Στέφανος Σοφολόγης

Όπως κάθε φορά, έχουμε σασπένς με τον καιρό! Αλλά συνήθως μας κάνει τη χάρη. Για όσους είναι κοντά στη Λάρισα ή στο Βόλο, ραντεβού στον Πλατύκαμπο κατά το ηλιοβασίλεμα!

Την άνοιξη του 2001 παρέλαβα κατευθείαν από την Orion Optics το 10ιντσο νευτώνειό μου. Τότε δεν εισάγονταν ακόμα στην Ελλάδα, μπορεί και να είναι το πρώτο που είδε φως σε ελληνικό ουρανό. Επίσης τότε η Ο-Ο κατασκεύαζε κάτοπτρα με μέγιστη ακρίβεια μετώπου κύματος (wavefront) λ/4 και χωρίς ιδιαίτερες επιστρώσεις, αλλά θεωρούνταν ήδη από τα πιό προσεγμένα που υπήρχαν. Μετά από 8 χρόνια χρήσης ξέρω καλά ότι οι νύχτες που το seeing επιτρέπει την αξιοποίηση των οπτικών ακριβείας wavefront λ/4 σε ένα 10ιντσο είναι ελάχιστες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ μιά νύχτα στην Αθήνα (2004?) με θερμοκρασιακή αναστροφή και ανεπανάληπτη σταθερότητα στην ατμόσφαιρα που μου έδωσε τον καλύτερο και λεπτομερέστερο Δία που έχω δει ποτέ μέχρι σήμερα. Ακλόνητος, χωρίς κυματισμούς από το seeing και εκπληκτική λεπτομέρεια. Κατά συνέπεια, στη συντριπτική πλειοψηφία των νυχτών η διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου δεν αξιοποιείται 100% γιατί δεν το επιτρέπει το seeing. Από τότε η τεχνολογία λείανσης και επιστρώσεων (για τα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια) προχώρησε πολύ. Αποφάσισα λοιπόν, μια που σκεφτόμουν από καιρό την αναβάθμιση των επιστρώσεων σε Hilux, να προχωρήσω σε συνολική αναβάθμιση των κατόπτρων. Η Orion Optics χρησιμοποιεί πλέον νέους τύπους γυαλιού οπότε δεν είναι πρακτικό να επέμβει στα παλιά κάτοπτρα και μου πρότεινε καινούργια κάτοπτρα, με μιά γενναία έκπτωση αν επέστρεφα τα παλιά. Το οποίο και δέχτηκα. Αναμένω λοιπόν σήμερα Παρασκευή να φτάσουν στη Λάρισα (όπου εγώ θα φτάσω ...αύριο) για να τα τοποθετήσω και να δουν πρώτο φως στην εκδήλωση του Πλατύκαμπου το Σάββατο, http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=10039, καιρού επιτρέποντος. Δεν αναμένω αμέσως να δω θεαματικές βελτιώσεις αφού όπως είπα το seeing περιορίζει πολύ συχνά ακόμα και τις εικόνες ενός κατόπτρου λ/4. Όμως κατά βάθος θέλω να πιστεύω ότι μπορεί ακόμη και με μια μοναδική παρατήρηση η διαφορά να γίνει αισθητή. Όλα αυτά θα τα δω στην πορεία των παρατηρήσεων και φυσικά θα μεταφέρω τις εμπειρίες μου από την αναβάθμιση εδώ. Για την ώρα επισυνάπτω απλώς το zygo-report που μου έστειλε η Ο-Ο για το μέτωπο κύματος που παράγει το καινούργιο πρωτεύον κάτοπτρο. Απ' ό,τι φαίνεται το μέγιστο σφάλμα P-V στο μέτωπο κύματος είναι λ/10.3, ενώ η πιο ουσιαστική μέτρηση σε RMS είναι λ/62 (!) και... το καλύτερο, Strehl number 0.989!!! (Οι μετρήσεις γίνονται με δέσμη μήκους κύματος 632 nm και για το Strehl number αφαιρείται η επίδραση της κεντρικής παρεμπόδισης). Δε μένει παρά να ελπίζω ότι οι παραπάνω αριθμοί θα «φανούν» σύντομα και στις παρατηρήσεις! Μιά πολύ καλή ανάλυση για τις μετρήσεις ποιότητας των οπτικών: http://www.rfroyce.com/standards.htm http://www.rfroyce.com/accuracy.htm και μιά προσομοίωση για το θα πρέπει να περιμένει κανείς ανάλογα με την ακρίβεια των οπτικών (wavefront accuracy): http://www.rfroyce.com/compimag.htm

Μετά από ευγενική πρόσκληση του Εξωραϊστικού Συλλόγου Πλατυκάμπου Λάρισας «Πολίτες για Ποιότητα Ζωής», η Α-Polaris διοργανώνει παρατήρηση για το κοινό το Σάββατο 30/5/2009 σε κεντρικό σημείο του χωριού, αλλά με πλατύ ορίζοντα και μέτριο φωτισμό. Η εκδήλωση θα γίνει στα πλαίσια του Διεθνούς Έτους Αστρονομίας και θα αρχίσει με τη δύση του Ηλίου. Εκτός από τη Σελήνη (6 ημερών) και τον Κρόνο θα παρατηρηθούν και κάποια λαμπρά αντικείμενα βαθέως ουρανού καθώς η Σελήνη θα γέρνει προς τη Δύση. Θα υπάρχει ποικιλία τηλεσκοπίων με μεγαλύτερο το 12ιντσο dob (Orion Optics) του Γιώργου (gbirsianis). Ο Πλατύκαμπος βρίσκεται 10 km ανατολικά της Λάρισας στη διαδρομή Λάρισας-Βόλου (παλαιά οδός). Θα χαρούμε να δούμε όποιον μένει κοντά και μπορεί να έρθει!

H TS είναι πράγματι αξιόπιστη εταιρία και τα προϊόντα που δεν είναι δικά της αλλά τα διαθέτει με το δικό της όνομα είναι μεν οικονομικά αλλά συνήθως καλής ποιότητας και προσεγμένα. Ωστόσο το να πάρει κανείς ένα βαλιτσάκι με οικονομικά προσοφθάλμια Plossl και χρωματιστά φίλτρα δεν είναι καλή επιλογή, για δύο λόγους: α)Παρότι τα εστιακά μήκη των φακών καλύπτουν μεγάλο εύρος μεγεθύνσεων, οι φακοί Plossl δεν αρκούν για όλες τις παρατηρήσεις και ο μέσος χρήστης καταλήγει πάντα να αγοράσει πιό εξειδικευμένους φακούς όπως π.χ. ευρυγώνιους ή ορθοσκοπικούς. Οι Plossl θα μένουν τότε αχρησιμοποίητοι. β) Τα χρωματιστά φίλτρα δεν βελτιώνουν τη λεπτομέρεια στην πλανητική παρατήρηση (παρά τους ισχυρισμούς των διαφημίσεων), απλά αυξάνουν το κοντράστ κάποιων γενικών χαρακτηριστικών. Η λεπτομέρεια όμως υποφέρει γιατί η φωτεινότητα μειώνεται. Στην πράξη, αφού κάποιος παρατηρήσει έναν πλανήτη με οποιοδήποτε χρωματιστό φίλτρο, αφαιρώντας το διαπιστώνει ότι οι ορατές λεπτομέρειες αυξάνονται. Μοναδική ίσως εξαίρεση είναι ένα βαθύ βιολετί φίλτρο για την παρατήρηση της πολύ λαμπρής Αφροδίτης. Για τριχρωματική φωτογραφία υπάρχουν άλλα καταλληλότερα σετ φίλτρων.

Συγχαρητήρια! Εύχομαι οι ανησυχίες σας και ο ενθουσιασμός σας για το νυχτερινό ουρανό να είναι μεταδοτικοί και ευεργετικοί για πολλούς συμπολίτες σας. Καλή συνέχεια!

Κατ΄αρχήν μια συγνώμη εκ μέρους μου που δεν πρόσεξα ότι το ερώτημα ήταν για εξωτερικό εξάρτημα στο σκόπευτρο δηλ. το Zigview, το οποίο όμως δεν έχει καμία σχέση με το Live View και τις απόλυτες επιδόσεις του. Και βέβαια ο Angle Finder C είναι προτιμότερος για πολλούς λόγους. Το εξάρτημα zigview απορρίπτεται εξαρχής αν το ζητούμενο είναι η απόλυτη εστίαση. Κι αυτό επειδή η θαμπύαλος στην οποία προβάλλεται η εικόνα μέσα στο σκόπευτρο των μηχανών, έχει χαμηλή ανάλυση, χαμηλότερη από αυτή του αισθητήρα. Σε πολλές μηχανές η θαμπύαλος υλοποιείται με κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες μικροφακούς (microlenses) ή στην καλύτερη περίπτωση 1-2 εκατομμύρια μικροφακούς (και πολλά λέω) με αποτέλεσμα όσο και να μεγεθύνεις την εικόνα του σκόπευτρου ποτέ να μην έχεις την ανάλυση που θα καταγραφεί στον αισθητήρα των 10-15 εκατομμυρίων pixel. Συνεπώς αντίο zigview. (Και δεν αναφέρθηκα καθόλου στην λεπτομερή ρύθμιση των διοπτριών που πρέπει να εφαρμόσει πρώτα στο σκοπεύτρο ο φωτογράφος, για να δουλέψει μετά το zigview.) Όσο για το Live View ξαναλέω ότι είναι η απόλυτη λύση επειδή μπορεί να δείξει σε πλήρη ανάλυση (πως να το πω βρε παιδιά, full resolution) το είδωλο που είναι έτοιμος να καταγράψει ο αισθητήρας, παρμένο από τον ίδιο τον αισθητήρα. Αν μάλιστα κάποιος μπεί στον κόπο να κάνει μερικές προσεκτικές πράξεις θα δεί ό,τι π.χ. στην καινούργια Canon 500D με το Live View στο 10Χ, συμβαίνει το εξής απλό: Ένα κοματάκι εικόνας από τον αισθητήρα με αναλογίες 4Χ3 και διαστάσεις 475x356 (η μεγάλη διάσταση είναι το 1/10 των διαστάσεων του αισθητήρα σε pixel) προβάλεται στην LCD της μηχανής που έχει ανάλυση περ. 640Χ480 (307.000 pixels ή 920.000 colour dots). Συνεπώς η ανάλυση της οθόνης LCD υπερεπαρκεί για να δείξει σε full resolution την εικόνα που λαμβάνει ο αισθητήρας. Την αποδίδει όχι απλώς pixel προς pixel αλλά και λίγο πιό μεγεθυμένη. Στην Canon 450D όπου η ανάλυση της οθόνης LCD είναι περίπου 340X226 pixels (για κομάτι αισθητήρα 427Χ320) η εμφανιζόμενη στην οθόνη ανάλυση φθάνει το 80% της πλήρους ανάλυσης του αισθητήρα. (Αλλιώς: 1 pixel οθόνης γιά κάθε 1,25 pixel του αισθητήρα). Και πάλι επαρκεί για απόλυτη εστίαση σε φωτογραφίες που θα αναπαραχθούν/προβληθούν με ανάλυση έως 3400Χ2260. Όσο για τις επιφυλάξεις που εκφράστηκαν για εστίαση σε αμυδρά αντικείμενα (dso) με το Live View, έτσι κι αλλιώς με καμμία μέθοδο δεν προσπαθούμε να εστιάσουμε κατευθείαν σε αυτά. Κάνουμε λοιπόν το αυτονόητο: εστιάζουμε πρώτα σε κάποιο αστέρι μεσαίας λαμπρότητας μέχρι αυτό να μαζευτεί σε 1 pixel στην οθόνη LCD, πάντα με μεγέθυνση 10Χ στο Live View. Κλειδώνουμε την εστίαση, καδράρουμε κι αυτό είναι. Από εκεί και πέρα αν τα αστέρια του πεδίου δεν βγούν κυκλικά/σημειακά - ακόμη και σε υψηλή ανάλυση - δεν θα φταίει η εστίαση αλλά άλλοι λόγοι (tracking, οπτικά σφάλματα στην περιφέρεια, κλπ). Αντί να γράψω όλα τα παραπάνω θα μπορούσα απλά να πώ: δοκιμάστε το Live View των SLR μηχανών που το υλοποιούν με αισθητήρα τον ίδιο αισθητήρα της πραγματικής λήψης. Η δυσκολία γρήγορης και υπερακριβούς εστίασης στο νυχτερινό ουρανό θα γίνει παρελθόν για πάντα. ΣΗΜ. Για το Live View μπορούμε να επιλέξουμε οποιαδήποτε περιοχή του αισθητήρα (τουλάχιστον στις Canon μηχανές), σημαντικό εργαλείο για τον έλεγχο και μέτρηση της καμπύλωσης πεδίου των οπτικών μας.

Θεόφιλε, και τα δύο κιάλια κατασκευάζονται από τη Vixen. Ή καλύτερα κατασκευάζονταν γιατί νομίζω πως δεν παράγονται πιά. Σαν Vixen δεν κυκλοφορούν πιά αλλά μπορεί κάποιο κατάστημα να έχει stock. Η Celestron κυκλοφόρησε το διάδοχό τους, τα Ultima DX αλλά δε γνωρίζω αν παράγονται από τη Vixen ή έστω με τις υψηλές προδιαγραφές της Vixen. Οι δύο αρχικές εκδοχές θεωρούνται ακριβώς όμοιες, δεν έχει αναφερθεί πουθενά κάποια διαφορά. Για το χρωματικό σφάλμα (στο κέντρο της εικόνας) μάλλον πρέπει να στραφείς σε ακριβότερα κιάλια με φακούς ED ώστε να το αποφύγεις εντελώς. Με τους συμβατικούς φακούς το χρωματικό σφάλμα υπάρχει πάντα λιγότερο ή περισσότερο. Ελπίζω κάποιος από τους φίλους που έχουν τα Ultima 8Χ56 να μας πει κάτι παραπάνω για τα είδωλα των αστεριών μεσα απ΄αυτά.

Δεν είναι έτσι! To Live View είναι η οριστική λύση για την απόλυτη εστίαση. Στις μηχανές Canon EOS τουλάχιστον (και όχι μόνο), χρησιμοποιείται για το Live View ο ίδιος αισθητήρας που θα τραβήξει κατόπιν τη φωτογραφία. Επιπλέον, πρίν τη λήψη έχουμε τη δυνατότητα μεγέθυνσης μέχρι 10Χ στην οθόνη της μηχανής με αποτέλεσμα να βλέπουμε σε πλήρη ανάλυση τι βλέπει το κάθε pixel του αισθητήρα που στη συνέχει θα κάνει τη λήψη. Συνεπώς δεν μπορεί να υπάρξει πιό ακριβής εστίαση από αυτή που επιτυγχάνεται με το Live View σε συνδυασμό με τη μεγέθυνση 10Χ στην οθόνη. Στο τηλεσκόπιο, ακόμη κι αν το θέμα μας είναι πολύ αμυδρό, μπορούμε κάλλιστα να εστιάσουμε σε ένα λαμπρό αστέρι, να κλειδώσουμε την εστίαση και να καδράρουμε κατόπιν το θέμα μας (π.χ. έναν αμυδρό γαλαξία). To Live View δεν είναι καθόλου μα καθόλου «γκάτζετ». Είναι αυτό που περιμέναμε πολλά χρόνια, καταργεί εντελώς τις διάφορες μάσκες εστίασης, τις ξεπερνά φυσικά σε ακρίβεια και παράλληλα είναι ένα φοβερό εργαλείο για τη φωτογράφιση με μεγάλους τηλεφακούς. Tip: στην αστροφωτογραφία εφαρμόζουμε τη μεγέθυνση 10Χ στην οθόνη πριν τη λήψη και εστιάζουμε manual σε ένα αστέρι μέχρι αυτό να γίνει όσο πιό μικρό γίνεται, δηλ. κουκίδα. Επιλέγουμε ένα όχι πολύ λαμπρό αστέρι ή/και ρυθμίζουμε τη μηχανή σε χαμηλότερη ευαισθησία (η προσομείωση μικρότερης έκθεσης) ώστε να μην υπάρχει διάχυση του φωτός στα γύρω pixel. Όταν πλέον βλέπουμε το αστέρι σαν κουκίδα ελαχίστων διαστάσεων, δηλ. απόλυτα εστιασμένο, τότε είναι απόλυτα εστιασμένο. Στις οικονομικές μηχανές Canon το Live View ενσωματώνεται στις 1000D, 450D, 500D και σίγουρα σε όποια άλλη κυκλοφορήσει κατόπιν. Ακόμη κι αν κάποιος έχει ήδη την (εξαιρετική) 400D, αξίζει να να αναβαθμιστεί στην 450D μόνο και μόνο για την εστίαση με το Live View (εφόσον βέβαια τη χρησιμοποιεί σοβαρά για αστροφωτογραφία). Καλές λήψεις!

Δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε άλλο. Είναι σαφές ότι η θεματολογία του forum είναι αστρονομική και είναι τουλάχιστον αστείο γι αυτό το λόγο να καταλογίζεται σε μέλη του έλλειψη ευαισθησίας σε άλλα θέματα - απεναντίας, οι περισσότεροι εδώ είναι τεκμηριωμένα περισσότερο ευαισθητοποιημένοι από το μέσο πολίτη. Το astrovox δεν ήταν ποτέ πολύ αυστηρό για μικρές ή σύντομες παρεκλίσεις από τη συνήθη θεματολογία, δεν μπορεί όμως σε καμία περίπτωση να εξυπηρετεί προσωπικές επιδιώξεις ή σκοπούς ξένους προς το αντικείμενό του. Ευχαριστούμε...

Μένει λιγότερο από μισή ώρα! Nice TV NASA TV!

Αγαπητέ Τάκη, 1) Ο τίτλος της εκπομπής σου είναι "Φωτογραφία και Οικολογία" 2) Το θέμα του επεισοδίου της εκπομπής θα είναι τα ναρκωτικά (!?) 3) ...κι ο τίτλος του thread είναι "το Astrovox στην τηλεόραση" (!!!) Νομίζω πως μετά από αυτά ή ο τίτλος του thread καθίσταται άστοχος ή το τελευταίο post. Συγχαρητήρια ασφαλώς για τις ευαισθησίες σου και τη δουλειά σου, όμως νομίζω πως δεν είναι σωστό να αναζητάς στο astrovox δημοσίως και αδιακρίτως συμετέχοντες για εκπομπές με ευαίσθητη θεματολογία. Δεν είναι καν ευγενικό προς τα υπόλοιπα μέλη να λές «ψάχνω χρήστες ναρκωτικών ανάμεσά σας ή στις οικογένειές σας για εκπομπή με σκληρές σκηνές». Το astrovox είναι εργαλείο για το χόμπυ μας, όχι για τη δουλειά μας ή τις δουλειές ενός τηλεοπτικού καναλιού. Προσωπική μου άποψη είναι ότι αν κάποιος φίλος μας έχει πρόβλημα, το τελευταίο που χρειάζεται είναι ένα τηλεοπτικό κανάλι και συνέντευξη με γυρισμένη πλάτη. Απαράδεκτο.

Αν προλαβαίνει κανείς να ακολουθήσει ένα γρήγορο σώμα με το τηλεσκόπιο, αποκλείεται να είναι μετέωρο, είναι δορυφόρος. Τα μετέωρα συνήθως διανύουν πολλές μοίρες στον ουρανό ανά δευτερόλεπτο. Δεν προλαβαίνουμε ούτε να αγγίξουμε το τηλεσκόπιο και χάνονται μέσα σε ένα-δύο δευτερόλεπτα.

Πράγματι, η λαμπρότητα της Σελήνης αλλά κι η απορρόφηση της ατμόσφαιρας λόγω χαμηλού ύψους στον ορίζοντα έκαναν τον Αντάρη να φαίνεται σημαντικά λιγότερο λαμπρός απ' ότι είναι συνήθως. Όμως το απότομο, στιγμιαίο «άναμά» του ήταν εντυπωσιακό. Τα άστρα, έχοντας (πρακτικά) μηδενικές διαστάσεις στον ουρανό χάνονται και εμφανίζονται απότομα στις αποκρύψεις από τη Σελήνη κι όχι σταδιακά όπως οι πλανήτες που χρειάζονται αρκετά δευτερόλεπτα. Για την ιστορία, με γυμνό μάτι ο Αντάρης δεν ξεχώρισε παρά μετά από αρκετά λεπτά, αφού απομακρύνθηκε κάπως από τον λαμπρό σεληνιακό δίσκο. Αν το σκοτεινό τμήμα της Σελήνης ήταν αρκετά «φαρδύτερο» στο σημείο εξόδου (π.χ. Σελήνη 20 ημερών), η επανεμφάνιση του άστρου θα ήταν ορατή και με γυμνό μάτι. Ωραίο το gif-άκι του Παναγιώτη!

Το φαινόμενο είναι σήμερα. Για όσους δεν έχουν ξαναδεί κάτι ανάλογο, λίγο πολύ θα συμβεί το εξής (όπως παρατηρούμε από Ελλάδα): Πριν ανατείλουν τα δύο σώματα, η Σελήνη θα έχει αποκρύψει τον Αντάρη (λαμπρός αστέρας του Σκορπιού). Λίγο μετά την ανατολή τους στα νοτιοανατολικά, η Σελήνη θα ξανα-αποκαλύψει τον Αντάρη (κατά τις 23:19 +/- αρκετά δευτερόλεπτα ανάλογα με τη θέση μας στην Ελλάδα). Επειδή όμως η Σελήνη δεν θα είναι πανσέληνος αλλά ένα κομάτι της (μηνίσκος) θα είναι σκοτεινό, ο Αντάρης θα φανεί σαν να «ανάβει» ξαφνικά καθώς θα ξεπροβάλει πίσω από το σκοτεινό τμήμα του φυσικού μας δορυφόρου, «πάνω δεξιά» όπως βλέπουμε τη Σελήνη. Παρόμοια φαινόμενα είναι εντυπωσιακά ακόμα κι όταν η απόκρυψη/αποκάλυψη αφορά αμυδρό αστέρα, πόσο μάλλον όταν συμμετέχει ένας λαμπρός αστέρας σαν τον Αντάρη! Τα δύο σώματα θα βρίσκονται χαμηλά στον ορίζοντα σε ύψος 9-10 μοίρες, σε κατεύθυνση ακριβώς νοτιοανατολική, και δεν χρειάζεται μεγάλη μεγέθυνση για να παρατηρηθούν. Κιάλια ή μικρή ως μεσαία μεγέθυνση σε μικρό τηλεσκόπιο είναι ιδανική επιλογή. Ίσως το «άναμα» του Αντάρη να φανεί εύκολα και με γυμνό μάτι αν η ατμόσφαιρα χαμηλά στον ορίζοντα είναι διαυγής (δεν το έχω ερευνήσει περισσότερο). Καλή παρατήρηση! Υ.Γ. Σε μέρη της νότιας Ελλάδας μπορεί να φανεί ολόκληρο το φαινόμενο δηλ. από την αρχή της απόκρυψης αλλά οριακά χαμηλά στον ορίζοντα. Ο καθένας μπορεί να το ψάξει για τον τόπο του με ένα αστρονομικό πρόγραμμα (Starry Night, Redshift, κλπ)

Το ύψος της κυκλικής τροχιάς ενός δορυφόρου δεν αλλάζει από τόπο σε τόπο παρά ελάχιστα κι αυτό επειδή η Γη δεν είναι απόλυτα σφαιρκή. Ασφαλώς δεν υπάρχει τρόπος/λόγος οι δορυφόροι να πετούν χαμηλότερα πάνω από την Έδεσσα απ' ό,τι σε κάποιον άλλο τόπο! Άν σε κάποια μέρη βλέπουμε περισσότερους δορυφόρους αυτό οφείλεται σε τοπική έλλειψη φωτορύπανσης, οπτικών εμποδίων ή υγρασίας. Επίσης κοντά στους πόλους της Γης, ο ουρανός είναι γεμάτος με δορυφόρους επειδή οι περισσότεροι έχουν πολικές τροχιές αλλά και επειδή στους πόλους ο ήλιος είναι για πολλούς μήνες λίγο κάτω από τον ορίζοντα, φέρνοντας έτσι πολύμηνη νύχτα στο έδαφος, αλλά φωτίζοντας τους δορυφόρους που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα ψηλότερα. (Για τον ίδιο λόγο οι δορυφόροι φαίνονται σε κάποιο τόπο ή μετά το σούρουπο ή πριν το ξημέρωμα και ποτέ τις ώρες γύρω από τα μεσάνυχτα.)

Για την περίπτωση που η τροχιά του δορυφόρου περνάει από το ζενίθ του τόπου μας (δηλ. πλησιάζει και απομακρύνεται ακτινικά από το ζενίθ μας), η γωνιακή του ταχύτητα όταν θα βρίσκεται σε απόσταση θ μοίρες από το ζενίθ θα υπολογίζεται από τη γωνιακή ταχύτητα στο ζενίθ πολλαπλασιασμένη με το συνημίτονο της θ (συνθ ή cosθ). Αν χρησιμοποιήσουμε τη γωνιακή απόσταση από τον ορίζοντα ω= (90°-θ) τότε παλλαπλασιάζουμε την ταχύτητα στο ζενίθ με το ημίτονο της ω. Ο υπολογισμός είναι χονδρικός γιατί υπεισέρχονται κι άλλοι παράγοντες όπως η καμπυλότητα της Γης, η περιστροφή της, η ατμοσφαιρική διάθλαση κλπ. Αν ο δορυφόρος δεν περνά από το ζενίθ του τόπου μας, το πρόβλημα γίνεται πιό σύνθετο και η κάθε περίπτωση θέλει τη δική της γεωμετρική αντιμετώπιση αφού μπαίνουν στο παιχνίδι κι άλλες γωνίες και αποστάσεις. Πάντως, η φαινόμενη γωνιακή ταχύτητα του δορυφόρου γίνεται μέγιστη στο ζενίθ και μικραίνει όσο αυτός απομακρύνεται από το ζενίθ.

Προσοχή: οι γνωστοί τύποι υπολογίζουν τη γωνιακή ταχύτητα όπως φαίνεται από παρατηρητή που βρίσκεται στο κέντρο της τροχιάς. Για τους δορυφόρους αυτό σημαίνει ότι οι συνήθεις τύποι δίνουν τη γωνιακή ταχύτητα όπως θα τη βλέπαμε από το κέντρο μιας "διαφανούς Γής".Συνεπώς, όπως πολύ σωστά έκανε o Isab, για να βρούμε τη φαινόμενη γωνιακή ταχύτητα από το έδαφος, χρησιμοποιούμε τη γραμμική ταχύτητα (που δίνουν οι γνωστοί τύποι) και την απόσταση του δορυφόρου από το έδαφος (τριγωνομετρία, συνάρτηση εφαπτομένη). Το αποτέλεσμα που βρίσκουμε ισχύει όταν ο δορυφόρος πετάει πάνω από το κεφάλι μας (ζενίθ). Αν έχει απομακρυνθεί προς τον ορίζοντα, η φαινόμενη γωνιακή ταχύτητα είναι σημαντικά ελαττωμένη. Έτσι, το 1 δευτερόλεπτο που βρήκαμε ότι απαιτείται για να διανύσει γωνία ίση με τη φαινόμενη διάμετρο του Ήλιου (περ. 0,5°) γίνεται 2 ή 3 ή και παραπάνω δευτερόλεπτα αν ο Ήλιος είναι χαμηλά στον ορίζοντα. Για να γίνει πιο κατανοητό μπορούμε να σκεφτούμε πόσο αργά αφήνει το ίχνος του ένα πολιτικό αεροπλάνο όταν είναι χαμηλά στον ορίζοντα και πόσο γρηγορότερα όταν πετάει κοντά στο ζενίθ. Δεν προχώρησα σε υπολογισμούς για τη συγκεκριμένη παρατήρηση γιατί κάποια δεδομένα δεν τα έχουμε με βέβαιες τιμές (διάρκεια διέλευσης μπροστά από τον ήλιο και «μήκος» χορδής που διένυσε ο δορυφόρος σαν ποσοστό της Ηλιακής διαμέτρου). Πάντως, αν οι τροχιακοί χρόνοι συμφωνούν, μπορεί πράγματι να είναι ο Lacrosse. Κι αν πράγματι το μέγεθος της παραβολικής αντένας του είναι της τάξης των 30 μέτρων, τότε στο ύψος που πετάει θα φαινόταν με διαστάσεις 9arcsec, χονδρικά το 1/200 της διαμέτρου του ήλιου, και άρα η διαπίστωση του σχήματος είναι ξεκάθαρα εντός των δυνατοτήτων ενός μικρού τηλεσκοπίου.

Δημήτρη καλορίζικο! Για όποια απορία, αυτοί που έχουμε το ίδιο τηλεσκόπιο ...εδώ είμαστε!

Νίκο, νομίζω ότι κατακτήσαμε το ρεκόρ του πιό ...αργού διαλόγου από καταβολής astrovox! Ερώτηση στις 29 Απριλίου 2008, απάντηση (σε ύφος καθημερινού διαλόγου) στις 14 Απριλίου 2009! Και γεννιέται ο επόμενος γρίφος: πόσο είναι το ελάχιστο και πόσο το μέγιστο (σε μέρες για να το κάνω πολύπλοκο) που μπορούν να απέχουν δύο διαδοχικά ορθόδοξα Πάσχα;

Κατ΄αρχήν συγχαρητήρια στους διοργανωτές της συνάντησης που φαίνεται ότι έχουν πάρει το θέμα πολύ ζεστά, ακριβώς όπως χρειάζεται δηλαδή για την ομαλή διεξαγωγή και επιτυχία του. Με αφορμή τα lazer pointer επιτρέψτε μου να εκφράσω μερικές σκέψεις που είναι μεν υποκειμενικές αλλά βασίζονται στις πραγματικές εμπειρίες μου από τις ομαδικές παρατηρήσεις. Οι ομαδικές παρατηρήσεις λοιπόν έχουν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό: Είναι ...ομαδικές! Αυτό σημαίνει ότι όσοι συμμετέχουμε το κάνουμε για να εκμεταλλευτούμε όσα δεν μπορούν να γίνουν με ατομική, μοναχική παρατήρηση αλλά απαιτούν ομαδική παρατήρηση. ΟΜΑΔΑ σημαίνει ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ. Εξ ορισμού, αυτό συνεπάγεται συζητήσεις, γνωριμίες, μικρά πηγαδάκια, αλληλοβοήθεια, αναταλαγή εντυπώσεων, μαθήματα ουρανογραφίας ή χρήσης εξοπλισμού σε αρχάριους που ήρθαν ακριβώς για να γνωρίσουν κάποια πράγματα σε πραγματικές, νυχτερινές συνθήκες, εν ολίγοις - το ξαναλέω - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ κάτω από τον έναστρο ουρανό. Αλλιώς ποιός ο λόγος για ομαδική παρατήρηση;; Το green lazer, όταν δείχνει τον ουρανό όχι μόνο δεν χαλά τη νυχτερινή όραση (αστείος ισχυρισμός) αλλά αποτελεί θαυμάσιο εργαλείο για μάθημα και εύκολη επικοινωνία. Από την άλλη, η αστροφωτογραφία απαιτεί προσήλωση, ησυχία, μικρή κίνηση τριγύρω και γενικά έλλειψη συχνών ενόχλησεων. Συνεπώς οι ομαδικές παρατηρήσεις δεν προσφέρονται για αστροφωτογραφία. Τουλάχιστον όχι για απαιτητική αστροφωτογραφία. Γι αυτό δεν πρέπει να περιορίσουμε την επικοινωνία χάρην της αστροφωτογραφίας. Εκείνος που ενδιαφέρεται για ανενόχλητη αστροφωτογραφία μπορεί να το κάνει τις υπόλοιπες 363 μέρες του χρόνου και δεν πρέπει να εκνευριστεί επειδή δεν θα μπορέσει να το κάνει στη μοναδική ετήσια πανελλαδική ΟΜΑΔΙΚΗ παρατήρηση. Και για να μην παρεξηγηθώ, στην επικοινωνία δεν συμπεριλαμβάνω τις δυνατές φωνές, τη συχνή ή άσκοπη χρήση green lazer, τον κακώς εννοούμενο «χαβαλέ» ή άλλες άσχετες ενέργειες που ενοχλούν όσους παρατηρούν. Εναλλακτικές ή μέσες λύσεις μπορούν εύκολα να βρεθούν αν χρειαστεί, π.χ. στις ώρες από «ακριβώς» μέχρι «και μισή» να επιτρέπεται η (περιορισμένη) χρήση πράσινου lazer και από «και μισή» μέχρι «ακριβώς» να απαγορεύεται. Έτσι όλοι θα μπορέσουν να κάνουν αυτά που θέλουν. Σχετικά με τη χρήση του green lazer ως ερευνητή, δεν μπορώ να καταλάβω τι παραπάνω προσφέρει από έναν απλό ερευνητή με κόκκινο led! Γιατί πρέπει να στείλει κανείς μιά δέσμη στον ουρανό αντί μιά εικονική κόκκινη κουκίδα ή κυκλάκι που βλέπει μόνο αυτός και δεν ενοχλεί κανέναν; Και στις δύο περιπτώσεις η μεγέθυνση είναι 1Χ και η θέα του ουρανού άμεση, χωρίς φακούς και περιορισμένο πεδίο. (Εκτός αν καταλάθος ο ερευνητής με led έχει αναφερθεί ως lazer).

Ο τύπος του κ. Nagler δεν συσχετίζει πεδία και μεγέθυνση (πολύ σωστά). Επίσης, παίρνει ως input (δεδομένο) το φαινόμενο οπτικό πεδίο του φακού, π.χ. 82° ή 50° για να εξάγει το πραγματικό οπτικό πεδίο στον ουρανό π.χ. 1,2°. Είναι ακριβής όταν το φαινόμενο οπτικό πεδίο είναι ακριβές, δηλ. όταν ο κατασκευαστής το δημοσιεύει με ακρίβεια, όμως.... ...ο τύπος είναι ευαίσθητος στη γεωμετρική παραμόρφωση (συνήθως μαξιλαροειδής) Το ίδιο είναι βέβαια όλοι οι σχετικοί τύποι. Δηλ. ακόμη κι αν το φαινόμενο οπτικό πεδίο δίνεται με ακρίβεια, το πραγματικό πεδίο (tfov) που υπολογίζεται θα είναι λιγάκι πιό αισιόδοξο από το αληθινό όταν υπάρχει μαξιλαροειδής παραμόρφωση (π.χ. Panoptic) και αντίθετα θα υπολογίζεται λίγο μικρότερο από το αληθινό αν ο φακός έχει βαρελοειδή παραμόρφωση. Κατά τα άλλα ο τύπος είναι χρήσιμος και ακριβής - αρκεί οι εισαγόμενες τιμές να είναι ακριβείς.

Η διαδικασία της ευθυγράμμισης των κατόπτρων μπορεί και μάλλον πρέπει να γίνει με τον «μόνιμο barlow» στη θέση του. Γίνεται και χωρίς αυτόν, αλλά τα σχετικά μεγέθη των κατόπτρων όπως θα φαίνονται μέσα από τον εστιαστή, δεν θα βοηθούν πολύ. Η ευθυγράμμιση είναι εργασία ακριβείας και είναι καλύτερα να διαβάσεις λεπτομερή άρθρα στο astrovox και στο διαδίκτυο (αναζήτησε "newtonian collimation") για να μάθεις πως να την κάνεις σωστά και να μη εξαρτάσαι από τους ενδεχόμενους περιορισμούς του lazer collimator. Και τότε ο Κρόνος θα «καθαρίσει»...

Λάθος, λάθος, λάθος!!!!!!!! Ο τύπος για το πραγματικό πεδίο με βάση την μεγέθυνση TFOV=FOV/Μεγέθυνση, ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ!!!! Ισχύει προσεγγιστικά μόνο για μικρές γωνίες (FOV<10°) και δίνει τραγικά αποτελέσματα για γωνίες πάνω από 50°! ΔΙΟΤΙ Η ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΟ ΟΠΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ (FOV) ΔΕΝ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ Η ΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗ ΤΩΝ ΓΩΝΙΩΝ. Να δώσω ένα παράδειγμα; Φτιάχνεις σε ένα μαυροπίνακα μιά ευθεία οριζόντια γραμμή μήκους 2 m και την κοιτάζεις από απόσταση 4 m. Τότε στο οπτικό σου πεδίο καταλαμβάνει γωνία 28,07° Αποφασίζεις να αυξήσεις τη μεγέθυνση στο 20Χ πλησιάζοντας 20 φορές πιό κοντά δηλ. σε απόσταση 4/20=0,2 m. Σύμφωνα με τον λανθασμένο τύπο, αφού πριν η ευθεία φαινόταν να καταλαμβάνει 28,07° στο οπτικό σου πεδίο, με μεγέθυνση 20Χ θα καταλαμβάνει 28,07 Χ 20= 561,4° (!) Δηλαδή έχει φέρει μια-δυό στοφές γύρω από το λαιμό σου και σε έχει πνίξει! Ερώτημα: αν αυξήσω τη μεγέθυνση χιλιάδες φορές, τί φαινόμενη γωνία θα αποκτήσει ένα ευθύγραμμο αντικείμενο; Απάντηση: μέχρι το πολύ 180°. Αυτό είναι το μαθηματικό όριο της σωστής (τριγωνομετρικής) σχέσης που συνδέει τη μεγέθυνση με το φαινόμενο οπτικό πεδίο του μεγεθυσμένου αντικειμένου αλλά και το αυτονόητο όριο από την εμπειρία της όρασης. Καμία ευθεία (=διάμετρος ή μήκος αντικειμένου) δεν μπορεί να τυλιχθεί γύρω από το κεφάλι μας επειδή πλησιάσαμε υπερβολικά. Άλλο παράδειγμα: κοιτάζω με γυμνό μάτι τον γαλαξία της Ανδρομέδας που έχει έκταση 3° και κατόπιν τον κοιτάζω με μεγέθυνση 200Χ, Σύμφωνα με τον λανθασμένο τύπο αν χωρούσε σε ένα προσοφθάλμιο, θα είχε φαινόμενη διάμετρο 3 Χ 200° = 600° (!) Δηλαδή δεν θα τον βλέπαμε μόνο μπροστά μας αλλά και πίσω μας!!!! Αστεία πράγματα... το όριο είναι οι 180° δηλ, από άκρη σε άκρη του οπτικού μας πεδίου. Για τους προσοφθάλμιους: Τα δεδομένα για τους Nagler είναι ακριβή και απολύτως αξιόπιστα. Αυτό φαίνεται άμεσα και από το σταθερό λόγο εστιακό μήκος/field stop που έχουν όλοι, που σημαίνει ίδιο φαινόμενο πεδίο για όλους. Άλλωστε έχει μετρηθεί πολλές φορές στην πράξη και έχει βρεθεί 81°-82°. Αντίθετα, αυτός που συνέταξε και δημοσίευσε το πινακάκι για τους Hyperion είχε ...μαύρα μεσάνυχτα αφού περιέχει εμφανή λάθη και ανακρίβειες (μακάρι να μπορούσα να γράψω εδώ μερικά στοιχειώδη μαθηματικά για το πως υπολογίζουμε τριγωνομετρικά τα πάντα και με ακρίβεια στα τηλεσκόπια, αλλά δεν γίνεται εύκολα στην πλατφόρμα του astrovox γιατί απαιτούνται σχήματα, μαθηματικά σύμβολα, τριγωνομετρικές συναρτήσεις κλπ). Ο λανθασμένος τύπος συναντάται με εκνευριστική συχνότητα σε διάφορα απλουστευμένα άρθρα και χωρίς την σημείωση οτι χρησιμοποιείται για να συσχετίσει μόνο πολύ μικρές γωνίες. Μεταξύ ενός Nagler 13 mm και ενός Hyperion 13 mm, ο Nagler θα δώσει ξεκάθαρα το μεγαλύτερο πεδίο που του αναλογεί. Ο Nagler έχει πράγματι 82° πεδίο και ο Hyperion (όχι πάνω από) 68°. Η διαφορά τους λοιπόν δεν είναι μόνο στην ποιότητα αλλά φυσικά και στους αριθμούς. Υ.Γ. Έχω ένα τρομερό φακό Meade UWA 6,7 mm που η Meade τον διαφήμιζε πάντα σαν 84° όπως όλους της ίδιας σειράς. Το πραγματικό του πεδίο; 74° μετά βίας. Αλλά τί πεδίο!...

Μηχανή και φακός πωλήθηκαν. Ευχαριστώ.

Νέα τιμή: 299 ευρώ μόνο το σώμα ή 320 ευρώ σώμα + φακός