Δροσος Γεωργιος

Ένας πλανήτης σαν τη Γη στον Εγγύτατο του Κενταύρου; Αστρονόμοι ανακοίνωσαν στο περιοδικό Nature, την ανακάλυψη ενός πλανήτη στο μέγεθος της Γης, που ονομάστηκε Proxima b (Εγγύτατος β) και βρίσκεται στην κατοικίσιμη ζώνη του Εγγύτατου του Κενταύρου. Ο Εγγύτατος του Κενταύρου (Proxima Centauri) είναι το πλησιέστερο άστρο πέραν του ηλιακού μας συστήματος – βρίσκεται σε απόσταση μόλις 4,24 έτη φωτός από τη Γη. Η ελάχιστη μάζα του εξωπλανήτη είναι 1,3 φορές η μάζα της Γης και βρίσκεται σε τέτοια απόσταση από το άστρο του, που επιτρέπει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή, ένα χαρακτηριστικό κρίσιμης σημασίας για την ύπαρξη ζωής. Οι αστρονόμοι εκτιμούν πως όταν ( αρχίσει η «εποχή των διαστρικών ταξιδιών» , ο Proxima b θα αποτελέσει πιθανότατα τον πρώτο μας σταθμό. Το ενδιαφέρον, πέρα από την ανακάλυψη ενός ακόμα – έστω και του πιο κοντινού – εξωπλανήτη, είναι η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την ανακάλυψή του. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler δεν είναι το μοναδικό εργαλείο για την ανακάλυψη εξωπλανητών. Υπάρχει και η μέθοδος της ακτινικής ταχύτητας (Radial Velocity -The First Method that Worked) που χρησιμοποιήθηκε στην ανακάλυψη του Proxima b. Τέλος ας δούμε μερικές κρίσιμες ερωτήσεις και τις απαντήσεις των αστρονόμων που πραγματοποίησαν την έρευνα, σε σύγκριση με τα σχετικά δημοσιεύματα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο: Ερ: Ανακαλύψατε έναν γήινο πλανήτη; Απ: Δεν το γνωρίζουμε σίγουρα. (…) Ερ: Έχετε βρει έναν ξάδερφο της Γης; Απ: Όχι ακόμα (…) Ερ: Μπορεί να υπάρχει ζωή σ’ αυτόν το πλανήτη; Απ: Ο πλανήτης βρίσκεται στη σωστή θέση ώστε η θερμοκρασία στην επιφάνειά του να επιτρέπει την παρουσία νερού σε υγρή μορφή. Ωστόσο, το ερώτημα της κατοικισιμότητας είναι αρκετά περίπλοκο (…). Ερ: Μπορεί να αναπτυχθεί ζωή σ’ αυτόν τον πλανήτη; Απ: Αυτό το πλανητικό σύστημα είναι διαφορετικό από το δικό μας (…) An introduction to our neighbor planet, Proxima b, by @AllPlanets https://t.co/yUvdTfYM9q at @exploreplanets pic.twitter.com/EktQwbkz50 — Katie Mack (@AstroKatie) August 24, 2016 http://www.planetary.org/blogs/guest-blogs/2016/0824-proxima-centauri-b-have-we.html Βίντεο. http://physicsgg.me/2016/08/25/%ce%ad%ce%bd%ce%b1%cf%82-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%ae%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%83%ce%b1%ce%bd-%cf%84%ce%b7-%ce%b3%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b5%ce%b3%ce%b3%cf%8d%cf%84%ce%b1%cf%84%ce%bf-%cf%84/

Αποκαλυπτήρια του κινεζικού ρομπότ που θα εξερευνήσει τον Άρη το 2020. Στη δημοσιότητα έδωσε χθες η Κίνα τις πρώτες εικόνες από τα τελικά σχέδια του ρομποτικού οχήματος εξερεύνησης αλλά και σκάφους προσεδάφισης που προορίζει για τον Άρη. Οι εικόνες προέρχονται από την Κρατική Υπηρεσία Επιστημών, Τεχνολογίας και Βιομηχανίας, η οποία υπάγεται στο κινεζικό υπουργείο Άμυνας και έχει αναλάβει την υλοποίηση της αποστολής στον Κόκκινο Πλανήτη. Η Κίνα, η οποία επενδύει τεράστια κεφάλαια στο διαστημικό της πρόγραμμα, είχε ανακοινώσει από τον Απρίλιο ότι «γύρω στο 2020» σκοπεύει να στείλει μη επανδρωμένα σκάφη στον Άρη, τα οποία θα προσεδαφισθούν στον πλανήτη. Στο διάστημα που μεσολάβησε φαίνεται πως συγκεκριμενοποιήθηκε ακόμη περισσότερο το χρονοδιάγραμμα της αποστολής, αφού η εκτόξευση θα γίνει τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο του 2020, όπως δήλωσε στο εθνικό ειδησεογραφικό πρακτορείο της χώρας Xinhua ο Ζανγκ Ρονγκιάο, επικεφαλής του πρότζεκτ. Πάντως, όπως πρόσθεσε, το εγχείρημα δεν θα είναι καθόλου εύκολο. «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε δεν έχουν προηγούμενο», σημείωσε χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με το Xinhua, η αποστολή θα ξεκινήσει από το διαστημικό κέντρο Wenchang της επαρχίας Χαϊνάν. Έπειτα από ένα ταξίδι επτά περίπου μηνών, το όχημα προσεδάφισης θα διαχωρισθεί από το διαστημόπλοιο, ώστε να ξεκινήσει την κάθοδό του για να φθάσει μέχρι την επιφάνεια του Άρη μαζί με το ρομποτικό όχημα εξερεύνησης. Η προσεδάφιση αναμένεται να γίνει σε μία περιοχή κοντά στον ισημερινό του πλανήτη, την οποία στη συνέχεια θα εξερευνήσει το ρομπότ. Γι’ αυτό τον σκοπό, θα είναι εφοδιασμένο με έξι τροχούς, ενώ επίσης θα διαθέτει τέσσερα ηλιακά πάνελ, για να παράγει ηλεκτρική ενέργεια από τις ηλιακές ακτίνες. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της αποστολής, η περιπλάνησή του στον πλανήτη θα διαρκέσει 92 ημέρες. Έχοντας βάρος 200 κιλά, για τις έρευνές του θα χρησιμοποιήσει 13 επιστημονικά όργανα, όπως μία τηλεχειριζόμενη κάμερα και ένα ραντάρ, χάρις στο οποίο θα μπορεί να προσδιορίσει τη σύσταση του εδάφους και να αναζητήσει ίχνη πάγου και νερού. Ένα βασικό κίνητρο πίσω από το διαστημικό πρόγραμμα της Κίνας είναι το εθνικό γόητρο, καθώς η κατάκτηση του διαστήματος ενισχύει το στάτους της χώρας ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Το πρώτο ουράνιο σώμα που «επισκέφθηκε» ένα κινεζικό μη επανδρωμένο σκάφος ήταν Σελήνη το οποίο, παρά τα μηχανικά προβλήματα που παρουσίασε, μπόρεσε τελικά να παραμείνει σε λειτουργία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που προβλεπόταν. Το 2011, η Κίνα αποπειράθηκε να στείλει έναν δορυφόρο στον Κόκκινο Πλανήτη, χωρίς όμως επιτυχία. Ο λόγος ήταν πως, αν και το ρωσικό διαστημόπλοιο που τον μετέφερε τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη δεν κατάφερε να πυροδοτήσει τους κινητήρες του, για να ταξιδέψει πέρα από τη γήινη τροχιά. http://www.naftemporiki.gr/story/1140171/apokaluptiria-tou-kinezikou-rompot-pou-tha-eksereunisei-ton-ari-to-2020

PROBA-3: ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΣΚΙΑ ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Περίπου κάθε 18 μήνες, επιστήμονες και ρομαντικοί αναζητητές συγκεντρώνονται σε διάφορα σημεία στην επιφάνεια της Γης, περιμένοντας να δουν ηλιακές εκλείψεις που προκαλούν δέος. Η Σελήνη καλύπτει σύντομα τον Ήλιο, αποκαλύπτοντας τη μυστηριώδη εξωτερική του ατμόσφαιρα, την στεφάνη (ή στέμμα). Τι θα συνέβαινε άραγε αν οι ερευνητές μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοιες εκλείψεις κατά βούληση; Αυτό είναι το επιστημονικό όραμα του διπλού δορυφόρου Proba-3 της ESA, της πρώτης παγκόσμιας αποστολής δορυφορικού σχηματισμού ακριβείας, που έχει προγραμματιστεί για εκτόξευση το 2019. Ένας πρώτος δορυφόρος με την ιδιότητα να μπλοκάρει το φως της Σελήνης από έναν παρατηρητή (‘occulter’), θα πετάξει 150 μέτρα μπροστά από έναν δεύτερο «στεμματογράφο» δορυφόρο, δημιουργώντας μια ακριβή σκιά με σκοπό να αποκαλυφθούν οι αθέατες έλικες του ηλιακού στέμματος, έως και 1,2 ηλιακές ακτίνες, για όσες ώρες χρειαστεί ως το τέλος. "Έχουμε δύο επιστημονικά όργανα επί του δορυφόρου," εξηγεί ο Ντάμιεν Γκαλάνο, Διευθυντής Ωφέλιμου Φορτίου του Proba-3. "Το πρωταρχικό ωφέλιμο φορτίο είναι το ASPIICS, ένας στεμματογράφος που μπορεί να παρατηρήσει το στέμμα στο ορατό φως, ενώ το ραδιόμετρο DARA που βρίσκεται στο όργανο occulter του πρώτου δορυφόρου μετρά την συνολική ηλιακή ακτινοβολία που προέρχεται από τον Ήλιο – μια επιστημονική παράμετρος για την οποία εξακολουθεί να υπάρχει κάποια αβεβαιότητα. "Το στέμμα είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο αμυδρό από τον ίδιο τον Ήλιο, επομένως το φως από τον ηλιακό δίσκο θα πρέπει να αποκλειστεί για να είμαστε σε θέση να το δούμε. Η ιδέα του στεμματογράφου σχεδιάστηκε από τον αστρονόμο Μπέρναρντ Λυότ στη δεκαετία του 1930 και από τότε έχει αναπτυχθεί και έχει ενσωματωθεί τόσο σε επίγεια όσο και σε διαστημικά τηλεσκόπια. Όμως, εξαιτίας της κυματικής φύσης του φωτός, ακόμη και μέσα στον κώνο της σκιάς που προέρχεται από το όργανο occulter, κάποιο φως ακόμα διαχέεται γύρω από τις άκρες του occulter, ένα φαινόμενο που ονομάζεται ‘διάθλαση’. Για να ελαχιστοποιήσουμε αυτό το ανεπιθύμητο φως, ο στεμματογράφος μπορεί να τοποθετηθεί πιο κοντά στο occulter και ως εκ τούτου πιο βαθιά μέσα στον κώνο της σκιάς. Ωστόσο, όσο βαθύτερα βρίσκεται, τόσο περισσότερο θα πρέπει το ηλιακό στέμμα επίσης να καλυφθεί από το occulter." "Ως εκ τούτου, πλεονέκτημα θα υπήρχε αν είχαμε ένα μεγαλύτερο όργανο occulter και τη μέγιστη δυνατή απόσταση μεταξύ του occulter και του στεμματογράφου. Προφανώς, ένας δορυφόρος μήκους 150 μέτρων δεν είναι μια πρακτική πρόταση, αλλά η προσέγγισή μας για σχηματισμό δύο δορυφόρων μπορεί να μας παρέχει ισοδύναμες επιδόσεις. Επιπλέον, ο ίδιος ο στεμματογράφος ASPIICS περιέχει ένα μικρότερο, δευτερεύον δίσκο occulter, με σκοπό να μειωθεί ακόμη περισσότερο το διαθλασμένο φως. "Η ακρίβεια είναι το πιο σημαντικό - το άνοιγμα του οργάνου ASPIICS μετρά 50 χιλιοστά σε διάμετρο και για την αποδοτική παρατήρηση του στέμματος θα πρέπει να παραμείνει όσο το δυνατόν πιο κοντά στο κέντρο της σκιάς, η οποία είναι περίπου 70 χιλιοστά σε απόσταση 150 μέτρων. Επομένως θα πρέπει να επιτευχθεί έλεγχος θέσης μεταξύ των δύο διαστημικών οχημάτων σε κλίμακα χιλιοστού, με σκοπό να αποτελούν ουσιαστικά ένα ενιαίο γιγάντιο όργανο στο διάστημα." Το όργανο ASPIICS (Association of Spacecraft for Polarimetry and Imaging of the Corona of the Sun) αναπτύσσεται για την ESA από μια κοινοπραξία με επικεφαλής το Διαστημικό Κέντρο της Λιέγης στο Βέλγιο, που αποτελείται από 15 εταιρείες και ιδρύματα από πέντε Κράτη Μέλη της ESA. "Πολλές από αυτές τις εταιρείες είναι νέες για την ESA και έχουν αποδειχθεί ότι έχουν σημαντικά κίνητρα και μεγάλη προθυμία να δείξουν τις δυνατότητές τους," παρατηρεί ο Ντάμιεν. "Έχουμε δημιουργήσει διάφορα πρωτότυπα των στοιχείων των δύο οργάνων και το πρώτο μας ολοκληρωμένο ‘διαρθρωτικό και θερμικό μοντέλο’ θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το φθινόπωρο, ενόψει της Κριτικής Επισκόπησης Σχεδιασμού στο τέλος του χρόνου. Επίσης, είμαστε σε αναζήτηση διαφόρων οπτικών λεπτομερειών, όπως το καλύτερο σχήμα για τα άκρα του occulter με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί η διάθλαση." Υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο ενδιαφέρον σε αυτή την εξωτερική προσέγγιση του occulter - ειδικά για την απεικόνιση εξωπλανητών που μοιάζουν με την Γη, που θα προϋποθέτει την αποδέσμευση των πλανητών αυτών από τα μητρικά τους αστέρια. "Είναι μια παρόμοια πρόκληση, η κύρια διαφορά είναι ότι το αστέρι που ψάχνουμε είναι μια σημειακή πηγή του φωτός και όχι μια εκτεταμένη πηγή του Ήλιου μας. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο δορυφορικός σχηματισμός με εξωτερικά όργανα τους occulters μπορεί να αποτελέσει ένα ευέλικτο επιστημονικό εργαλείο, ανοίγοντας πολλές νέες προοπτικές στην αστρονομία." http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2015/03/Proba-3_Dancing_with_the_stars http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/PROBA-3_VLEPONTAS_MESA_APO_SKIA_TO_STEMMA_TOY_ELIOY

Διόρθωση της τροχιάς του ΔΔΣ. Σύμφωνα με το πρόγραμμα της πτήσης του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) στις 24 Αύγ. 2016 πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη διόρθωση της τροχιάς του ΔΔΣ. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της υπηρεσίας πλοήγησης απο το Κέντρο Ελέγχου Αποστολής (MCC) το φορτηγό πλοίο "Πρόοδος MS-02" στις 10:30 MSK. αρχισε την λειτουργία του κινητήρα για 728,6 δευτερόλεπτα. Ως αποτέλεσμα ο ISS ελαβε ρυθμό αύξησης της ταχυτητας του 1,3 m / sec. Μετά τον ελιγμό, το μέσο ύψος του σταθμού αυξήθηκε κατά 2,3 χιλιόμετρα και ήταν 404 χιλιόμετρα. Ο σκοπός της διόρθωσης ήταν η δημιουργία των προϋποθέσεων για την βαλλιστική εκτόξευση από την τροχιά του επανδρωμένου διαστημικού σκάφους μεταφοράς (TPC) «Soyuz TMA-20M», που έχει προγραμματιστεί για τις 7 Σεπτεμβρίου, το 2016, και η επακόλουθη εκτόξευση του διαστημικού οχήματος «Σογιούζ-02 MS", που έχει προγραμματιστεί για την 23η Σεπτεμβρίου του 2016. http://www.roscosmos.ru/22566/

Αποστολή στον Αρη μέσω... Αλπεων. Εχουν περάσει περίπου 100 χρόνια από τότε που ο πρώτος άνθρωπος πάτησε «πόδι» στον πλανήτη Αρη... με όχημα τη φαντασία του, μέσα από ταινίες (όπως η μικρού μήκους «Ενα ταξίδι στον Αρη» του 1910) και λογοτεχνικά βιβλία (με πρωταγωνιστή τον μυθιστορηματικό ήρωα Τζον Κάρτερ το 1912). Πίσω στο παρόν, έναν αιώνα μετά, η ανθρωπότητα (προ)ετοιμάζεται πλέον να κάνει το άλμα από τη φαντασία στην πράξη, πραγματοποιώντας τις πρώτες πραγματικά επανδρωμένες αποστολές στον Κόκκινο Πλανήτη. Το ρομποτικό όχημα «Curiosity» της NASA βρίσκεται εκεί από τον Αύγουστο του 2012... προετοιμάζοντας το έδαφος για την έλευση των πρώτων ανθρώπων. Αλλά και πίσω στη Γη, οι προετοιμασίες πλέον περνούν στο επόμενο στάδιο, με τους επιστήμονες να οργανώνουν επανδρωμένες δοκιμαστικές αποστολές σε μέρη... που θυμίζουν Αρη στις κορυφές οροσειρών και τις πλαγιές ηφαιστείων. Στόχος: η προσομοίωση της ζωής πάνω στον αφιλόξενο αλλά ελκυστικό Κόκκινο Πλανήτη και η μελέτη των ανθρώπινων αντιδράσεων μέσα σε τέτοιες συνθήκες προσομοίωσης. Από χθες και για τις επόμενες έξι ημέρες, μια ομάδα δέκα απλών ανθρώπων (αποτελούμενη από πέντε άνδρες και πέντε γυναίκες) θα βρίσκεται σε ύψος 4.554 μέτρων στις Αλπεις, κοντά στα σύνορα Ελβετίας-Ιταλίας, στο πλαίσιο αποστολής που διοργανώνεται από το Γερμανικό Κέντρο Αεροπλοΐας και Αστροναυτικής (DLR) στην Κολωνία. Η διαβίωση Η ομάδα των δέκα είναι προγραμματισμένο να περάσει μία εβδομάδα σε συνθήκες έλλειψης οξυγόνου και χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης, με έδρα το ιταλικό καταφύγιο «Regina Margherita». Κτισμένο σε ύψος 4.554 μέτρων, το εν λόγω καταφύγιο αποτελεί το «υψηλότερο» οίκημα της Γηραιάς Ηπείρου. Αντίστοιχο πρόγραμμα με το ευρωπαϊκό των Αλπεων εκτελεί η NASA σε ηφαίστειο της Χαβάης «Οταν στο μέλλον αστροναύτες εγκατασταθούν στον Αρη, είναι πολύ πιθανό ότι θα ζουν και θα εργάζονται σε τέτοιες ατμοσφαιρικές συνθήκες», δηλώνει στα γερμανικά μίντια ο ιατρικός διευθυντής της έρευνας, Ούλριχ Λίμπερ. Πολλοί άνθρωποι, όταν βρεθούν σε «έντονα διαφοροποιημένες συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης», εμφανίζουν συμπτώματα της καλούμενης νόσου των ορειβατών όπως πονοκέφαλο, ναυτία, πρήξιμο στα άκρα κ.ά. «Δεν μπορούμε ωστόσο να προβλέψουμε ποιοι άνθρωποι θα παρουσιάσουν αυτά τα συμπτώματα», συνεχίζει ο Λίμπερ, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι σε αντίθεση με όσα λέγονται, η καλή φυσική κατάσταση δεν αποτελεί ασπίδα προστασίας. Ως εκ τούτου, αυτό που μένει ως στόχος για την επιστημονική ομάδα πίσω από τη γερμανική αποστολή είναι να διερευνήσει πώς μπορεί κανείς να παρακάμψει αποτελεσματικότερα τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν τα μεγάλα υψόμετρα στον ανθρώπινο οργανισμό. Υπενθυμίζεται ότι ανάλογες αποστολές προσομοίωσης των συνθηκών που πρόκειται να αντιμετωπίσουν οι μελλοντικοί «έποικοι» στον πλανήτη Αρη πραγματοποιούνται τα τελευταία τρία χρόνια από τη NASA στα ηφαιστειογενή εδάφη της εξωτικής Χαβάης. Η αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής και Διαστήματος έχει, στο πλαίσιο του προγράμματος HI-SEAS (Hawaii Space Exploration Analog and Simulation), πραγματοποιήσει ήδη τέσσερις αποστολές στο έδαφος του ηφαιστείου Μάνουα Λόα, του μεγαλύτερου ηφαιστείου στον κόσμο. Στο πλαίσιο της τελευταίας μάλιστα από αυτές τις αποστολές, έξι επιστήμονες θα έχουν στις 28 Αυγούστου (την ερχόμενη Κυριακή) συμπληρώσει έναν ολόκληρο χρόνο... διαρκούς απομόνωσης μέσα σε έναν διώροφο θόλο, διαμέτρου 11 μέτρων και ύψους 6. Το ρομπτικό όχημα Curiosity βρίσκεται στον Κόκκινο Πλανήτη από το 2012 και προετοιμάζει το έδαφος για την έλευση των πρώτων ανθρώπων Η επιλογή της τοποθεσίας βέβαια δεν είναι τυχαία. Το ρομποτικό όχημα «Curiosity» της NASA έχει άλλωστε, ήδη από το φθινόπωρο του 2012, στείλει εικόνες από τον Αρη οι οποίες... μοιάζουν εντυπωσιακά με το ηφαιστειογενές τοπίο της Χαβάης. Ορόσημο το 2035 Η NASA έχει θέσει στόχο να πραγματοποιήσει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον πλανήτη Αρη έως το 2035. Ο επικεφαλής μάλιστα της αμερικανικής υπηρεσίας Τσαρλς Μπόλντεν ανακοίνωσε σχετικά πρόσφατα, σε σχεδόν πανηγυρικό τόνο, ότι η NASA βρίσκεται όντως πιο κοντά από ποτέ άλλοτε στο να πραγματοποιήσει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Κόκκινο Πλανήτη. Οι πρακτικές προκλήσεις ωστόσο μιας τέτοιας αποστολής θα είναι κολοσσιαίες. Μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει συνολικά περί τα τρία χρόνια. Το «πήγαινε» εκτιμάται ότι θα διαρκέσει περίπου 6 με 8 μήνες. Η παραμονή εκεί άλλους 12 με 16 μήνες και η επιστροφή άλλους 6 με 8. Γη και Αρης έρχονται κοντά κάθε 26 μήνες, κάθε φορά δηλαδή που ευθυγραμμίζονται, με αποτέλεσμα η μεταξύ τους απόσταση να μειώνεται στα... 70 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Στην φωτογραφία εικόνα από το καταφύγιο «Regina Margherita» σε κορυφή των Αλπεων στα σύνορα Ελβετίας - Ιταλίας, που θα φιλοξενήσει 5 άνδρες και 5 γυναίκες οι οποίοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα του Γερμανικού Κέντρου Αεροπλοΐας και Αστροναυτικής. http://www.ethnos.gr/diethni/arthro/apostoli_ston_ari_meso_alpeon-64465296/

Ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος. 56 χρόνια από την πτήση της Μπέλκα και Στρέλκα. Ακριβώς πριν 56 χρόνια στις 19 Αυγούστου 1960 ο κόσμος έμαθε για την καθημερινή πτήση των δύο «τετράποδων" - Belka και Strelka. Ήταν η πρώτη τροχιακή πτήση των έμβιων όντων με μια επιτυχημένη επιστροφή στη Γη. Η προετοιμασία της αποστολής εγινε με επικεφαλής τον Σεργκέι Korolev προσωπικά. 12 σκύλοι επελέγησαν από μια ειδική τεχνική: το βάρος - έως 6 kg, ύψος - έως 35 εκατοστά, ηλικίας - από δύο έως έξι χρόνια, ένα φωτεινό χρώμα.Οι ίδιοι γενεαλογικά Μπέλκα και Στρέλκα αποδείχθηκαν οι καλύτερη ομάδα. Μαζί με αυτούς στο διάστημα ήταν 12 ποντίκια, έντομα, φυτά, καλλιέργεια μυκήτων, σπόροι, ορισμένοι τύποι μικροβίων και άλλα βιολογικα αντικειμένα. Ο σκοπός του πειράματος - να διερευνηθεί η επίδραση της διαστημικής πτήσης σε ζωντανούς οργανισμούς, καθώς και το σύστημα υποστήριξης της ζωής και να επιστρέψει στη Γη. Η πτήση διήρκεσε περισσότερο από 25 ώρες, διάστημα κατά το οποίο το πλοίο έκανε 17 πλήρεις περιστροφές γύρω από τη Γη. Μετά την πτήση οι σκύλοι έζησαν στο Ινστιτούτο Πολιτικής Αεροπορίας και Διαστημικης Ιατρικής, όπου είχαν ληφθεί. Μετά από λίγους μήνες έφερε απογόνους - έξι απολύτως υγιή κουτάβια. Ένας από αυτούς δωρηθηκε στην Ζακλίν Κένεντι, σύζυγο του Προέδρου των ΗΠΑ. http://www.roscosmos.ru/22558/ ISS-49/50 Η εκτοξευση του φορέα πύραυλου "Soyuz-FG" με το επανδρωμένο διαστημικό σκάφος της νέας τροποποίησης του TPK "MS-02 Σογιούζ» έχει προγραμματιστεί για τις 23 Σεπτεμβρίου του 2016. Το κύριο πλήρωμα περιλαμβάνει τους κοσμοναύτες της Roscosmos Σεργκέι Ryzhikov και Αντρέι Borisenko και τον αστροναύτη της NASA Robert Shane Kimbrough. Το πλήρωμα ασφαλείας οι κοσμοναύτες της Roscosmos Αλεξάντερ Misurkin και Νικολάι Tikhonov και ο αστροναύτης της NASA Mark Vanden High. http://www.roscosmos.ru/22557/

Η NASA ετοιμάζει ρομπότ για το «Ταξίδι στον Άρη» Η NASA σε συνεργασία με το Space Center Houston, το Official Visitor Center του NASA Johnson Space Center και τη NineSigma, μία διεθνή οργάνωση συμβούλων καινοτομίας, έχει ανοίξει τις εγγραφές για έναν νέο διαγωνισμό, το Space Robotics Challenge. Το event αυτό επιδιώκει να αναπτύξει τις δυνατότητες των ανθρωποειδών ρομπότ που θα βοηθούν τους αστροναύτες στο ταξίδι τους προς τον Άρη. Η Space Robotics Challenge είναι ένας διαγωνισμός ύψους ενός εκατ. δολαρίων με στόχο την αύξηση της επιδεξιότητας των ρομπότ. Οι ομάδες πρέπει να προγραμματίσουν ένα εικονικό ρομπότ, στα πρότυπα του Robonaut 5 της NASA (R5) για να μπορεί να πραγματοποιεί μια σειρά εργασιών σε εξομοίωση, λαμβάνοντας υπόψη και την καθυστέρηση στις επικοινωνίες μεταξύ Άρη και Γης. Η NASA ενδιαφέρεται για την αύξηση των δυνατοτήτων των ρομπότ τόσο για την εξερεύνηση του διαστήματος όσο και για γήινες εφαρμογές. Καθώς οι αποστολές θα γίνονται όλο και πιο μακροχρόνιες και πιο πολύπλοκες, ρομπότ σαν το R5 θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ως προπομποί επανδρωμένων αποστολών, ως βοηθοί ή ως επιστάτες και συντηρητές εγκαταστάσεων και εξοπλισμού που μένουν πίσω. Επίσης, η τεχνολογία R5 θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη Γη, για χρήση σε επικίνδυνα περιβάλλοντα. Ο διαγωνισμός θα πραγματοποιηθεί σε εικονικό περιβάλλον. Το R5 κάθε ομάδας θα πρέπει να λύσει το «πρόβλημα» μιας αμμοθύελλας που έχει προκαλέσει ζημιές σε μια αρειανή αποικία. Οι στόχοι θα είναι τρεις: Η ευθυγράμμιση ενός δορυφορικού πιάτου τηλεπικοινωνιών, η επισκευή εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας και το σφράγισμα μιας ρωγμής. Οι φιναλίστ του πρώτου γύρου θα ανακοινωθούν τον Δεκέμβριο. Η τελική φάση του διαγωνισμού θα διεξαχθεί τον Ιούνιο του 2017 και οι νικητές θα ανακοινωθούν στα τέλη του. Το λογισμικό που θα αναπτυχθεί μέσω του διαγωνισμού θα μπορεί να μεταφερθεί και σε άλλα συστήματα ρομποτικής, επιτρέποντας στην τεχνολογία αυτή να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα παλαιότερα μοντέλα, όπως το Robonaut 2. http://www.naftemporiki.gr/story/1139032/i-nasa-etoimazei-rompot-gia-to-taksidi-ston-ari

Κονιάκ υψηλής ποιότητας στο μνημόσυνο της υπερσυμμετρίας. Οι φυσικοί που συναντήθηκαν σήμερα στην Κοπεγχάγη διευθέτησαν ένα στοίχημα που είχε τεθεί πριν από 16 χρόνια. Το 2000, όταν άρχισε η κατασκευή του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN – ο μεγαλύτερος μεγαλύτερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο – κάποιοι φυσικοί στοιχημάτισαν ότι σε 10 χρόνια θα ανίχνευε τουλάχιστον ένα υπερσυμμετρικό σωματίδιο. Παίρνοντας υπόψη τους το πισωγύρισμα εξαιτίας αναπάντεχων βλαβών, τον Ιούνιο του 2011, υπογράφηκε παράταση πέντε ετών, μέχρι την 16η Ιουλίου του 2016. Στην σημερινή συνάντηση που έγινε στην Διεθνή Ακαδημία Niels Bohr, οι 20 φυσικοί που στοιχημάτισαν υπέρ του «ναι» το 2011, παραδέχθηκαν την ήττα τους προσφέροντας ο καθένας ένα μπουκάλι ακριβού κονιάκ (πάνω από 100 δολάρια το μπουκάλι) στους 24 φυσικούς που στοιχημάτισαν εναντίον της υπερσυμμετρίας. Ο Stephen Hawking, που δεν είχε πάρει μέρος στο στοίχημα της υπερσυμμετρίας, δήλωσε ότι θα στοιχημάτιζε εναντίον της ανίχνευσης υπερσυμμετρικού σωματιδίου. Στην συζήτηση που έγινε, ο νομπελίστας φυσικός David Gross, ο οποίος δεν είχε υπογράψει το έγγραφο του στοιχήματος, αλλά έχασε ένα άλλο στοίχημα εξαιτίας της μη επιβεβαίωσης της υπερσυμμετρικής θεωρίας, δήλωσε ότι θα συνεχίσει να πιστεύει σ’ αυτή, αν και πλέον φαίνεται πως δεν θα έχει την απλούστερη ή την πιο προσιτή μορφή που ανέμενε. Στη συνέχεια όμως, είπε πως όλη αυτή η ιστορία είναι ένα καλό μάθημα για τους νεώτερους φυσικούς, παροτρύνοντάς τους να μην ακολουθούν τους γέρους, αλλά να ψάχνουν καινούργιες, εντελώς διαφορετικές και τρελές ιδέες… Στην φωτογραφίες η πρώτη σελίδα του στοιχήματος με τις υπογραφές των φυσικών. Πρόκειται για την χρονική επέκταση του στοιχήματος μέχρι τον Ιούλιο του 2016 Ο Nima Arkani-Hamed που στοιχημάτισε στην επιβεβαίωση της υπερσυμμετρίας παραδίδει ένα μπουκάλι κονιάκ αξίας $150 στον Poul Damgaard. Το βίντεο από την συνάντηση στην Κοπεγχάγη: http://physicsgg.me/2016/08/22/%ce%ba%ce%bf%ce%bd%ce%b9%ce%ac%ce%ba-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%ae%cf%82-%cf%80%ce%bf%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%bd%ce%b7%ce%bc%cf%8c%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%bf/

Η ωραιότερη θεωρία της φυσικής. Στα νιάτα του ο Άλμπερτ Αϊνστάιν πέρασε έναν χρόνο χαζεύοντας και τεμπελιάζοντας. Αν δεν «χάνεις» χρόνο, δεν φτάνεις πουθενά, κάτι που δυστυχώς, συχνά οι γονείς των εφήβων ξεχνούν. Είχε επιστρέψει στην οικογένειά του στην Παβία, αφού παράτησε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου δεν μπορούσε να υποφέρει την αυστηρότητα του λυκείου εκεί. Μιλάμε για την αυγή του 20ου αιώνα: στην Ιταλία εκτυλισσόταν η βιομηχανική επανάσταση. Ο πατέρας του ήταν ο μηχανικός που εγκατέστησε τον πρώτο σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας στις πεδιάδες του Πάδου. Ο Άλμπερτ διάβαζε Καντ και παρακολουθούσε, περιστασιακά, μαθήματα στο πανεπιστήμιο της Παβία: για ευχαρίστηση, χωρίς να είναι εγγεγραμμένος και να σκέφτεται τις εξετάσεις. Έτσι μπορείς να γίνεις σοβαρός επιστήμονας. Έπειτα, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και βυθίστηκε στη μελέτη της φυσικής. Το 1905, έστειλε τρία άρθρα στο πιο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό της εποχής, το Annalen der Physik: καθένα από αυτά άξιζε το βραβείο Νόμπελ. Το πρώτο [«On the Movement of Small Particles Suspended in Stationary Liquids Required by the Molecular-Kinetic Theory of Heat» , Annalen der Physik 17 (1905): 549-560] έδειχνε ότι τα άτομα της ύλης υπάρχουν πραγματικά. http://einsteinpapers.press.princeton.edu/vol2-trans/137 Το δεύτερο [«Concerning an Heuristic Point of View Toward the Emission and Transformation of Light» , Annalen der Physik 17 (1905): 132-148], άνοιξε την πόρτα της κβαντικής μηχανικής που θα συζητήσουμε στο επόμενο μάθημα. http://einsteinpapers.press.princeton.edu/vol2-trans/100 Το τρίτο [«On the Electrodynamics of Moving Bodies» , Annalen der Physik 17 (1905): 891-921] παρουσίασε την πρώτη θεωρία της σχετικότητας (σήμερα γνωστή ως «ειδική σχετικότητα») που αποσαφηνίζει πώς ο χρόνος δεν κυλάει το ίδιο για όλους: δύο όμοιοι δίδυμοι θα βρεθούν σε διαφορετική ηλικία, αν ο ένας έχει ταξιδέψει με μεγάλη ταχύτητα. http://einsteinpapers.press.princeton.edu/vol2-trans/154 Ο Αϊνστάιν έγινε ξαφνικά διάσημος και δέχτηκε προτάσεις εργασίας από διάφορα πανεπιστήμια. Αλλά κάτι τον ενοχλούσε: παρά την άμεση αναγνώρισή της, η θεωρία της σχετικότητας δεν ταίριαζε με ό,τι γνωρίζαμε για τη βαρύτητα, και ειδικά με τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα πέφτουν, Το συνειδητοποίησε γράφοντας ένα άρθρο που συνόψιζε τη θεωρία του, και άρχισε να αναρωτιέται μήπως ο περίφημος νόμος της «παγκόσμιας έλξης» του Νεύτωνα χρειαζόταν αναθεώρηση για να γίνει συμβατός με την καινούργια ιδέα της σχετικότητας. Συγκεντρώθηκε λοιπόν στο πρόβλημα και χρειάστηκε δέκα χρόνια για να το λύσει. Δέκα χρόνια παθιασμένης μελέτης, προσπαθειών, λαθών, σύγχυσης, εσφαλμένων άρθρων, λαμπρών ιδεών, παρεξηγημένων ιδεών. Τελικά, τον Νοέμβριο του 1915, δημοσίευσε ένα άρθρο [“The Foundation of the General Theory of Relativity”, Annalen der Physik 354 (7), 769-822] με την πλήρη λύση: μια καινούρια θεωρία της βαρύτητας, την οποία ονόμασε «γενική θεωρία της σχετικότητας» – ήταν, θα λέγαμε το αριστούργημά του, η «ωραιότερη των θεωριών», σύμφωνα με τον μεγάλο ρωσοεβραίο φυσικό Λεβ Λαντάου. http://einsteinpapers.press.princeton.edu/vol6-trans/158 Υπάρχουν κορυφαία αριστουργήματα που μας συγκινούν βαθιά: το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ, η Οδύσσεια του Ομήρου, η Καπέλα Σιξτίνα, Ο Βασιλιάς Ληρ … Για να εκτιμήσουμε το μεγαλείο τους ίσως απαιτείται μακρά μαθητεία. Η ανταμοιβή δεν είναι μόνο η αισθητική απόλαυση, αλλά και το ότι μας ανοίγουν τα μάτια σε νέες διαστάσεις του κόσμου. Η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι λοιπόν ένα αριστούργημα τέτοιας οικουμενικής αξίας. Θυμάμαι τη συγκίνησή μου όταν άρχισα να την καταλαβαίνω σιγά σιγά. Ήταν καλοκαίρι και βρισκόμουν σε μια παραλία της Καλαβρίας, στο Κοντοφούρι, λουσμένος στη λιακάδα του μεσογειακού ελληνισμού. Φοιτούσα τότε στο τελευταίο έτος του πανεπιστημίου. Στις καλοκαιρινές διακοπές, χωρίς το άγχος του σχολείου, μελετάμε καλύτερα. Εγώ μελετούσα μ’ ένα βιβλίο φαγωμένο στις άκρες από τα ποντίκια, γιατί τις νύχτες του χειμώνα το χρησιμοποιούσα για να βουλώνω τις φωλιές των τρωκτικών στο σαραβαλιασμένο, λίγο χίπικο σπίτι, σ’ έναν λόφο της Ούμπρια, όπου συνήθιζα να βρίσκω καταφύγιο από την πλήξη των πανεπιστημιακών αμφιθεάτρων της Μπολόνια. Κάθε τόσο σήκωνα το βλέμμα από το βιβλίο και κοίταζα την αστραφτερή θάλασσα: είχα την εντύπωση ότι έβλεπα πράγματι την καμπυλότητα του χωροχρόνου που φαντάστηκε ο Αϊνστάιν (…) απόσπασμα από το βιβλίο του Carlo Rovelli, «Επτά σύντομα μαθήματα φυσικής», μετάφραση Τριανταφύλλου Σώτη, εκδόσεις Πατάκη. http://physicsgg.me/2016/08/21/%ce%b7-%cf%89%cf%81%ce%b1%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b7-%ce%b8%ce%b5%cf%89%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%86%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/

Pubspace: ελεύθερη πρόσβαση στις επιστημονικές έρευνες της NASA. Ένα νέο πόρταλ http://www.nasa.gov/open/researchaccess/pubspace/ όπου βρίσκονται όλες οι έρευνες που βασίσθηκαν σε κονδύλια της NASA, ανακοίνωσε η αμερικανική υπηρεσία διαστήματος. Μέσω του συγκεκριμένου πόρταλ, που ονομάζεται NASA PubSpace, κάθε επιστήμονας ή απλός πολίτης μπορεί να έχει δωρεάν πρόσβαση σε επιστημονικά άρθρα που χρηματοδοτήθηκαν από την υπηρεσία. Το NASA PubSpace είναι αποτέλεσμα της νέας πολιτικής της υπηρεσίας, σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε μελέτη χρηματοδοτεί θα πρέπει να διατίθεται δημόσια, μέσα σε ένα έτος από τη δημοσίευσή της σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό. «Είμαστε χαρούμενοι με αυτή την ευκαιρία να διευρύνουμε την πρόσβαση στο πολύ μεγάλο χαρτοφυλάκιό μας από επιστημονικές και τεχνολογικές εκδόσεις», σημείωσε η Ντάβα Νιούμαν, υποδιευθύντρια της υπηρεσίας. «Προσκαλούμε τη διεθνή κοινότητα να εξερευνήσει μαζί μας τη Γη, τον αέρα και το διάστημα». Από το υλικό που μπορεί να βρει κανείς στο NASA PubSpace, υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις. Όπως αναφέρει η υπηρεσία, στο πόρταλ δεν υπάρχουν πατέντες και άλλο υλικό που η ανάρτησή του θα παραβίαζε το ιδιωτικό απόρρητο ή θέματα εθνικής ασφάλειας. Με το πόρταλ η NASA ανταποκρίνεται στο αίτημα του Λευκού Οίκου, ο οποίος από το 2013 έχει ζητήσει από τις αμερικανικές δημόσιες υπηρεσίες να βρουν τρόπους επέκτασης της πρόσβασης σε δημόσια χρηματοδοτούμενες έρευνες. Επίσης, η πρωτοβουλία της υπηρεσίας εντάσσεται στη διεθνή τάση για άρση ολοένα περισσότερων περιορισμών στη διάθεση των επιστημονικών μελετών. Είναι χαρακτηριστικό πως ορισμένοι ερευνητές παρακάμπτουν τα καθιερωμένα επιστημονικά περιοδικά, «ανεβάζοντας» τα άρθρα τους απευθείας στο ίντερνετ. Απαντώντας σε αυτή την τάση, τον περασμένο Μάρτιο οι υπουργοί Έρευνας & Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν ομόφωνα ότι, ξεκινώντας από το 2020, θα πρέπει να είναι ελεύθερη προσβάσιμη οποιαδήποτε επιστημονική μελέτη βασίζεται με κάποιον τρόπο σε δημόσια χρηματοδότηση. Όσον αφορά πάντως το NASA PubSpace, όφελος από το πόρταλ θα έχει και η υπηρεσία διαστήματος, αφού θα μπορεί πιο εύκολα να παρακολουθεί τις έρευνες που χρηματοδοτεί. «Απλουστεύοντας την πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα , θα αυξηθεί σημαντικά η επίδραση των ερευνών μας», σημειώνει η Έλεν Στόφαν, επικεφαλής του επιστημονικού επιτελείου της NASA. «Είτε είμαστε επιστήμονες είτε μηχανικοί, πάντοτε “χτίζουμε” πάνω σε προγενέστερες δουλειές άλλων συναδέλφων μας». Αυτή τη στιγμή στο πόρταλ υπάρχουν περίπου 900 άρθρα, ο αριθμός των οποίων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Το ήδη διαθέσιμο υλικό καλύπτει μία πολύ μεγάλη γκάμα θεμάτων, από τους τρόπους εκγύμνασης των αστροναυτών κατά τη διάρκεια των διαστημικών αποστολών, μέχρι τις πιθανότητες ύπαρξης ζωής στον Τιτάνα. http://physicsgg.me/2016/08/20/pubspace-%ce%b5%ce%bb%ce%b5%cf%8d%ce%b8%ce%b5%cf%81%ce%b7-%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%b9%cf%82-%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b9%ce%ba/ Έμειναν λίγες ημέρες για να συμμετέχετε στην πρώτη συζήτηση Ευρωπαίων πολιτών για το διάστημα. Θέλετε να έχετε την ευκαιρία να πείτε τη γνώμη σας προτείνοντας προτεραιότητες σχετικά με τα ευρωπαϊκά διαστημικά προγράμματα; Λοιπόν, τώρα έχετε την ευκαιρία, γιατί στις 10 Σεπτεμβρίου 2016, πάνω από 2000 πολίτες από 22 ευρωπαϊκές χώρες θα συμμετάσχουν στην πρώτη συζήτηση πολιτών για το Διάστημα για την Ευρώπη. Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει συζητηθεί το μέλλον των διαστημικών δραστηριοτήτων σε μια τέτοια εκδήλωση που πραγματοποιείται σε τόσες πολλές χώρες. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, εάν είστε αρκετά τυχεροί να επιλεγείτε, θα έχετε την ευκαιρία να μάθετε, να συζητήσετε και να συμμετέχετε προτείνοντας προτεραιότητες για όλες τις πτυχές των σημερινών και των μελλοντικών ευρωπαϊκών διαστημικών προγραμμάτων. Αυτή η διαβούλευση πρωτοφανούς κλίμακας θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα σε όλα τα 22 Κράτη Μέλη της ESA, με περίπου 100 άτομα από κάθε χώρα που θα συγκεντρωθούν σε διάφορες τοποθεσίες. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης θα πρέπει να μπουν σε σειρά - το νωρίτερο 48 ώρες μετά τη συζήτηση - και να κοινοποιηθούν στην ESA. Ο Γενικός Διευθυντής της ESA Ιαν Βέρνερ υπογράμμισε τη δέσμευσή του στην ESA για περαιτέρω συμμετοχή σε διάλογο με τους ευρωπαίους πολίτες και είπε, "Οι διαστημικές πτήσεις, η επιστήμη του διαστήματος, η εξερεύνηση, η παρατήρηση της Γης, οι τηλεπικοινωνίες, η δορυφορική πλοήγηση, η διαστημική τεχνολογία και η καινοτομία μπορούν να συμβάλουν να ανταποκριθούμε στις κοινωνικές προκλήσεις και να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τις μελλοντικές γενιές. Οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να μας βοηθήσουν να αξιολογήσουμε καλύτερα τις προτεραιότητές μας." Έχετε μόνο μέχρι τις 28 Αυγούστου για να εγγραφείτε, έτσι, ελέγξτε την ιστοσελίδα μας http://www.citizensdebate.space/el_GR/home και συμμετέχετε στη συζήτηση! http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/Hemeinan_lhiges_emheres_gia_na_symmethechete_sten_prhote_syzhetese_Eyropahion_polithon_gia_to_dihastema «Προς ιδιωτικοποίηση» ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός καλό θα ήταν να παραδοθεί σε ιδιώτες όταν οι διεθνείς εταίροι του προγράμματος διακόψουν τη χρηματοδότηση την επόμενη δεκαετία, φέρεται να δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της NASA. Την είδηση για την μελλοντική ιδιωτικοποίηση του ISS μεταδίδει ο δικτυακός τόπος TechCrunch επικαλούμενος δηλώσεις του Μπιλ Χιλ, υποδιοικητή του τμήματος Ανάπτυξης Εξερευνητικών Συστημάτων της NASA. «Η NASA προσπαθεί να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη σε χαμηλή γήινη τροχιά» ανέφερε ο Χιλ στη διάρκεια σύσκεψης της NASA με θέμα την επανδρωμένη αποστολή στον Άρη που προγραμματίζεται για τη δεκαετία του 2030. «Για το απώτερο μέλλον, επιθυμία μας είναι να παραδώσουμε τον σταθμό είτε σε κάποια εμπορική οντότητα ή σε κάποιον άλλο εμπορικό φορέα έτσι ώστε να μπορέσει να συνεχιστεί η έρευνα σε χαμηλή γήινη τροχιά» είπε ο Χιλ. Ο ISS, μια συνεργασία ανάμεσα στις διαστημικές υπηρεσίες των ΗΠΑ,της Ρωσίας,της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και του Καναδά, άρχισε να συναρμολογείται το 1998 ως επιστημονικό εργαστήριο αλλά και ως εφαλτήριο για επανδρωμένες αποστολές στους αστεροειδείς και τελικά στον Άρη. Συνεχίζει ακόμα και σήμερα να επεκτείνεται, με κόστος που έχει φτάσει γύρω στα 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό ο σταθμός επρόκειτο να καταστραφεί φλεγόμενος στην ατμόσφαιρα το 2016, ωστόσο ΗΠΑ και Ρωσία συμφώνησαν τελικά να παρατείνουν τη χρηματοδότηση τουλάχιστον μέχρι το 2024, οπότε η NASA θα επικεντρωθεί στον Άρη. Ο Χιλ δεν διευκρίνισε ποιοι μπορεί να είναι οι υποψήφιοι αγοραστές, ούτε το εάν οι υπόλοιποι εταίροι του ISS συμφωνούν με την πώλησή του. Υπάρχουν ωστόσο εταιρείες που θα μπορούσαν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον: η SpaceX και η Boeing αναπτύσσουν για λογαριασμό της NASA νέα επανδρωμένα οχήματα που θα μπορούν να εξυπηρετούν τον σταθμό, ενώ η Bigelow Airspace εγκατέστησε πρόσφατα στον ISS το πρώτο φουσκωτό δωμάτιο. Μέχρι πάντως να πετάξουν τα νέα αμερικανικά σκάφη, τα ρωσικά Soyuz είναι τα μόνα που μπορούν να μεταφέρουν πληρώματα από και προς το τροχιακό συγκρότημα. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500096496

Το Σύμπαν πάτησε γκάζι προς τον... θάνατό του! Το 1998 μια ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται αντί να επιβραδύνεται λόγω της βαρύτητας, όπως πίστευαν οι περισσότεροι ως τότε. Για την ανακάλυψή τους οι επιστήμονες έλαβαν βραβείο Νομπέλ λίγα χρόνια μετά. Ενας εξ αυτών, ο αστροφυσικός Ανταμ Ρις που εργάζεται στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, αποφάσισε να συνεχίσει με νέα ομάδα συνεργατών να μελετά αυτό το μυστηριώδες κοσμολογικό φαινόμενο και πριν από τρεις μήνες η ομάδα του προκάλεσε πάταγο στην επιστημονική κοινότητα ανακοινώνοντας ότι το Σύμπαν δείχνει να διαστέλλεται περίπου 9% ταχύτερα από το αναμενόμενο. Αν η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιωθεί από τις νέες μετρήσεις που θα γίνουν, αυτό θα σημαίνει ότι πρέπει οι επιστήμονες να αναθεωρήσουν τα κοσμολογικά μοντέλα τους. Η νέα έρευνα του Ρις αναζωπύρωσε επίσης τη συζήτηση για την εξέλιξη του Σύμπαντος. Η διαστολή του Σύμπαντος έχει ως αποτέλεσμα τα κοσμικά αντικείμενα και ειδικότερα οι γαλαξίες να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον. Η κατάληξη που θα έχει αυτό το φαινόμενο έχει γίνει αντικείμενο διαφόρων θεωριών, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν θα λέγαμε ότι είναι και ιδιαίτερα αισιόδοξες για το μέλλον του Σύμπαντος. Τρεις θεωρίες για το πιθανό τέλος του έχουν ξεχωρίσει. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος οδηγεί σταδιακά στην ψύξη του, για αυτό και ονομάστηκε «Μεγάλη Ψύξη». Οι γαλαξίες θα απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα (μετά από αρκετά δισ. έτη) να «παγώσουν» και τελικά να «σβήσουν», με το Σύμπαν να μετατρέπεται σε απόλυτα σκοτεινό και ψυχρό. Η δεύτερη θεωρία, που είναι γνωστή ως «Μεγάλη Σχάση», αναφέρει ότι αυτή η διαστολή «τεντώνει» το Σύμπαν, με αποτέλεσμα στο τέλος αυτό να «σκιστεί» και να καταστραφεί. Η τρίτη θεωρία ονομάζεται «Μεγάλη Σύνθλιψη» και υποστηρίζει ότι κάποια στιγμή η διαστολή θα σταματήσει και τότε θα σταματήσει να υπάρχει και ο χρόνος. Η βαρύτητα θα υποχρεώσει το Σύμπαν να καταρρεύσει και να αυτοκαταστραφεί μέσω μιας διεργασίας που οι θιασώτες της θεωρίας περιγράφουν ως ένα «αντίστροφο Big Bang», μια Μεγάλη Εκρηξη από την... ανάποδη δηλαδή. Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν, το αντίστροφο Big Bang θα καταστρέψει μεν το Σύμπαν μας αλλά θα δημιουργήσει ταυτόχρονα τις συνθήκες για την εκδήλωση μιας νέας Μεγάλης Εκρηξης, από την οποία θα προκύψει ένα νέο Σύμπαν. Βέβαια δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για εμάς, αφού αν κάτι από όλα αυτά συμβεί, αυτό θα γίνει μετά από αρκετά δισεκατομμύρια έτη. Μάλλον είναι πιθανότερο να έχουμε προλάβει να αυτοκαταστραφούμε ως είδος πολύ νωρίτερα από ό,τι αν φρόντιζε γι' αυτό αποκλειστικά το Σύμπαν. Ζητήσαμε από τον θεωρητικό αστροφυσικό και κοσμολόγο δρα Σπύρο Βασιλάκο, διευθυντή Ερευνών στο Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών, να μας μιλήσει για το πού βρισκόμαστε σήμερα στη μελέτη του Σύμπαντος και να μας εξηγήσει τι ακριβώς σημαίνουν τα ευρήματα της πρόσφατης ανακάλυψης για τη διαστολή του Σύμπαντος καθώς και το τι θα συμβεί σε αυτό. Μπορείτε να μας περιγράψετε με γενικό τρόπο το πού βρισκόμαστε στην κοσμολογία σήμερα; «Είναι γενικά παραδεκτό στην επιστημονική κοινότητα ότι η τελευταία δεκαπενταετία αποτελεί τη "χρυσή" περίοδο στην επιστήμη της κοσμολογίας. Πράγματι η λεπτομερής ανάλυση τόσο των διαστημικών όσο και των επίγειων παρατηρήσεων (της κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων, των πηγών ακτίνων-Χ, των υπερκαινοφανών αστέρων, των δομών μεγάλης κλίμακας κ.τ.λ.) συγκλίνει σε ένα γενικό κοσμολογικό αποτέλεσμα. Αυτό υποστηρίζει ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε με τη Μεγάλη Εκρηξη, είναι χωρικά επίπεδο, είναι ομογενές και ισότροπο και έχει ηλικία περίπου 13,8 δισ. ετών. Με τη Μεγάλη Εκρηξη γεννιέται ο ίδιος ο χωροχρόνος, ο οποίος εξασφαλίζει, σύμφωνα με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, το απαραίτητο υπόβαθρο μέσα στο οποίο το Σύμπαν εξελίσσεται. Η διαστολή του Σύμπαντος παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον αμερικανό αστρονόμο Εντουιν Χαμπλ στη δεκαετία του '20, είχε όμως προβλεφθεί θεωρητικά από τις λύσεις των εξισώσεων πεδίου της ΓΘΣ. Σημαντική ένδειξη για την ορθότητα της θεωρίας της Μεγάλης Εκρηξης απετέλεσε η ανακάλυψη από τους αμερικανούς αστρονόμους Πένζιας και Γουίλσον (βραβείο Νομπέλ Φυσικής 1978) της λεγόμενης κοσμικής ακτινοβολίας μικροκυμάτων του υποβάθρου (ΚΑΜ), δηλαδή της αρχικής θερμικής ακτινοβολίας που γέμισε το Σύμπαν μετά την αρχική έκρηξη. Με άλλα λόγια, η ΚΑΜ είναι το ενεργειακό απολίθωμα των αρχέγονων φωτονίων της Μεγάλης Εκρηξης και η θερμοκρασία της σήμερα είναι -270°C περίπου. Στην πρώιμη περίοδο το Σύμπαν πέρασε από μια φάση επιταχυνόμενης διαστολής, που ονομάζεται πληθωρισμός, η οποία ήταν σύντομης χρονικής διάρκειας και έδωσε μακροσκοπική διάσταση στο Σύμπαν. Στη συνέχεια, έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο στην οποία κυριαρχούσαν κατά σειρά η ακτινοβολία και η ύλη, τα τελευταία 7 δισ. χρόνια το Σύμπαν εισήλθε και πάλι σε φάση επιταχυνόμενης διαστολής. Μάλιστα για αυτή τους την ανακάλυψη οι Περλμιούτερ, Ρις και Σμιντ τιμήθηκαν με το Νομπέλ Φυσικής για το έτος 2011. Γνωρίζουμε επίσης ότι από το συνολικό ποσό υλοενέργειας που περιέχει το Σύμπαν στην παρούσα εποχή μόνο το 26% αποτελείται από ύλη. Από αυτό το ποσοστό μόνο το 4% είναι κανονική ύλη (πρωτόνια, ηλεκτρόνια κ.τ.λ.) που ακτινοβολεί, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αντιστοιχεί στη λεγόμενη σκοτεινή ύλη η οποία δεν εκπέμπει φως, όμως αλληλεπιδρά βαρυτικά με την κανονική ύλη. Παρά την τεράστια πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε θεωρητικό αλλά και σε παρατηρησιακό επίπεδο, ως σήμερα δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τη φύση του υπόλοιπου 74% το οποίο και ευθύνεται για τη σημερινή επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος. Για τον λόγο αυτόν σε αυτή τη μορφή ενέργειας έχει δοθεί η αινιγματική ονομασία "σκοτεινή ενέργεια"! Πράγματι, κατά την τελευταία δεκαετία υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον στις τάξεις των κοσμολόγων και των θεωρητικών φυσικών σχετικά με τη φύση αυτής της εξωτικής σκοτεινής ενέργειας». Πώς μετρείται η διαστολή του Σύμπαντος; «Θα αναπτύξω με σύντομο τρόπο τις δύο (υπάρχουν και άλλες) βασικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος. Η πρώτη μέθοδος βασίζεται στην ανάλυση των διαταραχών της ΚΑΜ που αναφέρθηκε στην εισαγωγή μου. Ειδικότερα, με την τελευταία διαστημική αποστολή παρατήρησης της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου με τον δορυφόρο PLANCK του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος εντοπίστηκαν εκπληκτικής ακρίβειας διαταραχές της θερμοκρασίας της ΚΑΜ. Η μελέτη αυτών των διαταραχών οδήγησε μεταξύ άλλων και στον υπολογισμό της λεγόμενης σταθεράς του Χαμπλ, η οποία μας δίνει τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος στη σημερινή εποχή. Επιπλέον στη βιβλιογραφία είναι γνωστό ότι από όλους τους εξωγαλαξιακούς πληθυσμούς υπάρχει μια ειδική κατηγορία αστέρων, οι λεγόμενοι υπερκαινοφανείς αστέρες τύπου Ia, οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην παρατηρησιακή κοσμολογία. Αυτοί οι αστέρες αποτελούνται από έναν λευκό νάνο (συμπαγής αστέρας) ο οποίος απορροφά ύλη από έναν συνοδό αστέρα. Οταν η μάζα του λευκού νάνου φτάσει σε μια κρίσιμη τιμή (περίπου 1,4 μάζες Ηλίου), τότε ο νάνος αστέρας θα υποστεί θερμοπυρηνική έκρηξη καταρρέοντας κάτω από τη δύναμη της βαρύτητάς του. Η έκρηξη είναι τόσο ισχυρή όπου η φωτεινότητα (ενέργεια ανά μονάδα χρόνου) που απελευθερώνεται κυριαρχεί επί της φωτεινότητας που εκπέμπει συνολικά ο γαλαξίας μέσα στον οποίο υπάρχει το διπλό σύστημα (λευκός νάνος και συνοδός αστέρας). Συνεπώς οι υπερκαινοφανείς αστέρες τύπου Ia έχουν την ιδιότητα των "βασικών λαμπτήρων" και χρησιμοποιούνται ως μια ανεξάρτητη μέθοδος για τον υπολογισμό κοσμικών αποστάσεων με στόχο τον υπολογισμό του ρυθμού με τον οποίο διαστέλλεται το Σύμπαν. Σε πρόσφατη δημοσίευσή τους ο Ανταμ Ρις και οι συνεργάτες του χρησιμοποιώντας τη μέθοδο με τους υπερκαινοφανείς αστέρες βρήκαν ότι ο ρυθμός διαστολής του Σύμπαντος στη σημερινή εποχή είναι περίπου 9% μεγαλύτερος από εκείνον που μετρήθηκε από την ανάλυση των δεδομένων της ΚΑΜ του δορυφόρου PLANCK». Σας εξέπληξαν τα ευρήματα της μελέτης ή υπήρχαν ήδη στοιχεία που έδειχναν ότι ο ρυθμός διαστολής του Σύμπαντος είναι μεγαλύτερος από όσο εκτιμούσαμε ως σήμερα; «Οχι, δεν με εξέπληξαν. Θα ήθελα να τονίσω ότι τα τελευταία δύο χρόνια πολλές ερευνητικές ομάδες (μεταξύ των οποίων και η δική μας ομάδα), δουλεύοντας ανεξάρτητα μεταξύ τους, είχαν βρει ενδείξεις για το παραπάνω αποτέλεσμα. Παρ' όλα αυτά, η ερευνητική ομάδα του Ρις κατάφερε μετά από ενδελεχή μελέτη να υπολογίσει τον σημερινό ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος (σταθερά του Χαμπλ) με τη μικρότερη δυνατή αβεβαιότητα καθιστώντας αυτή τη μελέτη ιδιαιτέρως σημαντική. Φυσικά μένει να αποσαφηνιστεί στο άμεσο μέλλον αν η προαναφερθείσα διαφορά στη μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος οφείλεται σε κάποιο συστηματικό σφάλμα κατά την ανάλυση των παρατηρησιακών δεδομένων ή πράγματι το Σύμπαν διαστέλλεται με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν που νομίζαμε ως τώρα». Ποιες είναι οι αλλαγές που επιφέρουν αυτά τα νέα ευρήματα στις γνώσεις μας για τη λειτουργία του Σύμπαντος και την κατανόηση των μηχανισμών του; Προσφέρει η νέα μελέτη κάποια δεδομένα που να βοηθούν στη λύση του μυστηρίου του τι προκαλεί τη διαστολή του Σύμπαντος; Είναι επίσης πιθανό τα νέα ευρήματα να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση κάποιων άλλων κοσμικών φαινομένων; «Οπως ανέφερα προηγουμένως, τα τελευταία 7 δισ. χρόνια η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται εξαιτίας της εξωτικής σκοτεινής ενέργειας. Για να καταλάβουμε με απλό τρόπο πώς λειτουργεί η σκοτεινή ενέργεια, ας θυμηθούμε πρώτα πώς λειτουργεί η βαρύτητα, που είναι ελκτική δύναμη. Οταν δύο σώματα απομακρύνονται μεταξύ τους, η δυναμική ενέργεια αυξάνεται και παράλληλα η κινητική τους ενέργεια ελαττώνεται, οπότε η απομάκρυνσή τους επιβραδύνεται. Με άλλα λόγια, η βαρύτητα που από τη φύση της ευθύνεται για τη δημιουργία των κοσμικών δομών (γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών κ.τ.λ.) προσπαθεί να "φρενάρει" την ίδια τη διαστολή του Σύμπαντος. Από την άλλη, η σκοτεινή ενέργεια λειτουργεί ακριβώς αντίθετα από τη βαρύτητα, δηλαδή δημιουργεί ένα "απωστικό" πεδίο, το οποίο μάλιστα κυριαρχεί επί του βαρυτικού πεδίου στη σημερινή εποχή. Δυστυχώς ως σήμερα, παρά το γεγονός ότι μπορούμε παρατηρησιακά και μετρούμε τη σχέση μεταξύ βαρύτητας και σκοτεινής ενέργειας, δεν έχουμε καταφέρει να κατανοήσουμε τα φυσικά χαρακτηριστικά της τελευταίας. Η απουσία μιας θεμελιώδους φυσικής θεωρίας όσον αφορά τον μηχανισμό επαγωγής της κοσμικής επιτάχυνσης και κατ' επέκταση της σκοτεινής ενέργειας έχει ανοίξει ένα παράθυρο σε μια πληθώρα εναλλακτικών κοσμολογικών σεναρίων. Τα περισσότερα από αυτά τα σενάρια βασίζονται είτε στην ύπαρξη νέων πεδίων στη φύση (και άρα νέας φυσικής) ή σε κάποια τροποποίηση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν σε κοσμολογικές κλίμακες και ελέγχονται από τους ερευνητές στο αν και κατά πόσον επαληθεύονται από τις σύγχρονες παρατηρήσεις. Σε αυτό ακριβώς το σημείο η νέα μέτρηση της ομάδας του Ρις θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο αυτών των κοσμολογικών σεναρίων. Αν η διατάραξη της σχέσης βαρύτητας/σκοτεινής ενέργειας υπέρ της τελευταίας είναι μεγαλύτερη από αυτήν που νομίζαμε, τότε αυτή θα επιδράσει τόσο στη δυναμική του Σύμπαντος όσο και στην ικανότητά του να παράγει κοσμικές δομές» Πιστεύετε ότι τα νέα ευρήματα παρέχουν κάποια στοιχεία για το ποιο θα είναι το τέλος του Σύμπαντος; Η νέα μελέτη ενισχύει κάποια από τις υπάρχουσες θεωρίες για το τέλος του Σύμπαντος - Μεγάλη Σχάση, Μεγάλη Ψύξη κ.τ.λ.; «Εν κατακλείδι, γνωρίζουμε πολλά για τον ρόλο που παίζει η σκοτεινή ενέργεια στην εξέλιξη του Σύμπαντος, αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για τη φύση της. Π.χ., γνωρίζουμε ότι επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος, αλλά όχι με ποιον τρόπο. Αν η νέα μέτρηση για τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος τελικά επαληθευτεί, θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σκοτεινή ενέργεια αυξάνεται σημαντικά με την πάροδο του χρόνου κυριαρχώντας πλήρως στο μέλλον. Υπό αυτές τις συνθήκες υπερ-επιτάχυνσης το Σύμπαν θα μπορούσε να καταλήξει τελικά σε αυτό που εμείς οι κοσμολόγοι ονομάζουμε καταστροφικό "Μεγάλο Ξήλωμα-Σχίσιμο" (Big-Rip). Θεωρητικά αυτό θα μπορούσε να συμβεί μετά από 20 δισ. χρόνια περίπου, αν και υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι θα μπορούσε να συμβεί και νωρίτερα. Φυσικά η τελική απάντηση θα δοθεί στα επιστημονικά συνέδρια και στις ερευνητικές εργασίες οι οποίες θα δημοσιευθούν στο μέλλον». Το... βαρετό Σύμπαν Μια νέα θεωρία για το μέλλον του Σύμπαντος αναπτύσσεται μετά από ευρήματα που παρουσίασε διεθνής ερευνητική ομάδα. Επιστήμονες από τη Βρετανία και την Ιταλία εντόπισαν στοιχεία που δείχνουν ότι η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια «καταπίνει» την επίσης μυστηριώδη σκοτεινή ύλη μετατρέποντας έτσι το Σύμπαν σε «έναν γιγάντιο, άδειο και απολύτως βαρετό κόσμο», όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Physical Review Letters», η σκοτεινή ενέργεια αλληλεπιδρά με τη σκοτεινή ύλη και το αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης είναι η σκοτεινή ύλη να εξαφανίζεται. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το φαινόμενο εξελίσσεται σε αργό μεν αλλά σταθερό ρυθμό. Με απλά λόγια, αν η θεωρία αυτή ισχύει, θα περάσουν πάρα πολλά δισεκατομμύρια έτη για να εξαφανιστούν οι γαλαξίες και το περιεχόμενό τους. «Αυτή η μελέτη αφορά τις θεμελιώδεις ιδιότητες του χωροχρόνου. Μιλώντας σε κοσμικό επίπεδο, αφορά το Σύμπαν και τη μοίρα του. Αν η σκοτεινή ενέργεια ενισχύεται και ταυτόχρονα η σκοτεινή ύλη εξαφανίζεται, θα καταλήξουμε με ένα τεράστιο, άδειο και βαρετό Σύμπαν» ανέφερε ο Ντέιβιντ Γουάντς, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρυτικής Ελξης του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ, που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=822605

Σημαδεμένος για πάντα. Γράφουμε για την κοσμική μοναξιά του αστροναύτη Μάικ Κόλινς, ενός από τους τρεις του πληρώματος του «Απόλλων 11». Ηταν ο μοναδικός, εν αντιθέσει με τον Αρμστρονγκ και τον Ολντριν, που δεν πάτησε στο έδαφος της Σελήνης τον Ιούλιο του 1969. Ο Κόλινς παρέμεινε μόνος σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι για περίπου 24 ώρες και όποτε ο θαλαμίσκος βρισκόταν στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης έχανε κάθε επαφή με τους συναδέλφους του που εξερευνούσαν τη Θάλασσα της Νηνεμίας όσο και με τη Γη. Για περίπου μισή ώρα, ο Μάικ Κόλινς ήταν το πιο μοναχικό ανθρώπινο πλάσμα σε όλο το σύμπαν, λεπτομέρεια που ελάχιστοι γνωρίζουν. Την συνοδευει η κλασική, ιστορική φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Κόλινς μέσα από τον θαλαμίσκο: Η σεληνάκατος «Αετός» πλησιάζει για την επανένωση, η αποστολή έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και πλησιάζει η κρίσιμη ώρα για την επιστροφή στη Γη. Στη φωτογραφία βλέπουμε τη σεληνάκατο, μέρος της επιφάνειας της Σελήνης και τη Γη, ένα μικρό «μισοφέγγαρο», στο βάθος, να πλέει στο Διάστημα. Είναι όντως από τις πιο γνωστές φωτογραφίες της κοσμοϊστορικής εκείνης διαστημικής αποστολής. Κάτι που μου είχε διαφύγει τελείως. Ο Κόλινς, που τράβηξε εκείνη τη φωτογραφία, είναι το μοναδικό ανθρώπινο πλάσμα, ζωντανό ή νεκρό, που δεν περιλαμβάνεται στο εν λόγω κάδρο. Πέρα δηλαδή από τους Αρμστρονγκ και Ολντριν (που βρίσκονται εντός της σεληνακάτου), ολόκληρη η ανθρωπότητα βρίσκεται στη Γη, στο βάθος. Το υλικό όσων έχουν πεθάνει βρίσκεται στη Γη, όπως επίσης το υλικό όσων πρόκειται να γεννηθούν (μέσω των μελλοντικών παππούδων και γονέων). Ο μόνος που απουσιάζει είναι ο ίδιος ο Κόλινς! Κάτι που επίσης δεν γνώριζα είναι ότι σε μία από τις σιωπηρές διελεύσεις στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού ο Κόλινς κράτησε μερικές ενδιαφέρουσες σημειώσεις. Εγραψε, μεταξύ των άλλων: «Τώρα είμαι μόνος, αληθινά μόνος και απολύτως απομονωμένος από κάθε γνωστή μορφή ζωής. Είμαι αυτό το πράγμα. Εάν κάποιος μετρούσε, το αποτέλεσμα θα ήταν τρία δισεκατομμύρια συν δύο ακόμα πάνω στην άλλη πλευρά της Σελήνης, συν άλλος ένας ο Θεός ξέρει ποιος σε αυτήν την πλευρά». Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Guardian το 2009, εξομολογήθηκε πως όλες αυτές τις μοναχικές ώρες το μεγάλο του άγχος ήταν η ασφάλεια των δύο συναδέλφων του. Μπορούσε να αντέξει να είναι ολομόναχος στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης αλλά δεν άντεχε στην ιδέα ότι θα μπορούσε να επιστρέψει μόνος αυτός στη Γη. Τότε θα ήταν «σημαδεμένος για πάντα». http://www.kathimerini.gr/871567/article/epikairothta/episthmh/shmademenos-gia-panta--ena-idiotypo-sikoyel

Ενδείξεις για μία άγνωστη δύναμη υπόσχονται επανάσταση στη φυσική. Παρά τα εντυπωσιακά πειραματικά «εργαλεία» που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, είναι πιθανόν μία μυστηριώδης δύναμη, η οποία συμπληρώνει τους τέσσερις γνωστούς τρόπους αλληλεπίδρασης της ύλης, να έχει καταφέρει να διατηρήσει καλά κρυμμένη την παρουσία της στη φύση. Αυτό υποστηρίζουν θεωρητικοί φυσικοί από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, σε μελέτη τους στο περιοδικό Physical Review Letters. Αναλύοντας πειραματικά δεδομένα, στη μελέτη τους οι επιστήμονες καταλήγουν σε ενδείξεις ύπαρξης ενός άγνωστου έως σήμερα υποατομικού σωματιδίου, το οποίο παραπέμπει σε μία εξίσου άγνωστη θεμελιώδη δύναμη. Η ομάδα από το αμερικανικό πανεπιστήμιο ξεκαθαρίζει πως η ανάλυσή τους δεν είναι τελεσίδικη, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να ελεγχθεί πειραματικά. Ωστόσο, μεταγενέστερα πειράματα την επιβεβαιώσουν, τότε αυτή η εξέλιξη θα σημαίνει μία επανάσταση για τη φυσική. «Εδώ και δεκαετίες, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις: η βαρυτική, η ηλεκτρομαγνητική, η ασθενής πυρηνική και η ισχυρή πυρηνική. Αν επιβεβαιωθεί πειραματικά, αυτή η ανακάλυψη θα αλλάξει τον τρόπο που κατανοούμε το σύμπαν, επηρεάζοντας επίσης την προσπάθεια ενοποίησης των δυνάμεων και την εξήγηση της σκοτεινής ύλης», σημειώνει ο Τζόναθαν Φενγκ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και μέλος της ομάδας, στο σάιτ του αμερικανικού ιδρύματος. Η ανάλυση προχωρά ένα βήμα παραπέρα από τη μελέτη που δημοσίευσαν στα μέσα της περασμένης χρονιάς πειραματικοί φυσικοί από την Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών, αναζητώντας «σκοτεινά φωτόνια». Τα «σκοτεινά φωτόνια» είναι ένα υποθετικό είδος σωματιδίων, το οποίο έχει προταθεί στο πλαίσιο εξήγησης της σκοτεινής ύλης, δηλαδή του μυστηριώδους υλικού που αντιστοιχεί στο 27% της ύλης-ενέργειας του σύμπαντος. Στη μελέτη τους, οι Ούγγροι επιστήμονες περιγράφουν μία ανωμαλία που παρατήρησαν στα πειράματά τους, η οποία υποδήλωνε την ύπαρξη ενός σωματιδίου φωτός 30 φορές βαρύτερου από το ηλεκτρόνιο. Σύμφωνα με τον Φενγκ, τότε δεν ήταν ξεκάθαρο κατά πόσο η ανωμαλία παρέπεμπε σε ένα νέο «συστατικό» της ύλης ή σε ένα σωματίδιο χωρίς μάζα, το οποίο λειτουργεί ως φορέας κάποιας δύναμης. Έτσι, οι φυσικοί από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια μελέτησαν τα δεδομένα της ομάδας από την Ουγγαρία, όπως και άλλα προγενέστερα πειράματα, δείχνοντας ότι αυτά αντιβαίνουν στην ύπαρξη των «σκοτεινών φωτονίων», αλλά και στο ενδεχόμενο το σωματίδιο αυτό να έχει μάζα. Αντίθετα, διατύπωσαν μία θεωρία που εξηγεί όλα τα πειραματικά δεδομένα, προτείνοντας ότι «πίσω» το σωματίδιο βρίσκεται μία πέμπτη θεμελιώδης δύναμη. Έτσι, το σωματίδιο αυτό, το οποίο ονόμασαν «φωτοφοβικό μποζόνιο Χ», είναι φορέας αυτής της δύναμης. Τη στιγμή που η συμβατική ηλεκτρική δύναμη δρα στα πρωτόνια και τα ηλεκτρόνια, δηλαδή τα σωματίδια που έχουν φορτίο, μέσω του «φωτοφοβικού μποζόνιου Χ» φαίνεται πως αλληλεπιδρούν μόνο τα ηλεκτρόνια και τα νετρόνια. Επίσης, δείχνει να έχει εξαιρετικά μικρή εμβέλεια. Σύμφωνα με τον Φενγκ, τα πειράματα που θα ακολουθήσουν θα είναι πολύ κρίσιμα. «Το σωματίδιο δεν είναι πολύ βαρύ, με συνέπεια οι ενέργειες που απαιτούνται να μπορούν να επιτευχθούν από εργαστήρια ακόμη και της δεκαετίας του 1950 ή του 1960. Ο λόγος που είναι δύσκολο να εντοπισθεί είναι πως οι αλληλεπιδράσεις του είναι εξαιρετικά ασθενείς», προσθέτει. Όπως είναι φυσικό, η ύπαρξη μίας πέμπτης δύναμης θα ανατρέψει την εικόνα που είχαν έως σήμερα οι επιστήμονες για τη φυσική πραγματικότητα. Επίσης, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για να απαντηθούν άλυτα ερωτηματικά. Ένα ενδεχόμενο που ενδιαφέρει τον Φενγκ είναι να διερευνήσει κατά πόσον αυτή η πέμπτη δύναμη ενοποιείται με την ηλεκτρομαγνητική και τις πυρηνικές δυνάμεις. Κάτι που θα σήμαινε πως και οι τέσσερις αποτελούν παραλλαγές μίας ενιαίας και ακόμη πιο θεμελιώδους αλληλεπίδρασης. http://www.naftemporiki.gr/story/1138521/endeikseis-gia-mia-agnosti-dunami-uposxontai-epanastasi-sti-fusiki

Μεγάλο επίτευγμα: Έλληνες δημιούργησαν καρδιακά κύτταρα από βλαστοκύτταρα. Επιστήμονες στις ΗΠΑ, με επικεφαλής μια Ελληνίδα και με τη συμμετοχή ενός ακόμη Έλληνα, δημιούργησαν και μελέτησαν στο εργαστήριο κύτταρα μυοκαρδίου από πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, που είχαν πάρει από επτά ανθρώπους. Διαπιστώθηκε ότι αυτά τα εργαστηριακά κύτταρα του μυός της καρδιάς λειτουργούν από γενετικής πλευράς όπως τα φυσικά κύτταρα μέσα στο σώμα και έτσι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάσταστο για την μελέτη των πιθανών επιπτώσεων που μπορούν να έχουν τα φάρμακα σε καρδιοπαθείς. Η δυνατότητα δημιουργίας βλαστικών κυττάρων από κύτταρα του δέρματος ή του αίματος έχει φέρει επανάσταση στην εξατομικευμένη ιατρική. Η δυνατότητα να δοκιμάζεται εκ των προτέρων σε κύτταρα της καρδιάς του ασθενούς πώς θα αντιδράσει σε μια νέα φαρμακευτική θεραπεία, αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Το 30% των φαρμάκων που δοκιμάζονται σε κλινικές δοκιμές, τελικά αποσύρονται λόγω τοξικότητας και ανησυχιών για την ασφάλεια της καρδιάς των ασθενών. Τα εργαστηριακά κύτταρα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά για τον έλεγχο της τοξικότητας των νέων φαρμάκων, π.χ. για την καρδιομυοπάθεια. Οι ερευνητές, με επικεφαλής την δρα Έλενα Μάτσα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κυτταρικής βιολογίας "Cell Stem Cell". Στην ανακάλυψη συμμετείχε και ο ελληνικής καταγωγής επίκουρος καθηγητής καρδιοθωρακοχειρουργικής του Στάνφορντ Ιωάννης Καρακίκης. http://www.pronews.gr/portal/20160819/genika/epistimes/27120/megalo-epiteygma-ellines-dimioyrgisan-kardiaka-kyttara-apo

Airlander-10: το μεγαλύτερο αεροσκάφος στον κόσμο. Με επιτυχία Την παρθενική πτήση του στη Βρετανία πραγματοποίησε την Πέμπτη ο γίγας των αιθέρων, το Airlander-10, το μεγαλύτερο αεροσκάφος του κόσμου, εντυπωσιάζοντας τους πάντες με την όψη και το μέγεθός του. Πρόκειται για ένα αερόπλοιο γεμάτο αέριο ήλιο, που σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε από την μικρή βρετανική εταιρεία Hybrid Air Vehicles (HAV). Το σκάφος συνδυάζει τεχνολογίες των αεροπλάνων, των ελικοπτέρων και των αερόπλοιων. Το Airlander-10 έχει μήκος 92 μέτρων και πλάτος 43,5 μέτρων, δηλαδή σχεδόν όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, ξεπερνώντας ακόμη και το μεγαλύτερο επιβατικό αεροπλάνο στον κόσμο, το Airbus A380 (γνωστό και ως «σούπερ-τζάμπο»). Είναι επίσης πολύ φθηνότερο, κοστίζοντας περίπου 25 εκατομμύρια λίρες, έναντι 287 εκατ. λιρών του Α380. Το φουτουριστικό αεροσκάφος μπορεί να παραμείνει στον αέρα σε ύψος έως 6.100 μέτρων επί πέντε μέρες όταν έχει πλήρωμα και έως δύο εβδομάδες όταν δεν είναι επανδρωμένο. Το πλεονέκτημά του είναι ότι μπορεί να απογειωθεί από και να προσγειωθεί σχεδόν σε κάθε είδους επιφάνεια, ακόμη και από/σε νερό, μεταφέροντας φορτίο έως δέκα τόνων, δηλαδή ανάλογο βάρος με ένα στρατιωτικό μεταγωγικό ελικόπτερο «Σινούκ». Η κατασκευάστρια εταιρεία ευελπιστεί ότι το δημιούργημά της θα αξιοποιηθεί, μεταξύ άλλων, για μεταφορές εμπορευμάτων, αποστολές έρευνας και διάσωσης, ενάεριες επιτηρήσεις, παροχή ασύρματου Ίντερνετ και επικοινωνιών (Wi-Fi), τουριστικά ταξίδια κ.α. Αρχικά η δημιουργία του αεροσκάφους υποστηρίχθηκε από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ με περίπου 300 εκατ. δολάρια, με το σκεπτικό ότι θα ήταν χρήσιμο να πετάει για εβδομάδες πάνω από το πεδίο της μάχης. Όταν όμως το 2013 έγιναν περικοπές στις αμυντικές δαπάνες της αμερικανικής κυβέρνησης, το πρόγραμμα του Airlander είχε άδοξο τέλος. Τότε, η βρετανική εταιρεία Hybrid Air Vehicles, που είχε κάνει τον αρχικό σχεδιασμό του, βρήκε τα κεφάλαια να αγοράσει ξανά τα δικαιώματα του αεροσκάφους, χωρίς τον άκρως απόρρητο αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό του. Η εταιρεία είχε πληρωθεί σχεδόν 100 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ για να αναπτύξει το Airlander και το πήρε πίσω δίνοντας μόνο 300.000 δολάρια – μια πολύ επικερδής συμφωνία για την ίδια. Με τη βοήθεια βρετανών ιδιωτών επενδυτών και μετά από πολλές καθυστερήσεις, τελικά το Airlander-10 πέταξε. Τώρα η HAV σχεδιάζει την εισαγωγή της στο χρηματιστήριο έως το τέλος του 2016, για να αντλήσει άλλα 30 εκατ. λίρες. Στόχος της είναι η κατασκευή 100 αεροσκαφών μέσα στην επόμενη πενταετία, ενώ θεωρεί ότι η ζήτηση θα μπορούσε να φθάσει ακόμη και τα 1.000 αεροσκάφη, σύμφωνα με τη βρετανική Γκάρντιαν. Ήδη το Airlander-10 προσελκύει το ενδιαφέρον των ενόπλων δυνάμεων διαφόρων κρατών και η HAV εκτιμά ότι, στην αρχή τουλάχιστον, το 40% έως 50% των χρήσεων του θα είναι στρατιωτικές. Το μεγάλο ύψος στο οποίο μπορεί να πετάει, του επιτρέπει να μένει εκτός βολής από τις εχθρικές δυνάμεις στο έδαφος, εκτός από τα εξειδικευμένα αντιαεροπορικά εδάφους-αέρος. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να βγάλει από το μυαλό του καταστροφικά ατυχήματα σε παλαιότερα αερόπλοια, όπως του «Χίντεμπουργκ», όμως οι δημιουργοί του επιμένουν πως είναι ασύγκριτα ασφαλέστερο χάρη στα νέας τεχνολογίας ανθεκτικά υλικά του και τα νέα συστήματά του. http://physicsgg.me/2016/08/18/airlander-10-%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%bf-%ce%b1%ce%b5%cf%81%ce%bf%cf%83%ce%ba%ce%ac%cf%86%ce%bf%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ba%cf%8c%cf%83%ce%bc/

Στις αρχές Σεπτεμβρίου η εκτόξευση του πρώτου «κυνηγού» αστεροειδών της NASA. Στις 8 Σεπτεμβρίου προγραμματίσθηκε η εκτόξευση του διαστημικού σκάφους OSIRIS-REx της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το οποίο θα επιχειρήσει την πρώτη αποστολή λήψης δειγμάτων από τον αστεροειδή Μπενού και επιστροφής τους στη Γη για ανάλυση. Η αποστολή, αν όλα πάνε καλά, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν καλύτερα πώς σχηματίσθηκαν οι πλανήτες και πώς άρχισε η ζωή στη Γη. Παράλληλα, αποτελεί ένα βήμα για να δοκιμασθούν τεχνολογίες αποτροπής, σε περίπτωση που κάποιος αστεροειδής γίνει απειλητικός για τον πλανήτη μας. Το σκάφος OSIRIS-REx (Origins, Spectral Integration, Resource Identification, Security-Regolith Explorer) θα ταξιδέψει έως τον κοντινό στη Γη αστεροειδή Μπενού, θα τον μελετήσει αρχικά εξ αποστάσεως και στη συνέχεια, με τον ρομποτικό βραχίονά του, θα συλλέξει δείγματα βάρους 60 γραμμαρίων έως δύο κιλών. Το σκάφος της NASA έχει βάρος 2,1 τόνων και θα εκτοξευθεί από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα πάνω σε ένα πύραυλο «'Ατλας». Θα φθάσει στον Μπενού το 2018 και η επιστροφή του στον πλανήτη μας αναμένεται το 2023. Το OSIRIS-RΕx διαθέτει τρεις κάμερες και άλλα τέσσερα επιστημονικά όργανα για την εξερεύνηση του αστεροειδούς. Το σκάφος, ο ρομποτικός βραχίονάς του και η προστατευμένη με θερμική ασπίδα κάψουλα που -με τη βοήθεια αλεξίπτωτου- θα επιστρέψει τα δείγματα στη Γη, έχουν κατασκευασθεί από την αμερικανική εταιρεία Lockheed Martin. Ο Μπενού ανακαλύφθηκε το 1999, έχει διάμετρο σχεδόν 500 μέτρων και η τροχιά του τον καθιστά «ύποπτο» κάποτε να διασταυρωθεί με τη Γη. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/stis_arxes_septembriou_h_ektokseusi_tou_protou_kynigou_asteroeidon_tis_nasa-64455174/

Μια πρόσφατη συνέντευξη του Δημήτρη Χριστοδούλου. Ο Δ. Χριστοδούλου αναφέρεται στην ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, στον LHC, στους εξωγήινους, στις μαύρες τρύπες και τη θεωρία της σχετικότητας, στην υδροδυναμική κ.ά. Η θέση του στην χορεία των κορυφαίων μαθηματικών του πλανήτη, θα μπορούσε να τον έχει καταστήσει έναν από τους πλέον προβεβλημένους Έλληνες, συνυπολογιζόμενης της ευφράδειας, της ικανότητας στον λόγο, που τον διακρίνει. Ωστόσο, ο καθηγητής του φημισμένου Πολυτεχνείου (ΕΤΗ) της Ζυρίχης (εκεί δίδαξε ο Αϊνστάιν), τιμηθείς το 2011 με το διεθνές βραβείο Shaw (το Νόμπελ των Μαθηματικών) Δημήτρης Χριστοδούλου, δεν διεκδικεί επικοινωνιακές δάφνες και την συνακόλουθη αναγνωρισιμότητα. Στο πρόσωπό του η βαθιά επιστημοσύνη συμπορεύεται ανεπιτήδευτα με την ταπεινοφροσύνη και την προσήνεια. Προσηλωμένος στο επιστημονικό, ερευνητικό έργο του, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα – την οποία υπεραγαπά – και το εξωτερικό, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια. Συναντήσαμε τον Δημήτρη Χριστοδούλου προ ημερών στο κέντρο της Κηφισιάς. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στον «Τύπο της Κηφισιάς» ξέφυγε αρκετές φορές από το αναμενόμενο πλαίσιο. Άλλοτε αγγίζοντας διαχρονικές ανθρώπινες αναζητήσεις – όπως η ύπαρξη θεού – οι οποίες δεν συνηθίζεται να τίθενται στον δημόσιο λόγο στην Ελλάδα και άλλοτε θίγοντας την τραγική οικονομική κατάσταση της χώρας με απόψεις που εντυπωσιάζουν. Παράλληλα, ο διακεκριμένος επιστήμονας, ο οποίος έχει σπουδαίο ερευνητικό έργο σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες», χαρακτήρισε συνταρακτική την πρόσφατη ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων, ενώ άσκησε έντονη κριτική για το πείραμα CERN, τονίζοντας ότι τα υπέρογκα ποσά (50 δις), που δαπανώνται εκεί δεν δικαιολογούνται από το επιστημονικό αποτέλεσμα. ΕΡ: Έχετε λύσει πάμπολλα μαθηματικά προβλήματα, ωστόσο το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας, 8 χρόνια τώρα παραμένει άλυτο. Έχετε καμμιά ιδέα; ΑΠ: Δεν μπορώ να πω και πολλά πράγματα, καθώς δεν είμαι οικονομολόγος. Διαπιστώνω μεγάλες διαφορές από το 1967 που έφυγα για τις ΗΠΑ σε σχέση με σήμερα. Μία διαφορά, που έχει να κάνει με τα οικονομικά, είναι ότι τότε υπήρχε στην Ελλάδα πολύ μεγάλη πρωτογενής παραγωγή. Εξήγαγε γεωργικά προϊόντα παντού, ακόμα και τα κρασιά της Γαλλίας γίνονταν από ελληνικά σταφύλια. Επίσης, υπήρχε σημαντικός βιομηχανικός τομέας. Αυτά σιγά – σιγά χάθηκαν. Χάθηκαν γιατί δεν μπήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ) με τις σωστές συνθήκες; Γιατί δεν μπορεί να πει κανείς ότι η ΕΕ είναι καθόλα αρνητική, σε ορισμένα ήταν θετική. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι παρασυρθήκαμε, δανειστήκαμε, παραμελήσαμε τον πρωτογενή τομέα και τα τελευταία χρόνια «πληρώνουμε τη νύφη». Τώρα, συγκρινόμενοι με τη δυτική Ευρώπη (Γερμανία, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Κάτω Χώρες, βόρεια Ιταλία) διαπιστώνουμε ότι δεν έχουμε μπει στην νεότερη εποχή. Δηλαδή, την εποχή από τη βιομηχανική επανάσταση και έπειτα. ΕΡ: Συνεπώς, τι πρέπει να κάνουμε, ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουμε; ΑΠ: Θα ΄λεγα να βασιστούμε περισσότερο στις δικές μας δυνάμεις. Να μην εξαρτόμαστε τόσο πολύ στους ξένους. Να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι και γιατί όχι να ξεπεράσουμε σταδιακά αυτό το κόλλημα με το ευρώ. Γενικά να ξεπεράσουμε κολλήματα που έχουμε. Για παράδειγμα κάτι που υποστηρίζουν εδώ είναι ότι τα πανεπιστήμια δεν πρέπει να έχουν σχέση με την βιομηχανία. Έτσι όμως, αποτρέπεται η αλληλοσύνδεσή τους, που οδηγεί στην πρόοδο. Η βιομηχανία ως κίνητρο, τού να βρεί κάποιος δουλειά, βοήθησε πολύ την ανάπτυξη της επιστήμης, αυτό να λέγεται. Και θυμάμαι ότι στην Σοβιετική Ένωση, υπήρχε η απόλυτη σύνδεση επιστήμης και βιομηχανίας, που συνέβαλλε στην ισχυρότατη θέση της χώρας στην παγκόσμια κοινότητα, παρ’ όλα τα ελαττώματα του καθεστώτος, όπως την ανελευθερία και το αστυνομικό κράτος. Χρειάζεται λοιπόν η επιστήμη να συνδεθεί με την βιομηχανία, την γεωργία. Για ποιόν λόγο να μην αξιοποιήσουμε τα ελληνικά μυαλά, ώστε και πιο πολλές δουλειές να εξασφαλιστούν και να μένουν εδώ; ΕΡ: Τα φώτα της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια έχουν πέσει στο πείραμα CERN, για την δημιουργία του σύμπαντος. Ποιά είναι η άποψή σας γι’ αυτό; ΑΠ: Την βλέπω τελείως λανθασμένη επιλογή, δεν βγαίνει τίποτα. Όσοι μιλούν για την δημιουργία του σύμπαντος, δεν έχουν ιδέα περί τίνος πρόκειται. Κοιτάξτε, ένα σωμάτιο μπορείς να το επιταχύνεις σε πολύ μεγάλες ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Επομένως αν βάλω να συγκρουστούν δύο θα έχουμε πολύ μεγάλη κινητική ενέργεια. Όμως, ένα άστρο νετρονίων αποτελείται από απίθανο αριθμό σωματίων, και έχουμε απίστευτα μεγάλη πυκνότητα, όπου το κάθε σωμάτιο αλληλοεπιδρά με τα άλλα. Ένα άστρο νετρονίων έχει μέση πυκνότητα που ξεπερνά 5 φορές την πυκνότητα της ύλης στον πυρήνα ενός ατόμου. Ένα τέτοιο άστρο έχει περίπου 500.000 φορές την μάζα της γης συγκεντρωμένη σε 10 χιλιόμετρα ακτίνα. Και βέβαια οι συνθήκες που επικρατούσαν στην αρχή του σύμπαντος ήταν ασυγκρίτως πιο ακραίες. Το μόνο που μπορούν να προσομοιώσουν οι επιταχυντές όπως το CERN είναι την μέση κινητική ενέργεια των σωματίων, κάτι που αντιστοιχεί στην θερμοκρασία και όχι την πυκνότητα. Αυτό που κάνουν είναι να επιβεβαιώνουν ιδέες γνωστές εδώ και 50 χρόνια. Δεν ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο. Το ανακαλύπτω έχει συγκεκριμένη έννοια, που υποδηλώνει κάτι το εντελώς καινούργιο. Εδώ έχουμε δαπάνη 50 δισεκατομμυρίων για μια επιβεβαίωση. Δεν θα μπορούσε όμως ένα τέτοιο ποσό να έχει δαπανηθεί σε άλλες πιο προσοδοφόρες κατευθύνσεις; ΕΡ: Με την ευκαιρία, πώς κρίνετε την πρόσφατη δημοσίευση πειραματικών αποτελεσμάτων του Παρατηρητηρίου LIGO σχετικά με την ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων; ΑΠ: Εδώ έχουμε κάτι πράγματι συνταρακτικό. Για πρώτη φορά έχουμε άμεση ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων και μάλιστα από την συσπείρωση και συγχώνευση δυο «μαύρων τρυπών». Ενώ μέχρι τώρα είχαμε εμπειρία περιπτώσεων μικρής μόνο απόκλισης της γεωμετρίας του χωροχρόνου από την επίπεδη, αποκτήσαμε για πρώτη φορά πρόσβαση σε περίπτωση ακραίας απόκλισης, όπου όλα είναι ποιοτικά εντελώς διαφορετικά. Βέβαια και εδώ, από άποψη φυσικής με την στενότερη έννοια, δεν έχουμε κάτι μη αναμενόμενο. Όμως από άποψη αστρονομίας, επομένως φυσικής με την ευρύτερη έννοια των φυσικών επιστημών, έχουμε κάτι προηγουμένως άγνωστο και μη αναμενόμενο. Οι αστρονόμοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν, ούτε προσεγγιστικά, την συχνότητα τέτοιων συγχωνεύσεων «μαύρων τρυπών». Και τον Σεπτέμβρη, λίγους μήνες μόλις μπήκαν σε λειτουργία οι δυο ανιχνευτές του LIGO κατέγραψαν μια συσπείρωση και συγχώνευση «μαύρων τρυπών», μάζας 30 ηλίων η κάθε μια, και την μεταφορά του ισοδύναμου τριών ηλιακών μαζών σε ενέργεια βαρυτικών κυμάτων. Μόνο ένα τέτοιο φαινόμενο έχει αναμφίβολα καταγραφεί μέχρι στιγμής, αλλά είναι σαφές ότι αυτή είναι μόνο η αρχή και ότι ανοίγει μια νέα εποχή για την αστρονομία. Πρέπει να προσθέσω ότι οι ανιχνευτές του LIGO αποτελούν μια νέα τεχνολογία, καθώς και ότι η συνολική δαπάνη είναι ένα μικρό κλάσμα εκείνης του CERN. ΕΡ: Και εσείς έχετε σημαντικό ερευνητικό να επιδείξετε σχετικά με τις λεγόμενες «μαύρες τρύπες»… ΑΠ: Προσέξτε, η γεωμετρία του χωροχρόνου έχει μια δομή, που ονομάζεται αιτιατή. Η σχέση του αιτίου και του αποτελέσματος. Αν έχουμε φερ’ ειπείν ένα συμβάν, αυτό αποτελεί το αίτιο μιας περιοχής του χωροχρόνου, η οποία επηρεάζεται από αυτό το συμβάν. Αυτήν την περιοχή ονομάζουμε «μέλλον» του συμβάντος. Υπάρχει και μια περιοχή η οποία επηρεάζει το συμβάν και την λέμε «παρελθόν» του συμβάντος. Στην θεωρία της σχετικότητας το σύνορο του μέλλοντος, όπως και του παρελθόντος ενός συμβάντος είναι κώνοι που γεννιούνται από τις γραμμές που ακολουθεί το φως, γι’ αυτό λέγονται και φωτεινοί κώνοι. Αντίστοιχα στην υδροδυναμική οι κώνοι έχουν να κάνουν με τον ήχο αντί για το φως. Τώρα, σε έναν καμπύλο χωροχρόνο ενδέχεται να υπάρχουν περιοχές που δεν είναι παρατηρήσιμες από το άπειρο. Τα συμβάντα που βρίσκονται σε αυτές δεν μπορούν να επηρεάσουν το άπειρο. Δηλαδή, δεν υπάρχει σήμα που να συνδέει αυτά τα συμβάντα με το άπειρο. «Μαύρη τρύπα» συνεπώς, είναι η περιοχή του χωροχρόνου, που δεν προσβάσιμη σε παρατήρηση από το άπειρο. Το σύνορο μιας «μαύρης τρύπας» έχει φραγμένο εμβαδόν διατομής. Δίνει λοιπόν εξωτερικά την εντύπωση μιας περιορισμένης περιοχής του χώρου. Και δεν μπορούμε να έχουμε εμπειρική γνώση για ό,τι βρίσκεται μέσα της. Μόνο αν αποφασίσεις ως καμικάζι να μπεις μέσα θα έχεις την εμπειρία, χωρίς όμως να μπορείς να ξαναβγείς και να μας πεις τι είδες! Αυτό που ανέλυσα, σε ένα βιβλίο 600 σελίδων είναι πως δημιουργούνται «μαύρες τρύπες», όχι με την κατάρρευση άστρου, αλλά με την εστίαση βαρυτικών κυμάτων. Αυτό ήταν και το πρώτο που αναφέρθηκε στο σκεπτικό της απονομής σε μένα του βραβείου Shaw. ΕΡ: Η Χίλαρυ Κλίντον δήλωσε ότι αν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποκαλύψει όσα γνωρίζει η NASA για την εξωγήινη ζωή. Εσείς πιστεύετε ότι υπάρχει; ΑΠ: Γιατί να μην υπάρχει; Θα είναι όμως πολύ μακριά από εδώ. Οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Μέσα στο ηλιακό σύστημα για να πας στον Ποσειδώνα χρειάζονται περίπου 5 ώρες φωτός και το πιο κοντινό άστρο είναι 4 χρόνια. Εμείς από το κέντρο του γαλαξία απέχουμε 30 χιλιάδες χρόνια φωτός. Στον γαλαξία ίσως υπάρχουν και λογικά όντα. Αν υπήρχε όμως ένας πολιτισμός στο δικό μας επίπεδο εξέλιξης στην άλλη πλευρά του γαλαξία, αμφιβάλλω αν θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Μέσα στο ηλιακό μας σύστημα αν υπάρχει κάπου ζωή θα είναι υποτυπώδης. Θα είναι κάτι σε μικροβιακή μορφή, αν υπάρχει. Στον γαλαξία όμως είναι σχεδόν βέβαιο. ΕΡ: Ο γνωστός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ έχει δηλώσει ότι δεν πιστεύει στον θεό. Πως το σχολιάζετε; ΑΠ: Αυτός είχε την έδρα του Νεύτωνα, ο οποίος όχι μόνο πίστευε, αλλά έγραψε και έργα θρησκευτικού περιεχομένου. Και βέβαια κανείς στους νεώτερους χρόνους δεν ξεπέρασε τον Νεύτωνα σαν επιστημονική μεγαλοφυία. ΕΡ: Εσείς δηλαδή πιστεύετε στην ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης; ΑΠ: Ασφαλώς. ΕΡ: Υπάρχει πάντως η αίσθηση ότι όσο περισσότερο ερευνούν και ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, τόσο απομακρύνονται από την πίστη σε μια ανώτερη δύναμη. ΑΠ: Αντίθετα. Θα έλεγα ότι η πίστη ενισχύεται με την επιστήμη. Με απλά λόγια, τι προσπαθούν οι πραγματικοί επιστήμονες των φυσικών επιστημών (στις οποίες περιλαμβάνω και την βιολογία); Να καταλάβουν, να βρουν αυτή την τάξη, που υπάρχει. Δεν ήταν γνωστό ότι συνδέονται τα πράγματα έτσι. Και όσο περισσότερο τη βρίσκεις, τόσο πιο πολύ έχεις την πεποίθηση ότι διέπεται από μια απίθανη αρμονία. Άλλωστε, η ανακάλυψη της αρμονίας, συνιστά την ίδια την επιστήμη. Επομένως, πως είναι δυνατόν κάποιος να φτάσει στην άποψη ότι όλα είναι τυχαία; Αποκλείεται. Εκείνο που μπορεί να θέλουν να πουν κάποιοι επιστήμονες είναι ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι διαφορετικό από όσα δογματικά υποστηρίζουν καθιερωμένες θρησκείες. Αυτό το δέχομαι, άλλωστε τα δόγματα δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Άρα και ο Χόκινγκ θα εννοεί ενδεχομένως, ότι η πνευματική εμπειρία του δεν φαίνεται να ταυτίζεται με όσα έχουν καθιερωθεί. Και πρέπει να πω ότι πέρα από την επιστήμη υπάρχουν οι ηθικές αξίες. Τι είναι το καλό και τι το κακό. Και αυτό είναι που πρέπει να μας ενδιαφέρει πρωτίστως ως ανθρώπους. ΕΡ: Πως εξηγείτε ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχουν γίνει συνταρακτικές ανακαλύψεις στη φυσική; ΑΠ: Τα τελευταία 90 χρόνια έχουν βέβαια γίνει πολλές ανακαλύψεις. Αλλά δεν μπορεί να τις συγκρίνει κάποιος, για παράδειγμα, με την κβαντική θεωρία και ιδίως με την τελευταία φάση της, που κατέληξε σε πραγματική θεωρία, αυτό που έγινε από τον Χαϊζεμπεργκ και τον Σρέντιγκερ το 1925 με 1926. Υπάρχει κάτι συγκρίσιμο; Είναι αστείο και να το λες. Είναι σαν υποστηρίζεις ότι υπάρχει καλλιτέχνης σήμερα ανώτερος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ή του Φειδία. Ή κάποιος μουσικός ανώτερος του Μότσαρτ και Μπετόβεν. Ζούμε σε μια εποχή που δεν υπάρχει κάτι συγκρίσιμο. Είναι ηλίου φαεινότερο. Θα σας πω το εξής: Ο μεγαλύτερος εν ζωή φυσικός είναι ο κινέζος Σι εν Γιάνγκ, ο οποίος έζησε τα περισσότερα χρόνια στην Αμερική, αλλά στα 80 του – τώρα είναι 94 – επέστρεψε στην Κίνα. Γεννήθηκε το 1922 και πήρε το Νόμπελ το 1957, σε ηλικία 35 ετών. Τον γνωρίζω πολύ καλά, ξεκινώντας από τα βραβεία Shaw. Όταν τα συζητούσαμε λοιπόν αυτά μου λέει: εκείνη ήταν η χρυσή εποχή, εγώ πρόλαβα τουλάχιστον το τέλος της αργυρής εποχής, η σημερινή είναι εποχή του κάρβουνου! ΕΡ: Μιας και ο λόγος, θεωρείται το βραβείο Shaw ως τη μεγαλύτερη από τις σπουδαίες διακρίσεις σας; ΑΠ: Χωρίς σύγκριση, γιατί αυτό το έχουν πάρει οι μεγαλύτεροι μαθηματικοί. Και θα πω μια ιστορία για τον κινέζο Τσερν που πήρε το βραβείο αυτό στα 91 του για να φύγει ένα χρόνο μετά. Ήταν ο σπουδαιότερος γεωμέτρης μεταπολεμικά και γνωρίζω τον μαθητή του Γιάου, που είναι τρία χρόνια μεγαλύτερός μου. Ο Γιάου, καθώς ο Τσερν ήταν στα τελευταία του πηγαίνει να τον δει και αυτός του λέει: Εγώ πια παιδί μου πάω να συναντήσω τους Έλληνες γεωμέτρες! ΕΡ: Την διαχρονική κορυφή δηλαδή της γεωμετρίας… ΑΠ: Κανείς δεν τους έφθασε ποτέ. Μπροστά τους ακόμα και οι συλλογισμοί του Νεύτωνα φαίνονται πεζοί. Στον Αρχιμήδη έχουμε ένα απίθανο πέταγμα της φαντασίας. ΕΡ: Ποιο κομμάτι του σπουδαίου επιστημονικού έργου σας θεωρείται κορωνίδα του; ΑΠ: Εγώ έχω ακολουθήσει τον Riemann, ασχολούμενος με δύο εργασίες του. Εκείνη που θεμελιώνει την γεωμετρία του καμπύλου χώρου, που φέρει το όνομά του και στην οποία βασίζεται η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και την εργασία του στις μερικές διαφορικές εξισώσεις των συμπιεστών ρευστών, που με την απλουστευτική παραδοχή επίπεδης συμμετρίας, αποδεικνύει για πρώτη φορά τον σχηματισμό κυμάτων κρούσεως. Και έχω επηρεαστεί από την θεωρία της σχετικότητας. Αυτά τα δύο θέματα συνδέονται κατά τρόπο που δεν είχε συνειδητοποιηθεί πριν από μένα. Αυτό που προσωπικά με συγκλονίζει περισσότερο είναι όχι τόσο να βρεις κάτι τελείως καινούργιο, όσο να βρεις κάτι καινούργιο σε κάτι παλιό! Μιλώντας ως μαθηματικός, εστιάζω στην μελέτη της θεωρίας των μερικών διαφορικών εξισώσεων. Ασχολήθηκα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας και από το 2000 ασχολούμαι με τις εξισώσεις της κινήσεως των ρευστών. Αυτό φαίνεται πεζό. Ο αέρας, το νερό είναι ρευστά, όπως και τα άστρα. Τις εξισώσεις, τους μαθηματικούς νόμους, που διέπουν την κίνηση των ρευστών τις έγραψε για πρώτη φορά ο Euler το 1752. Πριν από αυτόν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, περίπου το 1500 σε ένα από τα τελευταία έργα του ζωγράφισε την χαώδη περιδίνηση του νερού, που ονομάζουμε τύρβη. Μέχρι σήμερα, 264 χρόνια μετά, η κατανόηση των φαινόμενων αυτών παραμένει απρόσιτη. Εγώ έχω ασχοληθεί με ένα κομμάτι της υδροδυναμικής, τα κύματα κρούσεως. Αυτά εξαρτώνται από την συμπιεστότητα του ρευστού. Κάθε ρευστό είναι συμπιεστό, ακόμα και το νερό της καθημερινότητάς μας. Η πραγματικότητα είναι ότι τα ηχητικά κύματα «τρέχουν» και στο νερό και δεν έχουν άπειρη ταχύτητα, που θα σήμαινε ότι το νερό είναι ασυμπίεστο. «Τρέχουν» στο νερό με 1,4 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, πιο γρήγορα από ότι στον αέρα (330 μέτρα το δευτερόλεπτο). Γιατί ο αέρας είναι πιο συμπιεστός. Βασικά, οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί ασυμπίεστο, όταν μιλάμε για ταχύτητες όπου οι διαφορές ταχυτήτων είναι πολύ μικρότερες από την ταχύτητα του ήχου. Και για κάθε τι υπάρχει το όριο από όπου και πέρα πρέπει να θεωρηθεί συμπιεστό. Το συμπιεστό έχει μέσα του μια γεωμετρία. Και αυτό που έφερε η θεωρία της σχετικότητας και ειδικά ο Minkowski είναι κάτι πολύ βασικό: Ότι δεν υπάρχει χώρος και χρόνος, αλλά μόνο ο χωροχρόνος. Άρα όλα έχουν να κάνουν με τη γεωμετρία που σχηματίζεται στο τετραδιάστατο συνεχές. Και η γεωμετρία αυτή στα ρευστά μοιάζει πολύ με εκείνη της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όπου ο χωροχρόνος είναι καμπύλος. Αυτό λοιπόν έχω μελετήσει κυρίως. Δηλαδή, πως η γεωμετρία ενσαρκώνεται στον χωροχρόνο. Μέσα σε ένα ρευστό αυτή τη φορά. Και οι ανωμαλίες που σχηματίζονται, όπως τα κύματα κρούσεως, είναι γεωμετρικής φύσεως. ΕΡ: Που θα εστιάσετε το επόμενο διάστημα; ΑΠ: Στην υδροδυναμική. Το βλέπω ως έργο ζωής να μπορέσω να ρίξω λίγο φως σε αυτό που σχεδίασε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πριν από 500 χρόνια. Δεν ξέρω βέβαια αν θα τα καταφέρω, αλλά είναι το ταξίδι στην Ιθάκη, που έγραψε ο Καβάφης. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο Δημήτριος Χριστοδούλου είναι Έλληνας μαθηματικός και φυσικός, γεννημένος την 19η Οκτωβρίου 1951, στην Αθήνα. Σπούδασε φυσικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Princeton, υπό την επίβλεψη του Τζον Άρτσιμπαλντ Γουίλερ και έκανε διδακτορικό στην ηλικία των 19. Το 1977, ενώ βρισκόταν στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής Max Planck στη Γερμανία, στράφηκε στη μελέτη των μαθηματικών με την παρότρυνση του Γιούργκεν Έλερς. Το 1980 απέσπασε βραβείο στα μαθηματικά από την Εταιρεία Max Planck και το επόμενο έτος επέστρεψε στις ΗΠΑ ως επισκεπτόμενο μέλος του Ινστιτούτου Courant Μαθηματικών Επιστημών στη Νέα Υόρκη. Το 1983, πήγε στο Πανεπιστήμιο Syracuse, ως επίκουρος καθηγητής μαθηματικών και φυσικής και το 1985 προήχθη σε καθηγητή μαθηματικών. Το 1988, επέστρεψε στο Ινστιτούτο Courant ως καθηγητής μαθηματικών, μια θέση την οποία διατήρησε ως το 1992. Το 1992 διορίστηκε καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Princeton, όπου παρέμεινε ως το 2001. Τη χρονιά εκείνη, επέστρεψε στην Ευρώπη και έκτοτε διατελεί καθηγητής μαθηματικών και φυσικής στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ETH) της Ζυρίχης. Ο κ. Χριστοδούλου είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών και της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Ο κ. Χριστοδούλου τιμήθηκε: με το βραβείο του ιδρύματος MacArthur για τη συμβολή του στα μαθηματικά και τη φυσική γενικής σχετικότητας το 1993, με το βραβείο Bocher Memorial, την παλαιότερη και υψηλότερη τιμητική βράβευση της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας, το 1999, για τη συνεισφορά του στην πρόοδο του τομέα των μαθηματικών γενικής σχετικότητας, με το βραβείο του Ιδρύματος Tomalla (Γενεύη) περί βαρύτητας το 2008 και με το βραβείο Shaw Μαθηματικών το 2011 για το έργο του στις μη γραμμικές μερικές διαφορικές εξισώσεις και τις εφαρμογές στη γενική σχετικότητα. Το τελευταίο βραβείο, το οποίο του απονεμήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, είναι γνωστό ως το «Ασιατικό Βραβείο Νόμπελ», και θεωρείται ένα εκ των δύο τιμητικότερων βραβείων που απονέμονται σε κορυφαίους μαθηματικούς, με έτερο το Νορβηγικό βραβείο Άμπελ. Το βραβείο αυτό απονεμήθηκε πρώτη φορά το 2004 στον Κινέζο γεωμέτρη Σιινγκ Σεν Σερν και αποδόθηκε έκτοτε σε κορυφαίους μαθηματικούς της εποχής μας, όπως ο Άντριου Γουάιλς (2005) για την απόδειξη του Τελευταίου Θεωρήματος του Φερμά, στον Ρομπέρ Λανγκλάν (2007), ο οποίος είναι γνωστός για την ομώνυμη θεωρία του, ο Βλαντιμίρ Αρνώ (2008) για το θεμελιώδες έργο του στα δυναμικά συστήματα, ο Σάιμον Ντόλαντσον (2009), γνωστός για την απροσδόκητη ανακάλυψη των μη συστηματικών διαφορικών δομών στον τετραδιάστατο Ευκλείδειο χώρο, ο Ζαν Μπουργκέν (2010), κορυφαίος αναλυτής, και ο Γκερντ Φόλτινγκς (2015), κορυφαίος θεωρητικός των αριθμών. Ο κ. Χριστοδούλου μοιράστηκε το 2011 το βραβείο Shaw με τον Ρίτσαρντ Χάμιλτον, ο οποίος βραβεύθηκε για τη θεμελιώδη συμβολή του στην Εικασία του Πουανκαρέ (βλ. Δοκίμιο της Επιτροπής Βράβευσης για το 2011 στον διαδικτυακό τόπο: http://www.shawprize.org/). Ο κ. Χριστοδούλου ήταν Κεντρικός Ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών Επιστημόνων στη Σεούλ, το 2014. Το ερευνητικό έργο του Δημήτριου Χριστοδούλου είναι η μελέτη των υπερβολικών μερικών διαφορικών εξισώσεων σε συσχετισμό με τη γενική σχετικότητα και τη μηχανική των ρευστών. Τα κυριότερα έργα του είναι: η μονογραφία, την οποία συνέγραψε από κοινού με τον Σέργκιου Κλάινερμαν, «Παγκόσμια Μη Γραμμική Ευστάθεια του Χώρου Μινκόφσκι», δημοσιευμένη στο Princeton University Press το 1993, η οποία και σχετίζεται με το δοκίμιο «Μη γραμμική φύση βαρύτητας και πειραμάτων βαρυτικών κυμάτων», δημοσιευμένο σε επιστολές του Physical Review το 1991, που περιλαμβάνει το φαινόμενο που έκτοτε αναφέρεται ως «φαινόμενο μνήμης κατά Χριστοδούλου», η μονογραφία του «Δημιουργία κυμάτων κρούσεως σε Τρισδιάστατα Ρευστά», που δημοσιεύτηκε από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2007 και η μονογραφία του «Δημιουργία Μαύρων Τρυπών στη Γενική Σχετικότητα», που εκδόθηκε επίσης από τον Εκδοτικό Οίκο της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρείας το 2009. ΕΔΩ η αυτοβιογραφία του. http://physicsgg.me/2016/08/17/%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%cf%86%ce%b1%cf%84%ce%b7-%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%ae%cf%84%cf%81%ce%b7-%cf%87/

Έλληνας επιστήμονας ρίχνει φως στην τεράστια ποικιλία των ιών στη Γη. Ένας Έλληνας βιολόγος της διασποράς, ο οποίος εργάζεται στο Κοινό Ινστιτούτο Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, ανακάλυψε και «χαρτογράφησε» ένα τεράστιο αριθμό άγνωστων έως τώρα ιών, που υπάρχουν στον πλανήτη μας και η πλειονότητα των οποίων «τρυπώνουν» στα βακτήρια και τα μολύνουν. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Νίκο Κυρπίδη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", μελέτησαν όλες τις βάσεις γενετικών μικροβιακών δεδομένων ανά τον κόσμο και ανακάλυψαν πάνω από 125.000 πλήρη ή αποσπασματικά γονιδιώματα ιών, που περιέχουν συνολικά 2,79 εκατομμύρια πρωτεΐνες. Με τον τρόπο αυτό, πέτυχαν να πολλαπλασιάσουν τον αριθμό των γνωστών γονιδίων ιών, πράγμα που θα βοηθήσει σημαντικά τους επιστήμονες, ιδίως στο πεδίο της συνθετικής βιολογίας. «Είναι η πρώτη φορά που κάποιος έψαξε συστηματικά σε όλα τα ενδιαιτήματα και σε τέτοιο μεγάλο εύρος δεδομένων, για να φέρει στο φως τόσους νέους ιούς. Εξερευνήσαμε γενετικά τους ιούς σε όλα τα οικοσυστήματα», δήλωσε ο κ. Κυρπίδης. «Το 99% των οικογενειών ιών που ανακαλύφθηκαν, δεν σχετίζονται στενά με κανένα ιό που είχε ήδη ‘διαβαστεί΄το DNA του. Αυτό μας παρέχει ένα τεράστιο πλούτο νέων δεδομένων, τα οποία θα μελετηθούν πιο λεπτομερώς μέσα στα επόμενα χρόνια», επεσήμανε και πρόσθεσε: «Υπερδιπλασιάσαμε τον αριθμό των μικροβιακών οικογενειών που ‘φιλοξενούν' ιούς και δημιουργήσαμε τον πρώτο χάρτη παγκόσμιας κατανομής των ιών». Ο αριθμός των μικροβίων στον πλανήτη μας είναι ασύλληπτος (υπολογίζεται στον αριθμό 1 ακολουθούμενο από 30 μηδενικά) και θεωρείται ότι ξεπερνά τα άστρα του γαλαξία μας. Τα περισσότερα παραμένουν άγνωστα και αναξιοποίητα. Το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ διαθέτει ένα πρόγραμμα που προσπαθεί να ρίξει φως σε αυτή τη μικροβιακή «σκοτεινή ύλη». Ο αριθμός των ιών θεωρείται τουλάχιστον δύο τάξεις μεγέθους μεγαλύτερος από εκείνον των μικροβιακών κυττάρων (βακτηρίων κ.α.). Η κατάσταση περιπλέκεται, επειδή οι ιοί διεισδύουν στα μικρόβια και τα μολύνουν. Μέχρι σήμερα έχει «διαβαστεί» το DNA (έχουν αλληλουχηθεί τα γονιδιώματα) μόνο 2.200 ιών και περίπου 50.000 βακτηρίων, δηλαδή ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου. Η νέα μελέτη -στην οποία συμμετείχε ένας ακόμη Έλληνας επιστήμονας, συνεργάτης του Ν.Κυρπίδη, ο Γιώργος Παυλόπουλος, επίσης ερευνητής του Κοινού Ινστιτούτου Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ- θα βοηθήσει να μελετηθούν περισσότερα γονιδιώματα. Ο Ν.Κυρπίδης σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1988) και πήρε το διδακτορικό του στη Μοριακή Βιολογία και Βιοτεχνολογία από το Πανεπιστήμιο Κρήτης (1996). Από το 2004 εργάζεται στο Joint Genome Institute του αμερικανικού Υπουργείου Ενέργειας στο Σαν Φρανσίσκο, ως ειδικός στη βιοπληροφορική και υπεύθυνος για την ανάπτυξη μιας πλατφόρμας συγκριτικής ανάλυσης των μικροβιακών γονιδιωμάτων. Το 2010 έγινε επικεφαλής του Προγράμματος Μεταγονιδιωματικής και το 2011 του συνδυασμένου Προγράμματος Μικροβιακής Γονιδιωματικής και Μεταγονιδιωματικής. Έχει διάφορα βραβεία στο ενεργητικό του και από το 2014 είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Μικροβιολογίας. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/ellinas_epistimonas_rixnei_fos_stin_terastia_poikilia_ton_ion_sti_gi-64455204/

Οι επιστήμονες στο CERN κάνουν ανθρωποθυσίες... με χιούμορ 19χρονων. Σε μία σχετικά περίτεχνη πλάκα -που, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεχειλώθηκε όσο δεν πήγαινε από το «υποψιασμένο» Διαδίκτυο- επιστήμονες στο ερευνητικό κέντρο CERN έστησαν μία παρωδία... «ανθρωποθυσίας» μπροστά στο άγαλμα του θεού Σίβα στις εγκαταστάσεις. Η νυχτερινή «τελετή» καταγράφηκε σε βίντεο δήθεν κρυφής κάμερας και τελικά η διοίκηση του CERN άνοιξε έρευνα -επειδή δεν βρήκε και τόσο αστείο το ότι κάποιος μπορεί να γυρίζει ό,τι βίντεο θέλει για να ανεβάσει στο YouTube. Το βίντεο είχε αρχίσει να διαδίδεται στο τέλος της περασμένης εβδομάδας. Τις εικόνες τις τραβάει κάποιος από το παράθυρο γραφείου που βλέπει στον υπαίθριο χώρο με άγαλμα του θεού Σίβα (το άγαλμα είναι δώρο της κυβέρνησης της Ινδίας στο CERN). Στο νυχτερινό βίντεο, οκτώ άτομα ντυμένα με μαύρες κουκούλες συγκεντρώνονται μπροστά από το άγαλμα όπου και φέρνουν το θύμα της ανθρωποθυσίας (που είναι, τι άλλο, μία νεαρή στα λευκά). Η κοπέλα υποτίθεται ότι μαχαιρώνεται και ο άνδρας που τραβά το βίντεο αφήνει -σχεδόν πειστικά- να φανεί πόσο σοκαρισμένος είναι, βρίζοντας και τρέχοντας να φύγει ενώ η κάμερα κουνιέται. Το CERN δεν βρήκε την πλάκα τόσο αστεία επειδή σήμαινε ότι οι ανοικτοί του χώροι μπορούν, τελικά, να γίνουν εύκολα σκηνικό για όποιον έχει άδεια να μπει στις εγκαταστάσεις. Αναγκαστικά, αυτό εγείρει ερωτηματικά για την ασφάλειά του. «Οι σκηνές γυρίστηκαν στις εγκαταστάσεις μας χωρίς επίσης άδεια ή γνώση μας» ανέφερε εκπρόσωπος του CERN στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων. «Το CERN δεν εγκρίνει τέτοιου είδους αστεία που μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις για την επιστημονική φύση του έργου μας» ανέφερε. Η διοίκηση ξεκίνησε «έρευνα που θα γίνει εσωτερικά», ανέφερε, ενώ από την πλευρά της η αστυνομία της Γενεύης ανέφερε πως είναι μεν ενήμερη αλλά δεν της ζητήθηκε να συμμετέχει στην έρευνα. https://www.youtube.com/watch?v=BdrPR_9g9s0#t=49 http://news.in.gr/perierga/article/?aid=1500096129

Η Κίνα πρωτοπορεί με την εκτόξευση κβαντικού δορυφόρου. Υπήρξε κινέζος φιλόσοφος ονόματι Micius. Στον 5ο αιώνα π.Χ. έζησε ο κινέζος φιλόσοφος Mozi ή Mo-Τi ή Mo-tzu, που στα λατινικά αναφέρεται ως Micius και υπήρξε ο ιδρυτής της φιλοσοφικής σχολής του Μοϊσμού, κόντρα στον Κομφουκιανισμό και τον Ταοϊσμό. Επιπλέον, ο Mozi (ή Micius) είχε διατυπώσει και εφαρμόσει πρωτότυπες επιστημονικές ιδέες. Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς ο Mozi είχε διατυπώσει τον 1ο νόμο του Νεύτωνα με την ακόλουθη φράση: «η διακοπή της κίνησης οφείλεται σε μια αντίθετη δύναμη … αν δεν υπάρχει αντιτιθέμενη δύναμη … η κίνηση δεν σταματάει ποτέ. Κι αυτό αληθεύει όπως το ότι ένα βόδι δεν είναι άλογο.» Οι κινέζοι θεωρούν επίσης ότι ο Micius ήταν ο πρώτος στην ανθρώπινη ιστορία που πραγματοποίησε οπτικά πειράματα και σ’ αυτόν αποδίδεται η αρχή λειτουργίας του σκοτεινού θαλάμου , τον οποίο αποκαλούσε «θέση συλλογής» και «κλειδωμένο δωμάτιο θησαυρού». Γιατί ασχολούμαστε με τον κινέζο φιλόσοφο Mozi ή Micius; Διότι αυτό ήθελαν να πετύχουν (και το πέτυχαν) οι κινέζοι επιστήμονες δίνοντας το παρατσούκλι Micious στον δορυφόρο που εκτόξευσαν σήμερα το πρωί. Το επίσημο όνομα του δορυφόρου είναι QUESS (Quantum Experiments at Space Scale), και αναφέρεται επίσης ως «κβαντικός δορυφόρος» Η Κίνα λοιπόν εκτόξευσε σήμερα έναν κανονικό δορυφόρο που θα μπει σε τροχιά, σε ύψος περίπου 500 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη. Σύμφωνα με το επίσημο όνομα της αποστολής «Quantum Experiments at Space Scale», θα πραγματοποιήσει κβαντικά πειράματα ενώ θα βρίσκεται στο διάστημα, σε τροχιά γύρω από τη Γη. Εξού και η ονομασία «κβαντικός δορυφόρος» . Το σκάφος των 100 εκατομμυρίων δολαρίων ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη δικτύων που προσφέρουν απαραβίαστη κρυπτογράφηση. Ένας από τους στόχους του δορυφόρου είναι η δημιουργία «απαραβίαστων» επικοινωνιών από χάκερ. Και σ’ αυτό συμβάλλει η κβαντομηχανική. Η κβαντική θεωρία μας δείχνει τον δρόμο του πώς να επικοινωνούμε μεταξύ μας με την βεβαιότητα ότι κανείς δεν μας παρακολουθεί, ότι κανείς δεν κρυφακούει. Όταν χρησιμοποιούμε ένα κβαντικό – και όχι ένα κλασικό – κανάλι επικοινωνίας, δεν υπάρχει τρόπος να μας «ακούσει» κανείς παρά μόνο αν «μετρήσει» τα qubits που ανταλλάσσονται, αλλά τότε θα καταστρέψει την κβαντική κατάστασή τους και θα γίνει σίγουρα αντιληπτός. Η ασφάλεια της κβαντικής επικοινωνίας βασίζεται στην βασικότερη αρχή της κβαντομηχανικής: στο γεγονός ότι η κυματοσυνάρτηση ενός κβαντικού συστήματος που υφίσταται μέτρηση καταρρέει. Η παρακολούθηση ενός κβαντικού συστήματος ισοδυναμεί με μέτρηση και θα προκαλέσει την κατάρρευσή του. Σε αντίθεση με την κλασική φυσική όπου η παρακολούθηση χωρίς ίχνη είναι δυνατή, στις κβαντικές επικοινωνίες η κατασκοπία όχι μόνο αφήνει ίχνη αλλά προκαλεί κάτι πολύ χειρότερο την «καταστροφή» του κβαντικού μηνύματος και την αποκάλυψη της κατασκοπίας. Η κβαντομηχανική δεν αφήνει περιθώριο για κοριούς. Η μετάδοση κβαντικών πληροφοριών προς το παρόν δεν είναι εφικτή σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 500 χιλιομέτρων και με τον δορυφόρο Micius, οι κινέζοι επιστήμονες σκοπεύουν τώρα να σπάσουν αυτό το ρεκόρ. Αρχικά, ο δορυφόρος θα λειτουργήσει ως αναμεταδότης για την αποστολή κβαντικών μηνυμάτων ανάμεσα στο Πεκίνο και ένα εργαστήριο που βρίσκεται στο Ουρούμτσι (γνωστή ως η πόλη η οποία απέχει περισσότερο από τη θάλασσα, περίπου 2.500 χιλιόμετρα.) Κατά την διάρκεια της διετούς αποστολής QUESS, οι κινέζοι ερευνητές θα πειραματιστούν επίσης και με την κβαντική τηλεμεταφορά φωτονίων σε έναν επίγειο σταθμό στο Θιβέτ. Το δύσκολο έργο του δορυφόρου θα είναι καθώς κινείται να στοχεύσει με ακρίβεια σε ένα σημείο της επιφάνειας της Γης, ώστε να γίνει με απόλυτη ακρίβεια η μετάδοση φωτονίων μεταξύ πομπού και δέκτη. Σύμφωνα με τον Wang Jianyu, επικεφαλής του προγράμματος QUESS, είναι σαν να ρίχνεις κέρμα από αεροπλάνο σε ύψος 100 χιλιομέτρων και το κέρμα να μπαίνει στη σχισμή ενός μικρού κουμπαρά που βρίσκεται στο έδαφος! Η Κίνα λοιπόν, με τον δορυφόρο Micius, βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τη δύση όσον αφορά τις κβαντικές επικοινωνίες στο διάστημα. Ο Άλμπερτ Άινσταϊν είχε απορρίψει την ύπαρξη του φαινομένου, αφού δεν μπορούσε να αποδεχθεί ότι το ένα σωματίδιο επηρεάζει ακαριαία το άλλο, πιο γρήγορα κι από την ταχύτητα του φωτός. Κι όμως, τα πεπλεγμένα σωματίδια έχουν αποδειχθεί πραγματικά και μπορούν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν ως κρυπτογραφικά κλειδιά: το ένα σωματίδιο πηγαίνει στον αποστολέα του μηνύματος και το άλλο στον παραλήπτη, έτσι ώστε μόνο αυτοί να μπορούν να διαβάσουν το μήνυμα. Μέχρι πρόσφατα, ΗΠΑ και Ευρώπη βρίσκονταν στην πρωτοπορία των κβαντικών επικοινωνιών, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η Κίνα δείχνει να καλύπτει τον χαμένο δρόμο. Εκτός από τον κβαντικό δορυφόρο, η χώρα έχει σχέδια και για την ανάπτυξη μιας κβαντικής σύνδεσης ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Σαγκάη, η οποία θα χρησιμοποιείται από τράπεζες και κυβερνητικές υπηρεσίες. Βίντεο σχετικό με την εκτόξευση του «κβαντικού δορυφόρου» : http://physicsgg.me/2016/08/16/%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%af-%ce%ba%ce%b2%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8e%ce%bd-%ce%b4%ce%bf%cf%81%cf%85%cf%86%cf%8c%cf%81%cf%89%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%ad%ce%b6%cf%89%ce%bd/

Πετυχημένη δοκιμή του συστήματος που θα… αρπάζει διαστημικούς βράχους. Το 2010 από τον Λευκό Οίκο διέρρευσε ότι ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έγινε αποδέκτης μιας πρότασης βγαλμένης από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Αφορούσε την «απαγωγή» ενός αστεροειδή και τη μεταφορά του στη γειτονιά μας ώστε να μετατραπεί σε πεδίο εκπαίδευσης αστροναυτών και ειδικά εκείνων που θα κάνουν το επικό ταξίδι στον Αρη. Πριν από ένα χρόνο η NASA ανακοίνωσε ότι αποφάσισε την υλοποίηση της φιλόδοξης αποστολής και σήμερα έδωσε στη δημοσιότητα εικόνες και στοιχεία από τις δοκιμές του μηχανισμού που θα… αρπάξει τον αστεροειδή. Η αρπαγή Η αποστολή έλαβε την ονομασία ARM (Asteroid Redirect Mission) και αποτελεί ένα σύνθετο, γεμάτο επιστημονικές προκλήσεις, εγχείρημα. Θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα νέο, ειδικά σχεδιασμένο ρομποτικό όχημα που θα μπορεί να κυνηγήσει και να πλησιάσει έναν αστεροειδή αλλά και ένας μηχανισμός που θα εγκλωβίσει τον διαστημικό βράχο. Το δεύτερο σκέλος της αποστολής θα είναι εξίσου δύσκολο και περίπλοκο αφού θα πρέπει το σκάφος να μεταφέρει τον αστεροειδή σε μια περιοχή κοντά στη Σελήνη και να τον θέσει σε τροχιά γύρω από τον φυσικό μας δορυφόρο. Αν ολοκληρωθεί με επιτυχία το εγχείρημα, ο αστεροειδής θα είναι έτοιμος να υποδεχτεί επανδρωμένες αποστολές στις οποίες οι αστροναύτες θα εκπαιδεύονται στο πώς να προσεγγίζουν ένα διαστημικό σώμα, πώς να κινούνται πάνω σε αυτό κλπ. Στόχος της εκπαίδευσης είναι να αποκτήσουν οι αστροναύτες εμπειρίες που θα τους φανούν χρήσιμες σε μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη. Η αποστολή Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της NASA, το σκάφος που θα προσπαθήσει να… απαγάγει έναν αστεροειδή θα ξεκινήσει το ταξίδι του τον Δεκέμβριο του 2020 και, αν όλα πάνε καλά, πέντε χρόνια αργότερα ο αστεροειδής θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη περιμένοντας τους πρώτους αστροναύτες να τον επισκεφτούν. Το κόστος της αποστολής υπολογίζεται στα 1,25 δισ. δολάρια χωρίς να υπολογίζεται σε αυτό το κόστος της διαδικασίας της εκτόξευσης. Η NASA έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί μια λίστα υποψηφίων προς... αρπαγή αστεροειδών. Αυτό που βρίσκεται ακόμη υπό μελέτη από εκείνους που ασχολούνται με την αποστολή ARM είναι αν θα γίνει προσπάθεια «σύλληψης» ενός μικρού αστεροειδή ή αν το σκάφος θα πλησιάσει έναν μεγάλο αστεροειδή και θα προσπαθήσει να αποσπάσει κάποιο κομμάτι του. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=822095

Ελληνική σφραγίδα στα μαθηματικά του 21ου αιώνα. Για ένα άγνωστο για το ευρύ κοινό αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον τομέα των μαθηματικών διοργανώθηκε μεγάλο διεθνές συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία. Η λεγόμενη Θεωρία των Κόμβων αφορά ανώτερα μαθηματικά με πολλές και πολυδιάστατες εφαρμογές. Στο συνέδριο κεντρικό ρόλο είχαν έλληνες επιστήμονες που παρουσίασαν νέες ιδέες και εφαρμογές στον περίπλοκο κόσμο των μαθηματικών κόμβων. Το συνέδριο Το Συνέδριο “Knots in Hellas 2016” έλαβε χώρα στην Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία στην Αρχαία Ολυμπία (ΔΟΑ) από 17 έως 23 Ιουλίου 2016. Διοργανώθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) με την συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας. Είχε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Μαθηματικής Εταιρίας, του National Science Foundation (NSF) των ΗΠΑ, του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, του Δήμου Ζαχάρως, του ΕΒΕΑ κ.ά. Τέλεσε δε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Πολιτισμού. Το Συνέδριο εστίασε επιστημονικά στον κλάδο των Μαθηματικών “Θεωρία Κόμβων, Τοπολογία Χαμηλών Διαστάσεων και Εφαρμογές”. Συμμετείχαν δε περί τους 140 διεθνείς ερευνητές από 25 χώρες, από διδακτορικούς φοιτητές μέχρι τους πιο έμπειρους ερευνητές. Το πρόγραμμα του Συνεδρίου περιλάμβανε κεντρικές εισηγήσεις από κορυφαίους επιστήμονες, συνεδρίες ανακοινώσεων έρευνας αιχμής και παρουσιάσεις επιστημονικών posters. Παρουσιάστηκαν συνολικά 94 ερευνητικές ομιλίες από μαθηματικούς, φυσικούς και μοριακούς βιολόγους, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων σχετικών με την Θεωρία Κόμβων και την Τοπολογία Χαμηλών Διαστάσεων και δίνοντας έμφαση, πέρα από τις θεωρητικές επιστημονικές περιοχές, στις σημαντικές εφαρμογές σε άλλες επιστήμες, όπως Φυσική, Χημεία, Βιολογία και Ιατρική. Συγκεκριμένα, το Συνέδριο εστίασε σε τοπολογικές αναλλοίωτες κόμβων και κρίκων, ομάδες πλεξίδων, τοπολογικές θεωρίες κβαντικού πεδίου, πρότυπα skein και άλγεβρες κόμβων, σε ομολογίες quandles, σε υπερβολικούς κόμβους και γεωμετρικές δομές των τρισδιάστατων πολλαπλοτήτων, στην τοπολογική χειρουργική, σε φυσικούς κόμβους και στις εφαρμογές τους σε ροές υγρών, στην αστροφυσική, σε πολυμερή και βιοφυσική, στους μηχανισμούς DNA και στη δομή και λειτουργία των πρωτεϊνών. Περισσοτερα: http://www.tovima.gr/science/mathematics-computers/article/?aid=822267

Η διάρκεια της ημέρας. Πρέπει να ομολογήσω ότι το καλύτερο μέρος μιας διάλεξης είναι η περίοδος των ερωτήσεων στο τέλος της ομιλίας. Σε μια πρόσφατη, λοιπόν, ομιλία ένας νεαρός ακροατής μού έκανε την εξής ερώτηση: «Ο χρόνος περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της είχε πάντοτε διάρκεια 24 ωρών, κι αν όχι, ποια ήταν η διάρκεια της ημέρας στο παρελθόν;». Η απάντηση, φυσικά, δεν είναι τόσο εύκολη όσο θα νόμιζε κάποιος! Παρ’ όλα αυτά η απόσταση της Σελήνης από τη Γη είναι το βασικότερο ίσως στοιχείο στον υπολογισμό των παλιρροιακών δυνάμεων που εφαρμόζονται πάνω στη Γη από τη Σελήνη και ως εκ τούτου η ύπαρξη της Σελήνης γύρω από τον πλανήτη μας παίζει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο στην απάντηση που ζητάμε. Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μας προσδιορίζει την ακριβή απόσταση του φυσικού μας δορυφόρου γύρω από τη Γη στο διάβα των χιλιετιών αν και γνωρίζουμε ότι η μέση απόστασή της σήμερα συνεχώς μεγαλώνει κατά 3,82 εκατοστά κάθε 100 χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι στο παρελθόν η Σελήνη πρέπει να βρισκόταν πολύ πλησιέστερα στη Γη απ’ ό,τι είναι σήμερα. Τα σύγχρονα στοιχεία μας λένε, επίσης, ότι οι παλιρροιακές δυνάμεις της Σελήνης πάνω στα νερά των ωκεανών προκαλούν τριβές που μειώνουν σήμερα την περιστροφή της Γης κατά 0,0016 του δευτερολέπτου κάθε αιώνα. Φυσικά δεν είναι αρκετό να βασιστούμε στις παλιρροιακές μόνο τριβές. Ετσι οι διάφοροι υπολογισμοί που έχουν γίνει μέχρι τώρα και οι οποίοι βασίζονται στις έρευνες για τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών, το ύψος της θαλάσσιας στάθμης, των γεωλογικών στρωμάτων, των κοραλλιών και άλλων απολιθωμάτων σε διάφορες περιοχές της Γης και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, μας βοήθησαν στη διαμόρφωση ενός αρκετά ενδιαφέροντος σεναρίου σχετικά με την απόσταση της Σελήνης από τον πλανήτη μας και τη διάρκεια της ημέρας στη Γη στο πέρασμα των γεωλογικών εποχών. Οι μετρήσεις αυτές περιορίζονται τα τελευταία μόνο 900 εκατομμύρια χρόνια, περίπου την ίδια περίοδο που οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί έκαναν την εμφάνισή τους στους ωκεανούς της Γης. Την εποχή εκείνη η διάρκεια της ημέρας πρέπει να ήταν περίπου 18 ώρες. Για 300 εκατομμύρια χρόνια η περιστροφή της Γης συνεχώς ελαττωνόταν μέχρις ότου, λίγο πριν από τη μεγάλη ανάπτυξη των διαφόρων ειδών ζωής στη διάρκεια της «Κάμβριας Εκρηξης» (πριν από 545-505 εκατομμύρια χρόνια), η διάρκεια της ημέρας είχε φτάσει τις 20,67 ώρες. Στις αρχές της Ορδοβίκιας περιόδου (πριν από 500 εκατομμύρια χρόνια) στις θάλασσες και στους ωκεανούς της Γης υπήρχε μια μεγάλη ποικιλία ειδών ζωής μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν οι τριλοβίτες, τα κοράλλια και ορισμένα πρωτόγονα είδη ψαριών. Την ίδια εκείνη περίοδο τα πρώτα φυτά μετακινήθηκαν και κάλυψαν για πρώτη φορά την επιφάνεια της ξηράς. Την εποχή εκείνη μια πλήρης περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της διαρκούσε 21,28 ώρες. Υστερα από 100 εκατομμύρια χρόνια, στη διάρκεια της Δεβόνιας περιόδου (πριν από 420-350 εκατομμύρια χρόνια) τα φυτά δεν είχαν μεγαλύτερο ύψος του ενός μέτρου, ενώ προς τα τέλη της είχαν εμφανιστεί επίσης οι φτέρες, τα πρώτα δέντρα και τα πρώτα δάση. Επίσης είχαν αρχίσει να εμφανίζονται και τα πρώτα άπτερα έντομα, ενώ στις θάλασσες υπήρχαν τα εχινόδερμα, οι αμμωνίτες και πολλά νέα είδη ψαριών. Σ’ αυτό το σκηνικό, λοιπόν, πριν από 370 εκατομμύρια χρόνια η ημέρα είχε διάρκεια 22 ωρών. Τα χρόνια πέρασαν και πάνω στον πλανήτη μας οι ήπειροι είχαν αρχίσει να ενώνονται σε μιαν υπερήπειρο, που ονομάστηκε Παγγαία. Την περίοδο εκείνη (πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια), στην ξηρά είχε ξεκινήσει ήδη η περίοδος που είναι γνωστή ως «Εποχή των Δεινοσαύρων» και τα δάση με τις φτέρες είχαν αρχίσει να αντικαθίστανται από τα πρώτα κωνοφόρα. Πριν από 245 εκατομμύρια χρόνια, λοιπόν, η διάρκεια της ημέρας είχε μεγαλώσει και ήταν 22,71 ώρες. Επί 100 εκατομμύρια χρόνια οι δεινόσαυροι ήταν η πιο πολυποίκιλη και πολύπλοκη μορφή ζωής. Στα μέσα λοιπόν εκείνης της περιόδου, πριν από 180 εκατομμύρια χρόνια, η διάρκεια της ημέρας ήταν κατά μία μόνον ώρα μικρότερη της σημερινής. Πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια οι διάφορες τεκτονικές πλάκες είχαν μετακινηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ήπειροι είχαν πάρει σχεδόν τη μορφή που έχουν σήμερα. Εκτός όμως από την αργή αυτή δραστηριότητα και άλλες δυνάμεις επιδρούσαν καταλυτικά στην όλη εξελικτική πορεία των κατοίκων της Γης. Ο θάνατος των δεινοσαύρων ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ενός αστεροειδούς 15 χιλιομέτρων με τη Γη. Πάνω από το 70% όλων των ειδών ζωής του πλανήτη μας καταδικάστηκε τότε σε μαζικό αφανισμό, ενώ όλα τα είδη ζωής που βλέπουμε σήμερα γύρω μας είναι οι απόγονοι όσων επιβίωσαν από τη σύγκρουση εκείνη, όταν η διάρκεια της ημέρας ήταν 23,63 ώρες. Κι έτσι 65 εκατομμύρια χρόνια αργότερα η Γη μας χρειάζεται σήμερα 24 ώρες για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της. *Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου. http://physicsgg.me/2016/08/16/%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%ac%cf%81%ce%ba%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b1%cf%82/

170 χρόνια Αστεροσκοπείο: γεφυρώνοντας τον μικρόκοσμο με το σύμπαν. Μουσικά ξεκινάει η νέα χρονιά για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 170 χρόνια από την ίδρυση του επιστημονικού οργανισμού. Η αρχή γίνεται με τη συναυλία του πιανίστα και συνθέτη Ανδρέα Κατερινόπουλου (2/9) στον Λόφο των Νυμφών και τη μουσική παράσταση «7 Ellements» με προσωπικές του συνθέσεις και παράλληλη προβολή βίντεο. Για τη βραδιά που θα σηματοδοτήσει τις φθινοπωρινές εκδηλώσεις του Αστεροσκοπείου το ιστορικό τηλεσκόπιο «Δωρίδη» που κατασκευάστηκε το 1902 και πήρε το όνομα του δωρητή του θα είναι ανοιχτό για το κοινό, το οποίο θα μπορεί να παρατηρεί ελεύθερα τον έναστρο ουρανό. Ως προπομπός της Βραδιάς του Ερευνητή (30/9) θα λειτουργήσει η μουσική εκδήλωση του Αστεροσκοπείου με το μουσικό συγκρότημα του ΕΑΑ (17/9), ενώ παράλληλα οι θεατές θα μπορούν να ακούσουν τη «μουσική» του Διαστήματος μέσω μιας εφαρμογής που ανέπτυξε η αστροφυσικός Φιόρη Μεταλληνού σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. «Πρόκειται για συνθέσεις σύγχρονης μουσικής με την “ηχοποίηση” των σημάτων που λαμβάνουμε από δορυφόρους, μαγνητικές καταιγίδες, το πολικό σέλας. Η ιδέα είναι να γεφυρώσουμε τον καθημερινό μας μικρόκοσμο με τον μακρόκοσμο του σύμπαντος, τη μουσική με την αστρονομία», τονίζει η κ. Μεταλληνού. Για όλο τον Σεπτέμβριο θα διοργανώνονται από το Αστεροσκοπείο ημίωρες απογευματινές ξεναγήσεις για το κοινό τις ημέρες Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο, ενώ θα συνεχιστούν το φθινόπωρο οι θεματικές βραδιές με ομιλίες και διαλέξεις από αστρονόμους, φιλοσόφους και καλλιτέχνες. Κανονικά θα συνεχιστούν οι επισκέψεις σχολείων και το κυριακάτικο παιδικό παιχνίδι «Στα χνάρια του χαμένου τηλεσκοπίου». Πολυτελής τόμος Μέσα σε οκτώ κεφάλαια με ιστορικά ντοκουμέντα και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, όπως την ξενάγηση του Ρώσου κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, παρουσιάζεται η ιστορία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στην επετειακή έκδοση για τα 170 χρόνια λειτουργίας του. Ο τόμος, ο οποίος διατίθεται από το Αστεροσκοπείο, καταγράφει τα γεγονότα που οδήγησαν στην ίδρυση και στην ανάπτυξη του αρχαιότερου επιστημονικού ιδρύματος της χώρας, το οποίο συνδέθηκε με την ακριβή «ώρα Ελλάδος» για περισσότερο από έναν αιώνα. http://www.kathimerini.gr/871237/article/politismos/polh/170-xronia-asteroskopeio-gefyrwnontas-ton-mikrokosmo-me-to-sympan

ISS-49/50 Το TPK "MS-02 Σογιούζ» με το πλήρωμα των κοσμοναυτών της Roscosmos Σεργκέι Ryzhikov, Αντρέι Borisenko και τον αστροναύτη της NASA Robert Shane Kimbrough θα μπει σε τροχιά το Σεπτέμβριο. Το πλήρωμα ασφαλείας με τους κοσμοναύτες Αλεξάντερ Misurkin και Νικολάι Tikhonov και τον αστροναύτη Mark Vanden High. http://www.roscosmos.ru/22534/ Νέα προσνήωση πυραύλου σε υψηλή ταχύτητα από την SpaceX. Με επιτυχία πραγματοποίησε νέα προσνήωση πυραύλου η SpaceX, που κατάφερε για άλλη μια φορά να επιστρέψει σε πλωτή πλατφόρμα το πρώτο επίπεδο ενός πυραύλου Falcon 9. Επιστρέφοντας από την επιτυχή εκτόξευση ενός ιαπωνικού τηλεπικοινωνιακού δορυφόρου, ο πύραυλος προσνηώθηκε στην επανδρωμένη πλατφόρμα «Of Course I Still Love You» στον Ατλαντικό, στα ανοιχτά της Φλόριντα, αργά το Σάββατο. Όπως αναφέρει το Gizmag, ο πύραυλος εκτοξεύτηκε από το Space Launch Complex 40 στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ, μεταφέροντας έναν γεωσύγχρονο δορυφόρο τηλεπικοινωνιών για την ιαπωνική SKY Perfect. Ο πύραυλος έθεσε τον δορυφόρο σε γεωστατική τροχιά (GTO- Geostationary Transfer Orbit) χρησιμοποιώντας τους εννιά κινητήρες Merlin 1B του. Μετά την απελευθέρωση του δορυφόρου, ο πύραυλος, επιστρέφοντας, προέβη σε μια σειρά ενεργοποιήσεων του κινητήρα για να επιβραδύνει από την πολλαπλάσια του ήχου ταχύτητα όπου βρισκόταν και να αλλάξει την πορεία του ώστε να προσνηωθεί στην πλατφόρμα. Η SpaceX σημειώνει πως η προσνήωση στην πλατφόρμα ήταν η μόνη επιλογή, επειδή η υψηλή ταχύτητα καθιστούσε αδύνατη την επιστροφή στο Κανάβεραλ. Ο πύραυλος κατέβηκε σχεδόν στο κέντρο του στόχου που είχε οριστεί και ήταν η πρώτη επιτυχής επιστροφή μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια στις 15 Ιουνίου. http://www.naftemporiki.gr/story/1137668/nea-prosniosi-puraulou-se-upsili-taxutita-apo-tin-spacex