Στέφανος Σοφολόγης

Follow up 10/2/2008 Μετακινήθηκε κάτω από την αρχική δοκιμή, στο πρώτο post.

Δημήτρη, ο χαρακτηρισμός Fully Multi Coated (FMC) αντί του Multi Coated (MC) υιοθετήθηκε από κάποιες εταιρίες που πολυεπίστρωναν όλες τις οπτικές επιφάνειες των φακών τους, επειδή εμφανίστηκαν κάποιες που πολυεπίστρωναν μία ή μερικές επιφάνειες και δήλωναν Multi Coated όπως οι πρώτες. H Pentax όπως και η Takahashi δεν φωνάζουν το περιττό "Fully", γιατί είναι αυτονόητο σ΄αυτές τις τιμές. Αρκούνται στο πιό σοβαρό MC. Η Tele Vue δεν γράφει καν πάνω στους φακούς της FMC ή MC. Η Meade γράφει ένα φαρδύ-πλατύ MULTI COATED, διαφημίζει τις 7πλές επιστρώσεις της αλλά δεν τις εφαρμόζει σε όλα τα οπτικά στοιχεία. Ακόμα δεν έχει βγάλει έναν φακό πραγματικά FMC. Οι Pentax XW είναι ασφαλώς πολυεπιστωμένοι. Πλήρως. (Αναλογία: παλαιότερα κάποια φθηνά αυτοκίνητα διαφήμιζαν: και με ηλεκτρικά παράθυρα!" και εννοούσαν τα δύο εμπρός." Τα ακριβά αμάξια δεν το έκαναν καν θέμα...")

Φίλε Νίκο, κατ' αρχήν τα οπτικά πεδία με το τηλεσκόπιό σου θα είναι 1,03° με τον Panoptic (γιατί έχει fieldstop 27 mm) και 0,78° με τον Brandon (υπολογίζοντας έμμεσα από το φαιν. οπτ. πεδίο των 50° κι όχι 53°) http://www.vernonscope.com/frame_brandon.html O Panoptic έχοντας 6 οπτικά στοιχεία αντί για τα 4 του Brandon θα έχει σαφώς καλύτερη ποιότητα στα άκρα του πεδίου. Άλλωστε η ίδια η Vernonscope γράφει απλώς "beautifully corrected 50° field of view" Επιπλέον επειδή η Vernonscope δεν εφαρμόζει πολυεπίστρωση στους φακούς της, κατά τη γνώμη μου και αντίθετα απ' ότι υποστηρίζει η εταιρία, το αποτέλεσμα δεν θα είναι ευεργετικό για deep sky objects. Αν πράγματι η έλλειψη πολλαπλών επιστρώσεων μειώνει τη διάχυση φωτός γύρω από τα αντικείμενα, η ωφέλεια στα αμυδρά θα είναι μικρότερη από την ωφέλεια σε διαφάνεια που προσφέρουν οι πολλαπλές επιστρώσεις. Η επιχειριματολογία της Vernonscope μου φαίνεται ύποπτη. Σκέψου ότι οι πιό ακριβοί φακοί φωτογραφικών μηχανών, αποχρωματικών τηλεσκοπίων, προσοφθαλμίων και γυαλιών οράσεως είναι όλοι περίτεχνα και πολλαπλά επιστρωμένοι. Συμπέρασμα, Panoptic ή άλλη σειρά φακών με ανάλογα χαρακτηριστικά. (Τα δύο παραπάνω οπτικά στοιχεία θα μειώσουν τη φωτεινότητα πολύ λιγότερο απ' ό,τι η έλλειψη πολλαπλών επιστρώσεων.)

Με λίγα λόγια είναι η ομαδοποίηση των pixels του αισθητήρα ανά τέσσερα (2Χ2), ή εννέα (3Χ3), κλπ. σε ένα pixel. Έτσι φτιάχνονται μεγάλα pixels με πιό ομαλή ευαισθησία (ίση με το μέσο όρο της ομάδας) με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση του θερμικού θορύβου. Θεωρητικά μειώνεται η ανάλυση του chip, αλλά η ποιότητα της εικόνας μπορεί να ευεργετηθεί από τη μείωση του θορύβου ή την περιττή ανάλυση όταν το seeing είναι κακό.

Πέτρο, κανείς δεν αμφισβητεί την παρουσία της DayStar στο χώρο των ηλιακών φίλτρων και τα σημαντικά πλεονεκτήματα της διαφορετικής τεχνολογίας που χρησιμοποιεί. Γι αυτό έγραψα για μικρά και πρακτικά τηλεσκόπια, που είναι ο χώρος της Coronado και δέχεται τώρα την εμφάνιση άμεσου ανταγωνιστή. Τόσο περισσότερο αφού κάποια άτομα της LuntSolarSystems προέρχονται από την Coronado και γνωρίζουν καλά τη σχετική τεχνολογία. Τέλος πάντων, ο χρόνος θα δείξει. Νομίζω ότι με το βαθμό που έχεις ασχοληθεί με τα φίλτρα Ha θα μπορούσες να μας παρουσιάσεις τις διαφορές των δύο κύριων τεχνολογιών (Coronado/Lunt χωρίς τροφοδοσία και DayStar με τροφοδοσία). Εγώ τουλάχιστον δεν έχω ασχοληθεί αρκετά για να είμαι σίγουρος για τις βασικές διαφορές. Νομίζω ότι είναι καλή ευκαιρία να τις γνωρίσουμε!

Με οπτικό σωλήνα βάρους 13 Kg συν τα ανάλογα αντίβαρα, η EQ5 (και η HEQ5) δεν θα τα πάει τόσο καλά. Το ξύλινο τρίποδο δεν θα έχει κανένα πρόβλημα αλλά η κεφαλή και τα μοτέρ θα δυσκολευτούν. Σίγουρα θα έχουν κάποιες ταλαντώσεις. Μιά EQ6 είναι προτιμότερη για τέτοιο βάρος.

Αγαπητοί φίλοι, η θερμή υποδοχή της πρώτης συγκριτικής δοκιμής μας γεμίζει χαρά, όπως και η ανυπομονησία που προηγήθηκε! Σας ευχαριστούμε! Ασφαλώς θα ακολουθήσουν κι άλλες δοκιμές, όχι μόνο από τον υποφαινόμενο αλλά απ' όποιον μπορεί και θέλει να μπει στη διαδικασία μιας δοκιμής. Επιπλέον και παλιότερες δοκιμές θα ταξινομηθούν στη νέα ενότητα. Η παραπάνω δοκιμή μπορεί να είναι εκτενής αλλά υπάρχουν κάποια θέματα που άφησα απ' έξω για να είναι πιό ευκολοδιάβαστη. 'Ομως τα σχόλια για τη χρήση των φακών με Powermate 2.5X τα άφησα απ' έξω ...κατά λάθος! Όλοι οι φακοί δοκιμάστηκαν κανονικά μ' αυτόν στην αρχή της δοκιμής. Θα ακολουθήσει λοιπόν πολύ σύντομα ένα μικρό "follow-up" με τα παραλειπόμενα της δοκιμής (τί μήνα έχουμε σήμερα?) Σαν να σας βλέπω μερικούς! ](*,)

Χθές πρόσεξα κι εγώ για πρώτη φορά τα Lunt στην ιστοσελίδα της AKTIS! Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν να ανεβάσουμε την είδηση γιατί ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΗΣΗ όταν σπάει το μονοπώλιο της Coronado στα μικρά και πρακτικά ηλιακά τηλεσκόπια/φίλτρα, προσφέροντας ταυτόχρονα και μεγαλύτερες διαμέτρους. Ελπίζω ότι από τον ανταγωνισμό τους θα ωφεληθεί πολύ σύντομα η ερασιτεχνική αστρονομική κοινότητα διεθνώς. Προσωπικά, αναβάλλω εδώ και χρόνια την αγορά ενός καλού φίλτρου Ηα γιατί οι τιμές μου φαίνονται εξωφρενικές. Για να δούμε τη συνέχεια...

Αγαπητοί, υπομονετικοί, παρορμητικοί και χιουμορίστες φίλοι μου, η δοκιμή αναρτήθηκε! http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=7308 Αν δεν μπορείτε να τη δείτε σημαίνει ότι ξυπνήσατε πολύ νωρίς κι ο Ανδρέας δεν έχει ενεργοποιήσει ακόμα τη νέα κατηγορία-έκπληξη δημοσιεύσεων! Υπομονή μέχρι να ξανανατείλει ο Ήλιος!* * Στό Μεξικό

Διαβάζοντας δοκιμές στο internet, διαπιστώνει κανείς πως κάθε δοκιμή προσοφθαλμίων zoom που σέβεται τον εαυτό της οφείλει να αρχίζει κάπως έτσι: «οι φακοί zoom δεν έχουν πια τη χαμηλή ποιότητα που είχαν κάποτε, καθώς τα τελευταία χρόνια... κλπ. κλπ.» Δεν έχω λόγο να διαφωνήσω αφού άλλωστε έχω δοκιμάσει μόνο σύγχρονους zoom, όμως ετούτη η δοκιμή δεν έχει σκοπό να επαναλάβει γνωστές πληροφορίες ή γνωστά κλισέ αλλά να φωτίσει σημεία που περνούν απαρατήρητα σε άλλες δοκιμές αλλά έχουν σημασία για την επιλογή ενός φακού. Η ιδέα της χρήσης ενός φακού για πολλές μεγεθύνσεις είναι - θεωρητικά τουλάχιστον - αρκετά ελκυστική κι ομολογώ πως ήθελα από πολύ καιρό να δοκιμάσω τι μπορεί να κάνει ένας καλός zoom. Τελικά ήμουν πολύ τυχερός και δοκίμασα όχι έναν αλλά πέντε (ή έστω τέσσερις όπως θα φανεί πιο κάτω)! Αστεία αφορμή για αυτή τη δοκιμή στάθηκε η ανάγκη επιλογής ενός καλού zoom για ...μια διόπτρα υπαίθρου(!) που απέκτησα πρόσφατα (Vixen Geoma ED80-A), όργανο με φανερά καλά οπτικά που απαιτεί ανάλογους προσοφθάλμιους φακούς (δυστυχώς με ιδιαίτερο κούμπωμα, μη συμβατό με τους εστιαστές 1,25" των τηλεσκοπίων). Ένας λοιπόν από τους zoom που διαθέτει η Vixen για τις διόπτρες της (εκτός από τους σταθερούς), παράγεται και με το στάνταρ βαρελάκι των 1,25" για τους κοινούς εστιαστές των τηλεσκοπίων. Είναι ο Vixen LV 8-24 mm και μια πολύ σύντομη δοκιμή του το 2005 στο Κρυονέρι (4ο Συν. Ερασ. Αστρονομίας) μου άφησε άριστες εντυπώσεις. Η τύχη τό 'φερε μερικοί καλοί φίλοι (τα credits στο τέλος!) να αποκτήσουν πρόσφατα κάποιους από τους zoom της αγοράς - συμπεριλαμβανομένου του Vixen - κι έτσι πολύ σύντομα στήθηκε η δοκιμή! Οι φακοί της δοκιμής Η φοβερή πεντάδα, με αλφαβητική σειρά είναι: 1) Baader Planetarium Hyperion 8-24 mm clickstop-zoom (160-165 ευρώ) 2) Tele Vue 8-24 mm clickstop-zoom (268 ευρώ) 3) Vixen zoom LV 8-24 mm (129 ευρώ) 4) William Optics zoom eyepiece 7.5-22.5 mm (219 ευρώ) 5) William Optics zoom eyepiece 8-24 mm (170 ευρώ) Οι φακοί φαίνονται στις εικόνες 1, 2 και 3 με διαφορετική σειρά από την παραπάνω (από αριστερά προς τα δεξιά: William Optics 7.5-22.5, William Optics 8-24, Tele Vue, Vixen, Baader Hyperion). Στην εικ. 2 φαίνεται μιά ένδειξη για την αποτελεσματικότητα των αντιανακλαστικών επιστρώσεων στα 24 mm και στην εικ. 3 στα 8mm όταν τα εσωτερικά οπτικά στοιχεία των φακών έχουν κινηθεί προς την κατεύθυνση του ματιού. Είναι ορατό ότι οι Baader Hyperion και William Optics 7.5-22.5 mm υπερτερούν, στην πραγματική παρατήρηση όμως η διαφορές είναι αρκετά μικρότερες απ' ό,τι υπονοούν οι φωτογραφίες. Όλοι οι φακοί είναι πλήρως πολυεπιστρωμένοι (FMC). Στην ελληνική αγορά (απ' όπου και οι τιμές) υπάρχουν όλοι οι παραπάνω, ή σχεδόν όλοι αφού ο φθηνότερος από τους δuo William Optics, ο 8-24 mm θα σταματήσει να διατίθεται και υπάρχει μόνο ένα πολύ μικρό στοκ ακόμη. Φακούς zoom διαθέτουν κι άλλες εταιρίες όπως η Meade και η Pentax αλλά δυστυχώς δεν βρέθηκαν για τη δοκιμή. Επίσης, εταιρίες όπως Nikon, Leica, Zeiss και Swarovski φτιάχνουν τέτοιους zoom αλλά κυρίως για χρήση με διόπτρες υπαίθρου (spotting scopes) και μάλλον σπανίζουν πολύ στην Ελλάδα. Επιπλέον είναι ιδιαίτερα ακριβοί. Αξίζει να σημειωθεί ότι o Vixen LV 8-24 mm, ο Tele Vue 8-24 mm και ο αντίστοιχος της Meade είναι ο ίδιος ακριβώς φακός - φτιαγμένος από τη Vixen - με ελαφρές διαφορές στο εξωτερικό «ντύσιμο». Χαρακτηριστικά - Μετρήσεις (μια πικρή ιστορία!) Για κάθε φακό ακολουθούν πιο κάτω τα χαρακτηριστικά που δίνει η κάθε εταιρία αλλά και οι πραγματικές μετρήσεις που έγιναν για τις ανάγκες αυτής της δοκιμής. Η μέθοδος που ακολούθησα για τη μέτρηση του πραγματικού φαινόμενου πεδίου σε μοίρες (°), δίνει ακρίβεια ±1° (±1,5° στη χειρότερη περίπτωση). Η μέθοδος μέτρησης του εστιακού μήκους δίνει ακρίβεια ±0,1 mm. Αυτές οι μέθοδοι θα περιγραφούν με λεπτομέρεια εκτός του κειμένου της δοκιμής. ...Κι ενώ λοιπόν το ήξερα ότι τα πραγματικά χαρακτηριστικά ενός φακού είναι συχνά διαφορετικά από τις ονομαστικές τιμές που δίνουν οι εταιρίες, βρέθηκα προ εκπλήξεων! Όπως θα δείτε παρακάτω, φαίνεται πως το τμήμα μάρκετινγκ κάποιων εταιριών έχει ...σοβαρές διαφωνίες με το τμήμα σχεδίασης! Ή απλά έχουν κάποια προβληματάκια επικοινωνίας μεταξύ τους... Πάντως μην απογοητευθείτε από τις παρακάτω ανακολουθίες στα χαρακτηριστικά, γιατί στην πράξη δεν είναι τόσο σημαντικές και επιπλέον οι φακοί κάτω απ' τ' άστρα ξεδίπλωσαν μεγάλες αρετές! 1) Baader Planetarium Hyperion 8-24 mm clickstop-zoom Ονομαστικές τιμές: 24 - 20 - 16 - 12 - 8 mm, 50°- 68° Πραγματικές τιμές: 24,1 - 20,1 - 16,2 - 12,3 - 8,5 mm, 44°- 68° Εδώ η Baader «κλέβει» 6° από το οπτικό πεδίο στα 24 mm αλλά επίσης δεν δίνει και όλη τη μεγέθυνση που υπονοούν τα 8 mm αφού «κατεβαίνει» μόνο μέχρι τα 8,5 mm. Όμως λίγο το κακό όπως θα φανεί παρακάτω. 2) Tele Vue 8-24 mm clickstop-zoom Ονομαστικές τιμές: 24 - 16 - 12 - 8 mm, 40°- 55° Πραγματικές τιμές: 24,9 - 16,9 - 12,6 - 8,8 mm, 38°- 50° Μάλλον ο μοναδικός φακός που φέρει το βαρύ όνομα Tele Vue και δεν τηρεί ακριβώς τις προδιαγραφές που υπόσχεται. Είναι μάλλον ένας φακός 9-25 mm παρά ένας 8-24 mm. Και το πεδίο φτάνει το πολύ όσο ένας συνηθισμένος Plossl, δηλ. 50°. Κίτρινη κάρτα στην Tele Vue! 3) Vixen zoom LV 8-24 mm Ονομαστικές τιμές: 24 - 16 - 12 - 8 mm, 40°- 60° Πραγματικές τιμές: 24,8 - 16,4 - 12,5 - 8,8 mm, 38°- 50° Όπως ήταν αναμενόμενο, έχουμε ίδιες μετρήσεις για τα δύο «αδερφάκια». συνεπώς ισχύουν τα ίδια σχόλια όπως για την Tele Vue. Είπαμε άλλωστε πως και τους δύο φακούς τους φτιάχνει η Vixen. H οποία ψύχραιμα βαφτίζει το πεδίο των 50° σαν 60° στα 8 mm (...που βέβαια είναι 8,8mm)! Κόκκινη κάρτα γιατί συμπαρέσυρε και την Tele Vue και τη Meade στη ...τζαναμπετιά! Τουλάχιστον ο θείος Άλ μείωσε το εξωφρενικό 60° σε 55°. Αλλά για τις αληθινές 50° όλοι τους ...τσιμουδιά! Εκείνο που σώζει τη Vixen είναι ότι κατά τα άλλα έφτιαξε έναν οπτικά πολύ αξιόλογο zoom. Απλά άφησε τα νούμερα ...στην κρίση του κοινού! 4) William Optics zoom eyepiece 7.5-22.5 mm Ονομαστικές τιμές: 22,5 - 17 - 12 - 7,5 mm, 42°- 66° Πραγματικές τιμές: 22,5 - 17,2 - 12,3 - 7,7 mm, 41°- 66° Εδώ μάλιστα! Τάξη και Συνέπεια! Είναι φανερό ότι η William Optics έχει δώσει μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια και στην πιστότητα των χαρακτηριστικών (κι όχι μόνο όπως θα δούμε). Και μάλλον δεν είναι τυχαίο που ο φακός έχει διεθνώς αρκετά υψηλή τιμή. 5) William Optics zoom eyepiece 8-24 mm Ονομαστικές τιμές: 24 - 20 - 16 - 12 - 8 mm, 40°- 60° Πραγματικές τιμές: 25,5 - 17,1 - 13,1 - 10,3 - 8,7 mm, 35°-58° Επιστροφή ...στη χαλαρότητα! 25,5 mm αντί για 24 mm (δεν πειράζει αφού περιλαμβάνεται και το 24!), 35° αντί για 40° και μερικά mm-άκια λάθος στης ενδείξεις της κλίμακας πάνω στο φακό! Αν και οι αριθμοί της κλίμακας δείχνουν να έχουν διαταχθεί επίτηδες με πύκνωση προς τα δεξιά, το σωστό θα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Κάποιος εκτέλεσε τη σωστή συνταγή ανάποδα! Ο ίδιος φακός πάντως κυκλοφορεί στην Αμερική και από την Hands on Optics με το όνομα Proxima. Προφανώς δεν φτιάχτηκε αποκλειστικά για τη William Optics. Άσχετα με την (αν)ακρίβεια των χαρακτηριστικών που συνοδεύουν κάθε φακό, η κατασκευή τους είναι υπόθεση υψηλής ακριβείας και φυσικά δεν είναι καθόλου τυχαία αλλά μελετημένη. Αν για παράδειγμα η Vixen έφτιαξε έναν zoom με οπτικό πεδίο 38°-50°, αυτό ακριβώς προέβλεπε η σχεδίαση, άσχετα αν για λόγους marketing τον προωθεί (αθέμιτα) σαν 40°- 60°. Αλλά όπως είδαμε η Vixen δεν είναι η μόνη που το κάνει. Ποιότητα κατασκευής Μετά τον δύσβατο δρόμο των μετρήσεων βρισκόμαστε σε ευκολότερα μονοπάτια. Όλοι οι φακοί της δοκιμής είναι καλοκατασκευασμένοι και με πολύ καλή μηχανική αίσθηση. Ξεχωρίζουν όμως οι φακοί της William Optics που έχουν ιδιαίτερα προσεγμένο φινίρισμα. Ιδίως ο τρομερός 7.5-22.5 mm που σ' αυτό το θέμα βρίσκεται αρκετά πιο ψηλά από τους υπόλοιπους της δοκιμής και αποπνέει μια πολύ ευχάριστη αίσθηση μηχανικής ακρίβειας και πολυτέλειας. Πολύ καλή και ευέλικτη κατασκευή έχει και ο Baader Hyperion. To βαρελάκι των 1,25" μπορεί να αντικατασταθεί με βαρελάκι 2" ή να αφαιρεθεί εντελώς ώστε ο φακός να τοποθετηθεί σε εστιαστές με άρμοση Zeiss-M45 ή σε διόπτρες υπαίθρου (Baader, Zeiss, Celestron αλλά όχι και Vixen που θα ήθελα). Επιπλέον με τα κατάλληλα δαχτυλίδια ο φακός συνδέεται στο πάνω μέρος του με compact μηχανές για φωτογράφηση (afocal μέθοδος). Μόνο παράπονο η αρκετά σφιχτή περιστροφή zoom του φακού, η οποία όμως είναι πολύ ομαλή. Όπως και οι φακοί της William Optics έχει ένα περιστρεφόμενο, ρυθμιζόμενο σε ύψος κύλινδρο στο μέρος του ματιού για την αποκοπή του πλευρικού φωτός και τη σωστή τοποθέτηση του ματιού καθ' ύψος. Μεταξύ των Vixen και Tele Vue οι διαφορές είναι μικρές. Ο Vixen της δοκιμής φορούσε την ελαστική καλύπτρα (eye-cap) με το «αυτί» όπως φαίνεται στις φωτογραφίες, αλλά νομίζω πως πωλείται με το σύνηθες κυλινδρικό ελαστικό. Ο Tele Vue περιέργως έχει αμυδρούς κιτρινωπούς αντί για λευκούς αριθμούς στις ενδείξεις του οι οποίοι χάνονται τελείως μόλις πέσει το σκοτάδι. Για την ποιότητα των αντιανακλαστικών επιστρώσεων θα αναφερθώ πιο κάτω. Άνεση παρατήρησης - Eye relief Ευτυχώς όλοι οι φακοί έχουν πολύ μεγάλες τιμές eye-relief (απόσταση φακού - σωστής θέσης ματιού) πράγμα που τους έκανε όλους εξαιρετικά άνετους στην παρατήρηση, σε όλα τα εστιακά μήκη, ακόμα και με γυαλιά οράσεως. Βέβαια με γυαλιά τα πράγματα γίνονται οριακά στην περιοχή των 8mm, ωστόσο το οπτικό πεδίο όλων ήταν και πάλι πλήρως ορατό. Περισσότερο άνετοι ήταν το δίδυμο Vixen/Tele Vue μαζί με τον φθηνότερο William Optics αφού άλλωστε έχουν και τα μικρότερα οπτικά πεδία, και λιγότερο ο Baader που έχει το μεγαλύτερο πεδίο. Δεν μπορώ να πω πάντως ότι μου αρέσει το πολύ φαρδύ, περιστρεφόμενο κάλυμμα ματιού (eye cap) των Baader και William Optics. Αντί να νιώθω κάτι να ακουμπάει στο μέτωπο και στο μάγουλο και να μην περιβάλλει απλά το μάτι, προτιμώ την κλασική σχεδίαση των περισσότερων φακών της αγοράς. Εκτός αυτού, στην περίπτωση του Baader που είναι ο πιο φαρδύς, αυτή η κατασκευή αποκλείει τη χρήση σε binoviewer με τρόπο ώστε να είναι ορατό όλο το οπτικό πεδίο, γιατί το κάλυμμα «βρίσκει» στο μέτωπο και στη μύτη. Οπτική ποιότητα Οι φακοί zoom δοκιμάστηκαν παράλληλα με σταθερούς φακούς που αποτελούν αναφορά ως προς την οπτική τους οξύτητα και τις διορθώσεις τους σε όλο το οπτικό πεδίο. Αυτοί ήταν οι Tele Vue Plossl 8 mm, Tele Vue Nagler 16mm type 5 και Meade Series 3000 Plossl 25 mm. Οι δύο Tele Vue είναι από τους οξύτερους φακούς στο είδος τους με άριστη συμπεριφορά σε όλο το οπτικό πεδίο. Ο Meade 25 mm είναι κορυφαίος στο κέντρο του πεδίου αλλά όπως στους περισσότερους Plossl η ποιότητα πέφτει κάπως προς τα άκρα. Σαν φακός αναφοράς ως προς τη χρωματική εκτροπή στο κέντρο του πεδίου χρησιμοποιήθηκε ο Meade Series 4000 UWA 6.7 mm. Είναι ένας φακός με εκπληκτική οξύτητα σε όλο το οπτικό πεδίο, εφάμιλλος των καλύτερων Nagler, αλλά στη δοκιμή χρησιμοποιήθηκε για ένα άλλο χαρακτηριστικό του: Δεν έχει την παραμικρή χρωματική εκτροπή στο κέντρο του οπτικού πεδίου (όλοι οι φακοί που έχουν περάσει από τα χέρια μου έχουν μια ελάχιστη έστω χρωματική εκτροπή την οποία ελέγχει κανείς με ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο που εξ ορισμού έχει μηδενική.) Έτσι, στα διοπτρικά τηλεσκόπια μπορεί κανείς να αναγνωρίζει την προέλευση της όποιας χρωματικής εκτροπής, διακρίνοντας τη συνεισφορά του αντικειμενικού φακού από τη συνεισφορά του προσοφθαλμίου. Τα τηλεσκόπια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν δύο: Ένα νευτώνειο Orion Optics 250mm (10") f/4.8 και ένα αποχρωματικό Vixen ED81S f/7.7 Για να δοκιμαστούν οι φακοί και στο f/10 που είναι ο εστιακός λόγος πολλών Schmidt Cassegrain χρησιμοποιήθηκε και μια μάσκα διαμέτρου 62mm που τοποθετήθηκε μπροστά από το αποχρωματικό. Οι φακοί δοκιμάστηκαν και την ημέρα σε επίγειους στόχους που αποκάλυψαν εύκολα τη συνολική οξύτητα των φακών, το κοντράστ και τη γεωμετρική παραμόρφωση. Αυτό που φάνηκε αμέσως και δεν χρειάζεται να το αναφέρω παρακάτω ξεχωριστά για κάθε φακό είναι ότι και οι πέντε είχαν άριστη λεπτομέρεια και οξύτητα στο κέντρο του πεδίου (δεν είναι κάτι δύσκολο εξάλλου), εφάμιλλη σχεδόν με τους φακούς αναφοράς και πολύ καλό κοντράστ. Εκείνα που διαφοροποιούν κυρίως τους φακούς της δοκιμής μεταξύ τους είναι το εύρος του οπτικού πεδίου (συζητήθηκε πιο πάνω), η οξύτητα στα άκρα του πεδίου, η αποτελεσματικότητα των επιστρώσεων (μικρές διαφορές) και η γεωμετρική παραμόρφωση. Ας δούμε κάθε φακό αναλυτικά: 1) Baader Planetarium Hyperion 8-24 mm clickstop-zoom Ο Hyperion εκτός από το μεγαλύτερο οπτικό πεδίο έχει και τις καλύτερες αντιανακλαστικές επιστρώσεις της δοκιμής (εικόνα 2), με ελάχιστη διαφορά από τον ακριβότερο της William Optics. Αυτό του δίνει ένα ελάχιστο προβάδισμα στη διαφάνεια (= φωτεινότητα) που όμως δεν μπορώ να πω ότι διακρίνεται εύκολα στην παρατήρηση. Φαίνεται με δυσκολία μόνο όταν κοιτάμε ταυτόχρονα μέσα από τους φακούς προς ένα ομοιόμορφα φωτισμένο λευκό χαρτί. Αυτά τα χαρακτηριστικά τον κάνουν ιδανικό για παρατήρηση αμυδρών γαλαξιών και νεφελωμάτων αλλά και των πλανητών σε μεγάλες μεγεθύνσεις αφού κι εκεί απαιτείται το μέγιστο κοντράστ και φωτεινότητα. Θα ήταν ίσως ο αδιαμφισβήτητος νικητής της δοκιμής αν δεν είχε αισθητή καμπύλωση εστιακού επιπέδου (field curvature) από τα 24 mm ως τα 20 mm περίπου. Έτσι λοιπόν, στις χαμηλότερες μεγεθύνσεις τα άκρα του οπτικού πεδίου δεν μπορούν να εστιάσουν ταυτόχρονα με το κέντρο και στο τελευταίο 25% της ακτίνας του πεδίου τα αστρικά είδωλα θολώνουν προοδευτικά. Το πρόβλημα είναι αρκετά έντονο στο f/4.8 όπου επιτείνεται κι από το πρόβλημα της κόμης του παραβολοειδούς κατόπτρου αλλά μειώνεται κάπως όσο πάμε προς τους μεγαλύτερους εστιακούς λόγους f/7.7 και f/10. Στις μεγαλύτερες μεγεθύνσεις το πρόβλημα εξαφανίζεται. Ο φακός παρουσιάζει επίσης και κάποια γεωμετρική παραμόρφωση (οι γραμμές καμπυλώνονται προς τα άκρα του πεδίου) μαξιλαροειδούς τύπου, η οποία είναι μικρή στα 24 mm και αυξάνεται σημαντικά στα 8 mm θυμίζοντας τους Panoptic και Nagler της Tele Vue. Αυτό όμως δεν ενοχλεί ιδιαίτερα στα αστρικά πεδία και είναι συνηθισμένος συμβιβασμός ακόμα και σε πολύ ακριβούς φακούς, προκειμένου να επιτευχθούν μεγάλα οπτικά πεδία. Η εστίαση του φακού παραμένει σταθερή σ' όλο το εύρος του zoom και μόνο στα 8 mm χρειάζεται μια ελάχιστη διόρθωση της εστίασης. Το βάρος και ο όγκος του φακού ήταν τα μεγαλύτερα της πεντάδας και κατά τη γνώμη μου πάνω από το όριο όπου αρχίζουν να είναι πρόβλημα σε μικρά τηλεσκόπια. Συνολικά ένας φακός με απολαυστικά μεγάλα οπτικά πεδία, κορυφαία φωτεινότητα και κοντράστ, ιδανικός για περιπλάνηση ψάχνοντας αμυδρά αντικείμενα. 2) Tele Vue 8-24 mm clickstop-zoom Το κυριότερο χαρακτηριστικό του φακού είναι η πολύ μεγάλη άνεση στην παρατήρηση και χρήση, αλλά και η εξαιρετική εικόνα μέχρι τα άκρα σχεδόν του πεδίου. Ιδίως στα 24 mm η εικόνα του είναι υποδειγματική και σ' αυτό βοηθάει και η πολύ μικρή γεωμετρική παραμόρφωση. Πηγαίνοντας προς τα 8 mm όμως η γεωμετρική παραμόρφωση αυξάνεται αισθητά. Η οξύτητα της εικόνας παραμένει εξαιρετική στο μεγαλύτερο μέρος του οπτικού πεδίου και μόνο στα άκρα αρχίζει να μειώνεται λίγο (πολύ λίγο) λόγω μιας μικρής χρωματικής εκτροπής. Κάτι που πρόσεξα μόνο μετά από πολλή χρήση είναι ότι αυτή η ελαφρή μείωση της οξύτητας επηρεάζει κυρίως τη μια άκρη του οπτικού πεδίου, ενώ σχεδόν καθόλου την άλλη. Περιστρέφοντας τον φακό στον εστιαστή περιστρέφεται κι η ανομοιομορφία αυτή. Ίσως είναι κάποιο μικρό πρόβλημα στον παραλληλισμό των κινούμενων οπτικών στοιχείων με τα ακίνητα. Ο φακός όμως δεν έχει καμπύλωση εστιακού επιπέδου. Είναι πλήρως πολυεπιστρωμένος όπως και οι υπόλοιποι, και παρουσιάζει πολύ καλό κοντράστ, άμεσα φανερό στους επίγειους στόχους. Ωστόσο οι επιστρώσεις του δεν είναι στο επίπεδο του Hyperion. Η θέση εστίασης μεταβάλλεται ελαφρά από τα 24 στα 8 mm, χωρίς όμως να γίνεται πρόβλημα και να χάνεται το αντικείμενο παρατήρησης. O φακός είναι ιδανικός για χρήση με γυαλιά οράσεως, αλλά δέχεται και το Dioptrx, τo αξεσουάρ της Tele Vue για την αντιμετώπιση του αστιγματισμού του χρήστη. Συνολικά είναι ένας φακός με πολύ καλή εικόνα, που προσφέρει άνεση και ευχρηστία στην παρατήρηση, θυσιάζοντας όμως τα μεγάλα οπτικά πεδία. 3) Vixen zoom LV 8-24 mm Όσο κι αν προσπάθησα να εντοπίσω διαφορές μεταξύ των zoom της Tele Vue και της Vixen, στάθηκε αδύνατο και είναι λογικό αφού όπως ανέφερα πρόκειται ουσιαστικά για τον ίδιο φακό που φτιάχνεται από τη Vixen. Η οπτική και μηχανική τους συμπεριφορά, το οπτικό πεδίο, οι επιστρώσεις είναι ακριβώς τα ίδια. Περίμενα ότι η Tele Vue θα τον διέθετε τουλάχιστον με πιο εξελιγμένες αντιανακλαστικές επιστρώσεις αλλά είναι όμοιες. Όλα όσα γράφτηκαν πιο πάνω ισχύουν ακριβώς και για τον Vixen εκτός από τη συμβατότητα με το Dioptrx (διαφορετικές εγκοπές κάτω από το eye-cap). Ο Vixen της δοκιμής έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του κάποια χρόνια, αλλά ο Tele Vue είναι αγορά λίγων μηνών. Υποθέτω λοιπόν πως δεν έχει αλλάξει κάτι άλλο στο μοντέλο της Tele Vue και συνεχίζει να διατίθεται με τα ίδια χαρακτηριστικά. Ο Vixen όμως έχει τη μισή τιμή... 4) William Optics zoom eyepiece 7.5-22.5 mm Είναι ο πιο ολοκληρωμένος οπτικά φακός της δοκιμής. Έχει άριστη οξύτητα και κοντράστ, τα άκρα του οπτικού πεδίου έχουν ελάχιστη διαφορά από το κέντρο (τα οξύτερα άκρα πεδίου της δοκιμής σε όλα τα εστιακά μήκη), έχει μηδενική ως ελάχιστη γεωμετρική παραμόρφωση, καθόλου καμπύλωση εστιακού επιπέδου και διατηρεί την εστίασή του σε όλα τα εστιακά μήκη (μεγεθύνσεις). Ίσως μόνο στα 7,5 mm να χρειάζεται μια ελάχιστη διόρθωση της εστίασης. Η μηχανική του κατασκευή και το φινίρισμα είναι τα καλύτερα της δοκιμής. Υστερεί μόνο απέναντι στον Hyperion της Baader ως προς το μέγεθος των οπτικών πεδίων, κατά λίγες μοίρες σε όλα τα εστιακά μήκη και ίσως ελάχιστα ως προς τη φωτεινότητα. Όμως τα αστρικά πεδία που παράγει, ιδιαίτερα με το μικρό αποχρωματικό, είναι άψογα σε όλο τους το πλάτος κάνοντας τις ουράνιες εικόνες πολύ θελκτικές και ευχάριστες. Συνολικά ένας φακός που επαναπροσδιορίζει τα στάνταρ των προσοφθαλμίων zoom στη συνολική οξύτητα της εικόνας και την κατασκευαστική ακρίβεια, όπως κάνει και ο Hyperion για το μέγεθος των οπτικών πεδίων και τη διαφάνεια. 5) William Optics zoom eyepiece 8-24 mm Ο φθηνότερος φακός της William Optics άφησε ένα μίγμα θετικών και αρνητικών εντυπώσεων. Στο κέντρο του πεδίου έχει κι αυτός κορυφαία οξύτητα, όμως στα άκρα του πεδίου, ιδίως στα 24 mm η ποιότητα εικόνας πέφτει σημαντικά. Προχωρώντας στα 8 mm η βελτίωση δεν είναι πολύ σημαντική. Επιπλέον, το εύρος πεδίου στα 24 mm είναι όπως αναφέρθηκε μόνο 35°, το μικρότερο της δοκιμής. Ωστόσο στα 8 mm ανεβαίνει στις 58°, αρκετά πάνω από τους Vixen και Tele Vue. Έχει πολύ μικρή ως μηδενική γεωμετρική παραμόρφωση και μικρή καμπύλωση του εστιακού επιπέδου. Η εστίαση αλλάζει αισθητά από το ένα άκρο του zoom στο άλλο. Οι επιστρώσεις του είναι άψογες στα εξωτερικά στοιχεία του φακού αλλά σε 1-2 από τα κινούμενα στοιχεία οι αντανακλάσεις είναι πιο έντονες. Η φωτεινότητά του είναι ελάχιστα μικρότερη από τους άλλους της δοκιμής ίσως λόγω των επιστρώσεων ή λόγω του τύπου γυαλιού που χρησιμοποιεί. Ωστόσο αυτό δεν φαίνεται άμεσα στην παρατήρηση, παρά μόνο στο τεστ του λευκού χαρτιού και με δυσκολία. Έχει πολύ καλή εξωτερική κατασκευή και φινίρισμα, και είναι άνετος για χρήση ακόμα και με γυαλιά οράσεως. Συνολικά ένας καλός φακός που όμως ανταγωνίζεται δύσκολα τα χαρακτηριστικά των καλυτέρων της δοκιμής. Γενικές παρατηρήσεις - Συμπεράσματα Χρησιμοποιώντας τους zoom φακούς σε διάφορους εστιακούς λόγους, έγινε φανερό ότι τα διάφορα προβλήματα οξύτητας στα άκρα του πεδίου μειώνονται όσο πιο «αργό» είναι το τηλεσκόπιο. Στο γρήγορο νευτώνειο οι φακοί της δοκιμής προέβαλαν έντονα την κόμη στα άκρα του πεδίου και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν σταθερούς φακούς που είναι φτιαγμένοι να δουλεύουν καλά ακόμα και στο f/4, όπως για παράδειγμα οι Nagler της Tele Vue . Ωστόσο η ευελιξία που προσφέρουν αντισταθμίζει ως ένα σημείο αυτή την αδυναμία και μάλιστα όταν συνοδεύουν ένα πιο αργό τηλεσκόπιο μπορούν να αντικαταστήσουν κάποιους σταθερούς φακούς με επιτυχία. Ένα μικρό αποχρωματικό με εστιακό λόγο πάνω από f/6 μαζί με έναν από τους καλύτερους φακούς της δοκιμής γίνονται ένα πολύ φορητό και ελκυστικό σύστημα. Ο Baader Hyperion και ο William Optics 7.5-22.5 μπορούν να αναλάβουν άνετα το ρόλο αυτό. Για όποιον δεν θέλει το αυξημένο βάρος και τον όγκο αυτών των φακών, ο Vixen ή ο Tele Vue μπορούν να κάνουν το ίδιο θυσιάζοντας όμως τα μεγάλα οπτικά πεδία. Αυτοί οι δύο μαζί με τον οικονομικότερο από τους William Optics (8-24 mm) μπορούν να κάνουν και κάτι άλλο πολύ καλά, το οποίο φρόντισα και να δοκιμάσω: να χρησιμοποιηθούν σε ένα ηλιακό τηλεσκόπιο Coronado PST όπου άλλωστε από την κατασκευή του θα χρησιμοποιηθεί κυρίως η κεντρική περιοχή του οπτικού πεδίου των φακών και τα όποια προβλήματα οξύτητας στα άκρα του θα μείνουν στην αφάνεια. Το εύρος μεγεθύνσεων που θα δώσουν με τον φακό του PST (40mm f/10) είναι αρκετό για να παρατηρηθεί το γειτονικό μας άστρο με τη λεπτομέρεια που επιτρέπει το PST. Τελειώνοντας αυτή τη συγκριτική δοκιμή οφείλω να ευχαριστήσω τους φίλους ερασιτέχνες αστρονόμους που πολύ πρόθυμα έστειλαν τους φακούς τους για τα σχετικά βασανιστήρια: Τον Κώστα Τζιόλα "CarlSagan" (Vixen), την "Κατερίνα" Τσιοδούλου (Tele Vue), τον Ανδρέα Παπαλάμπρου "astrovox" (Baader Hyperion), και τον Γιώργο Πετρόπουλο της εταιρίας Arcus που μου εμπιστεύτηκε δυο ολοκαίνουργιους φακούς της William Optics. 10/02/2008: Τα παρακάτω προστέθηκαν σαν συνέχεια της δοκιμής Όπως υποσχέθηκα, παραθέτω εδώ μερικά ακόμα σχόλια και στοιχεία που δεν συμπεριέλαβα στο αρχικό κείμενο της δοκιμής, άλλα χρήσιμα κι άλλα λιγότερο χρήσιμα. Χρήση των φακών με τον ενισχυτή μεγέθυνσης Tele Vue Powermate 2.5X Γράφω «ενισχυτή μεγέθυνσης» κι όχι Barlow γιατί η σχεδίαση ενός Barlow περιλαμβάνει δύο οπτικά στοιχεία (ή τρία στους λεγόμενους αποχρωματικούς) ενώ οι Powermate της Tele Vue επιστρατεύουν τέσσερα οπτικά στοιχεία κι ανεβάζουν τη οπτική ποιότητα ακόμα ψηλότερα, σ' όλο το οπτικό πεδίο. Με τη χρήση του Powermate οι φακοί των 8-24 mm έγιναν 3,2-9,6 mm κι ο φακός 7,5-22,5 mm της William Optics έγινε 3-9 mm (ονομαστικές τιμές). Διαιρώντας τα πραγματικά εστιακά μήκη των φακών όπως έχουν δοθεί νωρίτερα με το 2,5 βρίσκουμε και τις πραγματικές τιμές. Ισοδύναμα ή μάλλον ορθότερα μπορούμε να πούμε ότι δεν άλλαξαν τα εστιακά μήκη των φακών, αλλά τα εστιακά μήκη των τηλεσκοπίων που πολλαπλασιάστηκαν επί 2,5Χ. Έτσι, τα 1200 mm του νευτώνειου έγιναν 3000 mm και τα 625 mm του αποχρωματικού έγιναν 1563 mm. Οι εστιακοί τους λόγοι πολλαπλασιάστηκαν επίσης επί 2,5 κι έγιναν f/12 και f/19,3 αντίστοιχα. Αυτό επέφερε σημαντική βελτίωση στα άκρα των οπτικών πεδίων εκείνων των φακών που νωρίτερα είχαν κάποιο πρόβλημα. Και ήταν αναμενόμενο αφού όλοι οι προσοφθάλμιοι φακοί «διευκολύνονται» όταν οι εστιακοί λόγοι είναι μεγάλοι και το φώς πέφτει πιο κάθετα στα οπτικά τους στοιχεία. Ταυτόχρονα, η κόμη χάθηκε από τις εικόνες του νευτώνειου, όμως η απουσία κόμης είναι δεδομένη έτσι κι αλλιώς όσο αυξάνει η μεγέθυνση. Στο κέντρο των οπτικών πεδίων η οξύτητα δεν μειώθηκε καθόλου παρά μόνο όταν ανέβαζα τη μεγέθυνση τόσο ώστε η λεπτομέρεια να περιορίζεται πλέον από την περίθλαση και τους νόμους της φυσικής (άδεια μεγέθυνση). Τηρουμένων των αναλογιών (πολύ αυξημένη μεγέθυνση) η χρήση του Powermate 2,5Χ μόνο θετικά αποτελέσματα έφερε στην οξύτητα των άκρων των οπτικών πεδίων χωρίς να σκοτεινιάζει την εικόνα ή να μειώνει το κοντράστ περισσότερο απ' όσο το κάνει η μεγέθυνση αυτή καθ' αυτή. Συνειδητοποίησα ότι στην ουσία δοκίμαζα τον Powermate κι όχι τους φακούς, διαπιστώνοντας για ακόμη μια φορά την οπτική του υπεροχή και την «απουσία» του από το οπτικό μονοπάτι. Είναι φτιαγμένος για να πολλαπλασιάζει τη μεγέθυνση χωρίς να προσθέτει τίποτα αρνητικό. Τα τέσσερα οπτικά στοιχεία του έχουν τις καλύτερες επιστρώσεις που έχω δει ποτέ μαζί με το glasspath corrector της Baader που «φοράει» to binoviewer μου (Baader Giant Mark V). Συνεπώς η μείωση της φωτεινότητας που προκαλεί είναι αδιόρατη. Ανάλογα με το τηλεσκόπιο που έχει κανείς, ο συνδυασμός ενός zoom από τους παραπάνω με έναν Powermate/Barlow μπορεί να είναι από χρήσιμος μέχρι περιττός. Σε ένα Schmidt Cassegrain εστιακού λόγου f/10 ή παραπάνω, οι zoom αυτοί θα δώσουν και πολύ υψηλές μεγεθύνσεις οπότε η χρήση Powermate/Barlow δεν μπορεί να προσφέρει και πολλά, τουλάχιστον όχι στα μικρά εστιακά μήκη των zoom. Σκέτοι μπορούν να αποτελέσουν καλή λύση για λεπτομερή παρατήρηση του Ηλιακού Συστήματος (πλανήτες, Σελήνη). Zoom και Binoviewers (δυοφθάλμια) Ασφαλώς ένας πολύ καλός συνδυασμός αφού γλιτώνει κανείς την αγορά περισσοτέρων ζευγαριών σταθερών προσοφθαλμίων. Στη συγκεκριμένη δοκιμή η μόνη δυνατή επιλογή ήταν η ταυτόχρονη χρήση των Vixen και Tele Vue που είναι οπτικά όμοιοι. Η χρήση τους στο δυοφθάλμιο το επιβεβαίωσε ακόμη μια φορά. Ο Vixen δεν έχει τα clicks ανά κάποια mm που έχει ο Tele Vue (και ο Hyperion) αλλά ήταν πολύ εύκολο να εξισωθούν οι μεγεθύνσεις στους δυο φακούς, πιο εύκολο απ' ό,τι περίμενα. Ο φακός που τοποθετείται μπροστά από το δυοφθάλμιο (glasspath & coma corrector) αυξάνει τη μεγέθυνση κατά 1,7Χ όπως ένας Barlow κάνοντας τους φακούς ισοδύναμους με 14-5 mm περίπου. Η απολαυστική και λεπτομερής παρατήρηση που προσφέρει ένα δυοφθάλμιο συνδυασμένη με τη χαρακτηριστική άνεση που προσφέρουν οι συγκεκριμένοι zoom απογείωσαν την παρατήρηση δίνοντας τρομερά αληθοφανείς εικόνες του Κρόνου και της Σελήνης, γεμάτες ομορφιά και λεπτομέρεια! Το ίδιο συνέβη και στα αστρικά σμήνη και άλλα λαμπρά αντικείμενα deep sky. Εδώ μπορεί κανείς να έχει κάποιες ενστάσεις για το «πολύ γυαλί» που παρεμβάλει αυτή η διάταξη μεταξύ ουρανού και ματιού. Δεν θα διαφωνήσω, αλλά για άλλη μια φορά θα τονίσω πόσο σημαντικό είναι νε επιλέγει κανείς όργανα και φακούς με άριστες επιστρώσεις ώστε να έχει ελάχιστη μείωση φωτεινότητας και κοντράστ. H συγκεκριμένη διάταξη απέδωσε εξαιρετικά, κυρίως γιατί όπως έχω γράψει και παλιότερα το μεγάλο binoviewer της Baader εκπλήσσει έντονα με την «απουσία» του από το οπτικό μονοπάτι. Το ίδιο πετυχημένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι αυτή τη δουλειά και δυο zoom William Optics 8-24 mm αφού το μικρό τους μέγεθος το επιτρέπει, και μάλιστα η αύξηση του εστιακού λόγου από τον διορθωτή που χρησιμοποιεί ένα δυοφθάλμιο θα βελτιώσει αρκετά τα προβλήματα οξύτητας στα άκρα του πεδίου αυτών των φακών. Δύο zoom Hyperion δεν είναι κατάλληλοι για αυτή τη δουλειά γιατί όπως έχω αναφέρει το πάνω μέρος τους είναι υπερβολικά φαρδύ και μέτωπο/μύτη θα εμποδίσουν το χρήστη να πλησιάσει τόσο ώστε να βλέπει τα οπτικά πεδία ολόκληρα. Το ίδιο θα συμβεί και με ένα ζευγάρι William Optics 7.5-22.5 εκτός κι αν κάποιος έχει μεγάλη απόσταση ματιών οπότε θα μπορέσει σίγουρα να δει όλο το πεδίο στα 22,5 mm. Βάρος - όγκος Τα βάρη των φακών zoom (χωρίς τα καπάκια τους) μετρήθηκαν και βρέθηκαν: Baader Hyperion ---------- 372gr William Optics 7.5-22.5 -- 274gr William Optics 8-24 ------- 250gr Tele Vue -------------------- 212gr Vixen ------------------------ 200gr Ο όγκος και οι διαστάσεις τους φαίνονται πρακτικά στην Εικ. 1 της δοκιμής, έχοντας σαν διάσταση αναφοράς τη διάμετρο των 31,7mm στη βάση των φακών. Ο Hyperion κατά τη γνώμη μου θα ...πέσει λίγο βαρύς για μικρά διοπτρικά ή dobsonians που δεν ισορροπούν εύκολα. Όμως ο εφευρετικός ερασιτέχνης αστρονόμος βρίσκει εύκολα λύσεις για τέτοια προβληματάκια. Λόγος τιμής προς απόδοση O Hyperion της Baader μάλλον ξεχωρίζει αφού λίγα του λείπουν για να είναι τέλειος (κυρίως η οξύτητα σε όλο το πεδίο στα μεγάλα εστιακά μήκη και η ευχρηστία που θα πρόσθετε ο μικρότερος όγκος/βάρος). Επιπλέον στα υπέρ του είναι και η ευελιξία στους τρόπους σύνδεσης (εστιαστές, φωτογρ. μηχανές). Για άλλους όμως η οπτική και μηχανική* τελειότητα του William Optics 7.5-22.5 δικαιολογεί απόλυτα τα επιπλέον 100 ευρώ. Ιδίως αν έχει κανείς ήδη πληρώσει για ένα αποχρωματικό με μεγάλες οπτικές αρετές, δεν είναι εύκολο να συμβιβαστεί με την καμπύλωση εστιακού επιπέδου του Hyperion στις χαμηλότερες μεγεθύνσεις. Ο Vixen LV μπορεί να διαθέτει μικρότερα οπτικά πεδία, αυτά όμως που διαθέτει είναι εξαιρετικά και μαζί με τη μεγάλη άνεση στην παρατήρηση κατά τη γνώμη μου τον κάνουν άριστη αγορά. Δυστυχώς όμως δεν μπορώ όμως να πώ το ίδιο και για τον Tele Vue που είναι όμοιος οπτικά με τον Vixen, εκτός κι αν κάποιος τον αγοράσει εξίσου φθηνά ή μεταχειρισμένο. Ο William Optics 8-24 γίνεται καλή μόνο αγορά αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε οπτική διάταξη με μεγάλο εστιακό λόγο, προσφέροντας μάλιστα και μεγαλύτερο οπτικό πεδίο από τους Vixen και Tele Vue στις μεγαλύτερες μεγεθύνσεις (58°). Ιδανική χρήση θα ήταν για την παρατήρηση πλανητών με ένα «αργό» διοπτρικό ή ένα Schmidt-Cassegrain, ή ακόμα για το PST της Coronado (f/10) το οποίο είναι φτιαγμένο να χρησιμοποιεί κυρίως το κέντρο των οπτικών πεδίων, και χρησιμοποιώντας μόνο ένα μήκος κύματος (Ηα) θα έκανε τη χρήση του φακού απροβλημάτιστη. *http://www.williamoptics.com/eyepiecesDCL/zoom2_features.php# Επίγεια χρήση με ένα μικρό αποχρωματικό Οι φωτεινές, επίγειες εικόνες της φύσης γίνονται ιδιαίτερα απολαυστικές με ένα σύστημα τηλεσκοπίου-προσοφθαλμίου που εξασφαλίζει οπτική οξύτητα σ' όλο το οπτικό πεδίο. Με αυτό το κριτήριο κράτησα σημειώσεις κατά τη δοκιμή σε φως ημέρας με το Vixen ED81S, βαθμολογώντας τους φακούς ανάλογα. Αρχικά σκέφτηκα να μην δημοσιεύσω αυτές τις βαθμολογίες γιατί δεν ερμηνεύονται εύκολα έξω από ένα καθιερωμένο και συνεπές σύστημα δοκιμών. Ωστόσο επειδή με βοήθησαν πολύ και αποτελούν ένα δυνατό (αν και υποκειμενικό) στοιχείο για τη σύγκριση των φακών τις παραθέτω τελικά εδώ. Για τα εστιακά μήκη μέγιστο (24mm) και ελάχιστο (8mm) σημειώνω τις σχετικές βαθμολογίες για το κέντρο του οπτικού πεδίου, 70% εκτός κέντρου, και για την άκρη του. Ο βαθμός 9 αντιστοιχεί σε ποιότητα εικόνας όταν αυτή αρχίζει να χαλάει ελαφρά αλλά ορατά, και ο βαθμός 8 σε εικόνα αισθητά υποδεέστερη από το κέντρο του πεδίου. Baader Hyperion 24mm: κέντρο 10, 70% 9,5 άκρη 8 8 mm: κέντρο 10, 70% 10 άκρη 9 Tele Vue / Vixen 24mm: κέντρο 10, 70% 10, άκρη 9,5 8 mm: κέντρο 10, 70% 9,5, άκρη 9 William Optics 7.5-22.5 mm 22.5mm: κέντρο 10, 70% 10, άκρη 9,5 7,5 mm: κέντρο 10, 70% 10, άκρη 9,5 William Optics 8-24 mm 24mm κέντρο 10, 70% 9, άκρη 7 8 mm κέντρο 10, 70% 9, άκρη 8 Review of a review Μια δοκιμή σαν την παραπάνω, όσο αντικειμενικά και να προσπαθήσει κανείς να την εκτελέσει, δεν παύει να είναι το σύνολο εντυπώσεων ενός. Ο κάθε χρήστης πρέπει να σταθμίσει ποιες παράμετροι είναι σημαντικές για τον ίδιο, να λάβει υπόψη τη σχεδίαση του δικού του τηλεσκοπίου, το στυλ παρατήρησής του και τις προτιμήσεις του, ώστε να επιλέξει έξυπνα τους φακούς που τον εξυπηρετούν (εντάξει, μπορεί να μην είναι εύκολο με την πρώτη!). Έχοντας πάντα στο νου ότι ο προσοφθάλμιος φακός είναι το μισό τηλεσκόπιο, θα αξιοποιήσει καλύτερα το (άλλο μισό) τηλεσκόπιό του επιλέγοντας τους πιο ποιοτικούς φακούς που μπορεί, χωρίς υπερβολές (πχ. ένα πλήρες σετ από Nagler σε ένα φθηνό νευτώνειο) αλλά και χωρίς τσιγκουνιές που δεν αφήνουν το τηλεσκόπιο να ξεδιπλώσει όλες τις αρετές του κάτω από τον έναστρο ουρανό. Καθαρούς ουρανούς! Εικόνες: Σε όλες τις εικόνες από αριστερά προς τα δεξιά: William Optics 7.5-22.5, William Optics 8-24, Tele Vue, Vixen, Baader Hyperion). Στην εικ. 2 φαίνεται η αποτελεσματικότητα των αντιανακλαστικών επιστρώσεων στα 24 mm και στην εικ. 3 στα 8mm όταν τα εσωτερικά οπτικά στοιχεία των φακών έχουν κινηθεί προς την κατεύθυνση του ματιού. Είναι ορατό ότι οι Baader Hyperion και William Optics 7.5-22.5 mm υπερτερούν, στην πραγματική παρατήρηση όμως η διαφορές είναι αρκετά μικρότερες απ' ότι υπονοούν οι φωτογραφίες. Όλοι οι φακοί είναι πλήρως πολυεπιστρωμένοι (FMC).

paciencia mis amigos!

Ouch! That hurt! Η δοκιμή θα αναρτηθεί σήμερα πριν τη δύση του Ηλίου*! *στο Μεξικό

Γιάννη ευχαριστούμε πολύ! Ο τύπος που χρησιμοποίησες πραγματικό πεδίο = φαινόμενο πεδίο / μεγέθυνση ή αλλιώς φαινόμενο πεδίο = πραγματικό πεδίο Χ μεγέθυνση είναι πολύ εύχρηστος και απλός και γι αυτό χρησιμοποιείται όχι μόνο από τους ερασιτέχνες αλλά ακόμα και από κάποιες εταιρίες εξοπλισμού στα φυλλάδιά τους. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι ακριβής (είναι απλούστευση τύπων που περιέχουν τριγωνομετρικές συναρτήσεις) ιδίως στην περίπτωση φακών με μεγάλο φαινόμενο οπτικό πεδίο όπου δίνει ανακριβή αποτελέσματα (μέχρι και 20% μεγαλύτερα φαινόμενο πεδίο ή 20% μικρότερο πραγματικό πεδίο) Έλα όμως που δεν είναι εύκολο να βάλει κανείς τον κόσμο να ασχολείται με τριγωνομετρία για να υπολογίζει τα πραγματικά πεδία των φακών του! Επειδή όμως οι περισσότεροι φακοί με μεγάλο οπτικό πεδίο έχουν και σημαντική γεωμετρική παραμόρφωση (μαξιλαροειδούς τύπου), τα παραπάνω ανακριβή αποτελέσματα συχνά καταλήγουν να είναι αρκετά ακριβή! Σε περίπτωση όμως που η γεωμετρική παραμόρφωση ήταν αντίθετη (βαρελοειδής) τα ήδη ανακριβή αποτελέσματα θα γίνονταν στην πραγματικότητα ακόμα πιό ανακριβή (>20%)... Χωρίς να θέλω να σας κουράσω, θα πω για άλλη μιά φορά ότι η πιο ακριβής μέθοδος για τον υπολογισμό του πραγματικού πεδίου ενός συνδυασμού φακού-τηλεσκοπίου, είναι η γνώση του field-stop. (Είναι προς τιμή της Tele Vue που δίνει αυτό το στοιχείο στους πίνακές της για κάθε φακό της.) Όσο για τα φαινόμενα πεδία των φακών, κάποιες εταιρίες ...δίνουν ρέστα αισιοδοξίας! (=παραπλάνησης του καταναλωτή). Αλλά περισότερα γι΄αυτό με την ευκαιρία της δοκιμής των zoom γιατί τώρα δεν γράφω από τον δικό μου υπολογιστή. (Ελπίζω ότι την Κυριακή ή Δευτέρα θα αναρτήσω τη δοκιμή... )

Γιώργο συγχαρητήρια για την ολοκλήρωση του εγχειρήματος! Εύχομαι να το χαρείς όσο περισσότερο γίνεται και ελπίζω να το δούμε στον Πάρνωνα το καλοκαίρι! Άν δεν κάνω λάθος είναι το μεγαλύτερο ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή; Καθαρούς ουρανούς και ελεύθερο χρόνο, Στέφανος

Αν το έκανες αυτό δεν θα είχες πια φίλτρο αλλά ένα απλό ...καπάκι! Ο μαρκαδόρος θα μπλόκαρε το φως που πρέπει να περάσει από το φίλτρο για να σου δώσει εικόνα του Ήλιου. Κι αν παρόλα αυτά πέρναγε ακόμα κάποια ποσότητα φωτός, η εικόνα θα ήταν θολή, σκοτεινή και άχρηστη για παρατήρηση.Η μεμβράνη του Astrosolar είναι οπτικό μέσο ακριβείας. Οποιαδήποτε «βαφή» θα αλλοίωνε τα χαρακτηριστικά του σε βαθμό αχρήστευσης. Ωστόσο, οι τελείτσες με μαρκαδόρο πάνω από τις τρυπούλες δεν αλλοιώνουν την εικόνα καθόλου γιατί αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής επιφάνειας του φίλτρου.

Αγαπητέ THEO-007 ο τρόπος που προτείνεις είναι λανθασμένος ή έστω εντελώς περιττός. Μπορεί να βρίσκεις εστίαση αλλά δεν προσφέρει τίποτα παραπάνω από τη ρύθμιση της εστίασης με τις λαβές του εστιαστή. Η εικόνα έχει την ίδια ποιότητα με όποιο τρόπο κι αν εστιάσεις. Άσε που μετακινώντας τον φακό μέσα στον Barlow αλλάζεις ελαφρά τη μεγέθυνση. Η μέθοδος μπορεί να χρησιμέψει σε κάποιες περιπτώσεις όταν ο εστιαστής έχει τοποθετηθεί λανθασμένα και δεν επιτυγχάνεται καθόλου εστίαση στρέφοντας τις λαβές του. Το πρόβλημα, όταν δεν είναι η ευθυγράμμιση, είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε εύκολα πόσο μεγάλους περιορισμούς θέτει το seeing στη μέγιστη μεγέθυνση. Ιδίως τώρα το χειμώνα, οι κεντρικές θερμάνσεις δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα με την ανάμιξη κρύου και θερμού αέρα/καυσαερίων και δεν επιτρέπουν μεγάλες μεγεθύνσεις. Γενικότερα για τα τηλεσκόπια από 5" και πάνω, ο κανόνας της μέγιστης μεγέθυνσης (50 Χ αριθμός ιντσών) ...πάει περίπατο. Συχνά ακόμα και τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια δίνουν θολή εικόνα πάνω από τις 150Χ . Για 300Χ ούτε συζήτηση το χειμώνα μέσα από την πόλη αν τριγύρω λειτουργούν καυστήρες. Περιμένετε μια δροσερή φθινοπωρινή μέρα για περισσότερες πιθανότητες καλού seeing τη νύχτα.

Τα περισσότερα φύλλα Baader Astrosolar που έχω χρησιμοποιήσει έχουν τέτοιες τρυπούλες από την κατασκευή τους (παρότι η Baader τα διαφημίζει ώς ελεύθερα από τέτοια ελαττώματα), ή δημιουργούνται από φθορά (τριβή με άλλα αντικείμενα, γρατζουνιές). Επίσης, άλλα γυάλινα φίλτρα που έχω δει έχουν παρόμοια προβλήματα. Η λύση ΕΙΝΑΙ ο μαύρος μαρκαδόρος. Κόντρα σε μιά λάμπα ή στον Ήλιο κάνουμε μιά μαύρη τελείτσα πάνω σε κάθε τρύπα (στην εσωτερική όψη του φίλτρου για λόγους ...αισθητικής) και ελέγχουμε ότι δεν περνάει πια φως. Οι τρυπούλες είναι κενά στο αδιάφανο υλικό κι όχι πραγματικές τρύπες στη ζελατίνα. Με τη χρήση μπορεί να αυξάνονται αλλά όχι λόγω «γήρανσης», αλλά λόγω φθοράς από επαφή με άλλα αντικείμενα, χέρια κλπ. Ωστόσο: 1) Το Baader Astrosolar παραμένει το καλύτερο ηλιακό φίλτρο (σε ουδετερότητα χρώματος, κοντράστ και λεπτομέρεια) είτε μιλάμε για φίλτρα φύλλου είτε γυάλινα. 2) Οι τρυπούλες δεν κάνουν κακό ακόμα και άβαφες, πέρα από κάποια πιθανή μείωση του κοντράστ αν είναι πολλές. Πολύ περισσότερο βλάπτει το κοντράστ της εικόνας ότι κενό υπάρχει στην κατασκευή του φίλτρου και επιτρέπει την είσοδο φωτός. Επίσης και το φώς που πέφτει στον προσοφθάλμιο φακό όταν δεν υπάρχει προστατευτικό λάστιχο μεταξύ ματιού και προσοφθάλμιου, πιθανόν να μειώνει το κοντράστ γιατί ανακλάται πάλι προς το μάτι από το ασημένιο φίλτρο. Η παρατήρηση με τα ηλιακά φίλτρα απαιτεί την εκμηδένιση κάθε παρασιτικού φωτός. 3) Το φίλτρο δεν πρέπει να τεντώνεται γιατί η εικόνα θα θολώσει από κάποιο σημείο και μετά. Αφήνεται χαλαρό και με λίγες (αναπόφευκτες) ζάρες.

...και των Τριών Ιεραρχών για να μην ξεχνιόμαστε. Μην ανησυχείτε όμως, το πολύ μέχρι του Αγίου Βαλεντίνου θα έχω τελειώσει τη δοκιμή γιατί σκέφτομαι για δωράκι έναν zoom! (Καλού-κακού θα διαλέξω τον ελαφρύτερο... ouch! )

spy? Όπως λέμε peftei o zoom kai spy?

ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ! Δεν δημοσιεύω τίποτα! Και τους φακούς θα τους βγάλω στο astromart! ...Εμμ... εκτός από έναν.