Δροσος Γεωργιος

Αστρικό μαιευτήριο στο κέντρο του Γαλαξία. Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκανε ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο VISTA στο Νότιο Ευρωπαϊκό Αστεροσκοπείο (ESO) στη Χιλή. Μέχρι σήμερα πιστεύαμε ότι στο κέντρο του γαλαξία μας υπάρχουν μόνο ηλικιωμένα άστρα και ότι εδώ και δισεκατομμύρια έτη δεν υπάρχει δραστηριότητα γέννησης νέων άστρων. Οι ερευνητές εντόπισαν μια περιοχή στο κέντρο του Γαλαξία, ένα κοσμικό δίσκο που αποτελείται από εκατοντάδες νεογέννητα άστρα. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μέχρι στιγμής 655 άστρα σε αυτόν τον δίσκο. Κάποια εξ αυτών έχουν ηλικία 100 εκ. έτη και ορισμένα μόλις 25 εκ. έτη. Σύμφωνα με τους ερευνητές όλα αυτά τα άστρα ανήκουν στην κατηγορία των Κηφείδων. Πρόκειται για μια οικογένεια παλλόμενων μεταβλητών αστέρων. Χαρακτηρίζονται από περιοδικές διακυμάνσεις στη φωτεινότητά τους λόγω περιοδικών μεταβολών των διαστάσεων, της θερμοκρασίας ή κάποιας άλλης αστρικής ιδιότητας που οφείλεται σε εσωτερικές διαδικασίες. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=749880

Αρχέγονο φως ίσως ανήκει σε άλλο Σύμπαν! Ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον Ράνγκα-Ραμ Χάρι, καθηγητή του California Institute of Technology εντόπισαν άγνωστα μέχρι σήμερα λαμπερά σημεία στον χάρτη της ακτινοβολίας μικροκυμάτων, η οποία διαπερνά μέχρι σήμερα το Σύμπαν ως «απόηχος» της αρχικής «Μεγάλης Έκρηξης» από την οποία σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία γεννήθηκε το Σύμπαν. Συγκρίνοντας τα ευρήματα τους με εικόνες και δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Planck οι ερευνητές μην βρίσκοντας προς το παρόν κάποια άλλη εξήγηση για την ύπαρξη αυτών των σημείων ρίχνουν στο τραπέζι την ιδέα ότι αυτά τα σημεία είναι τα αποτυπώματα ενός άλλου σύμπαντος το οποίο συγκρούστηκε με το δικό μας. Οι ερευνητές εκτιμούν μάλιστα ότι σε περίπτωση που πράγματι τα σημεία αυτά προέρχονται από ένα άλλο σύμπαν αυτό είχε πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά και λειτουργίες από το δικό μας. Η μελέτη που δημοσιεύεται στην διαδικτυακή υπηρεσία προδημοσιεύσεων arxiv αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο το Σύμπαν μας να είναι μόνο μία «μονάδα» μέσα σε ένα άπειρο και συνεχώς επεκτεινόμενο σύνολο ασύνδετων μεταξύ τους παράλληλων συμπάντων που αποτελούν το Πολυσύμπαν. Την ύπαρξη του Πολυσύμπαντος προτείνουν και άλλες θεωρίες όπως η Θεωρία των Χορδών και τομείς της θεωρητικής φυσικής όπως η κβαντομηχανική. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=749873

Επιταχυντής στην Κίνα «θα είναι 7 φορές ισχυρότερος από τον LHC» Η Κίνα θα αρχίσει το 2020 να κατασκευάζει έναν επιταχυντή σωματιδίων δύο φορές μεγαλύτερο και επτά φορές ισχυρότερο από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN, αναφέρουν τοπικά μέσα την Πέμπτη. Ο επιταχυντής θα βοηθήσει στην κατανόηση του περιβόητου σωματιδίου Χιγκς, του οποίου η ύπαρξη επιβεβαιώθηκε στο CERN το 2012, αναφέρει η κρατική Ημερησία της Κίνας. Το Χιγκς είναι θεμελιώδες εξάρτημα του μηχανισμού που δίνει στην ύλη τη μάζα της. Το τελικό σχέδιο της γιγάντιας εγκατάστασης προγραμματίζεται να οριστικοποιηθεί εντός του έτους, δήλωσε στην εφημερίδα ο Γουάνγκ Γιφάνγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Υψηλών Ενεργειών της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο LHC του CERN «πλησιάζει το όριό του όσον αφορά τα επίπεδα ενέργειας» επισήμανε ο Γουάνγκ όπως αναμεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Ο σχεδιασμός του νέου επιταχυντή, ο οποίος είναι πιθανό να κατασκευαστεί στην παραλιακή πόλη του Τσινγκντάο, ξεκίνησε το 2013. Σε μια εποχή που πολλές Δυτικές χώρες περιορίζουν την επένδυση στην έρευνα λόγω της οικονομικής συγκυρίας, η Κίνα διαθέτει τεράστια ποσά για καθαρή και εφαρμοσμένη επιστήμη, ελπίζοντας μάλιστα να αναδειχθεί παγκόσμιος ηγέτης. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500035755 Ανακαλύφθηκαν πέντε νέα ισότοπα. Ερευνητές του LLNL (Lawrence Livermore National Laboratory) δημιούργησαν στο εργαστήριο τους πυρήνες: 216U, 219Np, 233Bk, 223Am και 229Am Η ανακάλυψη των νέων πυρήνων πραγματοποιήθηκε αυτό το φθινόπωρο στο εργαστήριο Lawrence του Livermore, στα πλαίσια της έρευνας που εστιάζει στην ανάπτυξη νέων μεθόδων σύνθεσης υπέρ-βαρέων στοιχείων. Οι εξωτικοί πυρήνες που σχηματίστηκαν είναι ισότοπα των στοιχείων: μπερκέλιο, ποσειδώνιο , ουράνιο και αμερίκιο. Κάθε χημικό στοιχείο εμφανίζεται στη μορφή διαφόρων ισοτόπων. Αυτά τα ισότοπα περιέχουν στον πυρήνα τους τον ίδιο αριθμό πρωτονίων αλλά διαφορετικό αριθμό νετρονίων – διαφέρουν δηλαδή ως προς τη μάζα τους. Τα ισότοπα που ανακαλύφθηκαν έχουν λιγότερα νετρόνια και είναι ελαφρύτερα από τα μέχρι σήμερα γνωστά ισότοπα των αντίστοιχων στοιχείων. Μέχρι σήμερα, ο γνωστός Περιοδικός Πίνακας περιλαμβάνει περισσότερα από 3000 ισότοπα των 114 επιβεβαιωμένων χημικών στοιχείων. Εκτιμάται ότι πρέπει να υπάρχουν περισσότερα από 4.000 επιπλέον ανεξερεύνητα ισότοπα. Εξαιτίας του μικρού αριθμού των νετρονίων που περιέχουν τα νέα ισότοπα, η δομή τους είναι πολύ εξωτική και εξόχως ενδιαφέρουσα για την ανάπτυξη των θεωρητικών μοντέλων που περιγράφουν τους ατομικούς πυρήνες. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο πυρήνας του φυσικού ουρανίου 238U περιέχει 146 νετρόνια, ενώ το νέο ισότοπο 216U περιέχει μόνο 124 νετρόνια. Οι ερευνητές του LLNL ασχολούνται με την έρευνα δημιουργίας νέων βαρεών στοιχείων από την ίδρυση του εργαστηρίου το 1952 και έχουν συμμετείχαν στην ανακάλυψη 6 νέων στοιχείων με ατομικούς αριθμούς: 113, 114 (Φλερόβιο), 115, 116 (Λιβερμόριο), 117 και 118. Η δημιουργία αυτών των εξωτικών νουκλιδίων έγινε χάρη σε μια νέα τεχνική που εφαρμόστηκε. Οι ερευνητές βομβάρδισαν έναν στόχο κιουρίου (248Cm) πάχους 300 νανομέτρων με πυρήνες ασβεστίου (48Ca). Από τις συγκρούσεις οι πυρήνες των δυο στοιχείων σχηματίζουν έναν σύνθετο πυρήνα για ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Πριν το σύνθετο σύστημα των δυο πυρήνων διασπαστεί, μετά από περίπου 10−21 δευτερόλεπτα, οι δύο πυρήνες που συγκρούστηκαν ανταλλάσουν νουκλεόνια (πρωτόνια και νετρόνια) και διαφορετικά ισότοπα σχηματίζονται ως τελικά προϊόντα. Τα νέα ισότοπα 216U, 219Np, 233Bk, 223Am και 229Am δημιουργήθηκαν ως τελικά προϊόντα τέτοιων συγκρούσεων. Πρόκειται για ασταθείς πυρήνες που διασπώνται επίσης μετά από λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου ή δευτερόλεπτα, ανάλογα με το ισότοπο. Όλα τα προϊόντα διάσπασης διαχωρίζονται και αναλύονται χρησιμοποιώντας ειδικά φίλτρα από ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία. Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες από τα προϊόντα διάσπασης που ανιχνεύονται, ταυτοποιούν τα νέα ισότοπα που δημιουργούνται. H εργασία δημοσιεύεται στο Physics Letters B με τίτλο: Observation of new neutron-deficient isotopes with Z≥92 in multinucleon transfer reactions. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S037026931500516X http://physicsgg.me/2015/10/28/%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%86%ce%b8%ce%b7%ce%ba%ce%b1%ce%bd-%cf%80%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5-%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b9%cf%83%cf%8c%cf%84%ce%bf%cf%80%ce%b1/

Διαστημικό σκουπίδι θα «βουτήξει» στον Ινδικό Ωκεανό τον Νοέμβριο. Τη σπάνια ευκαιρία να παρακολουθήσουν την είσοδο ενός διαστημικού «σκουπιδιού» στην γήινη ατμόσφαιρα θα έχουν επιστήμονες στις 13 Νοεμβρίου, όταν ένα υπόλειμμα από τον εξοπλισμό κάποιας παλιάς διαστημικής αποστολής θα αρχίσει τη «βουτιά» του πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό. Το «σκουπίδι», το οποίο έχει ονομαστεί WT1190F, έχει μήκος μόλις 1-2 μέτρα και βάσει της τροχιάς του φαίνεται πως έχει μικρή πυκνότητας, κάτι που σημαίνει πως πιθανότατα δεν είναι συμπαγές. Έτσι, οι επιστήμονες υποθέτουν πως πρόκειται για τμήμα κάποιου πυραύλου ή των φωτοβολταϊκών ενός διαστημοπλοίου. Μάλιστα, μπορεί να προέρχεται από μία από τις διαστημικές αποστολές Apollo, με τις οποίες η NASA κατέκτησε τη Σελήνη. Το WT1190F είναι ένα από τα λίγα αντικείμενα στο διάστημα, για τα οποία έχει προβλεφθεί με τόσο μεγάλη ακρίβεια το σημείο στο οποίο θα μπει στη γήινη ατμόσφαιρα. Ακόμη πιο ασυνήθιστο είναι το γεγονός ότι, επειδή περιφερόταν μακρύτερα από τη Σελήνη, ανακαλύφθηκε μόλις στις αρχές Οκτωβρίου. Ήδη έχουν καταστρωθεί σχέδια για την παρακολούθηση του WT1190F καθώς θα μπαίνει στην ατμόσφαιρα, όπως αναφέρει στο περιοδικό Nature o Γκέραρντ Ντρολχάγκεν, από το γραφείο μελέτης αντικειμένων πλησίον της Γης, το οποίο ανήκει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και βρίσκεται στην Ολλανδία. Ο λόγος δεν είναι μόνο η παρατήρηση αυτού του σπάνιου φαινομένου. Κι αυτό γιατί οι επιστήμονες «βλέπουν» τη μελέτη του WT1190F σαν μία «πρόβα τζενεράλε» των συντονισμένων κινήσεων που θα πρέπει να γίνουν στην περίπτωση που «επισκεφθεί» τον πλανήτη μας ένα μεγαλύτερο, και επομένως πολύ πιο επικίνδυνο, αντικείμενο από το διάστημα. Το WT1190F εντοπίσθηκε από το Catalina Sky Survey, ένα πρότζεκτ που διεξάγεται στο αμερικανικό πανεπιστήμιο της Αριζόνα με σκοπό την ανακάλυψη κομητών και αστεροειδών που κινούνται κοντά στη Γη. Αρχικά, οι επιστήμονες δεν γνώριζαν πού θα καταλήξει το «σκουπίδι». Ωστόσο, εντοπίζοντας τη θέση του σε εικόνες τηλεσκοπίων από το 2012 και το 2013, κατάφεραν να υπολογίσουν την τροχιά του. Το συγκεκριμένο αντικείμενο διαγράφει μια ελλειπτική τροχιά, περνώντας από σημεία που βρίσκονται έως και σε διπλάσια απόσταση από τη Σελήνη. Με βάση τους υπολογισμούς, η «βουτιά» του θα ξεκινήσει στις 4:20 τα ξημερώματα, ώρα Ελλάδας, με κατεύθυνση ένα σημείο περίπου 65 χιλιόμετρα μακριά του νότιου άκρου της Σρι Λάνκα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το μεγαλύτερο μέρος του, ή ακόμη και ολόκληρο, θα καταστραφεί στην ατμόσφαιρα, καθώς θα πυρακτωθεί λόγω της τριβής. Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν πως το καλύτερο θα ήταν η συγκεκριμένη περιοχή να έχει εκκενωθεί. Το WT1190F ανήκει στα μόλις 20 περίπου αντικείμενα που παρακολουθείται η τροχιά τους στο διάστημα, όπως σημειώνει ο Γκάρεθ Ουίλιαμς, αστρονόμος από το Κέιμπριτζ. Πιθανότατα υπάρχουν πολύ περισσότερα «σκουπίδια» που περιφέρονται γύρω από το σύστημα της Γης με τη Σελήνη, χωρίς ωστόσο να μπορεί να δοθεί σαφής απάντηση για τον αριθμό τους. Ο Ντρολχάγκεν σχεδιάζει να μελετήσει το φάσμα του φωτός που ανακλά το αντικείμενο, κάτι που ίσως βοηθήσει να διαπιστωθεί η ταυτότητά του. Επίσης, ελπίζει πως θα μπορέσει να επιστρατεύσει πλοία και αεροσκάφη, για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία πυράκτωσής του. http://www.naftemporiki.gr/story/1023033/diastimiko-skoupidi-tha-boutiksei-ston-indiko-okeano-ton-noembrio Βίντεο: ηχητικά κύματα έλκουν αντικείμενα. Ερευνητές στη Βρετανία κατάφεραν να δημιουργήσουν την πρώτη στον κόσμο ελκτική ακτίνα ήχου η οποία μπορεί να ανυψώσει και να μετακινήσει αντικείμενα χρησιμοποιώντας ηχητικά κύματα. Κάτι τέτοιο έως τώρα υπήρχε μόνο στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας. Οι ερευνητές των πανεπιστημίων του Μπρίστολ και του Σάσεξ, καθώς και της εταιρείας Ultrahaptics, με επικεφαλής τον καθηγητή πληροφορικής Σριράμ Σουμπραμανιάν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», χρησιμοποίησαν μια συστοιχία 64 μικροσκοπικών ηχείων για να δημιουργήσουν μεγάλης έντασης ηχητικά κύματα. Η ελκτική ακτίνα περιβάλλει ένα αντικείμενο με ήχο και δημιουργεί γύρω του ένα πεδίο δύναμης, ένα είδος ακουστικού ολογράμματος, το οποίο μπορεί -ανάλογα με την ένταση του ήχου που βγαίνει από τα ηχεία- να κρατήσει ένα αντικείμενο αιωρούμενο στον αέρα, να το μετακινήσει ή ακόμη και να το περιστρέψει. Οι ελκτικές ακτίνες έχουν χρησιμοποιηθει συχνά από συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας στα βιβλία τους και έγιναν διάσημες από την ταινία «Σταρ Τρεκ». Η δημιουργία της ηχητικής ελκτικής ακτίνας μπορεί μελλοντικά να βρει διάφορες πρακτικές εφαρμογές, όπως για την μεταφορά ευαίσθητων αντικειμένων, χωρίς να υπάρχει επαφή με ανθρώπινα χέρια ή μηχανήματα. Επίσης, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην ιατρική, π.χ. σε μικροχειρουργικά εργαλεία. Η εταιρεία Ultrahaptics, συνιδρυτής της οποίας είναι ο Σουμπραμαριάν, είναι κορυφαία στον κόσμο στην τεχνολογία της ‘ανέπαφης αφής’, που δημιουργεί την μαγική εμπειρία του να νιώθεις κάτι χωρίς να το αγγίζεις. Βίντεο. http://physicsgg.me/2015/10/27/%ce%b2%ce%af%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%bf-%ce%b7%cf%87%ce%b7%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%ba%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%ad%ce%bb%ce%ba%ce%bf%cf%85%ce%bd-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%b5%ce%af/

Ινστιτούτο Μελέτης του Ήλιου στη Σιβηρία. Στη Σιβηρία, οι Ρώσοι επιστημονες θα αναλύουν την επίδραση του ηλιακού ανέμου στα συστήματα επικοινωνίας με σύγχρονο εξοπλισμό μοναδικής ακρίβειας. Η Ρωσία σαφώς και δεν είναι το πιο ηλιόλουστο μέρος του πλανήτη. Τότε όμως γιατί, η Ρωσική Ακαδημία Επιστημών (ΡΑΕ) συστήνει ένα νέο ειδικευμένο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Ήλιου στην Ανατολική Σιβηρία; Οι Ρώσοι επιστήμονες θέλουν να μελετήσουν την ηλιακή δραστηριότητα, για να προβλέψουν την επίδρασή της στα συστήματα επικοινωνίας. «Οι διαδικασίες που συνοδεύουν την εκπομπή ηλιακής ενέργειας από τον Αστέρα του πλανητικού μας συστήματος, είναι επικίνδυνες για τους δορυφόρους, τους πυραύλους και τα άλλα διαστημικά οχήματα και συσκευές που εκτοξεύονται από τη Γη», είπε στην RBTH, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ηλιακής Φυσικής και Γήϊνης Μαγνητόσφαιρας, ακαδημαϊκός Γκέλι Ζερεμπτσόφ. «Όλες οι διαστημικές συσκευές έχουν ευαίσθητα ηλεκτρονικά συστήματα. Η μελέτη του Ήλιου είναι απαραίτητη για να ρυθμίζονται σωστά τα συστήματα τηλεπικοινωνίας και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Πρέπει να κατανοήσουμε τις αιτίες εμφάνισης ορισμένων δυσλειτουργιών στα συστήματά τους. Δεν μπορούμε να νικήσουμε τις φυσικές διαδικασίες. Έτσι, πρέπει να κατανοήσουμε τα φαινόμενα και να μάθουμε να ζούμε μαζί τους», εξήγησε ο ίδιος. Στόχος των ερευνών είναι η πρόγνωση της κατάστασης του Ήλιου. Με αυτή τη δουλειά θα ασχοληθεί το νέο Εθνικό ηλιο-γεωφυσικό εργαστηριακό συγκρότημα. Το πρόγραμμα υλοποιείται στο Ιρκούτσκ, εκεί που για περισσότερα από 65 χρόνια παράγει εξαιρετικό επιστημονικό έργο το Ινστιτούτο Ηλιακής Φυσικής και Γήϊνης Μαγνητόσφαιρας του παραρτήματος Σιβηρίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (ΡΑΕ). Η νέα επιστημονική μονάδα που θα δημιουργηθεί, θα δώσει τη δυνατότητα στους ερευνητές να παρακολουθούν τις διεργασίες που συντελούνται κοντά στη Γη, στο διαπλανητικό χώρο και στον ίδιο τον Ήλιο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα τηλεσκόπια, με τα οποία θα εξοπλιστεί το εργαστήριο, είναι σε θέση να συλλέξουν απόλυτα ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τις αλλαγές στην ιονόσφαιρα και τη μαγνητόσφαιρα υπό την επίδραση του ηλιακού ανέμου. Μοναδικό τηλεσκόπιο διεθνώς «Αγωνιζόμαστε για πάνω από 15 χρόνια για τη δημιουργία του «Ηλιακού» συγκροτήματος», είπε ο ακαδημαϊκός Ζερεμπτσόφ. Το «Ηλιακό» εργαστήριο είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα επιστημονικών οργάνων και διατάξεων, ένα συγκρότημα μεγάλων τεχνικών κατασκευών. Το Ηλιο-γεωφυσικό συγκρότημα θα αποτελείται από ένα ραδιοτηλεσκόπιο, που μπορεί να παρακολουθεί την ηλιακή δραστηριότητα κάτω απ’ όλες τις καιρικές συνθήκες, μέρα και νύχτα και από ένα οπτικό τηλεσκόπιο, διαμέτρου τριών μέτρων. Σύμφωνα με τον Ζερεμπτσόφ, τέτοια τηλεσκόπια δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Το οπτικό τηλεσκόπιο μετράει διάφορες παραμέτρους της ηλιακής ατμόσφαιρας με δέκα φορές μεγαλύτερη ακρίβεια απ’ ότι άλλα ανάλογα όργανα. Το συγκρότημα θα εξοπλιστεί επίσης με συσκευή ενεργούς τηλεπισκόπησης LIDAR (ακρωνύμιο του όρου light detection and ranging, σ.σ.) για ανίχνευση μεσο-στρατοσφαιρικών σημάτων και με ειδική εγκατάσταση θέρμανσης, η οποία θα κάνει «διάγνωση» της ιονόσφαιρας. Με την τεχνική LIDAR, ο σταθμός θα καταγράφει και θα επεξεργάζεται χαρακτηριστικά της ατμόσφαιρας της Γης σε μεγάλο εύρος υψών. Έτσι, στην πράξη, οι επιστήμονες θα αποκτήσουν ένα πανίσχυρο όργανο για τη μελέτη της φυσικής της ατμόσφαιρας, των διαδικασιών και των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στον εγγύς διαστημικό χώρο του πλανήτη μας. «Όταν θα μπούμε στη φάση της πλήρους λειτουργίας, θα είναι ένα σημαντικό βήμα για τη μελέτη της δομής και της συμπεριφοράς των αιωρούμενων σωματιδίων της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης. Η ερευνητική εργασία στο «Ηλιακό» εργαστήριο είναι βέβαιο ότι θα υπηρετήσει, όχι μόνο τον κόσμο της επιστήμης, αλλά και όλους τους ανθρώπους, καθώς θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στα ηλεκτρονικά συστήματα που λειτουργούν τόσο σε τροχιά γύρω από τη Γη, όσο και στον ίδιο τον πλανήτη», ανέφερε ο πρόεδρος της ΡΑΕ, ακαδημαϊκός Βλαντίμιρ Φόρτοφ. http://gr.rbth.com/tecnology/2015/10/29/kai-tora-institoyto-meletis-toy-ilioy-sti-siviria_535057

Φυσικός συνδέει τη σκοτεινή ύλη με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Αν και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ποια είναι η φύση της σκοτεινής ύλης, έχουν ανακαλύψει ότι κάνει αισθητή την παρουσία της με τον τρόπο που επιδρά με τη βαρύτητά της σε κοσμικές δομές όπως οι γαλαξίες, με συνέπεια να έχουν υπολογίσει πως αντιστοιχεί στο 21% της ύλης-ενέργειας του σύμπαντος. Μήπως όμως αυτό το μυστηριώδες υλικό έχει επίσης παίξει ρόλο στη βιοποικιλότητα της Γης, και είναι η αιτία που κατάφερε τελικά να αυξηθεί ο πληθυσμός των μικρών χερσαίων θηλαστικών; Με αυτό το σενάριο ασχολείται η Λίζα Ράνταλ, θεωρητική φυσικός από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η οποία εξερευνά την πιθανότητα η σκοτεινή ύλη να βρίσκεται πίσω από μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στον πλανήτη. Αυτή η καταστροφή, δηλαδή η πρόσκρουση ενός τεράστιου κομήτη, είχε σαν αποτέλεσμα να αφανισθούν οι δεινόσαυροι και επομένως να ανοίξει ο δρόμος για την ευημερία των θηλαστικών. Ενδείξεις για την ισχύ του παραπάνω σεναρίου, σύμφωνα με τη Ράνταλ, είναι δεδομένα σχετικά με τον ηλικίας 66 εκατομμυρίων ετών κρατήρα στην πολιτεία Γιουκατάν του Μεξικού. Επίσης, η επιστήμονας επιστρατεύει στοιχεία για τη δράση της σκοτεινής ύλης στο Νέφος του Όορτ, μια περιοχή του εξωτερικού ηλιακού συστήματος που πιστεύεται πως είναι η πηγή όλων των κομητών που εισέρχονται στο Ηλιακό σύστημα. Η θεωρητική φυσικός αναλύει τα παραπάνω δεδομένα στο νέο βιβλίο της “ Dark Matter and the Dinosaurs: The Astounding Interconnectedness of the Universe” (“Η Σκοτεινή Ύλη και οι Δεινόσαυροι: Η Εκπληκτική Διασύνδεση του Σύμπαντος”), το οποίο εκδόθηκε σήμερα. Το βιβλίο πραγματεύεται την υπόθεση πως ένας λεπτός δίσκος σκοτεινής ύλης θα μπορούσε να επηρεάσει την κίνηση κομητών στις εξώτερες περιοχές του ηλιακού συστήματος, καθώς αυτό περιφέρεται γύρω από τον Γαλαξία, και επομένως να αποτελεί την αιτία της σύγκρουσης. Βέβαια, η Ράνταλ παραδέχεται πως ο συγκεκριμένος δίσκος δεν έχει βρεθεί. Ωστόσο, προσθέτει, τα διαθέσιμα δεδομένα δεν αποκλείουν την ύπαρξή του, ενώ σύντομα οι επιστήμονες θα έχουν στη διάθεσή τους αστρονομικά όργανα για να απαντήσουν τελεσίδικα. Σύμφωνα με τη φυσικό, η εξαφάνιση των δεινοσαύρων αποτελεί ένα δραματικό παράδειγμα διασύνδεσης. Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν πως η αιτία της εξαφάνισης είναι η σφοδρή πρόσκρουση ενός ουράνιου σώματος, αν και είναι διχασμένοι σχετικά με το κατά πόσο το σώμα αυτό προερχόταν από κάποια εσωτερική περιοχή του ηλιακού συστήματος ή από τις “παρυφές” του, όπως το Νέφος του Όορτ. Αν όμως ο “δολοφόνος” των δεινοσαύρων ήταν όντως ένας κομήτης, το επόμενο ερώτημα είναι τι τον “έσπτρωξε” προς τη Γη. Μάλιστα, η συγκεκριμένη πρόσκρουση δεν είναι η μοναδική στην “ιστορία” της Γης. Οι επιστήμονες διαθέτουν ενδείξεις πως τέτοια ουράνια σώματα “επισκέπτονται” τον πλανήτη μας, ανά 30-35 εκατομμύρια χρόνια. Η απόσταση του Νέφους είναι τόσο μεγάλη, όπως και η χρονική συχνότητα των “επισκέψεων”, που οι επιστήμονες αναζητούν την προέλευση των κομητών έξω από το ηλιακό μας σύστημα, υποθέτοντας πως πρόκειται για σώματα που συναντά το ηλιακό μας σύστημα καθώς περιφέρεται αργά γύρω από τον Γαλαξία. Ωστόσο, η συχνότητα των συγκρούσεων που προκύπτει με αυτό τον τρόπο δεν αντιστοιχεί στην εκτιμώμενη . Κι εδώ είναι που αναλαμβάνει “δράση” η σκοτεινή ενέργεια και πιο συγκεκριμένα η βαρυτική της επίδραση στον ορατή ύλη. Ο λόγος είναι πως, σε αντίθεση με την ορατή ύλη, η σκοτεινή ύλη δεν είναι συγκεντρωμένη στο επίπεδο του γαλαξιακού δίσκου, αλλά επεκτείνεται πάνω και κάτω από αυτό. Η Ράνταλ αναρωτιέται τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε ένα είδος σκοτεινής ύλης, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την ορατή. Σε αυτή την περίπτωση, η επιστήμονας υποθέτει πως θα μπορούσε να υπάρχει ένα είδος σκοτεινού σωματιδίου που να εκπέμπει ενέργεια, και επομένως να συμπυκνώνεται. Τότε, συμπυκνωμένες ποσότητες του υλικού θα έχουν σχηματίσει έναν περιστρεφόμενο δίσκο γύρω από το κέντρο του Γαλαξία. Ο δίσκος αυτός, συνεχίζει η φυσικός, θα ήταν 100 φορές λεπτότερος και 200 φορές πυκνότερος από αυτόν της ορατής ύλης, με συνέπεια να έχει αρκετά μικρή πυκνότητα ώστε να μπορεί όντως να είναι η αιτία των συγκρούσεων. http://www.naftemporiki.gr/story/1022688/fusikos-sundeei-ti-skoteini-uli-me-tin-eksafanisi-ton-deinosauron

Aποκλειστικά γυναικείο πλήρωμα ξεκινά το πρόγραμμα Luna-2015 σε ένα ταξίδι προσομοίωσης στο φεγγάρι. Έξι Ρωσίδες κλεισμένες σε ένα δωμάτιο. Δεν είναι σκηνή από ταινία, αλλά ένα επιστημονικό πείραμα που ονομάστηκε «Luna-2015». Για οκτώ ολόκληρες μέρες αυτές οι γυναίκες επιστήμονες θα μάθουν πώς να επιβιώνουν σε συνθήκες που μοιάζουν με τις συνθήκες πτήσης στη Σελήνη. Ο σκοπός είναι να δούμε πώς οι γυναίκες θα ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του χώρου ψυχικά και τη φυσική προσαρμογή που θα πρέπει να υπομείνουν. Το όλο πείραμα πραγματοποιείται στο Ινστιτούτο Ιατροβιολογικών προβλημάτων κοντά στη Μόσχα και θα διαρκέσει οκτώ ημέρες - τρεις "να φθάσουν" στη Σελήνη, δύο για να μπουν σε «τροχιά» του δορυφόρου της Γης και τρεις ημέρες για να «επιστρέψουν». Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, έξι γυναίκες θα μάθουν πώς να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και να ζουν σε έναν περιορισμένο χώρο. Τον Αύγουστο, το Ινστιτούτο επέλεξε 10 γυναίκες υποψήφιες, και καθεμία για δύο μήνες είχε υποστεί πολλές δοκιμές, τόσο ψυχολογικές όσο και σωματικές για να αποδείξει ότι είναι κατάλληλη. Την Τρίτη, οι υπεύθυνοι του έργου ανακοίνωσαν έξι τυχερά αστέρια, που θα σφραγιστούν τώρα στην κάψουλα Luna-2015. Ο ανταποκριτής του RT, William Whiteman, επισκέφτηκε το κέντρο πριν από την έναρξη του πειράματος. Οι εγκαταστάσεις μοιάζουν με ένα κοινό διαμέρισμα - μια μικρή ζεστή κουζίνα με όμορφα λουλούδια πάνω στο τραπέζι, γυμναστήριο και πολλά δωμάτια. Αλλά οι γυναίκες θα πρέπει να βιώσουν τις ίδιες προϋποθέσεις όσον αφορά την άνεση με τους διαστημικούς ταξιδιώτες στο ISS. Κάμερες θα καταγράφουν κάθε κίνηση των γυναικών. Όλοι τους θα διεξάγουν πειράματα για να αναλύσει πώς οι οργανισμοί τους θα αντιδράσουν κατά τη διάρκεια του "ταξιδιού". Θα εξετάσουν επίσης τα επίπεδα του στρες τους κατά τη διάρκεια της προσομοίωσης. «Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για να καταλάβουμε πώς το όριο ευαισθησίας πόνου αλλάζει κατά τη διάρκεια της πτήσης," εξήγησε η Τατιάνα Shigueva, που επίσης "ταξιδεύει", δείχνοντας μία από τις συσκευές στο τραπέζι. "Θα πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του πειράματος μας." Σύμφωνα με τον επικεφαλής του έργου Σεργκέι Ponomarev, τέτοια πειράματα με αποκλειστικά θηλυκού γένους πλήρωμα δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη. Κάθε τεχνικό πρόβλημα ή μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες, λέει η ιστοσελίδα του Ινστιτούτου. «Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε πόσο καλά θα τα πάνε μεταξύ τους και πόσο καλά θα εκτελέσουν τα καθήκοντά τους. Πιστεύουμε ότι οι γυναίκες όχι μόνο μπορεί να μην είναι χειρότερες από τους άνδρες στην εκτέλεση ορισμένων καθηκόντων, αλλά στην πραγματικότητα να αποδειχθούν καλύτερες», δήλωσε ο Σεργκέι Πονομαριόφ, επιστημονικός διευθυντής του πειράματος «Σελήνη-2015». Έχουν υπόβαθρο στην ιατρική, στη βιοφυσική ή στην ψυχολογία και αναμένεται να κάνουν περίπου 30 επιστημονικά πειράματα στη διάρκεια της οκταήμερης «πτήσης» τους. Το εικονικό διαστημόπλοιο είναι γεμάτο κάμερες, ώστε γιατροί, ψυχολόγοι και άλλοι επιστήμονες να παρακολουθούν συνεχώς τη συμπεριφορά των έξι γυναικών. «Θα ευχόμουν να μην είχαμε καθόλου συγκρούσεις, αν και σε μια κουζίνα δύο νοικοκυρές το βρίσκουν δύσκολο να συνεννοηθούν», δήλωσε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ιγκόρ Ουσάκοφ. Από την πλευρά της, η επικεφαλής της «αποστολής» των έξι, η Γιελένα Λουτσνίσκαγια, εμφανίσθηκε αισιόδοξη: «Είμαι σίγουρη ότι όλες έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση, τον χαρακτήρα και την ανατροφή, ώστε να μην μπορώ να φανταστώ τι θα μπορούσε να μας αναστατώσει». Είχε προηγηθεί από το ίδιο ρωσικό Ινστιτούτο ένα πιο δύσκολο πείραμα στη Μόσχα το 2010, όταν έξι άνδρες εθελοντές κλείσθηκαν σε ένα διαστημικό θαλαμίσκο επί 520 μέρες για να προσομοιώσουν ένα ταξίδι στον 'Αρη μετ' επιστροφής. Ένα παρόμοιο πείραμα το 2000, όπου είχαν πάρει μέρος τόσο άνδρες όσο και γυναίκες, είχε καταλήξει σε φιάσκο, όταν δύο άνδρες μέλη του πληρώματος έπαιξαν ξύλο και ένας άλλος προσπάθησε να φιλήσει μια από τις γυναίκες συναδέλφους του. Η Σοβιετική Ένωση ήταν η πρώτη χώρα που είχε στείλει γυναίκα στο διάστημα, την κοσμοναύτη Βαλεντίνα Τεράσκοβα, η οποία παρέμεινε σε τροχιά επί σχεδόν τρεις μέρες το 1963, δύο χρόνια μετά τον Γιούρι Γκαγκάριν, τον πρώτο άνθρωπο που «πέταξε» στο διάστημα. Πέρυσι η Ρωσία έστειλε στο διάστημα την τέταρτη κοσμοναύτη στην ιστορία της, τη Γιελένα Σέροβα. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαστήματος (Roscosmos) ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει μια επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη το 2029. Ήδη το διαστημόπλοιο κατασκευάζεται και θα κάνει την παρθενική δοκιμαστική πτήση του το 2021. Στη συνέχεια, θα «δέσει» στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το 2023 και θα κάνει την πρώτη μη επανδρωμένη πτήση στο φεγγάρι το 2025. Παράλληλα, η Ρωσία και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) σχεδιάζουν μια κοινή μη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη το 2020, προκειμένου να κάνουν μια σειρά από τεστ σχετικά με τη δυνατότητα του φεγγαριού να φιλοξενήσει ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Βίντεο. http://www.defencenet.gr/defence/20151029/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1/%CE%B7-%CF%81%CF%89%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7-%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BA%CE%B5%CF%82-%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BF

Νέα στοιχεία για τον ωκεανό της Ευρώπης. Μια νέα μελέτη έρχεται να προσφέρει νέα δεδομένα για τον μυστηριώδη υπόγειο ωκεανό της Ευρώπης, του παγωμένου δορυφόρου του Δία. Ενα ωκεανό που πολλοί επιστήμονες λένε ότι έχει αυξημένες πιθανότητες να κρύβει ζωή έστω και σε μικροβιακή μορφή. Η ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στο υπέδαφος της Ευρώπης προτάθηκε πριν από μερικές δεκαετίες και οι πρώτες παρατηρήσεις που έγιναν στον δορυφόρο από αποστολές όπως αυτή του Pioneer και του Galileo στη δεκαετία του 1970 υπέδειξαν την ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι επιστήμονες συνέλεγαν συνεχώς στοιχεία για την Ευρώπη τα οποία ναι μεν εμφάνιζαν ίχνη της ύπαρξης του υπόγειου ωκεανού αλλά δεν υπήρχαν σαφείς αποδείξεις για την ύπαρξη του. Τα τελευταία χρόνια τα διαστημικά τηλεσκόπια, τα ολοένα πιο ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια αλλά και νέες αποστολές που προσέγγισαν την Ευρώπη (όπως το New Horizons στον δρόμο προς τον Πλούτωνα) επέτρεψαν στους επιστήμονες όχι μόνο να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη του υπόγειου ωκεανού στον παγωμένο δορυφόρο αλλά να εντοπίσουν στοιχεία για τη σύσταση του. Οπως φαίνεται πρόκειται για ένα ωκεανό με αλμυρό νερό και άλλα συστατικά και συνθήκες που είναι φιλικές προς την ζωή έστω και σε μικροβιακή μορφή. Η τελευταία μελέτη για την Ευρώπη έγινε από ομάδα επιστημόνων από μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα καθώς και την NASA. Οι ερευνητές επικέντρωσαν την προσοχή τους στο αποκαλούμενο από την επιστημονική κοινότητα «χαοτικό έδαφος», τις περιοχές της Ευρώπης που υπάρχουν μεγάλες ρωγμές και ρήγματα στην λεία παγωμένη επιφάνεια της. Οι ερευνητές στη μελέτη τους επιβεβαιώνουν προηγούμενες μελέτες που αναφέρουν ότι οι ρωγμές δημιουργούνται από γεωλογικές διεργασίες που οφείλονται στην κίνηση του νερού του υπόγειου ωκεανού το οποίο βρίσκει τρόπους να διαπερνά το στρώμα πάγου και να φτάνει μέχρι την επιφάνεια. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται σε βάθος περίπου 100 χλμ. κάτω από το στρώμα πάγου της Ευρώπης. «Η συλλογή δειγμάτων απευθείας μέσα από τον ωκεανό αποτελεί μια τρομερή επιστημονική και τεχνολογική πρόκληση και δεν αναμένεται να επιχειρηθεί στο κοντινό μέλλον. Αν όμως συλλέξουμε δείγματα από το χαοτικό έδαφος θα μπορέσουμε να αποκαλύψουμε σημαντικά στοιχεία για τη σύσταση του ωκεανού αλλά και τη δυναμική του νερού σε αυτόν. Μπορεί επίσης να εντοπίσουμε στοιχεία για τον πυρήνα του δορυφόρου» αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astronomical Journal». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=749526

Η Rosetta ανακάλυψε οξυγόνο σε κομήτη. Το ευρωπαϊκό διαστημικό σκάφος Rosetta ανακάλυψε οξυγόνο σε αφθονία στην ατμόσφαιρα του κομήτη 67P, κάτι που κατέπληξε τους επιστήμονες οι οποίοι εκτιμούν ότι ίσως θα πρέπει να επανεξεταστούν οι θεωρίες για τον σχηματισμό του Ηλιακού μας Συστήματος. Η ανακάλυψη αυτή αφήνει να εννοηθεί ότι ίσως η δημιουργία του Ηλιακού μας Συστήματος να υπήρξε μία πιο ήπια διαδικασία από ό,τι οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι ήταν. Αυτό το μοριακό οξυγόνο (Ο2) θα μπορούσε να είναι κατά πολύ παλαιότερο του Ηλιακού μας Συστήματος που είναι ηλικίας 4,6 δισεκατομμυρίων ετών, σημειώνεται στη μελέτη που δημοσιεύεται σήμερα, Τετάρτη, στη βρετανική επιστημονική επιθεώρηση Nature. «Ίσως θα χρειαστεί να τροποποιήσουμε τα σημερινά μοντέλα μας για τη δημιουργία του Ηλιακού Συστήματος αφού δεν προέβλεπαν την παρουσία μοριακού οξυγόνου σε κομήτες» είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Αντρέ Μπίλερ, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. «Είναι η πιο συναρπαστική ανακάλυψη που έχει γίνει μέχρι τώρα για τον κομήτη» 67Ρ/Τσουριόμοφ-Γκερασιμένκο, τον οποίο συνοδεύει εδώ και 15 μήνες η Rosetta, σημείωσε η Κάτριν Άλτβεγκ, του Πανεπιστημίου της Βέρνης. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται μοριακό οξυγόνο σε κομήτη, αν και έχει βρεθεί σε άλλα παγωμένα ουράνια σώματα, όπως στους δορυφόρους του Δία ή του Κρόνου. Το φασματόμετρο Ροζίνα, ένα από τα όργανα της Rosetta, έκανε μετρήσεις από τον Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι τον Μάρτιο του 2015, ενώ ο κομήτης πλησίαζε στον Ήλιο. Σύμφωνα με τη μελέτη, βρέθηκε περίπου 4% μοριακού οξυγόνου στο νέφος που σχηματίζει η ουρά του κομήτη και το ποσοστό αυτό παρέμενε σταθερό με το πέρασμα του χρόνου. Στην ατμόσφαιρα του κομήτη ανιχνεύθηκαν, επίσης, μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, καθώς και υδρατμοί. «Εάν υπάρχει 02 στην αρχή της δημιουργίας του κομήτη, πώς επέζησε για τόσο καιρό;» αναρωτιέται ο Αντρέ Μπίλερ. Το οξυγόνο αντιδρά πολύ εύκολα με άλλα στοιχεία. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το οξυγόνο πρέπει να πάγωσε πολύ γρήγορα και να παγιδεύτηκε σε συσσωρευμένο υλικό στην αρχή του σχηματισμού του Ηλιακού Συστήματος. «Όλα τα μοντέλα λένε ότι δεν θα έπρεπε να επιβιώσει για τόσο μεγάλο διάστημα και αυτό μας λέει κάτι για τη δημιουργία του Ηλιακού μας Συστήματος -πρέπει να έγινε με πολύ ήπιο τρόπο, προκειμένου να κατασκευαστούν αυτοί οι κόκκοι πάγου» σημειώνει. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500035566

Το εκπληκτικό στέμμα της μαύρης τρύπας. Λίγο φως στον... σκοτεινό κόσμο των μελανών οπών ρίχνουν οι παρατηρήσεις δύο μελανών οπών από τα διαστημικά τηλεσκόπια Swift και NuSTAR. Τα δύο κατάφεραν να εντοπίσουν μια γιγάντια εκπομπή ακτίνων Χ από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα Mrk 335 που βρίσκεται σε απόσταση 324 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Πήγασου. Η ακτινοβολία πηγάζει από μια ζώνη των μελανών οπών στην οποία οι επιστήμονες έχουν δώσει την ίδια ονομασία με το ανώτερο στρώμα του Ηλιου, δηλαδή στέμμα (corona). Το καθοριστικό χαρακτηριστικό μιας μαύρης τρύπας είναι η εμφάνιση ενός ορίζοντα γεγονότων σε ένα όριο στο χωροχρόνο μέσα από το οποίο η ύλη και το φως μπορεί να περάσει μόνο προς τα μέσα για τη μάζα της μαύρης τρύπας. Τίποτα, ούτε καν το φως, δεν μπορεί να δραπετεύσει από το εσωτερικό του ορίζοντα γεγονότων. Ο ορίζοντας των γεγονότων αναφέρεται ως τέτοιος, διότι αν κάτι συμβεί εντός των ορίων του, οι πληροφορίες από αυτό το γεγονός δεν μπορούν να φτάσουν σε ένα εξωτερικό παρατηρητή, καθιστώντας αδύνατο να προσδιοριστεί αν κάτι τέτοιο συνέβη. Θεωρητικά κανένα αντικείμενο πέρα από τον ορίζοντα γεγονότων δεν θα μπορούσε να έχει αρκετή ταχύτητα να διαφύγει από μια μαύρη τρύπα, συμπεριλαμβανομένου και του φωτός. Εξαιτίας αυτού, οι μαύρες τρύπες δεν μπορούν να εκπέμψουν κανενός είδους φως ή άλλο στοιχείο που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει την ύπαρξή τους. Παρ' όλα αυτά οι μαύρες τρύπες μπορούν να ανιχνευτούν με την μελέτη φαινομένων γύρω τους, όπως για παράδειγμα η βαρυτική διάθλαση και τα αστέρια που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από χώρο που δεν φαίνεται να υπάρχει εμφανής ύλη. Τα πιο εμφανή αποτελέσματα πιστεύεται ότι προέρχονται από ύλη που πέφτει μέσα σε μια μαύρη τρύπα, η οποία προβλέπεται ότι συγκεντρώνεται σε ένα εξαιρετικά θερμό και γρήγορα περιστρεφόμενο δίσκο γύρω από τη μαύρη τρύπα, πριν εισέλθει σε αυτή. O δίσκος αυτός είναι γνωστός ως δίσκος προσαύξησης. Η τριβή ανάμεσα σε γειτονικές ζώνες αυτού του δίσκου τον θερμαίνουν τόσο, ώστε να ακτινοβολεί μεγάλη ποσότητα ακτίνων Χ. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη πηγή εκπομπής ακτίνων Χ στις μαύρες τρύπες που είναι το στέμμα της, μια περιοχή συγκέντρωσης γιγάντιων ποσοτήτων σωματιδίων υψηλής ενέργειας. Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει να συλλέξουν σημαντικά δεδομένα από αυτά τα... στέμματα για αυτό και οι παρατηρήσεις των δύο τηλεσκοπίων θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές. «Είναι η πρώτη φορά που καταφέρνουμε να καταγράψουμε εκπομπή ακτινοβολία από ένα στέμμα μαύρης τρύπας. Αυτές οι παρατηρήσεις θα μας βοηθήσουν να καλύτερα το πώς λειτουργούν οι υπερμεγέθεις μελανές οπές» δηλώνει ο Νταν Γουίλκινς του Πανεπιστημίου Saint Mary's στον Καναδά που ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=749508

Mathesis. Τα MOOCs, τα «Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα» αποτελούν σήμερα μια μεγάλη παιδαγωγική αλλά και κοινωνική καινοτομία που έγινε εφικτή χάρη στη διαδικτυακή τεχνολογία. Τα πρώτα ανοιχτά διαδικτυακά μαθήματα σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν στις ΗΠΑ, το 2012, από αμερικανικούς πανεπιστημιακούς κολοσσούς, όπως το Χάρβαρντ, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και το Στάνφορντ. Και μόλις έκαναν την εμφάνισή τους, η διεθνής ανταπόκριση ήταν άμεση και έχει πλέον αποκτήσει πλανητικές διαστάσεις. Τα δύο τελευταία χρόνια, μια ομάδα τολμηρών Ελλήνων πανεπιστημιακών δασκάλων εργάστηκε σκληρά για να δημιουργήσει τα πρώτα ελληνικά MOOCs. Εμπνευστής και συντονιστής του ανανεωτικού παιδαγωγικού προγράμματος «Mathesis» είναι ο πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης Στέφανος Τραχανάς. Στα μέσα του επόμενου μήνα, και συγκεκριμένα στις 16-11-2015, θα ξεκινήσουν επίσημα οι δύο πρώτοι ελληνικοί κύκλοι των δωρεάν διαδικτυακών πανεπιστημιακών μαθημάτων του προγράμματος Mathesis Ο πρώτος αποτελεί μια πλήρη εισαγωγή στην Κβαντική Φυσική, με μαθήματα του Στέφανου Τραχανά, ενώ ο δεύτερος κύκλος αφορά την Ιστορία του νέου ελληνισμού από τον 11ο έως τον 18ο αιώνα με μαθήματα της γνωστής ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου, βραβευμένης, όπως και ο Στέφανος Τραχανάς, με το εθνικό βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας, Ξανθόπουλου-Πνευματικού. Πολύ σύντομα θα ακολουθήσουν και άλλοι δύο κύκλοι μαθημάτων, ένας για τη «Σχετικότητα και την Κοσμολογία» από τον καθηγητή Θεόδωρο Τομαρά του Πανεπιστημίου Κρήτης και ένας για τη «Μακρά Ελληνιστική Εποχή» από τον καθηγητή στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών του Πρίνστον Αγγελο Χανιώτη. Πρωταγωνιστής και «σκηνοθέτης» αυτού του φιλόδοξου για τα ελληνικά πράγματα παιδαγωγικού πειράματος είναι ο φυσικός Στέφανος Τραχανάς, που δέχτηκε πρόθυμα να μιλήσει για το νέο πνευματικό πάθος του. ● Τι σας ώθησε, εσάς, έναν κβαντικό φυσικό, να ασχοληθείτε με την ανοιχτή διαδικτυακή εκπαίδευση και μάλιστα να αφιερώσετε σ’ αυτήν δύο χρόνια επίμοχθης εργασίας; Η αφορμή ήταν ένα «πείραμα» διαδικτυακής διδασκαλίας σύγχρονης φυσικής που κάναμε πριν από δύο χρόνια στο φυσικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Υπάρχει όμως και μια βαθύτερη αιτία: η συνειδητοποίηση, κατά τα τελευταία χρόνια, ότι τα πανεπιστημιακά μαθήματα με μεγάλο αριθμό φοιτητών, το παραδοσιακό δηλαδή σύστημα της «από έδρας διδασκαλίας» -όπου οι φοιτητές απλώς παρατηρούν κάποιον να «χτυπιέται» στον πίνακα για λογαριασμό τους-, έχει φτάσει στα όριά του, αν δεν είναι ήδη χρεοκοπημένο. Οι φοιτητές προσποιούνται ότι μαθαίνουν κι εμείς προσποιούμαστε ότι τους διδάσκουμε. Στην πραγματικότητα, και οι δύο κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, διότι μάθηση χωρίς «δράση», χωρίς ενεργό εμπλοκή του μαθητευόμενου, δεν υπάρχει. Συνήθως πρόκειται για μια πρόσκαιρη εγγραφή πληροφοριών στη μνήμη του φοιτητή που διαρκεί ώς τις εξετάσεις και σβήνει ταχύτατα μετά απ’ αυτές. Ομως, η τεχνολογία μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα τουλάχιστον να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της μαζικής εκπαίδευσης. Ο εμπειρικός νόμος του WIEN (δείτε ολόκληρο το βίντεο) ● Πιστεύετε, δηλαδή, ότι τα μαθήματα μέσω Διαδικτύου μπορούν να συμβάλουν στο να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της πανεπιστημιακής διδασκαλίας σε μεγάλο αριθμό φοιτητών; Αυτή είναι η… υπόσχεση. Εξαρτάται όμως από το τι εννοούμε «μαθήματα μέσω διαδικτύου». Αν εννοούμε ότι απλώς «παρκάρουμε» κάπου τα βίντεο του μαθήματος κι αφήνουμε τους φοιτητές να τα βλέπουν όποτε θέλουν ενώ, κατά τα άλλα, η από έδρας διδασκαλία συνεχίζεται όπως πάντα με τους φοιτητές ως παθητικούς δέκτες, τότε σίγουρα δεν έχουμε κάνει τίποτα για το πρόβλημα που συζητάμε. Εκτός ίσως από το να διευκολύνουμε τους φοιτητές να μην έρχονται στο πανεπιστήμιο! Ομως τα Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα ή ΜΑΔΙΜ, δηλαδή τα MOOCs (Massive Open Online Courses), για τα οποία τόσος λόγος γίνεται έξω, είναι κάτι ριζικά διαφορετικό. Είναι μια εντελώς διαφορετική παιδαγωγική προσέγγιση, μια ανατροπή του κυρίαρχου εκπαιδευτικού προτύπου που επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του μεγάλου αριθμού φοιτητών με χρήση της τεχνολογίας. Για τα μαθήματα με μικρό αριθμό φοιτητών η κατάσταση θα παραμείνει, ενδεχομένως, αυτή που ήταν πάντα: λαμπρή ή μέτρια, ανάλογα με τον διδάσκοντα. Σε ό,τι αφορά όμως τα μαζικά μαθήματα, για τα οποία κυρίως συζητάμε, η απάντησή μου ίσως να σας εκπλήξει. Αν υιοθετηθεί το νέο διδακτικό μοντέλο της λεγόμενης μικτής μάθησης (blended learning) -που ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά στα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού-, η αλλαγή στη σχέση μαθητή-δασκάλου θα είναι σαφώς προς το καλύτερο. Οι φοιτητές δεν θα στοιβάζονται πλέον σε μεγάλα αμφιθέατρα, αλλά θα παρακολουθούν τη διαδικτυακή μορφή του μαθήματος στο σπίτι τους (ή όπου αλλού επιθυμούν), θα απαντούν στις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα βίντεο, θα μπορούν να βλέπουν τις σωστές απαντήσεις ή τις λύσεις τους, θα εντοπίζουν εγκαίρως τις αδυναμίες τους και θα πηγαίνουν κατόπιν στο πανεπιστήμιο όπου το μάθημα θα έχει πλέον φροντιστηριακό χαρακτήρα με μικρές ομάδες εργασίας και με τον καθηγητή του μαθήματος και τους βοηθούς του σε διαρκή διαθεσιμότητα για συμβουλές και άμεση βοήθεια. ● Ωστόσο, ο «μεγάλος αριθμός» δεν αναφέρεται μόνο στους εσωτερικούς φοιτητές των πανεπιστημίων αλλά και στους εξωτερικούς, αφού τα διαδικτυακά μαθήματα -τα MOOCs- είναι εξ ορισμού ανοιχτά για όλους. Ετσι δεν είναι; Ετσι ακριβώς. Η τεχνολογία των MOOCs έχει όμως τη χαρακτηριστική ιδιότητα να μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα οσοδήποτε μεγάλο ακροατήριο. Δηλαδή, με τους ίδιους εκπαιδευτικούς πόρους -υλικούς και ανθρώπινους- που χρειάζεσαι για να κάνεις ένα διαδικτυακό μάθημα για 100 φοιτητές, το κάνεις και για 1.000 ή 10.000. Ετσι, το πρόβλημα που υπόσχεται να λύσει η τεχνολογία των MOOCs είναι διπλό. Το ένα είναι «εσωτερικό», δηλαδή ο μεγάλος αριθμός φοιτητών μέσα στα πανεπιστήμια, και το άλλο «εξωτερικό», η ανάγκη των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών να κάνουν εφικτή την πρόσβαση στο αγαθό της ανώτατης εκπαίδευσης (και όχι μόνο!) σε όλους όσοι επιθυμούν να το αποκτήσουν. Πέρα από κοινωνικούς, οικονομικούς ή γεωγραφικούς φραγμούς. ● Εσάς ποιος από τους δύο αυτούς στόχους σας συγκινεί περισσότερο; Ο «εσωτερικός» ή ο «εξωτερικός»; Ευτυχώς δεν χρειάζεται να επιλέξω, γιατί και οι δύο στόχοι υπηρετούνται με το ίδιο «εργαλείο», την τεχνολογία των σύγχρονων διαδικτυακών μαθημάτων. Αν όμως μου ζητούσατε να επιλέξω διλημματικά, τότε μάλλον θα διάλεγα τον δεύτερο στόχο. Από τα νεανικά μου χρόνια λίγα πράγματα συνεχίζουν να με ενοχλούν τόσο πολύ όσο η ανισότητα των ευκαιριών στην εκπαίδευση. Το στημένο παιχνίδι εις βάρος ταλαντούχων παιδιών, που απλώς είχαν την ατυχία να γεννηθούν στο λάθος μέρος, με το λάθος χρώμα ή στη λάθος κοινωνική τάξη. Και είμαι ευτυχής που τώρα -ως υπεύθυνος του Mathesis- μπορώ να θέσω αυτό το ζήτημα ως έναν από τους κεντρικούς του στόχους. Στόχος που διατυπώνεται ρητά και στον ιστότοπό μας: η εξίσωση των ευκαιριών στην εκπαίδευση είναι από τους ευγενέστερους -και συνάμα τους πιο (κερδο)φόρους- στόχους που μια κοινωνία αξίζει να θέτει στον εαυτό της. Και σκεφτόμαστε ήδη κάποιους εξειδικευμένους τρόπους για να υπηρετήσουμε αυτόν τον στόχο στο κοντινό μέλλον. Η διατύπωση και το φυσικό περιεχόμενο της αρχής της αβεβαιότητας (Δείτε ολόκληρο το βίντεο) ● Ωστόσο, στον ιστότοπο του Mathesis αναφέρεστε επίσης στα δύο βασικά χαρακτηριστικά αυτών των μαθημάτων που συμβάλλουν αποφασιστικά στην αλλαγή του καθιερωμένου μαθησιακού προτύπου: τη διαδραστικότητα και τη συνεργατική μάθηση ή αλληλομάθηση, όπως την αποκαλείτε. Πώς υλοποιούνται αυτά τα χαρακτηριστικά στο συγκεκριμένο πρόγραμμα; Κάθε διαδικτυακό μάθημα βιντεοσκοπείται, κατά κανόνα, σε στούντιο και είναι χωρισμένο σε μικρά «βιντεάκια» μέσης διάρκειας 10 λεπτών το καθένα (ανάλογα με το μάθημα). Αμέσως μετά ακολουθούν μία έως τρεις ερωτήσεις πολλαπλής (αλλά όχι μόνον) επιλογής στις οποίες καλείται να απαντήσει ο φοιτητής πριν προχωρήσει στο επόμενο βίντεο. Ετσι επικεντρώνει την προσοχή του σε αυτό που είναι κάθε φορά το ουσιώδες, ενώ στο τέλος κάθε εβδομάδας καλείται να απαντήσει και σε ένα συγκεντρωτικό τεστ γύρω από τα κεντρικά σημεία της ύλης που καλύφθηκε τη συγκεκριμένη εβδομάδα. Επιπλέον, μόλις ο φοιτητής ή η φοιτήτρια συμπληρώσει και υποβάλει οποιοδήποτε τεστ, μπορεί να ζητήσει να του εμφανιστούν οι σωστές απαντήσεις αλλά και οι εξηγήσεις ή οι λύσεις τους, ώστε να αντιληφθεί αμέσως το σφάλμα που ενδεχομένως έκανε. Ο «ηλεκτρονικός καθηγητής» είναι διαρκώς παρών σε όλη τη μαθησιακή διαδικασία. Καθηγητής… on demand. Ενα σύγχρονο διαδικτυακό μάθημα είναι λοιπόν ισχυρά διαδραστικό, κάτι σαν… «ζωντανό βιβλίο». ● Πάντως, το αναφαίρετο δομικό στοιχείο αυτών των μαθημάτων είναι και η δυνατότητα της αλληλομάθησης μέσω του φόρουμ επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών. Θεωρείτε ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη παιδαγωγική καινοτομία τους; Εχετε δίκιο, πρόκειται για μια πραγματικά ριζοσπαστική διαδικασία που εξισορροπεί το παραδοσιακό δασκαλοκεντρικό πρότυπο φέρνοντας στο παιχνίδι έναν νέο «παίκτη»: το φόρουμ. Την κοινότητα, δηλαδή, των συν-διδασκομένων που μαθαίνουν επίσης ο ένας από τον άλλο κι όχι μόνο από τον δάσκαλό τους ή το βιβλίο. Και δεν μιλάω θεωρητικά πάνω σ’ αυτό. Στο πρώτο «πείραμα» που έγινε στο Φυσικό Κρήτης πριν από δύο χρόνια -με τεχνολογία πολύ κατώτερη εκείνης που διαθέτει σήμερα το Mathesis!- η εμπειρία του φόρουμ ήταν μοναδική. Αναρτήθηκαν εκατοντάδες απορίες και απαντήθηκαν κυρίως από τους ίδιους τους διαδικτυακούς φοιτητές (απ’ όλη τη χώρα, παρεμπιπτόντως) αλλά και με συνεχή διακριτική παρουσία του διδάσκοντος, ο οποίος οφείλει βεβαίως να εκφέρει γνώμη χωρίς όμως καθοδηγητικό ρόλο, ώστε να απελευθερώνεται η πρωτοβουλία των ίδιων των χρηστών του. Και δεν μπορώ να μη θυμηθώ ότι πρωτοστατούσε σ’ εκείνο το φόρουμ ένας μαθητής Λυκείου, ο οποίος και αρίστευσε στις (επιτηρούμενες) τελικές εξετάσεις του μαθήματος! ● Κάποιος, όμως, θα μπορούσε να αντιτείνει: είναι ποτέ δυνατόν ή έστω ρεαλιστικό το να υποκατασταθεί η πραγματική προσωπική επαφή μεταξύ μαθητή και δασκάλου με εκείνη μέσω του υπολογιστή; Πράγματι, είναι ένα ερώτημα που τίθεται συχνά και δεν θα ‘πρεπε να το παρακάμψουμε. Και η καλύτερη προσέγγιση για την απάντησή του είναι η ιστορική. Τι ήταν η ανακάλυψη της τυπογραφίας; Μήπως αυτή δεν επέτρεψε τη διάδοση της γνώσης σε εκατομμύρια ανθρώπους που δεν θα είχαν ποτέ την ευκαιρία να την αποκτήσουν αν δεν ήταν μέλη ενός μοναστικού τάγματος ή μιας μυστικής εταιρείας «πεφωτισμένων» ώστε να μαθητεύσουν δίπλα στον κατάλληλο δάσκαλο; Το βιβλίο δεν είναι μια μορφή εκπαίδευσης εξ αποστάσεως; Νομίζω ότι το υπαινίχθηκα πριν, αλλά θα το πω και τώρα όσο πιο ρητά γίνεται: το διαδικτυακό μάθημα, όπως το περιέγραψα, είναι η νέα μορφή εκπαιδευτικού βιβλίου. Και η τεχνολογία του διαδικτύου -αυτή που κάνει δυνατή την ύπαρξη τέτοιων διαδραστικών βιβλίων- δεν είναι παρά η νέα τυπογραφία, ο νέος Γουτεμβέργιος. Το διαδικτυακό μάθημα, λοιπόν, αυτή η νέα μορφή βιβλίου, θα κάνει σήμερα ό,τι και το παραδοσιακό του αντίστοιχο κατά το παρελθόν, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Μπορεί να καταστήσει προσιτό το αγαθό της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε όλους εκείνους -τους πραγματικά πολλούς- που δεν θα είχαν ποτέ την ευκαιρία να έχουν προσωπική επαφή με τον «κατάλληλο δάσκαλο». Σε όσους βρίσκονται εκτός των τειχών· έξω από τα σύγχρονα γνωστικά «μοναστήρια». Δικαίως, λοιπόν, προβλέπεται ότι θα επιφέρει τη μεγαλύτερη διεύρυνση των ορίων της εκπαίδευσης από τον Γουτεμβέργιο μέχρι σήμερα. ● Αν, ας πούμε μετά από 10 χρόνια, αυτό το εναλλακτικό μοντέλο διαδικτυακής εκπαίδευσης επικρατήσει τελικά στον τόπο μας, τότε ποιος θα θέλατε να είναι ο ρόλος των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) και του Mathesis σε αυτήν την πορεία προς το μέλλον; Ο ρόλος ενός ακαδημαϊκού εκδότη -ενός university press- που «ψάχνεται» σχετικά με τη μελλοντική μορφή του εκπαιδευτικού βιβλίου και τη βλέπει σήμερα να έρχεται με τη μορφή των διαδικτυακών μαθημάτων ή «βιβλιομαθημάτων» όπως συνηθίζουμε να τα λέμε εδώ στις ΠΕΚ. Και τη βλέπει, επίσης, σε καθαρά διαδικτυακές μορφές των παραδοσιακών συγγραμμάτων. Μάλιστα μία απ’ αυτές -προφανώς όχι μια τετριμμένη ανάρτηση σημειώσεων ή ένα ebook, αλλά μια εξαρχής ανασχεδίαση της έννοιας του συγγράμματος ώστε να αποκτήσει διαδραστικό χαρακτήρα- έχει ήδη δημιουργηθεί και είναι οργανικό μέρος ενός από τα μαθήματα του Mathesis. Ομως, σε τελευταία ανάλυση, ο ρόλος του Mathesis θέλουμε να είναι τούτος: μια μικρή εστία δοκιμής νέων ιδεών, με την ποιότητα ως θεμελιώδη αξία. Επομένως, η ποιότητα των μαθημάτων είναι για εμάς το πρωταρχικό κριτήριο και η αδιαπραγμάτευτη επιλογή, που αν αποτύχουμε να την κάνουμε πράξη, όλα τα υπόλοιπα (ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, ανοιχτοί εκπαιδευτικοί πόροι, κατάργηση των κοινωνικών φραγμών στη μάθηση κ.λπ., κ.λπ.) θα είναι απλώς κενά λόγια. Η ποιότητα όμως κοστίζει. Και δεδομένου ότι οι ΠΕΚ είναι ένας δημόσιος θεσμός [τμήμα του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Ερευνας (ΙΤΕ)] που δεν δέχεται ούτε ένα ευρώ άμεσης ή έμμεσης κρατικής ενίσχυσης, ένας στόχος όπως ο παραπάνω θα είχε προσγειωθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα απαιτήσεων και προσδοκιών αν το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος δεν έκανε δεκτή την πρότασή μας να στηρίξει το πείραμα του Mathesis για μία τριετή πιλοτική περίοδο. Από την πλευρά μας θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ώστε να δώσουμε σ’ αυτό το πείραμα μια γνήσια ευκαιρία. Ώστε να έχετε τότε (στο τέλος της τριετίας) κάθε λόγο να μας ξανακαλέσετε στις «Μηχανές του Νου» -σε τούτη τη λαμπρή «νησίδα της επιστήμης» στον ελληνικό Τύπο- για να κάνουμε μαζί τον απολογισμό. Ο Στέφανος Τραχανάς είναι κβαντικός φυσικός και πρόεδρος του ΠΕΚ. Του αρέσει να λέει συχνά: «από μια ηλικία και έπειτα ορίζεσαι μόνο μέσα από τα πεπραγμένα σου». Από το μέχρι σήμερα πλούσιο έργο του ξεχωρίζουν: ➤ Τα δέκα βιβλία που έγραψε για την κβαντική θεωρία, τις διαφορικές εξισώσεις αλλά και τη θέση της επιστήμης στον πολιτισμό μας. ➤ Η συμβολή του στη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας. Ενός δημόσιου θεσμού που βασίζει τη λειτουργία του στην κοινωνία των πολιτών – αναγνωστών και όχι στο κράτος. ➤ Τα τριάντα χρόνια εθελοντικής διδασκαλίας του στο φυσικό τμήμα του Παν/μίου Κρήτης. ➤ Τα χρόνια που αφιέρωσε -και το κόστος που υπέστη- υπερασπιζόμενος το «ορφανό»: το δημόσιο συμφέρον στο αμαρτωλό (μέχρι και σήμερα) σύστημα των συγγραμμάτων. Ομως ούτε οι Παν/κές Εκδόσεις Κρήτης παλαιότερα ούτε το Mathesis σήμερα θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς την ικανότητά του να οργανώνει ομάδες εργασίας από δημιουργικά και κοινωνικά ευαίσθητα άτομα. Στην περίπτωση του Mathesis, η ομάδα αυτή αποτελείται από τους Νίκο Γκικόπουλο (τεχνικό υπεύθυνο), Δημήτρη Αγγελάκη και Κατερίνα Λιγκοβανλή. http://physicsgg.me/2015/10/25/mathesis-%cf%8c%cf%84%ce%b1%ce%bd-%cf%84%ce%bf-%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%ae%ce%bc%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%ba%ce%bf%ce%bc%ce%af%ce%b6%ce%b5%ce%b9-%cf%83%cf%84/

Ο 15χρονος Ελληνας μαθητής που κατασκευάζει ανθρωποειδή ρομπότ. Χρειάστηκε ένας χρόνος συστηματικής και καθημερινής ενασχόλησης, 475 εκτυπωμένα κομμάτια, περισσότερο από ένα χιλιόμετρο πλαστικού ABS (πρώτη ύλη) και πάνω από 1.400 ώρες εκτύπωσης, συναρμολόγησης, προγραμματισμού και πειραματισμού για να συμπεριλάβουν τον 15χρονο μαθητή της Α' Λυκείου Δημήτρη Χατζή, στον μικρότερο κατασκευαστή ρομποτικού ανθρωποειδούς ανοικτού κώδικα, με ανθρώπινες διαστάσεις και εξ ολοκλήρου εκτυπωμένο από αυτοσχέδιο τρισδιάστατο εκτυπωτή ή αλλιώς σε έναν κατασκευαστή «InMoov», όπως είναι η επίσημη επιστημονική ονομασία του ρομπότ. Η κατασκευή όμως του «InMoov» με την κωδική ονομασία «Troopy», όπως το βάφτισε ο Δημήτρη Χατζής, συμπεριέλαβε αυτόματα τον 15χρονο μαθητή σε μια ξεχωριστή κοινότητα αποτελούμενη από έξι makers (κατασκευαστές) όσοι δηλαδή και οι δημιουργοί του συγκεκριμένου τύπου ρομπότ στον κόσμο. Ο Δημήτρης Χατζής με την κατασκευή του κατάφερε να συμπεριλάβει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την Ελλάδα σε μια διεθνή κοινότητα δημιουργών τεχνολογικής εξέλιξης, αποδεικνύοντας ότι όταν βάζεις στόχους στη ζωή σου μπορεί να τους επιτύχεις με υπομονή, επίμονη, πίστη και μεθοδικότητα. Στην ομάδα των κατασκευών «InMoov» συμμετέχουν μέχρι σήμερα ένας Γάλλος γλύπτης και designer ο Gael Langevin (που το 2012 δημιούργησε το πρώτο ρομποτικό ανθρωποειδές δίνοντας το έναυσμα για μια σειρά από ποικίλα projects), δυο Ρώσοι, ένας Ιταλός, ένας Γερμανός και πλέον ένας Έλληνας, ο Δημήτρης Χατζής. Αξιοσημείωτο είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έχει συμπεριληφθεί σε αυτή την ομάδα κανένας από τις ΗΠΑ ή την Ασία. Με όλους αυτούς, ο 15χρονος Καβαλιώτης μαθητής έχει συνομιλήσει έχει ανταλλάξει ιδέες, γνώσεις και εμπειρίες και νιώθει ισότιμος συμμέτοχος μιας νέας τεχνολογικής οικογένειας από την οποία μόνο κέρδος και όφελος μπορεί ν' αποκομίσει. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, κάθε ένας από τους makers ενσωματώνει πολλές και διαφορετικές βελτιωτικές παρεμβάσεις στην αρχική μορφή του «InMoov» ανάλογα με το τι θα ήθελε να παρουσιάσει. Άρα, γίνεται αντιληπτό, ότι κάθε ένα από τα ρομποτικά ανθρωποειδή αποτελεί και ένα εξελιγμένο μοντέλο του αρχικού. Για τον λόγο αυτό, δεν έχει λάβει ακόμα την τελική του μορφή, μιας και εξελίσσεται συνεχώς με μοναδικά όρια την ικανότητα και την φαντασία των makers. Με αυτή τη μεγάλη διάκριση και εμπειρία στις βαλίτσες του, ο μαθητής της Α' τάξης του 5ου Γενικού Λυκείου Καβάλας συμμετείχε στο 6ο Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής που διοργανώθηκε στο Καβάλα και στο εκθεσιακό κέντρο «Απόστολος Μαρδύρης» κερδίζοντας επάξια το πρώτο βραβείο του Κέντρου Τεχνολογικής Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που μαζί με το ΤΕΙ Α.Μ.Θ., την Περιφέρεια Α.Μ.Θ. και το Δήμο Καβάλας ήταν οι διοργανωτές του φεστιβάλ. Η καταξίωση, όμως, του Δημήτρη Χατζή δεν ήρθε τόσο ξαφνικά και για την μικρή κοινωνία της Καβάλας το όνομά του σχεδόν διαδόθηκε σαν αστραπή, όταν για πρώτη φορά πέρυσι, στη λήξη των εκδηλώσεων του 5ου Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής όταν κλήθηκε να παραλάβει το 2ο βραβείο. Η αμηχανία των παριστάμενων και ή έκπληξη του ιδίου έδωσαν τη θέση τους στο θαυμασμό και το παρατεταμένο χειροκρότημα. Και δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, αφού ο Δημήτρης ήταν μόλις 14 ετών, φοιτούσε τότε στην τρίτη τάξη του 6ου Γυμνασίου Καβάλας, ασχολήθηκε με τη ρομποτική για πρώτη φορά όταν ήταν έντεκα χρονών και πριν από έναν χρόνο είχε καταφέρει να σχεδιάσει και να κατασκευάσει μόνος του έναν οικιακό εκτυπωτή τρισδιάστατων αντικειμένων. Σήμερα, ένα χρόνο μετά, άνοιξε τα φτερά του για να ακόμα μεγαλύτερες κατακτήσεις στον απαιτητικό κόσμο της τεχνολογικής εξέλιξης και δεν κρύβει τη χαρά και την περηφάνια του που κατάφερε να συμμετάσχει στο 6ο Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής με τον αγαπημένο του «Τρούπι». Από μικρός στη ρομποτική. «Από πολύ μικρή ηλικία ασχολήθηκα με τους μικροελεγκτές ARDUINO» θυμάται ο Δημήτρης Χατζης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και συνεχίζει: «Ήμουν στην Ε' τάξη του Δημοτικού Σχολείου όταν έφτιαξα τα πρώτα μου project, όπως να ανάβω ένα led, όταν σκοτεινιάζει το δωμάτιό μου, να ελέγχω την κίνηση ενός μοτέρ κ.ά. Μόλις στην έκτη τάξη του Δημοτικού, ένιωθα πως ήμουν ένας περήφανος κατασκευαστής ρομποτικού βραχίονα. Στα τέλη του 2013 όμως, εμπνευσμένος από την ταινία "Real Steal" (όπου γιγάντια ρομπότ πάλευαν με την βοήθεια ανθρώπινων χειρισμών), αποφάσισα να ασχοληθώ με την κατασκευή ενός λειτουργικού ρομπότ. Το κυριότερο εργαλείο για να επιτύχει το εγχείρημα αυτό ήταν να αποκτήσω τον δικό μου 3D εκτυπωτή, μια συσκευή που έφτιαχνε πλαστικά κομμάτια από το μηδέν και είχε κάνει την εμφάνισή της μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα. »Πράγματι, τον Μάρτιο του 2014, ένα τεράστιο κουτί από την Ολλανδία, με χιλιάδες κομμάτια και βίδες, έφτασε στο σπίτι μου και μέσα σε λίγες μέρες η λειτουργία του 3D εκτυπωτή μου ήταν πραγματικότητα. Επειδή, όμως, η ποιότητα εκτύπωσης δεν ήταν αυτή που ήθελα για τις εργασίες μου, αποφάσισα σαν πρώτο στόχο να πετύχω την βελτίωση αυτής της τόσο χρήσιμης συσκευής. Μετά από επίμονες προσπάθειες και πολλές ώρες εργασίας κατάφερα τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου να φτιάξω τον προσωπικό τρισδιάστατο εκτυπωτή μου (φτιαγμένο κομμάτι - κομμάτι από μένα και τον αρχικό 3D εκτυπωτή), με όλες τις βελτιώσεις που ήθελα, για να πετύχω ένα άψογο αποτέλεσμα. Με αυτόν τον 3D εκτυπωτή έλαβα μέρος στο 5ο Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής 2014 και κέρδισα τις διακρίσεις του μικρότερου εκθέτη και το 2ο βραβείο του καλύτερου εκθέματος για το 2014». Στήριγμα οι γονείς του. Η επαγγελματική ιδιότητα του πατέρα του Γιώργου που εργάζεται ως ηλεκτρολόγος μηχανικός στην ΔΕΥΑ Καβάλας, τον βοήθησε να κατανοήσει πολλά σημεία της επιστημονικής αναζήτησης. Ο Γιώργος Χατζής είναι σήμερα ο άνθρωπος που βρίσκεται πάντα δίπλα στον Δημήτρη, τον στηρίζει οικονομικά και ηθικά σε κάθε βήμα του, τον εμψυχώνει και τον βοηθάει με τις δικές του γνώσεις στην άρτια παρουσίαση κάθε project που δημιουργεί ο Δημήτρης. Η συνεχής παρότρυνση της μητέρας του, που εργάζεται ως καθηγήτρια γερμανικής φιλολογίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τον οδήγησε να παρακολουθεί σεμινάρια ρομποτικής και να συμμετάσχει σε εκθέσεις όπως το Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής. Και οι δυο γονείς του, έδωσαν στον 15χρονο Δημήτρη εκείνα τα εφόδια ώστε να μην εγκαταλείψει την προσπάθειά του, να ζήσει το όνειρό του και μέρα με την ημέρα να το δει να γίνεται πραγματικότητα. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η ρομποτική είναι μάλλον ένα ασυνήθιστο χόμπι για τα παιδιά της ηλικίας του αλλά ο ίδιος επιμένει σε αυτό. Οι γνώσεις που απέκτησε από με τη μέχρι σήμερα ενασχόλησή του τον βοήθησαν να αναζητάει μέσω του facebook άτομα μεγαλύτερα απ' αυτόν, όπως φοιτητές και επαγγελματίες, που έχουν τις ίδιες ανησυχίες και να ανταλλάσουν σκέψεις και ιδέες. Αντιλαμβάνεται, ωστόσο, ότι σε αυτό το στάδιο της ζωής του η ρομποτική είναι ένα πολύ όμορφο και δημιουργικό χόμπι που όμως δεν του αρκεί να μείνει εκεί. Σκοπεύει μόλις τελειώσει το λύκειο να φύγει για σπουδές, πιθανότατα στη Γερμανία, σε κάποιο μεγάλο πανεπιστήμιο με εξειδικευμένα τμήματα νανοτεχνολογίας και ρομποτικής. Οι συγγενικοί δεσμοί που έχει από τη μεριά της μητέρας του στη Γερμανία και η εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας που ξεκίνησε από καιρό είναι τα πρώτα εφόδιά του. Στην εποχή της κρίσης και της έλλειψης ευκαιριών, ο Δημήτρης νιώθει πως είναι μάλλον προνομιούχος, αφού μπορεί να θέτει στόχους για επαγγελματική σταδιοδρομία κάπου στο εξωτερικό και δυστυχώς όχι στην Ελλάδα. Δεν χαίρεται που θα αναγκαστεί να την εγκαταλείψει αλλά το παράπονό του είναι πως «στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο και αυτό που υπάρχει σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χρίζει ακόμα μεγάλης βελτίωσης». Βλέπει το μέλλον του κάπου εκτός της χώρας μας να εργάζεται πάνω στο αντικείμενο που αγαπάει και οι δημιουργίες του να στοχεύουν στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής των σύγχρονων ανθρώπων. To Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής. Περισσότεροι από 3.500 μαθητές γυμνασίων και λυκείων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης αλλά και από σχολεία των Σερρών, του Κιλκίς και περιοχών της Κεντρικής Μακεδονίας επισκέφθηκαν φέτος το Φεστιβάλ Βιομηχανικής Πληροφορικής στο οποίο συμμετείχαν συνολικά σαράντα σχολεία με συνολικά σαράντα δυο εκθέματα. Το Φεστιβάλ διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Α.Μ.Θ., το ΤΕΙ Α.Μ.Θ. με την υποστήριξη του Επιμελητηρίου Καβάλας, της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. και του Δήμου Καβάλας. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής του Κέντρου καθηγητής Δημήτρης Πογαρίδης υπογράμμισε ότι πρόκειται για ένα φεστιβάλ νέων τεχνολογιών που στοχεύει να αναδείξει τη δυναμική της βιομηχανικής πληροφορίας και των σημαντικών επιδράσεών της στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή. «Η ανάπτυξη μιας τέτοιας δράσης», συνεχίζει ο κ. Πογαρίδης, «δίνει τη δυνατότητα σε όλους να αντιληφθούν το ψηφιακό χάσμα, να γνωρίσουν νέες πρακτικές και λειτουργικές εφαρμογές των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας ώστε να αμβλυνθεί η τεχνοφοβία». Κάθε χρόνο, το Φεστιβάλ διαθέτει ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα δράσεων με στόχο να προσφέρει ερεθίσματα στους μαθητές γυμνασίων και λυκείων, να αναδείξει καινοτόμες πρακτικές από τον ελλαδικό χώρο, να προσφέρει τη δυνατότητα στους φοιτητές να παρουσιάσουν τις εργασίες τους και στους ανθρώπους της παραγωγής να δουν καινοτόμες προτάσεις και όλα αυτά σε συνδυασμό με ποικίλες πολιτιστικές δράσεις κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ. http://www.prisonplanet.gr/sci-tech/97156-ο-15χρονος-ελληνας-μαθητής-που-κατασκευάζει-ανθρωποειδή-ρομπότ

Βροχή κομητών. Ταχύτερα απ' ό,τι υπολογίζαμε πλησιάζει μια καταστροφή της Γης, καθώς σύμφωνα με έρευνα Αμερικανών επιστημόνων, η κίνηση του Ηλιου στο διαστρικό Διάστημα είναι πιθανό να προκαλέσει την εκσφενδόνιση κομητών προς τη μεριά του πλανήτη μας. Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, το μητρικό μας αστέρι «τρέχει» στο διαστρικό Διάστημα με ταχύτητα που φτάνει τα 83.700 χιλιόμετρα την ώρα (σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις) και αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την επίδραση της βαρυτικής έλξης του Ηλιου στα αντικείμενα του Νέφους του Οορτ, είναι πιθανόν να προκαλέσει σύντομα μια «βροχή» κομητών, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Πιο συγκεκριμένα οι δύο επιστήμονες, ο καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, Μάικλ Ραμπίνο και ο καθηγητής Κεν Καλντέιρα του Ινστιτούτου Κάργνεγκι, κατάφεραν να ταυτοποιήσουν μια περιοδικότητα στις προσκρούσεις κομητών στη Γη και διαπίστωσαν ότι εδώ κάθε περίπου 26 εκατομμύρια χρόνια παρατηρείται έντονη δραστηριότητα κομητών. Στη Γη τα τελευταία 260 εκατομμύρια χρόνια έχουν συμβεί αρκετές μαζικές εξαφανίσεις ειδών οι οποίες και σύμφωνα με τη μελέτη των δύο επιστημόνων, συνέπεσαν χρονικά με 5 από τις 6 προσκρούσεις κομητών στον πλανήτη. Το τελευταίο τέτοιο περιστατικό σημειώθηκε πριν από 11 εκατομμύρια χρόνια, περίπου την ίδια περίοδο δηλαδή με τη μαζική εξαφάνιση της Μειοκαίνου. Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο καθηγητής Ραμπίνο: «Η αντιστοιχία των συνθηκών προετοιμασίας αυτών των συγκρούσεων με τα περιστατικά εξαφάνισης ειδών τα τελευταία 260 εκατομμύρια χρόνια είναι εντυπωσιακή και καταδεικνύει μια σχέση αιτίου-αιτιατού. Αυτός ο κοσμικός κύκλος θανάτου και καταστροφής έχει χωρίς αμφιβολία επηρεάσει την Ιστορία της ζωής στον πλανήτη μας». http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=64277669

WFIRST-AFTA: Διαστημικό τηλεσκόπιο για τον εντοπισμό εξωπλανητών και έρευνες στη Σκοτεινή Ενέργεια. Η απάντηση σε ζωτικής σημασίας ερωτήματα, τόσο στον τομέα του εντοπισμού εξωπλανητών, αλλά και στην έρευνα πάνω στην Σκοτεινή Ενέργεια, είναι το αντικείμενο του Wide-Field Infrared Survey Telescope (WFIRST) – ενός φιλοδοξου, μεγάλης κλίμακας προγράμματος της NASA. Ο σημαντικός ρόλος που αναμένεται να παίξουν τα διαστημικά τηλεσκόπια στο μέλλον υπογραμμίστηκε σε μελέτη του 2010, υπό τον τίτλο New Worlds, New Horizons in Astronomy and Astrophysics, από το US National Research Council. Στο πλαίσιο της μελέτης παρατέθηκε ένα σχέδιο/ πλαίσιο για την έρευνα στους τομείς της αστρονομίας και της αστροφυσικής για τη δεκαετία του 2010, που αξιολογούσε το WFIRST ως την κορυφαία από πλευράς σημασίας αποστολή. Το WFIRST προορίζεται να ολοκληρώσει το εγχείρημα της καταγραφής εξωπλανητών που άρχισε το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, να δοκιμάσει τεχνολογία άμεσης παρατήρησης και χαρακτηριστμού εξωπλανητών και να μελετήσει το φαινόμενο της Σκοτεινής Ενέργειας- παρέχοντας πολύτιμα στοιχεία όσον αφορά σε τρία βασικά ερωτήματα της NASA: Πώς λειτουργεί το σύμπαν, πώς βρεθήκαμε εδώ, αν είμαστε μόνοι. Η αποστολή θα χρησιμοποιεί ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 2,4 μέτρων που αναπτύχθηκε από το NRO (National Reconnaissance Office), το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο από το τηλεσκόπιο που προοριζόταν για το WFIRST στην αρχή. Σε συνδυασμό με ένα όργανο – στεμματογράφο που πρόκειται να αναπτυχθεί, οι δυνατότητες του WFIRST θα περιλαμβάνουν την άμεση παρατήρηση (direct imaging) εξωπλανητών. Το εν λόγω τηλεσκόπιο είναι γνωστό ως AFTA (Astrophysics-Focused Telescope Assets) και ως εκ τούτου το πλήρες όνομα της αποστολής θα είναι WFIRST-AFTA. Ο αριθμός των εντοπισθέντων εξωπλανητών αυξάνεται ταχέως, καθώς πλέον ανέρχονται περίπου στους 2.000- πολλοί εξ αυτών έχουν καταγραφεί από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler. Η τεχνική - «κλειδί» που θα χρησιμοποιηθεί από το WFIRST είναι το αποκαλούμενο «microlensing», που «αντιλαμβάνεται» την ύπαρξη πλανητών παρατηρώντας τον τρόπο που η βαρύτητά τους επηρεάζει τη διάθλαση του φωτό. Η εν λόγω τεχνική διαφέρει από την «transit» τεχνική που χρησιμοποιεί το Kepler, και ως εκ τούτου αναμένεται το WFIRST να εντοπίσει πλανήτες που δεν μπορεί να «δει» το Kepler. Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων της NASA είναι ότι θα εντοπιστούν πλανήτες μάζας που αντιστοιχεί από το 10% αυτής της Γης, μέχρι και 10.000 φορές μεγαλύτερης. Όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι, σημειώνεται επίσης πως το διαστημικό τηλεσκόπιο θα είναι σχεδιασμένο για να είναι δυνατή η συντήρησή του πλήρως με ρομποτικά μέσα. http://www.naftemporiki.gr/story/1022034/wfirst-afta-diastimiko-tileskopio-gia-ton-entopismo-eksoplaniton-kai-ereunes-sti-skoteini-energeia

Πλησιάζοντας τον Εγκέλαδο, τον «φιλικό» δορυφόρο του Κρόνου. Τον παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου, Εγκέλαδο, θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν καλύτερα από κάθε άλλη φορά οι επιστήμονες καθώς η διαστημοσυσκευή «Κασίνι» (Cassini), μία κοινή αποστολή της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (ΝASA) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) θα πλησιάσει σε απόσταση μόλις 50 χιλιομέτρων στις 28 Οκτωβρίου. Στόχος των επιστημόνων είναι τόσο οι περίεργοι πίδακες που ξεπηδάνε από το υπέδαφος του νοτίου πόλου του δορυφόρου και εκτινάσσονται ψηλά στο διάστημα, όσο και ο μεγάλος υπόγειος ωκεανός υγρού νερού, από τον οποίο εκτιμάται ότι προέρχονται αυτοί οι πίδακες. Τα επιστημονικά όργανα του σκάφους θα πάρουν δείγματα των πιδάκων και θα τα αναλύσουν, ρίχνοντας φως στο κατά πόσο ο ωκεανός του Εγκέλαδου έχει ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη ζωής. Εάν ανιχνευθεί μοριακό υδρογόνο στους πίδακες θα είναι μία ένδειξη για την ύπαρξη υδροθερμικής δραστηριότητας, μίας πιθανής πηγής ενέργειας για μικροβιακή ζωή μέσα στον υπόγειο ωκεανό. Το κοντινό πέρασμα θα γίνει την Τετάρτη το απόγευμα, αλλά οι πρώτες εικόνες θα φθάσουν στη Γη αργά την Πέμπτη ή την Παρασκευή. Τα πρώτα στοιχεία από τη φασματοσκοπική ανάλυση των οργάνων του «Κασίνι» θα φθάσουν μετά από μία εβδομάδα, ενώ η σε βάθος ανάλυσή τους θα πάρει ακόμη αρκετές εβδομάδες. Είναι η 21η φορά που το «Κασίνι», το οποίο εκτοξεύθηκε το 1997, θα περάσει από τη γειτονιά του Εγκέλαδου, όπου για πρώτη φορά ανακάλυψε τους θεαματικούς πίδακες το 2005. Η διαστημοσυσκευή βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο και τα φεγγάρια του από το 2004. Το σκάφος έχει ξαναπεράσει μέσα από τους πίδακες του Εγκέλαδου, οι οποίοι περιέχουν πάγο, υδρατμούς και οργανικά μόρια, αλλά τότε βρισκόταν σε μεγαλύτερη απόσταση από τον νότιο πόλο του δορυφόρου (στα 80 χλμ). Φέτος τον Δεκέμβριο, το «Κασίνι» θα κάνει ένα ακόμη κοντινό πέρασμα πριν την ολοκλήρωση της -κόστους 3,26 δισεκατομμυρίων δολαρίων- αποστολής του το 2017. http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=64277801

Γεύση από ελληνική καινοτομία πήρε ο Ολάντ. Τους Ελληνικούς Συνεργατικούς Σχηματισμούς Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (si-Cluster), Ψυχαγωγικών & Δημιουργικών Τεχνολογιών & Εφαρμογών (gi-cluster) και Μικροηλεκτρονικής (mi-cluster) που διαχειρίζεται το Corallia στο Μαρούσι επισκέφθηκε την Παρασκευή ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ. Ο Γάλλος πρόεδρος είδε τα προϊόντα και συνομίλησε με στελέχη ελληνικών τεχνολογικών εταιριών των τριών cluster, όπως Citygame, TourismApps, Accusonus, Micrel και Theon Sensors, καθώς και με ιδρυτές από startups της κοινής πρωτοβουλίας του Corallia και της Eurobank "EGG", όπως τα HermesV και isMOOD. Στο πλαίσιο της επίσκεψης του κ. Ολάντ υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Γαλλίδας υπουργού Παιδείας, κυρίας Ναζάτ Μπαλό Μπανκασέ και του αναπληρωτή υπουργού Παιδείας, αρμόδιου για την Έρευνα & την Τεχνολογία, κ. Κώστα Φωτάκη με αντικείμενο την διμερή συνεργασία των δύο χωρών στο διάστημα. Επίσης, υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Πρωτοβουλίας Τεχνολογικών Συνεργατικών Σχηματισμών Corallia και του γαλλικού cluster Minalogic, με αντικείμενο την συνεργασία στην Μικροηλεκτρονική. Στην σύντομη ομιλία του, η οποία δόθηκε στα Γαλλικά, ο κ. Ολάντ υπογράμμισε ότι οι συμφωνίες είναι εξαιρετικές τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Γαλλία, τονίζοντας ότι τα πεδία συμπράξεων δεν αφορούν μόνο τον πολιτισμό και την βιομηχανία, αλλά και την έρευνα και ανάπτυξη. Ο κ. Ολάντ σημείωσε ότι οι δύο συμφωνίες ενισχύουν την φιλία μεταξύ των δύο χωρών και συμπλήρωσε ότι μπορούν δημιουργήσουν πεδίο συνεργασία μεταξύ των νέων Ελλάδας και Γαλλίας. Ο Γάλλος πρόεδρος χαρακτήρισε την Ελληνική νεολαία ως μία τεράστια πηγή δημιουργικότητας και τόνισε την ανάγκη τα cluster να ανοιχτούν σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, έκανε ειδική αναφορά στις δορυφορικές τεχνολογίες, οι όποιες, όπως τόνισε, υπόσχονται πολλά για την ανάπτυξη της χώρας. Νωρίτερα, στην ομιλία του ο γενικός διευθυντής του Corallia, κ. Βασίλης Μακιός σημείωσε ότι οι νέοι επιχειρηματίες των τριών cluster δημιουργούν μία νέα Ελλάδα, ενώ συμπλήρωσε ότι η Γαλλία αποτέλεσε μοντέλο αναφοράς της δημιουργίας του Corallia κατά το πρότυπο της ζώνης καινοτομίας Sophia Antipolis, η οποία, όπως είπε, "μας υποστήριξε και τους υποστηρίζουμε". Ο ομότιμος καθηγητής έκανε αναδρομή στο παρελθόν του Corallia, το οποίο διατηρεί στενή συνεργασία με τεχνολογικούς φορείς της Γαλλίας, που έχουν δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, όπως η διαστημική κοιλάδα της Τουλούζης, το Camp Digital στο Παρίσι και σήμερα η συνεργαςία με την Minalogic. Ο κ. Μακιός σημείωσε ότι η Ελλάδα μπορεί να συνεργαστεί ενεργά με την Γαλλία στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων στην Ευρώπη, τονίζοντας ότι όποιος θέλει, μπορεί ("vouloir c'est pouvoir" είπε χαρακτηριστικά). Ο κ. Μακιός κάλεσε τη Γαλλία να υποστηρίξει το ελληνικό τεχνολογικό οικοσύστημα για κοινά σχέδια κι επενδύσεις, ζητώντας από γαλλικές εταιρίες να δημιουργήσουν design centers στη χώρα μας για την ανάσχεση του φαινομένου της διαρροής εγκεφάλων. Μάλιστα, τόνισε ότι οι δύο χώρες έχουν αλληλοσυμπληρωματικότητα στον πολιτισμό και τις επιστήμες. Ο κ. Ολάντ συνοδευόταν από πολυμελή γαλλική αποστολή, ενώ μαζί του ήρθε στο Corallia και ο γάλλος υπουργός Οικονομικών, κ. Μισέλ Σαπέν. Από ελληνικής πλευράς το "παρών" έδωσαν η αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού, κυρία Έλενα Κουντουρά, ο υφυπουργός Οικονομίας, κ. Αλέξης Χαρίτσης και ο γενικός γραμματέας ιδιωτικών & στρατηγικών επενδύσεων, κ. Λόης Λαμπριανίδης. Τα τρία καινοτόμα cluster αποτελούν καρπό του συνδυασμού δυνάμεων από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα και λειτουργούν με φορέα αρωγής την Ελληνική Πρωτοβουλία Τεχνολογικών Συνεργατικών Σχηματισμών Corallia, που αποτελεί Μονάδα του Ερευνητικού Κέντρου "Αθηνά", τελώντας υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Το si-Cluster αποτελείται από το Corallia, τη Βιομηχανική Ένωση (ΕΒΙΔΙΤΕ) και βιομηχανικά μέλη, ερευνητικά κέντρα και ακαδημαϊκούς φορείς, με στόχο την δημιουργία ενός ισχυρού οικοσυστήματος διαστημικών τεχνολογιών & εφαρμογών στην Ελλάδα. Το gi-Cluster συστάθηκε στις αρχές του 2012 έχοντας ως αποστολή του τη δημιουργία ενός παγκοσμίου κλάσης, πλήρως λειτουργικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος καινοτομίας, που στοχεύει στην παραγωγή νέων τεχνολογιών και ανταγωνιστικών προϊόντων σε όλους τους τομείς των Τεχνολογιών Παιγνίων & Δημιουργικού Περιεχομένου. Σχετικά με το mi-Cluster To mi-Cluster, που είναι και το πρώτο επιχειρηματικό cluster καινοτομίας στην Ελλάδα, έχει ως άξονα την μικροηλεκτρονική, έχει καθαρά εξαγωγικό προσανατολισμό και έχει δώσει μερικές από τις πλέον καινοτόμες εταιρίες. Και τα τρία cluster έχουν συνεργασία με τη Γαλλία. Τις επόμενες ημέρες, το gi-Cluster μεταβαίνει στην του πρώτη οργανωμένη B2B επί Γαλλικού εδάφους, με στόχο τη σύναψη εμπορικών και ερευνητικών συνεργασιών. Ειδικότερα, θα συμμετάσχει στη διεθνή έκθεση "Game Connection Europe 2015", με περίπτερα των εταιριών Internet Q, Lazyland και Paspartu και του Corallia. Παράλληλα, στις 30 Οκτωβρίου πραγματοποιείται το πρώτο B2B networking event μεταξύ του gi-Cluster και του Cap Digital, που αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο cluster ψηφιακού περιεχομένου και υπηρεσιών στην Ευρώπη, με σκοπό την ενίσχυση των Ελληνογαλλικών εμπορικών σχέσεων. Μάλιστα, θα εκεί θα ανακοινωθεί η έναρξη του Προγράμματος «gi-Cluster Ambassador» στο πλαίσιο του οποίου θα ενταχθούν και πρόσθετες δράσεις και πρωτοβουλίες για τη σύνδεση των δύο χωρών στον τομέα της δημιουργικής οικονομίας. Είχε προηγηθεί στις αρχές Οκτωβρίου επιχειρηματική αποστολή του si-cluster στην Τουλούζη, έδρα της Γαλλικής διαστημικής βιομηχανίας και του 50% της Ευρωπαϊκής δραστηριότητας στο Διάστημα, που ήταν και η πολυπληθέστερη και πλέον αποτελεσματική μέχρι σήμερα εκδήλωση δικτύωσης Γαλλικών και Ελληνικών επιχειρήσεων και φορέων, με αντικείμενο τις Διαστημικές τεχνολογίες και εφαρμογές. Μάλιστα, η Ελληνική αποστολή έφθασε τα 50 άτομα, με στελέχη καινοτόμων κι εξωστρεφών εταιριών τεχνολογικών εταιριών της χώρας μας. Είναι ενδεικτικό ότι από Γαλλικής πλευράς μεταξύ άλλων συμμετείχαν οι Airbus Defence and Space, Airbus Safran Launchers, ACRI, Air Liquide, Atos, AT2D, ATMEL, CLS, Noveltis, Sodern, Telespazio, Thales Alenia Space και Trad. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν 130 διμερείς συναντήσεις με αντικείμενο την συνεργασία και τον σχηματισμό κοινοπραξιών για την υλοποίηση νέων διαστημικών έργων. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500034735 Εισερχόμενο διαστημικό σκουπίδι, «μην πάτε για ψάρεμα στη Σρι Λάνκα» Στις 13 Νοεμβρίου, θυμηθείτε να απομακρυνθείτε από αυτήν την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, 65 χιλιόμετρα από το νότιο άκρο της Σρι Λάνκα: οι αστρονόμοι βρίσκονται υπ' ατμόν για την πτώση ενός σκουπιδιού από το Διάστημα. Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς είναι το εισερχόμενο αντικείμενο, στο οποίο δόθηκε η κωδική ονομασία WT1190F, αναφέρει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature. http://www.nature.com/news/incoming-space-junk-a-scientific-opportunity-1.18642 Το μόνο που γνωρίζουν οι αστρονόμοι είναι ότι έχει διάμετρο ένα έως δύο μέτρα και κινούνταν μέχρι σήμερα σε μια ασυνήθιστη τροχιά γύρω από τη Γη, πιο μακριά από ό,τι η Σελήνη. Το WT1190F, ένα από τα ελάχιστα διαστημικά αντικείμενα του οποίου η πρόσκρουση μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια, παρακολουθείται τώρα από τη NASA και την αντίστοιχη ευρωπαϊκή υπηρεσία ESA. Το συμβάν θα προσφέρει εξάλλου μια ευκαιρία για πρόβα της συνεργασίας των υπηρεσιών στην περίπτωση που η Γη απειληθεί από αστεροειδείς. Το πιθανότερο είναι ότι το αντικείμενο θα διαλυθεί εντελώς λίγο μετά την είσοδό του στην ατμόσφαιρα στις 08.20 ώρα Ελλάδας, δείχνουν οι υπολογισμοί του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο κομμάτια του αντικειμένου να φτάσουν μέχρι την επιφάνεια του ωκεανού. «Μάλλον δεν θα πήγαινα για ψάρεμα ακριβώς από κάτω του» λέει ο Μπιλ Γκρέι του JPL. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, τα προγράμματα παρακολούθησης των διαστημικών σκουπιδιών μπορούν σήμερα να εντοπίζουν μόνο αντικείμενα που κινούνται σε χαμηλή γήινη τροχιά, και όχι αντικείμενα που κινούνται πέρα από την τροχιά της Σελήνης όπως το WT1190F. Το σχετικά μεγάλο αυτό σκουπίδι δεν αποκλείεται να προέρχεται από πρόσφατη αποστολή στη Σελήνη, μπορεί όμως να χρονολογείται ακόμα και στην εποχή των αποστολών Apollo. Περισσότερα στοιχεία για την ταυτότητά του ίσως προσφέρουν οι φασματογραφικές παρατηρήσεις τις επόμενες μέρες. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500034901

Κβαντική σύμπλεξη, μια «θεμελιώδης» έννοια της φυσικής. Στο ένθετο που ακολουθεί περιέχονται οι διαφάνειες από διάλεξη του Στέφανου Τραχανά με τίτλο «Κβαντική σύμπλεξη. Η νέα θεμελιώδης έννοια της φυσικής» . Στο πρώτο μέρος δίνονται απαντήσεις στα ερωτήματα: Τι είναι η κβαντική σύμπλεξη, ποια είναι η σχέση της με την δράση από απόσταση και την κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης, ενώ εξετάζεται επίσης και το πως θα ήταν καλύτερα να αποδίδεται ο όρος «quantum entanglement» στα ελληνικά. Στο δεύτερο μέρος αναφέρεται στη διαμάχη γύρω από το παράδοξο EPR, στην υποθετική συμπληρωματική θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών, στην καταλυτική παρέμβαση του John Stewart Bell to 1964 με την διάσημη ανισότητά του και το πείραμα του Aspect, που απέδειξαν ότι τελικά «ο θεός παίζει ζάρια με τον κόσμο». Μπορείτε να κατεβάσετε τις διαφάνειες σε μορφή pdf πατώντας ΕΔΩ. http://www.cup.gr/Images/Products/Omilies/B-PERISSOTERES/B1-EPISTHMONIKES/01-KVANTIKH-SYMPLEXIS.pdf Όλα τα παραπάνω ήρθαν ξανά στην επικαιρότητα, εξαιτίας του άρθρου που δημοσιεύθηκε πριν από μερικές μέρες στο περιοδικό Νature, στο οποίο εξεταζόταν η ισχύς ή όχι μιας παραλλαγής της ανισότητας του Bell. [Η προδημοσίευση των Hensen et al είχε γίνει πριν από από δυο μήνες Experimental loophole-free violation of a Bell inequality using entangled electron spins separated by 1.3 km]. Σύμφωνα με τους Hensen et al, τα προηγούμενα πειράματα που χρησιμοποίησαν συν-πλεγμένα φωτόνια, όπως αυτό του Aspect, είχαν το μειονέκτημα να μην ανιχνεύουν όλα τα φωτόνια που παράγονταν και μερικές φορές χάνονταν μέχρι και το 80% από αυτά.Έτσι οι πειραματιστές υπέθεταν ότι οι ιδιότητες των φωτονίων που ανίχνευαν αντιπροσώπευαν ολόκληρο το σύνολο. Για να αποφύγουν τέτοιου είδους υποθέσεις οι φυσικοί χρησιμοποιούν συχνά στα πειράματά τους άτομα αντί για φωτόνια, που είναι πιο εύκολο να παρακολουθηθούν. Όμως είναι δύσκολο να απομακρυνθούν σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς να καταστραφεί η σύμπλεξή τους. Αν όμως τα συμπλεγμένα άτομα βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους τότε θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να παραβιάζουν το όριο της ταχύτητας του φωτός. Οι ερευνητές Hensenl et al χρησιμοποίησαν μια διαφορετική τεχνική για να αποφύγουν το παραπάνω πρόβλημα. Άρχιζαν με δυο ηλεκτρόνια μη – συμπλεγμένα μεταξύ τους, που βρίσκονταν σε κρυστάλλους διαμαντιού, σε διαφορετικά εργαστήρια 1,3 χιλιόμετρα μακριά. Κάθε ηλεκτρόνιο βρίσκονταν σε σύμπλεξη με ένα φωτόνιο και στη συνέχεια τα δυο φωτόνια κατευθύνονταν σε μια τρίτη θέση όπου συμπλέκονταν μεταξύ τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και τα ηλεκτρόνια – σύντροφοί τους να βρεθούν επίσης σε σύμπλεξη μεταξύ τους. Έτσι, κατάφεραν να δημιουργήσουν 245 ζεύγη ηλεκτρονίων σε σύμπλεξη μέσα σε εννιά ημέρες. Οι μετρήσεις τους έδειξαν για άλλη μια φορά ότι παραβιάζεται η ανισότητα Bell ή πιο απλά ότι «ο Θεός παίζει ζάρια με τον κόσμο». Στην φωτογραφία οι ερευνητές Bas Hensen (αριστερά) και Ronald Hanson δείχνουν την πειραματική τους διάταξη. http://physicsgg.me/2015/10/25/%ce%ba%ce%b2%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%bb%ce%b5%ce%be%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%b8%ce%b5%ce%bc%ce%b5%ce%bb%ce%b9%cf%8e%ce%b4%ce%b7%cf%82-%ce%ad%ce%bd/

Εντοπίστηκαν εκατοντάδες αρχέγονοι γαλαξίες. Διεθνής ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον Χακίμ Ατεκ του Ecole Polytechnique Federale στη Λωζάνη χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble εντόπισε στις εσχατιές του Σύμπαντος περισσότερους από 250 γαλαξίες νάνους. Σύμφωνα με τους ερευνητές οι γαλαξίες αυτοί δημιουργήθηκαν 600-900 εκ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Η ανακάλυψη από μόνη της είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή και σημαντική αφού ο εντοπισμός ενός γαλαξία νάνου είναι έτσι και αλλιώς δύσκολο εγχείρημα πόσο μάλλον ο εντοπισμός εκατοντάδων σε τόσο μεγάλη απόσταση από εμάς. Η μελέτη τους αναμένεται να φωτίσει μια από τις πιο σημαντικές κοσμικές διαδικασίες κατά την εξέλιξη του Σύμπαντος, αυτή του επανιονισμού. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal». Με τον όρο «νάνος» περιγράφονται οι γαλαξίες μικρού μεγέθους που βρίσκονται κοντά σε μεγαλύτερους λειτουργώντας ως δορυφόροι τους. Ο επανιονισμός ήταν μια σύντομη, μεταβατική φάση στο νεαρό Σύμπαν, περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη γέννησή του. Οι αμυδροί γαλαξίες-νάνοι είχαν τότε αποκτήσει τα πρώτα τους άστρα, τα οποία όμως εξέπεμπαν ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία ιόνισε τα σύννεφα αέριου υδρογόνου και τελικά τα διέλυσε. Οι μεγάλοι γαλαξίες ήταν αρκετά πυκνοί ώστε να προστατευτούν από αυτό το βομβαρδισμό υπεριώδους φωτός. Οι μεγάλοι γαλαξίες είχαν εξάλλου αρκετά μεγάλη μάζα ώστε να προσελκύσουν με το βαρυτικό πεδίο τους νέες ποσότητες αερίου, από τις οποίες σχηματίστηκαν νέα άστρα. Οι γαλαξίες-νάνοι, όμως, ήταν υπερβολικά ελαφρείς για να μπορούν να ανανεώσουν το απόθεμα υδρογόνου. Καταδικάστηκαν έτσι να μείνουν σκοτεινοί και δυσδιάκριτοι, και αυτός είναι ο λόγος που δυσκολευόμαστε να τους εντοπίσουμε σήμερα. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=748864

Ο κομήτης Lovejoy περιέχει οινόπνευμα και ζάχαρη. Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά δυο σύνθετα οργανικά μόρια, η αιθυλική αλκοόλη και η γλυκολαλδεΰδη ή υδροξυακεταλδεΰδη, σε έναν κομήτη. Το οινόπνευμα και το απλούστερο μέλος των σακχάρων ανιχνεύθηκαν στον κομήτη C/2014 Q2 (Lovejoy), σύμφωνα με την ανακοίνωση των Biver et al [Ethyl alcohol and sugar in comet C/2014 Q2 (Lovejoy)]. «Αυτά τα σύνθετα οργανικά μόρια μπορεί να είναι μέρος του βραχώδους υλικού από το οποίο σχηματίζονται πλανήτες», αναφέρει η μελέτη. «Διαπιστώνουμε ότι ο κομήτης Lovejoy απελευθέρωνε κάθε δευτερόλεπτο όσο αλκοόλ υπάρχει σε περισσότερα από 500 μπουκάλια κρασί» http://advances.sciencemag.org/content/1/9/e1500863.full Άλλα οργανικά μόρια έχουν ήδη ανακαλυφθεί σε κομήτες, και πιο πρόσφατα στoν κομήτη 67Ρ / Churyumov-Gerasimenko, όπου η διαστημοσυσκευή Philae της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας ανίχνευσε 16 οργανικές ενώσεις καθώς προσέγγιζε τον κομήτη και στη συνέχεια αναπήδησε στην επιφάνειά του. Δεδομένου ότι οι κομήτες περιέχουν αρχέγονα υλικά του ηλιακού μας συστήματος, οι επιστήμονες τους βλέπουν σαν χρονικές κάψουλες, που μας δίνουν τη δυνατότητα να δούμε πώς ξεκίνησαν όλα πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. «Μπορεί η εργασία αυτή να μην δίνει οριστική απάντηση για το αν τα συστατικά που είναι απαραίτητα για τη ζωή έφτασαν στη Γη από πτώση κομητών, προσθέσει όμως κάτι παραπάνω στις γνώσεις μας», δήλωσε ο Dominique Bockelée-Morvan , ένας από τους συγγραφείς της εργασίας, προσθέτοντας ότι: «η παρουσία περίπλοκων οργανικών μορίων σε έναν κομήτη αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα για την καλύτερη κατανόηση των συνθηκών που επικρατούσαν στη Γη όταν δημιουργήθηκε η ζωή στον πλανήτη μας. Αυτές οι παρατηρήσεις δείχνουν μια πιθανή εξήγηση για την προέλευση (της ζωής) στον πλανήτη μας». Ο κομήτης Lovejoy έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες επειδή, σύμφωνα με τη μελέτη, «είναι ένας από τα πιο ενεργούς κομήτες στη γειτονιά της Γης». Η έρευνα έγινε με τη χρήση του ραδιοτηλεσκοπίου 30 μέτρων IRAM, στο Ινστιτούτο Ραδιοαστρονομίας στη Σιέρα Νεβάδα (Ισπανία), τον Ιανουάριο του 2015. Ο κομήτης Lovejoy έφτασε στην πλησιέστερη απόσταση από τον ήλιο στις 30 Ιανουαρίου του 2015, απελευθερώνοντας 20 τόνους νερού ανά δευτερόλεπτο. Ο Lovejoy είχε 11.000 χρόνια να πλησιάσει τη γειτονιά μας, θα επιστέψει όμως σε περίπου 8.000 χρόνια. http://physicsgg.me/2015/10/24/%ce%bf-%ce%ba%ce%bf%ce%bc%ce%ae%cf%84%ce%b7%cf%82-lovejoy-%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b9%ce%ad%cf%87%ce%b5%ce%b9-%ce%bf%ce%b9%ce%bd%cf%8c%cf%80%ce%bd%ce%b5%cf%85%ce%bc%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b6%ce%ac/

Γλοιόνιουμ (glueball): ένα σωματίδιο φτιαγμένο από ισχυρή δύναμη. Τα γλοιόνια (γλουόνια ή γκλουόνια – gluons) είναι τα σωματίδια – φορείς της ισχυρής αλληλεπίδρασης. Πρόκειται για μποζόνια, έχουν σπιν 1, μηδενική μάζα ηρεμίας και είναι ηλεκτρικά ουδέτερα. Κάτι σαν τα φωτόνια, τους οι φορείς της ηλεκτρομαγνητικής αλληλεπίδρασης, αλλά λίγο πιο περίπλοκα. Η κολλώδης μπάλα – glueball ή gluonium, θα το λέμε γλοιόνιουμ από δώ και πέρα, είναι ένα σωματίδιο αποτελούμενο μόνο από γλοιόνια, χωρίς κουάρκ. Μια τέτοια κατάσταση είναι δυνατή διότι τα γλοιόνια φέρουν χρωματικό φορτίο και «αισθάνονται» την ισχυρή δύναμη. Τα glueballs – γλοιόνιουμ είναι εξαιρετικά δύσκολο να ταυτοποιηθούν στους επιταχυντές σωματιδίων, επειδή αναμιγνύονται με τις συνήθεις καταστάσεις μεσονίων (που αποτελούνται από ένα κουάρκ και ένα αντικουάρκ). Για δεκαετίες οι φυσικοί έψαχναν για τα γλοιόνιουμ και τώρα φαίνεται πως επιτέλους τα ανίχνευσαν. Επειδή είναι εξαιρετικά ασταθή ο εντοπισμός τους γίνεται έμμεσα, αναλύοντας τα προϊόντα της διάσπασής τους. Μιας διάσπασης που ακόμα δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Οι Anton Rebhan και Frederic Brünner χρησιμοποίησαν μια νέα θεωρητική προσέγγιση για τη διάσπαση του γλοιόνιουμ. Τα αποτελέσματά τους συμφωνούν απόλυτα με τα πειραματικά δεδομένα, αποδεικνύοντας ότι ο συντονισμός που ανιχνεύθηκε σε διάφορα πειράματα και ονομάζεται “f0(1710)”, στην πραγματικότητα εκφράζει το σωματίδιο γλοιόνιουμ. Το 1972, λίγο μετά τη διατύπωση της θεωρίας των κουάρκ και γλοιονίων, οι Murray Gell-Mann και Harald Fritsch έκαναν υποθέσεις σχετικά με την δυνατότητα ύπαρξης δέσμιων καταστάσεων μεταξύ γλοιονίων μόνο. Αρκετά σωματίδια έχουν βρεθεί σε πειράματα επιταχυντών σωματιδίων που θα μπορούσαν να θέσουν υποψηφιότητα για γλοιόνιουμ, αλλά δεν υπήρξε ποτέ μια επίσημη επιστημονική αποδοχή ότι τα σήματα που καταγράφηκαν θα μπορούσαν να είναι αυτά τα μυστηριώδη σωματίδια φτιαγμένα από τους φορείς της ισχυρής δύναμης. Τα σήματα θα μπορούσαν να ερμηνευθούν επίσης και ως ένας συνδυασμός κουάρκ και αντικουάρκ. Τα γλοιόνιουμ ή glueballs είναι πολύ βραχύβια για να ανιχνευθούν απευθείας. Αν αυτά υπάρχουν, τότε μπορούν να ταυτοποιηθούν μόνο διαμέσου των προϊόντων της διάσπασής τους. Η παράξενη διάσπαση του f0(1710) «Δυστυχώς η εξέλιξη της διάσπασης του γλοιόνιουμ δεν μπορεί να προσδιοριστεί με αυστηρότητα», λέει ο Anton Rebhan. Υπολογισμοί σε απλοποιημένα μοντέλα έδειξαν ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν δυο υποψήφιοι για τα γλοιόνιουμ: τα μεσόνια που ονομάζονται f0(1500) και f0(1710). To τελευταίο έχει μεγαλύτερη μάζα, η οποία βρίσκεται σε συμφωνία με τις προσομοιώσεις των υπολογιστών, αλλά όταν διασπάται παράγει πολλά βαριά κουάρκ – τα αποκαλούμενα παράξενα κουάρκ. Για πολλούς φυσικούς στοιχειωδών σωματιδίων αυτό φαινόταν απίθανο, γιατί οι αλληλεπιδράσεις γλοιονίων συνήθως δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ βαρύτερων και ελαφρύτερων κουάρκ. Οι Anton Rebhan και Frederic Brünner έκαναν ένα σημαντικό βήμα για την επίλυση του προβλήματος επιχειρώντας μια διαφορετική προσέγγιση. Υπάρχουν θεμελιώδεις συνδέσεις μεταξύ των κβαντικών θεωριών που περιγράφουν τη συμπεριφορά των σωματιδίων στο τρισδιάστατο κόσμο μας και θεωριών βαρύτητας σε υψηλότερες διαστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες ερωτήσεις κβαντικής φυσικής μπορούν να απαντηθούν χρησιμοποιώντας εργαλεία από την φυσική της βαρύτητας. «Οι υπολογισμοί μας δείχνουν ότι είναι δυνατόν το γλοιόνιουμ να διασπάται κυρίως σε παράξενα κουάρκ» λέει ο Anton Rebhan. Παραδόξως, το θεωρητικό μοντέλο διάσπασης σε δυο ελαφρύτερα σωματίδια συμφωνεί εξαιρετικά καλά με τα πειραματικά δεδομένα του f0(1710). Και επιπροσθέτως, είναι δυνατές κι άλλες διασπάσεις σε περισσότερα από δυο σωματίδια, των οποίων οι ρυθμοί διάσπασής έχουν υπολογιστεί επίσης. Μέχρι σήμερα αυτές οι εναλλακτικές διασπάσεις του γλοιόνιουμ δεν έχουν μετρηθεί, αλλά σε λίγους μήνες δύο πειράματα στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN (ΤΟΤΕΜ και LHCb) και ένα πείραμα σε επιταχυντή στο Πεκίνο (BESIII) αναμένεται να δώσουν νέα δεδομένα. «Τα αποτελέσματα αυτά θα είναι ζωτικής σημασίας για τη θεωρία μας», λέει ο Anton Rebhan. «Για αυτές τις διαδικασίες πολλών σωματιδίων, η θεωρία μας προβλέπει σταθερές διάσπασης εντελώς διαφορετικές από τις προβλέψεις άλλων απλούστερων μοντέλων. Εάν οι μετρήσεις συμφωνούν με τους υπολογισμούς μας, τότε αυτό θα είναι μια σημαντική επιτυχία για την προσέγγισή μας. Θα ήταν μια αδιαφιλονίκητη απόδειξη ότι το f0 (1710) είναι ένα γλοιόνιουμ». Και εκτός από αυτό, θα αποδεικνυόταν για άλλη μια φορά ότι η θεωρία βαρύτητας υψηλότερων διαστάσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να απαντήσει ερωτήσεις σωματιδιακής φυσικής. http://physicsgg.me/2015/10/23/%ce%b3%ce%bb%ce%bf%ce%b9%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%bf%cf%85%ce%bc-glueball-%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%cf%83%cf%89%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%af%ce%b4%ce%b9%ce%bf-%cf%86%cf%84%ce%b9%ce%b1%ce%b3%ce%bc%ce%ad%ce%bd/

Οι «Νέοι Ορίζοντες» αποκαλύπτουν τον μυστηριώδης Κέρβερο. Μια «κοντινή» φωτογραφία του Κέρβερου, του μικρότερου από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα, κατέφθασε το πρωί της Παρασκευής στις αντένες της NASA, ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός τα 5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα που χωρίζουν το διαστημικό σκάφος New Horizons [Νέοι Ορίζοντες] από τη Γη. Όπως αποκαλύπτει η φωτογραφία, ο δορυφόρος έχει δύο διακριτούς λοβούς – πιθανότατα το προϊόν σύγκρουσης δύο παγωμένων αντικειμένων, δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Ο μικρότερος λοβός έχει διάμετρο πέντε χιλιόμετρα και ο μεγαλύτερος οχτώ. Ο Πλούτωνας έχει συνολικά 5 δορυφόρους: τον Χάροντα που είναι ο μεγαλύτερος, τη Νύχτα, την Ύδρα, τη Στύγα και τον Κέρβερο (με σειρά μεγέθους). Οι επιστήμονες της αποστολής σχολιάζουν ότι οι δύο μικρότεροι δορυφόροι είναι «πολύ λαμπρότεροι» από το αναμενόμενο, ανακλώντας περισσότερο από το 50% του φωτός που προσπίπτει στις επιφάνειές τους. Πλανητικά σώματα αυτής της κατηγορίας με μηδαμινή ατμόσφαιρα, σκουραίνουν σε βάθος χρόνου εξαιτίας των χημικών αλλαγών που προκαλεί στην επιφάνειά τους η κοσμική ακτινοβολία. Ο Κέρβερος περιστρέφεται γύρω από τον Πλούτωνα σε ύψος 60.000 χιλιομέτρων και είναι το δεύτερο πιο απομακρυσμένο φεγγάρι του, ανάμεσα στη Νύχτα και την Ύδρα. Η νέα «φωτογραφία» αποτελεί στην πραγματικότητα σύνθεση πολλαπλών λήψεων από απόσταση 400.000 χιλιομέτρων – πάγια τακτική της NASA σε τέτοια «κοσμικά polaroid», ώστε να επιτυγχάνεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Το διαστημικό σκάφος New Horizon που απομακρύνεται από τον Πλούτωνα με ταχύτητα 83.000 χιλιομέτρων την ώρα (περίπου 23 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο) συνεχίζει να στέλνει τα δεδομένα που συνέλεξε κατά τη διέλευσή του από τον Πλούτωνα στις 14 Ιουλίου του 2015. Αυτή η εβδομάδα της αποστολής, σηματοδοτείται από την απαρχή μικρών μεταβολών στην τροχιά του διαστημικού σκάφους, ώστε να «στρίψει» προς το σώμα 2014 MU69 της ζώνης Κουίπερ. Η συνάντηση με το 2014 MU69 θα γίνει το 2019, με την διαστημική υπηρεσία διαστήματος να έχει ήδη εγκρίνει την χρηματοδότηση της επέκτασης των επιχειρήσεων του New Horizons ως τότε. Οι «Νέοι Ορίζοντες», που απογειώθηκαν από τον πλανήτη μας στις 19 Ιανουαρίου του 2006, είναι μέρος του προγράμματος New Frontiers [Νέα Σύνορα] με σκοπό την εξερεύνηση του Δία, της Αφροδίτης και του Πλούτωνα. Στην φωτογραφία η οικογένεια του Πλούτωνα. Ο Πλούτωνας έχει συνολικά 5 δορυφόρους: τον Χάροντα που είναι ο μεγαλύτερος, τη Νύχτα, την Ύδρα, τη Στύγα και τον Κέρβερο. http://physicsgg.me/2015/10/23/%ce%bf%ce%b9-%ce%bd%ce%ad%ce%bf%ce%b9-%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b6%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%82-%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%ba%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%80%cf%84%ce%bf%cf%85%ce%bd-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%bc/

Διάστημα και παιδιά-Διεθνή Διαστημική Ολυμπιάδα Αυτό το ετήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα παιδιά "Διάστημα και παιδιά» θα πραγματοποιηθεί στην πόλη της επιστήμης, 21-31 Οκτωβρίου στον 23ο χρόνο και θα είναι αφιερωμένη στην 60η επέτειο του κοσμοδρόμιου του Μπαϊκονούρ. Για πρώτη φορά στον διαγωνισμό θα λάβουν μέρος μαθητές από όλες τις πόλεις της επιστήμης και τα προάστια: Korolev, Monino, Fryazino, Pushchino, Reutov, Chernogolovka, Zhukovsky, Dubna, καθώς και από τη Δημοκρατία της Λευκορωσίας και της Κριμαίας. Συνολικά, για τη νίκη σε αυτό το διάσημο διαγωνισμό θα ανταγωνιστουν 135 μαθητές ηλικίας 14 έως 17 ετών. Ως μέρος της Ολυμπιάδας θα πραγματοποιηθεί πνευματικος μαραθώνιος, ο οποίος αποτελείται από δύο γύρους. Κατά τη διάρκεια του πρώτου γύρου εξετάζονται τα δημιουργικά τους έργα: προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών ή περιλήψεις σε μία από τις κατευθύνσεις της εξερεύνησης του διαστήματος. Θα τους αξιολογήσει αρμόδια επιτροπή, η οποία θα περιλαμβάνει γιατρούς και τους υποψηφίους των επιστημών, κορυφαίους ειδικούς των επιχειρήσεων του χώρου, τους καλύτερους δασκάλους της πόλης. Ο δεύτερος γύρος θα πραγματοποιηθεί Ολυμπιάδα στα μαθηματικά, φυσική, επιστήμη των υπολογιστών και της λογοτεχνίας. Ο νικητής θα συμμετάσχει στην Διεθνή Διαστημική Ολυμπιάδα με το μεγαλύτερο αριθμό πόντων στο πρώτο και στο δεύτερο γύρο. http://www.energia.ru/ru/news/news-2015/news_10-21.html Πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των χωρών της ΚΑΚ για το Διάστημα. Στις 23 του Οκτωβρίου του 2015, στο Μινσκ (Λευκορωσία) υπέγραφη οριστικό πρωτόκολλο σχετικά με τα αποτελέσματα της διήμερης συνάντησης των εκπροσώπων των εκτελεστικών οργάνων των χωρών της ΚΑΚ σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των διαστημικών δραστηριοτήτων. Μία από τις βασικές αποφάσεις - οι εταίροι συμφώνησαν να αρχίσει να προετοιμάζεται ένα σχέδιο συμφωνίας για την ίδρυση της διεθνούς διακυβερνητικής επιστημονικής έρευνας των Ηνωμένων Ινστιτούτων Διαστημικής Έρευνας. Οι εκπρόσωποι της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, της Αρμενίας, του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Ουκρανίας συμφώνησαν επίσης να εγκαινιάσουν μια νέα συμβατική-νομική βάση της πολυμερούς συνεργασίας και στο διακρατικό σύστημα του διαστήματος παρακολούθησης των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και των συστημάτων μεταξύ δορυφορικών επικοινωνιών προς όφελος των κρατών - μελών της ΚΑΚ για την ανάγκη ενσωμάτωσης των χερσαίων υποδομών, χρησιμοποιώντας τα σήματα GLONASS.Επίσης σχετικά με την ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας της βιομηχανίας και της βιομηχανικής συνεργασίας στον τομέα του διαστήματος και την δημιουργία ενός ενοποιημένου συστήματος δορυφορικής παρακολούθησης των γεωργικών εκτάσεων. http://www.federalspace.ru/21795/

Τα περιστέρια, η κεραία κι εγώ: Robert Wilson Το 1964 το εργαστήριο Bell διέθετε μια ασυνήθιστη ραδιοφωνική κεραία πάνω σε έναν λόφο στο New Jersey. Η κεραία είχε στηθεί για την επικοινωνία μέσω ενός δορυφόρου, αλλά οι προδιαγραφές της – ανακλαστήρας 6 μέτρων με εξαιρετικά χαμηλούς θορύβους – την μετέτρεψαν σε επιστημονικό όργανο της ραδιοαστρονομίας. Οι φυσικοί Arno Penzias και Robert W. Wilson, άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτήν κεραία, για να μετρήσουν την ένταση των ραδιοκυμάτων που εκπέμπονται από τον Γαλαξία μας. Τελικά έκαναν μια μεγαλειώδη ανακάλυψη: ανίχνευσαν την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου. Οι μετρήσεις ήταν πολύ δύσκολες γιατί έπρεπε να απαλλαχτούν από οποιασδήποτε μορφής θόρυβο, ακόμα και τον θόρυβο που προκαλούσε η ίδια η κεραία. Οι δυο φυσικοί γνώριζαν ότι ένα ζευγάρι περιστεριών είχαν χτίσει τη φωλιά τους στο λαιμό της κεραίας. Έτσι, αφού έπιασαν τα περιστέρια, τα έστειλαν στα εργαστήρια Bell. Εκεί απελευθερώθηκαν, αλλά αυτά ξαναγύρισαν σπίτι τους, στον λαιμό της κεραίας! Μερικές μέρες αργότερα, πιάστηκαν πάλι και τελικά εμποδίστηκαν να «επαναγκατασταθούν» στην κεραία με πιο «αποφασιστικό τρόπο». Όμως κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί τα περιστέρια είχαν επικαλύψει το λαιμό της, με εκείνο που ο Penzias ονόμαζε «λευκό διηλεκτρικό υλικό»(κουτσουλιές) . Και το υλικό αυτό μπορούσε σε θερμοκρασία δωματίου να είναι πηγή ηλεκτρικού θορύβου. Στις αρχές του 1965 κατάφεραν να απαλλάξουν το λαιμό της κεραίας από το «διηλεκτρικό επικάλυμμά» της και να καθαρίσουν εσωτερικά τις ακαθαρσίες που είχαν δημιουργηθεί. Όμως κι αυτή, όπως κι όλες οι άλλες προσπάθειες έφεραν μόνο μια πολύ μικρή ελάττωση της έντασης του παρατηρούμενου θορύβου. Τελικά ο μικροκυματικός θόρυβος που συνέχιζε να καταγράφει η κεραία ήταν το «ελάχιστο κομμάτι μουσικής που αντέχει ανάμεσα σε γαλαξίες και νεφελώματα να δίνει σήμα και να κυματίζει» η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου, το αρχαιότερο απομεινάρι από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης. Στο βίντεο που ακολουθεί ο Robert Wilson, που τιμήθηκε με Νόμπελ φυσικής το 1978, θυμάται το ζευγάρι των περιστεριών που «εμπόδιζαν» μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του 20ου αιώνα: http://physicsgg.me/2015/10/21/%cf%84%ce%b1-%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%ad%cf%81%ce%b9%ce%b1-%ce%b7-%ce%ba%ce%b5%cf%81%ce%b1%ce%af%ce%b1-%ce%ba%ce%b9-%ce%b5%ce%b3%cf%8e-robert-wilson/

Ο Πυραυλος της ΝΑΣΑ για τον Αρη. Ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματοποίηση του... ονείρου βρίσκεται η NASA, η οποία παρουσίασε τα σχέδια του πυραύλου που θα μεταφέρει τον πρώτο άνθρωπο στον πλανήτη Άρη! Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, η κατασκευή του πυραύλου θα έχει ολοκληρωθεί το 2018, γεγονός που θα σημάνει την έναρξη της... αντίστροφης μέτρησης για την υλοποίηση του σχεδίου μεταφοράς ανθρώπων στον κοντινότερο στη Γη πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Η NASA ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός όλων των βημάτων που απαιτούνται για την κατασκευή του πυραύλου. Πρόκειται για το πρώτο όχημα που σχεδιάστηκε ειδικά για το ταξίδι ανθρώπων σε άλλο πλανήτη, μετά τη σχεδίαση του πρώτου εξερευνητικού πυραύλου Saturn V. Θα είναι ο πιο ισχυρός πύραυλος που κατασκευάστηκε ποτέ και θα μεταφέρει το διαστημικό όχημα Orion, με το οποίο θα ανοίξουν νέοι ορίζοντες στην εξερεύνηση του διαστήματος. Βάσει του σχεδιασμού, το ύψος του θα είναι 98 μέτρα και θα είναι έτοιμο να ξεκινήσει τα δοκιμαστικά το 2017. Η τελική δοκιμή για τη λειτουργία του θα πραγματοποιηθεί το 2018, σε ημερομηνία που θα οριστεί. Ο πύραυλος θα χρησιμοποιήσει κρυογονικό υγρό υδρογόνου και υγρό οξυγόνο για καύσιμο. Τα πρώτα τεστ για τη λειτουργία των τεσσάρων κινητήρων έχουν ήδη ξεκινήσει. Το τελευταίο είχε διάρκεια πέντε λεπτών, ενώ πραγματοποιήθηκε και άσκηση σε περίπτωση που προκληθεί πυρκαγιά. http://www.defencenet.gr/defence/20151022/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CF%85%CF%81%CE%B1%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B1-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%AC%CF%81%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7-nasa

Μαύρη μέρα για τον Άλμπερτ Αϊνστάιν!!! Δυστυχώς κύριε Αϊνστάιν, το Σύμπαν είναι πιο αλλόκοτο από ό,τι μπορούσατε να φανταστείτε: πείραμα στην Ολλανδία δείχνει να επιβεβαιώνει οριστικά το φαινόμενο της κβαντικής διεμπλοκής, στο οποίο και μόνο η πράξη της παρατήρησης ενός σωματιδίου επηρεάζει ένα άλλο σωματίδιο στην άλλη άκρη του Σύμπαντος, και μάλιστα ακαριαία. Μελέτη που δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό Nature http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature15759.html αναφέρει πώς δύο ηλεκτρόνια που απείχαν 1,3 χιλιόμετρα σε διαφορετικά εργαστήρια του Πανεπιστημίου της Ντελφτ συμπεριφέρονταν σαν να ήταν συνεννοημένα από πριν. Στον παράξενο κόσμο της κβαντομηχανικής, με την οποία ο Αϊνστάιν ουδέποτε κατάφερε να συμφιλιωθεί, προβλέπει ότι ένα σωματίδιο μπορεί να βρίσκεται σε διαφορετικές θέσεις ταυτόχρονα, και «κλειδώνει» τελικά σε μια συγκεκριμένη θέση μόνο αν κάποιος μπει στον κόπο να το παρατηρήσει. Η κβαντική θεωρία προβλέπει επίσης ότι δύο ή περισσότερα σωματίδια μπορούν κάτω από ορισμένες συνθήκες να διεμπλακούν: αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε μεταβολή στο ένα από τα συνδεδεμένα σωματίδια προκαλεί αντίστοιχες, ακαριαίες μεταβολές και στα υπόλοιπα συνδεδεμένα σωματίδια. Όπως εξηγούσε σε ένα διαβόητο άρθρο του το 1935, ο Αϊνστάιν απέρριπτε την ιδέα της κβαντικής διεμπλοκής, για την οποία χρησιμοποιούσε τον αφοριστικό χαρακτηρισμό «στοιχειωμένη δράση από απόσταση» (spooky action at a distance). Περισσότερο τον ενοχλούσε η ιδέα της ακαριαίας αλληλεπίδρασης από μεγάλες αποστάσεις, μια ιδέα που έδειχνε να έρχεται σε αντίθεση με τη βεβαιότητα ότι τίποτα δεν ταξιδεύει ταχύτερα από το φως; Πώς θα ήταν δυνατόν ένα σωματίδιο να ενημερώνει ακαριαία το απομακρυσμένο αδελφάκι του ότι κάτι έχει αλλάξει; Ο πατέρας της Σχετικότητας πίστευε ότι τα σωματίδια έχουν άγνωστες ιδιότητες, οι οποίες με κάποιο μας ξεγελούν ώστε να νομίζουμε ότι η αλληλεπίδραση είναι ακαριαία, ενώ στην πραγματικότητα είναι προαποφασισμένη. Κι όμως, πολυάριθμα πειράματα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν διαψεύσει τον Αϊνστάιν. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι υπήρχαν δύο θεωρητικά «παραθυράκια», τα οποία καθιστούσαν αδύνατη την οριστική απόδειξη της κβαντικής εμπλοκής. Το πρώτο παραθυράκι αφορά το γεγονός ότι μόνο ένα μέρος των σωματιδίων του πειράματος είναι δυνατό να ανιχνευθούν -οι ερευνητές πρέπει επομένως να αρκούνται στην υπόθεση ότι τα σωματίδια που ανίχνευσαν είναι ενδεικτικά του συνόλου, κάτι που δεν ισχύει απαραίτητα στον παράξενο κόσμο της κβαντομηχανικής. Για να λύσουν το πρόβλημα, πολλές ερευνητικές ομάδες δεν χρησιμοποίησαν υποατομικά σωματίδια αλλά ολόκληρα άτομα, τα οποία είναι πιο εύκολο να ανιχνευθούν. Αυτό όμως ανοίγει ένα δεύτερο παραθυράκι, καθώς είναι δύσκολο να διατηρήσει κανείς τη διεμπλοκή ατόμων τα οποία απέχουν μεγάλες αποστάσεις. Αν όμως η απόσταση του πειράματος είναι μικρή, τότε το ένα σωματίδιο μπορεί θεωρητικά να ενημερώσει το άλλο χωρίς να παραβιαστεί η ταχύτητα του φωτός. Η νέα μελέτη κλείνει τα δύο παραθυράκια και δείχνει να βάζει το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του Αϊνστάιν. Ο Ρόναλντ Χάνσον και οι συνεργάτες του ακολούθησαν με μια ιδιοφυή προσέγγιση, στην οποία δύο ηλεκτρόνια συνδέθηκαν με δύο φωτόνια τα οποία στη συνέχεια συνδέθηκαν μεταξύ τους. Αυτό τελικά δημιούργησε διεμπλοκή ανάμεσα στα δύο ηλεκτρόνια από σε απόσταση 1,3 χιλιομέτρων. Για τεχνικούς λόγους, η μεθοδολογία αυτή αποκλείει τα δύο παραθυράκια και δείχνει να τερματίζει, πιθανώς τελεσίδικα, μια επιστημονική διαμάχη 80 ετών. «Δεν θα μου προκαλούσε έκπληξη αν δούμε έναν από τους συγγραφείς αυτής της δημοσίευσης, μαζί με τους ερευνητές κάποιων παλαιότερων πειραμάτων, να κερδίζει το βραβείο Νόμπελ. Τόσο συναρπαστικό είναι» είχε σχολιάσει στο Nature ο Μάθιου Λέιφερ, φυσικός του διάσημου Perimeter Institute στον Καναδά. Οι δηλώσεις του είχαν γίνει τον Αύγουστο, μετά την υποβολή της μελέτης αλλά πριν από την τελική έγκρισή της από το Nature. Τα νέα, όμως, δεν είναι κακά μόνο για τον Αϊνστάιν -λόγο να δυσαρεστούνται έχουν και οι χάκερ. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, τα ευρήματα έχουν σημασία για τη λεγόμενη κβαντική κρυπτογράφηση, η οποία βασίζεται στη διεμπλοκή φωτονίων. Τα δύο εν λόγω παραθυράκια θα μπορούσαν θεωρητικά να αξιοποιηθούν από χάκερ προκειμένου να παραβιάσουν την κρυπτογράφηση. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν στο τελευταίο πείραμα υπόσχονται τώρα να κλείσουν την πόρτα στους ωτακουστές. Είναι μια κακή μέρα για τον Αϊνστάιν, μια κακή μέρα για τους κατασκόπους. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500034451