Δροσος Γεωργιος

Τα «νησιά» του Άρη.Λοφίσκοι στον κόκκινο πλανήτη υποδεικνύουν την ύπαρξη ωκεανού. Επιστήμονες στις ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι κάποιοι λοφίσκοι που έχουν εντοπισθεί στην επιφάνεια του Άρη έχουν μορφή η οποία υποδηλώνει πώς όταν σχηματίστηκαν δεν βρίσκονταν στην επιφάνεια του πλανήτη αλλά στον πυθμένα ενός ωκεανού που υπήρχε κάποτε εκεί. Οι λοφίσκοι, οι οποίοι μοιάζουν με δάκρυα, φωτογραφήθηκαν το 2001 από το διαστημικό σκάφος Mars Odyssey και οι γεωλόγοι του Πανεπιστημίου του Τέξας που τους μελέτησαν πιστεύουν ότι δημιουργήθηκαν μέσα στο νερό. «Η άποψη μας είναι ότι αυτά τα νησιά σχηματίστηκαν κάτω από το νερό όταν στον Άρη υπήρχε ένας σχετικά βαθύς ωκεανός» δήλωσε η Λορένα Μοσκαρντέλι, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας η οποία δημοσίευσε τη μελέτη της στην επιθεώρηση «Geology».

Μια θάλασσα κάτω από την επιφάνεια του Εγκέλαδου. Ένας μεγάλος αλμυρός ωκεανός είναι πολύ πιθανό ότι βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου, ενός από τους δορυφόρους του Κρόνου, σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων που συνέλεξε το διαστημικό σκάφος «Κασίνι». Πίδακες υδρατμών και σωματιδίων πάγου εκτοξεύονται από την επιφάνεια του Εγκέλαδου, τα σωματίδια των οποίων είναι πλούσια σε αλάτι. Εικάζεται ότι ενδέχεται να υπάρχουν συνθήκες ευνοϊκές για τη φιλοξενία μορφών ζωής. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον αστροφυσικό Φρανκ Πόστμπεργκ του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία, που παρουσίασαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με το γαλλικό π-πρακτορείο ειδήσεων και τους New York Times, ανέλυσαν επιστημονικά δεδομένα της περιόδου 2008-09, που έστειλε το σκάφος «Κασίνι» (μια κοινή αποστολή των ΗΠΑ και της Ευρώπης), το οποίο μελετά την περιοχή του Κρόνου και των 19 δορυφόρων του από το 2004. Το «Κασίνι» είχε την ευκαιρία αρκετές φορές να περάσει κοντά από τον Εγκέλαδο, ένα φεγγάρι διαμέτρου περίπου 504 χλμ., που φέρει το όνομα ενός από τους Τιτάνες, που εξεγέρθηκαν κατά των θεών του Ολύμπου, του Εγκέλαδου. Ο δορυφόρος δεν φέρει ίχνη προσκρούσεων αστεροειδών, καθώς η επιφάνειά του καλύπτεται από πάγο σε "παρθένα" κατάσταση, με εξαίρεση βαθιές ρωγμές κοντά στο νότιο πόλο του, από όπου εκπέμπονται - σαν θερμοπίδακες - τεράστιες στήλες υδρατμών και σωματιδίων πάγου. Οι πίδακες αυτοί δημιούργησαν εξ αρχής τη θεωρία ότι κάτω από την επιφάνεια υπάρχει μια θάλασσα, κάτι που φαίνεται να επιβεβαιώνει πλέον η ανάλυση των διαθέσιμων στοιχείων, τα οποία μετέδωσε το "Κασίνι". Το σκάφος διαθέτει, μεταξύ άλλων, ένα όργανο ανάλυσης της κοσμικής σκόνης, το οποίο μελέτησε τα υλικά των αινιγματικών πιδάκων που εκτοξεύονται πολλά χιλιόμετρα πάνω από τον δορυφόρο. Διαπίστωσε ότι σχεδόν όλα τα σωματίδια των πιδάκων είναι πλούσια σε αλάτι, άρα πιθανώς προέρχονται από υγρό αλμυρό νερό κάτω από την επιφάνεια. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο Εγκέλαδος είναι γεωλογικά ενεργός χάρη στο φαινόμενο της "παλιρροϊκής θέρμανσης", που προκαλείται από τις αντιτιθέμενες βαρυτικές δυνάμεις, τις οποίες ασκούν από τη μία ο Κρόνος και από την άλλη οι γειτονικοί δορυφόροι του (Διόνη και Ιανός). Η προκαλούμενη τριβή λόγω των διαδοχικών συμπιέσεων και αποσυμπιέσεων παράγει θερμότητα στο εσωτερικό του Εγκέλαδου, η οποία θερμαίνει τον υπόγειο ωκεανό, που βρίσκεται πιθανώς σε βάθος περίπου 80 χλμ. Το αλάτι μάλλον προέρχεται από πετρώματα, τα οποία σταδιακά διαλύονται στο νερό του ωκεανού. Όταν προκαλούνται ρήγματα στην παγωμένη επιφάνεια, τα υλικά από τον υπόγειο ωκεανό έχουν την ευκαιρία να εκτεθούν και να εκτοξευτούν στο Διάστημα. Η απότομη πτώση της πίεσης αναγκάζει το νερό να εξατμιστεί, ενώ ένα μέρος του μετατρέπεται σε παγωμένα σωματίδια πλούσια σε αλάτι. Οι υδρατμοί αυτοί, μαζί με τα σωματίδια, συναποτελούν τους θεαματικούς πίδακες που μελέτησε το "Κασίνι". Αν ισχύουν οι παραπάνω εκτιμήσεις, τότε ο Εγκέλαδος διαθέτει δύο από τα σημαντικότερα στοιχεία για τη φιλοξενία ζωής: υγρό νερό και (θερμική) ενέργεια, παρόλο που απέχει πολύ από τον Ήλιο. Είναι, έτσι, ένα από τα ελάχιστα μέρη στο ηλιακό μας σύστημα, που διαθέτουν συνθήκες ευνοϊκές για την εμφάνιση ή τη συντήρηση της ζωής.

Ο πρώτος χάρτης των πάγων.Ο δορυφόρος Cryosat χαρτογράφησε τους πάγους της Αρκτικής. Ο δορυφόρος Cryosat ολοκλήρωσε την χαρτογράφηση των πάγων στις αρκτικές περιοχές δημιουργώντας τον πρώτο σχετικό χάρτη. Η δημιουργία του θα βοηθήσει τους επιστήμονες να μελετήσουν αποτελεσματικότερα τις κλιματικές αλλαγές και τις πιθανές επιπτώσεις τους στο κοντινό και απώτερο μέλλον. Η έκταση αλλά και το πάχος των πάγων της Αρκτικής αποτελεί αντικείμενο επισταμένης επιστημονικής έρευνας τα τελευταία χρόνια αλλά μέχρι πρόσφατα δεν είχε αναπτυχθεί τεχνολογία παρατήρησης και μελέτης από το Διάστημα. Τελικά η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) εκτόξευσε πέρυσι τον Cryosat που διαθέτει τα απαραίτητα όργανα καταγραφής και μετρήσεων. Ο Cryosat Ο δορυφόρος περιστρέφεται σε απόσταση περίπου 700 χλμ γύρω από την Γη και διαθέτει υπερσύγχρονα ραντάρ που προσφέρουν ακριβείς μετρήσεις του πάχους των πάγων. Οι επιστήμονες μελετώντας τα δεδομένα που στέλνει ο δορυφόρος θα μπορούν να εκτιμήσουν την επίδραση των κλιματικών αλλαγών στο λιώσιμο των πάγων και αντίστροφα. Ένα από τα βασικά ερωτήματα που μπορεί να βρει απάντηση από την λειτουργία του Cryosat είναι το αν και σε ποιό βαθμό η συρρίκνωση των πάγων επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο χάρτης O χάρτης που δημιούργησε ο δορυφόρος βασίζεται σε παρατηρήσεις και μετρήσεις του περασμένου Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου αλλά οι επιστήμονες που επεξεργάζονται τα στοιχεία που στέλνει ο Cryosat αναφέρουν ότι η παρατήρηση συνεχίζεται και ο χάρτης θα ανανεώνεται σε μόνιμη βάση δημιουργώντας έτσι ένα πολύτιμο εργαλείο στην μελέτη των κλιματικών αλλαγών. «Οι παρατηρήσεις του δορυφόρου είναι πολύτιμες γιατί κάποιες φορές οι άνεμοι είτε διασκορπίζουν σε διάφορες κατευθύνσεις ποσότητες πάγου είτε τις συσσωρεύουν σε κάποια σημεία με αποτέλεσμα στις περιοχές αυτές εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ότι οι πάγοι έχουν λιώσει. Χρειαζόμαστε λοιπόν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και κυρίως τα δεδομένα από το πάχος των πάγων για να έχουμε ακριβή εικόνα του τι συμβαίνει» δήλωσε στο BBC ο Ντάνκαν Γουίνγκχαμ, επικεφαλής της αποστολής του Cryosat. Στον χάρτη οι περιοχές με σκούρο μπλέ χρώμα έχουν πάγο με πάχος 2 μέτρων ενώ στον αντίποδα εκείνες με σκούρο πράσινο 5 μέτρα. Οι ενδιάμεσες αποχρώσεις καταγράφουν πάχος πάγου από 2-5 μέτρα. Η Ωραία Ελένη ξυλιάζει στη γειτονιά του Κρόνου. H NASA έδωσε στην δημοσιότητα κοντινές εικόνες της Ελένης, του μικρού παγωμένου δορυφόρου του Κρόνου. Τις εικόνες τράβηξε το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνά τον Κρόνο και τα φεγγάρια του. Οι νέες εικόνες της Ελένης σε συνδυασμό με κάποιες παλαιότερες θα βοηθήσουν τους επιστήμονες στη χαρτογράφηση του δορυφόρου καθώς και στην καλύτερη μελέτη του. Ο μικρός δορυφόρος που έχει διάμετρο μόλις 32 χλμ ανακαλύφθηκε πολύ πρόσφατα και πιο συγκεκριμένα το 1980. Πήρε το όνομά του από την Ωραία Ελένη της ελληνικής μυθολογίας, η οποία ήταν εγγονή του Τιτάνα Κρόνου. Ακολουθεί την ίδια τροχιά με ένα μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, τη Διώνη και γι'αυτό οι ειδικοί της προσέδωσαν ένα μυθολογικό χαρακτηρισμό που απορρέει από την ιστορία της Ωραίας Ελένης αποκαλώντας την «Τρωικό Φεγγάρι» της Διώνης. To Cassini έχει πλησιάσει και τραβήξει εικόνες τις Ελένης άλλες δύο φορές τα προηγούμενα χρόνια. Την τελευταία εβδομάδα το εξερευνητικό σκάφος πέρασε δύο φορές σε απόσταση επτά χιλιάδων χλμ από την Ελένη τραβώντας εικόνες από όλες τις πλευρές της.

Εκτοξευτηκε προς το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό στις 21 Ιουνίου, 2011 στις 18 ώρα 38 λεπτά 15 δευτερόλεπτα ώρα Μόσχας (14:38:15 GMT) από το Μπαϊκονούρ το μη επανδρωμένο διαστημικό σκάφος φορτίου "Progress M-11M." Το όχημα "Soyuz-U" Ρωσία εστειλε με επιτυχία σε τροχιά το οχημα με τις ακόλουθες παραμέτρους: • ελάχιστο ύψος πάνω από τη Γη - 193,96 μίλια? • μέγιστο ύψος πάνω από την επιφάνεια της Γης - 240,09 μίλια? • διάρκεια της θεραπείας - 88,54 λεπτά? • κλίση - 51,64 βαθμούς. Μετά το διαχωρισμό του διαστημικού οχήματος "Progress M-11M» για το τελευταίο στάδιο του πυραύλου το κεντρο MCC (Korolev)κοντά στη Μόσχα άρχισε να διαχειρίζεται την πτήση του. Εκτιμώμενος χρόνος σύνδεσης του φορτηγού στο σταθμό - 23 Ιουνίου, στις 20 ώρες 37 λεπτά (16:37 GMT). Το πλοίο θα παραδώσει το φορτίο στο ΔΔΣ εξής: Οι δεξαμενές καυσίμων στο σύστημα ανεφοδιασμού 740 κιλά Αερίου σε φιάλες οξυγόνου (SrPK): • Οξυγόνο 50 kg Το νερό στις δεξαμενές του "Άνοιξη" 420 kg Το καύσιμο στη DCD για χρήση στο ΔΔΣ 250 kg Φορτίων που πρέπει να παραδοθεί σε κλειστό χώρο (συνολικό βάρος - 1213 κιλά) Εξοπλισμός για: • υποστήριξης της ζωής (GM) 189 kg • παροχή νερού (SVO) 45 kg • εξασφάλιση της θερμικής κατάστασης (Comp) 8 kg • επί του πλοίου πληροφορίες τηλεμετρίας (BITS2-12) 2 kg • αερομεταφερόμενα μετρήσεις (BSA) 1 kg Μέσα συντήρησης και επισκευής (Store) 4 kg Μέσα από τις υπηρεσίες υγιεινής (SSGO) 64 kg Πυροπροστασία (DPSS) 3 kg Εξοπλισμός για την FGB "Zarya" 82 κιλά Εξοπλισμός για την MIM-1 "Sunrise" 21 kg Τα δοχεία με μερίδες τροφίμων, φρέσκα τρόφιμα 249 kg Ιατρικός εξοπλισμός, ρούχα, προσωπική υγιεινή και προληπτική επιπτώσεις της βαρύτητας 42 kg Bortdokumentatsiya, αγροτεμάχια για το πλήρωμα, που για κινητά τηλέφωνα με κάμερα 22 kg Εξοπλισμός για επιστημονικά πειράματα, «Mould", "χαλάρωση", "Βιοαποικοδόμηση", "Matryoshka-R" 42 kg Ορισμός των στοιχείων για τη Ρωσική μέλη του πληρώματος 77 kg Εξοπλισμός για το τμήμα των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, την υγιεινή και την υγιεινή των εγκαταστάσεων για την εξασφάλιση 362 kg Το συνολικό βάρος του συνόλου των παραδοθέντων αγαθών 2673 kg Αυτοκαταστράφηκε φλεγόμενο το διαστημικό φορτηγό Johannes Kepler Έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή του στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, το μη επανδρωμένο μεταγωγικό Johannes Kepler αυτοκαταστράφηκε φλεγόμενο στην ατμόσφαιρα το βράδυ της Τρίτης. Είχε παραλάβει 1,3 τόνους σκουπιδιών από τον Διαστημικό Σταθμό προτού ολοκληρώσει την αποστολή του με την ελεγχόμενη «βουτιά θανάτου». To ATV-Johannes Kepler είχε παραλάβει 1,3 τόνους σκουπιδιών από τον Διαστημικό Σταθμό προτού ολοκληρώσει την αποστολή του Οι δύο υπεύθυνοι της τελευταίας αποστολής του ATV Johannes Kepler Μόνο αυτή η λάμψη καταγράφηκε από την αυτοκαταστροφή του προηγούμενου ATV το 2008. Ήταν ένα από τα μη επανδρωμένα διαστημικά σκάφη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που ανεφοδιάζουν με τα απαραίτητα υλικά τον διαστημικό σταθμό και στη συνέχεια γεμάτα με σκουπίδια του σταθμού καταστρέφονται στην ατμόσφαιρα πέφτοντας στον Ειρηνικό ωκεανό. To ATV-Johannes Kepler είναι το δεύτερο (από τα πέντε) κατά σειρά Αυτοματοποιημένα Οχήματα Μεταφοράς (Automated Transfer Vehicles), μετά από το «Ιούλιος Βερν» που καταστράφηκε το 2008. Παρόμοια ήταν και η διαδρομή του Johannes Kepler, που καταστράφηκε φλεγόμενο στην ατμόσφαιρα στην περιοχή του Νότιου Ειρηνικού: περίπου 2500 χλμ ανατολικά της Νέας Ζηλανδίας, 6.000 χλμ. δυτικά της Χιλής και 2.500 χλμ. νότια της Γαλλικής Πολυνησίας. Αλλά ακόμα και στις τελευταίες στιγμές της ζωής του το ATV Johannes Kepler προσέφερε τις υπηρεσίες του καταγράφοντας σε ένα πρωτότυπο «μαύρο κουτί» μετρήσεις θερμοκρασίας, πίεσης κ.α. σχετικών με την ελεγχόμενη «βουτιά» του. Τα στοιχεία αυτά θα βοηθήσουν στην κατανόηση κάποιων άγνωστων μέχρι τώρα χαρακτηριστικών των ελεγχόμενων εισόδων στην ατμόσφαιρα. Το τρίτο ATV, που βαφτίστηκε προς τιμήν του Ιταλού φυσικού Εντοάρντο Αμάλντι, προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το Φεβρουάριο του 2012. «Αναρχία» στις αποστολές προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η συνταξιοδότηση των διαστημικών λεωφορείων, καθώς και η γενικότερη έλλειψη συνεννόησης των διεθνών εταίρων του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), έχει οδηγήσει τις επανδρωμένες και μη επανδρωμένες αποστολές σε «αναρχία» δήλωσε -με ασυνήθιστα αυστηρή γλώσσα- ο γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). «Το μεγαλύτερο μάθημα από το πρόγραμμα του ISS είναι η έλλειψη μιας κοινής πολιτικής μεταφορών» δήλωσε ο Ζαν-Ζακ Ντορντέν, μιλώντας στο περιθώριο του Αεροπορικού Σόου του Παρισιού. «Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός είναι μια εξαίρετη συνεργασία ανάμεσα σε πέντε εταίρους, οι οποίοι όμως έκαναν ένα λάθος: δεν συζήτησαν την κατάσταση επαρκώς» είπε, όπως αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Στο πρόγραμμα του ISS συμμετέχουν η ESA, η NASA και οι διαστημικές υπηρεσίες του Καναδά, της Ρωσίας και της Ιαπωνίας. Το πρόβλημα, εξήγησε ο Ντορντέν, είναι ότι «κάθε πλευρά προχώρησε σε μονομερείς αποφάσεις» για τις αποστολές ανεφοδιασμού και αντικατάστασης του πληρώματος. Η NASA παροπλίζει φέτος τα διαστημικά λεωφορεία, τα μόνα σκάφη που μπορούσαν να μεταφέρουν αστροναύτες αλλά και μεγάλα φορτία. Αυτό σημαίνει ότι τα πληρώματα μπορούν να ταξιδεύουν στον ISS αποκλειστικά με τα ρωσικά Soyuz. Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική της NASA που ανακοίνωσε ο Μπαράκ Ομπάμα, οι ΗΠΑ θα αναθέσουν τις μεταφορές φορτίων σε αμερικανικές ιδιωτικές εταιρείες. Από την πλευρά της, ESA θα ανεφοδιάζει το τροχιακό συγκρότημα με τα ρομποτικά φορτηγά ATV (Αυτόνομο Μεταφορικό Όχημα, ενώ η Ρωσία με τα αντίστοιχα σκάφη Progress και η Ιαπωνία με τα HTV (Μεταφορικό Όχημα H-II). «Η NASA έλαβε μονομερώς την απόφαση να αποσύρει το διαστημικό λεωφορείο, η ESA έλαβε μονομερώς την απόφαση να αναπτύξει το ATV και η Ιαπωνία έλαβε μονομερώς την απόφαση να αναπτύξει το HTV. Αναρχία!» δήλωσε ο Ντορντέν. Το πρόβλημα είναι ότι τα Soyuz δεν μπορεί να μεταφέρει μεγάλα φορτία, ενώ τα ATV και τα HTV είναι σκάφη μίας χρήσης, τα οποία καταστρέφονται στην ατμόσφαιρα μετά την ολοκλήρωση κάθε αποστολής. Η χρήση πολλαπλών συστημάτων εκτόξευσης δημιουργεί προβλήματα οργάνωσης στον ISS, καθώς η πρόσδεση ενός σκάφους στο συγκρότημα μπορεί να εμποδίσει την πρόσδεση ενός άλλου. Ο Ντορντέν διευκρίνισε ότι η ESA δεν έχει σχέδια για την ανάπτυξη δικού της σκάφους για επανδρωμένες αποστολές. Ανέφερε πάντως ότι η NASA ενδέχεται να προσαρμόσει το σχέδιο του ATV για δική της χρήση. «Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με τη NASA για το πώς μπορούν να συγκλίνουν τα συμφέροντα της NASA και τα συμφέροντα της ESA, τα οποία δεν είναι απαραίτητα ίδια» είπε.

Τι βρίσκεται πέρα από το παρατηρήσιμο σύμπαν Hubble. Λίγες θεωρίες πληρούν τις προϋποθέσεις για την περίφημη ερώτηση που τέθηκε στον Niels Bohr, από όσο η τρέχουσα θεωρία του Big Bang για την προέλευση του Σύμπαντος: Ρώτησαν λοιπόν τον Niels Bohr, κάποτε: “Συμφωνούμε όλοι ότι η θεωρία σας είναι τρελή. Το ερώτημα που μας χωρίζει είναι το κατά πόσον αυτή είναι τόσο τρελή ώστε να έχει μια ευκαιρία να είναι σωστή. " Τελευταία υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο σύνολο δεδομένων και θεωριών που ζητούν απάντηση στο αν το Σύμπαν μπορεί να είχε ξεκινήσει με ένα Big Bang, πριν 13, 75 δισεκατομμύρια χρόνια. Αρκετοί κορυφαίοι κοσμολόγοι, όπως ο Sean Carroll του Caltech και ο Neil Turok του Cambridge αντιτίθενται στο επικρατέστερο μοντέλο του «Big Bang» και πιστεύουν πως στο μέλλον θα δούμε πράγματα, που θα μας κάνουν να αναρωτιόμαστε πώς πιστεύαμε ένα γεγονός (δηλαδή τη Μεγάλη Έκρηξη), ενώ είχε διαψευσθεί από τόσα πολλά στοιχεία;. Η προέλευση του Big Bang (δηλαδή, η κατάσταση εκείνης της "ύπαρξης", η οποία οδήγησε στην Μεγάλη Έκρηξη) είναι από μαθηματική σκοπιά μια σκοτεινή κατάσταση — μια "ανωμαλία" μηδενικού όγκου που περιείχε άπειρη πυκνότητα και άπειρη ενέργεια. Το γιατί αυτή υπήρχε αυτή η ανωμαλία ή ιδιομορφία, το πώς ξεκίνησε, και γιατί εξερράγη έχει οδηγήσει πολλούς επιστήμονες να αμφισβητήσουν και να προκαλούν ακόμα και τα ίδια θεμέλια της θεωρίας του Big Bang. Προβλήματα στη θεωρία του Big Bang Έχει επισημανθεί ότι η επιταχυνόμενη διαστολή περιορίζεται στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του γνωστού σύμπαντος και δεν είναι συμβατή με ένα σύμπαν εκρηκτικής προέλευσης, αλλά, αντίθετα, είναι ένδειξη μιας ελκτικής δύναμης — ένα “σύμπαν μέσα σε μια μαύρη τρύπα” της οποίας η υπερ-βαρύτητα επηρεάζει την ερυθρή μετατόπιση και την φωτοβολία — δημιουργώντας έτσι την ψευδαίσθηση ενός σύμπαντος το οποίο επιταχύνεται, καθώς αυτό απομακρύνεται μακριά, όταν αντί τα αστέρια να πλησιάζουν προς την μαύρη τρύπα επιταχύνονται ολοένα και πιο γρήγορα προς την καταδίκη τους. Άλλοι επιστήμονες παρατηρούν ότι και η ερμηνεία των ερυθρών μετατοπίσεων, όπως υποστηρίζει η θεωρία του Big Bang, παρουσιάζει ελλείψεις και μη αξιοπιστία. Ορισμένοι πιστεύουν ότι υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν την πεποίθηση ότι από τις μετατοπίσεις προς το ερυθρό μπορούμε να μετρήσουμε σίγουρα την απόσταση ή τον χρόνο. Επειδή αυτά είναι πολύ μεταβλητά και επηρεάζονται από τόσους πολλούς παράγοντες, που οι εκτιμήσεις της ηλικίας, του χρόνου, και της απόστασης μπορεί να διαφέρουν έως και 3 δισεκατομμύρια χρόνια ακόμα, αν κάνουμε μετρήσεις του ίδιου άστρου εντός λίγων μόλις χρόνων. Αν και το «Big Bang» παρουσιάζεται συχνά σαν να είναι αποδεδειγμένο γεγονός, υπάρχει μια πληθώρα στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων και πρόσφατων αποκαλύψεων από τις διάφορες διαστημικές αποστολές και άλλα ευρήματα στην θεμελιώδη φυσική, που ενδεχομένως να μας λένε μια διαφορετική ιστορία. Μεγάλα Τείχη Ένα από τα πρώτα προβλήματα βρέθηκαν στις Μεγάλης Κλίμακας Δομές στο Σύμπαν. Τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν μια σειρά από πολύ σοβαρές προκλήσεις για την τρέχουσα θεωρία της κοσμικής εξέλιξης και την πίστη πως το σύμπαν άρχισε μόλις 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Η ύπαρξη αυτών των «υπερσμηνών», «Μεγάλων Τειχών» και «Μεγάλων Ελκυστών», θα μπορούσαν να έχουν οργανωθεί, να βρίσκονται στη σημερινή τους θέση και να έχουν το σημερινό μέγεθος τους μόνο σε ένα σύμπαν που να είναι ηλικίας τουλάχιστον 80 έως 250 δισεκατομμυρίων ετών. Τα μεγαλύτερα υπερσμήνη — για παράδειγμα, η "Κόμη" — επεκτείνεται έως και 320 εκατομμύρια έτη φωτός! Το 1986, ο Brent Tully του Πανεπιστημίου της Χαβάης ανέφερε ανίχνευση γαλαξιακών υπερσμηνών με μήκος 300 εκατομμύρια έτη φωτός και πάχους 100 εκατομμύρια έτη φωτός. Με τις ταχύτητες που υποτίθεται ότι οι γαλαξίες κινούνται, θα χρειάζονταν 80 δισεκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο τεράστιο σύμπλεγμα γαλαξιών. Το 1989 μια ομάδα με επικεφαλής τους John Huchra και Margaret Geller στο Κέντρο για για την Αστροφυσική του Harvard, ανακάλυψε “Το Μεγάλο Τείχος”, μια σειρά από γαλαξίες που παρατάσσονται έτσι που να δημιουργούν ένα "τείχος" γαλαξιών μήκους 500 εκατομμυρίων ετών φωτός (mly), πλάτους 200 mly, και πάχους 15 mly. Αυτή η υπερδομή θα απαιτούσε τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί. Μια ομάδα Βρετανών, Αμερικανών και Ούγγρων αστρονόμων έχει αναφέρει ακόμη μεγαλύτερες δομές. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, το σύμπαν διασχίζεται από τουλάχιστον 13 “Μεγάλη Τείχη”, σαν ποτάμια γαλαξιών μήκους 320 εκατομμύρια έτη φωτός σε μια παρατηρούμενη περιοχή 7 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Βρήκε λοιπόν γαλαξίες να συγκεντρώνονται σε ζώνες που να απέχουν μεταξύ τους απόσταση περίπου 600 εκατομμύρια έτη φωτός. Το μοτίβο από αυτά τα συμπλέγματα (σμήνη) εκτείνεται κατά μήκος σε, περίπου, επτά δισεκατομμύρια έτη φωτός. Αυτό το τεράστιο κέλυφος και το μοτίβο του κενού θα απαιτούσε σχεδόν 150 δισεκατομμύρια χρόνια για να διαμορφωθεί, με βάση την ταχύτητα κίνησής τους, όπως παράγεται από την καθιερωμένη κοσμολογία του Big Bang. Το "Μεγάλο Τείχος Sloan" των γαλαξιών που εντοπίστηκαν από την έρευνα Sloan Digital, θεωρείται ως η μεγαλύτερη δομή που παρατηρήθηκε ποτέ στο Σύμπαν. Έχει μήκος 1.360 εκατομμύρια έτη φωτός ή 80% περισσότερο από το Μεγάλο Τείχος που ανακαλύφθηκε από τους Geller και Huchra. Ξεκινά περίπου από το κεφάλι της Ύδρας έως τα πόδια της Παρθένου. Θα πρέπει να χρειάστηκαν τουλάχιστον 250 δισεκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί. Κι άλλα προβλήματα Έπειτα, υπάρχει το πρόβλημα της βαρύτητας. Το Σύμπαν με μήκος Hubble, το οποίο αποτελείται από τα αστέρια και τους γαλαξίες που μπορούν να παρατηρηθούν με την τρέχουσα τεχνολογία, φαίνεται να είναι οργανωμένο σε σμήνη γαλαξιών που χωρίζονται από μια συλλογή από γιγάντιες φυσαλίδες, όπως τα κενά. Τα Μεγάλα Τείχη είναι πολύ μεγάλα και ογκώδη για να έχουν σχηματιστεί από την αμοιβαία βαρυτική έλξη των μεμονωμένων γαλαξιών του. Με βάση την κοσμολογική αρχή, που είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του μοντέλου του Big Bang, οι κοσμολόγοι προέβλεπαν ότι η κατανομή της ύλης θα είναι ομοιογενής σε όλο το σύμπαν, υπονοώντας έτσι ότι η κατανομή των γαλαξιών θα είναι ουσιαστικά ομοιόμορφη. Δεν θα υπήρχαν σμήνη γαλαξιών μεγάλης κλίμακας ή μεγάλα κενά στο χώρο. Όμως, αντίθετα με ότι πρεσβεύει η θεωρία του «Big Bang», βρισκόμαστε σε ένα πολύ «άμορφο» σύμπαν. Δειτε και Κάτι περίεργο συμβαίνει στο Σύμπαν. http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=14637 Πολλοί από τους μεγαλύτερους φυσικούς στον κόσμο πιστεύουν ότι μπαίνουμε σε μια «χρυσή εποχή» των κοσμολογικών ανακαλύψεων. Οι αστρονόμοι που εργάζονται για την αποστολή WMAP εξέπληξαν την επιστημονική κοινότητα με την ανακοίνωσή τους ότι η πρώτη γενιά άστρων στο σύμπαν γεννήθηκε μόλις μετά από 200 εκατομμύρια χρόνια από το Big Bang, την έναρξη του σύμπαντος. Η ηλικία του σύμπαντος σταθερά έχει σπρωχθεί προς τα πίσω στο χρόνο, από τα 2 στα 8 δισεκατομμύρια χρόνια αφού οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η Γη ήταν 4,6 δισεκατομμυρίων χρονών, ενώ τώρα οι εκτιμήσεις είναι για 13.750 εκατομμύρια χρόνια. Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο νέας γενιάς James Webb, διάδοχος του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, με δεκαπλάσια ισχύ συγκέντρωσης του φωτός, που πρόκειται να πετάξει το 2014, μπορεί να ανιχνεύσει όλο και πιο μακρινούς γαλαξίες. Ομοίως, ραδιοτηλεσκόπια με υπερ-υψηλή ανάλυση, όπως το Atacama Large Millimeter Array (ALMA) στη Χιλή, που πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία το 2012, θα ανιχνεύσει ακόμα πιο βαθιά μέσα στο σύμπαν, και πιθανώς να πιέσει προς τα πίσω την έναρξη του υποθετικού Big Bang, καθώς θα ανιχνεύει ακόμα πιο μακρινούς γαλαξίες.

Ιαπωνικός ξανά ο γρηγορότερος υπολογιστής του κόσμου. Ο ιαπωνικός σουπερ-υπολογιστής με όνομα “Κ” ξαναέφερε στους Ιάπωνες τον τίτλο του γρηγορότερου υπολογιστή του κόσμου. Ο νέος υπερυπολογιστής, ονόματι “K” μόλις αναγνωρίστηκε ως ο γρηγορότερος στον κόσμο, με “επίδοση” 8,16 petaflops ή οκτώ χιλιάδες τρισεκατομμύρια μαθηματικές πράξεις ανά δευτερόλεπτο. Σε απλά μαθηματικά ο “Κ” είναι μόλις 70.000 φορές πιο γρήγορος από μια παιχνιδοκονσόλα x-box και φέρνει έτσι τον τίτλο του γρηγορότερου υπερυπολογιστή πίσω στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου μετά από πέντε χρόνια αμερικανικής και κινεζικής πρωτοκαθεδρίας. Στη δεύτερη θέση υποχώρησε πλέον ο κινεζικός «Τιανχέ-1 Α» με 2,6 petaflops, ο οποίος ανήκει στο Εθνικό Κέντρο Υπερυπολογιστών στην Τιανζίν, ενώ στην τρίτη βρίσκεται ο αμερικανικός «Τζάγκουαρ» με 1,75 petaflops, τον οποίο κατασκεύασε η Cray για λογαριασμό του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Στην πρώτη δεκάδα, πέντε μηχανήματα ανήκουν στις ΗΠΑ, από δύο στην Ιαπωνία και την Κίνα και ένα στη Γαλλία. Ο “Κ” κατασκευάστηκε από την εταιρία Fujitsu και το Προωθημένο Ινστιτούτο Υπολογιστικής Επιστήμης Riken στο Κόμπε, όπου εγκαταστάθηκε. Περιλαμβάνει συνολικά 68.544 κεντρικούς επεξεργαστές (ο καθένας με οκτώ πυρήνες), διαθέτοντας μία εξελιγμένη τεχνολογία διασύνδεσης αυτών των επεξεργαστών, καθώς και ένα λογισμικό ικανό να αξιοποιεί στο μέγιστο το υλικό, με συνέπεια το μηχάνημα να διαθέτει εντυπωσιακά υψηλή υπολογιστική αποδοτικότητα, της τάξης του 93%, καθώς και την υψηλότερη συνολική ενεργειακή κατανάλωση (9,89 MW). Το όνομα «Κ» προέρχεται από την ιαπωνική λέξη «Kei», που παραπέμπει στα δέκα petaflops ανά δευτερόλεπτο και οι δημιουργοί του ευελπιστούν ότι τελικά θα πετύχει το μηχάνημά τους, όταν θα τεθεί σε λειτουργία έως το Νοέμβριο του 2012. Ένα Ρetaflop ιδουναμεί με 1.000 Teraflop, δηλαδή με χίλια τρισεκατομμύρια υπολογισμούς το δευτερόλεπτο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Fujitsu Ltd, Μιτσιγιόσι Μαζούκα, ο “Κ” ολοκληρώθηκε παρά τις δυσκολίες που δημιούργησε στην προμήθεια εξαρτημάτων ο τελευταίος καταστροφικός σεισμός στην Ιαπωνία. Την προηγούμενη φορά που ένας ιαπωνικός υπολογιστής ήταν πάλι ο Νο 1 στον κόσμο, ήταν ο «Earth Simulator», τον Ιούνιο του 2004. Η νέα παγκόσμια κατάταξη «Top 500» των υπολογιστικών «τεράτων» (η προηγούμενη είχε γίνει το Νοέμβριο του 2010) ανακοινώθηκε στις 20 Ιουνίου στη 26η Διεθνή Συνδιάσκεψη Υπερυπολογιστών, που πραγματοποιήθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας. Η σχετική λίστα δείχνει ότι πλέον -για πρώτη φορά- και οι δέκα ταχύτεροι υπολογιστές του κόσμου έχουν ξεπεράσει το φράγμα του ενός Petaflop, ενώ άλλοι δέκα ετοιμάζονται να το περάσουν σύντομα, μια σαφής ένδειξη για το πόσο, ολοένα, πιο σκληρός γίνεται ο ανταγωνισμός στους «αιθέρες» των υπολογιστών. Η συνολική επεξεργαστική ισχύς των 500 ταχύτερων και ισχυρότερων υπολογιστών του πλανήτη, που περιλαμβάνονται στην λίστα «Top 500», έφτασε πλέον τα 58,88 Petaflops έναντι 43,7 Petaflops πριν από έξι μήνες και 32,4 Petaflops πριν ένα χρόνο, μια ακόμα ένδειξη για το πόσο γρήγορα εξελίσσονται ο ανταγωνισμός και η τεχνολογία σε αυτό τον τομέα. Οι περισσότεροι (256) από αυτούς τους 500 «γίγαντες» βρίσκονται στις ΗΠΑ και ακολουθεί η Ευρώπη με 125 (Γερμανία 30, Βρετανία 27, Γαλλία 25) και η Ασία με 103 (Κίνα 62, Ιαπωνία 26). Η λίστα Top 500 δημιουργήθηκε το 1993 και καταρτίζεται από ερευνητές του γερμανικού πανεπιστημίου του Μανχάιμ, του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ και του πανεπιστημίου του Τενεσί.

Ιδέες για διαστρικά ταξίδια ζητά το αμερικανικό Πεντάγωνο. Πρώτα ήταν ο Πόλεμος των Άστρων, το διαβόητο δορυφορικό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας. Τώρα, όμως, το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας αρχίζει να φλερτάρει και με το Star Trek, καθώς ζητά ιδέες για το πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ταξιδέψουν σε άλλα άστρα. Συνολικά 150 προτάσεις κατατέθηκαν αυτό το μήνα στο διαγωνισμό http://www.100yss.org/ που οργάνωσε η DARPA, η φουτουριστική Υπηρεσία Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Άμυνας του Πενταγώνου. Οι συμμετοχές δεν δημοσιοποιήθηκαν, σύμφωνα όμως με αξιωματούχους του υπουργείου η λίστα περιλαμβάνει «μεγάλα ονόματα». Ενδιαφέρον να συμμετάσχει είχε εξάλλου εκδηλώσει ο Κρεγκ Βέντερ, ο εκατομμυριούχος γενετιστής που διάβασε το πρώτο ανθρώπινο γονιδίωμα, και σήμερα ασχολείται με τη δημιουργία συνθετικών μορφών ζωής. Ο νικητής του υπερφιλόδοξου διαγωνισμού της DARPA θα ανακοινωθεί το Νοέμβριο και θα λάβει χρηματικό έπαθλο μισού εκατομμυρίου δολαρίων (ο διαγωνισμός θα κοστίσει συνολικά ένα εκατομμύριο). Όπως δήλωσε την Πέμπτη ο Ντέιβιντ Νέιλαντ, διευθυντής του Γραφείου Τακτικής Τεχνολογίας της DARPA, τα χρήματα θα διατεθούν για μια πρώτη επεξεργασία της καλύτερης ιδέας, την οποία θα μπορούσε να υλοποιήσει σε περίπου έναν αιώνα κάποια ιδιωτική κοινοπραξία. Οι ρομποτικές, μη επανδρωμένες αποστολές αποκλείονται -το Πεντάγωνο δεν αρκείται σε τίποτα λιγότερο από ζωντανούς ανθρώπους στο διαστρικό διάστημα. Όμως αυτός ο στόχος φαντάζει σήμερα απείρως δύσκολος. To πλησιέστερο στον Ήλιο άστρο, ο Εγγύτατος Κενταύρου (Proxima centauri), απέχει 4,24 έτη φωτός, δηλαδή γύρω στα 40 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Όπως παραδέχεται ο Νέιλαντ, το ταχύτερο διαστημικό σκάφος που έχει δημιουργήσει μέχρι σήμερα ο άνθρωπος θα χρειαζόταν πάνω από 4.000 χρόνια για να φτάσει στον προορισμό. Προφανώς, οποιαδήποτε πρόταση για διαστρικά ταξίδια θα πρέπει να αφορά ανθρώπους διατεθειμένους να ζήσουν, να αναπαραχθούν και να πεθάνουν καθ' οδόν. Πολύ θα ηθελα να δημοσιευθουν οι 150 προτάσεις για να δουμε μεχρι που φτάνει η επινοητικότητα του ανθρώπινου γένους. Ο Αγγελιαφόρος αποκαλύπτει το σκληρό πρόσωπο του Ερμή. Πεδιάδες στερεοποιημένης λάβας με έκταση 30 φορές μεγαλύτερη της Ελλάδας· θειάφι πασπαλισμένο στην επιφάνεια σαν άχνη ζάχαρη· και σκοτεινοί κρατήρες που ίσως κρύβουν πάγο νερού κάτω από το τραχύ, καψαλισμένο τοπίο. Τα δεδομένα που μεταδίδει το Messenger, το πρώτο σκάφος που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή, αποκαλύπτουν τον ασυνήθιστο χαρακτήρα ενός μικρού και καυτού κόσμου. Από τις 17 Μαρτίου 2011, οπότε τέθηκε σε τροχιά, το διαστημικό σκάφος της NASA έχει ήδη μεταδώσει 20.000 εικόνες, με την προοπτική να φωτογραφήσει τελικά κάθε τετραγωνικό εκατοστό του πλανήτη. Το Messenger είναι η πρώτη αποστολή που επισκέπτεται τον Ερμή εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Το μοναδικό άλλο σκάφος που έχει εξετάσει από απόσταση τον Ερμή ήταν το Mariner 10 της NASA, το οποίο πέρασε τρεις φορές από κοντά του το 1974 και το 1975 και χαρτογράφησε μόλις το 45% της επιφάνειας. «Πολλές από τις ιδέες που είχαμε για τον Ερμή ήταν ελλιπείς, κακοσχηματισμένες. Θα πρέπει τώρα να απορρίψουμε πολλές από αυτές καθώς δεχόμαστε τα πρώτα τροχιακά δεδομένα» σχολίασε ο Σον Σόλομον, ερευνητές του Ιδρύματος Carnegie της Ουάσινγκτον και επιστημονικός υπεύθυνος του Messenger Ο Σόλομον και άλλα μέλη της αποστολής παρουσίασαν τα πρώτα ευρήματα σε συνέντευξη Τύπου που παρακολούθησε το Space.com: Κοντά στο βόρειο πόλο του Ερμή εντοπίστηκαν τεράστιες, επίπεδες εκτάσεις ηφαιστειακών αποθέσεων, συνολικής επιφάνειας τεσσάρων εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τη θεωρία για την ηφαιστειακή δραστηριότητα που διαμόρφωσε την επιφάνεια του πλανήτη για μεγάλο μέρος της ιστορίας του. Το φασματόμετρο ακτίνων-Χ του σκάφους διαψεύδει τη θεωρία ότι ο Ερμής μοιάζει με τη Σελήνη -τα δομικά υλικά του έχουν διαφορετική σύσταση από τα πετρώματα του φεγγαριού, τα οποία είναι πλούσια σε ορυκτά που ονομάζονται άστριοι. Το ίδιο όργανο κατέγραψε μεγάλες ποσότητες θείου στην επιφάνεια, παρατήρηση που ίσως βοηθήσει στην κατανόηση της γεωλογικής ιστορίας και της ηφαιστειακής δραστηριότητας του πλανήτη. Το αλτίμετρο-λέιζερ του Messenger χαρτογραφεί το ανάγλυφο της επιφάνειας, έχοντας ολοκληρώσει μέχρι στιγμής δύο εκατομμύρια μετρήσεις. Μέχρι στιγμής, η μεγαλύτερη υψομετρική διαφορά που έχει μετρηθεί είναι εννέα χιλιόμετρα. Το αλτίμετρο σαρώνει και τους κρατήρες όπου πιστεύεται ότι μπορεί να υπάρχει παγωμένο νερό. Δεδομένου ότι ο Ερμής είναι ο πλησιέστερος στον Ήλιο πλανήτης, η θερμοκρασία στην επιφάνειά του ξεπερνά τους 450 βαθμούς, αρκετή για να λιώσει μολύβι. Ωστόσο τα πρώτα δεδομένα του Messenger υποδεικνύουν ότι ορισμένοι κρατήρες έχουν τόσο μεγάλο βάθος ώστε ο πυθμένας τους παραμένει στο αιώνιο σκοτάδι. Εκεί ίσως είναι δυνατό να υπάρχουν πάγοι νερού και άλλων υλικών. Το Messenger αποκαλύπτει επίσης ότι το μαγνητικό πεδίο του Ερμή δεν είναι μια μικρογραφία του γήινου πεδίου (ο Ερμής και η Γη είναι οι μόνοι βραχώδεις πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος που διαθέτουν μαγνητικό πεδίο). Το πεδίο του Ερμή είναι ασυνήθιστα ασύμμετρο, έτσι ώστε ο μαγνητικός ισημερινός να βρίσκεται πολύ πιο βόρεια από τον γεωγραφικό ισημερινό. Οι επιστήμονες της αποστολής δεν μπορούν ακόμα να συνδυάσουν αυτά τα στοιχεία σε μια συνεκτική θεωρία για την ιστορία του μικρού πλανήτη. Η εικόνα όμως θα καθαρίσει τα επόμενα χρόνια, δεδομένου ότι το Messenger έχει ολοκληρώσει μόλις το ένα τέταρτο της ονομαστικής αποστολής του, με διάρκεια τουλάχιστον ενός έτους «Τα καλύτερα δεν έχουν έρθει ακόμα» σχολίασαν οι ερευνητές στην παρουσίαση. Ρομπότ προσσελήνωσης κάνει πρόβα στη NASA. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231113880

Κάτι περίεργο συμβαίνει στο Σύμπαν. Προσομοιώσεις με βάση το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο υποδεικνύουν ότι οι γαλαξίες θα πρέπει να είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στο σύμπαν. Αλλά το τελευταίο φαίνεται να έχει σε ορισμένα σημεία μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ύλης από ό,τι ανέμεναν οι αστρονόμοι, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη γαλαξιακή έρευνα που έχει διεξαχθεί ποτέ. Οι επιπλέον συγκεντρώσεις μάζας θα μπορούσαν να φέρουν έναν επανασχεδιασμό του καθιερωμένου μοντέλου της κοσμολογίας, και ίσως μια νέα κατανόηση του πώς λειτουργεί η βαρύτητα στη φύση. Προσομοιώσεις με βάση το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο, όπως φαίνεται εδώ, δείχνουν ότι σε πολύ μεγάλες κλίμακες αποστάσεων, οι γαλαξίες θα πρέπει να είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι. Αλλά οι παρατηρήσεις δείχνουν μια πιο ανώμαλη κατανομή της ύλης από ό,τι αναμενόταν. (Στην εικόνα το μήκος της ράβδου πάνω αντιπροσωπεύει περίπου 2,3 δισεκατομμύρια έτη φωτός) Αυτό το συμπέρασμα οδηγεί τους ειδικούς να συμπεράνουν ότι πρέπει να φτιαχτούν νέες θεωρίες για να εξηγήσουν γιατί η ύλη που αποτελεί το σύμπαν δεν κατανέμεται τόσο ομαλά, όπως προτείνουν τα καθιερωμένα μοντέλα ότι πρέπει να είναι. Ίσως σε πολύ μεγάλες κλίμακες, η γενική σχετικότητα του Αϊνστάιν να είναι ελαφρώς λάθος", δήλωσε ο κοσμολόγος Shaun Thomas του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου, που υπογράφει μια νέα δημοσίευση στο Physical Review Letters. "Αυτό ενδεχομένως ίσως να είναι ένα από τα πρώτα σημάδια ότι κάτι περίεργο συμβαίνει στον Κόσμο." Όταν παρατηρούμε το σύμπαν από κοντά βλέπουμε ότι η ύλη σχηματίζει άστρα, γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών. Αλλά, σε μεγάλες αποστάσεις οι κοσμολόγοι περιμένουν το σύμπαν να είναι όλο και περισσότερο ομαλό, παρόμοια με ένα τοπίο όταν αυτό παρατηρείται από το αεροπλάνο. Οι συγκεντρώσεις της ύλης που βλέπουμε σήμερα προέρχονται από μικροσκοπικές διακυμάνσεις στην πυκνότητα της ύλης στο πολύ πρώιμο σύμπαν. Καθώς το σύμπαν επεκτάθηκε, τα σημεία με λίγη επιπλέον ύλη άρχισαν να συγκεντρώνουν όλο και περισσότερη ύλη μέσω της βαρυτικής έλξης. Με βάση το καλύτερο μοντέλο που έχουμε για το πώς λειτουργεί η βαρύτητα και από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν, οι κοσμολόγοι μπορούν να κάνουν μια προέκταση του πρώιμου σύμπαντος αμέσως μετά το Big Bang, για να πάρουν μια πολύ καλή ιδέα για το πώς το σύμπαν θα πρέπει να είναι σήμερα σε κάθε κλίμακα. Ο Thomas και οι συνεργάτες του εξέτασαν την πιο μεγεθυμένη εικόνα του σύμπαντος που υπάρχει, και βρήκαν ότι είναι πιο πυκνό σε ορισμένα σημεία από όσο τα μοντέλα προβλέπουν. Ο κοσμολόγος χρησιμοποίησε δεδομένα από την Έρευνα Sloan, η οποία καλύπτει περίπου το ένα πέμπτο όλου του ουρανού, με σκοπό να κάνει ένα πρόχειρο τρισδιάστατο χάρτη με 723.556 γαλαξίες, που είναι τουλάχιστον 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Οι ερευνητές υπολόγισαν πόσο ομαλά κατανέμονται οι γαλαξίες που εμφανίζονται σε κλίμακες από 2 δισεκατομμύρια έτη φωτός. Η ομαλότητα του σύμπαντος αναμενόταν να μεταβάλλεται περίπου κατά 1% από το ένα σημείο στο άλλο σε αυτές τις κοσμικές κλίμακες μήκους. Η νέα όμως ανάλυση είδε ένα σύμπαν που ποικίλλει με σχεδόν διπλάσιο ποσό. Είναι ακόμα βασικά ομαλό, αλλά η ύλη είναι πιο συγκεντρωμένη από ό, τι προβλέπουν τα τρέχοντα κοσμολογικά μοντέλα. Το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να σημαίνει πως οι κοσμολόγοι θα πρέπει να επανεκτιμήσουν το ρόλο της σκοτεινής ενέργειας, τη μυστηριώδη δύναμη που αναγκάζει το σύμπαν να διαστέλλεται με ένα συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό. Η ίδια η σκοτεινή ενέργεια υποτίθεται ότι είναι σχεδόν τέλεια ομαλή, όμως συγκεντρώσεις της σκοτεινής ενέργειας θα μπορούσαν να φέρουν γύρω τους μάζες της ορατής ύλης. Οι επιπλέον συγκεντρώσεις της ύλης θα μπορούσε επίσης να σημαίνει πως δεν υπάρχει καθόλου σκοτεινή ενέργεια . Και τι θα σήμαινε αυτό; Ότι η βαρύτητα θα μπορούσε να συμπεριφέρεται διαφορετικά σε πολύ μεγάλες κλίμακες από ό,τι στις μικρότερες κλίμακες, κάτι που σημαίνει ότι η θεωρία του Αϊνστάιν της γενικής σχετικότητας χρειάζεται αναμόρφωση. "Η γενική σχετικότητα έχει αποδειχθεί ολόσωστη ξανά και ξανά, αλλά έχει δοκιμαστεί στις ίδιες κλίμακες," λέει ο Thomas. "Αυτές όμως είναι νέες τεράστιες κλίμακες, κι εκεί θα μπορούσε να καταρρέει. Και τότε θα πρέπει να φτιάξουμε μια νέα θεωρία. " Τέλος, οι συμπαγείς συγκεντρώσεις μπορεί να προέρχονται και από συστηματικά σφάλματα στις παρατηρήσεις, όπως αστέρια να έχουν μεταμφιεστεί σε γαλαξίες ή η σκόνη στον Γαλαξία μας να εμποδίζει να δούμε τους μακρινούς γαλαξίες. Ο Thomas και οι συνεργάτες του εξετάζουν και τις δύο αυτές δυνατότητες και πιστεύουν ότι είναι απίθανο να υπάρχει πρόβλημα, όμως υπάρχουν ακόμα κάποια περιθώρια για ψάξιμο. Μια νέα έρευνα όπως αυτή που προσφέρει η επικείμενη Dark Energy Survey, αναμένεται να βοηθήσει στην επίλυση των όποιων αμφιβολιών.

Το Σέλας αποκαλύπτει τη μαγεία του στο Ευγενίδειο Πλανητάριο. Μια συναρπαστική παράσταση αφιερωμένη στο Θερινό Ηλιοστάσιο με δωρεάν προβολές. Το καλοκαίρι ξεκινά επίσημα στις 21 Ιουνίου και εφέτος έχουμε την ευκαιρία να το γιορτάσουμε με τον πιο φαντασμαγορικό τρόπο: «Βιώνοντας το Σέλας». Απολαμβάνοντας δηλαδή, τα υπέροχα χρώματα του Σέλαος και μαθαίνοντας για το ιδιόμορφο αυτό φαινόμενο ακριβώς την μεγαλύτερη ημέρα του έτους. Και αν είναι γνωστό πόσο δύσκολο είναι να ζήσει κανείς τη μαγεία του εκπληκτικού αυτού δώρου της φύσης κάτω από τον ουρανό της Ελλάδας, είναι το Ιδρυμα Ευγενίδου που για άλλη μια φορά, και μέσα από τον θόλο του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου, γίνεται ξεναγός στα πιο απομακρυσμένα μέρη. Για να βιώσουμε λοιπόν το Σέλας, αυτή τη φορά, μας μεταφέρει ως το Φέιρμπανκς της Βόρειας Αλάσκα αλλά και το Τρόμσο της Βόρειας Νορβηγίας. Εκεί, όπου πολλάκις βρέθηκε προηγουμένως και ο Τέρενς Μέρτα, για να καταγράψει σε time-lapse φωτογράφιση το μοναδικό θέαμα του Σέλαος. Και να δημιουργήσει την ολοκληρωμένη και πρωτότυπη παράσταση «Βιώνοντας το Σέλας» χαρίζοντας μια μοναδική εμπειρία σε όσους συναρπάζονται από τη μαγεία της φύσης. Γενικός Διευθυντής της Evans and Sutherland, μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες πλανηταρίων στον κόσμο, αλλά και ακούραστος χομπίστας - παρατηρητής, ο Τέρενς Μέρτα δημιούργησε μια 25λεπτη παράσταση, την πρώτη παγκοσμίως που καταγράφει το Σέλας σε όλη του την μεγαλοπρέπεια το οποίο και αναδεικνύεται πλήρως στον 950 τ.μ. θόλο του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. Πως όμως δημιουργείται το Σέλας; Λίγο πριν το «βιώσουμε», ο Διονύσης Σιμόπουλος, μας δίνει μία γεύση από τα μυστικά του. «Η αλληλεπίδραση του ηλιακού ανέμου και του γήινου μαγνητικού πεδίου είναι ο λόγος για την εμφάνιση του ωραιότερου από τα παιχνίδια της φύσης όταν σχηματίζουν μυστηριώδεις φωτεινές παραστάσεις που αποτελούν το βόρειο και το νότιο Σέλας σε ύψος που κυμαίνεται από 100 έως και 1000 χιλιόμετρα» εξηγεί ο διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. Οσο για τις εκπληκτικές αποχρώσεις του φαινομένου, ο διακεκριμένος φυσικός και αστρονόμος σημειώνει: «Τα διάφορα χρώματα που παρατηρούμε στο Σέλας εξαρτώνται από τα χημικά στοιχεία της ιονόσφαιρας με τα οποία συγκρούονται τα φορτισμένα ηλεκτρόνια από τον Ηλιο. Η όλη αυτή διαδικασία γίνεται με έναν αρκετά πολύπλοκο τρόπο που ακόμη και σήμερα δεν είναι πλήρως κατανοητός αν και η αρχή της διαλεύκανσής του άρχισε πριν από 150 περίπου χρόνια». Πιο συγκεκριμένα, ο Διονύσης Σιμόπουλος αναφέρει ότι, όταν στα μέσα του 19ου αιώνα διοχετεύτηκε ηλεκτρικό ρεύμα μέσα σε έναν σωλήνα που περιείχε κάποιο αέριο, ανακαλύφθηκε ότι ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί μία αναλαμπή με το φασματικό χρώμα που είναι χαρακτηριστικό του δεδομένου αυτού αερίου. «Με βάση αυτή την ιδιότητα έχουμε σήμερα τις λάμπες φθορισμού και τις φωτεινές επιγραφές νέον» επισημαίνει ο έλληνας επιστήμονας. «Το Σέλας είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της γήινης ατμόσφαιρας, έστω και αν οι περισσότεροι από εμάς δεν μπορούμε να το δούμε πάντα αφού χρειάζεται να βρισκόμαστε στο κατάλληλο μέρος και να υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες για να το παρακολουθήσουμε» προσθέτει. «Από τη βόρεια Νορβηγία το φαινόμενο παρατηρείται σε καθημερινή σχεδόν βάση, ενώ στις νότιες περιοχές της χώρας είναι εμφανές αρκετές φορές κάθε μήνα. Στις χώρες της βόρειας Ευρώπης η εμφάνισή του περιορίζεται σε μία περίπου φορά κάθε μήνα, και στην περιοχή της Μεσογείου δεν το βλέπουμε παρά μερικές μόνο φορές κάθε αιώνα, αφού η συνηθισμένη του εμφάνιση περιορίζεται σε μία ζώνη 2.500 χιλιομέτρων γύρω από τους μαγνητικούς πόλους. Μερικές φορές όμως, όταν ο Ηλιος είναι ιδιαίτερα δραστήριος και κάτω από πολύ καλές συνθήκες στη γήινη ατμόσφαιρα, το Σέλας μπορεί να φανεί ακόμη και πάνω από το Κάιρο, όπως συνέβη το 1872, ή πάνω από τη Σιγκαπούρη και την Τζακάρτα, όπως έγινε το 1909» συμπληρώνει. «Φυσικά, καμία περιγραφή, όσο γλαφυρή και αν είναι, και καμία φωτογραφία δεν μπορεί να αποδώσει πλήρως τα πολύμορφα σχήματα, τις αποχρώσεις και το συνολικό υπερθέαμα που παρουσιάζεται στα έκθαμβα μάτια του άμεσου θεατή» καταλήγει ο Διονύσης Σιμόπουλος. Με το ταλέντο του Τέρενς Μέρτα και την εμπνευσμένη χρήση της τεχνολογίας η παράσταση «Βιώνοντας το Σέλας» αναλαμβάνει ακριβώς να μας μεταφέρει στη μαγεία του φαινομένου δίνοντάς μας την ευκαιρία να το ζήσουμε και με τις δικές μας αισθήσεις. Χρειάζεται απλώς να προμηθευτούμε τα δωρεάν Δελτία προτεραιότητας που θα μοιράζονται από το ταμείο του Ιδρύματος Ευγενίδου στο Θερινό Ηλιοστάσιο, στις 21 Ιουνίου. Κάτω από τον τεράστιο θόλο του Πλανηταρίου θα γίνουμε και εμείς μάρτυρες της ομορφιάς του Σέλαος σε μία από τις τρεις προβολές που θα πραγματοποιηθούν την ίδια ημέρα. Παρών, κατά τη διάρκεια της πρώτης παράστασης, θα είναι στο Ευγενίδειο Πλανητάριο και δημιουργός του εξαιρετικού αυτού θεάματος Τέρενς Μέρτα, για να συνομιλήσει με το κοινό και να μοιραστεί μαζί του τις συναρπαστικές του εμπειρίες. ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ: «Βιώνοντας το Σέλας», Ειδικό Αφιέρωμα του Ιδρύματος Ευγενίδου (Λ. Συγγρού 387 - είσοδος από οδό Πεντέλης -, Π. Φάληρο, τηλ: 210 946960, www.eugenfound.edu.gr), στο Θερινό Ηλιοστάσιο, στις 21 Ιουνίου 2011. Θα πραγματοποιηθούν τρεις προβολές: Στις 20:00, στις 21:00 και στις 21:30 Η είσοδος και στις τρεις προβολές είναι ελεύθερη ωστόσο είναι απαραίτητο να προμηθευτεί κανείς Δελτία προτεραιότητας τα οποία θα αρχίσουν να διανέμονται στο Ταμείο του Πλανηταρίου από τις 19.00 της ίδιας ημέρας και έως εξαντλήσεως των θέσεων.

Τελος του τροχιακού μεταγωγικού. Έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή του στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, το μη επανδρωμένο διαστημικό μεταγωγικό, Johannes Kepler, θα αυτοκαταστραφεί φλεγόμενο στην ατμόσφαιρα το βράδυ της Τρίτης, ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA). Το Kepler είναι το δεύτερο από τα πέντε φορτηγά ATV (Αυτόνομο Όχημα Μεταφοράς) που κατασκευάζει η ESA για το πολυεθνικό τροχιακό εργαστήριο. Και τα πέντε ATV είναι σκάφη μίας χρήσης. Σχεδιάστηκαν να συνδέονται αυτόνομα στον σταθμό και να παραδίδουν φορτία ανεφοδιασμού έως και επτά τόνων. Στη συνέχεια φορτώνονται με τα σκουπίδια, τον άχρηστο εξοπλισμό και τα απόβλητα του πληρώματος, και τελικά αυτοκαταστρέφονται πέφτοντας στον Ειρηνικό. Στο μεσοδιάστημα, οι κινητήρες του σκάφους πυροδοτούνται όποτε χρειάζεται να αυξηθεί ή να μειωθεί το ύψος της τροχιάς του ISS, που δεν διαθέτει δικούς του κινητήρες. Το πρώτο ευρωπαϊκό ATV, με την ονομασία Jules Verne, είχε εκτοξευτεί το 2008. Το Johannes Kepler παραμένει προσδεδεμένο στον ISS από τον Φεβρουάριο, τον οποίο έχουν επισκεφθεί έκτοτε δύο διαστημικά λεωφορεία, ένα ρωσικό Soyuz, ένα ρωσικό Progress, καθώς και το ιαπωνικό μεταγωγικό HTV. Ένα άστρο και ένας κομήτης εκτοξεύουν νερό από το εσωτερικό τους. Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν επιστήμονες του Πανεπιστημίου Leiden που εντόπισαν ένα άστρο το οποίο εκτοξεύει πίδακες νερού με πολύ μεγάλες ταχύτητες. Την ίδια στιγμή η NASA έδωσε στην δημοσιότητα κοντινές εικόνες ενός κομήτη που εκτοξεύει νερό σε παγωμένη μορφή. Αστρικό ύδωρ Οι επιστήμονες, χρησιμοποιώντας το διαστημικό παρατηρητήριο Herschel, εντόπισαν ένα πρωτοαστέρα (νεογέννητο άστρο) σε απόσταση 750 ετών φωτός από την Γη στον αστερισμό του Περσέα. Το άστρο που έχει ηλικία μόλις 100 χιλιάδων ετών εξακολουθεί να περιβάλλεται από το νέφος αερίων και σκόνης μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε. Οι επιστήμονες κατάφεραν με την βοήθεια του Herschel να διεισδύσουν μέσα στο νέφος και να καταγράψουν το εντυπωσιακό φαινόμενο. Το νερό δημιουργείται στο εσωτερικό του άστρου και σύμφωνα με τους επιστήμονες εκτοξεύεται από τους δύο πόλους του με ταχύτητες που αγγίζουν, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, τα 200 χιλιάδες χλμ/ώρα. Ο κύκλος του νερού Το νερό μόλις βγαίνει από την επιρροή του άστρου εισέρχεται στο περιβάλλον του νέφους όπου επικρατούν θερμοκρασίες 100 χιλιάδων βαθμών Κελσίου με αποτέλεσμα να μετατρέπεται αμέσως σε αέρια. Ο υδάτινος κύκλος όμως συνεχίζεται αφού τα αέρια που έχουν προέλθει από το νερό ψύχονται ταχύτητα και συμπυκνώνονται με αποτέλεσμα να δημιουργείται και πάλι νερό σε υγρή μορφή. Η ανακάλυψη δίνει στους επιστήμονες άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία για την δημιουργία και εξέλιξη των άστρων. Η NASA έδωσε στην δημοσιότητα πολύ κοντινές εικόνες του κομήτη Hartley 2 ο οποίος χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «υπερ-δραστήριος». Αυτό γιατί καθώς ο κομήτης θερμαίνεται από τον Ήλιο ο ξηρός πάγος που βρίσκεται στο εσωτερικό του μετατρέπεται σε αέριο και πιο συγκεκριμένα σε διοξείδιο του άνθρακα. Οταν το αέριο απεγκλωβίζεται από τον κομήτη τραβάει μαζί του και νερό σε παγωμένη μορφή το οποίο εκτοξεύεται στο διαστημικό κενό. Στην εικονα ο κομήτης που ρίχνει παγάκια στο διάστημα. Το Hubble «ζουμάρισε» τον Κένταυρο Α. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble τράβηξε τις πιο εντυπωσιακές και λεπτομερείς εικόνες που έχουμε μέχρι σήμερα στη διάθεση μας από τον γαλαξία Κένταυρος Α. Τις εικόνες κατέγραψε η Wide Field Camera 3, μια κάμερα που παράγει φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης και χρησιμοποιείται για τη φωτογράφιση γαλαξιών. Στις νέες φωτογραφίες αποτυπώνονται με μεγάλη λεπτομέρεια περιοχές του γαλαξία που καλύπτονται από πυκνή κοσμική σκόνη. Ο Κένταυρος Α Ο Κένταυρος Α, γνωστός και ως NGC 5128Ο, βρίσκεται σε απόσταση 11 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και είναι από τους πιο κοντινούς σε εμάς γαλαξίες. Πρόκειται για ένα ελλειπτικό γαλαξία με παράξενη μορφολογία και χαρακτηριστικά. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Κένταυρος Α είναι προϊόν της σύγκρουσης δύο κανονικών γαλαξιών. Ο γαλαξίας διαθέτει πλήθος αστρικών σμηνών αλλά παράλληλα πολλές περιοχές του περιβάλλονται απο σκοτεινές λωρίδες σκόνης. Κοντά στο κέντρο του έχουν απομείνει κοσμικά συντρίμμια που καταναλώνονται από μια κεντρική μαύρη τρύπα με μάζα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου.

Παρατηρήθηκε άστρο που καταπίνεται από μια μαύρη τρύπα. Για πρώτη φορά οι αστροφυσικοί μπόρεσαν να παρατηρήσουν τις τελευταίες στιγμές ενός άστρου καθώς αυτό «καταπίνεται» από μια μαύρη τρύπα. Και το φαινόμενο είναι εντυπωσιακό από όλες τις απόψεις. Αφού η μαύρη τρύπα κατάπιε το άστρο δημιούργησε πίδακες ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας καθώς και ακτίνες γάμμα, οι οποίες διατηρήθηκε σε ένα εξαιρετικά φωτεινό επίπεδο για αρκετές εβδομάδες μετά το γεγονός. Συγχρόνως προέκυψαν λαμπρές φωτοβολίδες καθώς κομμάτια του άστρου έπεφταν μέσα στη μαύρη τρύπα. Η εξαιρετική φωτεινότητα από αυτό το γεγονός οφείλεται στο ότι φώτισε ένα μικρό μόνο μέρος του ουρανού, που δείχνει έναν πίδακα φωτός προς την κατεύθυνση του Γαλαξία μας, και ο οποίος εντοπίστηκε στη Γη 3, 8 δισεκατομμύρια χρόνια αφού διάλυσε το άστρο. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Warwick απεικόνισαν μια μαύρη τρύπα που καταναλώνει ένα μεγάλο άστρο στο κέντρο ενός γαλαξία, κάπου 3,8 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Μετά το γεγονός αυτό εκπέμπονται δύο πίδακες ενέργειας από τη μαύρη τρύπα, η μία εκ των οποίων είναι ακριβώς στραμμένη προς το δικό μας γαλαξία, που μας επιτρέπει έτσι να γνωρίσουμε αυτό το γεγονός, που ονομάστηκε Sw 1644+57 Ο Andrew Levan, επικεφαλής ερευνητής της έρευνας από το Πανεπιστήμιο του Warwick, δήλωσε: «Παρά την ισχύ αυτού του κατακλυσμικό γεγονότος εμείς τυχαία το ανακαλύψαμε επειδή το ηλιακό μας σύστημα έτυχε να βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον πίδακα ενέργειας. " Η νέα ερευνητική εργασία ορίζει σαφώς ότι η πηγή αυτού του γεγονότος – γνωστό πλέον ως Sw 1644 57 – βρίσκεται ακριβώς στην καρδιά ενός μακρινού γαλαξία,, προς ένα σημείο το οποίο θα ήταν στον αστερισμό του Δράκοντος. Ο Andrew Levan από το ίδιο Πανεπιστήμιο δήλωσε: «Η μόνη εξήγηση που μέχρι τώρα ταιριάζει στο μέγεθος, την ένταση, την κλίμακα του χρόνου, και το επίπεδο της διακύμανσης στο παρατηρούμενο γεγονός, είναι ότι μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία έχει ‘ρουφήξει’ ένα μεγάλο αστέρι και το διέλυσε εξ αιτίας των παλιρροϊκών δυνάμεων που ασκήθηκαν πάνω του. Η περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα δημιούργησε τότε δύο πίδακες, η μία από τις οποίες στόχευε κατ ‘ευθείαν στη γη. " Το άστρο, όπως αναφέρουν οι δύο ειδικοί, πρέπει να παρέκλινε από την πορεία του και να βρέθηκε πολύ κοντά στη μαύρη τρύπα οπότε πιάστηκε από τις τεράστιες βαρυτικές δυνάμεις της, που κυριολεκτικά το συνέθλιψαν. Αρχικά επιμηκύνθηκε παίρνοντας «σχήμα μπανάνας» και τότε η εσωτερική άκρη του – αυτή που βρίσκεται προς την πλευρά της τρύπας – περιστρέφεται πολύ πιο γρήγορα από την εξωτερική, με αποτέλεσμα το άστρο να επιμηκύνεται ακόμη περισσότερο και να παίρνει σχήμα δίσκου ο οποίος «τυλίγεται» γύρω από την τρύπα. Καθώς μέρος της μάζας του αρχίζει να πέφτει μέσα σε αυτήν, το άστρο συμπιέζεται ακόμη περισσότερο και απελευθερώνει τεράστια ακτινοβολία κάνοντας «ορατή» τη μαύρη τρύπα. Το φαινόμενο, το οποίο αποκαλείται μίνι-κβάζαρ, είναι εξαιρετικά σπάνιο – υπολογίζεται ότι συμβαίνει μια φορά κάθε εκατό εκατομμύρια χρόνια σε έναν γαλαξία. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, το δορυφόρο Swift και το Παρατηρητήριο Chandra για τη μελέτη της έκρηξης. Το τηλεσκόπιο Burst Alert του Swift ήταν το πρώτο που ανακάλυψε την πηγή, στις 28 Μαρτίου του 2011, όταν ξέσπασε η πρώτη από μια σειρά εκρήξεις ακτίνων Χ. Η εικόνα δείχνει το άστρο λίγο πριν το καταπιεί η μαύρη τρύπα.

Η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να καταστήσει το σύμπαν κατοικήσιμο. Όταν πλανητικοί επιστήμονες εκπονούν μελέτες για κάποιον εξωηλιακό πλανήτη, αξιολογούν το δυναμικό τους για τη στήριξη της ζωής, με βάση κάποια από τα γνωρίσματα που μπορούν να διακρίνουν από εδώ στη Γη. Αλλά συχνά παραβλέπεται ένας σημαντικός παράγοντας, όπως λένε οι ειδικοί: η επίδραση της σκοτεινής ύλης. Σύμφωνα με στοιχεία, που συλλέχθηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, αυτή η παράξενη μορφή της ύλης μπορεί να ζεσταίνει εκατομμύρια εξωπλανήτες. Ως εκ τούτου, ακόμη και αν αυτοί οι κόσμοι βρίσκονται έξω από την κατοικήσιμη ζώνη των γονικών άστρων τους, θα μπορούσαν να λαμβάνουν επαρκή ζεστασιά ώστε να καταστεί δυνατή η ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στις βραχώδεις επιφάνειες τους. Αντίθετα από την κανονική, βαρυονική ύλη, η σκοτεινή ύλη θεωρείται ότι φτιάχνεται από ασθενώς αλληλεπιδρώντα σωματίδια με μάζα (WIMP), τα οποία είναι και τα αντισωματίδια τους. Αυτό σημαίνει ότι δύο WIMP κατά την επαφή τους θα εξαϋλώνονται προς ακτινοβολία γάμμα. Και επειδή τα WIMP’s αλληλεπιδρούν ασθενώς με την ύλη είναι δύσκολο να τα ανιχνεύσουμε. Γι αυτό και οι φυσικοί μπορούν να αναλύσουν την σκοτεινή ύλη μόνο μέσα από τη βαρυτική επίδραση που ασκεί πάνω στην κανονική ύλη. Η ύπαρξη της σκοτεινής ύλης – η οποία αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο περίπου της μάζας του σύμπαντος – προτάθηκε ως γνωστόν, προκειμένου να συμπληρωθούν κάποιες ελλιπείς θεωρίες. Σύμφωνα με τη θεωρία της γενικής σχετικότητας, η ορατή μάζα των γαλαξιών δεν θα πρέπει να παράγει εξ ολοκλήρου την τεράστια βαρυτική έλξη που δημιουργείται εντός τους. Σε πολλές περιπτώσεις, η μάζα όλων των άστρων, πλανητών και άλλων αντικειμένων στο εσωτερικό ενός γαλαξία μπορεί να αντιπροσωπεύει μόνο ένα κλάσμα της βαρυτικής έλξης σε όλη τη δομή του. Ο φυσικός Dan Hooper του Εργαστηρίου Fermi μαζί με τον αστροφυσικό Jason Steffen προτείνουν τώρα ότι η ενέργεια που απελευθερώνει η σκοτεινή ύλη, καθώς εξαϋλώνονται τα WIMP, μπορεί να μεταφερθεί στους εξωπλανήτες, αυξάνοντας την θερμοκρασία τους. Οι ειδικοί λένε ότι οι συγκεντρώσεις της σκοτεινής ύλης είναι υψηλότερες στις κεντρικές περιοχές των μεγάλων γαλαξιών, όπως ο Γαλαξίας μας, αλλά και στον πυρήνα των νάνων σφαιροειδών γαλαξιών. Σε μέρη όπως η κουκίδα πάνω στο βραχίονα του Περσέα, όπου βρίσκεται το ηλιακό μας σύστημα, συνήθως βρίσκεται λιγότερη σκοτεινή ύλη. "Φαντάζομαι 10 τρισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον, όταν το σύμπαν θα έχει επεκταθεί πέρα ​​από το σημείο που θα μπορούμε να βλέπουμε και όλα τα αστέρια στον Γαλαξία μας θα έχουν από καιρό σβήσει, οι μόνοι πλανήτες με κάποια θερμότητα θα είναι αυτοί που θα παίρνουν ενέργεια από την σκοτεινή ύλη. Έτσι, θα μπορούσα να φανταστώ ότι κάθε πολιτισμός που θα ζούσε σε εκείνες τις εποχές, θα αρχίσει να κινείται προς αυτούς τους πλανήτες, όπου η σκοτεινή ύλη θα χρησιμοποιείται ως καύσιμο," εξηγεί ο Hooper. Εικόνα που δείχνει για το πώς η σκοτεινή ύλη κατανέμεται μέσα στο γαλαξιακό σμήνος Abell 1689.

Και τωρα μια ανατρεπτική θεωρία. Η σκοτεινή ενέργεια είναι ένα μύθος – Η εμφάνιση της επιτάχυνσης της διαστολής προκαλείται από την επιβράδυνση του χρόνου. Θυμόσαστε το χωροχρονικό συνεχές (ο τετραδιάστατος χωροχρόνος); Λοιπόν τι θα γινόταν αν το χρονικό τμήμα της εξίσωσης κυριολεκτικά μειώνεται; Νέα στοιχεία δείχνουν ότι ο χρόνος σιγά-σιγά εξαφανίζεται από το Σύμπαν μας, και μια μέρα θα εξαφανιστεί εντελώς. Αυτή η ριζοσπαστική θεωρία μπορεί να εξηγήσει και ένα κοσμολογικό μυστήριο που έχει φέρει σε αμηχανία τους επιστήμονες εδώ και χρόνια. Οι επιστήμονες πριν μερικά χρόνια μέτρησαν το φως από μακρινά αστέρια που τελείωσαν τη ζωή τους μέσα με μία υπερκαινοφανή έκρηξη, για να δείξουν ότι το σύμπαν διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Υπέθεσαν ότι αυτοί οι υπερκαινοφανείς εξαπλώνονται πολύ γρηγορότερα καθώς το σύμπαν γερνάει. Οι φυσικοί επίσης υπέθεσαν ότι ένα είδος αντι-βαρυτικής δύναμης θα πρέπει να αναγκάζει τους γαλαξίες να απομακρύνονται μεταξύ τους, ενώ την ονόμασαν αυτή την αγνώστων στοιχείων δύναμη «σκοτεινή ενέργεια». Η ιδέα ότι ο ίδιος ο χρόνος θα μπορούσε να πάψει να υπάρχει σε δισεκατομμύρια χρόνια – και όλα θα παραλύσουν – έχει προταθεί από τους Ισπανούς Jose Senovilla, Marc Mars και Raul Vera του Πανεπιστημίου του Μπιλμπάο και της Σαλαμάνκα. Απόρροια αυτού του ριζικού τέλους του ίδιου του χρόνου είναι μια εναλλακτική εξήγηση για την "σκοτεινή ενέργεια" – τη μυστηριώδη αντιβαρυτική δύναμη που έχει προταθεί για να εξηγήσει ένα κοσμικό φαινόμενο που έχει φέρει σε αμηχανία τους επιστήμονες. Ωστόσο, μέχρι σήμερα κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι είναι η σκοτεινή ενέργεια, ή από πού προέρχεται. Ο καθηγητής Senovilla και οι συνεργάτες του έχουν προτείνει μια εναλλακτική λύση που δεν το χωράει ο νους. Προτείνουν ότι δεν υπάρχει η σκοτεινή ενέργεια και κάνουμε λάθος να νομίζουμε ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται, ενώ στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο χρόνος επιβραδύνεται, σαν το ρολόι που πάει πίσω. Σε καθημερινό επίπεδο, η αλλαγή δεν θα ήταν αισθητή. Ωστόσο, θα ήταν φανερή στις μετρήσεις κοσμικής κλίμακας που ανιχνεύουν την πορεία του σύμπαντος κατά τη διάρκεια δισεκατομμυρίων ετών. Η αλλαγή θα ήταν απείρως αργή από την ανθρώπινη σκοπιά, αλλά χάρις στην τεράστια ηλικία του σύμπαντος και τις κοσμολογικές αποστάσεις, η μελέτη του αρχαίου φωτός από ήλιους που έλαμψαν πριν δισεκατομμύρια χρόνια θα μπορούσε να μετρηθεί εύκολα. Η πρόταση της ομάδας, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Physical Review D, απορρίπτει την σκοτεινή ενέργεια ως μύθο. Ο Senovilla προτείνει ότι η εμφάνιση της επιτάχυνσης προκαλείται από τον ίδιο τον χρόνο που σταδιακά επιβραδύνεται, . "Δεν λέμε ότι η διαστολή του ίδιου του σύμπαντος είναι μια ψευδαίσθηση,» εξηγεί «Αυτό που λέμε είναι ότι μπορεί να είναι ψευδαίσθηση η επιτάχυνση αυτής της διαστολής. Δηλαδή, το ενδεχόμενο ο ρυθμός της διαστολής να αυξάνεται. " “Εάν ο χρόνος βαθμιαία επιβραδύνεται, αλλά εμείς αφελώς την διατηρούμε στις εξισώσεις μας, για να προκύψουν οι αλλαγές της διαστολής, θεωρώντας ότι έχουμε μια σταθερή ροή του χρόνου, τότε τα απλά μοντέλα που έχουμε κατασκευάσει δείχνουν ότι λαμβάνει χώρα ένας επιταχυνόμενος ρυθμός της διαστολής.” Επί του παρόντος, οι αστρονόμοι είναι σε θέση να διακρίνουν την ταχύτητα διαστολής του σύμπαντος με τη λεγόμενη “μετατόπιση προς το ερυθρό" τεχνική. Η τεχνική αυτή βασίζεται στην αντίληψη ότι τα άστρα όταν απομακρύνονται από εμάς το φως του εμφανίζεται πιο κόκκινο, από αυτά που κινούνται προς το μέρος μας. Οι επιστήμονες αναζητούν σουπερνόβα ορισμένου τύπου σαν αναφορά. Ωστόσο, η ακρίβεια αυτών των μετρήσεων εξαρτάται από το αν ο χρόνος ρέει σταθερά σε όλο το σύμπαν. Εάν ο χρόνος επιβραδύνεται, σύμφωνα με αυτή τη νέα θεωρία, η διάσταση του χρόνου μας σιγά-σιγά μετατρέπεται σε μια νέα διάσταση χώρου. Εκ αιτίας αυτής της επιβράδυνσης του χρόνου, πιστεύουν οι ερευνητές, φαίνονται τα πολύ μακρινά, αρχαία αστέρια σαν να επιταχύνονται. "Οι υπολογισμοί μας δείχνουν ότι νομίζουμε πως είναι γεγονός η επιτάχυνση της διαστολής του σύμπαντος," λέει ο καθηγητής Senovilla. Η θεωρία του είναι μια συγκεκριμένη παραλλαγή της θεωρίας υπερχορδών, στην οποία το σύμπαν μας περιορίζεται στην επιφάνεια μιας βράνης, που επιπλέει μέσα σε ένα υψηλότερων διαστάσεων χώρο, γνωστό ως "bulk". Σε δισεκατομμύρια χρόνια, ο χρόνος θα πάψει να είναι εντελώς ο γνωστός χρόνος. "Τότε όλα θα είναι παγωμένα, σαν ένα στιγμιότυπο από μια εικόνα," δήλωσε ο Senovilla. "Ο πλανήτης μας θα έχει τελειώσει προ πολλού τότε." Αν και ριζοσπαστικές και με πολλούς τρόπους πρωτοφανείς, αυτές οι ιδέες έχουν υποστήριξη. Ο Gary Gibbons, για παράδειγμα, κοσμολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, λέει ότι η ιδέα έχει μεγάλη αξία. "Πιστεύουμε ότι ο χρόνος αναδύθηκε κατά τη διάρκεια του Big Bang, και εάν ο χρόνος μπορεί να αναδυθεί, μπορεί επίσης και να εξαφανιστεί – αυτό ακριβώς είναι το αντίθετο φαινόμενο από την ανάδυση."

Απίστευτες Θερμοκρασίες παράγονται στον επιταχυντή LHC. Φυσικοί στο CERN, λένε ότι ο μεγαλύτερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο, πρόσφατα ήταν σε θέση να αποκτήσει θερμοκρασίες που κάνουν τον Ήλιο να φαίνεται παγωμένος. Συγκεκριμένα σε συγκρούσεις βαρέων ιόντων μολύβδου ο Μεγάλος Επιταχυντής Ανδρονίων (LHC), κατάφερε να επιτύχει θερμοκρασίες όχι λιγότερο από 1,6 τρισεκατομμύρια βαθμούς Κελσίου. Σε σύγκριση με τη θερμοκρασία στο κέντρο του ήλιου είναι πάνω από 100.000 φορές μεγαλύτερη. Οι μετρήσεις καταγράφηκαν σε πλάσμα γκλουονίων – κουάρκ (QGP), μια ιδιόμορφη κατάσταση της ύλης που αποτελείται από στοιχειώδη σωματίδια που ονομάζονται κουάρκ και γκλουόνια. Τα τελευταία βρίσκονταν ελεύθερα απειροελάχιστο χρόνο μετά το Big Bang. Το RHIC δεν είναι φυσικά ένα τηλεσκόπιο που κοιτάζει στον ουρανό, αλλά ένας υπόγειος επιταχυντή στο Long Island. Εντούτοις, στην πραγματικότητα είναι ένα όργανο ακρίβειας της κοσμολογίας αφού εξετάζει τις πρώτες στιγμές του σύμπαντος, μια άγρια εποχή πολύ πριν από την εποχή των πρώτων ατόμων (που σχηματίστηκαν περίπου 380.000 χρόνια μετά από το big bang), πριν από τους πρώτους σύνθετους πυρήνες όπως είναι το ήλιο (που σχηματίστηκε ένα περίπου λεπτό μετά από το big bang), πριν ακόμη διαμορφωθούν ακόμα και τα πρωτόνια (δέκα μικροδευτερόλεπτα μετά από το big bang). Η τεράστια διαστολή με μια ταχύτητα συγκρίσιμη με αυτή του φωτός που συνέβη στις πρώτες στιγμές του Κόσμου (φάση του πληθωρισμού), οδήγησε στη δημιουργία όλων αυτών που βλέπουμε σήμερα. Αλλά το πρώιμο σύμπαν ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό σήμερα – είχαμε τότε πολλαπλές διαστάσεις και διαφορετικούς νόμους της φυσικής – που όμως σταδιακά σταθεροποιείται σε αυτό που βλέπουμε σήμερα. Στον επιταχυντή LHC, πάνω από 3.000 φυσικοί και άλλοι ειδικοί από όλο τον κόσμο προσπαθούν να μιμηθούν αυτές τις συνθήκες στις συγκρούσεις κατά μέτωπον μεταξύ ιόντων του μολύβδου και πρωτονίων. Τα σωματίδια αυτά επιταχύνονται σε μια κυκλική σήραγγα 27 χιλιομέτρων, η οποία είναι θαμμένη περίπου 100 μέτρα κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα. Το πλάσμα QGP είναι το πυκνότερο υλικό που έχει ποτέ σημειωθεί σε πειράματα, ενώ υπερβαίνεται μόνο από τις μαύρες τρύπες, και ίσως τα αστέρια των νετρονίων. Τώρα, αυτό παράγεται στον LHC, αλλά και στον Σχετικιστικό Συγκρουστή Βαρέων Ιόντων (RHIC) στο Brookhaven (BNL). Οι ενδείξεις της θερμοκρασίας του πλάσματος ανακοινώθηκαν σε ένα συνέδριο που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Annecy της Γαλλίας. “Αυτή η κατάσταση της ύλης δεν υπάρχει πουθενά φυσικά στη Γη και θεωρείται ότι μπορεί να εμφανιστεί μόνο κατά τη σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων," εξήγησε ο καθηγητής Geoffrey Taylor του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης και μέλος της επιστημονικής ομάδας του ανιχνευτή ATLAS. “Οι νέες πληροφορίες θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των αστροφυσικών διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα, καθώς καταρρέει ένα άστρο”, δήλωσε στους συναδέλφους του που παρακολούθησαν το συνέδριο. “Κοιτάζοντας πώς δημιουργούνται οι πίδακες σωματιδίων καθώς και τα μποζόνια W και Z κατά τις συγκρούσεις βαρέων ιόντων μολύβδου με τα ελαφρύτερα πρωτόνια, μας δίνει μια εικόνα για τις συνθήκες που υπήρχαν σε ένα κουάρκ γκλουονίων πλάσμα, όταν το Σύμπαν ήταν μόλις χιλιοστά του δευτερολέπτου παλιά," ο ειδικός υποστήριξε. «Αυτές οι συγκρούσεις δημιουργούν, επίσης, αντιύλη, η οποία θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ζούμε σε ένα σταθερό σύμπαν από ύλη, όταν δημιουργήθηκαν ίσες ποσότητες ύλης και αντιύλης στο big bang. Μας πάνε μπροστά για να κατανοήσουμε πράγματα που συμβαίνουν στο σύμπαν», συμπέρανε ο Τέιλορ.

Λιγα ακομα για τον Μεγαλο Ελληνα Μαθηματικο. Στη διεθνή επιστημονική σκηνή ο Δημήτριος Χριστοδούλου θεωρείται σήμερα από τους πλέον διακεκριμένους και δημιουργικούς μαθηματικούς. Το πρωτοποριακό έργο του αναγνωρίζεται παγκοσμίως και έχει κατ' επανάληψη τιμηθεί με τις μεγαλύτερες επιστημονικές διακρίσεις. Μάλιστα, μόλις πριν από λίγες ημέρες, του απένειμαν το διεθνές βραβείο Shaw για τα μαθηματικά που θεωρείται ισότιμο με το βραβείο Νόμπελ για τις θετικές επιστήμες (εξάλλου δεν υπάρχει βραβείο Νόμπελ για τα μαθηματικά). Το φετινό βραβείο ο Δ. Χριστοδούλου το μοιράζεται από κοινού με τον επίσης διάσημο Αμερικανό μαθηματικό Ρίτσαρντ Χάμιλτον. Η διάκριση συνοδεύεται από χρηματικό βραβείο ύψους ενός εκατομμυρίου δολαρίων (500 χιλιάδες δολάρια για τον κάθε βραβευθέντα). Με μεγάλη προθυμία ο διαπρεπής Ελληνας μαθηματικός δέχτηκε να μοιραστεί με τους αναγνώστες της στήλης μας τις βαθύτερες σκέψεις και τις προβλέψεις του σχετικά με τις εξελίξεις στα μαθηματικά και το πώς αυτές επηρεάζουν την πρόοδο της επιστημονικής γνώσης. Απολαύστε τον. *Το ερευνητικό σας έργο κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ μαθηματικών και φυσικής. Με ποιον τρόπο τα αφηρημένα και ανεξάρτητα από εμπειρικούς περιορισμούς νοητικά εργαλεία των μαθηματικών συμβάλλουν -ή μήπως καθορίζουν- στην ανάπτυξη μιας εξ ορισμού εμπειρικής επιστήμης όπως η φυσική; «Εχετε δίκιο, τα μαθηματικά διαφέρουν όντως από τη φυσική. Μεγάλο τμήμα των μαθηματικών αναζητήσεων δεν σχετίζεται, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, με τις τρέχουσες αναζητήσεις της φυσικής. Τα μαθηματικά, ωστόσο, συνέβαλαν και συμβάλλουν στην ανάπτυξη της φυσικής με δύο τουλάχιστον βασικούς τρόπους. Ενα καλό ιστορικό παράδειγμα του πρώτου τρόπου με τον οποίο τα μαθηματικά επηρεάζουν τις εξελίξεις στη φυσική είναι η γεωμετρία του Ρίμαν (Β. Riemann 1826-66). Πρόκειται για μια γεωμετρία εξαιρετικής ομορφιάς η οποία όμως αρχικά, δηλαδή την εποχή που διατυπώθηκε, ήταν εντελώς άσχετη με την πραγματικότητα. Ωστόσο, πάνω σε αυτή τη ρημάνεια γεωμετρία ο Αϊνστάιν οικοδόμησε, αργότερα, τη γενική θεωρία της σχετικότητας. Ο δεύτερος τρόπος, συμπληρωματικός του πρώτου, έχει να κάνει με την πιεστική ανάγκη να επινοούνται συνεχώς νέοι τρόποι επίλυσης των συγκεκριμένων εξισώσεων που περιγράφουν τα εμπειρικά-φυσικά φαινόμενα. Δεν τονίζεται ποτέ επαρκώς το γεγονός ότι οι φυσικοί, ενώ καταφεύγουν στα μαθηματικά για να διατυπώσουν γενικούς φυσικούς νόμους, κατόπιν επιστρέφουν και πάλι στα μαθηματικά για να συσχετίσουν τους καθολικούς και αφηρημένους νόμους με τα επιμέρους εμπειρικά δεδομένα και τα πειράματα». *Ωστόσο, προκύπτει αμέσως το ερώτημα: Τα μαθηματικά αντικείμενα που επινοεί ή περιγράφει μια μαθηματική θεωρία υπάρχουν και στον πραγματικό κόσμο; Αραγε, η περίπλοκη «γλώσσα» των μαθηματικών είναι η γλώσσα της φύσεως ή απλώς η γλώσσα των φυσικών επιστημών; «Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα που κατά καιρούς έχει γεννήσει πολλές παρεξηγήσεις. Οι μαθηματικές δομές που περιγράφονται λεπτομερώς από μια μαθηματική θεωρία δεν υπάρχουν κατ' ανάγκη στον πραγματικό κόσμο: άλλες υπάρχουν και άλλες όχι! Μπορεί κανείς να περιγράψει με αυστηρά λογικό και αυτοσυνεπή τρόπο πλήθος μαθηματικών δομών οι οποίες παρ' όλα αυτά δεν αντιστοιχούν στη φυσική πραγματικότητα. Οσο για το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, είναι σαφές ότι, από την εποχή του Γαλιλαίου και έπειτα, οι φυσικοί θεωρούν τα μαθηματικά "γλώσσα", αλλά δεν είναι έτσι. Τα μαθηματικά δεν αποτελούν μια γλώσσα ανάμεσα στις άλλες, αντίθετα πιστεύω ότι είναι ένα σύστημα δομών». *Ο μεγάλος θαυμασμός σας για τα αρχαία ελληνικά μαθηματικά οφείλεται μόνο στο τυχαίο γεγονός ότι είστε Ελληνας ή, αντίθετα, ως δημιουργικός μαθηματικός αναζητείτε και βρίσκετε κάτι παραπάνω σε αυτό το ιστορικά «ξεπερασμένο» στιλ άσκησης των μαθηματικών; Πόσο επίκαιρη και επωφελής είναι σήμερα η μελέτη των αρχαίων μαθηματικών; «Μελετώντας τα πολλά και μεγαλειώδη επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών ένας σύγχρονος μαθηματικός εντυπωσιάζεται από την απίστευτη αυστηρότητα και την απόλυτη λογική συνέπεια που χαρακτηρίζει τη σκέψη τους. Για πολλούς αιώνες μετά την ύστερη αρχαιότητα η μαθηματική σκέψη σε κάθε γωνιά του πλανήτη απώλεσε αυτή την αυστηρότητα. Για παράδειγμα, ο Λέοναρντ Οϊλερ (L. Euler 1707-83), ο οποίος ήταν αναμφίβολα ο μεγαλύτερος μαθηματικός του δεκάτου ογδόου αιώνα, υπολείπεται καταφανώς σε αυστηρότητα σε σχέση με τη μαθηματική αυστηρότητα ενός Αρχιμήδη ή ενός Απολλώνιου. Μόνο κατά το δεύτερο ήμισυ του δεκάτου ενάτου αιώνα η μαθηματική επιστήμη επανέκτησε ανάλογη αυστηρότητα! Ιστορικά, η ουσιαστικότερη πρόοδος στη μαθηματική σκέψη των αρχαίων Ελλήνων ήταν η εισαγωγή αλγεβρικών μεθόδων από τους Αραβες. Ωστόσο, οι Αραβες δεν αξιοποίησαν τις αλγεβρικές μεθόδους που οι ίδιοι επινόησαν. Πρώτος ο Οϊλερ αξιοποίησε επιστημονικά τις δυνατότητες της αλγεβρικής προσέγγισης. Πάντως, παρά τη μεγάλη πρόοδο και τις ποικίλες εφαρμογές της μαθηματικής σκέψης, σήμερα αποδεικνύεται ζωτικής σημασίας η επιστροφή στη γεωμετρικοποίηση της μαθηματικής σκέψης, που πρώτοι εισήγαγαν οι αρχαίοι Ελληνες». *Σε κάθε ιστορική περίοδο -ας πούμε κάθε αιώνα- αναδύονται ορισμένα μόνο θεμελιώδη επιστημονικά ερωτήματα-προβλήματα. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα μεγαλύτερα ερωτήματα της φυσικής για τα οποία υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα επιλυθούν τον 21ο αιώνα χάρη στην πρόοδο των μαθηματικών; «Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κάποιος τις πιο σημαντικές εξελίξεις ή τις μεγάλες τομές στην επιστημονική σκέψη ακόμη και στο άμεσο μέλλον, και αυτό γιατί η ιστορία και η δυναμική της ανάπτυξης της επιστήμης δεν είναι σχεδόν ποτέ γραμμική. Παρ' όλα αυτά, ένας τομέας έρευνας όπου αναμένω σημαντική πρόοδο των γνώσεών μας είναι η υδροδυναμική. Για μια σειρά από πολύ οικεία φαινόμενα, όπως π.χ. η τυρβώδης ροή και οι στροβιλισμοί των υγρών, δεν διαθέτουμε καμία απολύτως ικανοποιητική επιστημονική περιγραφή. Ομως είμαι πεπεισμένος ότι έχουν πλέον ωριμάσει οι συνθήκες που θα επιτρέψουν, κατά τα επόμενα χρόνια, την επίτευξη ουσιαστικής προόδου όσον αφορά την περιγραφή αυτών των εξαιρετικά πολύπλοκων φαινομένων. Πάντως αυτό που ελπίζω και εύχομαι ολόψυχα να συμβεί στο μέλλον είναι να καταφέρουμε επιτέλους να βρούμε ένα αυστηρό μαθηματικό πλαίσιο που θα μας επιτρέψει να ενοποιήσουμε τις δύο μεγαλύτερες θεωρίες της σύγχρονης φυσικής, την κβαντομηχανική και τη σχετικότητα». *Σε μια περίοδο βαθύτατης οικονομικής-κοινωνικής κρίσης αλλά και απαξίωσης της πατρίδας μας, τι σημαίνει για εσάς, ως Ελληνα επιστήμονα, η επιβράβευση του έργου σας, και μάλιστα με το διεθνούς κύρους βραβείο Shaw; «Αυτή η τελευταία αναγνώριση μου προσέφερε διττή χαρά: όχι μόνο ως επιστήμονα-ερευνητή αλλά και ως Ελληνα. Και αυτό γιατί είμαι πεπεισμένος ότι η διεθνής επιβράβευση κάθε Ελληνα επιστήμονα αποτελεί μια ευκαιρία και, ώς ένα βαθμό, μπορεί να συμβάλει στο να προβληθούν οι εγγενείς αρετές, οι δυνατότητες του λαού και του τόπου μας. Η ελπίδα μου αυτή, εξάλλου, επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι την απονομή του βραβείου Shaw τη συνοδεύει πάντα η δημιουργία ενός εκτενούς ντοκιμαντέρ που προβάλλεται μαζικά στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο. Ενα ντοκιμαντέρ που δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην προσωπικότητα ή στο έργο του βραβευθέντος, αλλά εστιάζει εξίσου στη χώρα καταγωγής και τον πολιτισμό της». Μια ζωή αφιερωμένη στη μαθηματική φυσική Ο Δημήτρης Χριστοδούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951. Ενώ ήταν ακόμη μαθητής της Ε' Γυμνασίου (16,5 ετών!) έφυγε στις ΗΠΑ για πανεπιστημιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Το 1970 πήρε μάστερ στη φυσική, ενώ το 1971, σε ηλικία μόλις 19 ετών, έλαβε το διδακτορικό του στη φυσική. Στη συνέχεια εργάζεται ως υπότροφος ερευνητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας (CalTec), ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως επισκέπτης ερευνητής στο CERN της Γενεύης και στο Διεθνές Κέντρο Θεωρητικής Φυσικής στην Τεργέστη της Ιταλίας και κατόπιν στο Ινστιτούτο Max Planck του Μονάχου. Το 1982 γίνεται έκτακτο μέλος του περίφημου Μαθηματικού Ινστιτούτου Courant της Νέας Υόρκης, στο οποίο θα επιστρέψει ως τακτικός καθηγητής το 1988. Το 1992 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πρίνστον. Ενα χρόνο μετά (το 1993) κερδίζει το βραβείο MacArthur για το πρωτότυπο ερευνητικό έργο του, ενώ είχε ήδη βραβευθεί με το «μετάλλιο Otto Hahn» στη μαθηματική φυσική και το βραβείο «Βασίλης Ξανθόπουλος» για τις μελέτες του στη γενική σχετικότητα. Από το 2001 μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Ελλάδας (όπου εργάζεται μοναχικά) και Ελβετίας (όπου διδάσκει μαθηματική φυσική στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης). Οσο για την πρόσφατη βράβευσή του με το φετινό κινεζικό βραβείο Shaw για τα μαθηματικά, αυτή αποτελεί αναμφίβολα τη μέγιστη διεθνή αναγνώριση μιας ζωής αφιερωμένης στην κατανόηση της φύσης μέσω των μαθηματικών.

Εκπληκτική εικόνα δείχνει 50.000 γαλαξίες στο κοντινό σύμπαν. Με τι μοιάζει άραγε το τοπικό σύμπαν γύρω μας; Αυτή η εντυπωσιακή εικόνα δείχνει περίπου 50.000 γαλαξίες γύρω από τον δικό μας, όπως εντοπίστηκαν από την Έρευνα του Ουρανού 2MASS στο υπέρυθρο φως. Η εικόνα που προέκυψε είναι ένα απίστευτο μωσαϊκό των γαλαξιών που βοηθάει τους επιστήμονες να κατανοήσουν πώς δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε το σύμπαν. Είναι ο πιο πλήρης 3-D χάρτης του τοπικού σύμπαντος (σε μια απόσταση 380 εκατομμυρίων ετών φωτός), που δημιουργήθηκε ποτέ. Η σκοτεινή ζώνη πέριξ στο κέντρο της εικόνας έχει αποκλειστεί από τη σκόνη στο επίπεδο του δικού μας Γαλαξία. Μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, ωστόσο, κάθε κουκίδα αντιπροσωπεύει ένα γαλαξία, με ένα κωδικοποιημένο χρώμα για να δείξει την απόσταση του. Οι πιο μπλε κουκκίδες αντιπροσωπεύουν τους πιο κοντινούς γαλαξίες στην έρευνα 2mass, ενώ οι πιο κόκκινες κουκκίδες τους πιο μακρινούς γαλαξίες, που βρίσκονται με μια μετατόπιση προς το ερυθρό (redshift) κοντά στο 0.1. Τα ονόματα αναφέρονται σε σμήνη γαλαξιών ή και σε μεγαλύτερες δομές όπως υπερσμήνη. Η Karen Masters από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ παρουσίασε το χάρτη αυτό κατά την 218η συνεδρίαση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας. Το γαλαξιακό φως είναι μετατοπισμένο προς το ερυθρό, γιατί το μήκος κύματος από την πηγή ‘τεντώνεται’ σε μεγαλύτερα μήκη κύματος, λόγω της διαστολής του σύμπαντος. Όσο πιο μακριά είναι ο γαλαξίας, τόσο μεγαλύτερη είναι η μετατόπιση του φωτός προς το ερυθρό. Γι αυτό και η ερυθρή μετατόπιση μετρά στην ουσία τις αποστάσεις των γαλαξιών. Η έρευνα αυτή επέλεξε γαλαξίες από το πρότζεκτ 2MASS, το οποίο είχε σαρώσει ολόκληρο το νυχτερινό ουρανό για διάστημα τεσσάρων ετών σε τρεις υπέρυθρη ζώνες. Το εγγύς υπέρυθρο φως διεισδύει ανάμεσα στη σκόνη καλύτερα από το ορατό φως, επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο στους αστρονόμους να δουν περισσότερα στον ουρανό από ότι με το ορατό φως. Η εικόνα. http://www.physics4u.gr/blog/wp-content/uploads/2011/06/50000_galaxies.jpg

Τεράστιες μαύρες τρύπες υπήρχαν ήδη στο νηπιακό σύμπαν. Οι αστρονόμοι ανίχνευσαν αχνά σήματα ακτινοβολίας-Χ (που συνήθως παράγεται από την ύλη όταν παρασύρεται σε μια μαύρη τρύπα), τα οποία πιστεύουν ότι αποτελούν τα απομεινάρια από γιγάντιες και ακόρεστες μαύρες τρύπες, οι οποίες υπήρχαν ήδη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ακόμα το σύμπαν βρισκόταν στη νηπιακή ηλικία του. Σύμφωνα με την επιστημονική μελέτη φαίνεται ότι οι πρώτες μαύρες τρύπες στις κεντρικές περιοχές των νέων γαλαξιών, ήταν πολύ δύσκολο να εντοπιστούν γιατί σκεπάζονταν από ένα πέπλο κοσμικής σκόνης και αερίου υδρογόνου. Γι αυτό το λόγο οι αστρονόμοι από το πανεπιστήμιο του Γιέηλ αξιοποίησαν το τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ Chandra της NASA, εστιάζοντας την προσοχή τους σε περίπου 250 γαλαξίες, τους οποίους αρχικά είχαν επιλέξει με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου Hubble. Ο πιο απομακρυσμένος από αυτούς τους γαλαξίες απέχει γύρω στα 13 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, δηλαδή έχει ηλικία «μόλις» 700 εκατομμυρίων ετών μετά το αρχικό Big Bang της δημιουργίας του σύμπαντος. Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν τη θεωρία ότι οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες παίζουν ένα διπλό ρόλο καταστροφής και αναδημιουργίας στο επίκεντρο των γαλαξιών. «Αυτές οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι υπερβολικά μεγάλες μαύρες τρύπες ήδη υπήρχαν 700 έως 800 εκατομμύρια χρόνια μετά την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη», πράγμα που σημαίνει ότι είτε εξαρχής γεννήθηκαν γιγάντιες, είτε αναπτύχθηκαν με ραγδαίο ρυθμό. Οποιοδήποτε σενάριο μάς λέει περισσότερα πράγματα από αυτά που ξέρουμε, πράγμα που είναι συναρπαστικό», όπως λένε οι ερευνητές. Στη νέα έρευνα, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι οι πρώτες μαύρες τρύπες βρίσκονταν στην πραγματικότητα στον πυρήνα των γαλαξιών – όπως και σήμερα. Ένα άλλο σημαντικό συμπέρασμα της νέας εργασίας ήταν ότι η εξέλιξη των σκοτεινών κολοσσών φαίνεται ότι ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη των γαλαξιών που τους φιλοξενούν. Αυτό το είχαν υποθέσει και πριν, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν είχε επαληθευτεί. Οι ειδικοί διαπίστωσαν επίσης μια σαφή συσχέτιση μεταξύ της μάζας των μαύρων οπών και της μάζας της σκοτεινής ύλης στα φωτοστέφανα γύρω από τους γαλαξίες. Οι πρώιμες μαύρες τρύπες εντοπίστηκαν έμμεσα χάρη στις υψηλής ενέργειας «υπογραφές» τους στο φάσμα της ακτινοβολίας-Χ, η οποία μπόρεσε να περάσει μέσα από τα πυκνά νέφη σκόνης και αερίων στους γαλαξίες που τις φιλοξενούσαν (τα νέφη αυτά εμποδίζουν τα οπτικά τηλεσκόπια να δουν τις αρχέγονες μαύρες τρύπες). Είναι οι πιο βαθιές στο σύμπαν «εικόνες» ακτίνων-Χ που έχουν ληφθεί ποτέ. Αρχαίες μαύρες τρύπες έχουν εντοπιστεί και στο παρελθόν, όμως είναι η πρώτη φορά που έχει γίνει μαζική ανίχνευσή τους σε τόσο μεγάλη κλίμακα γαλαξιών. Υπολογίζεται ότι μεταξύ 30% και 100% των μακρινών γαλαξιών περιέχουν μαύρες τρύπες σούπερ-μεγέθους. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, υπάρχουν τουλάχιστον 30 εκατομμύρια υπερβαρέες μαύρες τρύπες στο πρώιμο σύμπαν, 10.000 φορές περισσότερες από τα κβάζαρ, τα πολύ φωτεινά γαλαξιακά κέντρα, που μοιάζουν με μαύρες τρύπες. «Φαίνεται πως βρήκαμε ένα τελείως νέο πληθυσμό μαύρων τρυπών-μωρών, οι οποίες θα μεγαλώσουν κατά 100 ή 1.000 φορές, ώσπου τελικά να γίνουν οι γιγάντιες μαύρες τρύπες που βλέπουμε σήμερα, μετά από σχεδόν 13 δισεκατομμύρια χρόνια», δήλωσε ο συνυπεύθυνος της έρευνας. Ένας τέτοιος μαζικός πληθυσμός νηπιακών μαύρων τρυπών είχε προβλεφθεί θεωρητικά, αλλά ποτέ ως τώρα δεν είχε παρατηρηθεί. «Μέχρι σήμερα δεν είχαμε ιδέα τι έκαναν οι μαύρες τρύπες στους πρώιμους γαλαξίες – ούτε καν ήμασταν σίγουροι αν υπήρχαν. Τώρα ξέρουμε ότι υπάρχουν και ότι μεγαλώνουν σαν τρελές», δήλωσε ο ερευνητής Ezequiel Treister του πανεπιστημίου της Χαβάης. Το ερώτημα πάντως παραμένει με ποιο τρόπο σχηματίστηκαν οι πρώτες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, αλλά και πώς μεγαλώνουν τόσο γρήγορα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μαύρες τρύπες και γαλαξίες, με κάποιο συμβιωτικό τρόπο, μεγαλώνουν παράλληλα και αυτή η διαδικασία έχει αρχίσει ήδη από τα πρώτα στάδια του σύμπαντος. Η εικόνα δείχνει ένα μέρος του Βαθύ Πεδίου Chandra/Hubble με τους πιο μακρινούς γαλαξίες. Επισης: http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=406507

Δέκα νέους εξωπλανήτες «είδε» δορυφορικό τηλεσκόπιο. Δέκα ακόμα πλανήτες, πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, εντοπίστηκαν από το γαλλικό δορυφορικό τηλεσκόπιο Corot, ανεβάζοντας έτσι σε 561 το συνολικό αριθμό των γνωστών εξωπλανητών. Στους δέκα νέους πλανήτες περιλαμβάνονται ένας εξωπλανήτης σε τροχιά γύρω από ένα ασυνήθιστα νεαρό άστρο και δύο πλανήτες με μέγεθος ανάλογο του Ποσειδώνα, οι οποίοι, επίσης, περιφέρονται γύρω από το ίδιο άστρο. Το Corot που εκτοξεύτηκε το 2006 από τη Γαλλική Διαστημική Υπηρεσία (CNES), λίγο πριν εκτοξευτεί το αμερικανικό «Κέπλερ», που κάνει ανάλογη δουλειά, ανιχνεύει εξωπλανήτες καταγράφοντας την μικρή πτώση του αστρικού φωτός που εκπέμπεται από ένα άστρο, όταν ανάμεσα σε αυτό και τη Γη παρεμβάλλεται ένας πλανήτης. Ήδη, έχει εντοπίσει 23 εξωπλανήτες με αυτή την μέθοδο, σύμφωνα με το BBC. Το γαλλικό παρατηρητήριο, η αποστολή του οποίου έχει επεκταθεί έως το 2013, εκτός από «κυνηγός πλανητών», παρέχει πολύτιμα στοιχεία αστροσεισμολογίας. Από τους δέκα νέους πλανήτες που ανακάλυψε, οι επτά εκτιμάται ότι ανήκουν στην κατηγορία του «καυτού Δία», δηλαδή τεράστιοι αέριοι πλανήτες με πολύ υψηλή θερμοκρασία, παρόμοιοι με το Δία, αλλά σε ακόμα μικρότερη απόσταση από το άστρο-ήλιο τους. Δύο άλλοι εξωπλανήτες, που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από το άστρο Corot-24, έχουν διάμετρο περίπου 1,4 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ποσειδώνα, ολοκληρώνοντας μια πλήρη περιφορά σε πέντε και 12 μέρες αντίστοιχα. Ένας από τους «καυτούς Δίες» περιφέρεται γύρω από το άστρο Corot-18, που έχει ηλικία μόλις 600 εκατ. ετών, πράγμα που μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του πρώιμου σχηματισμού των πλανητών. Οι ‘γαλαξίες φάντασμα’ κυριαρχούν στο σύμπαν. Οι μικρότεροι γαλαξίες έχει παρατηρηθεί πως κυριαρχούνται κυρίως από σκοτεινή ύλη, με τους μικρότερους γνωστούς γαλαξίες να αποτελούνται τουλάχιστον κατά 99% από σκοτεινή ύλη, έχοντας μία απίστευτη αραχνοΰφαντο εμφάνιση όπως φαίνεται παρακάτω. Στην πραγματικότητα, είναι σαν οβίδες, με μια πολύ υψηλότερη πυκνότητα της σκοτεινής ύλης από ό,τι οι γιγαντιαίοι γαλαξίες. Όταν τα πρώτα τους αστέρια νεκρώθηκαν μέσα σε υπερκαινοφανείς εκρήξεις, αυτοί οι γαλαξίες μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να απομάκρυναν ένα μεγάλο μέρος του υπόλοιπου αερίου τους, οπότε δεν μπόρεσαν να σχηματιστούν πολλά νέα αστέρια. Γι αυτό βρίσκουμε άδειο το φωτοστέφανο ή την άλω που τους περικλείει. Οι μικροσκοπικοί γαλαξίες είναι γεγονός ότι υπερτερούν αριθμητικά των μεγάλων γαλαξιών, όπως ο δικός μας Γαλαξίας. Δεδομένου ότι οι σχεδόν σκοτεινοί γαλαξίες είναι οι πιο συνηθισμένοι στον Κόσμο, άρα οι πιο σκοτεινοί γαλαξίες μπορεί να είναι ακόμη πιο συχνοί. Εμείς σπάνια βλέπουμε τους αμυδρούς νάνους γιατί σχεδόν δεν περιέχουν καθόλου αστέρια. Όμως η πυκνότητα της κεντρική σκοτεινής ύλης είναι περίπου 1 ηλιακή μάζα ανά 30 κυβικά έτη φωτός, η οποία είναι περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από την πυκνότητα της σκοτεινής ύλης σε ένα γιγάντιο γαλαξία και αρκετές φορές μεγαλύτερη από την πυκνότητα των άστρων και του αερίου στο δίσκο του Γαλαξία μας . Οι νάνοι γαλαξίες μπορεί να φαίνονται επουσιώδεις, αλλά μοιάζουν με οβίδες ως προς ένα γιγάντιο γαλαξία. Η πυκνότητα της σκοτεινής ύλης τους συνδέεται στενά με τη μέση πυκνότητα του σύμπαντος, όταν αυτοί σχηματίστηκαν. Η υψηλή πυκνότητα αυτών των νάνων δείχνουν ότι σχηματίστηκαν πολύ νωρίς στην ιστορία του Σύμπαντος, ή όταν το σύμπαν είχε το 1/3.000 ή ακόμη και το 1 /10.000 της σημερινής ηλικίας του. Οι πιο αμυδροί νάνοι είναι σχεδόν παρθένα κατάλοιπα από τις πρώτες στιγμές του σχηματισμού των γαλαξιών. Ο δικός μας Γαλαξίας είναι αρκετά μεγάλος γαλαξίας και το κυρίως σώμα του περιέχει περίπου 50% σκοτεινή ύλη. Οι γαλαξίες όμως με το 1/100 της φωτεινότητας του Γαλαξία μας περιέχουν περίπου κατά 90% σκοτεινή ύλη Οι μικρότεροι νάνοι γαλαξίες που γνωρίζουμε είναι σχεδόν σκοτεινοί, με μόνο το 1% της ύλης τους να είναι στη μορφή των γνωστών άστρων. Οι λιγότερο μεγάλοι γαλαξίες έχουν μια ασθενέστερη βαρυτική έλξη πάνω στο περιεχόμενό τους, γι αυτό και τα πρώτα αστέρια που νεκρώθηκαν μέσα σε εκρήξεις σουπερνόβα εκτινάσσουν στους μικρότερους γαλαξίες το περισσότερο αέριο. Αυτές όμως οι εκρήξεις έχουν μια μικρή επίδραση πάνω στη σκοτεινή ύλη. Έτσι, οι μικρό γαλαξίες έχουν λιγότερο αέριο με το οποίο φτιάχνουν νέα αστέρια και συνεπώς έχουν μικρότερες αστρικές πυκνότητες, αλλά από την άλλη έχουν υψηλή πυκνότητα σκοτεινής ύλης. Μικρές ειδήσεις. Το ύψος της τροχιάς του ΔΔΣ αυξηθηκε κατά 10 km. Ο ελιγμός διόρθωσης της τροχιάς του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουνίου. Η λειτουργία αυτή υλοποιηθηκε με τον κινητήρα του Ευρωπαϊκού διαστημικου σκάφους φορτίου ATV-2 », Johannes Kepler", σύμφωνα με το πρόγραμμα βαλλιστικης υποστήριξης του ISS. Ο κινητήρας ξεκίνησε στις 19 και 55 λεπτά ώρα Μόσχας, και εργάστηκε για περίπου 40 λεπτά. Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία, ως αποτέλεσμα των ελιγμών, το μέσο ύψος της τροχιάς του ISS έχει αυξηθεί κατά 10,2 χιλιόμετρα και έφτασε τα 374,7 χιλιόμετρα. Η κοινή πτήση ATV-2 και ISS τελειώνει 20 Ιουνίου. Στο διοικητικό συμβούλιο του Ρωσικου τμήματος του ΔΔΣ έχουν ήδη ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την αποσύνδεση του ", Johannes Kepler" απο το σταθμό. Σήμερα, οι αστροναύτες εχουν εγκαταστήσει και συνδέσει τον πίνακα ελέγχου (PU), ATV στην ενότητα «Zvezda». Η Ρωσία προχωρεί στις συνομιλίες για την ένταξή της στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (European Southern Observatory) (ESO)- διακυβερνητικό κονσόρτσιουμ με τη συμμετοχή 15 χωρών. Για τέτοια συνεργασία ενδιαφέρονται τόσο οι Ρώσοι επιστήμονες, όσο και οι ξένοι συνάδελφοί τους. Το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο που διαθέτει σήμερα τέσσερα ισχυρά τηλεσκόπια με καθρέφτες διαμέτρου 8 μέτρων, είναι εγκαταστημένο στα βουνά της Χιλής, όπου οι συνθήκες είναι από τις καλύτερες για τις παρακολουθήσεις του ουρανού. Η Ρωσία έχει επίσης στα βουνά του Καυκάσου το δικό της τηλεσκόπιο με καθρέφτη 6 μέτρων, αλλά ξάστερες νύχτες εκεί είναι μόνο οι μισές το χρόνο, κάτι που περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες των αστρονόμων. Μπορούν, βέβαια, να χρησιμοποιούν το αστεροσκοπείο ESO στη Χιλή, όμως τέτοια κατάσταση δεν ωφελεί τόσο τους Ρώσους επιστήμονες μιά και χάνουν αυτόματα την προτεραιότητα των ανακαλύψεων,- είπε στο ΡΣ "Η Φωνή της Ρωσίας" ο ανώτατος επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Αστρονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Ντμίτρι Βίμπε. - «Οι επιστήμονες οποιουδήποτε αστεροσκοπείου του κόσμου μπορούν, βέβαια, να αποκτήσουν πρόσβαση στα εργαλεία του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, αλλά αποκλειστικά υπό τον όρον, ότι σε τέτοια αίτηση συμμετέχει κάποιος αστρονόμος από τις χώρες-μέλη του ESO. Αν π.χ. εγώ έχω κάποια ιδέα για παρακολουθήσεις, θα πρέπει να βρω άνθρωπο σε κάποια χώρα-μέλος του ESO, να του πω την ιδέα μου, δηλαδή να του την χαρίσω στην πραγματικότητα, και μετά να περιμένω πως θα με πάρει κάτω από το φτερό του. Μετά την ένταξη της Ρωσίας στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο σε τέτοια κατάσταση θα τεθεί τέρμα. Το κονσόρτσιουμ, με τη σειρά του, περιμένει από τη Ρωσία να συμμετέχει στην κατασκευή του Σούπερ Μεγάλου Ευρωπαϊκού Τηλεσκοπίου- European Extremely Large Telescope (E-ELT). Το τηλεσκόπιο αυτό που προβλέπεται να εγκατασταθεί στα βουνά της Χιλής το 2018, θα είναι ικανό να συγκεντρώνει περισσότερο φως απ’ ό,τι συγκεντρώνουν σήμερα όλα τα υφιστάμενα μεγάλα τηλεσκόπια μαζί. Προβλέπεται ότι η οπτική για αυτό το τηλεσκόπιο θα κατασκευάζεται στο πασίγνωστο εργοστάσιο οπτικού γυαλιού, που βρίσκεται στο κατοικημένο σημείο Λιτκάρινο στα περίχωρα της Μόσχας. Γίνεται λόγος για την κατασκευή τηλεσκοπίου με καθρέφτη διαμέτρου 42 μέτρων. Η ποιότητα της οπτικής του εργοστασίου του Λιτκάρινο ικανοποιεί τους πιο διαφορετικούς εταίρους. Ακριβώς για αυτό τον λόγο το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο επιδεικνύει μεγάλο ενδιαφέρον για την ένταξή μας σ΄αυτό το κονσόρτσιουμ. Μέσω του εργοστασίου οπτικής θα επιστρέψει στη Ρωσία ένα σημαντικό μέρος της απαιτούμενης για τη συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό κονσόρτιουμ εισφοράς της ύψους πολλών εκατομμυρίων. Μόνο για την ένταξή της στο κονσόρτσιουμ η Ρωσία θα χρειαστεί να πληρώσει 118 εκατομμύρια ευρώ. Εν τω μεταξύ, το Σούπερ Μεγάλο Ευρωπαϊκό Τηλεσκόπιο θα κάνει δυνατή την πρόσβαση στους πιο αρχαίους και πιο μακρινούς γαλαξίες, καθώς επίσης και στην ατμόσφαιρα των εξωηλιακών πλανητών, που ο αριθμός τους σήμερα ξεπερνά τους 500»,- παρατήρησε συμπεραίνοντας ο Ντμίτρι Βίμπε, ανώτατος επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Αστρονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

Τα νετρίνα έχουν όλες τις ... γεύσεις.Τα μυστηριώδη σωματίδια μπορούν να «μεταλλάσσονται» σε 3 διαφορετικούς τύπους. Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν ερευνητές που μελετούν τα νετρίνα, τα μυστηριώδη σωματίδια που θεωρείται ότι δημιουργήθηκαν κατά την γέννηση του Σύμπαντος. Μέχρι τώρα έχουν εντοπιστεί τρεις διαφορετικοί τύποι τους και οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα σωματίδια δεν μπορούν να αλλάξουν από τον ένα τύπο στον άλλο. Όπως φαίνεται όμως τα νετρίνα μπορούν τελικά να μεταπηδούν από τον ένα τύπο στον άλλο, γεγονός το οποίο ανοίγει νέους δρόμους στις έρευνες για την αρχέγονη ύλη του Σύμπαντος. Τα νετρίνα Τα νετρίνα είναι στοιχειώδη σωματίδια που δημιουργούνται κατά τη ραδιενεργό διάσπαση, δηλαδή κατά τη διάρκεια πυρηνικών αντιδράσεων όπως αυτές που συντελούνται στο εσωτερικό των άστρων και στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, και κατά την αλληλεπίδραση των κοσμικών ακτίνων με άτομα ύλης. Τα περισσότερα νετρίνα που φθάνουν στη Γη προέρχονται από τον Ήλιο. Το πρόβλημα με τα συγκεκριμένα σωματίδια έγκειται κυρίως στο ότι είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθούν, γιατί αλληλεπιδρούν πολύ ασθενώς με την ύλη και επιπλέον κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Μέχρι τώρα είναι γνωστά τρία είδη τους, τα οποία συχνά αναφέρονται και σαν «γεύσεις» νετρίνων: τα νετρίνα ηλεκτρονίων, τα μιονικά νετρίνα και τα νετρίνα τ. Κάθε τύπος έχει διαφορετική μάζα. Το πείραμα Τ2Κ Το πείραμα Τ2Κ που πραγματοποιείται στην Ιαπωνία είναι μια διεθνής συνεργασία στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 500 επιστήμονες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Ιταλία, τον Καναδά, τη Νότια Κορέα, την Πολωνία και τη Ρωσία. Μια πηγή νετρίνων παράγει μιονικά νετρίνα τα οποία στην συνέχεια συλλέγονται από διάφορους ανιχνευτές. Ο τελευταίος από αυτούς είναι ο Super-K, μια τεράστια υπόγεια εγκατάσταση που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 300 χλμ από την πηγή. Στις τελευταίες παρατηρήσεις τους οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα νετρίνα μπορούν να μεταπηδούν από τον ένα τύπο στον άλλο, φαινόμενο το οποίο οι ειδικοί ονομάζουν «ταλάντωση των νετρίνων». Προβλήματα που ανέκυψαν στις εγκαταστάσεις των πειραμάτων εξαιτίας του μεγάλου σεισμού που έγινε στην Ιαπωνία στις 11 Μαρτίου δεν επέτρεψαν την επανάληψη και επιβεβαίωση των αρχικών παρατηρήσεων και έτσι οι επιτελείς του Τ2Κ δεν ανακοινώνουν επίσημα την ανακάλυψη τους. Δηλώνουν όμως ιδιαίτερα αισιόδοξοι ότι πολύ σύντομα θα είναι σε θέση να το κάνουν. Στην φωτογραφία ο ανιχνευτής Super-K στον οποίο γίνονται τα πειράματα των νετρίνων.

Καλως τον. Σε ψάχνουμε να δουμε τι συμβαινει με σένα που μοιάζεις τοσο πολύ με το Death Star (τον διαστημικό σταθμό στην ταινία Πόλεμος των Άστρων), όταν σε βλέπουμε με το τηλεσκόπιο.

Πλησιάζει την Εστία το σκάφος Dawn. Στην τελική φάση της προσέγγισής του στον αστεροειδή Vesta (Εστία) βρίσκεται το διαστημικό σκάφος Dawn (Αυγή) της NASA. Το σκάφος έχει ήδη αρχίσει να τραβάει κοντινές φωτογραφίες του Vesta και αναμένεται να τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτόν στα τέλη Ιουλίου. Το Dawn θα μελετήσει τον Vesta για 12 μήνες και στην συνέχεια το Dawn θα ταξιδέψει στον αστεροειδή CERES (Δήμητρα) που έχει διπλάσιο μέγεθος από τον Vesta. Στόχος της αποστολής είναι η συγκέντρωση στοιχείων που θα βοηθήσουν στην μελέτη της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος. Η μηχανή ιόντων Κλειδί για την επιτυχία της αποστολής είναι ο επαναστατικός κινητήρας ιόντων του Dawn ο οποίος επιτρέπει στο σκάφος να πραγματοποιεί μεγάλους ελιγμούς ώστε να μπορεί να πλησιάσει πολύ κοντά και να μελετήσει σώματα σαν τους αστεροειδείς. Οι επιτελείς της αποστολής επέλεξαν ως στόχους τα δύο μεγαλύτερα σώματα στην μεγάλη ζώνη αστεροειδών που βρίσκεται ανάμεσα στον Άρη και τον Δία. Ο Vesta έχει διάμετρο 530 χιλιομέτρων και ο CERES 950 χιλιομέτρων. Σύμφωνα μάλιστα με το νέο πλαίσιο κανόνων που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση ο CERES κανονικά θα πρέπει να διαγραφεί από την λίστα των αστεροειδών και να τοποθετηθεί σε εκείνη των πλανητών-νάνων. «Πρόκειται για ένα νέο κόσμο που δεν έχουμε δει από τόσο κοντά μέχρι σήμερα οπότε αναμένουμε με ενθουσιασμό την λήψη των στοιχείων» δήλωσε στο BBC ο Αντρέας Νάθιους, του Ινστιτούτου Ερευνών του Ηλιακού Συστήματος Max Planck στο οποίο γίνεται μέρος της υποδοχής και επεξεργασίας των δεδομένων που στέλνει το σκάφος. Σχετικό βίντεο της αποστολής. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=406202

Νέος δορυφόρος γεωσκόπησης θα χαρτογραφήσει την αλατότητα των ωκεανών. Πύραυλος που εκτοξεύτηκε από την Καλιφόρνια το απόγευμα της Παρασκευής μεταφέρει σε τροχιά τον δορυφόρο Aquarius/SAC-D, http://aquarius.nasa.gov/ μια διεθνή αποστολή που θα μετρά τη συγκέντρωση αλατιού στην επιφάνεια των ωκεανών, έναν παράγοντα που πιθανώς συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Ο πύραυλος Delta II εκτοξεύτηκε από την Αεροπορική Βάση Βάντερμπεργκ στις 16.20 ώρα Ελλάδας. Η NASA διευκρίνισε ότι θα περνούσαν αρκετές ώρες μέχρι να γίνει γνωστό αν το φορτίο τέθηκε με επιτυχία σε τροχιά. Από την τελική του θέση 657 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη, ο δορυφόρος θα μεταδίδει ένα νέο παγκόσμιο χάρτη της αλατότητας των ωκεανών κάθε επτά ημέρες. «Μέχρι την εκτόξευση του Aquarius, οι μετρήσεις της συγκέντρωσης άλατος πραγματοποιούνταν κυρίως από πλοία σε εμπορικά δρομολόγια. Οι πληροφορίες ήταν ανεπαρκείς, λένε οι επιστήμονες» αναφέρει ανακοίνωση της NASA. H συνολική ποσότητα αλατιού στους ωκεανούς παραμένει σχετικά σταθερή, ωστόσο τα επίπεδα άλατος στα επιφανειακά νερά ποικίλουν με το χρόνο και το χρόνο. Οι κλιματολόγοι ελπίζουν ότι τα δεδομένα του Aquarius θα οδηγήσουν σε βελτίωση των μοντέλων του παγκόσμιου κλίματος και θα βοηθήσουν στην κατανόηση του φαινομένου Ελ Νίνιο, μεταξύ άλλων. Το όργανο μέτρησης της αλατότητας αναπτύχθηκε από τη NASA, ωστόσο ο δορυφόρος κατασκευάστηκε στην Αργεντινή, σε συνεργασία με τις διαστημικές υπηρεσίες της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Βραζιλίας και του Καναδά. Ο νέος δορυφόρος γεωσκόπησης, κόστους 400 εκατ. δολαρίων μεταφέρει επτά ακόμα όργανα σχεδιασμένα «για τη συλλογή περιβαλλοντικών δεδομένων που αφορούν ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένης της μελέτης των φυσικών καταστροφών, της ποιότητας του αέρα, των γεωλογικών διαδικασιών και της επιδημιολογίας». Ένα από όργανα αυτά είναι μια κάμερα θα μεταδίδει εικόνες από ηφαιστειακές εκρήξεις και δασικές πυρκαγιές, μεταξύ άλλων. Κατι απο τη ομορφιά του Συμπαντος. Το Νεφέλωμα του Κύκνου. Δόθηκε στη δημοσιότητα η πρώτη εικόνα που τράβηξε το νέο πολύ ισχυρό τηλεσκόπιο VST που τοποθετήθηκε στην έρημο Ατακάμα της Χιλής. Το τηλεσκόπιο τράβηξε μια εντυπωσιακή και πολύ λεπτομερή φωτογραφία του Νεφελώματος του Κύκνου που αποτελεί ένα εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων. To VST To VLT Survey Telescope (ή VST) ξεκίνησε τη λειτουργία του στο διαστημικό παρατηρητήριο που βρίσκεται στον λόφο Παρανάλ στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή. Πρόκειται για την πιο άνυδρη περιοχή του πλανήτη και ο πάντα καθαρός από νέφη ουρανός της είναι ιδανικός για διαστημικές παρατηρήσεις. Ετσι το συγκεκριμένο σημείο έχει γίνει τα τελευταία χρόνια τόπος εγκατάστασης πολλών τηλεσκοπίων. Το VST έχει εξαιρετική ανάλυση αλλά το βασικότερο χαρακτηριστικό του είναι ότι μπορεί να καλύψει μεγαλύτερες περιοχές του ουρανού σε σχέση με τα άλλα τηλεσκόπια. Το νεφέλωμα Το νεφέλωμα του Κύκνου, που είναι επίσης γνωστό και ως νεφέλωμα Ωμέγα αλλά και ως Messier 17, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 5.500 ετών φωτός στον αστερισμό του Τοξότη. Εχει διάμετρο περίπου 15 έτη φωτός αλλά το ευρύτερο νέφος διαστρικής ύλης της οποίας αποτελεί μέρος, έχει διάμετρο περίπου 40 έτη φωτός και μάζα 800 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.

Ιαπετός: ένα παράξενο φεγγάρι. Ανάμεσα στα πολλά φεγγάρια του Κρόνου είναι και ο Ιαπετός, μια παγωμένη σφαίρα που μοιάζει πολύ με το Death Star (τον διαστημικό σταθμό στην ταινία Πόλεμος των Άστρων), όταν το βλέπουμε με το τηλεσκόπιο. Αυτό εν μέρει οφείλεται στον ασυνήθιστο χρωματισμό του: το μισό τμήμα του Ιαπετού είναι σκοτεινό, το άλλο μισό είναι φωτεινό. Στην πραγματικότητα, μερικές φορές ονομάζεται το yin και το yang των φεγγαριών του Κρόνου. Στο μυθιστόρημα του Άρθουρ Κλαρκ, 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος, το φεγγάρι Ιαπετός διαδραματίζει έναν κεντρικό ρόλο. Είναι η περιοχή της πύλης του άστρου, η πύλη μέσω της οποίας διασχίζει ο Dave Bowman – ο σύγχρονος Οδυσσέας του Κλαρκ – για να συναντήσει το πεπρωμένο του σε μια μακρινή γωνιά του κόσμου. Ο Κλαρκ επέλεξε τότε τον Ιαπετό σαν την θύρα του άστρου λόγω της διπλής όψης του. Ξέρουμε ότι μόνο αυτό το σώμα μεταξύ των αντικειμένων του ηλιακού μας συστήματος, έχει την μια πλευρά του 10 φορές φωτεινότερη από την άλλη. Ποια καλύτερη θέση θα υπήρχε λοιπόν για να τοποθετήσει ο συγγραφέας ένα φανταστικό εξωγήινο αντικείμενο απ’ ό,τι σε ένα φεγγάρι, που σου δίνει την εντύπωση ότι είναι το ίδιο ένα τεχνητό – μη πραγματικό – αντικείμενο. Οι δύο διαφορετικοί χρωματισμοί είναι μόνο ένα από τα επιστημονικά μυστήριο γύρω από τον Ιαπετό. Οι επιστήμονες, επίσης, προβληματίζονται για την διογκωμένη μεσαία γραμμή του φεγγαριού και τους παράξενους παραμορφωμένους πόλους, που του δίνουν μια περίεργη μορφή, κάπου μεταξύ σφαίρας και μιας έλλειψης – σχήματα που είναι πιο τυπικά για ένα φεγγάρι. Αν θέλαμε να δώσουμε μια εικόνα θα λέγαμε ότι μοιάζει σαν καρύδι. Υπάρχει, επίσης, μια ασυνήθιστη ισημερινή κορυφογραμμή, αρκετά υψηλή ώστε να στρεβλώσει κι άλλο το σχήμα του φεγγαριού, τουλάχιστον όταν το δει κανείς από απόσταση. Οι επιστήμονες έχουν μερικές καλές ιδέες για τον ασυνήθιστο χρωματισμό του Ιαπετού, όμως τώρα οι ερευνητές στο Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο στο Κολοράντο, νομίζουν ότι έχουν μια καλή εξήγηση για την διόγκωση και την κορυφογραμμή. Ο φημισμένος ιταλο-γάλλος αστρονόμο Τζιοβάνι Κασίνι ανακάλυψε τον Ιαπετό τον Οκτώβριο του 1671, αφού τον παρατήρησε πρώτα στη δυτική πλευρά του Κρόνου, αλλά δυστυχώς δεν ήταν σε θέση να τον δει στην ανατολική πλευρά του πλανήτη – τουλάχιστον μέχρι το 1705, όταν τότε η ανάλυση του τηλεσκοπίου βελτιώθηκε επαρκώς, οπότε ήταν σε θέση να δει την φωτεινή πλευρά του φεγγαριού. Ο Κασσίνι σωστά υπέθεσε ότι αυτό οφειλόταν στο φωτεινό και το σκοτεινό ημισφαίρια. Και επειδή ο Ιαπετός υποφέρει από τις παλίρροιες που οφείλονται στον Κρόνο, η φωτεινή του πλευρά πάντα εμφανίζεται δυτικά και η σκοτεινή πλευρά προς τα ανατολικά του Κρόνου. Η σημερινή θεωρία για αυτόν τον ασυνήθιστο χρωματισμό, που ακολουθείται από τους πλανητικούς γεωλόγους, είναι ότι το σκοτεινό ημισφαίριο του Ιαπετού οφείλεται σε χημικά κατάλοιπα που έχουν απομείνει όταν εξαχνώθηκε ο πάγος του νερού – δηλαδή, όταν ο πάγος πηγαίνει απευθείας από την στερεά στην αέρια κατάσταση χωρίς να περάσει από την υγρή φάση πρώτα. Η σκοτεινή πλευρά άρχισε να εξαχνώνεται πιο γρήγορα από τη φωτεινή του πλευρά περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια πριν, αφήνοντας έτσι ένα σκοτεινό κατάλοιπο, ενώ ο πάγος συμπυκνώθηκε στη φωτεινή πλευρά. Και αυτό κάνει ένα συνεχή κύκλο διότι το σκοτεινό ημισφαίριο απορροφά περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, αυξάνοντας έτσι τη θερμοκρασία και συνεπώς το ρυθμό της εξάχνωσης. Όσο για την διόγκωση και την κορυφογραμμή, ο Harold Levison και οι συνεργάτες του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλα αυτά οφείλονται στις παραδοξότητες της τροχιακής δυναμικής. Μια μικρή γρήγορη περιστροφή στις πρώτες στιγμές του φεγγαριού (μία περιστροφή κάθε 16 ώρες περίπου), μια σύγκρουση με ένα άλλο μεγάλο φεγγάρι – ας μην ξεχνάμε ότι επικρατεί συνωστισμός γύρω από τον Κρόνο – ένας τεράστιος πίδακας υλικών στην τροχιά του, και ιδού! έχετε ένα φεγγάρι σε σχήμα καρυδιάς με ένα εξόγκωμα στη μέση και μια παράξενη κορυφογραμμή κατά μήκος του ισημερινού. Όμως, δεν είναι και τόσο απλή η εξήγηση. Ένας βασικός παράγοντας είναι ότι υπάρχει ένα όριο που είναι γνωστό ως ακτίνα Roche. Σε μια συγκεκριμένη απόσταση (την ακτίνα Roche) από ένα αντικείμενο, όπως ο Ιαπετός, η σκόνη ή τα συντρίμμια που βρίσκονται εκεί συμπυκνώνεται σε ένα στερεό σώμα, δηλαδή, ένα φεγγάρι. Οι Levison και οι συνεργάτες του υποθέτουν ότι όταν ο Ιαπετός συγκρούστηκε με ένα άλλο μεγάλο φεγγάρι, κάποια από τα συντρίμμια εκτοξεύτηκαν πέρα από την ακτίνα Roche και διέφυγαν από την βαρυτική έλξη του. Αλλά τα υπόλοιπα έμειναν μέσα στην ακτίνα, και αντί να σχηματίσουν ένα δεύτερο στερεό σώμα, σχημάτισαν ένα δακτύλιο. Με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο δακτύλιος κατέρρευσε πάνω στην επιφάνεια του φεγγαριού, φτιάχνοντας την κορυφογραμμή. Ένα ερώτημα μόνο στην υπόθεση τους δεν απαντήθηκε: γιατί ακολουθεί η κορυφογραμμή τόσο τέλεια τον ισημερινό του φεγγαριού; Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι η κορυφογραμμή δείχνει τεκτονικά ρήγματα, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την υπόθεση της κατάρρευσης ενός δακτυλίου. Έτσι, όπως συμβαίνει πάντα με τις εξηγήσεις για τα ασυνήθιστα φαινόμενα, αναμένουμε κι άλλες παρατηρήσεις και δεδομένα για την επιβεβαίωση ή την διάψευση της τελευταίας αυτής υπόθεσης. Σχετικά: ■Ένας πολύ εκκεντρικός δορυφόρος του Κρόνου: ο Ιαπετός http://www.physics4u.gr/blog/?p=1953 ■Τα αινίγματα του Iαπετού http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews1962.html ■Ιαπετός: Το φεγγάρι του μυστηρίου http://www.physics4u.gr/news/2005/scnews2069.html

Ακομα μερικά στοιχεία για τους μακρινούς ταξιδιώτες. Τα δύο Voyager στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος ανίχνευσαν μια θάλασσα αφρού από μαγνητικές φυσαλίδες. Τα πιο απομακρυσμένα μηχανήματα του ανθρώπου, οι πιο ακαταπόνητοι ταξιδευτές και παράλληλα "πρεσβευτές" της ανθρωπότητας, τα δύο διαστημικά οχήματα Voyager, περνάνε μέσα από μια απρόσμενη "θάλασσα" ισχυρών μαγνητικών αναταράξεων, καθώς βρίσκονται στα έσχατα όρια του ηλιακού μας συστήματος. Τα δύο μυθικά πλέον σκάφη της NASA, που εκτοξεύτηκαν το 1977, ήδη προσεγγίζουν το απώτατο όριο όπου φτάνει η επιρροή του ήλιου μας (η λεγόμενη "ηλιόσφαιρα" που ορίζει τα "σύνορα" του ηλιακού μας συστήματος), σε απόσταση άνω των 15 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Παρόλα αυτά συνεχίζουν με συνέπεια να επιτελούν το καθήκον τους και να στέλνουν πίσω στην "πατρίδα" επιστημονικά στοιχεία. Έχουν, έτσι, επιτρέψει στους επιστήμονες να διαμορφώσουν μια καλύτερη εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούν στη συνοριακή ζώνη, όπου η ύλη που εκτοξεύεται από τον ήλιο μας, συναντά το διαστρικό μαγνητικό πεδίο και την ύλη που έχει εκτοξευτεί από άλλα άστρα του γαλαξία μας. Τα τελευταία στοιχεία, που δημοσιεύονται στο περιοδικό αστροφυσικής "The Astrophysical Journal", δείχνουν ότι οι εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος μοιάζουν με ένα γιγάντιο και ταραγμένο τζακούζι, όπως δήλωσε ο καθηγητής Eugene Parker του πανεπιστημίου του Σικάγο. Η ανάλυση των δεδομένων των Voyager 1 και 2, με τη βοήθεια μοντέλων ηλεκτρονικών υπολογιστών, δείχνουν πως οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου που μεταφέρονται με τον ηλιακό "άνεμο" της ύλης που εκπέμπει το μητρικό άστρο μας, συνεχώς διασπώνται και επανασυνδέονται υπό μεγάλη πίεση. Αυτή η διαδικασία δημιουργεί μέσα στον ηλιακό άνεμο γιγάντιες "φυσαλίδες" με πλάτος μέχρι 160 εκατομμυρίων χιλιομέτρων η κάθε μία. «Επειδή ο ήλιος περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα, το μαγνητικό πεδίο του συστρέφεται και "ρυτιδιάζει", όπως η φούστα μιας μπαλαρίνας», πράγμα που εντείνεται όσο μεγαλώνει η απόσταση από τον ήλιο, δήλωσε χαρακτηριστικά ο αστρονόμος Merav Opher του πανεπιστημίου της Βοστόνης. Αυτή η διαπίστωση έχει σημασία, κατά τους επιστήμονες, για την κατανόηση της κοσμικής ακτινοβολίας των σωματιδίων υψηλής ενέργειας που πέφτουν πάνω στη Γη με προέλευση τα μακρινά άστρα που εκρήγνυνται, τις μαύρες τρύπες και άλλα "εξωτικά" φαινόμενα του σύμπαντος. «Οι μαγνητικές φυσαλίδες αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνάς μας ενάντια στις κοσμικές ακτίνες. Δεν έχουμε ακόμα καταλήξει αν αυτό είναι καλό πράγμα ή όχι», δήλωσε ο Merav Opher. Είναι πιθανό η δημιουργία αυτών των ξεχωριστών μαγνητικών δομών με μορφή "φυσαλίδων" (σαν διαπερατή μεμβράνη) να κάνει το ηλιακό μας σύστημα πιο ευάλωτο και "πορώδες" στη διείσδυση των κοσμικών ακτίνων. Από την άλλη όμως, μπορεί οι κοσμικές ακτίνες να παγιδεύονται πιο αποτελεσμα Οι επιστήμονες δήλωσαν έκπληκτοι από την μαγνητική αναταραχή που επικρατεί στα απώτατα όρια του ηλιακού μας συστήματος, τα οποία ανέμεναν να είναι πιο γαλήνια, καθώς ως τώρα πίστευαν ότι οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου του ήλιου αφού έφταναν στην μέγιστη απόσταση (την "ηλιόπαυση") απλώς έκαναν μια ομαλή στροφή (σαν "αψίδα") και επέστρεφαν για να επανασυνδεθούν με το άστρο μας. Όπως όμως διαπιστώνεται τώρα χάρη στα Βόγιατζερ επικρατεί μια πιο πολύπλοκη και ταραχώδης εικόνα, που θυμίζει αφρό από τζακούζι! Τα Voyager ολοκλήρωσαν το 1989 τον αρχικό στόχο της αποστολής τους να μελετήσουν τους εξωτερικούς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος Δία, Κρόνο, Ουρανό και Ποσειδώνα και, έκτοτε, έβαλαν πλώρη για το "βαθύ διάστημα", με γενική κατεύθυνση το κέντρο του γαλαξία μας. Τα όργανά τους συνεχίζουν να λειτουργούν με τη βοήθεια της ραδιενέργειας, αν και, λόγω της μεγάλης απόστασης που τα χωρίζει πλέον από τον πλανήτη μας, ένα ραδιομήνυμά τους πρέπει να ταξιδέψει περίπου 16 ώρες για να φτάσει στη Γη. Κανένας επιστήμονας ακόμα δεν είναι απόλυτα σίγουρος πού ακριβώς τελειώνει το ηλιακό μας σύστημα και πού αρχίζει ο διαστρικός χώρος, πιστεύεται όμως ότι μέσα στα επόμενα τρία έως τέσσερα χρόνια τα Voyager θα καταφέρουν να περάσουν αυτό το έσχατο όριο. Έτσι επιτέλους οι αστρονόμοι θα ξέρουν πραγματικά μέχρι που φτάνει η "επικράτεια" του ήλιου μας και μια ανθρώπινη κατασκευή θα εισέλθει στο διαστρικό κενό για πρώτη φορά, μια πραγματικά κοσμοϊστορική στιγμή. Στην φωτογραφία αριστερά: η παλιά άποψη για την ηλιόπαυση. Δεξιά: Η νέα άποψη. Ας σημειωθεί πως οι κόκκινες και μπλε σπείρες είναι οι δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου. Τα νέα στοιχεία από το Voyager προσθέτουν κι έναν μαγνητικό αφρό ή φυσαλίδες (σε κόκκινο χρώμα δεξιά), εξ αιτίας της επανασύνδεσης των μαγνητικών γραμμών που μεταφέρονται με τον ηλιακό άνεμο. Άρα, η ηλιόπαυση δεν αποτελεί μια συνεχή ασπίδα που χωρίζει την ηλιακή επικράτεια από το διαστρικό μέσο, αλλά μάλλον μοιάζει με μία πορώδη μεμβράνη με εξογκώματα και κοιλώματα.

Τελικά δεν βρέθηκε κανένα νέο σωματίδιο στο Fermilab Κατά τη διεξαγωγή τρισεκατομμυρίων συγκρούσεων πρωτονίων-αντιπρωτονίων στον επιταχυντή Tevatron του Fermilab, φυσικοί νόμιζαν ότι είχαν ανακαλύψει ένα νέο σωματίδιο με ενέργεια κοντά στα 145 GeV και μάλιστα το είχαν ανακοινώσει πριν λίγες μέρες. Αμέσως σήμανε συναγερμός στην επιστημονική κοινότητα γιατί η ύπαρξη αυτού του σωματιδίου δεν είχε προβλεφθεί από το Καθιερωμένο Μοντέλο της Σωματιδιακής Φυσικής. Τώρα όμως μετά από μία ανεξάρτητη ανάλυση των αποτελεσμάτων οι φυσικοί στο Tevatron δεν βρήκαν ότι δημιουργήθηκε η ενέργεια των 145 GeV, άρα και κανένα σωματίδιο στην περιοχή αυτή. “Αυτό ακριβώς δείχνει πως λειτουργεί η επιστήμη,” λέει ο υπεύθυνος του πειράματος Stefan Soldner-Rembold. “Η ανεξάρτητη επαλήθευση κάθε νέας παρατήρησης είναι το κλειδί για την εγκυρότητα της επιστημονικής έρευνας. Στο Tevatron, κάνουμε δύο πειράματα που από τον σχεδιασμό, μπορεί το ένα να ελέγχει το άλλο.” Διαβάστε και την σχετική είδηση που μας αναστάτωσε όλους: Το Fermilab μπορεί να έχει βρει νέα στοιχειώδες σωματίδιο. http://www.physics4u.gr/blog/?p=3530