Δροσος Γεωργιος

Το μυστήριο της σκοτεινής ύλης βαθαίνει. Όπως όλοι οι γαλαξίες, έτσι και ο Γαλαξίας μας φιλοξενεί μια περίεργη ουσία, που ονομάζεται σκοτεινή ύλη. Η σκοτεινή ύλη είναι αόρατη, αλλά προδίδει την παρουσία της μόνο μέσω της βαρυτικής έλξης της. Χωρίς σκοτεινή ύλη τα ταχύτατα κινούμενα άστρα του Γαλαξία μας, που τα συγκρατεί μαζί, θα σκορπούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις. Η φύση της σκοτεινής ύλης είναι λοιπόν ένα μυστήριο – ένα μυστήριο που μια νέα μελέτη δείχνει ότι μόνο βαθαίνει. "Μετά την ολοκλήρωση αυτής της μελέτης, γνωρίζουμε λιγότερα για τη σκοτεινή ύλη από ό,τι πριν," είπε ο επικεφαλής της έρευνας Matt Walker, μέλος της ομάδας του Hubble στο Κέντρο για την Αστροφυσική του Harvard. Το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο περιγράφει έναν κόσμο που κυριαρχείται από σκοτεινή ενέργεια και σκοτεινή ύλη. Οι περισσότεροι αστρονόμοι υποθέτουν ότι η σκοτεινή ύλη αποτελείται από "ψυχρά" (δηλαδή βραδυκίνητα) εξωτικά σωματίδια, που συγκολώνται βαρυτικά. Μακροπρόθεσμα, αυτές οι συγκεντρώσεις της σκοτεινής ύλης προσελκύουν την κανονική ύλη, που σχηματίζουν τους γαλαξίες που βλέπουμε σήμερα. Οι κοσμολόγοι χρησιμοποιούν ισχυρούς υπολογιστές για την προσομοίωση αυτής της διαδικασίας. Οι προσομοιώσεις τους δείχνουν ότι η σκοτεινή ύλη θα πρέπει να σχηματίζει πυκνά συσσωματώματα στα κέντρα των γαλαξιών. Όμως στην πραγματικότητα, νέες μετρήσεις από δύο νάνους γαλαξίες δείχνουν ότι περιέχουν μια ομαλή κατανομή της σκοτεινής ύλης. Αυτό υποδηλώνει ότι το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο μπορεί να είναι λάθος. “Οι μετρήσεις μας σε αντίθεση με μια βασική πρόβλεψη που κάνει το στάνταρτ για τη δομή της ψυχρής σκοτεινής ύλης στους νάνους γαλαξίες. Εκτός ή έως ότου οι θεωρητικοί τροποποιήσουν αυτή την πρόβλεψη, η ψυχρή σκοτεινή ύλη είναι ασυμβίβαστη με τα παρατηρησιακά δεδομένα μας", δήλωσε ο Walker. Οι νάνοι γαλαξίες αποτελούνται από έως και 99 τοις εκατό από σκοτεινή ύλη και μόνο το 1 τοις εκατό είναι η κανονική ύλη, όπως τα αστέρια. Αυτή η διαφορά κάνει τους νάνους γαλαξίες ιδανικούς στόχους για τους αστρονόμους, που επιδιώκουν να κατανοήσουν τη σκοτεινή ύλη. Ο Walker και ο συνεργάτης του Jorge Peñarrubia (Πανεπιστήμιο Cambridge στη Βρετανία) ανέλυσαν την κατανομή της σκοτεινής ύλης σε δύο νάνους γαλαξίες, γείτονες του Γαλαξία μας: της Καμίνου (Fornax) και του Γλύπτη (Sculptor). Αυτοί οι γαλαξίες περιέχουν 1 έως 10 εκατομμύρια αστέρια, σε σύγκριση με περίπου τα 400 δισεκατομμύρια του Γαλαξία μας. Η ομάδα μέτρησε τις τοποθεσίες, τις ταχύτητες και τις βασικές χημικές συνθέσεις 1500 με 2500 άστρων. "Τα άστρα σε ένα νάνο γαλαξία κινούνται σαν τις μέλισσες σε μια κυψέλη, αντί να κινούνται με όμορφες, κυκλικές τροχιές όπως σε ένα σπειροειδή γαλαξία," εξήγησε ο Peñarrubia. "Το γεγονός αυτό κάνει πολύ πιο δύσκολο να προσδιοριστεί η κατανομή της σκοτεινής ύλης. Τα στοιχεία τους έδειξαν ότι και στις δύο περιπτώσεις, η σκοτεινή ύλη κατανέμεται ομοιόμορφα σε μια σχετικά μεγάλη περιοχή, έκτασης αρκετές εκατοντάδες έτη φωτός. Κι αυτό το στοιχείο έρχεται σε αντίθεση με την πρόβλεψη ότι η πυκνότητα της σκοτεινής ύλης θα πρέπει να αυξάνεται σημαντικά προς τα κέντρα αυτών των γαλαξιών. "Αν ένας νάνος γαλαξίας ήταν ένα ροδάκινο, το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο, λέει ότι θα πρέπει να βρούμε μια σκοτεινή ύλη στο κέντρο, σαν «λάκκο». Αντιθέτως, οι πρώτοι δύο νάνοι γαλαξίες που μελετήσαμε είναι σαν να μην έχουμε ‘λακούβα’”, είπε ο Peñarrubia. Μερικοί πάντως έχουν προτείνει ότι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της κανονικής και της σκοτεινής ύλης θα μπορούσε να εξαπλώσει την σκοτεινή ύλη, αλλά οι νέες προσομοιώσεις δεν δείχνουν ότι συμβαίνει αυτό στους νάνους γαλαξίες. Οι νέες μετρήσεις υπονοούν ότι είτε η κανονική ύλη επηρεάζει τη σκοτεινή ύλη περισσότερο από το αναμενόμενο, είτε η σκοτεινή ύλη δεν είναι "ψυχρή". Η ομάδα ελπίζει να βρεθεί τι συμβαίνει με τη μελέτη περισσότερων νάνων γαλαξιών, ιδιαίτερα γαλαξίες με ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό σκοτεινής ύλης. Η έρευνα αυτή έγινε δεκτή για δημοσίευση στο Astrophysical Journal. Στην φωτογραφία μια καλλιτεχνική άποψη ενός νάνου γαλαξία όπως φαίνεται από την επιφάνεια ενός υποθετικού εξωπλανήτη. Μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι η σκοτεινή ύλη στους νάνους γαλαξίες κατανέμεται ομαλά αντί να συσσωρεύεται στα κέντρα τους. Όμως αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις προσομοιώσεις που χρησιμοποιούν το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο – γνωστό ως λ-CDM.

Με ρωσικό Soyuz εκτοξεύει η Ευρώπη τους πρώτους δορυφόρους του Galileo. Η εκτόξευση που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη από το ευρωπαϊκό διαστημικό κέντρο του Κουρού στη Γαλλική Γουιάνα είναι ιστορική για δύο λόγους: θα είναι η πρώτη φορά που η Ευρώπη χρησιμοποιεί τα Soyuz, τους θρυλικούς ρωσικούς πυραύλους με τους οποίους ξεκίνησε η εξερεύνηση του Διαστήματος, αλλά και η πρώτη εκτόξευση δορυφόρων του Galileo, της ευρωπαϊκής απάντησης στο αμερικανικό GPS. Έπειτα από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις και υπερβάσεις του προϋπολογισμού, που απείλησαν ακόμα και με ακύρωση του έργου, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην τελική ευθεία για την υλοποίηση του Galileo, ενός συστήματος δορυφορικής πλοήγησης που θα αυξήσει σημαντικά την ακρίβεια του GPS. Το Galileo προγραμματίζεται τεθεί σε εμπορική λειτουργία το 2014, με καθυστέρηση περίπου έξι ετών. Σε πρώτη φάση, ο αστερισμός του συστήματος θα περιλαμβάνει 18 δορυφόρους, οι οποίοι τελικά θα αυξηθούν στους 28. Οι πρώτοι δύο δορυφόροι προγραμματίζεται να εκτοξευτούν από τη Γαλλική Γουιάνα, που βρίσκεται στη Λατινική Αμερική κοντά στον ισημερινό, στις 13.34 ώρα Ελλάδας την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου. Θα είναι η πρώτη φορά που ένας ρωσικός πύραυλος Soyuz εκτοξεύεται από διαστημικό κέντρο εκτός του διαστημοδρομίου του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν. Στο πλαίσιο συμφωνίας στην οποία κατέληξαν το 2005 η Ρωσία και η ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), η Ευρώπη θα χρησιμοποιεί τα Soyuz, κατάλληλα για την εκτόξευση φορτίων μέσου βάρους, συμπληρωματικά με τους ευρωπαϊκούς πυραύλους Ariane και Vega. Στην εκτόξευση της Πέμπτης θα χρησιμοποιηθεί το Soyuz-2, η νεότερη εκδοχή των πυραύλων που είχαν μεταφέρει τον Sputnik, τον πρώτο δορυφόρο του κόσμου, αλλά και τον Γιούρι Γκαγκάριν, τον πρώτο άνθρωπο στο Διάστημα. Από το περασμένο Σάββατο, το Soyuz περιμένει όρθιο στη νέα εξέδρα εκτόξευσης που κατασκευάστηκε για να εξυπηρετεί τους ρωσικούς πυραυλοφορείς. Εφόσον η εκτόξευση κυλήσει χωρίς προβλήματα, οι δύο επόμενοι δορυφόροι του Galileo θα ακολουθήσουν του χρόνου. Αυτό το «κουαρτέτο» των πρώτων δορυφόρων, τους οποίους κατασκεύασε μια κοινοπραξία με επικεφαλής την ευρωπαϊκή EADS Astrium, θα αποτελέσει το λειτουργικό πυρήνα για ολόκληρο τον αστερισμό δορυφόρων που θα δίνει στην Ευρώπη το στίγμα της. Η εκτόξευση της Πέμπτης θα μεταδοθεί ζωντανά από το δικτυακό τόπο της ESA http://www.esa.int/esaCP/index.html αλλά και από το in.gr. Ρωσικός δορυφόρος ανακάλυψε σπάνια φυσικά φαινόμενα στο Διάστημα. Το επιστημονικό πρόγραμμα Tatiana-2 αποτελεί συνέχεια των ερευνών που έγιναν με τη βοήθεια του φοιτητικού δορυφόρου Tatiana-1 το 2005. Τότε στα πάνω στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης είχαν καταγραφεί πρόσκαιρες ατμοσφαιρικές λάμψεις, συνδεδεμένες, κατά τη γνώμη των επιστημόνων, με τα φαινόμενα της αστραπής. «Πάνω από τις περιοχές, όπου συμβαίνουν καταιγίδες, στα πάνω στρώματα της ατμόσφαιρας μπορούν να εμφανίζονται ηλεκτρικές εκκενώσεις, που προκαλούν λάμψεις στην ατμόσφαιρα,- είπε στο ΡΣ "Η Φωνή της Ρωσίας" ο Μιχαήλ Πνασιούκ, διευθυντής του Επιστημονικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Φυσικής του Μοσχοβίτικου Κρατικού Πανεπιστημίου. Παρ’ όλα αυτά ο δορυφόρος Tatiana-2 ανακάλυψε ατμοσφαιρικές λάμψεις ακόμα και εκεί, όπου δεν έπρεπε να υπάρχουν,- παρατήρησε ο Ρώσος επιστήμονας. - «Δεν περιμέναμε ότι είναι δυνατή η παρακολούθηση τέτοιων φαινομένων πάνω από τις περιοχές, όπου δεν υπάρχουν σύννεφα και αστραπές. Τα φαινόμενα αυτά παρουσιάζουν ενδιαφέρον γιατί παρ’ όλο που ειναι πρόσκαιρα, εκπέμπτουν ωστόσο μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Τα τέτοιου είδους φαινόμενα συνιστούν πιθανούς κινδύνους για τις πτητικές συσκευές, που θα μπορούσαν να πετούν σε ύψος δεκάδων χιλιομέτρων. Οι λάμψεις του φωτός έχουν συνεπή χαρακτήρα. «Ο δορυφόρος πετούσε 10 χιλιόμετρα κατά μήκος της τροχιάς του και εμείς καταγράφαμε συνέχεια τις λάμψεις γαλάζιου φωτός ή υπεριώδους ακτινοβολίας. Το αποτέλεσμα αυτό είναι καταπληκτικό από την άποψη της φυσικής, αλλά δεν βρήκε ακόμα μονοσήμαντη ερμηνεία. Το μυστήριο των σπάνιων κοσμικών φαινομένων θα μπορεί να αποκαλύφθεί απο ένα άλλο, πιο τέλειο δορυφόρο του Μοσχοβίτικου Κρατικού Πανεπιστημίου με την επωνυμία "Lomonosov". Ο δορυφόρος αυτός θα εφοδιαστεί με ευαίσθητες συσκευές ακριβείας. Η εκτόξευσή του προγραμματίστηκε για την άνοιξη του 2012. Εκτός από τον δορυφόρο "Lomonosov" θα ερευνούν τις διαστημικές λάμψεις δύο άλλες ρωσικές διαστημικές συσκευές. Η πρώτη θα τοποθετηθεί σε τροχιά τον Ιανουάριο του 2012 και η δεύτερη - ύστερα από 1-1,5 χρόνι. Συνεπώς, μέσα σε δύο χρόνια στο Διάστημα θα πετάξει ένας ολόκληρος «στολίσκος δορυφόρων» με σκοπό την μελέτη διαφόρων φαινομένων στα πάνω στρώματα της ατμόσφαιρας»,- σημείωσε καταλήγοντας ο Ρώσος επιστήμονας Μιχαήλ Πανασιούκ. Εκπληκτικό αστρικό μαιευτήριο. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra έστειλε εντυπωσιακές εικόνες του νεφελώματος της Τρόπιδος. Το νεφέλωμα βρίσκεται σε απόσταση 7,5 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς, αποτελεί μέρος του αστερισμού της Τρόπιδος (Carina Constellation) και είναι ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής άστρων στον γαλαξία μας. Οι εικόνες που έστειλε το Chandra επιτρέπουν στους επιστήμονες να κάνουν νέες παρατηρήσεις και αναλύσεις για το τι συμβαίνει στο νεφέλωμα. Μια από τις πρώτες παρατηρήσεις τους είναι ότι εκτός από τη μαζική γέννηση άστρων στο νεφέλωμα υπάρχει σε εξέλιξη και η αντίστροφη διαδικασία δηλαδή η αυτοκαταστροφή γιγάντιων άστρων, οι γνωστές εκρήξεις σουπερνόβα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια περιοχή του νεφελώματος, την Trumpler 15, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν αρκετά σουπερνοβα. Στο νεφέλωμα της Τρόπιδος βρίσκεται και το Eta Carinae που αρχικά πιστευόταν ότι ήταν ένα υπέρλαμπρο άστρο. Τελικά διαπιστώθηκε ότι είναι ένα μικρό σμήνος άστρων το οποίο διαθέτει δύο άστρα γίγαντες που στα αρχικά στάδια της ζωής τους ήταν 150 φορές μεγαλύτερα από τον Ήλιο αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς έχουν πλέον χάσει ένα μέρος της μάζας και της λαμπρότητας τους. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=425603&h1=true Μικρές ειδήσεις. Στις 19ης Οκτώβρη, προγραμματίζεται η συνήθης διόρθωση της τροχιάς του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Ο ελιγμός διεξάγεται με τη χρήση των διορθωτικών κινητήρων του «Zvezda». Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία των βαλλιστικών μηχανών η Υπηρεσία Αποστολής Control Center Engineering Research Institute, θα πρέπει οι μηχανες την 20 ώρα και 06 λεπτά ώρα Μόσχας να λειτουργήσουν 106 δευτερόλεπτα. Ως αποτέλεσμα, ο ISS θα λάβει μια επιπλέον ώθηση κατά 1,7 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, και το μέσο υψόμετρο της τροχιάς του θα αυξηθεί κατά 2,8 χλμ. στα 387,8 χιλιόμετρα.

Tην σκοτεινή ύλη εν δράσει βλέπει το Hubble. Οι κοσμολόγοι γνωρίζουν πλέον ότι η ύλη που βλέπουμε στο Σύμπαν δεν είναι παρά το ένα πέμπτο της συνολικής ύλης -το υπόλοιπο αντιστοιχεί στη μυστηριώδη σκοτεινή ύλη, της οποίας η σύσταση παραμένει άγνωστη ως σήμερα. Ωστόσο οι επιδράσεις του μυστηριώδους αυτού υλικού είναι εμφανείς στις τελευταίες εικόνες από το Hubble: το διαστημικό τηλεσκόπιο εξέτασε το πώς το βαρυτικό πεδίο της σκοτεινής ύλης παραμορφώνει τα είδωλα μακρινών γαλαξιών. Τα ιδανικά γαλαξιακά σμήνη Όπως προέβλεψε πρώτος ο Αϊνστάιν, τα σώματα που συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες μάζας εκτρέπουν τις ακτίνες φωτός που περνούν από μέσα τους ή κοντά τους. Και όσο μεγαλύτερη αυτή η παραμόρφωση, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η μάζα. Στη νέα μελέτη, η διεθνής ερευνητική ομάδα CLASH μελέτησε ένα σμήνος γαλαξιών που βρίσκεται σε απόσταση 4 δισ. ετών φωτός και ονομάζεται MACS 1206. Δεδομένου ότι πρόκειται για τις βαρύτερες δομές του Σύμπαντος, τα γαλαξιακά σμήνη αυτού του είδους είναι ιδανικά για τη μελέτη των βαρυτικών επιδράσεων της σκοτεινής ύλης. Οι βαρυτικοί φακοί Συγκεκριμένα, τα σώματα μεγάλης μάζας μπορούν να εκτρέπουν και να ενισχύουν το φως όπως οι οπτικοί φακοί -για το λόγο αυτό λειτουργούν ως «βαρυτικοί φακοί». Ο βαρυτικός φακός του MACS 1206 όχι μόνο εκτρέπει το φως αλλά μπορεί επιπλέον να σχηματίζει πολλαπλές εικόνες αντικειμένων που βρίσκονται πίσω του. Στις εικόνες του Hubble, οι ερευνητές εντόπισαν 47 πολλαπλά είδωλα που αντιστοιχούν σε 12 μακρινούς γαλαξίες. Η παρουσία τόσο πολλών πολλαπλών ειδώλων αποτελεί απόδειξη ότι το γαλαξιακό σμήνος περιέχει περισσότερη ύλη από αυτή που βλέπουμε -περιέχει δηλαδή τεράστιες ποσότητες σκοτεινής ύλης. Τα ευρήματα υποδεικνύουν επίσης ότι τα πρώτα γαλαξιακά σμήνη σχηματίστηκαν νωρίτερα από ό,τι εκτιμούν σήμερα οι κοσμολόγοι. Η ομάδα CLASH συνεχίζει τώρα τις παρατηρήσεις σε άλλα γαλαξιακά σμήνη, ενώ περισσότερα στοιχεία για την εξέλιξη των γαλαξιακών σμηνών αναμένεται να προσφέρει ο μελλοντικός διάδοχος του Hubble, το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb. Ο Άρης γινόταν... Γη για λίγες ώρες. Μια ακόμη μελέτη έρχεται να προστεθεί σε εκείνες που έχουν δείξει ότι ο Άρης διέθετε κάποτε συνθήκες που ευνοούσαν την παρουσία ζωής. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ευνοϊκές συνθήκες διαρκούσαν για μικρά χρονικά διαστήματα ημερησίως και έτσι πιθανότατα δεν εμφανίστηκε ποτέ η ζωή στον κόκκινο πλανήτη. Ο διάσημος βράχος Ομάδα ερευνητών στις ΗΠΑ μελέτησε το διασημότερο πέτρωμα που έχουμε στα χέρια μας και έχει διαστημική προέλευση. Πρόκειται για το ALH84001,0, ένα κομμάτι βράχου το οποίο εντοπίστηκε το 1984 στην Ανταρκτική και οι ειδικοί έχουν καταλήξει ότι προέρχετα από τον Άρη. Μετά από κάποια τρομερή πρόσκρουση ενός μεγάλου αστεροειδή στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα πολλά κομμάτια του ορισμένα εκ των οποίων (όπως το ALH84001,0) κατέληξαν στη Γη. Η αποκάλυψη Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια μέθοδο ανάλυσης του πετρώματος την οποία ανέπτυξαν οι ίδιοι και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στη νεανική του ηλικία ο Άρης για λίγες ώρες κάθε μέρα διέθετε συνθήκες ικανές να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ζωής. Σύμφωνα με τους επιστήμονες στην επιφάνεια του Άρη για λίγες ώρες η θερμοκρασία ήταν περίπου 18 βαθμοί Κελσίου - δηλαδή δεν επικρατούσε ούτε πολλή ζέστη ούτε πολύ ψύχος - δημιουργώντας προϋποθέσεις ανάπτυξης ζωής. «Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι στην πρώιμη ιστορία του Άρη υπήρχε τουλάχιστον μια περιοχή του πλανήτη που διέθετε κλίμα ανάλογο με αυτή της Γης για λίγες ώρες κάθε μέρα» αναφέρει ο Τζον Έιλερ, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Όπως τονίζουν οι ερευνητές το γεγονός ότι αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες διαρκούσαν για λίγο δεν επιτρέπει οποιαδήποτε σκέψη για την ύπαρξη ζωής στον Άρη. Και αυτό διότι δεν υπήρχε ο απαραίτητος χρόνος ώστε να αναπτυχθούν κάποιες μορφές ζωής στον πλανήτη αφού πολύ γρήγορα το κλίμα μεταβαλλόταν και επικρατούσαν συνθήκες απαγορευτικές για τη γέννηση και επιβίωση οποιουδήποτε οργανισμού. Απέτυχε η απόπειρα του Ιράν να στείλει πίθηκο στο Διάστημα. Η Τεχεράνη επιβεβαίωσε ότι επιχείρησε πρόσφατα να στείλει έναν ζωντανό πίθηκο στο Διάστημα, παραδέχτηκε όμως ότι η εκτόξευση -το πρώτο βήμα για μια επανδρωμένη αποστολή- κατέληξε σε αποτυχία. «Ο πύραυλος Καβοσγκάρ-5, που μετέφερε κάψουλα με ένα ζωντανό ζώο, εκτοξεύτηκε στη διάρκεια του Σαριβάρ» δήλωσε στο ιρανικό πρακτορείο ISNA ο Μοχάμεντ Μεντινετζάντ-Νούρι, αναπληρωτής υπουργός Επιστήμης. Στο περσικό ημερολόγιο, Σαριβάρ είναι ο μήνας που διαρκεί από τις 23 Αυγούστου μέχρι της 22 Σεπτεμβρίου. «Η εκτόξευση δεν δημοσιοποιήθηκε επειδή δεν επετεύχθησαν όλοι οι αντικειμενικοί στόχοι της» παραδέχτηκε, χωρίς να διευκρινίσει τι απέγινε το ζώο. Διαβεβαίωσε όμως ότι η Τεχεράνη θα συνεχίσει την προσπάθεια για αυτή τη «στρατηγική προτεραιότητα». Όπως υπενθυμίζει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, το περίεργο είναι ότι στις 3 Οκτωβρίου ο ιρανικός Οργανισμός Διαστήματος είχε ανακοινώσει, χωρίς να δώσει εξηγήσεις, ότι αναβάλλει επ΄αόριστον τα σχέδια για την εκτόξευση ενός πιθήκου. Το σχέδιο, που είχε παρουσιαστεί το Φεβρουάριο από τον πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, προέβλεπε την εκτόξευση ενός πιθήκου με μια κάψουλας, εξοπλισμένη με συστήματα υποστήριξης της ζωής, για μια υποτροχιακή πτήση διάρκειας 20 λεπτών, σε ύψος 120 χιλιομέτρων. Ο Οργανισμός Διαστήματος δήλωνε τότε ότι απώτερος στόχος ήταν μια επανδρωμένη αποστολή γύρω στο 2020. Η κάψουλα με την οποία επρόκειτο να ταξιδέψει ο πίθηκος δοκιμάστηκε με επιτυχία το Μάρτιο με μια προηγούμενη έκδοση του ίδιου πυραύλου, τον Καβοσγκάρ-4. Το 2010, ο Καβοσγκάρ-3 μετέφερε στο Διάστημα μια χελώνα, έναν αρουραίο και σκουλήκια. Μόλις ένα χρόνο νωρίτερα το Ιράν είχε ανακοινώσει ότι έθεσε με επιτυχία σε τροχιά έναν δορυφόρο εγχώριας τεχνολογίας. Η Δύση ανησυχεί ότι η ιρανική πυραυλική τεχνολογία ενδέχεται να συνδέεται με την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων, ικανών να μεταφέρουν τα πυρηνικά όπλα που φέρεται να προσπαθεί να αναπτύξει το Ιράν. Η Τεχεράνη πάντως αρνείται κατηγορηματικά ότι το πυραυλικό και πυρηνικό της πρόγραμμα συγκαλύπτουν στρατιωτικές φιλοδοξίες.

Μικρές ειδήσεις. Ερασιτέχνης μοντελιστής στέλνει πύραυλο στο... διάστημα. Ένας ερασιτέχνης πυραυλομοντελιστής κατάφερε να στείλει ένα πύραυλο κοντά στα κράσπεδα του διαστήματος, εκτοξεύοντας την ιδιοκατασκευή του σε ύψος 121.000 ποδών (σχεδόν σε ύψος 40 χλμ.). Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου στις 11:08 το πρωί τοπική ώρα, από την έρημο της Νεβάδα. Ο πυραυλοκινητήρας μπόρεσε να παράγει ώση 4000 λιβρών για 8 δευτερόλεπτα επιχύνοντας το βλήμα στα 3 mach μέχρι το ύψος των 3000 μέτρων από όπου μετά η αδράνεια έφερε τον πύραυλο στα 40 χλμ. ύψος μετά από 84 δευτ. Είναι μια πραγματικά αξιέπαινη προσπάθεια από ένα ερασιτέχνη στις ΗΠΑ που κατάφερε με πενιχρά έξοδα αυτό που δεν έχουν καταφέρει κράτη ολόκληρα. Πράσινο φως για το διαστημικό ταξί. Η NASA ανακοίνωσε ότι αυξάνει τη χρηματοδότηση και επιταχύνει τις διαδικασίες κατασκευής ενός καινούργιου οχήματος μεταφοράς ανθρώπων στο διάστημα. Το Dream Chaser μοιάζει με μίνι διαστημόπλοιο και για αυτό έχει λάβει τον χαρακτηρισμό «διαστημικό ταξί». Έχει χωρητικότητα επτά ατόμων και θα μπορεί να μεταφέρει από και προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μέλη του πληρώματος. Η ανάγκη Η κατασκευή του Dream Chaser είχε ανακοινωθεί ότι θα ξεκινήσει το 2004 αλλά στη συνέχεια για διαφόρους λόγους το εγχείρημα μπήκε στο ψυγείο. Όμως μετά την απόσυρση όλου του στόλου των διαστημικών λεωφορείων η NASA εξαρτάται απόλυτα από τα διαστημικά σκάφη μεταφοράς της Ρωσικής Υπηρεσίας Διαστήματος με κόστος 50 εκατ. δολαρίων το άτομο! Οι επιτελείς της NASA αποφάσισαν ότι έπρεπε να έχουν μια εναλλακτική επιλογή και έτσι αποφάσισαν να προχωρήσει η κατασκευή του Dream Chaser. Ενέκριναν ένα ποσό 80 εκατομμυρίων δολαρίων και ανέθεσαν την κατασκευή στην εταιρία Sierra Nevada Corp. και αποφάσισαν να δώσουν άλλα 25 εκατομμύρια για να ενισχύσουν και να επιταχύνουν τις διεργασίες κατασκευής. Μετά την απόφαση της NASA η εταιρεία ανακοίνωσε ότι οι πρώτες δοκιμές του Dream Chaser θα γίνουν το προσεχές καλοκαίρι και ότι θα κατασκευαστούν τέσσερα σκάφη. Ταξί σε..τροχιά Το Dream Chaser θα μπορεί να μεταφέρει και φορτία ή εξοπλισμό αλλά φυσικά θα μειώνεται ανάλογα η χωρητικότητά του σε επιβάτες. Το σκάφος είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην απαιτούνται εγκαταστάσεις ενός κοσμοδρομίου για να επιστρέψει στη Γη αλλά θα μπορεί να προσγειωθεί εύκολα σε οποιοδήποτε αεροδρόμιο. «Τριπλό» Έβερεστ πάνω σε αστεροειδή. H NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια τρισδιάστατη φωτογραφία του εντυπωσιακού όρους που βρίσκεται στον γιγάντιο αστεροειδή Vesta. Το βουνό βρίσκεται κοντά στον Νότιο Πόλο του αστεροειδή και η κορυφή του ορθώνεται σε ύψος 22 χλμ από την επιφάνεια! Βουνό γίγας σε αστεροειδή γίγα Ο Vesta (το ρωμαικό όνομα της θεάς Εστίας) έχει διάμετρο 530 χλμ, μέγεθος που τον κατατάσσει στην κατηγορία των «πρωτοπλανητών» που αποτελούν τα απομεινάρια των συγκρούσεων μεταξύ μικρών σε μέγεθος πλανητών. Ο Vesta διαχρονικά αποτελεί πόλο έλξης μετεωριτών και μικρών διαστημικών βράχων που πέφτουν πάνω του δημιουργώντας ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και πλούσιο γεωλογικό περιβάλλον. Για αυτό και αποφασίστηκε να σταλεί εκεί (και σε ένα ακόμη αστεροειδή τον Ceres) μια αποστολή εξερεύνησης. Τον Ιούλιο το σκάφος Dawn έφτασε στον Vesta και ξεκίνησε τη μελέτη του. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι o Vesta έχει τόσο πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά που θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να μπορέσει να μελετηθεί και να αναλυθεί σε βάθος. Αναμφίβολα η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη μέχρι στιγμής είναι το γιγάντιο όρος που βρίσκεται κοντά στον Νότιο Πόλο και έχει ύψος 22 χλμ. «Μαθαίνουμε συνεχώς καταπληκτικά πράγματα για τον Vesta που για μας αποτελεί ένα πολύ μικρό πλανήτη» αναφέρει ο Κρις Ράσελ επικεφαλής ερευνητής της αποστολής Dawn. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=424773&h1=true Η Ινδία τοποθέτησε σε τροχιά τέσσερις δορυφόρους. Στην Ινδία πραγματοποιήθηκε σήμερα με επιτυχία η εκτόξευση 4 επιστημονικών διαστημικών συσκευών. Ο ινδικός πύραυλος PSLV-C18 τοποθέτησε σε περίγεια τροχιά τον κατασκευασμένο μαζί με τους Γάλλους δορυφόρο παρακολούθησης του καιρού στην τροπική ζώνη της Γης. Οι τρεις άλλοι δορυφόροι προορίζονται για την εξ αποστάσεως μελέτη της επιφάνειας της Γης και τον καθορισμό των συντεταγμένων των πλοίων στον Παγκόσμιο ωκεανό. Οι δορυφόροι αυτοί έχουν κατασκευαστεί από Ινδούς φοιτητές, καθώς επίσης και από την Διαστημική Υπηρεσία του Λουξεμβούργου. Ανακαλύφθηκαν «άγνωστα διαστημικά φαινόμενα». Ο μικρός δορυφόρος που εκτοξεύθηκε το 2009 από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, λειτούργησε μόνο 4 μήνες, ωστόσο με τη βοήθεια του ανακαλύφθηκαν απόλυτα νέα φυσικά φαινόμενα, ανακοίνωσαν στους δημοσιογράφους στο ρωσικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Πυρηνικής Φυσικής. Όπως αποδείχτηκε, στα ανώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας υπάρχουν λάμψεις φωτός, που δεν συνδέονται με την καταιγίδα. Αυτό το φαινόμενο το παρακολουθούσαν ακόμα και πάνω από περιοχές, στις οποίες δεν υπήρχε οποιοδήποτε νέφος. Οι επιστήμονες προς το παρόν δεν μπορούν να εξηγήσουν με τη βεβαιότητα, σε τι οφείλεται αυτό το φαινόμενο. Πιθανόν, αυτές οι λάμψεις αποτελούν συνέπεια της διέγερσης της ιονόσφαιρας της Γης.

Βίντεο:Το τραγούδι των Νετρίνων! http://www.tovima.gr/webtv/science/#263228

Βιντεο: http://www.tovima.gr/webtv/science/#261148

Δεν θα έρθει το τέλος του κόσμου!!! Ο κομήτης Elenin με τον οποίο οι απολογητές του γρήγορου τέλους του κόσμου, σύνδεαν τον ερχομό της Αποκάλυψης, καταστράφηκε. Τον μοιραίο ρόλο στην τύχη του τον έπαιξε η εγγύτητά του με τον Ήλιο,- είπε ο Ρώσος επιστήμονας Λεονίντ Γιελένιν, που είχε ανακαλύψει αυτό τον κομήτη. Στις 16 Οκτωβρίου ο κομήτης Elenin έπρεπε να πλησιάσει τη Γη σε ελάχιστη απόσταση 34,9 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Το γεγονός αυτό προκάλεσε αποκαλυπτικό πυρετό και τη διάδοση εικασιών ότι το 2012, ακριβώς για αυτό τον λόγο στον πλανήτη μας θα γίνει δήθεν παγκόσμια καταστροφή. Ο Αργεντίνος αστρονόμος Σέρχιο Τοσκάνο απειλούσε τον κόσμο με την εισβολή κάποιων εξωγήινων, θεωρώντας ότι αυτός ο κομήτης στην πραγματικότητα είναι εξωγήινο σκάφος παρά ουράνιο σώμα. Κάτι τέτοιο, όπως είπε ο Λεωνίντ Γιελένιν, είχε συμβεί το 1997, όταν ο κόσμος περίμενε τον ερχομό διαστημοπλοίων που θα πετούσαν πίσω από τον κομήτη Hale-Bopp, ενώ το ουράνιο σώμα πέρασε με επιτυχία μακριά από τη Γη, χωρίς οποιεσδήποτε συνέπειες για την ανθρωπότητα. Εξάλλου, όπως είπε ο Ρώσος επιστήμονας, αν ο κομήτης που είχε ανακαλύψει, προσέκρουε με τη Γη, τότε η καταστροφή θα ήταν αναπόδραστη. Όμως η τροχιά του κομήτη Elenin ήταν πολύ καλά γνωστή στους αστρονόμους και όλοι ήξεραν ότι θα περάσει σε απόσταση σχεδόν 35 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον πλανήτη μας. Η απόσταση αυτή είναι κατά 90 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη. Ο κομήτης αφού περάσε το περιήλιο - το κοντινό προς τον Ήλιο σημείο της τροχιάς, δεν εμφανίστηκε στις απεικονίσεις του Διαστημικού Ηλιακού Αστεροσκοπείου SONO. Νωρίτερα ακόμα οι φίλοι της αστρονομίας από την Αυστραλία, κατέγραψαν μία απότομη πτώση της λάμψης του. Ακριβώς αυτά τα γεγονότα ανάγκασαν τους ειδικούς να μιλούν για την καταστροφή του. Απ’ ότι φαίνεται στην τύχη αυτού του ουράνιου σώματος έπαιξε τον μοιραίο της ρόλο η εγγύτητά του με τον πυρωμένο Ηλιο,- εξήγησε στο ΡΣ "Η Φωνή της Ρωσίας" ο Λεονίντ Γιελένιν. - «Οποιοσδήποτε κομήτης, μπαίνοντας μέσα στην τροχιά της Γης, και πολύ περισσότερο ο κομήτης που για πρώτη φορά πλησιάζει τον Ήλιο, συνήθως διαλύεται. Αυτό δεν εξαρτάται άμεσα από το μέγεθός του, αλλά, κατά τη γνώμη των επιστημόνων, από τη σύνθεσή του. Με άλλα λόγια, μπορούν να υπάρχουν αρκετά εύθραστα σώματα και κάποια σύνθεση μεγάλων πάγων, οι οποίοι κατά την έκρηξη του Ηλίου και κάτω από την επίδραση του ηλιακού ανέμου σπάζουν σε ξεχωριστά τεμάχια»,- σημείωσε ο Λεονίντ Γιελένιν. Μετεωρίτης σε μέγεθος αβγού έσκασε σε στέγη στο Παρίσι. To επίθετό τους είναι «Κομέτ», δηλαδή «κομήτης». Σαν να μην έφτανε όμως αυτή η «αστρονομική κληρονομιά, η οικογένεια Κομέτ έπεσε θύμα ενός αρχαίου μετεωρίτη που σφηνώθηκε στην οροφή του σπιτιού τους έξω από το Παρίσι. Ο διαστημικός βράχος, βάρους 88 γραμμαρίων και μεγάλος σαν αβγό, έσπασε τα κεραμίδια της στέγης το καλοκαίρι, όταν οι Κομέτ έλειπαν σε διακοπές. Όταν επέστρεψαν, παρατήρησαν ότι η οροφή έβαζε νερά. Ο εργάτης που κλήθηκε να την επιδιορθώσει διαπίστωσε ότι ένας μαυρισμένος βράχος διαπέρασε τα κεραμίδια και σφηνώθηκε στη μόνωση. Η Μαρτίν Κομέτ, δημόσιος υπάλληλος 32 ετών, ζήτησε τη γνώμη του γεωλόγου Αλέν Κλαρόν, ο οποίος της είπε ότι είχε κάνει μια «εξαίρετη ανακάλυψη». «Είναι εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο. Μόλις 50 μετεωρίτες έχουν πέσει στη Γαλλία σε διάστημα τεσσάρων αιώνων» σχολίασε ο Κλαρόν στους δημοσιογράφους «Δεν έχουμε ξαναβρεί κάτι τέτοιο σε μια ακτίνα 80 χλμ από το Παρίσι» είπε. Σύμφωνα με τον ερευνητή, ο μετεωρίτης της οικογένειας Κομέτ είναι ένας χονδρίτης, η συνηθέστερη κατηγορία μετεωριτών. Οι χονδρίτες, που κινούνται σήμερα στη λεγόμενη ζώνη των αστεροειδών, ανάμεσα στον Άρη και τον Δία, πιστεύεται ότι σχηματίστηκαν πριν από περίπου 4,57 δισεκατομμύρια χρόνια, την ίδια περίοδο που σχηματίστηκε η Γη και οι υπόλοιποι πλανήτες. Αυτό σημαίνει ότι η μαυρισμένη πέτρα της οικογένειας Κολέτ είναι από τα αρχαιότερα αντικείμενα που υπάρχουν σήμερα στον πλανήτη. Παρόλο όμως που οι μετεωρίτης πωλούνται σε επιστήμονες και συλλέκτες έως και για 1.000 ευρώ το γραμμάριο, οι Κολέτ είναι αποφασισμένοι να τον κρατήσουν. «Έπεσε στα κεφάλια μας ένα κομμάτι από την ιστορία του Διαστήματος, η οποία είναι συναρπαστική, αλλά την αγνοούσαμε μέχρι σήμερα» σχολίασε η κ. Κολέτ στην εφημερίδα Le Parisien. «Είναι σαν παραμύθι, μας είπαν ότι ήταν λιγότερο πιθανό κι από το να κερδίσει κανείς το λαχείο» είπε.

Το CERN επισκέφθηκαν 40 μαθητές από τις Σέρρες. Την ευκαιρία να δούνε από κοντά το μεγαλύτερο Ερευνητικό Κέντρο της Ευρώπης, το CERN, στη Γενεύη, είχαν 40 Σερραίοι μαθητές του 4ου Γενικού Λυκείου Σερρών και πέντε εκπαιδευτικοί που τους συνόδευαν. Οι Σερραίοι μαθητές και εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στο CERN της Γενεύης της Ελβετίας από τις 2 έως 8 Οκτωβρίου, έπειτα από δική τους πρωτοβουλία να αποστείλουν αίτηση επίσκεψης στο ερευνητικό κέντρο, η οποία έγινε αποδεκτή. Μαθητές και συνοδοί καθηγητές, κατά τη διήμερη, ουσιαστικά, επίσκεψή τους στο CERN είχαν την ευκαιρία όχι μόνο να ξεναγηθούν και να δούνε από κοντά τον μεγαλύτερο επιταχυντή του κόσμου τον πελώριο Super Proton Synchroton (SPS), αλλά και να συμμετέχουν σε πειράματα επιστημόνων. «Ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία για τους μαθητές του 4ου Λυκείου Σερρών αλλά και τους καθηγητές που τους συνόδευαν» επισημαίνει μεταξύ άλλων, ο Μ. Αλιβράντης, ένας από τους συνοδούς καθηγητές και εμπνευστής της ιδέας της επισκέψεως στο CERN, ο οποίος προσθέτει ότι «οι μαθητές, πολλοί εκ των οποίων δεν είχαν επισκεφθεί ποτέ μία ευρωπαϊκή χώρα, έμειναν έκπληκτοι όταν βρέθηκαν στο μεγαλύτερο πειραματικό κέντρο ερευνών σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο». Κατά την άφιξή τους στο CERN, τους περίμεναν Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι ιδιαίτερα συγκινημένοι τους ξενάγησαν στο CERN , ενώ παράλληλα στο πειραματικό εργαστήριο, το γνωστό «Μικρόκοσμο» τους έδωσαν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε εργαστήρια και διαδραστικά πειράματα. «Τους λύθηκαν πολλές απορίες για τη δημιουργία του σύμπαντος» λέει ο καθηγητής φυσικής Μ. Αλιβράντης και επισημαίνει «το σημαντικότερο είναι πως οι μαθητές έζησαν για πρώτη φορά τη σημασία της ομαδικότητας και του κοινού στόχου που έχουν οι χιλιάδες επιστήμονες που εργάζονται στο CERN». Τα έξοδα του επιμορφωτικού αυτού ταξιδιού τα οποία ανερχόταν στα 442 ευρώ το άτομο, τα κάλυψαν οι ίδιοι οι μαθητές με τη συμμετοχή του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 4ου Λυκείου, χωρίς την οικονομική συμμετοχή οποιοδήποτε εμπλεκόμενου φορέα. To CERN (Organisation Europeenne pour la Recherche Nucleaire (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών), ιδρύθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας το 1954, από 12 ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα και θεωρείται από τους πρώτους οργανισμούς της διευρωπαϊκής ένωσης και συνεργασίας. Το ανθρώπινο δυναμικό στο CERN απαρτίζεται από περισσοτέρους από 3.000 μόνιμους εργαζόμενους και περίπου 6.500 επιστήμονες και μηχανικούς που εκπροσωπούν 500 πανεπιστήμια και 80 διαφορετικές εθνικότητες. Βρίσκεται δυτικά της Γενεύης, στα σύνορα Ελβετίας και Γαλλίας. Σήμερα, απαρτίζεται όχι μόνο από τα κράτη-μέλη της ΕΕ που είναι τα βασικά μέλη, αλλά ταυτόχρονα συμμετέχουν ενεργά οι ΗΠΑ, Ινδία, Ισραήλ, Ρωσία, Ιαπωνία, Τουρκία και η UNESCO. Το μποζόνιο Χιγκς στο κινητό σας!Εφαρμογή Android προσφέρει ζωντανή αναμετάδοση των ερευνών στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN. Ενδιαφέρεστε για τα όσα συμβαίνουν μέσα στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN στη Γενεύη και θα θέλατε όσο τίποτε άλλο να μπορούσατε να κρυφοκοιτάζατε επάνω από τον ώμο των ερευνητών που αναζητούν το ασύλληπτο μποζόνιο Χιγκς; Τώρα μπορείτε να το κάνετε από το έξυπνο κινητό τηλέφωνό σας χάρη σε μια εφαρμογή που κυκλοφόρησε στο Android Market. Το LHSee _ http://www2.physics.ox.ac.uk/about-us/outreach/public/lhsee λογοπαίγνιο με τα αρχικά LHC του επιταχυντή _ αναπτύχθηκε από ερευνητές του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σε συνεργασία με τους ερευνητές του ATLAS, ενός από τα πειράματα που διεξάγονται για τον εντοπισμό του μποζονίου Χιγκς. Στόχος του είναι να κάνει τον Μεγάλο Επιταχυντή προσιτό στο ευρύ κοινό φέρνοντάς τον στις οθόνες όσων διαθέτουν ένα έξυπνο κινητό ή μια ταμπλέτα που λειτουργεί με το σύστημα Android. Συγκρούσεις ατόμων ζωντανά Το πρόγραμμα, το οποίο σχεδιάστηκε από τον φυσικό Κρίστοφερ Μπόντι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έτσι ώστε να απευθύνεται τόσο στους ειδικούς όσο και στους μη ειδικούς, έχει αποσπάσει ήδη ιδιαίτερα θετικές κριτικές. Εκτός του ότι παρέχει _ σε απλά αγγλικά _ ενδελεχείς πληροφορίες για τον επιταχυντή και τα πειράματα που διεξάγονται σε αυτόν, διαθέτει _ ως μεγάλο «ατού» _ μια λειτουργία «Stream 3D Events» η οποία προσφέρει μια τρισδιάστατη άποψη, σε πραγματικό χρόνο, των όσων διαδραματίζονται μέσα στον LHC. Για πρώτη φορά μπορείτε να παρακολουθήσετε ζωντανά τις συγκρούσεις των ατόμων οι οποίες μεταφέρονται από τους υπόγειους ανιχνευτές του CERN απευθείας στην οθόνη του κινητού σας. Ολες οι εικόνες και οι εκπαιδευτικές πληροφορίες είναι διαδραστικές ενώ _ για παιδιά αλλά και μεγάλους _ υπάρχουν πολλά κινούμενα γραφικά. Ως «κερασάκι στην τούρτα» το παιχνίδι «Πιάστε το μποζόνιο Χιγκς» (Hunt the Higgs Boson) σας προσφέρει μια διαδραστική γεύση των ερευνών που διεξάγονται για τον εντοπισμό του «σωματιδίου του Θεού».

Ο υπερυπολογιστής «Τιτάνας» θα «κυνηγήσει» τις μελλοντικές μορφές ενέργειας. Η αμερικανική κυβέρνηση ανέθεσε στην εταιρεία κατασκευής υπολογιστών Cray τη δημιουργία του γρηγορότερου ηλεκτρονικού υπολογιστή του κόσμου, με το όνομα «Τιτάνας», ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί για την αναζήτηση μορφών ενέργειας του μέλλοντος. Σε ανακοίνωσή του το Εθνικό Εργαστήριο του υπουργείο Ενέργειας στο Οούκ Ριτζ του Τενεσί, εξηγεί ότι ζήτησε από την εταιρεία να βελτιώσει τις επιδόσεις του υπολογιστή «Τζάγκουαρ» που ήδη διαθέτει. Οι επιδόσεις του νέου υπολογιστή, με εξαρτήματα τελευταίας τεχνολογίας από τις εταιρείες AMD και NVIDIA θα ξεπερνούν τα 2,3 εκατομμύρια των δισεκατομμυρίων μαθηματικών πράξεων το δευτερόλεπτο (2,3 petaflops) και θα έχει τη δυνατότητα να φτάσει ως τα 10 με 20 petaflops. Οι μετατροπές αυτές θα ολοκληρωθούν το 2013. Με την ταχύτητα αυτή, ο Τιτάνας «θα είναι δύο φορές πιο γρήγορος και τρεις φορές πιο οικονομικός στην κατανάλωση ενέργειας» από τον γρηγορότερο υπολογιστή του κόσμου σήμερα, ο οποίος βρίσκεται στην Ιαπωνία. «Όλοι οι τομείς της επιστήμης θα ωφεληθούν από την σημαντική αύξηση της ταχύτητας, η οποία θα ανοίξει το δρόμο σε νέες ανακαλύψεις που μέχρι σήμερα φαίνονταν αδύνατες», τόνισε ο Τζεφ Νίκολς, εκπρόσωπος του Εθνικού Εργαστηρίου. «Ο Τιτάνας θα χρησιμοποιηθεί για σημαντικά και διαφορετικά ερευνητικά προγράμματα, την ανάπτυξη βιώσιμων βιοκαυσίμων, καταλληλότερους κινητήρες και πυρηνική ενέργεια, αλλά και αποτελεσματικότερη ηλιακή ενέργεια», επισήμανε ο ίδιος. Το εργαστήριο διευκρίνισε πως ο υπολογιστής θα εργάζεται κυρίως για την παραγωγή βιοκαυσίμων, βιομάζας, την εξεύρεση μεθόδων καύσης καυσίμων που θα μολύνουν λιγότερο το περιβάλλον, την δημιουργία νέων υλών για τα φωτοβολταϊκά συστήματα, ακόμα και τους τρόπους επέκτασης της διάρκειας ζωής των πυρηνικών εργοστασίων. Η Cray ανακοίνωσε πως το συμβόλαιο με το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας είναι 97 εκατομμύρια δολάρια.

Ξεκίνησε ο διαστημικός διαγωνισμός 'YouTube Space Lab' για μαθητές από όλο τον κόσμο Και η ESA συμμετείχε στη χθεσινή έναρξη του 'YouTube Space Lab', ενός πρωτότυπου διαγωνισμού που οργανώνει το Youtube, η NASA, η Space Adventures και η Lenovo για μαθήτες από κάθε γωνιά της Γης, οι οποίοι μπορούν να λάβουν μέρος σχεδιάζοντας ένα επιστημονικό πείραμα για να πραγματοποιηθεί στο διάστημα. Το πείραμα που θα βραβευθεί θα πραγματοποιηθεί στο διάστημα, και συγκεκριμένα στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Θα είναι το μεγαλύτερο σε αριθμό συμμετεχόντων μάθημα φυσικής στο Σύμπαν, αφού η εκτέλεσή του πειράματος θα μεταδωθεί ζωντανά μέσα από το Youtube. Το Space Lab αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας 'Youtube for Schools', η οποία στόχο έχει να προσφέρει σε δασκάλους και καθηγητές πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό που είναι διάθεσιμο στο Youtube. Στην έναρξη του διαγωνισμού, μαζί με την ESA, συμμετείχαν και δύο ακόμα υπηρεσίες διαστήματος, η Iαπωνική JAXA και η Καναδική Υπηρεσία Διαστήματος. Ο Stephen Hawking και πολύ αστροναύτες θα είναι οι κριτές. Μεμονωμένα ή σε ομάδες το πολύ τριών ατόμων, μαθητές ηλικίας από 14 μέχρι 18 χρονών μπορούν να ετοιμάσουν και να καταθέσουν ένα βίντεο στο οποίο θα περιγράφεται το πείραμά τους στο www.youtube.com/spacelab. Μία επιτροπή από εξέχοντες επιστήμονες, αστροναύτες αλλά και εκπαιδευτικούς, μεταξύ των οποίων και ο καθηγητής Stephen Hawking, oι αστροναύτες της ESA Frank De Winne, Samantha Cristoforetti και Timothy Peake, ο Leland Melvin της NASA και ο Koichi Wakata της JAXA, μαζί με τον Guy Laliberté, ιδρυτή του Cirque du Soleil, θα εξετάσουν τις συμμετοχές, λαμβάνοντας υπόψη και τις προτιμήσεις των επισκεπτών του Youtube. Οι έξι συμμετοχές που θα ξεχωρίσουν θα λάβουν πρόσκληση να ταξιδέψουν μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τον Μάρτιο του 2012 για να παραλάβουν τα βραβεία τους και να λάβουν μέρος σε μία πτήση σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Αποκλειστική συνάντηση με τους αστροναύτες της ESA Oι συμμετέχοντες από την Ευρώπη που θα διακριθούν θα έχουν την ευκαρία να επισκεφτούν το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών στην Κολωνία της Γερμανίας, όπου θα γνωρίσουν και θα συζητήσουν με Ευρωπαίους αστροναύτες. Τέλος, θα ανακοινωθούν δύο νικητές, των οποίων το πείραμα θα ταξιδέψει μέχρι το διάστημα, θα πραγματοποιηθεί στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το καλοκαίρι του 2012 και, παράλληλα, θα μεταδωθεί ζωντανά μέσα από το Youtube. Oι νικητές του διαγωνισμού θα μπορέσουν ακόμα να διαλέξουν ένα ξεχωριστό δώρο: είτε ένα ταξίδι στην Ιαπωνία για να παρακολουθήσουν την εκτόξευση του διαστημικού φορτηγού HTV το οποίο θα μεταφέρει το πείραμά τους στο διάστημα, ή ένα ταξίδι στη Ρωσία όπου θα παρακολουθήσουν την εκπαίδευση που λαμβάνουν οι σημερινοί κοσμοναύτες, στις εγκαταστάσεις που προετοιμάστηκε ο Yuri Gararin για το πρώτο ταξίδι του ανθρώπου στο διάστημα. «Kαθώς υπήρξα μέλος του πληρώματος του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού, είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος που οι εμπειρογνώμονες της ESA συμμετέχουν σε αυτό τον παγκόσμιο μαθητικό διαγωνισμό, ο οποίος θα συμβάλλει στην επιστημονική έρευνα που διεξάγεται στο Διαστημικό Σταθμό,» δήλωσε ο Thomas Reiter, Διευθυντής Επανδρωμένων Αποστολών και Διαστημικών Επιχειρήσεων της ESA. «Πιστεύω πως η συμμετοχή των νέων στην επιστημονική έρευνα που διεξάγεται στο διάστημα είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα γιατί προβάλλει τα πολλά και διαφορετικά οφέλη της.» «Ο διαγωνισμός 'YouTube Space Lab' προσφέρει ένα εξαιρετικό και ευφάνταστο τρόπο να προσεγγίσουμε μία νέα γενιά επιστημόνων, η οποία θα εργάζεται στο μέλλον τόσο στην επιφάνεια της Γης όσο και σε τροχιά γύρω από αυτή.» «Σήμερα, στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, στο εργαστήριο της ESA Columbus πραγματοποιούνται μία πληθώρα από επιστημονικά πειράματα, τα οποία συνδέονται στενά με την έρευνα που πραγματοποιείται από επιστήμονες στη Γη, οι οποίοι αναζητούν απάντησεις σε ανοιχτά ερωτήματα των φυσικών επιστημών και των επιστημών υγείας, αλλά και της τεχνολογία και της εκπαίδευσης.» Η ESA ενθαρρύνει τους νέους στην επιστήμη Η ESA βρίσκεται σε μία ξεχωριστή θέση που της επιτρέπει να προσεγγίσει μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου από όλη την Ευρώπη. Μέσα από το διάστημα, μπορεί να τους μεταδώσει τον ενθουσιασμό για τις επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά και να εξάψει τη φαντασία τους. Η συνεχή παρουσία, από το 2009 μέχρι σήμερα, αστροναυτών της ESA στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό προσφέρει σε μαθητές από την Ευρώπη τη δυνατότητα να συμμετέχουν στο πρόγραμμα 'Take Your Classroom Into Space', και να συνεργαστούν μέσω δορυφορικής σύνδεσης με τους αστροναύτες στο διάστημα για την πραγματοποίηση του ίδιου πειράματος στη Γη. Μεγάλο μέρος από το εκπαιδευτικό υλικό που έχει ετοιμάσει η ESA συνδέεται με το πειράματα που διεξάγονται στο εργαστήριο Columbus του Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αλλά και άλλα τμήματα του που έχουν κατασκευαστεί στην Ευρώπη, όπως το πανοραμικό παρατηρητήριο Cupola, μέσα από τα παράθυρα του οποίου έχει τόσο συχνά φωτογραφηθεί η Γη. Βιντεο: Λεπτομέρειες για το διαγωνισμό, όροι και κρίσιμες ημερομηνίες http://www.esa.int/esaCP/SEM7QT9U7TG_index_0.html Για περισσότερες πληροφορίες (για δημοσιογράφους μονάχα): Bernhard von Weyhe ESA Communications Tηλ: +49 6151 90 4204 bvw @ esa.int Peter Foley Rubenstein Communications Tηλ: +1 212 843 8308 pfoley @ rubenstein.com Anna Richardson YouTube richardsona @ youtube.com Kristy Fair Lenovo Tηλ: +1 919 257 6329 krisfair @ lenovo.com

Σκοτάδι και φως: η επιλογή της ESA για τα επόμενα χρόνια. Η επίδραση που έχει ο Ήλιος στη γειτονιά της Γης και η μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια είναι τα αντικείμενα που θα μελετήσουν οι επόμενες δύο διαστημικές αποστολές που αποφάσισε να πραγματοποιήσει η ESA. Οι αποστολές Solar Orbiter και Euclid επιλέχθηκαν από τους επιτελείς του Επιστημονικού Προγράμματος της ESA την περασμένη Τρίτη. Οι δύο αυτές διαστημικές αποστολές μεσαίου μεγέθους επιλέχθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος "Cosmic Vision 2015-2025" και η εκτόξευσή τους στο διάστημα έχει προγραμματιστεί για το 2017 και 2019. Η αποστολή Solar Orbiter θα πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής από τον Ήλιο, πιο κοντά από κάθε παλαιότερη αποστολή. Είναι σχεδιασμένη για να αναζητήσει απαντήσεις στα ερωτήματα: «πως δημιουργούνται ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια στο εσωτερικό του και πως στη συνέχεια εκτοξεύονται προς το διάστημα με τη μορφή του ηλιακού ανέμου που λούζει τους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μας;». Η δραστηριότητα του Ήλιου καθώς αυξομειώνεται έχει τέτοια επίδραση στον ηλιακό άνεμο που γίνεται τυρβώδης, και οι ηλιακές εκρήξεις προκαλούν τόσο ισχυρές διαταραχές στον ηλιακό άνεμο που τα αποτελέσματά τους είναι ορατά στη Γη και άλλους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μας με τη μορφή του φωτεινού σέλαος. Η αποστολή Solar Orbiter θα πλησιάσει στον Ήλιο σε τόσο μικρή απόσταση που θα μπορέσει να πραγματοποιήσει μετρήσεις του ηλιακού ανέμου καθώς εκτοξεύεται προς το μεσοπλανητικό χώρο, και επιταχύνεται καθώς απομακρύνεται από την επιφάνεια του μητρικού μας άστρου. Η εκτόξευση της αποστολής έχει προγραμματιστεί για το 2017 από το ακρωτήριο Canaveral με τη βοήθεια του προωθητικού πυραύλου της NASA Atlas. To μακρινό Σύμπαν Η αποστολή Euclid έχει σχεδιαστεί να εξερευνήσει τη σκοτεινή πλευρά του Σύμπαντος. Το διαστημικό αυτό τηλεσκόπιο θα χαρτογραφήσει το Σύμπαν με απαράμμιλη λεπτομέρεια. Παρατηρώντας το μακρινό Σύμπαν σε απόσταση μέχρι 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, θα ξεδιπλώσει διαφορετικές πτυχές της ανάπτυξής του στη διάρκεια των τελευταίων τριών τετάρτων της ιστορίας του. Η διαστολή του Σύμπαντος με συνεχώς μεγαλύτερη ταχύτητα αποτελεί ένα μυστήριο που παραμένει μέχρι σήμερα ανεξήγητο. Η επιταχυνόμενη διαστολή αποδίδεται στην «σκοτεινή ενέργεια», όπως την έχουν ονομάσει οι αστρονόμοι διότι γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτή. Με την αποστολή Euclid η οποία θα μελετήσει την επίδρασή της σε γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών, οι αστρονόμοι ελπίζουν να μπορέσουν να ανακαλύψουν την ακριβή φύση της σκοτεινής ενέργειας. Η εκτόξευση της απόστολής Euclid έχει προγραμματιστεί για το 2019 από το Ευρωπαϊκό διαστημικό κέντρο στο Κουρού της Γαλλικής Γουϊάνας με ένα προωθητικό πύραυλο Soyuz. «Mε την επιλογή των αποστολών Solar Orbiter και Euclid, το Επιστημονικό Πρόγραμμα της ESA επιβεβαίωσε για ακόμα μία φορά τη στενή σχέση του με την επιστημονική έρευνα, αλλά και πως αντικατοπτίζει τις ανησυχίες των πολιτών: η αποστολή Euclid θα ρίξει φως σε μία από τις θεμελιώδεις δυνάμεις στο Σύμπαν, ενώ η αποστολή Solar Orbiter θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν τις διεργασίες στον Ήλιο που επηρεάζουν τον άνθρωπο στη Γη διακόπτοντας, για παράδειγμα, τις τηλεπικοινωνίες και την διανομή ηλεκτρικής ενέργειας,» δήλωσε ο Alvaro Giménez, Διευθυντής του Επιστημονικού Τμήματος της ESA. Χρειάστηκαν περισσότερα από επτά χρόνια για να φτάσει η ESA στην επιλογή αυτή, η οποία είναι το αποτέλεσμα μακρόχρονων συζητήσεων με τη αστρονομική κοινότητα. Το πρόγραμμα "Cosmic Vision 2015-2025" με τα σχέδια της Ευρώπης για την εξερεύνηση του διαστήματος την επόμενη δεκαετία έχει στόχο να απαντήσει σε τέσσερα ερωτήματα: Ποιες είναι οι συνθήκες που οδηγούν στη δημιουργία πλανητών και την εμφάνιση ζωής; Πως λειτουργεί το Ηλιακό Σύστημα; Ποιοι είναι οι θεμελιώδει νόμοι του Σύμπαντος μας; Πως ξεκίνησε το Σύμπαν μας και από τι είναι φτιαγμένο; H πρόσκληση για προτάσεις που θα συμβάλλουν στην απάντηση των ερωτημάτων αυτών, την οποία είχε απευθύνει η ESA το 2007, είχε σαν αποτέλεσμα να εξεταστούν μία σειρά από μεσαίου μεγέθους αποστολές. «Το δίλημμα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι επιτελείς του Επιστημονικού Προγράμματος της ESA ήταν μεγάλο· έπρεπε να επιλέξουν δύο ανάμεσα σε τρεις εξαιρετικές προτάσεις. Και οι τρεις αποστολές υπόσχονται να φέρουν την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων σε τρεις διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους. Χαρακτηρίζονταν από ποιότητα που αντικατοπτρίζει τη δημιουργικότητα της Ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας,» σημείωσε ο Fabio Favata, που ηγείται του Γραφείου Σχεδιασμού του Επιστημονικού Προγράμματος. Τελικά, οι επιτελείς του Επιστημονικού Προγράμματος της ESA αποφάσισαν να διατηρήσουν την αποστολή PLATO, η οποία δεν επιλέχθηκε αυτή τη φορά, ανάμεσα στις υποψήφιες αποστολές που θα συζητηθούν στο μέλλον. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στο: ESA Media Relations Office Communication Department Τηλ: + 33 1 53 69 72 99 Fax: + 33 1 53 69 76 90 Email: media@esa.int

Συνέντευξη με τον έλληνα φυσικό Σταύρο Κατσανέβα. Ο αναπληρωτής διευθυντής στο IN2P3, το Ερευνητικό Κέντρο για την Πυρηνική Φυσική και τα Στοιχειώδη Σωμάτια στο Ανώτατο Εθνικό Επιστημονικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας, κ. Σταύρος Κατσανέβας μίλησε προς «Το Βήμα» σε σχέση με το πείραμα το οποίο έδωσε αποτελέσματα για την ταχύτητα των νετρίνων που σε πρώτη ανάγνωση αντίκεινται στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας όπως έχει διατυπωθεί από τον Αϊνστάιν. - Ποια είναι η γνώμη σας για τα αποτελέσματα και τις μετρήσεις στο Γκραν Σάσο; «Οι μετρήσεις έχουν όλα τα εχέγγυα της επιστημονικής σοβαρότητας. Είναι μια μέτρηση που διήρκεσε τρία χρόνια και ως τον περασμένο Μάρτιο κανένας δεν γνώριζε το αποτέλεσμα. Ηταν αυτό που λέμε μια “τυφλή” ανάλυση, δηλαδή οι ίδιοι οι ερευνητές είχαν εσκεμμένα εισαγάγει έναν αυθαίρετο παράγοντα που δεν τους επέτρεπε να γνωρίζουν το αποτέλεσμα όσο διαρκούσαν οι μετρήσεις. Αυτή η τεχνική χρησιμεύει ως μέσο καταπολέμησης του υποκειμενικού παράγοντα: γιατί υποσυνείδητα σταματάς να εργάζεσαι όταν το αποτέλεσμα μιας επί μέρους μέτρησης πηγαίνει προς τη “σωστή”, κατά την προκατάληψή σου, κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, η μέτρηση, όπως κάθε μέτρηση ταχύτητας, περιέχει δύο σκέλη: τη γεωδεσική μέτρηση της απόστασης και τη μέτρηση του χρόνου που έκαναν τα νετρίνα για να ταξιδέψουν από το CERN στο Γκραν Σάσο. Οσον αφορά το πρώτο σκέλος, την απόσταση, οι μετρήσεις έγιναν από δύο ανεξάρτητα από το πείραμα επαγγελματικά ινστιτούτα μετρολογίας και συμφωνούν με μια αβεβαιότητα 20 εκατοστών του μέτρου, σε μια απόσταση 730 χιλιομέτρων. Οσον αφορά τον χρόνο, το πιο λεπτό σημείο ήταν ο συγχρονισμός των ατομικών ρολογιών του CERN και του Γκραν Σάσο, και έγινε με τη χρήση GPS. Ολες οι επί μέρους χρονικές “καθυστερήσεις”, π.χ. ο χρόνος απόκρισης του ανιχνευτή και των ηλεκτρονικών, έγιναν με δύο διαφορετικούς τρόπους (ατομικά ρολόγια ή παράλληλη μέτρηση με οπτικές ίνες). Δεν είναι τυχαίο ότι στο σεμινάριο ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων στο CERN, ο Σαμ Τινγκ, ο νομπελίστας φυσικός που πρόσφατα κατόρθωσε, έπειτα από δεκαπενταετή προσπάθεια, να εγκαταστήσει στον διαστημικό σταθμό τον ανιχνευτή κοσμικών ακτίνων AMS, έδωσε εύσημα επαγγελματισμού στην ομάδα που κάτω από την ηγεσία του ερευνητή του CNRS Ντάριο Οτιέρο έκανε αυτή τη μέτρηση. Οπως είπε χαρακτηριστικά, “έχω κάνει παρόμοιες μετρήσεις και δεν βλέπω τι άλλο έπρεπε να γίνει που δεν το κάνατε· ο μόνος δρόμος που απομένει πλέον είναι να ελεγχθεί αυτό το αποτέλεσμα από άλλα πειράματα”. Δεν είναι τυχαία τα εύσημα του Τινγκ, διότι φημίζεται για την αυστηρότητα και τη σχολαστικότητά του». - Εσείς ποιά εμπλοκή είχατε στο πείραμα και στις εργασίες του Opera; «Η τωρινή μου εμπλοκή είναι αυτή του υπευθύνου για λογαριασμό του Εθνικού Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων (IN2P3) του CNRS, των προγραμμάτων Αστροσωματιδιακής Φυσικής, Κοσμολογίας και Νετρίνο, και επομένως των ερευνητικών ομάδων των εργαστηρίων της Λυών, του Στρασβούργου και του Ανεσύ, που έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο σε αυτή τη μέτρηση, ταυτόχρονα με τις ιταλικές, ιαπωνικές, ελβετικές, βελγικές, ρωσικές και άλλες ομάδες της Opera. Ως εκ τούτου ήμουν και ο επιστημονικός υπεύθυνος του τρόπου που ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα από το CNRS. Ιστορικά όμως έχω μια ιδιαίτερη εμπλοκή με την Opera και τη δέσμη νετρίνων του CERN, αφού είναι το τελευταίο πείραμα όπου εργάστηκα προτού το 2002 αναλάβω τις σημερινές μου ευθύνες. Σε συνεργασία με τον Αλαν Μπολ και τον Νίκο Βασιλόπουλο σχεδιάσαμε αυτή τη δέσμη νετρίνων το 1995 _ ο Αλαν και ο Νίκος συνόδεψαν την κατασκευή αυτή ως και τα τελικά στάδια. Ημουν επίσης ο σχεδιαστής και ο υπεύθυνος του συστήματος λήψης δεδομένων της Opera που ήταν ιδιαίτερα πρωτοποριακό, αφού όλα τα περίπου 1.200 στοιχεία ανίχνευσης είναι αυτόνομα και κατευθείαν συνδεδεμένα στο Internet, αποτελώντας ίσως τη μεγαλύτερη πραγματοποίηση αυτού που λέμε “Internet των πραγμάτων”. Εχω λοιπόν και εγώ τον λίθο μου στο οικοδόμημα, από την κατασκευαστική πλευρά, αν και βέβαια η ευθύνη και η πιθανή τιμή της μέτρησης αξίζει στις τωρινές ομάδες και ιδιαίτερα στον Ντάριο Οτιέρο του Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής της Λυών. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι ο αρχηγός της ομάδας του Στρασβούργου είναι ο Ελληνοκύπριος Μάρκος Δράκος, που παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στο πείραμα». - Αντιμετωπίζεται η περίπτωση συστηματικού λάθους (δηλαδή λάθους από τον τρόπο συγκρότησης του πειράματος) στις μετρήσεις; «Και βέβαια. Η ανησυχία ότι κάτι παραλείφθηκε κυριαρχεί προς το παρόν σε σχέση με τον πιθανό ενθουσιασμό ότι κάτι καινούργιο ανακαλύφθηκε. Υπολογίστηκε η διαφορετική βαρύτητα στο CERN και στο Γκραν Σάσο; Η γεωδεσική του φωτός στο βαρυτικό πεδίο της Γης; Η επιρροή της Σελήνης και τα φαινόμενα παλίρροιας; Η απόκλιση των ηπείρων; κτλ. κτλ. Το αποτέλεσμα ήταν γνωστό εδώ και έξι μήνες, παράλληλες μετρήσεις είχαν γίνει, μια ομάδα 10 ατόμων εργάστηκε όλο τον Αύγουστο περνώντας από νέο έλεγχο όλα τα στοιχεία της μέτρησης. Οι μελέτες είχαν τελειώσει, τελευταία είχε αρχίσει να διαρρέει, σε μπλογκ κτλ., οπότε αποφασίσαμε “να βγούμε από το δάσος”, όπως λέγεται στη Γαλλία, να δημοσιεύσουμε και να ζητήσουμε από τα άλλα πειράματα να το ελέγξουν. Αυτό που η παρουσίαση και η συζήτηση στο CERN έδειξε είναι ότι τουλάχιστον κανένα εμφανώς συστηματικό λάθος δεν έχει γίνει. Μετά την παρουσίαση εμφανίστηκαν μελέτες με τίτλο “Ιδού πού έκανε το λάθος η Opera”, αλλά ακολούθησαν μελέτες από τους ίδιους συγγραφείς, τιμή τους, που παραδέχονταν τις παρανοήσεις τους με τον τίτλο “Ιδού πού ΔΕΝ έκανε το λάθος η Opera”. Ο έλεγχος βέβαια συνεχίζεται. Είχαμε μάλιστα την τιμή να μας αφιερώσει το κύριο άρθρο του ο “Monde” της 24ης Σεπτεμβρίου όχι για το αποτέλεσμα αυτό καθαυτό, αλλά για τον τρόπο που ανακοινώθηκε, την αντικειμενικότητα, τη σεμνότητα, την αμφιβολία, την έλλειψη αλαζονείας, την επιστημονική παράδοση του αλληλοελέγχου κτλ., συγκρίνοντάς τη με τις αντίθετες παραδόσεις των πολιτικών, των οικονομολόγων, των συμφερόντων σε σχέση π.χ. με τη φαρμακοβιομηχανία. Μια μεγάλη πρωτιά, τουλάχιστον στη Γαλλία». - Αφού το νετρίνο έχει μάζα, πώς συμβιβάζεται με τον τύπο του Αϊνστάιν που δείχνει ότι η μάζα γίνεται μη πραγματική όταν ξεπερνούμε την ταχύτητα του φωτός; «Ο τύπος του Αϊνστάιν έχει στο θεμέλιό του τους λεγόμενους μετασχηματισμούς του Λόρεντζ. Αυτοί εξασφαλίζουν το γεγονός ότι οι νόμοι της φύσης μένουν οι ίδιοι είτε τους περιγράφετε σε ένα σύστημα αναφοράς ακίνητο ως προς εσάς, είτε σε ένα σύστημα που κινείται με σταθερή ταχύτητα, είτε ακόμη στην περίπτωση της γενικής σχετικότητας σε ένα επιταχυνόμενο σύστημα. Δεν υπάρχει, δηλαδή, ένα προνομιακό σύστημα αναφοράς στον κόσμο, όλα είναι ισοδύναμα: η περίφημη σχετικότητα. Οι μετασχηματισμοί αυτοί παίζουν τον ανάλογο ρόλο με τους μετασχηματισμούς του Γαλιλαίου, την πρόσθεση δηλαδή των ταχυτήτων, στο νευτώνειο σύστημα. Ο Αϊνστάιν έδειξε ότι η νευτώνεια μηχανική παύει να είναι ακριβής στο όριο των ταχυτήτων που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός και οι γαλιλαιικοί μετασχηματισμοί αντικαθίστανται από τους πιο γενικούς μετασχηματισμούς του Λόρεντζ. Το νετρίνο στο πείραμα Οpera, λόγω της μικρής του μάζας και της υψηλής του ενέργειας, ελέγχει τους μετασχηματισμούς του Λόρεντζ σε ένα κινηματικό καθεστώς όπου η ταχύτητα πλησιάζει κατά πολύ την ταχύτητα του φωτός. Ε, ναι, λοιπόν, πιθανόν σε αυτό το ιδιαίτερο καθεστώς ή για αυτό ιδιαίτερα το σωματίδιο να χρειάζονται διορθωτικοί όροι που γενικεύουν τους μετασχηματισμούς. Μερικοί τίτλοι εφημερίδων εδώ στη Γαλλία ανακοίνωσαν σε πρωτοσέλιδα την ανατροπή του Αϊνστάιν. Αυτό είναι υπερβολικό γιατί, εφόσον οι μετρήσεις της Opera χρησιμοποιούν το GPS και η ακρίβεια του GPS βασίζεται στη θεωρία του Αϊνστάιν, θα ήταν αντιφατική η χρήση τους για να αποδειχθεί ότι ο Αϊνστάιν είναι “λάθος”. Η επιστήμη, αντίθετα με την πολιτική ή κάποιες κοινωνικές επιστήμες, δεν προχωρεί με “ανατροπές” αλλά με γενικεύσεις. Βρίσκουμε ένα σημείο όπου κάποιος νόμος θα αντικατασταθεί από κάποιον άλλο γενικότερο. Αν και οι κραυγαλέοι τίτλοι συνοδεύτηκαν εν γένει από προσεγμένα άρθρα. Και εν πάση περιπτώσει, δεν είμαστε ακόμη εκεί, θα χρειαστούν πολλές άλλες μετρήσεις και επιβεβαιώσεις προτού η γενίκευση του Αϊνστάιν μπει στην καθημερινή ατζέντα». Μερικά πρωτοσέλιδα ανακοίνωσαν την ανατροπή του Αϊνστάιν. Εφόσον οι μετρήσεις της Opera χρησιμοποιούν το GPS και η ακρίβεια του GPS βασίζεται στη θεωρία του Αϊνστάιν, θα ήταν αντιφατική η χρήση τους για να αποδειχθεί ότι ο Αϊνστάιν είναι “λάθος”- Παραβιάζεται η αιτιότητα; «Θα διαβάσατε το ανέκδοτο στο προσεγμένο άρθρο του “Nature” για το αποτέλεσμα. Ο μπάρμαν ρωτάει “τι ποτό θα πάρετε; ” και μετά μπαίνει το νετρίνο στο μπαρ. Ή τα σενάρια όπου ταξιδεύουμε στο παρελθόν και σκοτώνουμε τους γονείς μας, ώστε δεν γεννιόμαστε, το τέλειο οιδιπόδειο έγκλημα, κτλ. κτλ. Ολα αυτά είναι επιστημονική φαντασία. Η αιτιότητα θα είναι το τελευταίο πράγμα που θα εγκαταλείψει η Φυσική. Η αιτιότητα διατηρείται πλήρως αν μερικά σωματίδια, στην περίπτωσή μας το νετρίνο, έχουν το καθένα τη δική τους ανώτερη ταχύτητα ή αν εγκαταλείψουμε την υπόθεση ότι οι νόμοι της φύσης είναι ανεξάρτητοι από το σύστημα αναφοράς, αν δηλαδή υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα προνομιακό σύστημα αναφοράς, π.χ. το σύστημα αναφοράς της ακτινοβολίας που έρχεται από το μπιγκ μπανγκ. Αυτό που παραβιάζεται σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι η αιτιότητα, αλλά η συμμετρία των νόμων της φύσης κάτω από τους μετασχηματισμούς του Λόρεντζ. Υπάρχουν επίσης προτάσεις στο πλαίσιο της κβαντικής θεωρίας της βαρύτητας όπου η δομή του χώρου αλλοιώνεται σε πολύ μικρές αποστάσεις: αποκτά π.χ. διακριτά χαρακτηριστικά, υπάρχει “κβαντικός αφρός”, ή ο χωροχρόνος γίνεται ένα επιφαινόμενο των θεμελιωδών αντιδράσεων και τότε λέμε ότι αναδύεται. Αυτές οι προτάσεις παραβιάζουν το συνεχές των μετασχηματισμών Λόρεντζ και επιτρέπουν ταχύτητες μεγαλύτερες από την ταχύτητα του φωτός. Διατηρείται όμως σε αυτές τις θεωρίες η αιτιότητα; Κανένας δεν γνωρίζει γιατί εν γένει όταν “παντρεύεις” τη σχετικότητα με την κβαντομηχανική η αιτιότητα υποφέρει, εφόσον η πρώτη είναι μια κλασική θεωρία όπου οι τροχιές είναι πλήρως καθορισμένες και η δεύτερη είναι πιθανοτική και οι τροχιές είναι “φλου”. Μπορούν επομένως να βρεθούν με κάποια πιθανότητα εκτός της περιοχής που καθορίζεται από την αιτιότητα. Εφόσον λοιπόν δεν έχουμε μια πλήρη ενοποιημένη θεωρία αλλά απλές ιδέες ή προτάσεις, το ζήτημα της αιτιότητας δεν μπορεί να απαντηθεί επακριβώς». - Υπάρχει περίπτωση να έχουμε εμπλοκή άλλων διαστάσεων πέραν των τριών; «Υπήρξαν προτάσεις, όπως ότι στο πλαίσιο ενός σύμπαντος πολλαπλών διαστάσεων το νετρίνο έχει μεν την ταχύτητα του φωτός αλλά “κόβει δρόμο” μέσω των άλλων διαστάσεων. Επαναλαμβάνω, όμως, πρόκειται για προτάσεις και όχι για πλήρεις θεωρίες». - Υπάρχει κάποια άλλη επικρατέστερη εξήγηση; «Δεν υπάρχει επικρατέστερη εξήγηση και, αν θέλετε μάλιστα, οι περισσότερες θεωρίες προβλέπουν φαινόμενα πολύ μικρότερα από το αποτέλεσμα της Opera, από όπου προκύπτει και ένας δικαιολογημένος σκεπτικισμός των θεωρητικών. Δεν αποκλείεται επίσης αυτό που φαίνεται να είναι ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός να αποτελεί απλώς μια φαινομενική ταχύτητα φάσης, που προκύπτει από φαινόμενα κβαντομηχανικής συμβολής, όπως προβλέφθηκε ήδη από το 1978 από τον Γουλφενστάιν. Σε αυτή την περίπτωση και η μέτρηση θα ήταν σωστή αλλά και ο τύπος του Αϊνστάιν απαραβίαστος. Θα είχαμε παρ' όλα αυτά τη μέτρηση ενός νέου και πολύ ενδιαφέροντος φαινομένου. Συμπερασματικά, αυτή είναι η συνηθισμένη λειτουργία της επιστήμης μπροστά σε ένα αναπάντεχο αποτέλεσμα. Μπορείς να αναρωτηθείς για λίγο καιρό “και τι θα γινόταν αν παρ' όλα αυτά... ” και να εξετάσεις τις θεωρητικές και πειραματικές επιπτώσεις. Ενα είναι σίγουρο: αυτή η “ανωμαλία” ξεκίνησε μια “βιομηχανία” θεωρητικών δημοσιεύσεων και πειραματικών προτάσεων για τον έλεγχο των αποτελεσμάτων ή των έμμεσων επιπτώσεών τους. Το ενδιαφέρον μας εστιάστηκε στο πρόβλημα, ανεξάρτητα από το αν το αποτέλεσμα θα επιβεβαιωθεί ή όχι στο μέλλον. Θυμάμαι μια ανάλογη περίπτωση όταν τη δεκαετία του '70 υπήρξε μια πειραματική ανακοίνωση ότι τα νετρίνα έχουν μάζα. Το αποτέλεσμα δεν επιβεβαιώθηκε αλλά ξεκίνησε μια σειρά πειράματα και τελικά ανακαλύφθηκε, περίπου μία τριαντακονταετία αργότερα, ότι τα νετρίνα έχουν πράγματι μάζα. Και τα λανθασμένα αποτελέσματα παίζουν έναν ρόλο στην εξέλιξη του επιστημονικού διαλόγου. Το αποτέλεσμα λοιπόν της Opera είναι σαν κάποιος να άνοιξε ένα παράθυρο και ο φρέσκος αέρας προσωρινά ανακάτεψε τα χαρτιά που είχαμε επάνω στο γραφείο μας».

Μεγάλα αποθέματα τιτανίου ανακαλύφθηκαν στη Σελήνη. Το έδαφος των απέραντων σεληνιακών πεδιάδων περιέχει σε υψηλή περιεκτικότητα σίδηρο αλλά και τιτάνιο, δείχνουν οι τελευταίες φασματικές αναλύσεις. «Το τιτάνιο της Σελήνης απαντάται κυρίως στη μορφή του ιλμενίτη, ενός πετρώματος που περιέχει σίδηρο, τιτάνιο και οξυγόνο» ανέφερε ο Μαρκ Ρόμπινσον του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα. «Οι μεταλλωρύχοι του μέλλοντος που θα ζουν και θα εργάζονται στο φεγγάρι θα μπορούν να διασπούν τον ιλεμνίτη για να απελευθερώνουν αυτά τα στοιχεία» είπε, παρουσιάζοντας τη μελέτη της ομάδας του σε συνέδριο αστρονομίας που πραγματοποιήθηκε στη Ναντ της Γαλλίας. Σε συνεργασία με τον Μπρετ Ντένεβι του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς, ο Ρόμπινσον ανίχνευσε τη φασματική υπογραφή του τιτανίου σε δεδομένα από μια κάμερα του Αναγνωριστικού Σεληνιακού Δορυφόρου της NASA (LRO), η οποία χαρτογράφησε την επιφάνεια σε επτά μήκη κύματος. Οι ερευνητές αξιοποίησαν επίσης δεδομένα για τη σύσταση των σεληνιακών βράχων που είχε φέρει στη Γη η αποστολή Apollo 17 το 1972, καθώς και εικόνες της περιοχής όπου προσσεληνώθηκε η αποστολή από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το τιτάνιο βρίσκει σήμερα μια πληθώρα εφαρμογών, καθώς είναι εξίσου ανθεκτικό με το ατσάλι αλλά έχει το μισό μόνο βάρος και επιπλέον δεν διαβρώνεται. Η τιμή του όμως είναι πολύ υψηλή, καθώς είναι σχετικά σπάνιο στο φλοιό της Γης και η περιεκτικότητα του μεταλλεύματος τιτανίου δεν υπερβαίνει το 1%. Η νέα μελέτη, αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, αποκαλύπτει τώρα ότι στις σεληνιακές πεδιάδες η περιεκτικότητα σε τιτάνιο κυμαίνεται από 1 έως 10 τοις εκατό, ενώ στις περιοχές υψηλότερου υψομέτρου περιορίζεται στο 1%. «Επιπλέον» σημειώνουν οι ερευνητές «τα δεδομένα του Apollo δείχνουν ότι τα σεληνιακά ορυκτά που περιέχουν τιτάνιο είναι πιο αποτελεσματικά στο να παγιδεύουν σωματίδια του ηλιακού ανέμου, όπως το ήλιο και το υδρογόνο». »Τα αέρια αυτά θα αποτελούσαν πολύτιμο πόρο για τους κατοίκους των σεληνιακών αποικιών του μέλλοντος». Ξεφουσκώνει το όραμα των φουσκωτών διαστημικών ξενοδοχείων. Η Bigelow Airspace, η εταιρεία που έγινε διάσημη όταν παρουσίασε τα σχέδιά της για φουσκωτά ξενοδοχεία σε τροχιά, απέλυσε τους 40 από τους 90 υπαλλήλους της αναγνωρίζοντας ότι η φιλοδοξία της δεν μπορεί να υλοποιηθεί υπό τις παρούσες συνθήκες. Σε email του προς το δικτυακό τόπο Space.com, στέλεχος της εταιρείας εξήγησε ότι ο σχεδιασμός της NASA για το διάδοχο των διαστημικών λεωφορείων έχει καθυστερήσει. «Ελπίζαμε ότι μέχρι το 2014 ή το 2015 η Αμερική θα μπορούσε και πάλι να εκτοξεύει μόνη της τους αστροναύτες της» ανέφερε ο Μάικ Γκολντ, διευθυντής της Bigelow στην Ουάσινγκτον. «Δεν μπορούμε να εκτοξεύσουμε το BA330 χωρίς μέσο για τη μεταφορά πληρωμάτων από και προς το σταθμό» εξήγησε. Το BA330 είναι ο φουσκωτός διαστημικός σταθμός που αναπτύσσει η Bigelow, χωρητικότητας έξι ατόμων. Προορίζεται να χρησιμοποιηθεί τόσο για αποστολές της NASA όσο και για ταξίδια αναψυχής σε χαμηλή γήινη τροχιά. Η Bigelow, την οποία ίδρυσε ο μεγιστάνας των ξενοδοχειακών μονάδων Ρόμπερτ Μπίγκελοου, είχε συνάψει συμφωνία που προέβλεπε ότι το BA330 θα εξυπηρετείται από τη διαστημική κάψουλα CST-100 που αναπτύσσει η Boeing για λογαριασμό της NASA. Φαίνεται όμως ότι το CST-100 δεν θα είναι έτοιμο εγκαίρως για τους επίδοξους διαστημικούς τουρίστες: «Δυστυχώς, δεν υπάρχουν προοπτικές για μεταφορά πληρωμάτων παρά μόνο αρκετά χρόνια μετά τη δημιουργία του BA330» παραδέχτηκε ο Γκολντ. «Αν μη τι άλλο, η Bigelow πάσχει από την ίδια της την πρώιμη επιτυχία, αφού βρίσκεται χρόνια μπροστά από την υπόλοιπη βιομηχανία» υποστήριξε, Η εταιρεία είχε πάντως εκτοξεύσει δύο δοκιμαστικές, μη επανδρωμένες μονάδες διαβίωσης χρησιμοποιώντας ρωσικούς πυραύλους. Η διαστολή του Σύμπαντος στο Ίδρυμα Ευγενίδου. «Το Ταχύτατα Διαστελλόμενο Σύμπαν» είναι ο τίτλος της μιας και μοναδικής ομιλίας που θα δώσει στο Ίδρυμα Ευγενίδου ο καθηγητής Τιερί Κουρβουαζιέ, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αστρονομικής Εταιρείας. Η διάλεξη, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2011 και ώρα 19:30, στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Ευγενίδου, υπόσχεται να μας «ταξιδέψει» στο χώρο και το χρόνο και να μας οδηγήσει από την Αθήνα στα πέρατα του Σύμπαντος, από το σήμερα και έως πίσω στη γέννηση του Σύμπαντος πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Η διάλεξη Το θέμα της διάλεξης εστιάζεται στο πεδίο για το οποίο απονεμήθηκε σε κοσμολόγους το Βραβείο Νομπέλ Φυσικής 2011 που ανακοινώθηκε στις 4 Οκτωβρίου. Οι τρεις αστρονόμοι που κέρδισαν το βραβείο είναι ο Σολ Περλμιούτερ και ο Άνταμ Ρις από τις ΗΠΑ και ο Αμερικανο-Αυστραλός Μπράϊαν Σμιντ, οι οποίοι επιβεβαίωσαν τη θεωρία ότι το Σύμπαν διαστέλλεται και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό. O Τιερί Κουρβουαζιέ που είναι επικεφαλής του Κέντρου Επιστημονικών Δεδομένων INTEGRAL (ISDC) στην Γενεύη μίλησε στο ΒΗΜΑ για την αυριανή του ομιλία. Είναι μια θαυμάσια σύμπτωση ότι η ομιλία σας στην Αθήνα για την διαστολή του Σύμπαντος συνέπεσε με την ανακοίνωση του φετινού βραβείου Νομπέλ Φυσικής που δόθηκε σε ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με αυτόν ακριβώς τομέα. Τι θα ακούσουμε λοιπόν αύριο από εσάς; Η ομιλία μου θα περιγράφει τα βασικά κοσμικά αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε τόσο στο κοντινό όσο και το μακρινό διάστημα. Θα αναφέρω το πώς και με ποιά εργαλεία μπορούμε να περιγράψουμε το Σύμπαν και την εξέλιξή του. Οι νέες παρατηρήσεις και ανακαλύψεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια μας επιτρέπουν να έχουμε μια ακριβή εικόνα του Σύμπαντος αλλά πρόκειται για μια εικόνα την οποία βλέπουμε αλλά πολλά δεδομένα δεν γνωρίζουμε. Δεν κατανοούμε ακόμη πολλές από τις βασικές συνιστώσες του Σύμπαντος. Η ομιλία θα καταγράψει το επίπεδο των γνώσεων που έχουμε για το Σύμπαν. Κανονική λειτουργία του ΔΔΣ θα επαναρχίσει τον Δεκέμβριο. Όπως ανακοίνωσε ο επικεφαλής της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας Ροσκόσμος Βλαντίμιρ Ποπόβκιν, η κανονική εκμετάλλευση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού θα επαναρχίσει στις 21 Δεκεμβρίου. Οι αποτυχημένες εκτοξεύσεις του πυραύλου-φορέα Soyuz-U με το διαστημόπλοιο εφοδιασμού Progress M-12M καθώς επίσης και του πυραύλου-φορέα Proton-M έκαναν αναγκαίες ορισμένες διορθώσεις στην εφαρμογή του επανδρωμένου διαστημικού προγράμματος. Σήμερα προβλέπεται στις 30 Οκτωβρίου η εκτόξευση ελέγχου του μη επανδρωμένου διαστημοπλοίου Progress, στις 14 Νοεμβρίου – η εκτόξευση τριμελούς πληρώματος προς το ΔΔΣ, στις 22 Νοεμβρίου – η επιστροφή στη Γη των κοσμοναυτών που δουλεύουν στο Διάστημα και στις 21 Δεκεμβρίου – η εκτόξευση διαστημοπλοίου με ένα άλλο τριμελές πλήρωμα.

Ενδεχομένως δυνατή η επιβίωση μέσα σε μαύρες τρύπες. Η ανθρωπότητα κάποια στιγμή μπορεί να φθάσει στο σημείο να ζει μέσα σε μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του σύμπαντος, κάτι που ήδη μερικοί εξελιγμένοι πολιτισμοί εξωγήινων ίσως κάνουν, ακόμα και στον δικό μας γαλαξία. Αυτό ισχυρίζεται τουλάχιστον ένας Ρώσος κοσμολόγος, υποστηρίζοντας πως είναι θεωρητικά εφικτό, αν και θα χρειαστεί ασφαλώς πολύς χρόνος για να αποδειχτεί αν κάτι τέτοιο έχει βάση αλήθειας Ο Βιατσεσλάβ Ντοκουτσάεφ, του Ινστιτούτου Πυρηνικών Ερευνών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στην Μόσχα, ο οποίος δημοσίευσε σχετική μελέτη στο online επιστημονικό περιοδικό arXiv του πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ, σύμφωνα με τη βρετανική «Ντέιλι Μέιλ», υποστηρίζει ότι, παρόλο που οι μαύρες τρύπες θεωρούνται η πιο καταστροφική δύναμη στο σύμπαν, άρα η ζωή σε αυτές φαντάζει αδιανόητη, τελικά μπορεί να φιλοξενούν συνθήκες κατάλληλες για ζωή στο εσωτερικό τους. Μάλιστα θεωρεί ότι, αν όντως υπάρχει οργανωμένη ζωή μέσα σε κάποια τεράστια μαύρη τρύπα, θα πρόκειται πλέον για τον πιο εξελιγμένο πολιτισμό του γαλαξία μας. Οι μαύρες τρύπες διαθέτουν τρομακτικές βαρυτικές και ελκτικές δυνάμεις, «ρουφώντας» κάθε τι που βρίσκεται στον περίγυρό τους, ακόμα και το φως. Οτιδήποτε διασχίζει τον λεγόμενο «ορίζοντα γεγονότων» τους, δηλαδή τα όρια της επίδρασής τους, δεν ξαναεμφανίζεται ποτέ πια, καθώς έχει περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή. Όμως, σύμφωνα με τον Ντοκουτσάεφ, μέσα σε μια περιστρεφόμενη μεγάλη μαύρη τρύπα μπορεί να υπάρχουν περιοχές, όπου τα φωτόνια είναι δυνατό να επιβιώσουν σε σταθερές περιοδικές τροχιές. Αν όντως αυτό συμβαίνει, τότε, όπως θεωρεί, δεν υπάρχει λόγος να μην μπορούν να υπάρχουν στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας σταθερές τροχιές και για πολύ μεγαλύτερα αντικείμενα, όπως ολόκληροι πλανήτες. Τέτοιες περιοχές και τέτοιες τροχιές όμως θα υπήρχαν μόνο αφότου κάποιο αντικείμενο έχει διασχίσει το «κατώφλι» του ορίζοντα γεγονότων (με άλλα λόγια, πρώτα σε ρουφάει η μαύρη τρύπα και μετά μαθαίνεις αν μπορείς να συνεχίσεις να υπάρχεις!). Πέρα από τον εξωτερικό ορίζοντα γεγονότων, υπάρχει και μια άλλη -προς το παρόν μαθηματική, άρα θεωρητική- «επικράτεια», ο εσωτερικός «ορίζοντας Cauchy», όπου ο χρόνος και ο χώρος επιστρέφουν σε σταθερές καταστάσεις και εκεί ακριβώς είναι που, σύμφωνα με τον ρώσο επιστήμονα, μπορεί πιθανώς να υπάρξει ζωή. Όμως, όπως αναφέρει ο Ντοκουτσάεφ, επειδή σε αυτές τις υποθετικές περιοχές μέσα στην μαύρη τρύπα οποιαδήποτε μορφή ζωής θα υφίσταται τρομερές φυσικές δυνάμεις, θα πρέπει να έχει εξελιχτεί πολύ πέρα από τον δικό μας πολιτισμό, για να καταφέρνει να επιβιώνει σε τέτοιες συνθήκες. Εννοείται ότι ένας τέτοιος εξωγήινος πολιτισμός θα είναι πλήρως αόρατος για οποιονδήποτε άλλον στο σύμπαν.

Το γραφένιο υπόσχεται επανάσταση στην πληροφορική. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τους νομπελίστες καθηγητές Αντρέ Γκάιμ και Κόστια Νοβοσέλοφ του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ στη Βρετανία, έκαναν ένα ακόμα βήμα για τη δημιουργία μιας νέας γενιάς «τσιπ» ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα οποία θα βασίζονται στο νέο υλικό-θαύμα του μέλλοντος, το γραφένιο, που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει το πυρίτιο στη βιομηχανία ηλεκτρονικών. Το γραφένιο, το οποίο θεωρείται το πιο λεπτό, ισχυρό και ηλεκτρικά αγώγιμο υλικό στον κόσμο, έχει τις δυνατότητες να φέρει μια πραγματική επανάσταση στην πληροφορική (και όχι μόνο), για αυτό άλλωστε οι δύο επιστήμονες τιμήθηκαν πέρυσι με το Νόμπελ Φυσικής για την ανακάλυψή τους το 2004. Τώρα, σε νέα μελέτη τους, που παρουσίασαν στο περιοδικό φυσικής «Nature Physics» οι δύο ρωσικής καταγωγής ερευνητές, μαζί με τον Λεονίντ Πονομαρένκο, για πρώτη φορά αναλύουν με ποιο τρόπο το γραφένιο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μέσα σε ηλεκτρονικά κυκλώματα για την παραγωγή νέου τύπου «τσιπ» Δημιουργώντας ένα «σάντουιτς» δύο φύλλων γραφενίου με δύο ακόμα φύλλα ενός άλλου υλικού δύο διαστάσεων, του νιτρικού βορίου, δημιουργείται μια δομή τεσσάρων αλλεπάλληλων στρώσεων που έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει το πυρίτιο των σημερινών «τσιπ». Η δημιουργία του «σάντουιτς» (όπου το νιτρικό βόριο απομονώνει μεταξύ τους τα δύο στρώματα του γραφενίου) επέτρεψε στους ερευνητές για πρώτη φορά να απομονώσουν το γραφένιο και έτσι να μελετήσουν πώς συμπεριφέρεται, όταν δεν δέχεται αρνητικές επιδράσεις από το περιβάλλον. Κατάφεραν έτσι να θέσουν υπό έλεγχο τις ηλεκτρονικές ιδιότητές του με τρόπο που δεν είχε ποτέ επιτευχθεί έως τώρα. Σύμφωνα με τον Γκάιμ, η νέα μελέτη δείχνει ότι το νέο υλικό συνιστά την καλύτερη και πιο εξελιγμένη πλατφόρμα για τη δημιουργία μιας μελλοντικής γενιάς ηλεκτρονικών με βάση το γραφένιο. Η νέα έρευνα κατόρθωσε να δείξει πως είναι εφικτό να ξεπεραστούν μια σειρά από δυσκολίες και αμφιβολίες σχετικά με τη σταθερότητα, την αξιοπιστία και τη διασφάλιση ποιότητας του γραφενίου, ανοίγοντας πλέον το δρόμο για την πρακτική αξιοποίησή του στο πεδίο των ηλεκτρονικών αντί του πυριτίου. Όπως είπε ο νομπελίστας, είναι θέμα μηνών να δημιουργηθούν πλέον τρανζίστορ από γραφένιο. Το γραφένιο αποτελείται από ένα μόνο στρώμα ατόμων άνθρακα διατεταγμένων σε εξαγωνικό πλέγμα. Εκτός από νέου τύπου «τσιπ», μπορεί να αξιοποιηθεί μελλοντικά, μεταξύ άλλων, για εύκαμπτες οθόνες αφής κινητών τηλεφώνων και υπολογιστών, για πιο ελαφριά υλικά στα αεροπλάνα, για τηλεοράσεις υψηλής ευκρίνειας λεπτές όσο μια ταπετσαρία και για συνδέσεις με ταχύτητες αστραπή στο διαδίκτυο. Δεν είναι τυχαίο ότι η βρετανική κυβέρνηση μόλις ανακοίνωσε πως προχωρά σε μια σημαντική επένδυση 50 εκατ. λιρών για τη δημιουργία ενός νέου μεγάλου ερευνητικού κέντρου εξειδικευμένου στην μελέτη του γραφένιου και των εφαρμογών του, ενώ και άλλες χώρες σχεδιάζουν ανάλογες επενδύσεις, καθώς μια νέα τεχνολογική επανάσταση φαίνεται να βρίσκεται ήδη στα πρώτα στάδια της.

Οι Ελληνες και τα υπερφωτεινά νετρίνα. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στην παγκόσμια κοινή γνώμη: τα νετρίνα του CERN μετρήθηκαν στην Ιταλία να «τρέχουν» με ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα του φωτός! Και αμέσως δημιουργήθηκε σε όλους, ειδικούς και μη, το αυθόρμητο ερώτημα: Εφθασε άραγε το τέλος της Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, η οποία θέτει ως ανώτερο ταχύτητας στη φύση την ταχύτητα του φωτός; Στην ερώτηση αυτή έχουν μέχρι στιγμής απαντήσει εκατοντάδες επιστήμονες, άλλοι από τους οποίους προσπαθούν να «ταιριάξουν» τη Θεωρία της Σχετικότητας με τα νέα πειραματικά δεδομένα, άλλοι εισηγούνται τροποποιήσεις της Σχετικότητας και άλλοι απλώς απορρίπτουν το πειραματικό αποτέλεσμα, θεωρώντας ότι σίγουρα έχει προκύψει από κάποιο λάθος στις μετρήσεις ή στη μετέπειτα επεξεργασία τους. Το ενδιαφέρον για τους συμπατριώτες μας, όμως, είναι ότι στην έντονη αυτή διεθνή συζήτηση συμμετέχει και η ελληνική επιστημονική κοινότητα, με τέσσερις έλληνες επιστήμονες και ένα ερευνητικό κέντρο. Η ιδέα του Σταύρου Κατσανέβα Το πείραμα της μέτρησης της ταχύτητας των νετρίνων είναι μια συνεργασία του ευρωπαϊκού ερευνητικού κέντρου CERN στη Γενεύη με τον ανιχνευτή νετρίνων που λειτουργεί στο Εθνικό Εργαστήριο Γκραν Σάσο της Ιταλίας. Το Εργαστήριο βρίσκεται δίπλα στη μεγάλη σήραγγα μήκους 10 χιλιομέτρων, 1.500 μέτρα κάτω από την κορυφή του όρους Γκραν Σάσο, έτσι ώστε τα όργανά του είναι προστατευμένα από την κοσμική ακτινοβολία. Πριν από 15 χρόνια ο έλληνας φυσικός Σταύρος Κατσανέβας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 7, είχε προτείνει την πειραματική μέτρηση της ταχύτητας των νετρίνων ως μέθοδο για τον υπολογισμό της μάζας τους. Η ιδέα του Στ. Κατσανέβα ήταν να χρησιμοποιηθεί ο μεγάλος επιταχυντής LHC του CERN ως πηγή των νετρίνων και να υπολογισθεί η ταχύτητά τους από τον χρόνο άφιξής τους στους ανιχνευτές του Γκραν Σάσο και του NESTOR, του ελληνικού ανιχνευτή νετρίνων που είναι ποντισμένος στη θάλασσα έξω από την Πύλο. Τελικά η πρόταση, την οποία επεξεργάστηκε με τους Νίκο Βασιλόπουλο και Αλαν Μπολ, υλοποιήθηκε κατά το ήμισυ (δηλαδή μόνο για τη διαδρομή CERN - Γκραν Σάσο) και τα αποτελέσματα ήταν αναπάντεχα: βρέθηκε ότι τα νετρίνα χρειάζονταν 61 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου λιγότερο χρόνο από όσο το φως για να καλύψουν την απόσταση των 730 χιλιομέτρων που χωρίζει τον επιταχυντή του CERN από τον ανιχνευτή στο Γκραν Σάσο. Μπορεί η διαφορά να φαίνεται ασήμαντη, σημαίνει όμως ότι τα νετρίνα είχαν ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα του φωτός. Αυτό είναι ασυμβίβαστο με το βασικό στοιχείο της ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, σύμφωνα με το οποίο κανένα υλικό σώμα δεν μπορεί να «τρέχει» ταχύτερα από το φως. Οπως θα περίμενε άλλωστε κανείς, η είδηση της ανακοίνωσης προκάλεσε αίσθηση και πολύ γρήγορα εμφανίστηκαν στο Διαδίκτυο διάφορες ιδέες θεωρητικών φυσικών για την ερμηνεία του φαινομένου. Μια ομάδα φυσικών, στην οποία συμπεριλαμβάνεται ο Σέλντον Γκλάσοου (Sheldon Glashow, βραβείο Νομπέλ 1979), απλώς απορρίπτει το αποτέλεσμα. Ειδικά ο Γκλάσοου υπολογίζει ότι, ακόμη και αν κάποια στιγμή τα νετρίνα είχαν ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα του φωτός, σύντομα θα επιβραδυνόταν επειδή θα έχαναν ενέργεια λόγω ακτινοβολίας. Αλλωστε και η ενέργεια της ερευνητικής ομάδας του Γκραν Σάσο να δώσει στη δημοσιότητα το αποτέλεσμα, προτού το υποβάλει για δημοσίευση σε κάποιο μεγάλο επιστημονικό περιοδικό με κριτές, διευκολύνει μια τέτοια κριτική. Νέες θεωρίες ζητούν επαλήθευση Υπάρχουν όμως και αυτοί που θεωρούν το πειραματικό αποτέλεσμα αξιόπιστο και προσπαθούν να το ερμηνεύσουν θεωρητικά. Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται τέσσερις έλληνες φυσικοί, που έχουν δημοσιεύσει ως σήμερα σχετικές εργασίες στο Διαδίκτυο. Είναι (αλφαβητικά) οι Αλέξης Κεχαγιάς, Νίκος Μαυρόματος, Δημήτρης Νανόπουλος και Αργύρης Νικολαΐδης. Είναι βέβαια δύσκολο να παρουσιάσει κανείς στο επίπεδο ενός μέσου αναγνώστη τις θεωρίες που προτείνουν οι τέσσερις αυτοί συμπατριώτες μας, αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθήσω. Το βασικό πρόβλημα λοιπόν στο οποίο καλείται να απαντήσει ένας θεωρητικός φυσικός είναι πώς συμβιβάζεται το αποτέλεσμα του Γκραν Σάσο με μια παλαιότερη παρατήρηση νετρίνων, που προέρχονταν από την έκρηξη ενός μακρινού αστεριού, και η οποία είχε δείξει διαφορά λίγων λεπτών στους χρόνους άφιξης μεταξύ των φωτονίων και των νετρίνων. Αν τα νετρίνα «έτρεχαν» με την ταχύτητα που μετρήθηκε στο Γκραν Σάσο, θα έπρεπε να έχουν φθάσει στη Γη χρόνια πριν από τα φωτόνια! Ο Α. Κεχαγιάς λοιπόν αποδίδει την ταχύτερη κίνηση των νετρίνων του CERN στη ύπαρξη ενός πεδίου δυνάμεων, άγνωστου ως σήμερα, που οφείλεται στην παρουσία της Γης. Η ερμηνεία του Ν. Μαυρόματου απαιτεί ίσως μια μεγαλύτερη «θυσία», επειδή υποθέτει νέους φυσικούς νόμους που εξαρτώνται τόσο από τη διεύθυνση κίνησης όσο και από τη θέση. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη βασική αρχή της Κοσμολογίας, ότι δηλαδή το Σύμπαν είναι ομογενές (παντού το ίδιο) και ισότροπο (οι ιδιότητές του δεν εξαρτώνται από τη διεύθυνση). Οι ερμηνείες του Δ. Νανόπουλου και του Α. Νικολαΐδη βασίζονται στην υπόθεση ότι εμείς «ζούμε» επάνω σε έναν χώρο με τρεις διαστάσεις, που ονομάζεται βράνη, η οποία «κολυμπά» σε ένα Σύμπαν με περισσότερες από τρεις διαστάσεις. Η πρόταση του Α. Νικολαΐδη μπορεί να γίνει μάλιστα σχετικά εύκολα κατανοητή από τον μέσο αναγνώστη: η βράνη στην οποία ζούμε είναι καμπυλωμένη, οπότε το μήκος μιας γραμμής που ενώνει δύο σημεία κατά μήκος της βράνης είναι μεγαλύτερο από το μήκος μιας άλλης γραμμής που ενώνει τα δύο αυτά σημεία απευθείας. Αν τα νετρίνα είναι δυνατό να «βγαίνουν» από τη βράνη, πράγμα που προβλέπεται από υπάρχουσες θεωρίες, τότε ερμηνεύεται πολύ απλά το πειραματικό αποτέλεσμα. Τόσο τα φωτόνια όσο και τα νετρίνα «τρέχουν» με την ταχύτητα του φωτός. Ωστόσο τα φωτόνια διαδίδονται κατά μήκος της βράνης, ενώ τα νετρίνα ακολουθούν τον συντομότερο δρόμο της ευθείας γραμμής, οπότε φθάνουν νωρίτερα στον ανιχνευτή. Αν η θεωρία αυτή είναι σωστή, τότε τα νετρίνα του CERN θα φθάνουν στον NESTOR, σε απόσταση 1.676 χιλιομέτρων από το CERN, με προπορεία 140 δισεκατομμυριοστών του δευτερολέπτου. Επομένως η πραγματοποίηση του δεύτερου σκέλους της πρότασης του Στ. Κατσανέβα, δηλαδή της χρονομέτρησης των νετρίνων από το CERN στον NESTOR, θα μπορούσε να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει τη θεωρία του Α. Νικολαΐδη.

Ο Γαλαξίας μας ‘κρέμεται’ από μια κοσμική κλωστή. Ο Γαλαξίας μας κάθεται σαν μια χάντρα πάνω σε ένα κοσμικό νήμα, σύμφωνα με αυστραλιανούς αστρονόμους οι οποίοι έχουν εντοπίσει τη θέση του Γαλαξία μας σε μια μεγάλης κλίμακας δομή του σύμπαντος. Σύμφωνα με την έρευνα τους τα κοσμικά αυτά νήματα – ιστοί, που είναι κοσμικές δομές, διασυνδέουν τους γαλαξίες μεταξύ τους και ουσιαστικά ενώνουν όλο το Σύμπαν. Ο Stefan Keller, από το Ερευνητικό Τμήμα Αστρονομίας και Αστροφυσικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας και οι συνεργάτες του έκαναν αυτή την ανακάλυψη μελετώντας αρχαία σφαιρωτά σμήνη άστρων, που είναι πυκνές αστρικές περιοχές. Ο Γαλαξίας μας είναι συνδεδεμένος με κοσμικά νήματα – σαν ένας ιστός – με τεράστια κενά αλλά και με άλλους γαλαξίες Αντί αυτά τα σμήνη να είναι τυχαία τοποθετημένα στο διάστημα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι κατά κύριο λόγο βρίσκονται κατά μήκος ενός στενού επιπέδου γύρω από τον Γαλαξία μας. «Ήταν κατά κάποιο τρόπο μια απροσδόκητη ανακάλυψη," ανέφερε ο Keller. "Ξέραμε ότι οι δορυφόροι νάνοι γαλαξίες γύρω από τον Γαλαξία μας ήταν απλωμένοι στο ίδιο επίπεδο και αναρωτιόμαστε αν και τα σφαιρωτά σμήνη έκαναν το ίδιο. "Έτσι κάναμε μερικούς υπολογισμούς και βρήκαμε ότι βρίσκονταν πράγματι στο ίδιο επίπεδο." Γαλαξιακός κανιβαλισμός Ο Keller πιστεύει ότι κοσμικός ιστός συνδέει, επίσης, τα σφαιρωτά σμήνη και τους δορυφόρους γαλαξίες. "Τα σφαιρωτά σμήνη αντί να είναι συλλογές άστρων από τον δικό μας γαλαξία, μπορεί να είναι τα απομεινάρια άλλων γαλαξιών που συγκρούστηκαν κάποτε με τον δικό μας και ενσωματώθηκαν μαζί του, μέσω της διαδικασίας του γαλαξιακού κανιβαλισμού”, εξήγησε. Τα ευρήματα που ανακοινώθηκαν έχουν υποβληθεί για δημοσίευση στο Astrophysical Journal, και υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η μεγάλης κλίμακας δομή του σύμπαντος αποτελείται από μακριές ‘ίνες’, αποτελούμενες από γαλαξίες και τεράστια κενά – μήκους εκατομμύρια έτη φωτός και τα οποία δεν έχουν σχεδόν τίποτα μέσα τους. Έτσι, οι γαλαξίες δεν είναι σαν τα νησιά που πλέουν αυτόνομα μέσα στο διαστημικό κενό αλλά ότι υπάρχει ένας κοσμικός ιστός – σαν ίνα – που τους ενώνει. Οι κοσμικές δομές που αποτελούν αυτόν τον ιστό ονομάστηκαν «νήματα» τα οποία σύμφωνα με τους θιασώτες της νέας θεωρίας αποτελούνται από συγκεντρώσεις ύλης και οι γαλαξίες συγκεντρώνονται γύρω από αυτά τα νήματα. Γι αυτό και στις «διασταυρώσεις» του ιστού δημιουργούνται τεράστια σμήνη γαλαξιών. "Βρισκόμαστε σαν σάντουιτς ανάμεσα σε δύο τεράστια κενά, ‘καρφιτσωμένοι’ πάνω σε ένα κοσμικό ιστό, συνδεδεμένο στο ένα άκρο του με το μεγάλο σμήνος γαλαξιών της Παρθένου και το άλλο άκρο του νήματος με το σμήνος γαλαξιών της Καμίνου," λέει ο Stefan Keller. «Αφρός στην κορυφή ενός κύματος» Ο Keller πιστεύει ότι η δομή των νημάτων πιθανότατα διαμορφώθηκε από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της σκοτεινής και της συνηθισμένης ύλης. «Μια συνέπεια από το Big Bang και την κυριαρχία της σκοτεινής ύλης είναι ότι η συνηθισμένη ύλη καθοδηγείται, όπως ο αφρός στην κορυφή ενός κύματος, σε μεγάλα διασυνδεδεμένα φύλλα και νήματα τεντωμένα πάνω από τα τεράστια κοσμικά κενά», τόνισε. "Η βαρύτητα σπρώχνει την ύλη πάνω σε αυτά τα νήματα συνδέοντας την προς μεγαλύτερα κομμάτια ύλης. Τα ευρήματά μας δείχνουν λοιπόν πως τα σφαιρωτά σμήνη και οι γαλαξίες δορυφόροι του Γαλαξία μας ανιχνεύονται πάνω σε αυτές τις ίνες." Στην φωτογραφία κάθε κουκκίδα στην μεγάλης κλίμακας δομή του σύμπαντος είναι ένας γαλαξίας ή σμήνος γαλαξιών. Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν τη σύνδεση του Γαλαξία μας με το υπόλοιπο Σύμπαν μέσω ενός κοσμικού ιστού

ΦΩΣ ΣΤΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΡΙΧΝΕΙ ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ «NATURE» Οι δύο δορυφόροι πρέπει να δημιουργήθηκαν από θραύσματα που εκτινάχθηκαν όταν ένας πρωτοπλανήτης, περίπου στο μέγεθος του Αρη, προσέκρουσε στη Γη στο τέλος της περιόδου σχηματισμού της. Η καθιερωμένη θεωρία λέει πως το νεοσύστατο φεγγάρι απορρόφησε τα υπόλοιπα ιπτάμενα σώματα γύρω από τη Γη ή τα εκσφενδόνισε μέσω της βαρυτικής του δύναμης εκτός τροχιάς, στο Διάστημα. Η νέα θεωρία όμως λέει πως ένα σώμα επέζησε, και παρέμεινε σε τροχιά σε ένα βαρυτικά σταθερό σημείο. Μια παλαιότερη σύγκρουση με έναν μικρότερο δορυφόρο μπορεί να εξηγεί τις σημαντικές διαφορές στις δύο πλευρές της Σελήνης Υπάρχουν αρκετά τέτοια σημεία, όμως τα δύο πιο σταθερά βρίσκονται στην τροχιά περιφοράς του φεγγαριού, 60 μοίρες μπροστά ή 60 μοίρες πίσω. Ιχνη αυτού του «άλλου» φεγγαριού παραμένουν στη μυστήρια διχοτόμηση μεταξύ της ορατής πλευράς του Φεγγαριού και της απομακρυσμένης σκοτεινής πλευράς του, λέει ο Ερικ Ασφαουγκ, πλανητικός επιστήμονας του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σάντα Κρουζ, που σύνταξε τη μελέτη μαζί με τον Μάρτιζ Ζούτζι, του πανεπιστημίου της Βέρνης. Η ορατή πλευρά του φεγγαριού κυριαρχείται από πεδιάδες λάβας σε χαμηλά υψόμετρα, τη στιγμή που η μακρινή πλευρά του αποτελείται κυρίως από υψίπεδα. Ομως η αντίθεση δεν είναι μόνο επιφανειακή. Ο φλοιός της μακρινής πλευράς είναι 50 χιλιόμετρα βαθύτερος από το φλοιό της πιο κοντινής πλευράς. Η κοντινή πλευρά είναι επίσης πλουσιότερη σε κάλιο (Κ), σπάνιες γαίες (REE) και φώσφορο (Ρ) - ένα σύνολο στοιχείων που είναι γνωστά με το ακρωνύμιο KREEP. Μοντέλα που εξομοιώνουν τη δημιουργία του φλοιού του φεγγαριού, δείχνουν πως τα στοιχεία αυτά συγκεντρώθηκαν στα τελευταία απομεινάρια του μάγματος που αποκρυσταλλώθηκε όταν το φεγγάρι ψύχθηκε. Αυτό, σύμφωνα με τον Ασφαουγκ, μας δείχνει πως κάτι συμπίεσε το στερεοποιημένο στρώμα στοιχείων KREEP στη μία πλευρά του φεγγαριού, πολύ μετά τη στερεοποίηση του υπόλοιπου του φλοιού. Μία σύγκρουση πιστεύει πως είναι η πιο πιθανή εξήγηση. «Εξ ορισμού, μία μεγάλη σύγκρουση συμβαίνει σε μία μόνο πλευρά και εάν δεν λιώσει ολόκληρο τον πλανήτη δημιουργεί μία ασυμμετρία», λέει. Ο Ασφαουγκ και ο Ζούτζι έχουν δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό μοντέλο που αποδίδει τη σημερινή κατάσταση της Σελήνης σε μία σύγκρουση με ένα άλλο φεγγάρι που είχε μέγεθος 30 φορές μικρότερο της Σελήνης, δηλαδή με διάμετρο περίπου 1.000 χιλιομέτρων. Ενα τέτοιο φεγγάρι θα μπορούσε να έχει επιζήσει σε ένα σταθερό βαρυτικό σημείο αρκετό καιρό έτσι ώστε να στερεοποιηθεί ο εξωτερικός φλοιός του, τη στιγμή που ο βαθύτερος φλοιός KREEP του φεγγαριού παρέμενε σε υγρή κατάσταση. Τη ίδια στιγμή, παλιρροϊκές δυνάμεις από τη Γη «έσπρωχναν» και τα δύο φεγγάρια μακρύτερα. Οταν έφτασαν περίπου στο ένα τρίτο της σημερινής απόστασης της Σελήνης (μία διαδικασία που διήρκησε δεκάδες εκατομμύρια χρόνια), η βαρύτητα του Ηλιου ξεκίνησε να επηρεάζει τη δυναμική της τροχιάς τους. «Τα σημεία ισορροπίας γίνονται ασταθή και ο,τιδήποτε παγιδευτεί εκεί γίνεται έρμαιο διαφόρων ανεξέλεγκτων δυνάμεων», εξηγεί ο Ασφαουγκ. Σύντομα, τα δύο φεγγάρια συγκρούστηκαν. Ομως επειδή βρίσκονταν στην ίδια τροχιά, η σύγκρουση έγινε με σχετικά χαμηλή ταχύτητα. «Δεν είναι ένα τυπικό συμβάν δημιουργίας κρατήρα, όπου ένας μετεωρίτης, για παράδειγμα, προσκρούει πάνω σε έναν πλανήτη και δημιουργεί έναν κρατήρα πολύ μεγαλύτερο από το μέγεθός του», λέει ο Ασφαουγκ. «Εδώ, ο κρατήρας έχει μόλις το ένα πέμπτο του μεγέθους του σώματος που τον δημιούργησε, επειδή αυτό συγχωνεύθηκε με το φεγγάρι», συνεχίζει. Τις ώρες μετά τη σύγκρουση, η βαρύτητα συνέτριψε το μικρό φεγγάρι, μετατρέποντάς το σε έναν σχετικά λεπτό φλοιό, ο οποίος απλώθηκε και προσκολλήθηκε πάνω στο φεγγάρι. «Η σύγκρουση πρέπει να εκτόπισε τον ακόμα υγρό φλοιό KREEP στην απέναντι πλευρά της Σελήνης», εξηγεί ο Ασφαουγκ. Η θεωρία του Ασφαουγκ δεν είναι η μόνη απόπειρα να εξηγηθεί η διχοτόμηση της Σελήνης. Αλλοι επιστήμονες έχουν επικαλεστεί την παλιρροϊκή επίδραση από τη βαρύτητα της Γης ή τις επιδράσεις διάφορων δυνάμεων που δημιουργήθηκαν κατά τη ψύχρανση των πετρωμάτων του φλοιού του δορυφόρου. «Ολη αυτή η συζήτηση έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, αφού δείχνει πως υπάρχουν ακόμα πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με το δορυφόρο μας», λέει. Η προγραμματιζόμενη αποστολή της ΝΑΣΑ, με το όνομα GRAIL, θα εξετάσει το εσωτερικό της Σελήνης χρησιμοποιώντας ακριβείς μετρήσεις της βαρύτητάς της, και οι επιστήμονες ελπίζουν πως θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι πραγματικά έγινε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.

Βρέθηκαν ίχνη του μποζόνιου Χιγκς. Δύο ξεχωριστά πειράματα στον επιταχυντή σωματιδίων του CERN εντόπισαν ίχνη του μποζόνιου Χιγκς, του πιο περιζήτητου σωματιδίου στη φυσική, το οποίο αναμένεται να λύσει το γρίφο της ύπαρξης μάζας στην ύλη. Προς το παρόν, οι φυσικοί αποφεύγουν να κάνουν βαρύγδουπες δηλώσεις, όμως νέα στοιχεία από δύο πειράματα στον γιγαντιαίο επιταχυντή LHC υπαινίσσονται κάτι ασυνήθιστο - και αυτό θα μπορούσε να είναι το πιο περιζήτητο σωματίδιο στην φυσική. Ερευνητές στον επιταχυντή LHC του CERN υποστηρίζουν πως μπορεί να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του μποζόνιου Χιγκς σε μερικούς μήνες. Τόσο ο «Ατλας» όσο και ο ανιχνευτής CMS βλέπουν ένα σπάνιο πλεόνασμα αλληλεπιδράσεων σε μια εμβέλεια μεταξύ 130 και 150 γιγαηλεκτροβόλτ (η ενέργεια και η μάζα χρησιμοποιούνται εναλλακτικά στη σωματιδιακή φυσική). Τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα, όμως οι φυσικοί πιστεύουν πως μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη του σωματιδίου Χιγκς, που πιστεύεται πως ευθύνεται για την ύπαρξη μάζας στα υπόλοιπα σωματίδια. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις 22 Ιουλίου σε ένα επιστημονικό συνέδριο που έγινε στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας. Οι φυσικοί, που είναι εξοικειωμένοι με τα πειράματα, συνιστούν επιφυλακτικότητα. Παρά τα νέα δεδομένα βρισκόμαστε ακόμα μακριά από κάποια ανακάλυψη, λέει ο Μάθιου Στράσλερ, θεωρητικός φυσικός στο Rutgers University του Νιού Τζέρσεϊ. «Είναι δελεαστικό να προχωράμε σε πανηγυρικές δηλώσεις, αλλά δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα». Από την πρόβλεψή του το 1964, το μποζόνιο Χιγκς θεωρείται το «Ιερό Δισκοπότηρο» της φυσικής. Το σωματίδιο είναι κομμάτι ενός μηχανισμού που δίνει μάζα σε όλα τα άλλα σωματίδια. Το βασικό μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής, που έχει επαληθευθεί με εκπληκτική ακρίβεια, προϋποθέτει την ύπαρξη του μποζόνιου Χιγκς (ή κάτι αντίστοιχου) για να ενοποιήσει την ασθενή πυρηνική δύναμη, που ρυθμίζει την πυρηνική διάσπαση, και την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, που διέπει τον ηλεκτρισμό, τον μαγνητισμό και το φως. Για να εντοπίσουν το Χιγκς, οι επιστήμονες έχουν χτίσει τον επιταχυντή LHC - ένα τούνελ 27 χιλιομέτρων στο πειραματικό κέντρο CERN κοντά στη Γενεύη. Ο LHC επιταχύνει πρωτόνια κοντά στην ταχύτητα του φωτός και μετά τα οδηγεί σε σύγκρουση μεταξύ τους. Οι συγκρούσεις αυτές μπορούν να δημιουργήσουν για ένα μικρό χρονικό διάστημα βαρύτερα σωματίδια. Αυτά μετά διασπώνται σε έναν «καταρράκτη» ελαφρύτερων σωματιδίων που ανιχνεύονται από ειδικούς σένσορες. Οι δύο μεγαλύτεροι ανιχνευτές, ο «Ατλας» και ο CMS, εντόπισαν ένα πλεόνασμα ελαφρύτερων σωματιδίων σε μία εμβέλεια μεταξύ 130 και 150 GeV. Αυτή είναι η ακριβής εμβέλεια στην οποία κάποιοι φυσικοί πίστευαν πως υπάρχει το σωματίδιο Χιγκς. Για μεγάλο μέρος της αύξησης των σωματιδίων φαίνεται να ευθύνεται η διάσπαση των μποζόνιων W. Τα μποζόνια W βοηθούν στο μετριασμό της ασθενούς πυρηνικής δύναμης, και η θεωρία λέει πως το Χιγκς μπορεί μερικές φορές να διασπαστεί σε δύο μποζόνια W. Και τα δύο πειράματα βρήκαν έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό ζευγών W. Ομως δεν υπάρχει αρκετά μεγάλο δείγμα αλληλεπιδράσεων για να μπορούν οι επιστήμονες να είναι βέβαιοι. Επίσης, ο τρόπος που τα ίδια τα σωματίδια W διασπώνται σημαίνει πως δεν μπορούν να μας δώσουν έναν ακριβή αριθμό της μάζας του Χιγκς. Μέσα στους επόμενους μήνες αναμένονται πολλές εξελίξεις. Αυτή τη στιγμή στο πειραματικό κέντρο «γίνεται χαμός», υποστηρίζει ο Βίβεκ Σάρμα, ένας ερευνητής από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, που είναι επικεφαλής της έρευνας για το Χιγκς στο CMS. «Είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι», λέει. «Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό εδώ και 20 χρόνια και τώρα σε μερικούς μήνες θα γνωρίζουμε την απάντηση».

Φίλε kkokkolis Tμήμα Ερευνών του Ηλιακού Συστήματος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel κατάφεραν να αναλύσουν τη χημική σύσταση του κομήτη Hartley 2 και διαπίστωσαν ότι μοιάζει σημαντικά με αυτή των ωκεανών στην Γη. O Πολ Χάρτογκ ηταν o επικεφαλής της έρευνας και δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature.

«Αστρονομία των πολιτών» Σήμερα, σε μια εποχή «επαγγελματιών», οι πιθανότητες ενός ερασιτέχνη επιστήμονα να επιτύχει κάτι σημαντικό έχουν αναμφίβολα περιοριστεί κατά πολύ- ωστόσο, δεν έχουν εξαφανιστεί. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το Ίντερνετ, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους «κανονικούς» επιστήμονες να κάνουν τις έρευνές τους διαθέσιμες στους πάντες- και ως εκ τούτου, είναι πολλοί αυτοί που επωφελούνται από αυτό, ειδικά στην αστρονομία, μία επιστήμη με μακρά παράδοση συνεισφοράς των ερασιτεχνών. Ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν βοηθήσει ήδη στην καταγραφή γαλαξιών που εντοπίστηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, ενώ άλλοι αναζητούν ενδιαφέροντες αστεροειδείς και ηλιακές θύελλες. Το πιο πρόσφατο μεγάλο πρόγραμμα στο οποίο εμπλέκονται ερασιτέχνες αστρονόμοι έχει όνομα που παραπέμπει σε ταινία, βιβλίο ή παιχνίδι επιστημονικής φαντασίας: Planet Hunters (Κυνηγοί Πλανητών). Ουσιαστικά πρόκειται για την αναζήτηση πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά άστρα. Το πρόγραμμα αποτελεί «καρπό» πρωτοβουλίας των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Γέιλ, και δίνει στους 40.000 συμμετέχοντες πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνει το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, που είναι ταγμένο στην αναζήτηση πλανητών. Στις 26 Σεπτεμβρίου, οι «Κυνηγοί» ανακοίνωσαν, μέσω δημοσίευσης στην online βάση δεδομένων arXiv, ότι εντόπισαν δύο εξωπλανήτες: ενός γίγαντα αερίων, στα πρότυπα του Δία, και ενός μικρότερου βραχώδους πλανήτη με διάμετρο διπλάσια της Γης. Το Kepler λειτουργεί καταγράφοντας αλλαγές στη φωτεινότητα των άστρων που βρίσκονται στο πεδίο παρατήρησής του. Αν και τις περισσότερες φορές αυτές αποτελούν φυσιολογικές διακυμάνσεις, μία αρκετά απότομη και τακτική αλλαγή μπορεί ενδεχομένως να σημαίνει ότι περνά από μπροστά ένας πλανήτης. Τα δεδομένα αυτά στέλνονται σε υπολογιστές στη Γη, μετατρέπονται σε γραφικές παραστάσεις και στέλνονται στους Planet Hunters, δουλειά των οποίων είναι να σημειώσουν ο,τιδήποτε ασυνήθιστο. Αν ένα άστρο επισημανθεί από πολλά άτομα, τότε ακολουθεί περαιτέρω εξέταση, στην οποία συμμετέχουν και επίγεια και τηλεσκόπια. Το πλεονέκτημα των ανθρώπων - παρατηρητών σε σχέση με τους υπολογιστές είναι η κρίση: εκεί που κάτι μπορεί να «ξεφύγει» από τον αλγόριθμο ανίχνευσης ενός υπολογιστή, ένας άνθρωπος μπορεί να το αντιληφθεί. Κάποια άστρα έχουν εξαιρετικά ευμετάβλητη φωτεινότητα, η οποία μπορεί να μπερδεύει τους υπολογιστές, αλλά όχι και τόσο τους ανθρώπους. Επίσης, τα δεδομένα που προκύπτουν από τους «Κυνηγούς» βοηθούν στη βελτίωση των ίδιων των αλγορίθμων. Οι Planet Hunters προήλθαν από το Galaxy Zoo, το οποίο είχε «στηθεί» το 2007 για να βοηθήσει στη μελέτη των γαλαξιών που εντόπιζε το Hubble. Αποτέλεσμα της επιτυχίας του Galaxy Zoo ήταν το Zooniverse: ένα ολόκληρο δίκτυο επιστημονικών προγραμμάτων που αξιοποιούν την προσφορά των ερασιτεχνών. Απρόσμενα ισχυρή εκπομπή ακτίνων γάμμα από το Νεφέλωμα του Καρκίνου σοκάρει τους αστρονόμους. Οι αστροφυσικοί εντόπισαν μια τρομερής ενεργειακής ισχύος εκπομπή ακτίνων γάμμα από ένα άστρο τύπου «πάλσαρ'» στο Νεφέλωμα του Καρκίνου, η οποία ξεπερνά οτιδήποτε έχουν ποτέ παρατηρήσει και καταρρίπτει τις μέχρι τώρα θεωρίες τους σχετικά με τις ενέργειες που είναι δυνατό να παράγουν τα πάλσαρ. Οι απρόσμενοι παλμοί ακτίνων-γ, που είχαν ενέργεια πάνω από 100 δισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ (100 GeV), δηλαδή 100 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη ενέργεια από το ορατό φως και 100 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τις ιατρικές ακτίνες Χ, ανιχνεύθηκαν από τη διάταξη τηλεσκοπίων Veritas στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις ότι η εκπεμπόμενη ενέργεια μπορεί να φθάνει μέχρι και στην τάξη μεγέθους των τρισεκατομμυρίων ηλεκτρονιοβόλτ (TeV), δηλαδή στο ενεργειακό επίπεδο των συγκρούσεων σωματιδίων στον μεγάλο επιταχυντή του CERN. Η σχετική ανακάλυψη παρουσιάστηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον Νεπόμουκ Ότε του Ινστιτούτου Σωματιδιακής Φυσικής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (Σάντα Κρουζ), στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με το BBC. '»Ήταν απολύτως μη αναμενόμενο. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο ερευνητής 'Αντριου ΜακΚαν του πανεπιστημίου ΜακΓκιλ του Καναδά. Το πάλσαρ στο φωτογενές Νεφέλωμα του Καρκίνου είναι ένα ταχέως περιστρεφόμενο γύρω από τον άξονά του, πολύ πυκνό και μικρό άστρο νετρονίων. Αποτελεί το απομεινάρι της κατάρρευσης ενός υπερμεγέθους άστρου, σε απόσταση 6.500 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Ταύρου, το οποίο εξερράγη ως σούπερ-νόβα με θεαματική έκρηξη το 1054 μ.Χ. (είχε τότε καταγραφεί από τους Κινέζους), δημιουργώντας έτσι το νεφέλωμα με το πάλσαρ-άστρο νετρονίων στην «καρδιά» του. Πρόκειται για ένα από τα πιο ευρέως παρατηρημένα και μελετημένα φαινόμενα στον ουρανό. Περιστρεφόμενο περίπου 30 φορές ανά δευτερόλεπτο, το πάλσαρ διαθέτει ένα ισχυρό, επίσης περιστρεφόμενο, μαγνητικό πεδίο, από όπου εκπέμπεται ακτινοβολία. Οι εκπεμπόμενες ακτίνες μοιάζουν με διαστημικό φάρο, καθώς δεν είναι ευθυγραμμισμένες με τον άξονα περιστροφής του άστρου. Έτσι, αν και οι ακτίνες είναι σταθερές, γίνονται αντιληπτές από τη Γη ως γρήγοροι και διακεκομμένοι παλμοί. Οι επιστήμονες έχουν συμφωνήσει ότι τα άστρα νετρονίων παράγουν ακτινοβολία, επειδή οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις που δημιουργούνται από το ταχέως περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο τους, επιταχύνουν τα φορτισμένα σωματίδια πλησίον της ταχύτητας του φωτός (περίπου ό,τι συμβαίνει σε ένα τεχνητό επιταχυντή όπως του CERN), με συνέπεια τα σωματίδια να παράγουν ακτινοβολία σε ένα ευρύ φάσμα, αν και οι λεπτομέρειες της όλης διαδικασίας παραμένουν ακόμα μυστηριώδεις. Μετά από πολυετείς μελέτες ειδικά στο πάλσαρ του Νεφελώματος του Καρκίνου, οι αστροφυσικοί είχαν καταλήξει ότι αυτό παράγει ενέργεια μέχρι 10 GeVπερίπου. Έτσι τώρα ξαφνιάστηκαν που οι νέοι υπολογισμοί δείχνουν πώς η παραγόμενη ενέργεια των ακτίνων-γ είναι τουλάχιστον δεκαπλάσια και φθάνει τα 100 GeV (ένα ηλεκτρονιοβόλτ είναι η ενέργεια που αποκτά ένα ηλεκτρόνιο, όταν επιταχύνεται σε ένα ηλεκτρικό πεδίο ισχύος ενός βολτ και χρησιμοποιείται ως μονάδα μέτρησης στους επιταχυντές σωματιδίων). Εντοπίστηκαν υπερκαινοφανείς αστέρες ηλικίας δέκα δις ετών. Μια εντυπωσιακή κοσμολογική ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ. Εντόπισαν 150 υπερκαινοφανείς αστέρες, τα γνωστά σουπερνόβα. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός σουπερνόβα που έχουν ανακαλυφθεί σε μια έρευνα. Ανάμεσα τους είναι τα πιο μακρινά και αρχαιότερα σουπερνόβα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα τα οποία έχουν ηλικία δέκα δισεκατομμυρίων ετών. Το «μακρύ μάτι» από την Χαβάι Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο Subaru που ανήκει στην Ιαπωνία και βρίσκεται στην κορυφή του όρους Mauna Kea στην Χαβάι σε ύψος τεσσάρων χιλιάδων μέτρων. Εστρεψαν το τηλεσκόπιο σε μια περιοχή του ουρανού η οποία ονομάζεται Deep Field και έχει μέγεθος ανάλογο με εκείνο της Σελήνης όταν βρίσκεται στην φάση της πανσελήνου. Κατάφεραν να εντοπίσουν 150 υπερκαινοφανείς αστέρες 12 εκ των οποίων βρίσκονταν στην ασύλληπτη απόσταση 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός και είχαν ανάλογη ηλικία. Με δεδομένο ότι το Σύμπαν υπολογίζεται ότι είναι ηλικίας 13,7 δις ετών αυτά τα 12 σουπερνόβα είναι ίσως οι πρώτες αστρικές εκρήξεις του Σύμπαντος.

Το νερό του κομήτη Hartley 2 είναι σαν των ωκεανών της Γης. Ο κομήτης Hartley 2 (ή 103P) περιέχει νερό που μοιάζει περισσότερο με αυτό που βρέθηκε στη Γη, από αυτό που περιέχουν οι άλλοι κομήτες που γνωρίζουμε, λένε ερευνητές. Έχει μια διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από ένα χιλιόμετρο και πιστεύεται ότι προέρχεται από την Ζώνη Kuiper. Μια μελέτη, που χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, είχε σαν στόχο να μετρήσει το ποσοστό του δευτερίου, ένα σπάνιο ισότοπο του υδρογόνου, που βρίσκεται στο νερό του κομήτη. Και βρήκε πως αυτός όπως και οι ωκεανοί μας είχε τη μισή ποσότητα του δευτερίου, που παρουσιάζεται σε άλλους κομήτες. Το αποτέλεσμα, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, υπαινίσσεται την άποψη ότι ένα μεγάλο μέρος του νερού της Γης θα μπορούσε να έχει αρχικά προέλθει από την πτώση των κομητών.Μόλις μερικά εκατομμύρια χρόνια μετά τον σχηματισμό της, η πρώιμη Γη ήταν ένα βραχώδες και ξηρό τοπίο. Πιθανότατα, κάτι μετέφερε το νερό που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη σήμερα. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της γεωλογικής εξέλιξης της Γης: ποιά είναι η προέλευση του νερού στον πλανήτη μας, που είναι και το βασικό συστατικό για την ανάπτυξη της ζωής. Οι πλανητικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ακόμη και αν κατά την γέννησή της η Γη διέθετε νερό, οι καυτές συνθήκες που επικράτησαν το πρώτο διάστημα που ο πλανήτης μορφοποιούνταν, το εξαφάνισαν πολύ γρήγορα. Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν κατά την βρεφική ηλικία της Γης θα οδηγούσαν το τυχόν νερό σε εξάτμιση. Η κυρίαρχη θεωρία αναφέρει ότι οι ωκεανοί δημιουργήθηκαν στη Γη 8 εκατομμύρια έτη μετά την γέννηση της. Οι προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι το νερό έφτασε πιθανώς από το διάστημα μέσω κομητών και αστεροειδών. Όμως οι αναλύσεις και η χημική ταυτοποίηση διαφόρων κομητών και αστεροειδών έδειχναν ότι η συμβολή τους στην δημιουργία των ωκεανών δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη του 10%. Έτσι το μυστήριο παρέμενε αναπάντητο. Το νερό στον κομήτη Hartley 2 λοιπόν έχει ένα μοριακό αποτύπωμα που δείχνει την ποσότητα του δευτερίου που περιέχει, περίπου μισή ντουζίνα κομήτες έχουν μετρηθεί με αυτόν τον τρόπο – και όλοι τους έχει βρεθεί πως έχουν δευτέριο διπλάσιο από τους ωκεανούς. Οι αστεροειδείς, αντίθετα, που είναι η πηγή των μετεώρων και μετεωριτών που φτάνουν στη Γη, έχουν δευτέριο, περίπου, στην ίδια αναλογία με αυτό που περιέχουν οι ωκεανοί της Γης, και έτσι η υπόθεση αν το νερό εδώ έφτασε από αλλού, φαίνεται πως είναι σωστή γιατί προήλθε από αστεροειδείς. Μέχρι τώρα, όλοι οι κομήτες που έχουν μετρηθεί ήταν στο λεγόμενο Νέφος του Oort, που πιστεύεται ότι έχουν σχηματιστεί πολύ νωρίς στην ιστορία του ηλιακού συστήματος, αρχικά στην περιοχή των γιγάντιων πλανητών Ποσειδώνα και του Ουρανού από την οποία πετάχτηκαν έξω σε μια μεγάλη απόσταση, από τους δύο πλανήτες. Ο κομήτη Hartley 2 είναι το πρώτο αντικείμενο της ζώνης Kuiper που υποβλήθηκε στην ανάλυση του δευτερίου του. Τα αντικείμενα της ζώνης Kuiper σχηματίστηκαν όχι πολύ μακριά από το ηλιακό μας σύστημα, και οι κομήτες που προέρχονται από εκεί έχουν πολύ λιγότερο δευτέριο από ό,τι αυτοί που προέρχονται από το Νέφος του Όορτ. Ένας από τους ερευνητές, ο Ted Bergin του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, δήλωσε ότι υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο οι κομήτες να συνέβαλαν στην παροχή του νερού του πλανήτη μας. Εν τέλει, η αναλογία του δευτερίου που βρέθηκε πρακτικά διαψεύδει την άποψη ότι το νερό της Γης που προήλθε από το διάστημα δεν μπορεί να ξεπερνάει το 10%. Το νέο εύρημα δείχνει ότι θα μπορούσε κάλλιστα οι ωκεανοί να είχαν γεμίσει με νερό από κομήτες. Δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο, λένε οι ειδικοί. Αλλά δεν είναι η οριστική απάντηση. Πολλά από αυτά που πιστεύουμε ότι συνέβησαν στις απαρχές του ηλιακού συστήματος βασίζεται σε μοντέλα υπολογιστών. Ο αμερικανός James Greenwood ανέφερε ότι τέτοιου είδους μοντέλα μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστούν κάτω από το φως των νέων αποδεικτικών στοιχείων – και ότι χρειάζονται περισσότερες τέτοιες μελέτες, για να αξιολογηθεί το κατά πόσο τα περισσότερα αντικείμενα της ζώνης Kuiper είναι σαν τον κομήτη Hartley 2. "Εάν οι κομήτες μικρής περιόδου είναι όλοι όπως αυτός ο κομήτης, τότε αυτοί θα μπορούσαν να είναι μια σημαντική πηγή του αρχικού νερού μας", δήλωσε. Οι κομήτες μετέφεραν πολύ περισσότερο νερό από ότι οι αστεροειδείς, όμως αυτό μπορεί να είναι ή να μην είναι σαν το νερό των ωκεανών που βρίσκεται στη Γη "Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες ήταν εντελώς διαφορετικές κατηγορίες σωμάτων. Τώρα, αρκετά νέα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πρωτόγονοι αστεροειδείς και κομήτες είναι αδελφοί," δήλωσε ο Alessandro Morbidelli του Παρατηρητηρίου της Κυανής Ακτής. Αυτή η νέα αλλάζει άποψη αλλάζει τουλάχιστον τη σημασιολογία της ερώτησης σχετικά με την προέλευση του νερού της Γης. Το ερώτημα τώρα γίνεται πιο τεχνικό: "Από ποια περιοχή του πλανητικού δίσκου και με ποιόν δυναμικό μηχανισμό ήρθαν τα αντικείμενα που παρέδωσαν το νερό στη Γη ; Το διαστημικό παρατηρητήριο Herschel έδωσε κάποια απάντηση στο ζήτημα αυτό, αλλά σε αυτό που όλοι οι ερευνητές συμφωνούν είναι ότι το δίκτυο κεραιών Atacama Large Millimeter στη Χιλή – που μόλις έδειξε τα πρώτα αποτελέσματά του – θα είναι σύντομα σε θέση να επιλύσει αυτά τα ερωτήματα με την καλύτερη ευαισθησία που είχαμε ποτέ.

Πρώτες αμφιβολίες για τα νετρίνα που ταξίδεψαν «ταχύτερα από το φως». Στην αρχή όλοι έμειναν με ανοιχτό το στόμα, τώρα όμως πολλοί φυσικοί βάζουν στο μικροσκόπιο τον ισχυρισμό για τα φευγαλέα σωματίδια που ξεπερνούν σε ταχύτητα το φως: τα αποτελέσματα ίσως ήταν λανθασμένα επειδή τα ρολόγια που χρονομέτρησαν τα νετρίνα επηρεάστηκαν από διακυμάνσεις της βαρύτητας, υπολογίζουν τώρα ανεξάρτητοι ερευνητές. Στο πασίγνωστο πλέον πείραμα ΟPERA, μια δέσμη νετρίνων -σωματιδίων σχεδόν χωρίς μάζα που σπάνια αλληλεπιδρούν με την κανονική ύλη- διένυσε την απόσταση από τα εργαστήρια του CERN, στα σύνορα Γαλλίας-Ελβετίας, μέχρι το ιταλικό Εθνικό Εργαστήριο του Γκραν Σάσο, μια απόσταση 731 χιλιομέτρων. Τα νετρίνα ολοκλήρωσαν το ταξίδι 60 νανοδευτερόλεπτα πιο γρήγορα από το φως, ανακοίνωσαν ενθουσιασμένοι οι ερευνητές, επισημαίνοντας ότι οι παρατηρήσεις τους έχουν τυπική απόκκλιση ίση με 6. Στη σωματιδιακή φυσική, τα συμπεράσματα με τυπική απόκλιση 5 και πάνω θεωρούνται γενικά αξιόπιστα. Από την ανακοίνωση της ομάδας OPERA στις 22 Σεπτεμβρίου, αναφέρει το Nature.com, http://www.nature.com/news/2011/111005/full/news.2011.575.html περισσότερα από 30 άρθρα που επιχειρούν να εξηγήσουν τις παρατηρήσεις με διαφορετικό τρόπο έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική υπηρεσία προέκδοσης ArXiv.org. H πρώτη από αυτές τις δημοσιεύεσεις αναρτήθηκε μόλις στις 28 Σεπτεμβρίου από τον Κάρλο Κοντάλντι του Imperial College στο Λονδίνο. Ο Κοντάλντι παραδέχεται τώρα ότι ορισμένες από τις υποθέσεις στις οποίες βασίστηκε δεν ευσταθούν. Επιμένει όμως ότι το τελικό του συμπέρασμα μπορεί να ισχύει. Ο ερευνητής εκτιμά ότι η χρονομέτρηση των νετρίνων ήταν λανθασμένη επειδή δεν συνεκτίμησε ένα φαινόμενο που προβλέπει η Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν: ο χρόνος τρέχει πιο γρήγορα όταν η δύναμη της βαρύτητας αυξάνεται. Το CERN βρίσκεται πιο κοντά στο κέντρο της Γης από ό,τι στο Γκραν Σάσο, και δέχεται μικρότερη έλξη από τη βαρύτητα, οπότε ο χρόνος στο μεγάλο ευρωπαϊκό εργαστήριο τρέχει λίγο πιο αργά. Τα νετρίνα χρονομετρήθηκαν με δύο ρολόγια, στην αρχή και το τέλος της διαδρομής, τα οποία είχαν συγχρονιστεί μεταξύ τους επικοινωνόντας με έναν δορυφόρο του συστήματος GPS. Ωστόσο αυτός ο συγχρονισμός δεν ακυρώνει τη διαστολή του χρόνου, υποστηρίζει ο Κοντάλντι. Σύμφωνα με τον ίδιο, το φαινόμενο αυτό θα μείωνε την αξιοπιστία των παρατηρήσεων στις 2 με 3 μονάδες τυπικής απόκλισης -αρκετά ώστε να υποβαθμίσει την αξιοπιστία των πειραμάτων. Οι ερευνητές του OPERA υποστηρίζουν από την πλευρά τους ότι ο Καλντάνι δεν έχει κατανοήσει καλά πώς συγχρονίστηκαν τα ρολόγια. Υπόσχονται μάλιστα να αναθεωρήσουν την αρχική δημοσίευση ώστε να δώσουν μια πιο καθαρή εικόνα για τη μεθοδολογία τους. Στο μεταξύ, όμως, άλλοι φυσικοί προτείνουν κι άλλους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να είχαν αλλοιώσει τα αποτελέσματα του OPERA. 'Ενας από αυτούς είναι ο Ζιλ Ανρί του Ινστιτούτου Πλανητικής Επιστήμης και Αστροφυσικής της Γκρενόμπλ, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι διακυμάνσεις στη δέσμη των νετρονίων ενδέχεται να μείωσαν την πιθανότητα ανίχνευσής τους στο Γκραν Σάσο. Και αυτό θα σήμαινε ότι η αβεβαιότητα όσον αφορά τον υπολογισμό του χρόνου του ταξιδιού θα ήταν υπερβολικά μεγάλη για να οδηγεί σε αξιόπιστα συμπεράσματα, ικανά να αλλάξουν τη σύγχρονη φυσική.

Μιά Σελήνη για τους Κινέζους δεν είναι αρκετή!!! Πολύ εξωτικό σχέδιο αστεροειδούς αποστολής έχουν επινοήσει οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Τσινχουά (Tsinghua) στο Πεκίνο. Να μην απωθηθεί κάποιος αστεροειδής αν, λόγου χάριν, αποτελεί απειλή για τη Γη, αλλά να γίνει «δεύτερη Σελήνη», αναγκάζοντάς τον να περιστρέφεται γύρω από τη Γη. Η μικρή απόσταση της «δεύτερης Σελήνης» θα παρέχει κάποια πλεονεκτήματα, υποστηρίζουν οι Κινέζοι επιστήμονες. Θα είναι δυνατό να εκτοξεύονται συχνά κοσμοναύτες ερευνητές, να παίρνονται δείγματα του εδάφους για ανάλυση, προκειμένου να εξακριβωθεί από τι αποτελείται η αρχαία ουσία του Ηλιακού συστήματος. Και στο ίδιο το ουράνιο σώμα θα είναι δυνατή ακόμα και η εγκατάσταση διατρητικών μηχανών για την εξόρυξη ορυκτών, τα οποία μετά να μεταφέρονται στη Γη. Μετά τη μελέτη της τροχιάς 6 χιλιάδων αστεροειδών οι ειδικοί του Πεκίνου επέλεξαν τον κατάλληλο υποψήφιο. Πρόκειται για αστεροειδή με διάμετρο μόλις 10 μέτρων, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί πριν τρία χρόνια. Την επόμενη φορά θα περάσει σε απόσταση ένα εκατομμύριο χλμ. από τη Γη το 2049. Αν αυτό το ουράνιο σώμα εκείνη τη στιγμή επιβραδυνθεί κατά 410 μέτρα το δευτερόλεπτο, θα το αρπάξει η γήινη έλξη και θα περάσει σε κυκλική τροχιά με διάμετρο διπλάσια της σεληνιακής. Παρόλο που στην ασταθή τροχιά η «δεύτερη Σελήνη» θα κρατηθεί μόνο μερικά χρόνια και θα συνεχίσει το ταξίδι του στο απώτερο διάστημα, χρόνος για την έρευνα και αξιοποίηση του υπεδάφους του αστεροειδή θα υπάρχει αρκετός. Αντίλογος!!! Οι δαπάνες για την υλοποίηση του σχεδίου θα ξεπεράσουν οποιοδήποτε όφελος, θεωρεί ο Διευθυντής του Τμήματος του Αστρονομικού Ινστιτούτου του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ Κωνσταντίν Κουήμοφ: - Σήμερα τεχνικές δυνατότητες γι΄αυτό το σκοπό δεν υπάρχουν. Και είναι εντελώς άσκοπο να μαντεύει κανείς, αν αυτό θα είναι εφικτό σε 40 χρόνια. Από τον καιρό της πραγματοποίησης ενός από τα πιό φιλόδοξα προγράμματα – της αποστολής Αμερικανών στη Σελήνη – πέρασαν πάνω από 40 χρόνια, όμως εντυπωσιακή πρόοδος στην κοσμοναυτική δεν έχει επιτευχθεί. Είναι δύσκολο να υπολογίζουμε ότι η έρευνα κάποιου αυθαίρετα επιλεγμένου αστεροειδούς θα συμβάλει στην επίτευξη μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων. Η αξία του είναι μηδαμινή και ως εν δυνάμει πηγής φυσικών πόρων. Και αν ακόμα φανταστούμε ότι αυτός αποτελείται από νικέλιο, πρόκειται για σχεδόν 8 χιλ. τόνους, που θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μεταφερθούν στη Γη. Ο συνομιλητής της "Φωνής της Ρωσίας" υποδεικνύει ένα σημαντικό σημείο. Αν στους υπολογισμούς γίνει κάποιο λάθος, ή αρχίσει να πέφτει κατευθείαν στη Γη. Οι συνέπειες του κτυπήματος θα μπορούν να συγκριθούν με έκρηξη πυρηνικής βόμβας. Διαστημικά «νήματα» συνδέουν τους γαλαξίες σαν «κοσμικές γέφυρες» Ομάδα αστρονόμων στην Αυστραλία ανακάλυψε νέα στοιχεία για τα λεγόμενα διαστημικά «νήματα», κοσμικές δομές που όπως όλα δείχνουν διασυνδέουν τους γαλαξίες μεταξύ τους και ουσιαστικά ενώνουν όλο το Σύμπαν. Ο συμπαντικός ιστός Τα τελευταία χρόνια διάφορα ευρήματα στις κοσμολογικές έρευνες οδήγησαν στην ανάπτυξη της θεωρίας ότι οι γαλαξίες δεν είναι νησιά που πλέουν αυτόνομα μέσα στο διαστημικό κενό αλλά ότι υπάρχει ένας κοσμικός ιστός που τους ενώνει. Οι κοσμικές δομές που αποτελούν αυτόν τον ιστό ονομάστηκαν «νήματα» τα οποία σύμφωνα με τους θιασώτες της θεωρίας αποτελούνται από συγκεντρώσεις ύλης και οι γαλαξίες συγκεντρώνονται γύρω από αυτά τα νήματα. Γι αυτό και στις «διασταυρώσεις» του ιστού δημιουργούνται τεράστια σμήνη γαλαξιών. Η ανακάλυψη Αστρονόμοι από την Αυστραλία υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν ένα από τα βασικά «συστατικά» αυτών των ιστών. Όπως αναφέρουν, ο ιστός (ή σκελετός κατά άλλους) του Σύμπαντος αποτελείται από τα λεγόμενα «σφαιρικά σμήνη άστρων». Πρόκειται για σμήνη άστρων με πολύ πυκνή συγκέντρωση άστρων. Η δομή αυτών των σμηνών και οι δυνάμεις που ασκούνται στο εσωτερικό τους τους προσδίδουν σφαιρικό σχήμα. Τα σμήνη αυτά περιέχουν συνήθως αρχαία άστρα και κινούνται γύρω από το κέντρο του γαλαξία. Ερευνητές του Σχολής Ερευνών Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας δηλώνουν ότι βρήκαν στοιχεία που δείχνουν ότι κοσμικές βαρυτικές δυνάμεις απομακρύνουν τα σφαιρικά σμήνη από το κέντρο των γαλαξιών και τα οδηγούν προς τα νήματα. Δημιουργούνται έτσι κοσμικές γέφυρες που αποτελούνται και από ύλη όπως τα αστρικά σμήνη αλλά και από διαστρικό χώρο και εκτείνονται η κάθε μια τους σε αποστάσεις πολλών εκατομμυρίων ετών φωτός.

To Solar Orbiter της ESA θα πλησιάσει επικίνδυνα τον Ήλιο. Δόθηκαν στην δημοσιότητα λεπτομέρειες της αποστολής Solar Orbiter της οποίας ηγείται η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και θα πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής τον Ήλιο για να τον μελετήσει. Το σκάφος θα πλησιάσει το μητρικό μας άστρο σε απόσταση μόλις 42 εκατομμυρίων χλμ αναζητώντας απαντήσεις για την «λειτουργία» του Ήλιου. Η πιο «καυτή» αποστολή Η αποστολή Solar Orbiter http://sci.esa.int/science-e/www/area/index.cfm?fareaid=45 είναι μια αποστολή της ESA αλλά θα συμμετέχει και η NASA που θα προσφέρει δύο όργανα αλλά και τον προωθητικό πύραυλο που θα στείλει το εξερευνητικό σκάφος στο διάστημα. Τις τελευταίες ημέρες πραγματοποιήθηκαν στα κεντρικά γραφεία της ESA στο Παρίσι συσκέψεις για να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις της αποστολής που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2017 και θα κοστίσει περίπου ένα δισ. ευρώ. Ερευνες για σκοτεινή ύλη και ενέργεια Οι επιτελείς της ESA αποφάσισαν την πραγματοποίηση μιας ακόμη αποστολής, την Euclid που θα προσπαθήσει να βρει απαντήσεις σε δύο τομείς που παραμένουν μυστηριώδεις, την σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια. Οι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι τα δύο φαινόμενα είναι αυτά που κυριαρχούν στον Σύμπαν και ανάμεσα στα άλλα «ευθύνονται» για την ανάπτυξή του. Όμως μέχρι σήμερα τόσο η σκοτεινή ύλη όσο και η σκοτεινή ενέργεια παραμένουν ασύλληπτες από τα όργανα παρατήρησης και έτσι γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για αυτές. «Αναμένουμε με ανυπομονησία την αποστολή η οποία πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για την Φυσική τα επόμενα χρόνια» δήλωσε ο Αλβάρι Χιμένεθ, επιστημονικός διευθυντής της ESA. Η αποστολή προγραμματίζεται να ξεκινήσει το 2019.