Στέφανος Σοφολόγης

Τέτοια ζητήματα είναι πολύ εύκολο να κάνουν τη λογική να επαναστατήσει. Έτσι, στην «εξοργιστική» ερώτηση, "αν δεν υπήρχε εφυής ζωή που να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του σύμπαντος, θα υπήρχε το σύμπαν;" η λογική θα βιαζόταν να απαντήσει "μα φυσικά θα υπήρχε, τι χαζή ερώτηση είναι αυτή;" Ώστε θα υπήρχε; Και ποιός θα το διατύπωνε ή θα το αποδείκνυε; ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΤΟ ΟΡΙΖΕ (ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ) ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΡΩΤΟΥΣΕ; Δεν υποστηρίζω ότι δεν θα υπήρχε (ούτε ίσως το αντίθετο) απλά υπογραμμίζω κι εγώ ότι η έννοια της "ύπαρξης" είναι σε μεγάλο - και φοβάμαι, απροσδιόριστο - βαθμό εξαρτημένη από την δράση της παρατήρησης, η οποία είναι αποκλειστικά συνδεδεμένη με τη ζωή. Όσο για τα "παράδοξα" των επιστημόνων δεν είναι όλα παράδοξα, κάποια είναι απλά διανοητικά παιχνίδια ή εκπαιδευτικά εργαλεία, αντίθετα με άλλα "αυθεντικά" (και λίγα) παράδοξα.

Νέα σοδειά: Προχθές το βραδάκι η βόλτα με την αρραβωνιαστικιά μου μας έβγαλε στο Μπούρτζι, ένα ωραίο σημείο της Σκιάθου απ' όπου μπορείς κανείς να απολαύσει τη θέα του χωριού, με το παλιό λιμανάκι στα πόδια του και σε κάποια απόσταση από τα θορυβώδη μπάρ. Στο διπλανό παγκάκι μιά παρέα τριών γυμνασιόπαιδων συζητούσε μεγαλόφωνα και ενίοτε αθυρόστομα. Κάποια στιγμή ο ένας τους σηκώνει το κινητό του, τηλεφωνεί σε κάποιον και τον ρωτάει: -Έλα ρε... ποιός πλανήτης είναι ο Τζούπιτερ; Ο διπλανός του πετάγεται: -Αφού σου είπα ρε... δεν είναι πλανήτης, είναι αστέρι! Το τηλεφώνημα δεν φάνηκε να έλυσε το ζήτημα και και τα παιδιά συνέχισαν τώρα με ψάξιμο του ουρανού μέχρι που εντόπισαν κάτι λαμπερό πάνω από τα κεφάλια τους. Σηκώνω κι εγώ το δικό μου και βλέπω τη Μεγάλη Άρκτο - η μόνη που ξεχώριζε ανάμεσα στη φωτορύπανση και τα ψηλά πεύκα. Κάπου εκεί ακολούθησε δεύτερο τηλεφώνημα: -Έλα ρε… ποιος πλανήτης είναι ο Τζούπιτερ; -Τι του λες ρε… αφού σου είπα δεν είναι πλανήτης, είναι αστέρι! ξαναπετιέται ο διπλανός. Εκεί αποφάσισα να μιλήσω: -Είναι ο Δίας και είναι πλανήτης! Τα τρία κεφάλια γύρισαν συγχρονισμένα προς το μέρος μας ψάχνοντας να βρουν ποιος μίλησε. -Κι εσείς που το ξέρετε; ρώτησε τελικά ο νεαρός τηλεφωνητής, προσπαθώντας ταυτόχρονα να ξεχωρίσει ποιός μίλησε. -Αστρονόμος! απαντάω και σηκώνω το χέρι μου σαν να δηλώνω «παρών» για να με δει καλύτερα. Ταυτόχρονα αισθάνθηκα μια μικρή ντροπή που παρέλειψα το καθοριστικό «ερασιτέχνης», αλλά ήξερα ότι εκείνη τη στιγμή δεν θα βοηθούσε τη συζήτηση. -Αλήθεια;; Συγχαρητήρια!...θαύμασε με ειλικρίνεια το αγόρι. -...?? Δεν απάντησα αμέσως. Γιατί με συγχαίρει; αναρωτήθηκα. Ετοιμάστηκα να ανταποδώσω όπως-όπως τα συγχαρητήρια με αιτία το ενδιαφέρον τους για την αστρονομία αλλά δεν πρόλαβα. Με πρόλαβε η επόμενη σπαρταριστή ερώτηση: -Έχετε ταξιδέψει; Εγώ δεν τό πιασα. Το έπιασε όμως η Φωτεινή και λύθηκε στα γέλια: - Σε πέρασε για αστροναύτη! Χα-χα-χα!!! Παραλίγο να πέσω από το παγκάκι. -Άλλο αστρονόμος κι άλλο αστροναύτης! τους φωνάζω γελώντας για να με αποτελειώσει η επόμενη ερώτηση: -Ποια είναι η διαφορά; -Ο αστρονόμος δεν ταξιδεύει στο διάστημα, το παρατηρεί από τη Γη με τηλεσκόπια, επενέβη η Φωτεινή. -Άαα... είπε αμήχανα ο μικρός ερευνητής. Και η συζήτηση σταμάτησε εκεί γιατί από το κωμικό της στιγμής μου πέρασε η (συνήθης) διάθεση για μάθημα... Ευτυχώς που δεν είπα καθόλου το "ερασιτέχνης" τελικά! Θα νομίζανε ότι είμαι ερασιτέχνης ...αστροναύτης σαν τον Εμιλ τον Κόρακα και φτιάχνω τενεκεδένιες ρουκέτες για να πάω στο φεγγάρι μόνος μου! :lol:

Τάσο, στην τελευταία στήλη του παρακάτω γνωστού πίνακα φαίνεται ποιοί φακοί μπορούν να δεχτούν το dioptrx: www.televue.com/engine/page.asp?ID=144 και παρακάτω φαίνεται (μεταξύ άλλων) ποιοί απ΄αυτούς που σκέτοι δεν το δέχονται, μπορούν να το δεχτούν με αντάπτορα. O Nagler 16mm είναι εκτός δυστυχώς. www.televue.com/engine/page.asp?ID=259 Μερικά σχετικά σχόλια: -Στα dso δεν νομίζω να σε απασχολήσει ο αστιγματισμός καθόλου, εκτός αν κάποια περιέχουν λαμπρά άστρα. Σε νεφελώματα-γαλαξίες αστιγματισμός μικρότερος από 1.0 δεν νομίζω πως μπορεί να γίνει εύκολα αισθητός. -Στις μεσαίες-μεγάλες μεγεθύνσεις το πρόβλημα του αστιγματισμού αρχίζει και χάνεται. Όταν η κόρη εξόδου (exit pupil) είναι μεγαλύτερη από 2-3mm (χαμηλές μεγεθύνσεις), τότε ναί, χρειάζεται να λύσουμε το πρόβλημα του αστιγματισμού. -Αντί για τα γυαλιά σου ή το dioptrix υπάρχει και 3η λύση: ζητάς από τον οπτικό σου να σου κόψει ένα αστιγματικό φακό (με το βαθμό που θέλεις) σε στρογγυλό σχήμα στη διάμετρο που σε βολεύει. Μπορεί να το κάνει πολύ εύκολα (και σχετικά φθηνά αν είναι ελληνικού εργοστασίου), αλλά πάντα σε φακό με επιστρώσεις. Τον προσαρμόζεις με όποιο τρόπο νομίζεις στον προσοφθάλμιο που σε ενδιαφέρει, αρκεί να στέκεται κοντά στο φακό για να μη σου «τρώει» πολύ eye-relief. Δεν χρειάζεται οπωσδήποτε να περιστρέφεται, μπορείς να το περιστρέφεις με τον προσοφθάλμιο στην ανάγκη, ώστε να βρεις τη σωστή γωνία (άξονα) διόρθωσης του αστιγματισμού. -Αν αποφασίσεις να χρησιμοποιείς τη διόρθωση αστιγματισμού σε έναν μόνο προσοφθάλμιο συχνής χρήσης, π.χ τον Panoptic 24mm, τότε οι λίγες περιπτώσεις που απομένουν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα γυαλιά σου (π.χ. παρατήρηση "αραιά και πού" με έναν 32mm). Το dioptrx to σκέφτομαι κι εγώ για τον Panoptic 27mm αλλά μπορεί και να φτιάξω κάτι καλύτερο (= χαμηλότερου προφίλ) σε οπτικό γιατί τα 19mm eye-relief δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για παρεμβολές αξεσουάρ.

...επειδή η τριβή μεταξύ του άξονα που περιστρέφεις και των τμημάτων (ή των μεταλλικών σφαιρών) όπου εδράζεται δεν είναι πιά αρκετή για να τα/τις προωθήσει. Με μια βαριά φωτ. μηχανή ή άλλα βαριά αξεσουάρ θα ολισθήσει και προς τα πίσω. Μόνη λύση η ρύθμιση των κατάλληλων βιδών (στους καλούς εστιαστές οι βίδες είναι πολλές και για να καταλάβεις τι κάνει ή κάθε μία πρέπει να τον κάνεις ολίγον ...βίδες.) 'Ομως το αποτέλεσμα θα σε ανταμείψει όταν τον συναρμολογήσεις/ρυθμίσεις σωστά.

Ομολογώ πως είμαι λίγο επιφυλακτικός για τις οπτικές βελτιώσεις τις νέας έκδοσης διότι πουθενά δεν αναφέρονται ρητά στα δύο συγκεκριμένα σημεία που έχουν ανάγκη βελτίωσης: στην ποιότητα εικόνας στά άκρα του πεδίου στα 24mm και στο εύρος του οπτικού πεδίου στα 24mm. Πιστεύω πως αν τα είχαν βελτιώσει θα το «διαλαλλούσαν» αφού εκεί είναι τα μοναδικά αδύναμα σημεία της σχεδίασης, του κατά τα άλλα τρομερού φακού. Ίσως πάλι να υπάρχει ακόμη μεγάλο stock προς διάθεση και δεν θέλουν να δυσκολέψουν τις πωλήσεις του επισημαίνοντας αδυναμίες. Από την άλλη, όταν διαβάζω πως ένας προσοφθάλμιος έγινε πιό ...αθόρυβος (!) γίνομαι ακόμη πιό δύσπιστος για τις οπτικές βελτιώσεις. Πάντως μηχανικά φαίνεται πως έχει εξελιχθεί σημαντικά.

Η κίνηση ενός εστιαστή τύπου crayford βασίζεται εξολοκλήρου στην τριβή. Η τριβή ρυθμίζεται με συγκεκριμένα βιδάκια (άλεν) κι ο εστιαστής μπορεί να γίνει από πολύ «ελαφρύς» ως πολύ σφιχτός. Με την κατάλληλη ρύθμιση γίνεται να μην ολισθαίνει προς τα πίσω μόνος του όταν έχει βάρος. Ψάξε προσεκτικά τις ρυθμίσεις του και το τι κάνει η κάθε μία και θα μπορέσεις να τον φέρεις εκεί που θέλεις. Περισσότερα από κάποιον που έχει στα χέρια του έναν ίδιο εστιαστή.

Α, μη μου είστε ανυπόμονοι! Το φως των αστεριών που χρησιμοποιήθηκε στη δοκιμή ταξίδευε χιλιάδες χρόνια για να συλληφθεί από τους φακούς σας! Τι είναι λίγα μηνάκια παραπάνω! Εξάλλου πρέπει να ξεπεράσω τον πήχη (...της καθυστέρησης) που έθεσα στην προηγούμενη συγκριτική δοκιμή! Είναι νωρίιιις ακόμα... (Αστειεύομαι. Έχω μιά ελπίδα ότι κάτι θα γίνει μέχρι το Σ/Κ. Αν δεν τα καταφέρω, θα το δώσω έξω να μου το γράψουνε! )

Κώστα, αυτό θα σου αρέσει (αν δεν το έχεις διαβάσει ήδη): http://www.cloudynights.com/documents/naglers.pdf

Πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, αλλά βέβαια δεν πρόκειται για δορυφόρο όπως αναφέρεται στο παραπάνω link αλλά γιά ένα όργανο που θα ανεβεί σε μικρό ύψος (1.000 μέτρα) μέσα στην ατμόσφαιρα και θα εκτελέσει αργή πτώση (με μίνι αλεξίπτωτο) μετρώντας και στέλνοντας ατμοσφαιρικά δεδομένα σε δέκτη στο έδαφος (η εκτόξευση δορυφόρου είναι τελείως διαφορετική υπόθεση). Συγχαρητήρια πάντως στην ομάδα των μαθητών! Δυστυχώς η όλη προσπάθεια δεν είναι χωρίς προβλήματα: http://www.facebook.com/pages/Mytilene-Greece/Icaromenippus/270326707549?ref=mf

Σωτήρη πολύ καλή δουλειά! Χρήσιμο και αισθητικά πολύ ωραίο. Ευχαριστούμε πολύ που το προσφέρεις σε όλους. Μου επιτρέπεις να προτείνω μιά μικρή βελτίωση; Το πλέγμα ανάμεσα στους χάρτες θα μπορούσε να λείπει εντελώς, αφού έτσι κι αλλιώς υπάρχουν τα όρια των χαρτών που ορίζουν ένα πλέγμα. Το αποτέλεσμα θα είναι λιγότερο φορτωμένο, δηλ. πιό «καθαρό» και ευανάγνωστο. Καλή επιτυχία στην κατασκευή.

Φαίνεται πως κάτι θα εμπόδιζε τη λειτουργία του μοτέρ (ή την ελεύθερη περιστροφή του άξονα της βάσης) με αποτέλεσμα τις διακοπές και την κυκλοφορία υψηλού ρεύματος όταν το μοτέρ ζοριζόταν. Μήπως τα εμπλεκόμενα γρανάζια και άξονες είναι υπερβολικά σφιγμένα μεταξύ τους;

Όταν ήμουν μαθητής Λυκείου και πριν αποκτήσω το πρώτο μου μικρό τηλεσκόπιο, παρατηρούσα τον ουρανό με ένα ζευγάρι κιάλια 16Χ50 (όχι κάτι ιδιαίτερο οπτικά). Τα καλοκαίρια, ξαπλωμένος στη ζεστή ταράτσα του σπιτιού μου, παρατηρούσα με τις ώρες τους αστερισμούς και τα λίγα αντικείμενα που κατάφενα να εντοπίσω και να δω με τους πολύ απλούς χάρτες που είχα. Κάποιο καλοκαίρι τράβηξε την προσοχή μου ένα χρυσοκίτρινο αστέρι που δεν «κόλλαγε» σε κανένα αστερισμό. Ήταν πολύ φωτεινό και για κάποιο λόγο έδειχνε ελαφρά επίμηκες αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί. Τα άλλα αστέρια έδειχναν φυσιολογικά. Κάπου εκεί αγόρασα και το πρώτο μου αστρονομικό περιοδικό (Astronomy) κι επειδή είχε καλούς χάρτες το πήρα μαζί μου στην ταράτσα. Και τότε συνειδητοποίησα τί ήταν το περίεργο αστεράκι... ο Κρόνος! Ο ΚΡΟΝΟΣ!!! Εκείνα τα συναισθήματα δύσκολα περιγράφονται, αλλά οι περισσότεροι τα γνωρίζετε. Κάθε μέρα περίμενα να νυχτώσει για να τον παρατηρήσω ξανά και ξανά. Φαινόταν σαν μιά μεγαλούτσικη τελείτσα με δυό αυτάκια (ακόμα μικρότερες τελίτσες) αντιδιαμετρικά μεταξύ τους. Όσο στοιχειώδες και να ήταν το είδωλο και χωρίς καμία άλλη λεπτομέρεια, η γνώση του τί έβλεπα με άφηνε εκστατικό! Και άρχισα να κάνω σχέδια για το πώς θα αγοράσω το πρώτο μου τηλεσκόπιο (καθόλου, μα καθόλου εύκολο εκείνη την εποχή χωρίς καταστήματα, χωρίς internet και χωρίς λεφτά βεβαίως)... Θα ήταν όμως δυνατό με τα κιάλια να είχα παρατηρήσει το κενό μεταξύ δακτυλίων και πλανήτη; Για να κάνουμε μερικούς υπολογισμούς: Το κενό αυτό έχει εύρος γύρω στα 5-6 arcsec (μαζί με το σκοτεινό δακτύλιο C) όταν ο πλανήτης είναι σε ευνοϊκή φάση. Η μεγέθυνση των 16Χ θα το έκανε να φαίνεται σαν μιά σκοτεινή λεπτομέρεια εύρους 80-95 arcsec. Η διακριτική ικανότητα του ματιού μου γνωρίζω σήμερα ότι είναι 90 arcsec όταν ο στόχος είναι εναλλασσόμενες λευκές-μαύρες γραμμές με υψηλό κοντράστ. Είναι όμως λιγότερο οξεία όταν ο στόχος είναι μιά σκοτεινή «στιγμή» (τελεία) λουσμένη γύρω με έντονο φώς. Κι αυτό ακριβώς είναι το κενό διάστημα μεταξύ φωτεινών δακτυλίων και πλανήτη. Επιπλέον, η ατελής συμπεριφορά των αχρωματικών φακών και των λοιπών οπτικών των κιαλιών μειώνουν δραστικά το κοντράστ μιά τόσο ελάχιστης λεπτομέρειας. Με εκείνα λοιπόν τα κιάλια και με τα δικά μου μάτια η θέαση του κενού ήταν οριακά αδύνατη. Όμως υπάρχουν παρατηρητές με διακριτική ικανότητα ματιών που φτάνει τα 60arcsec! Με ένα τόσο ικανό αμφιβλιστροειδή και με ένα όργανο με εξαιρετικά οπτικά, η θέαση του κενού μεταξύ δακτυλίων και πλανήτη δεν είναι εκτός πραγματικότητας σε μεγέθυνση 15Χ, όταν βέβαια η φάση του πλανήτη είναι ευνοϊκή. Το κυριώτερο πρόβλημα όμως θα ήταν η λαμπρότητα του πλανήτη και το φως που «διαχέεται» πάνω στις σκοτεινές λεπτομέρειες. Αυτό θέτει ουσιαστικούς (αλλά όχι αξεπέραστους) περιορισμούς. Συνεπώς αν κάποιος προσεκτικός παρατηρητής λέει ότι κατάφερε να δει το παραπάνω κενό στις 15Χ, μάλλον δεν πρέπει να τον αμφισβητήσουμε - υπό την προϋπόθεση ότι μάτια και οπτικά έχουν τις καλύτερες επιδόσεις που συναντώνται. Σημ. Αναφέρθηκα στη διακριτική ικανότητα των ματιών μόνο κι όχι των κιαλιών γιατί ακόμα και τα πιό μικρά κιάλια (για την ακρίβεια οι αντικειμενικοί φακοί τους) θεωρητικά έχουν καλύτερη διακριτική ικανότητα από τα 5-6 arcsec που απαιτούνται στον παραπάνω συλλογισμό.

Αν όλα τα στίγματα είναι στρογγυλά ή με στογγυλεμένα όρια, τότε είναι αφεστιασμένα και άρα δεν βρίσκονται πάνω στην επιφάνεια του CCD αλλά πιό μπροστά σε κάποια διάφανη προστατευτική επιφάνεια. Αν δεν υπάρχει προστατευτική επιφάνεια και είναι στρογγυλά, τότε προέρχονται από σταγονίδια υγρού πάνω στο CCD και απαιτείται επαγγελματικό καθάρισμα με αντιστατικά σύνεργα σε θάλαμο ελεύθερο σκόνης. Δεν φαντάζεται κανείς πόσο λερώνει μιά κοινή εργασία καθαρισμού έναν αισθητήρα, μέχρι να το επιχειρήσει μία φορά! Μακριά τα σπρέυ πεπιεσμένου αέρα! Με την αδιαβατική εκτόνωση ψύχονται, υγροποιούνται και ενδέχεται να αφήσουν σταγονίδια. Επιπλέον αν περιέχουν και μη πτητικές ουσίες ...άστα! Μία δουλειά δέκα ζημιά!

Βρήκα τυχαία ένα πολύ καλό και εμπεριστατωμένο άρθρο για τον καθαρισμό του αισθητήρα μιας DSLR. Είχε πρωτοδημοσιευτεί στο περιοδικό RAM τον Σεπτέμβριο του 2007 και κάποιος το ανάρτησε εδώ: http://www.flickr.com/groups/greeks_on_contemporary_greek_life/discuss/72157604502677069/ Είναι γραμμένο από άνθρωπο με πολύ καλή γνώση και κατανόηση του θέματος.

Τι άρθρο είναι αυτό... Ορολογία και φρασεολογία από ανίδεους πονηρούς για ανίδεους αφελείς. Τι κρίμα!

Δεν τρελάθηκα βέβαια να αποχωριστώ αυτόν το φακό, απλά έχω ...δύο! Τους είχα αγοράσει μαζί με το binoviewer της Baader και αμέσως διαπίστωσα ότι η μεγέθυνση που μου έδιναν παραήταν υψηλή για τις περισσότερες βραδιές (334Χ). Από τότε χρησιμοποίησα δύο Televue Plossl 8mm και κατόπιν δύο Takahashi LE 7.5mm στο binoviewer και τον ένα Baader 6mm για μονόφθαλμη παρατήρηση. Ο άλλος Baader 6mm φυλάσσεται ολοκαίνουργιος στο κουτί του και πωλείται 70 ευρώ, με έξοδα αποστολής δικά μου και άμεση αποστολή με Speedex. Ευχαριστώ!

Εδώ είμαστε... Χωρίς τον ουρανό μπορεί να μην υπήρχε Τέχνη, αλλ' ωστόσο αν έχανα τον ουρανό, η Τέχνη μόνη θα με παρηγορούσε. (Δεν είχα ανοίξει αυτό το thread. Ευχαριστούμε για το ταξίδι...)

Νίκο, πολύ όμορφα βιντεάκια! Αγκάθι και βάλσαμο για όσους είμαστε μακριά...

Κωνσταντίνε, ευχαριστούμε! Επικεντρωμένο άρθρο με πολύ ορθή προσέγγιση! Διαφωνώ όμως στο εξής: για το Μαράκι της γειτόνισσας χρησιμοποιούμε τα καλύτερα οπτικά που έχουμε! Σοβαρά τώρα, για επίγεια παρατήρηση τα καλά οπτικά είναι εξίσου σημαντικά με την ουράνια παρατήρηση, γιατί στα γνώριμα αντικείμενα και με αρκετό φωτισμό τα οπτικά σφάλματα είναι πολύ πιό «χτυπητά». Για τους εραστές είτε του νυχτερινού ουρανού είτε της φύσης, ένα κακό ζευγάρι κιάλια είναι πάντα μεγάλη απογοήτευση!

Έχεις p.m.

Για να ασχοληθούμε λίγο με τη σχετική ορολογία, οι σκοτεινές και φωτεινές ζώνες που εναλάσσονται στην επιφάνεια του Δία ονομάζονται αντίστοιχα "ταινίες" και "ζώνες" στην ελληνική βιβλιογραφία ("belts" και "zones" στη διεθνή). Έτσι, ακριβέστερα ο τίτλος αυτού του θέματος θα μπορούσε να λέει ότι ο Δίας έχασε μία από τις ταινίες του.

Δημήτρη, ο Baader ortho 6mm είναι πολύ φωτεινός και διαυγής φακός με άριστη οξύτητα σε όλο το πεδίο. Ωστόσο το περιορισμένο πεδίο θα σε δυσκόλευε κάπως στα αστροάλματα ανάμεσα σε αμυδρά αντικείμενα. Στα 6mm είναι αλήθεια πάντως ότι οι επιλογές είναι ελάχιστες. Θα σου τηλ. για περισσότερα.

Χρειάζεσαι οπωσδήποτε πεδίο μεγαλύτερο από 65°; Γιατί σ' αυτά τα πεδία υπάρχουν αξιόλογες οικονομικές επιλογές (π.χ. LVW, Hyperion...).

Συγχαρητήρια! Καλή συνέχεια και καθαρούς ουρανούς!

Ελήφθη... Πάντως η δοκιμή θα είναι πολύ βραχύτερη από τη δοκιμή των zoom!