Στέφανος Σοφολόγης

Υπάρχει και μιά άλλη παράμετρος. Όπως είναι γνωστό, στην περιοχή των μεγάλων μεγεθύνσεων όσο η μεγέθυνση ανεβαίνει, τόσο η εικόνα χειροτερεύει. Οι περισσότεροι barlow αν και έχουν ονομαστική μεγέθυνση 2Χ, με την πλειοψηφία των φακών δίνουν μεγέθυνση 2,0Χ έως 2,2Χ. Έτσι, ενώ νομίζουμε ότι ένας φακός 20mm γίνεται με τον barlow 10mm, μπορεί στην πραγματικότητα να γίνεται και 9mm. Τότε, λόγω μεγαλύτερης μεγέθυνσης η εικόνα είναι σκοτεινότερη και με λιγότερο κοντράστ από ένα σκέτο 10mm. Πιθανόν κάτι τέτοιο να συμβάλλει σ΄αυτά που παρατήρησες.

Απ' την άλλη μεριά, οι αστερισμοί είναι οι τυχαίοι σχηματισμοί ομάδων αστεριών όπως τους παρατηρούμε από τη Γη ή από τον Ήλιο (το ίδιο είναι). Συνεπώς εξ ορισμού ο Ήλιος δεν ανήκει σε κανέναν αστερισμό.

Το "best seller" πολύ συχνά δεν έχει καμία σχέση με το "best buy". Για ένα ανεξήγητο (για μένα) λόγο, ελάχιστοι δίνουν αρκετά χρήματα για ποιοτικά κιάλια, παρότι η όραση μας είναι τρομερά απαιτητική και "δύσκολη" στο θέμα των κιαλιών. Τα πολύ καλά κιάλια δεν έχουν καμία σχέση σε εικόνα με τα οικονομικά κιάλια, ενώ στα τηλεσκόπια δεν συμβαίνει το ίδιο. Ένα σχετικά φθηνό νευτώνειο έχει την ίδια σχεδόν εικόνα με ένα πανάκριβο στην απλή παρατήρηση, αλλά διαφορετικές δυνατότητες και ποιότητα κατασκευής. Στα κιάλια όμως η διαφορά ποιότητας εικόνας από φθηνό σε ακριβό είναι πολύ μεγάλη. Συνεπώς δεν μπορούμε να περιμένουμε από μεγάλα κιάλια των $80 ή 120 ευρώ να έχουν τις οπτικές επιδόσεις ακριβότερων μοντέλων κι ας διαφημίζονται έτσι.

Η βρωμιά στα κάτοπτρα δεν φαίνεται ποτέ σαν στίγματα κατά την παρατήρηση γιατί είναι εντελώς αφεστιασμένη. Αν όμως παρατηρούσατε με φακό barlow (ή και με κάποιους προσοφθάλμιους ιδιαίτερης σχεδίασης) τότε τα σκουπιδάκια πάνω στον barlow ή στα στοιχεία του προσοφθαλμίου που βρίσκονται προς το τηλεσκόπιο μπορούν να φανούν σαν στίγματα που κινούνται πολύ αργά πάνω στη Σελήνη και δεν αλλάζουν σχήμα η θέση στο οπτικό πεδίο. Στην πραγματικότητα αυτό που κινείται είναι η Σελήνη που φεύγει αργά από το οπτικό πεδίο. Την επόμενη φορά που θα δεις στίγματα, μπορείς να δοκιμάσεις αν περιστρέφονται όταν περιστρέφεις τον προσοφθάλμιο φακό ή τον barlow (αν χρησιμοποιείς). Αν περιστραφούν και τα στίγματα τότε είναι σκουπιδάκια στους φακούς. Αν όχι, τότε μπορεί να είναι μικρά πουλιά σε υπερβολικά μεγάλο ύψος. Τα έντομα μάλλον πετούν πολύ χαμηλά για να εστιάζονται ταυτόχρονα με τη Σελήνη και να φανούν σαν στίγματα. Οι δορυφόροι περνούν μπροστά από το φεγγάρι σε κλάσματα δευτερολέπτου. (Τα διαστημικά σκουπίδια είναι κι αυτά μικροί δορυφόροι με ελάχιστες πιθανότητες να φανούν, λόγω μεγέθους).

Σε καμία περίπτωση το πρώτο γιατί η βάση που έχει είναι ασταθής και γι αυτό δύσχρηστη στις μεγαλύτερες μεγεθύνσεις. Εξάλλου η διάμετρός του είναι μάλλον απογοητευτική. Το δεύτερο είναι πιο ενδιαφέρουσα και αξιοποιήσιμη περίπτωση μικρού τηλεσκοπίου. Αν η παρατήρηση με κιάλια σου αρέσει, θα ευχαριστηθείς πολύ περισσότερο αν αλλάξεις αυτά που έχεις με ένα ζευγάρι 10Χ50. Είναι πιό κατάλληλα για αστρονομία γιατί κρατιούνται στο χέρι πολύ πιό άνετα, κουράζουν πολύ λιγότερο και είναι 4 φορές πιό φωτεινά σε γαλαξίες και νεφελώματα (δηλ. σε εκτεταμένα αντικείμενα.)

Επιπλέον, "ghost images" μπορούν να εμφανιστούν κι όταν οι προσοφθάλμιοι φακοί (κυρίως) ή και οι αντικειμενικοί έχουν μεγάλες δαχτυλιές ή λιπαρότητα. Βέβαια, ένα προσεκτικό καθάρισμα θα δείξει αν η αιτία είναι αυτή, ή απλά η ποιότητα των οπτικών, που πράγματι είναι πολύ φθηνά για το μέγεθός τους.

Συγχαρητήρια Γιώργο! Όλο και κάποιου παιδιού τα ενδιαφέροντα θα επηρεάστηκαν θετικά. Μπορεί κάποιος από τους μικρούς ακροατές να γίνει στο μέλλον επιστήμονας με πρώτο ερέθισμα αυτές τις παρουσιάσεις, ή κι ερασιτέχνης αστρονόμος. Εύγε...

Αρκετά post αυτής της συζήτησης απομακρύνθηκαν ως εκτός ύφους και θεματολογίας του forum, εξάλλου μας διαβάζουν και μικρές ηλικίες όπως γνωρίζετε... Παρακαλούμε για πιο προσεκτικά post στη συνέχεια. www.astrovox.gr/terms.html Astrovox

Πολύ ωραίο βιντεάκι! (Ίσως είναι καλύτερα όμως να τελειώνει στο χρόνο 2:25)

Είναι καθαρά θέμα κυματισμού του νερού σε συνδυασμό με τη θέση (ύψος) της Σελήνης ή αλλιώς με τις γωνίες πρόσπτωσης και ανάκλασης του φωτός για τον κάθε παρατηρητή. Όπως έγραψε κι ο Δημήτρης αν η θάλασσα ήταν απολύτως επίπεδη (όπως ο καθρέφτης) θα ανακλούσε απλά ένα είδωλο της Σελήνης. Όταν έχουμε μεγάλη επιφάνεια της θάλασσας μπροστά μας, βλέπουμε ταυτόχρονα τμήματα όπου ο αέρας φυσά με διαφορετικό τρόπο και δημιουργεί διαφορετικού τύπου "ανάγλυφο" στο νερό και άρα διαφορετικού τύπου ανάκλαση. Τα τρίγωνα, εκτός του ότι δεν είναι γενική παρατήρηση, οφείλονται εν μέρει και στην προοπτική (μιά ζώνη από φως που κατευθύνεται προς εμάς φαίνεται πιό πλατιά κοντά μας και πιό στενή μακριά μας.)

Λάθος! Το αν είναι ένα τηλεσκόπιο ρομποτικό δεν καθορίζει αν είναι κατάλληλο για αστροφωτογραφία! Άλλο σημαίνει ρομποτικό τηλεσκόπιο κι άλλο σημαίνει τηλεσκόπιο με ισημερινή οδήγηση! Το πρώτο σημαίνει ότι του ζητάς ένα αντικείμενο κι εκείνο στρέφεται μόνο του για να εντοπίσει το στόχο. Το δεύτερο σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί το αντικείμενο (αντισταθμίζοντας την περιστροφή της Γης που το βγάζει συνεχώς από το οπτικό πεδίο) και αν το παρακολουθεί με ακρίβεια μπορείς να κάνεις και φωτογράφιση. Ενα ρομποτικό τηλεσκόπιο μπορεί να είναι ή να μην είναι κατάλληλο για αστροφωτογράφιση. Για να είναι κατάλληλο πρέπει να έχει ισημερινή οδήγηση ακριβείας. Μη βιαστείς να κάνεις πολλές αγορές σ΄αυτή τη φάση, θα κάνεις ακριβά λάθη. Αγόρασε το 8ιντσο νευτώνειο που αποφάσισες, το βιβλίο Nightwatch, και άσε το χρόνο να σου διδάξει βασικές λεπτομέρειες.

M' άλλα λόγια, η φωτορύπανση είναι ότι υπάρχει στην ατμόσφαιρα και φωτίζεται (υγρασία σκόνη κτλ.). Τις μέρες - λάθος, τις νύχτες - με αυξημένη υγρασία η φωτορύπανση είναι έντονη. Αν η Αθήνα βρισκόταν ξαφνικά ...στη Σελήνη, θα προκαλούσε μηδενική φωτορύπανση. Ακόμα κι από το κέντρο της (π.χ. Λυκαβηττός) θα μπορούσε κανείς να έχει κατάμαυρο και διάφανο ουρανό διότι δεν θα υπήρχε ατμόσφαιρα να φωτίζεται και να εμποδίζει τη θέαση. Ακόμη και στο ...Αστεροσκοπείο Αθηνών (λόφος των Νυμφών) θα μπορούσαν να στηθούν τα τεράστια τηλεσκόπια που τώρα στήνονται σε τόπους όπως η Χαβάη ή οι Κανάριοι Νήσοι! (Ασφαλώς μιλάμε θεωρητικά και λαμβάνοντας υπόψη μόνο τον παράγοντα φωτορύπανση...)

Αγαπητέ stewas, ο λόγος που δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτό το τηλεσκόπιο δεν είναι επειδή δεν είναι ρομποτικό αλλά ότι - δυστυχώς - δεν είναι φτιαγμένο για εύκολη αστρονομική παρατήρηση, είναι σχεδόν παιχνίδι. Η βάση του είναι εντελώς άχρησητη για μεσαίες και μεγάλες μεγεθύνσεις. (Έτσι κι αλλιώς η διάμετρος του τηλεσκοπίου αυτού δεν επιτρέπει ικανοποιητικές εικόνες σε μεγεθύνσεις πάνω από 100Χ - το 675Χ είναι ανέκδοτο και φυσικά παραπλάνηση της εταιρίας που το πουλάει). Αν ο οπτικός σωλήνας τοποθετηθεί σε μιά στιβαρή βάση, ναι μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά αλλά μέχρι τη μεγέθυνση των 100Χ περίπου. Μή βιαστείς να αγοράσεις ρομποτικό τηλεσκόπιο και μάλιστα με τόσο μικρή διάμετρο όπως το ΕΤΧ70, γιατί πάλι θα απογοητευθείς. Διάβασε το βιβλίο "NIGHTWATCH" τουTerence Dickinson (κυκλοφορεί στα Ελληνικά από το ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) και θα σου λυθούν πάρα πολλές απορίες ώστε να κάνεις μιά σωστή αρχή. Καλή συνέχεια!

Θα απαντήσω ως κάποιος που είναι εραστής της λεπτομέρειας και έχει φτιάξει πολλά πράγματα μόνος του. Η κατασκευή ενός αστρομετρικού προσοφθάλμιου από έναν ερασιτέχνη είναι αδύνατη αν πρέπει να φτιάξει ο ίδιος και την κλίμακα/κες με χάραξη. Η λεπτοδουλειά που απαιτείται είναι αδύνατο να γίνει χωρίς τον ακριβό εξοπλισμό ενός εργοστασίου εξειδικευμένου σε οπτικά όργανα. Αν βρεις μιά έτοιμη κλίμακα σε γυαλί ίσως - υπό προϋποθέσεις - να καταφέρεις να την προσαρμόσεις στο εστιακό επίπεδο ενός προσοφθαλμίου. Εκτός αν... ...αν φωτογραφίσεις με φιλμ για slides (δηλ. θετικό) μιά κλίμακα που θα έχεις σχεδιάσει/εκτυπώσει με ακρίβεια σε μεγάλο λευκό χαρτί. Αν φωτογραφηθεί με την κατάλληλη μεγέθυνση (κλίμακα) μπορείς να πετύχεις να έχεις μιά διαφάνεια (το καρέ του θετικού φίλμ) με λεπτές μαύρες γραμμές ανά π.χ. 0,1mm ή και πυκνότερες. Μπορείς φυσικά να σχεδιάσεις και γωνίες ή ποικιλία από κλίμακες. Η διαφάνεια θα πρέπει να τοποθετηθεί με ακρίβεια στο εστιακό επίπεδο ενός φακού Plossl, αλλά παραμένει το ζήτημα του φωτισμού της. Για ακριβείς υπολογισμούς στον ουρανό θα πρέπει πρώτα να μετρήσεις με ακρίβεια την πυκνότητα των γραμμών που πέτυχες, π.χ. 20,5 γραμμές ανά χιλιοστό ή 9,8 γραμμές ανά χιλιοστό επάνω στη διαφάνεια (τυχαίες πιθανές τιμές). Το εστιακό μήκος του φακού και η γνώση της ακριβούς τιμής του δεν επηρεάζουν την ακρίβεια των μετρήσεων στον ουρανό. Αρκεί να γνωρίζεις με ακρίβεια την εστιακή απόσταση του τηλεσκοπίου και την ακριβή πυκνότητα των γραμμών της κλίμακας. Σημ. Μία από τις μεγαλύτερες (ευχάριστες) εκπλήξεις κατά την αγορά αστρονομικού αξεσουάρ ήταν όταν αγόρασα το αστρομετρικό προσοφθάλμιο της Baader. Συνοδεύεται από 12 σελίδες Α4 γεμάτες με ακριβέστατες και σούπερ χρήσιμες πληροφορίες για τις διαστάσεις και αναλογίες των χαραγμένων κλιμάκων στο εστιακό επίπεδο του φακού καθώς και από απλές (και πιό σύνθετες) μαθηματικές μεθόδους για την πραγματοποίηση πληθώρας μετρήσεων στον ουρανό. Χωρίς τις λεπτομέρειες κατασκευής του είναι (σχεδόν) άχρηστο οποιοδήποτε αστρομετρικό προσοφθάλμιο. Για ένα τέτοιο προσοφθάλμιο αξίζει να δώσει κανείς πολλά λεφτά, αλλά για ένα όμοιο στο οποίο δεν γνωρίζει κάποιος τις αποστάσεις χάραξης στην κλίμακα (ούτε γνωρίζει πως να τις μετρήσει με ακρίβεια) δεν αξίζει να δώσει κάποιος ούτε δέκα ευρώ. Το Baader το συνιστώ ανεπιφύλακτα καθώς και οποιοδήποτε άλλο συνοδεύεται από τις απαραίτητες πληροφορίες για τις ακριβείς αποστάσεις χάραξης και το πάχος των γραμμών στις κλίμακές του.

Κι άλλο ένα pm!

Μμμ... δεν ήταν και τόσο άσχημη, τουλάχιστον εδώ στη Σκιάθο όπου την είδαμε μαζί ο Νίκος Πασχάλης κι εγώ. Μέσος ρυθμός 60 ανά ώρα από τις 23:00 ώς τις 00:00 και λίγο μικρότερος (!) την επόμενη ώρα. Πέρυσι οι ρυθμοί ήταν λίγο υψηλότεροι. Ευτυχώς δεν έλειψαν και μερικές (σχεδόν) βολίδες που έδωσαν εντυπωσιακό θέαμα και ίχνος με διάρκεια. Εντυπωσιακοί ήταν και οι διπλοί Περσείδες που έδειχναν σαν να κυνηγιούνται ή να παραβγαίνουν καθώς ο ένας έτρεχε λίγο πιό μπροστά ή παράλληλα με τον άλλον. Εκτός από τους Περσείδες τα σποραδικά μετέωρα έφταναν σε ρυθμό τα 10-20 την ώρα. Εκείνο που μου έμεινε συνολικά από τη βραδιά είναι - όπως και πέρυσι - η γαλήνη και η ομορφιά της εμπειρίας στο βουνό, κάτω από τον ξάστερο ουρανό και βέβαια με την απαραίτητη σεζ-λόνγκ για πλήρη απόλαυση. Από τα καλύτερα αγχολυτικά για τις μέρες μας!

Καλορίζικο Σωτήρη και καλές παρατηρήσεις! Ευχαριστώ/ούμε για την ευγενική πρόσκληση, για μένα τουλάχιστον είναι αρκετά δύσκολο να κατηφορήσω στην πρωτεύουσα αυτή την εποχή. Να περάσετε φοβερά στα εγκαίνια!

Εντυπωσιακές οι κηλίδες! Αλλά αναμένουμε και μεγαλύτερες καθώς θα προχωράμε σε πιό ενεργές φάσεις του ηλιακού κύκλου. Θυμίζω τη γιγαντιαία κηλίδα 720 του Ιαν. 2005, το μήκος της οποίας έφτασε το 1/12 της ηλιακής διαμέτρου (περισσότερο από 110.000 km)! http://www.astrovox.gr/forum/album_showpage.php?pic_id=381 http://www.astrovox.gr/forum/album_showpage.php?pic_id=382

Ναι, είναι φυσικό. Το διάφραγμα είναι χαρακτηριστικό του φακού (ή του τηλεσκοπίου) όχι της μηχανής. Οι φωτογραφικοί φακοί έχουν μεταβλητό διάφραγμα (π.χ. f2.8, f4, f5.6 κλπ) ώστε να μπορείς να μεταβάλεις την ένταση του εισερχόμενου φωτός και συνεργάζονται ηλεκτρονικά με τη μηχανή ώστε άνα πάσα στιγμή να είναι δυνατή η ρύθμισή του και γνωστή η τιμή του. Το τηλεσκόπιο έχει μία σταθερή τιμή διαφράγματος (ή αλλιώς εστιακού λόγου, π.χ. f6, f8 κλπ), αλλά δεν συνεργάζεται ηλεκτρονικά με τη μηχανή ώστε να μεταδώσει ένδειξη για την τιμή του. Έτσι η μηχανή μην έχοντας πληροφόρηση δείχνει απλώς "00" ή "--" για τιμή διαφράγματος αλλά η σωστή είναι ο εστιακός λόγος του τηλεσκοπίου. Σημ. Το διάφραγμα ή ο εστιακός λόγος είναι ο λόγος της διαμέτρου του φακού/τηλεσκοπίου προς την εστιακή του απόσταση.

Κατοικώντας στη Σκιάθο από το 2006 (κι όχι για πολύ ακόμα ), έχω συνειδητοποιήσει ότι όσα κερδίζει κανείς από την έλλειψη φωτορύπανσης σε ένα νησί, τα χάνει σε αρκετό βαθμό από την υψηλή (και πολύ συχνή) θαλάσσια υγρασία που μειώνει αισθητά τη διαφάνεια του ουρανού. Σαφώς και είναι καλύτερα από ένα μεγάλο ή μικρό αστικό κέντρο, αλλά ένας ξηρός, ηπειρωτικός τόπος μακριά από φώτα είναι συνήθως προτιμότερος από ένα νησί. Όχι βέβαια ότι δεν έχω κάνει υπέροχες παρατηρήσεις και στο νησί, απλά οι καλές νύχτες είναι πολύ σπανιότερες λόγω της υγρασίας. (Συγνώμη που είμαι ελαφρώς off-topic, καθώς δεν γνωρίζω τίποτα για την Ανάφη. Αλλά αν η Ουρανία λέει ότι είναι πανέμορφη, έτσι θά 'ναι...)

Δεν ξέρω τι ρόλο θα παίξει μακροπρόθεσμα η οικονομική κρίση, αλλά οι διάμετροι πάνω από 15" μάλλον θα γίνουν κάτι το κοινό και στην Ελλάδα, αργά η γρήγορα. Όσοι έχουν δεί μέσα από ένα τηλεσκόπιο 15" ή 18" καταλαβαίνουν αμέσως το γιατί. Πρόκειται γιά "άλλη" εμπειρία... Η ιδέα της σκάλας (= περιορισμός κινήσεων + "φασαρία" στην αλλαγή στόχου) δεν μου αρέσει κι εμένα καθόλου αλλά αναρωτιέμαι όπως κι ο Ανδρέας αν στην πράξη αυτό θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Σκέφτομαι π.χ. πως αν το mirror box είναι βαρύτερο από 15-20 κιλά, τότε αυτό και μόνο μπορεί να είναι λόγος για να αποκλείσει τη μεταφορά του και τελικά τη χρήση του κάποιος με ευαίσθητη μέση (όπως εγώ αλλά και άλλοι φίλοι.). Επιπλέον, ένα μεγάλο κάτοπτρο στα f/3.0 είναι πολύ ακριβότερη υπόθεση από ένα κάτοπτρο ίδιου μεγέθους στα f/4.5, γιατί η παραβολική επιφάνεια έχει πιο κλειστή (βαθύτερη) καμπύλη στα f/3.0 και διαμορφώνεται πολύ δυσκολότερα. Με άλλα λόγια υπάρχουν "θεματάκια" που μπορεί να μετρήσουν αλλιώς στην πράξη κι αλλιώς τώρα που τα συζητάμε θεωρητικά. Παραμένω κι εγώ με απορίες...

Το γεγονός ότι η γιορτή ερασιτεχνικής Αστρονομίας που έγινε στον Πάρνωνα άφησε σε όλους μας τις καλύτερες εντυπώσεις και μας γέμισε χαρά, αντανακλά την επίπονη και άψογη προετοιμασία που έκαναν οι διοργανωτές. Τυχαίο; Δε νομίζω!!! Από τα άτομα που ανέλαβαν το δύσκολο αυτό έργο δεν περίμενα τίποτα λιγότερο. Ήμουν σίγουρος ότι το αποτέλεσμα θα ήταν επιτυχημένο, παρότι έκρυβε μεγάλες δυσκολίες και προκλήσεις. Η διοργάνωση έγινε με αγάπη, μεράκι, γνώση και εμπειρία. Συγχαρητήρια σε όλους που δούλεψαν σκληρά , αλλά και στους συμμετέχοντες που έδειξαν μεγάλη πειθαρχία, ωριμότητα και συναδελφικότητα. Τα υπόλοιπα τα ανέλαβε ο καταπληκτικός ουρανός και η φύση του Πάρνωνα. Κι αν αυτή η μεγάλη συνάντηση έγινε αιτία να μπούν στον υπέροχο κόσμο της αστρονομικής παρατήρησης δέκα ή εκατόν δέκα νέοι ερασιτέχνες, τότε η επιτυχία της είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ότι φανταζόμαστε...

Φοβερή ιδέα και αρχείο με τεράστια αξία! Λέω να το παραγγείλω.

Τέτοια ζητήματα είναι πολύ εύκολο να κάνουν τη λογική να επαναστατήσει. Έτσι, στην «εξοργιστική» ερώτηση, "αν δεν υπήρχε εφυής ζωή που να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του σύμπαντος, θα υπήρχε το σύμπαν;" η λογική θα βιαζόταν να απαντήσει "μα φυσικά θα υπήρχε, τι χαζή ερώτηση είναι αυτή;" Ώστε θα υπήρχε; Και ποιός θα το διατύπωνε ή θα το αποδείκνυε; ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΤΟ ΟΡΙΖΕ (ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ) ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΡΩΤΟΥΣΕ; Δεν υποστηρίζω ότι δεν θα υπήρχε (ούτε ίσως το αντίθετο) απλά υπογραμμίζω κι εγώ ότι η έννοια της "ύπαρξης" είναι σε μεγάλο - και φοβάμαι, απροσδιόριστο - βαθμό εξαρτημένη από την δράση της παρατήρησης, η οποία είναι αποκλειστικά συνδεδεμένη με τη ζωή. Όσο για τα "παράδοξα" των επιστημόνων δεν είναι όλα παράδοξα, κάποια είναι απλά διανοητικά παιχνίδια ή εκπαιδευτικά εργαλεία, αντίθετα με άλλα "αυθεντικά" (και λίγα) παράδοξα.