Στέφανος Σοφολόγης

Ενώ δεν υπάρχει ο τέλειος προσοφθάλμιος φακός, ό,τι πιο κοντινό στην τελειότητα είναι οι Pentax XW και ιδίως οι 7mm και 10mm (έχω τον 10mm και έχω δοκιμάσει και τους 7mm και 20mm). Ο 10άρης είναι ο τελειότερος από τους 25 περ. φακούς που έχω ή τους 50 περ. που έχω δοκιμάσει. Διορθωμένος άριστα μέχρι τα απόλυτα άκρα του πεδίου, πολύ υψηλής ποιότητας επιστρώσεις και γενική κατασκευή, κορυφαία άνεση παρατήρησης. Η οπτική του συμπεριφορά διατηρείται άψογα στα γρήγορα νευτώνεια. Η σειρά ΧW παρουσιάζει καμπύλωση πεδίου (field curvature) στους φακούς 20mm και άνω. Οι Morpheus πάντως δεν σχεδιάστηκαν για να αγγίξουν τα επίπεδα ποιότητας των Pentax, ωστόσο δεν έχω δοκιμάσει κάποιον. Πάντως, αν σε ενδιαφέρει η απόλυτη ποιότητα, μην επιδιώκεις να αποκτήσεις σειρές φακών αλλά τους καλύτερους από κάθε σειρά, αρκεί να είναι στα mm που χρειάζεσαι.

Ευχαριστώ, Ανδρέα! Το laser, φάρμακο και φαρμάκι!

Ευχαριστώ, Κωνσταντίνε! Ευτυχώς το κύριο μάτι μου είναι το άλλο (δεξί), αλλά πλέον η όρασή τους είναι πάλι ισοδύναμη.

Σας ευχαριστώ! Χθες το βράδυ παρατήρησα ένα 2ωρο με τα Vixen Ultima 8x56 σε σκοτεινό ουρανό και χάρηκα διαπιστώνοντας άλλη μια φορά ότι η ευαισθησία στο φως/χρώματα και η οξύτητα επανήλθαν 100%. Μελλοντικά, υπάρχει μια πολύ μικρή στατιστική πιθανότητα να χρειαστεί μία επανάληψη της φωτοδυναμικής θεραπείας με laser, ωστόσο επειδή κατά την πρώτη κατάφερα να κρατήσω το μάτι μου εντελώς ακίνητο, λογικά δεν θα χρειαστεί.

Σχεδόν πέντε χρόνια μετά από την παραπάνω συζήτησή μας, οφείλω να επανέλθω στο θέμα, αφού πρόσφατα διαλευκάνθηκε (με λίγο δραματικό τρόπο) τι ήταν η βλάβη που ανέφερα για το δικό μου μάτι - και δεν είχε σχέση τελικά με το green laser. Τον περασμένο Οκτώβριο, λίγο πριν το δεύτερο καθολικό lock-down, επισκέφθηκα τον οφθαλμίατρό μου αφού η ακριβής περιοχή του αμφιβληστροειδή που είχε δεχτεί τη στιγμιαία ακτινοβολία (όπως έχω περιγράψει λεπτομερώς πιό πάνω) είχε αρχίσει να παρουσιάζει προβλήματα (μονιμότερη "σκιά", αλλοιωμένη απόκριση στα χρώματα και "φωσφένια" δηλ. αναλαμπές). Επιπλέον, μια τοπική, δυσεξήγητη αύξηση της πρεσβυωπίας... Η πρώτη εξέταση πολύ ανησυχητική, "όγκος" που απαιτούσε άμεσες, πιο εξειδικευμένες εξετάσεις. Οι οποίες έγιναν στη Θεσσαλονίκη και έδειξαν μεγάλη πιθανότητα για μελάνωμα (χοριοειδούς) και μικρή για αιμαγγείωμα (καλοήθης όγκος). Είχα δύο επιλογές: να συνεχίσω με επανάληψη εξετάσεων στην Αθήνα που μπορεί να έδειχναν τα ίδια ή να φύγω κατευθείαν για Λωζάνη (για το οφθαλμικό νοσοκομείο Jules Gonin, καθηγητής Λεων. Ζωγράφος), όπου θα μπορούσε να αναλυθεί επακριβώς η κατάσταση και να γίνει η προετοιμασία για την επακόλουθη θεραπεία/ακτινοβολία με δέσμη πρωτονίων στον επιταχυντή του Brugg της Ελβετίας, το μοναδικό κέντρο στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση οφθαλμικού μελανώματος. (Η σοβαρότητα της πάθησης και η αντιμετώπιση μόνο στο εξωτερικό, επιτρέπει στο Ελληνικό σύστημα υγείας την κάλυψη των κύριων εξόδων.) Επέλεξα το δεύτερο για να κερδίσω χρόνο, οι χώρες της Ευρώπης είχαν αρχίσει να κλείνουν τα σύνορά τους, στην Ελβετία η διασπορά ήταν τρομακτική (τότε), η Ελλάδα ετοιμαζόταν για lock-down, το Jules Gonin δεν θα με δεχόταν αν είχα μολυνθεί εγώ ή μέλος της οικογένειας (απαιτούνταν και συνοδός στην 15ήμερη διαμονή/θεραπεία, οπότε αναγκαστικά η σύζυγος και η κορούλα μας ταξίδεψαν μαζί μου). Δεν θα περιγράψω καν τα γραφειοκρατικά και πρακτικά ζητήματα... δύο εβδομάδες μετά βρεθήκαμε στη Λωζάνη. Ευτυχώς, μετά από εξαντλητικές εξετάσεις η διάγνωση ήταν πολύ καλή. Αιμαγγείωμα με πολύ μεγάλη πιθανότητα και πολύ μικρή πιθανότητα για μελάνωμα. Χάρη στον κορυφαίο Έλληνα ιατρό, έγινε τη ίδια μέρα η θεραπεία για το αιμαγγείωμα: 80sec ακτινοβολία με ...laser. Η επομένη ήταν η τελευταία μέρα που θα μπορούσαμε να ταξιδέψουμε για Ελλάδα χωρίς τεστ covid/καραντίνα. Τα τεστ στη Ελβετία αδύνατα χωρίς ραντεβού από δυό/τρεις μέρες πριν λόγω τεράστιας εξάπλωσης. Εντελώς αδύνατη η επικοινωνία με την Aegean. Νέα ηλεκτρονικά εισητήρια και το βράδυ της επόμενης ...Αθήνα! Στο Ελ. Βενιζέλος έλεγχος μοριακού τέστ μόνο στον κύριο με τα σκούρα προστατευτικά γυαλιά, δηλ ...εμένα. Ευτυχώς είχα εκείνο που έκανα για την είσοδο στο Jules Gonin. Μέχρι σήμερα η διάγνωση της Ελβετίας επαληθεύεται με της εξετάσεις, η δε όραση του ματιού επανήλθε και είναι οξύτατη, όπως πριν πολλά χρόνια (πλην της μικρής μυωπίας). Σας κούρασα ανώφελα με τα ιατρικά/προσωπικά, αλλά ήθελα να τα μοιραστώ (τα είχα μισογράψει μετά το ταξίδι και τώρα τα ολοκλήρωσα). Στο θέμα μας όμως: η ιατρός στη Θεσσαλονίκη (δρ. Σοφία Ανδρούδη) αλλά και ο δρ. Λεων. Ζωγράφος, ήταν σαφείς: το πρόβλημα δεν προκλήθηκε από την έκθεση στο πράσινο laser. Μάλιστα, η ιατρός μου ανέφερε ότι όσο ήταν στις Η.Π.Α. συμμετείχε σε παρουσίαση στο CNN ακριβώς για τα ατυχήματα με laser στα μάτια και οι βλάβες δεν σχετίζονται με αιμαγγειώματα/όγκους. Συμπεραίνω λοιπόν ότι στη δική μου περίπτωση ήταν διαβολική σύμπτωση η ταύτιση της περιοχής του αμφιβληστροειδούς. Ωστόσο τα ατυχήματα με laser είναι υπαρκτά. Αναζητώντας στο διαδίκτυο την παρουσίαση του CNN δεν τη βρήκα, ωστόσο υπάρχουν άλλες αναφορές στο CNN σχετικά με τον κίνδυνο/ασφάλεια των πτήσεων από επιθέσεις ...leserάκηδων και πρόσφατα αναφέρουν ότι σε αποστάσεις άνω των 100m οι πιλότοι δεν διατρέχουν κάποιο κίνδυνο.

Για να μην έχουμε παρανοήσεις, προηγουμένως έγραψα σχεδόν άχρηστοι στα γρήγορα τηλεσκόπια, κι όχι "άχρηστοι στα τηλεσκόπια f/4,7". Να εξηγήσω όμως γιατί το γράφω: (Ομολογώ ταυτόχρονα ότι καμιά φορά χρειάζεται να διατυπώσει κάποιος λίγο υπερβολικά κάτι για να ξεκινήσει να γίνεται αντιληπτό.) Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένα νευτώνειο 10" f/4.7, το οποίο έχει εστιακή απόσταση περίπου 1200 mm. Για έναν παρατηρητή με ηλικία γύρω στα 40 η κόρη του ματιού δεν ανοίγει πια πάνω από 6mm, συνεπώς η ελάχιστη μεγέθυνση που δεν "μειώνει" το άνοιγμα και τη φωτεινότητα του τηλεσκοπίου (ρίχνοντας φως έξω από την κόρη) είναι περ. 42Χ. Αυτή η ελάχιστη ωφέλιμη μεγέθυνση επιτυγχάνεται με φακό 28mm. Κάθε φακός 28mm και μικρότερος αξιοποιεί πλήρως τη διάμετρο του τηλεσκοπίου, οπότε βρισκόμαστε εντελώς μέσα στην περιοχή των φακών 1,25". Φυσικά μπορεί κανείς να επιλέξει έναν ευρυγώνιο φακό 28 ή 27mm, ο οποίος θα είναι αναγκαστικά 2" (αφού θα έχει field-stop πάνω από περ. 30mm) αλλά θα είναι ο μοναδικός 2'' που θα χρειαστεί - αφού σε μικρότερα mm υπάρχουν ευρυγώνιοι στις 1,25" (πχ Panoptic 24mm). Γράφω αυτά σαν αρχή και θα συνεχίσω άλλη στιγμή - έχουμε προγραμματίσει ταινιούλα απόψε!

Γιώργο, δεν μπορείς να φανταστείς πόσες φορές προσπαθώ να εξηγήσω σε νεοεισερχόμενους το ένα μοναδικό προτέρημα των φακών 2" και τα πολλά μειονεκτήματα χρήσης. Για κάποιο λόγο οι περισσότεροι νομίζουν στην αρχή ότι οι 2ιντσοι φακοί είναι καλύτερης ποιότητας από τους 1,25" ή ότι αυτόματα θα τους δώσουν μεγαλύτερο πεδίο με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Δύσκολα πείθονται ότι στα "γρήγορα" τηλεσκόπια είναι σχεδόν άχρηστοι και ότι οφείλουν την ύπαρξή τους κυρίως στις ανάγκες κάποιων καταδιοπτρικών τηλεσκοπίων ή μεγάλων "αργών" διοπτρικών! Στο 10ιντσο νευτώνειο f/4,7 ελάχιστα χρησιμοποιώ τον Panoptic 27mm (2"), παρότι είναι θαυμάσιος φακός. Όποτε τον βάζω στον εστιαστή, περνάω πολύ γρήγορα στον 22mm Vixen LVW. Όσο για τους φακούς με πεδίο 100° για κάποιο λόγο δεν με ενθουσιάζουν, πέρα από τον αρχικό εντυπωσιασμό. Ωστόσο δεν θα αρνηθώ ότι είναι και θέμα γούστου - εμένα οι πολύ ογκώδεις προσοφθάλμοιοι δεν μ' αρέσουν.

Πράγματι αρκετά ακριβές αλλά πολύ καλή λύση, Μάνο! Μου τράβηξαν την προσοχή στις φωτογραφίες οι ωραίες ράμπες φόρτωσης. Έλεγα να φτιάξω κάποιες με πλευρική "ασφάλεια" όπως αυτές. Τι ακριβώς είναι, τις βρήκες έτοιμες;

Μάνο, θαυμάσια και προχωρημένη (ανα)κατασκευή! Τα κοψίματα CNC βοηθούν και επιταχύνουν πολύ τη διαδικασία. Εύχομαι να το χαρείς πολύ σύντομα σε σκοτεινούς ουρανούς! Πόσο είχαν τα truss poles από ανθρακονήματα; (Βέβαια, για το 18ιντσο έχω ήδη πάρει αλουμινένια αφού δεν θα έχουν μήκος πάνω από 130 cm).

Ωραία, ευτυχώς αυτό ξεκαθάρισε. Τώρα: Τα περισσότερα διοπτρικά τηλεσκόπια δεν μπορούν να εστιάσουν με τον διαγώνιο ανάμεσα σε barlow και προσοφθάλμιο - χρειάζεται πολύ μεγάλη διαθέσιμη διαδρομή του εστιαστή. Επιπλέον αυτή η διάταξη αλλάζει πολύ (αυξάνει υπερβολικά) τη μεγέθυνση του barlow. Η συνήθης διάταξη που λειτουργεί είναι: διαγώνιος, barlow, προσοφθάλμιο. Αρκεί όμως ο barlow να είναι σχετικά κοντός (ψάξε short ή shorty barlow) για να μη φτάνει και πληγώνει την επιφάνεια του καθρέφτη. Και καλύτερα, χρησιμοποίησε barlow 1,25" αφού ο αντάπτορας του διαγωνίου από 2" σε 1,25" θα προσφέρει χρήσιμο ύψος για την προστασία του καθρέφτη. Πάντως, με τόσο μικρή εστιακή απόσταση (600mm) και εστιακό λόγο, δεν χρειάζεται καθόλου barlow. Με αυτό τον τύπο τηλεσκοπίου (αχρωματικό διοπτρικό 120mm f/5) η μέγιστη χρήσιμη μεγέθυνση είναι γύρω στο 150X (με πολύ ζόρι), ενώ αν ήταν αποχρωματικό υψηλής ποιότητας θα κατάφερνε ίσως τα 200X πριν η εικόνα χάσει αρκετά σε ποιότητα. Με απλά λόγια, ένας καλός φακός 5mm (χωρίς barlow) θα σου δώσει ότι μπορεί να δώσει αυτό το τηλεσκόπιο (αυτός ο τύπος) από μεγέθυνση.

Μάλλον τους έχεις όλους μπερδέψει γράφοντας ότι το τηλεσκόπιό σου είναι κατοπτρικό. Το μόνο Skywatcher 120/600 που βρίσκω είναι διοπτρικό. Ξεκαθάρισέ μας ποιό τηλεσκόπιο έχεις (βάλε link) και θα μπορέσουμε να σε βοηθήσουμε. Αν πάντως έχεις πράγματι κατοπτρικό τηλεσκόπιο, είναι πολύ βασικό να κατανοήσεις ότι τα κατοπτρικά (νευτώνεια) τηλεσκόπια δεν είναι φτιαγμένα για χρήση με διαγώνιο. Οι διαγώνιοι φτιάχτηκαν και χρησιμεύουν μόνο για τα διοπτρικά και καταδιοπτρικά τηλεσκόπια.

Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Το φεγγάρι είναι "ένας σκουρόχρωμος βράχος" που φωτίζεται από το ήλιο όσο και η Γη. Κατόπιν, το ανακλώμενο φως του φτάνει σε μας, αφού φιλτραριστεί από τη γήινη ατμόσφαιρα. Από τους νόμους της οπτικής, μια ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ που παρατηρείται με τηλεσκόπιο ποτέ δεν φαίνεται λαμπρότερη από ό,τι με γυμνό μάτι (αντίθετα μάλιστα), μόνο μεγαλύτερη. Έτσι, η παρατήρηση του φεγγαριού δεν είναι πιο επικίνδυνη από την παρατήρηση ενός ηλιόλουστου βράχου στη Γη (συνεπώς ακίνδυνη). Αν όμως η παρατήρησή του με μικρή μεγέθυνση κόντρα στον σκοτεινό ουρανό είναι ενοχλητική, αύξησε τη μεγέθυνση ώστε να μειωθεί η επιφανειακή λαμπρότητα ή χρησιμοποίησε κάποιο "φίλτρο Σελήνης", όπως έγραψε και ο Κώστας παραπάνω.

Τα πιο χρήσιμα βιβλία που έχω πάρει σχετικά με κατασκευή και τεχνικά θέματα τηλεσκοπίων, είναι της Willmann-Bell. Ο κατάλογος τίτλων της ήταν πάντα εκπληκτικός και μοναδικός για τους ερασιτέχνες αστρονόμους.. Μακάρι να υπάρξει κάποιου είδους συνέχεια. Εδώ βρίσκεται η πιο εκτετμένη σχετική συζήτηση με πολλές διάσπαρτες πληροφορίες για όσους αναζητήσουν κάποιους τίτλους: https://www.cloudynights.com/topic/736701-willmann-bell/ Είναι χαρακτηρηστικά πάντως κάποια σχόλια του 80χρονου εκδότη (όπως τα συνοψίζει ένας χρήστης του Cloudynìghts): -There's been a perfect storm of events (health issues, departure of their web developer) which have made it impossible to operate currently. He's in his 80s and "it has to end sometime." -He's got feelers out to sell the operation to another business, emphasizing the closure is *not* for financial reasons, but no solid plans yet. -They've just paid for Annals Vol 8, but they currently have no way of processing orders, and won't be taking anyone's money if they can't deliver. -Orders placed on the website now will be voided. He's looking at the website code and trying to figure out how to stop the orders without taking down the entire site. People still use the image processing software which requires the website to register and he wants to do right by those individuals. -He'd rather throw everything in the dumpster than sell to the remainder market.

Το καθάρισμα των κατόπτρων, μπορεί να είναι "ντελικάτη" διαδικασία, είναι όμως απαραίτητη. Δεν πρέπει να τη φοβάται κανείς, απλά να έχει την υπομονή να τη μάθει και να την εκτελεί με προσοχή και κοινή λογική. Οι ρύποι που συγκεντρώνει ένα κάτοπτρο στη διάρκεια ενός έτους (εφόσον χρησιμοποιείται) είναι πολλών ειδών κι όχι μόνο σκόνη του δρόμου. Οι επιστρώσεις και η επαλουμίνωση ενός κατόπτρου δεν είναι μόνο ευαίσθητες σε γρατσουνιές (αφού δεν έχουν καμία σχέση με τις σκληρές επιστρώσεις των φακών), είναι ταυτόχρονα ευπρόσβλητες από διάφορες ουσίες, (διάφορα σταξίματα, εκκρίσεις εντόμων, υγρασία που διαλύει άλλους ξηρούς ρύπους κλπ). Ένα τηλεσκόπιο που χρησιμοποιείται συχνά στη φύση, αποκτά σύντομα διάφορα τέτοια. Αν μένουν ακαθάριστα μπορούν να κάνουν τοπικά ανεπανόρθωτη ζημιά (όπως άλλωστε και οι παραμένοντες ρύποι στους προσοφθάλμιους φακούς). Ανάλογα με τη χρήση που κάνει κανείς πρέπει να βρει τη χρυσή τομή στα διαστήματα καθαρισμού, για να ελαχιστποιήσει και τον κίνδυνο από τον καθαρισμό (που είναι μηδαμινός αν ξέρει κάνεις τι κάνει) και τον κίνδυνο από παραμένοντες ρύπους. Γενικά πάντως, δεν είναι συνετό ένα κάτοπτρο που χρησιμοποιείται να μένει χωρίς καθαρισμό ή έστω κοντινό έλεγχο περισσότερο από ένα χρόνο, γιατί μπορεί να προκύψουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Λίγη σκόνη όμως δεν είναι λόγος για καθάρισμα.

John, καλωσήρθες στο φόρουμ! Ένα ρώσικο TAL Alcor 65mm ήταν και για μένα το πρώτο τηλεσκόπιο, αγορασμένο το 1989 για 25.000 δρχ! Είναι ένα πολύ μικρό, τρομερά εύχρηστο και υπέροχα σταθερό αλταζιμουθιακό νευτώνιο, με το οποίο έμαθα όλον τον ουρανό και έκανα και ...deep sky παρατήρηση για πολλά χρόνια. Εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν αδύνατο για έναν φοιτητή να αγοράσει οτιδήποτε μεγαλύτερο από 100mm στην Ελλάδα, άσε που δεν υπήρχαν και μεγαλύτερα στα καταστήματα. Οι μοναδικές μάρκες που βρίσκαμε ήταν Vixen, Celestron και Meade, σε τιμές απολύτως αδιανόητες και εξωφρενικές, 4 με 5 φορές υψηλότερες από τις τιμές που βλέπαμε στα ξένα περιοδικά (άλλοι δασμοί τότε και εντελώς άλλη εμπορική νοοτροπία στους εισαγωγείς που νομίζαν ότι πουλούσαν τον ίδιο τον ουρανό στους ιθαγενείς). Έτσι, κατέφυγα στο αντίθετο από σένα: δεν άλλαξα τηλεσκόπιο, άλλαξα τον βασικό του προσοφθάλμιο φακό. Η μετάβαση από τον ανεπίστρωτο φακό δύο στοιχείων (τύπου Ramsden) σε έναν επιστρωμένο Vixen τριών στοιχείων (τύπου Kellner, 0,96 ιντσών, τορναρισμένο για να χωράει στον ρώσικο εστιαστή) έφερε θεαματική βελτίωση στην εικόνα (με ή χωρίς τον barlow του τηλεσκοπίου). Μην αδικήσεις λοιπόν το 8ιντσο Bresser που αγόρασες χρησιμοποιώντας το με τους πολύ στοιχειώδεις και "αρχαίους" προσοφθάλμιους φακούς του Alcor. Μάθε να ευθυγραμμίζεις τα κάτοπτρά του, πάρε ένα-δύο καλούς φακούς και απόλαυσε την τεράστια διαφορά του από ένα τηλεσκόπιο 65mm. (Σημ. Η φωτορύπανση δεν έχει καμιά κακή επίδραση στην παρατήρηση των φωτεινών πλανητών.)

Είναι κρίμα που πρέπει να περιοριστείς στα bresser, ωστόσο μόνο τα 8x42 και 7x50 μπορούν να καλύψουν τις χρήσεις που θέλεις. Θεωρητικά, τα 8x42 είναι καλύτερη "all round" επιλογή, αλλά αν πρέπει να επιλέξεις από συγκεκριμένα κομμάτια, δοκίμασέ τα και σύγκρινέ τα οπωσδήποτε. Στη φθηνή κατηγορία τιμών παραμονεύουν πολύ συχνά δυσάρεστες εκπλήξεις.

Σε τίποτα σχεδόν δεν φταίει ο barlow που έχεις. Αν το τηλεσκόπιό σου είναι Skywatcher130/900, δηλ f /7,9 το καλύτερο είδωλο που θα δεις ποτέ στον Άρη, είναι με τον οξύτατο φακό TeleVue plossl 8mm που έχεις, χωρίς barlow, άντε και με κάποιον καλό 7mm ή το πολύ 6 mm σε ιδανικές συνθήκες. Ο Άρης έχει πολύ χαμηλό κοντράστ και "φτωχή" συγκριτικά επιφάνεια για να δώσει ικανοποιητική εικόνα με μεγέθυνση πολύ πάνω από 1x(διάμετρος τηλεσκοπίου). Γενικά, τις περισσότερες φορές δεν φαίνεται παρά μόνο το λαμπρό polar cup, ωστόσο η παρούσα περίοδος είναι η καλύτερη για την παρατήρηση χαρακτηριστικών του πλανήτη αφού βρίσκεται στην κοντινότερη απόστασή του από τη Γη και επίκειται άμεσα και η αντίθεσή του. Αν θέλεις να χρησιμοποιήσεις barlow 2x για πλανητική παρατήρηση με το παραπάνω τηλεσκόπιο, χρησιμοποίησε καλύτερα έναν φακό μεταξύ 12 και 15 mm.

Προσωπικά, λόγω αστιγματισμού (1 βαθμό) χρειάζομαι τα γυαλιά μου μόνο σε χαμηλές μεγεθύνσεις. Στις υψηλές, λόγω μικρού exit-pupil ο αστιγματισμός παύει να είναι πρόβλημα αφού οφείλεται κυρίως στην περιφέρεια της κόρης του ματιού κι όχι στο κέντρο της. Σκέφτηκα κάποιες φορές το dioptrix αλλά πιστεύω ότι αν κανείς τοποθετήσει τον κατάλληλο φακό αστιγματισμού μέσα στο ελαστικό παρέκταμα του προσοφθάλμιου, το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο. Το έχω κάνει πολύ επιτυχημένα σε δύο ζευγάρια κιάλια και οι διορθωτικοί φακοί "εξαφανίζονται" επιτρέποντας στα μάτια να πλησιάσουν πλήρως στους προσοφθάλμιους και να βλέπουν όλο το οπτικό πεδίο. Απλά δεν μπορεί να γίνει εύκολα σε οποιαδήποτε σχεδίαση φακού, καλύτερα να έχει κυλινδρικό ελαστικό παρέκταμα ώστε εφαρμόσει στο βάθος ο διορθωτικός φακός. H σωστή γωνία ("άξονας") επιτυγχάνεται πολύ εύκολα με περιστροφή του προσοφθαλμίου αν πρόκειται για τηλεσκόπιο. Στα κιάλια, οι διορθωτικοί φακοί πρέπει να τοποθετηθούν με τη σωστή γωνία εξ αρχής, έχοντας πρώτα ανοίξει και εστιάσει τα κιάλια σωστά. Το κυκλικό κόψιμο του διορθωτικού φακού το κάνει πολύ εύκολα ένας οπτικός, αρκεί να του δώσεις τη σωστή διάμετρο (και να ζητήσεις η περιφέρειά του τροχιστεί ώστε να λεπτύνει στη μέση της για ευκολότερη και ασφαλέστερη εφαρμογή στο λάστιχο). Ο φακός θα πρέπει να έχει μόνο τους σωστούς βαθμούς αστιγματισμού του ματιού παρατήρησης, δηλ. χωρίς διόρθωση για μυωπία ή πρεσβυωπία/υπερμετρωπία. Και να διαλέξεις εκείνον με τις καλύτερες δυνατές αντιανακλαστικές επιστρώσεις (αμυδρές πράσινες, όχι φωτεινές πράσινες) για τη μέγιστη διαπερατότητα.

Δυστυχώς, ο "θόρυβος" που δημιουργήθηκε γύρω από αυτά τα κιάλια όταν πρωτοκυκλοφόρησαν είναι μόνο ... θόρυβος (εννοώ αυτή ακριβώς τη σχεδίαση, ασχέτως brand). Είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω με προσοχή το ζευγάρι που μου δάνεισε καλός φίλος πριν λίγα χρόνια. Πρόκειται για μία 100% "μαρκετίστικη" απάτη που καταρρέει μόλις εξετάσει κανείς τα κιάλια από κοντά (και με αστροπαρατήρηση.) Η διάμετρος των 42 mm όχι μόνο είναι άχρηστη και παραπλανητική, αλλά τα οπτικά είναι και κακής ποιότητας λόγω αρχαίας και εντελώς στοιχώδους οπτικής αρχής και σχεδίασης. Και εξηγούμαι: Κάθε σημείο του οπτικού πεδίου συλλέγει φως μόνο από ένα πολύ μικρό τμήμα του αντικειμενικού φακού κι όχι απ' όλον τον φακό όπως στα αληθινά κιάλια ή στα τηλεσκόπια. Έτσι, στην καλύτερη περίπτωση η επίδοσή τους είναι σαν κιάλια 2.1x14 (!) κι όχι φυσικά σαν 2.1x42. Έχουν δηλ. την οπτική σχεδίαση των πλαστικών κιαλιών για νήπια: οι προσοφθάλμιοι είναι απλοί αμφίκοιλοι φακοί ή αλλιώς αρνητικοί και φυσικά δεν υπάρχουν πρίσματα. Το θεωρητικά μεγάλο οπτικό πεδίο που σ' αυτή τη σχεδίαση εξαρτάται από τη διάμετρο των φακών, είναι στην πραγματικότητα πολύ-πολύ περιορισμένο γιατί ποτέ δεν γίνεται ορατό ολόκληρο ταυτόχρονα. Απλά αντί για τους πλαστικούς φακούς των παιχνιδιών έχουν γυάλινους. Οι κανόνες που ισχύουν για το exit pupil και τη φωτεινότητα ειδώλου στα αληθινά κιάλια δεν ισχύουν εδώ λόγω (αστείας) σχεδίασης, ωστόσο χρησιμοποιήθηκαν τεχνηέντως στην προώθηση του προϊόντος για την δημιουργία ανεδαφικών προσδοκιών στους υποψήφιους αγοραστές. Το μόνο που προσφέρουν είναι η μεγέθυνση 2x και τίποτα άλλο. Σε καμία περίπτωση δεν αξίζει να ασχοληθεί κανείς μαζί τους. Σημ. Αν κάποιος θέλει μεγέθυνση 2x ή 3x μπορεί με 25 ευρώ να αγοράσει κιάλια "όπερας" με παρόμοια σχεδίαση και χωρίς την απάτη των φακών ...42mm.

Υπάρχουν λόγοι που τα πρίσματα πλήρους ανόρθωσης ειδώλου , είτε 45⁰, είτε 90⁰ (σχεδίασης amci) δεν αποδίδουν τα μέγιστα για αστρονομική χρήση. Κατ' αρχήν, επειδή οι απαιτούμενες εσωτερικές ανακλάσεις γίνονται σε μη επαργυρωμένες ή επαλουμινωμένες επιφάνειες (δηλ. μόνο με την ανάκλαση του γυαλιού), η φωτεινότητα της εικόνας πέφτει σημαντικά, ιδίως στα πρίσματα 45⁰. Επιπλέον, επειδή η δέσμη του φωτός ανακλάται σε κάποιο σημείο με ιδιαίτερο τρόπο (από δύο έδρες κάθετες μεταξύ τους οι οποίες ανακλούν η μία προς την άλλη το μισό κώνο φωτός - amici ή roof prism), η μεταξύ τους ακμή προκαλεί αναπόφευκτη περίθλαση που εμφανίζεται σαν μια φωτεινή γραμμή που διαπερνά τα φωτεινά άστρα, όπως ακριβώς προκαλούν οι λάμες στήριξης του δευτερεύοντος κατόπτρου στα νευτώνεια τηλεσκόπια. Επειδή λοιπόν υπάρχουν ήδη δεδομένα αυτά τα οπτικά προβλήματα (και κάποια ακόμη), οι κατασκευαστές δεν έχουν λόγο να προσπαθήσουν με πρόσθετο κόστος να αποφύγουν και άλλες πιθανές κατασκευαστικές ανακρίβειες. Τα πρίσματα πλήρους ανόρθωσης λοιπόν, είναι σχεδόν καταδικασμένα να έχουν χαμηλότερη ποιότητα από τη βέλτιστη για την αστρονομική παρατήρηση. Εξαίρεση - εν μέρει - αποτελεί το amici prism της Baader που είναι ιδιαίτερα προσεγμένο, αλλά παραμένει amici. Έτσι, τα παραπάνω πρίσματα χρησιμοποιούνται για επίγειες παρατηρήσεις, αφού το διαθέσιμο φως της ημέρας είναι αρκετό και άστρα δεν υπάρχουν για να ενοχλήσει η περίθλαση. Για αστρονομική χρήση απομένουν οι δύο άλλες λύσεις: γωνιακά κάτοπτρα 90⁰ που μπορούν να φτάσουν σε κορυφαία ποιότητα εικόνας και γωνιακά πρίσματα που υπό συνθήκες μπορούν να φτάσουν και ίσως να ξεπεράσουν τα γωνιακά κάτοπτρα. Στα πρώτα, υπάρχει μόνο μία οπτική επιφάνεια που πρέπει να λειανθεί και να επιμεταλλωθεί με τελειότητα. Στα δεύτερα, τρεις επιφάνειες πρέπει να λειανθούν με τελειότητα. Το χρωματικό σφάλμα που προκαλούν τα δεύτερα, αποτρέπει τη χρήση τους σε "γρήγορα" τηλεσκόπια (δηλ. με μικρό f number) αλλά μπορούν να αγγίξουν την τελειότητα σε "αργά" τηλεσκόπια, όμως με μεγάλο κόστος. Τα γωνιακά κάτοπτρα με διηλεκτρικές επιστρώσεις φαίνεται να δίνουν άριστα αποτελέσματα με λογικό κόστος και γι αυτό προτιμώνται τόσο. Σημ. Στα γωνιακά πρίσματα 45⁰ ή στα amici (90⁰) το πλήθος των ανακλάσεων είναι ζυγό κι έτσι επιτυγχάνεται ορθό είδωλο κι όχι κατοπτρικό (αντεστραμμένο). Στα γωνιακά κάτοπτρα και πρίσματα 90⁰ (πλην amici), η ανάκλαση είναι μία οπότε αναγκαστικά το είδωλο παραμένει αντεστραμμένο. Αυτός είναι και ο λόγος που η Baader κατασκευάζει ένα amici προσεγμένο για αστρονομική (όσο γίνεται) χρήση.

Προσωπικά έχω την αίσθηση ότι η βαρύτητα της ανακάλυψης (αν τα δεδομένα είναι ορθά) δεν έχει γίνει ακόμη κατανοητή, τουλάχιστον από το ευρύ κοινό ή τα ΜΜΕ. Ίσως να αποδειχτεί ότι είναι η αρχή για την οριστική επιβεβαίωση της ύπαρξης ζωής πέρα από τη Γη. Ελπίζω πάντως ότι η επιστημονική κοινότητα θα στραφεί με μεγάλη ερευνητική ένταση προς την Αφροδίτη.