από την άλλη, είναι φτιαγμένοι από ανθεκτικά υλικά, οπότε θα δούμε», γράφει ο Μπέζος. Οι κινητήρες χρησιμοποιήθηκαν στο γιγαντιαίο πύραυλο Saturn V που το 1969, όταν ο Μπέζος ήταν πέντε ετών, οδήγησε την αποστολή έξω από την ατμόσφαιρα της Γης, μεταφέροντας τους Νιλ Άρμστρονγκ, Μπαζ Όλντριν και Μάικλ Κόλλινς στη Σελήνη, όπου οι δύο πρώτοι πραγματοποίησαν την ιστορική πρώτη προσελήνωση. Ο Μπέζος διευκρινίζει ότι οι κινητήρες ανήκουν στη NASA και ότι ένας θα δοθεί στο μουσείο Smithsonian στην Ουάσινκτον και άλλος ένας ίσως καταλήξει στο Μουσείο Πτήσεων, στο Σιατλ, όπου βρίσκονται και τα κεντρικά της Amazon. Το «Edoardo Amaldi» συνδέθηκε με τον ΔΔΣ. Το τρίτο ευρωπαϊκό φορτηγό σκάφος της σειράς ATV «Edoardo Amaldi» συνδέθηκε επιτυχώς με το ρωσικό τμήμα του ΔΔΣ σε αυτόματη λειτουργία. Η επέμβαση από τα μέλη του πληρώματος του σταθμού δεν χρειάστηκε. Το σκάφος έφερε στον ΔΔΣ καύσιμα, νερό, οξυγόνο και τρόφιμα και άλλα φορτία. Άρχισαν οι δοκιμές καυσίμων για το ρωσικό πυρηνικό πυραυλικό κινητήρα. Ρώσοι επιστήμονες ξεκίνησαν τις δοκιμές των καυσίμων για την πυρηνική εγκατάσταση με την οποία προβλέπεται στο μέλλον να εξοπλίζουν τα ρωσικά διαπλανητικά σκάφη. Η επίγειες δοκιμές του κινητήρα θα ξεκινήσουν το 2014, ενώ το 2017 ο κινητήρας θα πρέπει να είναι έτυμος για εκτόξευση στο διάστημα. Το διαστημικό τηλεσκόπιο GALEX φωτογράφισε τον Βρόγχο του Κύκνου, ένα νεφέλωμα «απολίθωμα» αστρικής έκρηξης. H NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα λεπτομερή εικόνα του Βρόγχου του Κύκνου, ενός νεφελώματος που βρίσκεται σε απόσταση 1.500 ετών φωτός από τη Γη. Πρόκειται για ένα νεφέλωμα λαμπρό και ορατό στον νυκτερινό ουρανό, το οποίο αποτελεί απομεινάρι μιας έκρηξης σουπερνόβα που οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι σημειώθηκε πριν από 5-8 χιλιάδες έτη. Οπως εκτιμούν, η έκρηξη ήταν ορατή με γυμνό μάτι για τους κατοίκους της Γης. To GALEX (Galaxy Evolution Explorer) εκτοξεύθηκε το 2003 και ανήκει στη NASA. Παρατηρεί στα υπεριώδη μήκη κύματος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και βασική του αποστολή είναι η μελέτη της δημιουργίας των άστρων στο πρώιμο Σύμπαν. Ενα δισ. άστρα σε μια εικόνα! Αστρονόμοι από τη Βρετανία και τη Χιλή σε συνεργασία με ειδικούς από τα Πανεπιστήμια του Εδιμβούργου και του Κέιμπριτζ επεξεργάστηκαν εικόνες και δεδομένα από δύο επίγεια τηλεσκόπια δημιουργώντας τελικά μια φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται ένα τμήμα του Γαλαξία που φιλοξενεί περίπου ένα δισεκατομμύριο άστρα. Η τελική φωτογραφία αποτελεί σύνθεση εικόνων στο υπέρυθρο του φάσματος που τράβηξαν τηλεσκόπια τα οποία είναι τοποθετημένα και στο νότιο και στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας. Πρόκειται για το τηλεσκόπιο UKIRT (UK Infrared Telescope) που βρίσκεται στη Χαβάι και το τηλεσκόπιο Vista στη Χιλή. «Αυτή η εκπληκτική εικόνα μας δίνει μια νέα οπτική του Γαλαξία και δείχνει τις ανακαλύψεις που μπορούν να γίνουν πραγματοποιώντας παρατηρήσεις ευρείας κλίμακας του Διαστήματος» τονίζει ο Ντικ Κρος, καθηγητής της Σχολής Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Δεκάδες δισεκατομμύρια οι «πιθανές Γαίες» στο Γαλαξία μας. Μια ευρωπαϊκή ομάδα ανακοίνωσε σήμερα ότι περίπου το 40% των ερυθρών νάνων (άστρα) --ο πιο κοινός τύπος στο Γαλαξία μας-- έχουν έναν πλανήτη, επονομαζόμενο «υπέρ-Γη», σε τροχιά σε μια κατοικήσιμη ζώνη που θα επιτρέπει στο νερό να ρέει στην επιφάνεια. Δεδομένου ότι υπάρχουν περίπου 160 δισεκατομμύρια ερυθρών νάνων στον Γαλαξία, ο αριθμός των κόσμων που δυνητικά είναι αρκετά θερμοί και υγροί για να υποστηρίξουν τη ζωή είναι τεράστιος. Ο Ξαβιέ Μπονφίς του Ινστιτούτου Πλανητολογίας και Αστροφυσικής της Γκρενόμπλ, επικεφαλής της ομάδας, δήλωσε ότι το ποσοστό του 40% είναι το ανώτερο του αναμενόμενου και τα ευρήματα υπογραμμίζουν την επικράτηση των μικρών βραχωδών πλανητών. Η ομάδα του είναι η πρώτη που υπολογίζει τον αριθμό των υπέρ-Γαιών --πλανήτες με μάζα από μία έως 10 φορές εκείνης της Γης-- σε τέτοιες κατοικήσιμες ζώνες, αν και οι προηγούμενες έρευνες βρήκαν τον Γαλαξία μας να είναι γεμάτος με πλανήτες. Οι μελέτες των αστρονόμων, που διεξήχθησαν με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου διαμέτρου 3,6 μέτρων που βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο, στο Λα Σίλα της Χιλής, επικεντρώθηκαν σε ένα προσεκτικά επιλεγμένο δείγμα 102 άστρων-κόκκινων νάνων. Οι επιστήμονες βρήκαν συνολικά 9 «υπέρ-Γαίες», πλανήτες που η μάζα τους μπορεί να είναι από ίση έως και δεκαπλάσια σε σχέση με της Γης. Δύο από αυτές εντοπίστηκαν εντός των ορίων της κατοικήσιμης περιοχής των άστρων Gliese 581 και Gliese 667 C. Ας σημειωθεί ότι οι αστρονόμοι ορίζουν σαν γειτονιά μέχρι την απόσταση των 30 ετών φωτός περίπου. Οι αστρονόμοι, συνδύασαν τα δεδομένα αυτά με άλλες παρατηρήσεις, γύρω και από άστρα που δεν έχουν πλανήτες, και υπολόγισαν ότι οι «υπερ-Γαίες» των κατοικήσιμων ζωνών που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από κόκκινους νάνους απαντώνται σε συχνότητα 41%. Σπανιότεροι είναι οι λεγόμενοι «γίγαντες αερίων», όπως ο Κρόνος και ο Δίας: τέτοιους πλανήτες έχει λιγότερο από το 12% των κόκκινων νάνων. Επιπλέον, καθώς υπάρχουν πολλά τέτοια άστρα κοντά στον ήλιο, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πολλές «υπερ-Γαίες» δεν απέχουν πολύ από τη Γη, για τα αστρονομικά δεδομένα πάντα, αφού σε απόσταση 30 ετών φωτός υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 100 κατοικήσιμοι πλανήτες. Οι ερυθροί νάνοι, οι οποίοι είναι εξασθενημένοι και «δροσεροί» σε σχέση με τον Ήλιο, αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% των άστρων στο Γαλαξία. Ωστόσο, οι βραχώδεις κόσμοι που περιστρέφονται γύρω από τους ερυθρούς νάνους δεν είναι απαραιτήτως φιλόξενοι χώροι για εξωγήινες μορφές ζωής. Επειδή οι ερυθροί νάνοι είναι πολύ πιο ψυχροί από τον ήλιο, οι οποιοιδήποτε πλανήτες με νερό σε υγρή μορφή θα πρέπει να περιστρέφονται πολύ πιο κοντά από το αστέρι αυτό απ’ ότι η Γη από τον Ήλιο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι μπορεί να «λούζονται» από καταστροφικές ακτινοβολίες Χ και υπεριώδεις. Οι επιστήμονες στοχεύουν να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά σε μερικούς από τους πλανήτες που μοιάζουν στη Γη, καθώς «περνούν μπροστά» από κοντινούς ερυθρούς νάνους, κάτι το οποίο θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις ατμόσφαιρες τους και να βοηθήσει στην αναζήτηση για πιθανά ίχνη ζωής. Η έρευνα παρουσιάστηκε σε ένα έγγραφο που θα δημοσιευθεί στην επιθεώρηση Astronomy & Astrophysics http://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso1214/eso1214a.pdf Kαλλιτεχνική εικόνα δείχνει τον πλανήτη Gisele 667, ο οποίος βρίσκεται σε ένα σύστημα 3 ήλιων και θα μπορούσε να βρίσκεται σε μια κατοικήσιμη ζώνη.