Δροσος Γεωργιος

Κωνσταντίνος Δασκαλάκης: «Στο σκάκι οι μηχανές υπερβαίνουν την ικανότητα του ανθρώπου – Οχι όμως και στο πόκερ» Ο διακεκριμένος έλληνας επιστήμονας έναν μήνα μετά τη βράβευσή του με το σημαντικό μαθηματικό βραβείο Rolf Nevanlinna μιλάει για τη ζωή του στις ΗΠΑ, τον μελλοντικό κόσμο που ανοίγεται μπροστά μας, αλλά και για τον άλυτο γρίφο της Ελλάδας. Βρισκόταν στο γραφείο του στο ΜΙΤ κι εγώ στο σπίτι μου στην Ελλάδα. Μεσημέρι εκεί, βράδυ εδώ. Το Skype ωστόσο γεφυρώνει τις αποστάσεις. Ο 37χρονος Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης των Υπολογιστών του ΜΙΤ, η ενσάρκωση της Ελλάδας της αριστείας και ταυτοχρόνως της εθνικής κατάρας του brain drain, προέβαλε μέσα από την οθόνη του υπολογιστή εξαιρετικά οικείος και χαλαρός, µε τα ευγενικά χαρακτηριστικά του και τα επιµελώς ατηµέλητα µαλλιά του, σε ένα ίσως έξυπνο κλείσιµο του µατιού στην εικόνα ενός σύγχρονου Αϊνστάιν. Τον περασμένο Αύγουστο τού απονεμήθηκε το Rolf Nevanlinna Prize, ένα από τα σημαντικότερα μαθηματικά βραβεία στον κόσμο. Και όμως, ο ίδιος δεν κάνει καμία προσπάθεια να πείσει ότι είναι ο πιο έξυπνος άνθρωπος μέσα στο δωμάτιο. «Ανήκω στη χορεία των ελλήνων επιστημόνων που αναζήτησαν την τύχη τους έξω. Απλώς η ιστορία μου έτυχε να γίνει λίγο πιο γνωστή» αναφέρει κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας. Oσο όμως και να επιμένει, η δική του περίπτωση είναι ξεχωριστή. Το αγόρι που απολάμβανε τις σπαζοκεφαλιές και τους γρίφους στους οποίους το εξέθετε ο μαθηματικός πατέρας του, και κάθε Σαββατοκύριακο παρακολουθούσε θεατρικές παραστάσεις και κινηματογράφο – γιατί ήταν έντονη και η επιρροή της φιλολόγου μητέρας του -, αποφοίτησε με βαθμό απολυτηρίου 20 από το Λύκειο και βρέθηκε στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ. Πέντε χρόνια αργότερα, με το πτυχίο του να αναγράφει τον βαθμό 9,98, βρέθηκε στις ΗΠΑ και στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, εκεί που δεν υπάρχουν «καταλήψεις», «παλαιωμένα ακαδημαϊκά εγχειρίδια» και τα λοιπά κακώς κείμενα του ελληνικού πανεπιστημίου, όπως λέει. Κάτω από τον καλιφορνέζικο ήλιο, ανάμεσα σε διαλέξεις και εργασίες, αλλά και πάρτι και ξενύχτια – «είμαι της άποψης ότι η μονομέρεια σκοτώνει» αναφέρει ενθυμούμενος ένα ταξίδι που έκανε με τους συμφοιτητές του στην Κόστα Ρίκα τον πρώτο χρόνο των σπουδών του -, δούλευε ακούραστα εξελίσσοντας τη σύγχρονη μαθηματική σκέψη. Στα 24 του χρόνια ήδη είχε περάσει στην Ιστορία. Με τη συνδρομή του καθηγητή του, Χρίστου Παπαδημητρίου, και του συνεργάτη του, Πολ Γκόλντμπεργκ, έλυσε τον γρίφο του Νας, αμφισβητώντας εν ολίγοις την καθολικότητα του περιβόητου «Nash equilibrium» (της ισορροπίας Νας), που για έξι δεκαετίες ήταν το κατεξοχήν εργαλείο πρόβλεψης του αποτελέσµατος στρατηγικών συγκρούσεων στα Οικονοµικά και για το οποίο ο αμερικανός μαθηματικός Τζον Νας κέρδισε το Νομπέλ Οικονομίας το 1994. Aραγε ως φοιτητής όταν παρακολούθησε την ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος» με τον Ράσελ Κρόου, η οποία βασιζόταν στην τραγική ζωή του Νας και στην πάλη του ενάντια στη σχιζοφρένεια, φανταζόταν ότι μια μέρα θα ανέτρεπε τη θεωρία του; Κύριε Δασκαλάκη, γιατί σας αρέσουν τόσο τα μαθηματικά; «Γιατί κοιτώντας μαθηματικά προβλήματα νομίζω ότι τελικά αγγίζεις φιλοσοφικούς προβληματισμούς. Πριν από το Λύκειο αμφιταλαντευόμουν αν θα ακολουθήσω τον δρόμο των θετικών ή των ανθρωπιστικών σπουδών. Η μητέρα μου είναι φιλόλογος βλέπετε. Με γοήτευαν οι γλώσσες, οι διασυνδέσεις που έβλεπα μεταξύ τους. Τελικά με κέρδισαν τα μαθηματικά, τόσο για την εγγενή ομορφιά τους όσο και για την ανθρωπιστική τους πλευρά, για τη δική τους συνεισφορά στην ιστορία των ιδεών. Ως μικρό παιδί, οι ζωές των μαθηματικών μού φάνταζαν γοητευτικές και συνάμα μυστηριακές. Πολλές φορές τούς έβρισκα να ασχολούνται με πράγματα που φαινομενικά δεν είχαν και τόση σημασία. Για παράδειγμα, γιατί να ενδιαφέρεται κανείς να τετραγωνίσει τον κύκλο; Και ύστερα αντιλαμβάνεσαι πως ένα τέτοιο, εκ πρώτης όψεως ανούσιο πρόβλημα έχει τεράστιο βάθος. Για μένα τα μαθηματικά δεν ήταν μόνο «διασκεδάζουμε λύνοντας προβληματάκια», με ενδιέφεραν οι φιλοσοφικές προκλήσεις που έθεταν». Από εσάς τους επιστήμονες ωστόσο περιμένουμε απαντήσεις. Αυτή τη στιγμή η έρευνά σας επικεντρώνεται στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Θα ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο σε 15 χρόνια; «Νομίζω πως ναι και θα ήθελα να σας το αποδείξω με μια αναλογία. Ας κάνουμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο πηγαίνοντας 15 χρόνια πριν από το σήμερα, δηλαδή στο 2003. Σκεφθείτε πώς ήταν η ζωή σας τότε. Ο κόσμος του Internet είχε περίπου μία δεκαετία ζωής, η Google έκανε τα πρώτα της βήματα, το MySpace είχε μόλις ιδρυθεί. Δεν υπήρχε ούτε Facebook, ούτε Uber, ούτε Αirbnb, το online dating δεν ήταν τόσο διαδεδομένο, δεν υπήρχαν κρυπτονομίσματα. Σήμερα, 15 χρόνια μετά, το Internet βρίσκεται στην παλάμη μας μέσω του smartphone μας. Η επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους είναι πολύ άμεση και ένα τεράστιο κομμάτι της ανθρώπινης δραστηριότητας έχει μεταφερθεί στο Διαδίκτυο, είτε αυτό έχει να κάνει με τις αγορές προϊόντων, είτε με το πώς καλούμε ένα ταξί, είτε με το πώς κλείνουμε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, είτε ακόμα με το πώς ερωτευόμαστε. Αυτός ο έντονος ρυθμός ανάπτυξης θα συνεχιστεί και τα επόμενα 15 χρόνια δημιουργώντας ακόμα πιο βαθιές τομές, επηρεάζοντας την καθημερινότητά μας. Γιατί οι μηχανές σιγά-σιγά θα αποκτούν όλο και μεγαλύτερη νοημοσύνη, θα παίρνουν δικές τους αποφάσεις και πάνω σε αυτό το ζήτημα τίθενται τελικά πολλά ηθικά ζητήματα». Οπως; «Ας πάρουμε το παράδειγμα των αυτοοδηγούμενων αυτοκίνητων. Εστω ότι ένα τέτοιο όχημα συνειδητοποιεί ότι σε λίγα δευτερόλεπτα θα βρεθεί προ ατυχήματος και έχει μόνο δύο επιλογές: να πατήσει μια μητέρα που περνάει τη διάβαση με το παιδί της ή να την αποφύγει και να ρίξει το αυτοκίνητο σε μια κολόνα σκοτώνοντας τους επιβάτες του. Ο αλγόριθμος που οδηγεί το αυτοκίνητο καλείται να πάρει την απόφαση. Με ποια κριτήρια θα τον προγραμματίσουμε να τη λάβει;». Και ποιος θα δώσει τη λύση σε αυτό, ο φιλόσοφος ή ο επιστήμονας; «Τέτοιου τύπου κρίσιμες αποφάσεις που θα κληθούν να λαμβάνουν οι αλγόριθμοι του μέλλοντος αγγίζουν βαθιά και πολλές φορές μη επιλύσιμα νομικά και φιλοσοφικά ζητήματα. Πιστεύω λοιπόν ότι όλοι μας θα πρέπει να συμμετέχουμε στη συζήτηση για το πώς θα διαμορφωθεί η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας. Και φυσικά ο επιστήμονας πρέπει να είναι ενεργό μέλος της κουβέντας, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορείς να αποκόψεις τη συζήτηση αυτή από την τεχνογνωσία. Γιατί ο επιστήμονας κατευθύνει τις εξελίξεις, γνωρίζει τι είναι εφικτό, μπορεί να ψυχανεμιστεί τις πιθανές αλλαγές που θα επέλθουν και τις προκλήσεις που αυτές θα θέσουν». Εσείς προσωπικά φοβάστε τις αλλαγές που έρχονται; «Πάντα υπάρχει φόβος μπροστά σε μια δραματική αλλαγή. Από την άλλη, αντιμετωπίζω αυτό που έρχεται με τόλμη. Δεν έχω αυταπάτες. Οι όποιοι ενδοιασμοί δεν μπορούν να αποκόψουν το ορμητικό ποτάμι της επιστημονικής αλλαγής. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διαμορφώσουμε την κοίτη του». Ποια είναι η πιο δραματική αλλαγή που βλέπετε να έρχεται; «Δεν ξέρω. Οποια πρόβλεψη και αν κάνεις, το μέλλον έρχεται να σε διαψεύσει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εφαρμογές αναγνώρισης φωνής και εικόνας θα μπουν πολύ έντονα στη ζωή μας την επόμενη δεκαετία. Η τεχνολογία ωστόσο δεν έχει προχωρήσει σε τέτοιο επίπεδο αυτή τη στιγμή ώστε να μπορώ να πω ότι άμεσα θα μπορούμε να αλληλεπιδρούμε με ρομπότ που θα έχουν νοητικές ικανότητες παρόμοιες με αυτές των ανθρώπων. Εν πολλοίς η τεχνολογία μας δεν είναι ακόμη ικανή να κατανοεί ή να παράγει νοήματα με περίπλοκη δομή και διάρκεια. Πέραν του να κατανοούν τα περιεχόμενα μιας εικόνας ή μιας φωνητικής κυματοσειράς, οι μηχανές δεν μπορούν να καταλάβουν αυτόματα τι συνέβη σε μια ταινία ή να κατανοήσουν ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Χονδρικά έχουν την ικανότητα ενός ανθρώπινου εγκεφάλου που σκέφτεται για μερικά κλάσματα δευτερολέπτου. Μόνο σε κάποιες, πολύ καλώς ορισμένες, νοητικές εργασίες, όπως το σκάκι και το Go (σ.σ.: ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής), οι μηχανές υπερβαίνουν την ικανότητα του ανθρώπου. Οχι όμως και στο πόκερ, για παράδειγμα». Τι πιστεύετε ότι δεν θα κατορθώσει ποτέ η ανθρωπότητα; Υπάρχουν πράγματα που αποκλείετε; «Αν κάτι δεν ξεπερνά τους νόμους της φύσης, είναι εν γένει εφικτό. Υπάρχουν προφανώς δυσεπίλυτα επιστημονικά και τεχνολογικά προβλήματα, αλλά τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα ίσως είναι αλλού: στο πώς θα αλλάξει η φύση του ανθρώπου, στο πώς θα τον σταματήσεις από την καταστροφή που ο ίδιος φέρνει στον εαυτό του και στο φυσικό του περιβάλλον». Πράγματι. Αλλωστε, ενώ η τεχνολογία κάνει προόδους και θα περιμέναμε να κλείνει η ψαλίδα, οι ανισότητες μεγαλώνουν… «Είναι ξεκάθαρο για εμένα ότι χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Πράγματι, ενώ θα περίμενες η τεχνολογία να μειώνει τις ανισότητες, τα οφέλη της τα καρπώνονται πολλές φορές με δυσανάλογο τρόπο οι προνομιούχοι. Και εδώ τίθεται ένα σημαντικό θέμα. Σε ένα άμεσο μέλλον, καθώς οι μηχανές θα αντικαθιστούν ανθρώπους από τα πόστα τους, για παράδειγμα καθώς τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα θα αρχίσουν να κυριαρχούν στις μεταφορές, πολλές θέσεις εργασίας θα χάνονται. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να σταματήσουμε αυτή την εξέλιξη. Κάτι τέτοιο θα ήταν αντιπαραγωγικό αλλά και ανόητο, όπως ήταν το κίνημα των Λουδιτών στην πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση που κατέστρεφε μηχανές. Είναι όμως ευθύνη όλων μας οι άνθρωποι που θα βρεθούν χωρίς δουλειά να στηριχθούν, να μετεκπαιδευθούν και να μεταφερθούν σε άλλους παραγωγικούς τομείς. Για αυτό, όπως και για το πώς θα κατανεµηθούν τα οφέλη της προόδου, χρειάζεται όπως είπα ένα νέο κοινωνικό συµβόλαιο». Είναι καθήκον του επιστήμονα να ερευνά μόνο ή να μοιράζεται τις ανακαλύψεις του με την κοινωνία; «Εννοείται ότι πρέπει να βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με την κοινωνία. Είναι απλό: καθώς η τεχνολογία αποκτά έλεγχο σε όλο και περισσότερους τομείς της ζωής μας, αν δεν κατανοούμε πώς λειτουργεί, δεν γνωρίζουμε καν σε τι κόσμο ζούμε. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Οι εταιρείες Google και Facebook χρησιμοποιούν αλγορίθμους για να οργανώσουν την πληροφορία που μας παρουσιάζουν. Το τι θα δείτε στο Google News ή αντίστοιχα στo News Feed σας δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά τις αυτοματοποιημένες επιλογές ενός αλγορίθμου. Και όμως, εσείς εσφαλμένα μπορεί να πιστεύετε ότι είναι ένα τυχαίο αντιπροσωπευτικό δείγμα από όλα όσα έχουν συμβεί στον κόσμο ή στον κοινωνικό σας περίγυρο αντίστοιχα. Για εμένα είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι θα πρέπει να γίνει πιο διαφανής και να επικοινωνείται η λειτουργία αυτών των αλγορίθµων. Αν δεν γνωρίζω ακριβώς τον κώδικα που τρέχουν για να αποφασίσουν τι θα δω, πώς μπορώ να είμαι πραγματικός μέτοχος της πληροφορίας που μου προσφέρουν;». Εσείς έχετε Facebook; Σας ανησυχεί η εξάρτησή μας από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; «Ναι, διατηρώ λογαριασμό, αλλά δεν τον χρησιμοποιώ ιδιαίτερα λόγω έλλειψης χρόνου. Με ανησυχεί στο πλαίσιο που σας ανέλυσα προηγουμένως. Είναι επίσης εξίσου σημαντικό να γνωρίζουμε πώς χρησιμοποιούνται τα δεδομένα μας από αυτές τις πλατφόρμες. Και το γεγονός ότι αυτό δεν είναι απόλυτα διαφανές είναι πολύ ανησυχητικό. Βέβαια, βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή». Η Ελλάδα μπορεί να παίξει το χαρτί της τεχνολογίας; «Μα νομίζω ότι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα στο οποίο πρέπει να ποντάρουμε, ειδικά στις τεχνολογίες πληροφορικής, όπου δεν χρειάζεται μεγάλο αρχικό κεφάλαιο για καινοτομία. H μόνη σωτηρία για την Ελλάδα είναι να στρέψει το βλέμμα της προς τα έξω, να παράξει τεχνολογία και να την εξάγει. Να αλλάξει η επιχειρηματική νοοτροπία και να στοχεύσει όχι στον έλληνα πελάτη αλλά στον παγκόσμιο. Το κράτος να χρησιμοποιήσει τα όποια χρήματα έχει για επενδύσεις που θα φέρουν ανάπτυξη και όχι ψήφους». Αυτό που περιγράφετε μήπως είναι απλώς μια θεωρητική συζήτηση; «Οχι. Νομίζω ότι μπορεί να συμβεί με έναν πολύ πρακτικό τρόπο. Αυτό που λείπει από την Ελλάδα είναι η κρίσιμη μάζα. Τι εννοώ; Αν ψάξουμε να βρούμε δημιουργικούς ανθρώπους στην Ελλάδα, θα τους βρούμε. Και καλούς επιστήμονες και χάκερς και έξυπνους επιχειρηματίες. Πρέπει όμως να υπάρχει μια κρίσιμη μάζα ταλέντου κάπου συγκεντρωμένη. Το ταλέντο που παραμένει στην Ελλάδα πρέπει να το συγκεντρώσουμε κάπου, να του παρέχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση, την κατάλληλη υποδομή και την κατάλληλη υποστήριξη ώστε να μπορέσει να παράγει. Προσωπικά είμαι μεγάλος οπαδός της δημιουργίας ενός επιστημονικού και επιχειρηματικού κέντρου γύρω από τις τεχνολογίες πληροφορικής, ενός κέντρου φυσικά ανεξάρτητου από τις διαθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή πρέπει να εκμεταλλευθούμε τους Ελληνες που διαπρέπουν και έχουν τεχνογνωσία και διασυνδέσεις στο εξωτερικό και είναι έτοιμοι να βοηθήσουν τη χώρα». Εσείς υπό ποιες προϋποθέσεις θα επιστρέφατε στην Ελλάδα; «Μεγάλη κουβέντα. Αν θεωρούσα ότι ο ρόλος μου στην Ελλάδα θα ήταν πολύ σημαντικός για τη χώρα, και αν δεν θα έπρεπε να κάνω τρομακτικούς συμβιβασμούς για να κάνω τη δουλειά μου, πιθανότατα θα σκεφτόμουν να γυρίσω». Είχατε δεχθεί από τη Μicrosoft, μετά το πέρας των διδακτορικών σπουδών σας, μια ιδιαίτερα δελεαστική πρόταση να δουλέψετε στην εταιρεία ως μόνιμος ερευνητής. Γιατί την απορρίψατε; «Αντίβαινε στην πρόταση που δέχθηκα από το ΜΙΤ να γίνω καθηγητής. Μου αρέσει το ακαδημαϊκό περιβάλλον πολύ περισσότερο από το περιβάλλον μιας εταιρείας, το οποίο βρίσκω πιο στεγανό. Μου αρέσει να έχω φοιτητές γύρω μου, μου φαίνεται πολύ πιο δημιουργική η επικοινωνία μαζί τους». Τον περασμένο Αύγουστο τιμηθήκατε με το Rolf Nevanlinna Prize, ένα από τα σπουδαιότερα βραβεία στον χώρο των μαθηματικών. Πώς νιώσατε; «Για το δικό μου επιστημονικό πεδίο πρόκειται για κάτι αντίστοιχο του χρυσού στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οταν ως φοιτητής είχα ακούσει για το βραβείο αυτό και είχα διαβάσει τη λίστα των βραβευθέντων, δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα ποτέ να βρεθώ ανάμεσά τους. Φέτος, γνώριζα βέβαια ότι ανήκα στην ηλικιακή ομάδα των ανθρώπων που θα μπορούσαν να το κερδίσουν – γιατί το βραβείο απονέμεται σε επιστήμονες κάτω των 40 ετών -, ωστόσο επρόκειτο για μια σκέψη που δεν τολμούσα να κάνω». Στα 24 σας χρόνια λύσατε τον γρίφο του Νας, αποδεικνύοντας ότι η περίφημη «ισορροπία Νας», το κατ’ εξοχήν εργαλείο πρόβλεψης του αποτελέσματος στρατηγικών συγκρούσεων στα οικονομικά, δεν ισχύει τελικά σε περίπλοκα συστήματα. Πώς νιώσατε όταν συναντήσατε τον Τζον Νας από κοντά; Είστε ουσιαστικά ο άνθρωπος που ανέτρεψε τη θεωρία του. «Τον συνάντησα το 2008, στο συνέδριο που κάνει κάθε τέσσερα χρόνια η παγκόσμια Ενωση Θεωρίας Παιγνίων, όπου βραβεύθηκε η εργασία επί της υπολογιστικής πολυπλοκότητας της Ισορροπίας Νας που είχα γράψει το 2006 με τον Χρίστο Παπαδημητρίου και τον Πολ Γκόλντμπεργκ. Καθώς άρχιζα την ομιλία μου πάνω στην εργασία μας, προς μεγάλη μου έκπληξη, μπήκε στην αίθουσα ο Τζον Νας. Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν το πόσο γνήσιος επιστήμονας ήταν, δεν τον διέκρινε ίχνος εγωισμού. Δεν σκέφθηκε «ποιοι είναι αυτοί που ήρθαν να ανατρέψουν τη θεωρία μου;». Ενδιαφερόταν για τη μαθηματική αλήθεια. Μετά το πέρας της ομιλίας μου με ρωτούσε λεπτομέρειες για το θεώρημά μας. Ηθελε να καταλάβει». Στην Ελλάδα επί Γιάνη Βαρουφάκη γινόταν πολύς λόγος για τη θεωρία παιγνίων. Μπήκατε στη διαδικασία να εφαρμόσετε τις γνώσεις σας στην ελληνική διαπραγμάτευση; «Θεωρούσα τη συζήτηση που γινόταν εκείνη την περίοδο ανόητη. Η θεωρία παιγνίων χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν στις πολιτικές διαπραγματεύσεις. Δεν είχε αλλάξει κάτι εκείνη τη δεδομένη χρονική στιγμή. Δεδομένης της ισχύος που είχαν οι θεσμοί και εκείνης που είχε η ελληνική κυβέρνηση, ήταν φανερό από την πρώτη στιγμή ότι τα πράγματα που προσπαθούσε να αποκομίσει η ελληνική κυβέρνηση ήταν ανεδαφικά, όπως και αποδείχθηκε». Στο ΜΙΤ συναναστρέφεστε με τα πιο λαμπρά μυαλά του πλανήτη. Αλήθεια, πόσο μοιάζουν στο πρότυπο του «τρελού επιστήμονα» που βλέπουμε στη σειρά «Big Bang Theory»; «Πράγματι πρόκειται για ένα ξεχωριστό περιβάλλον. Δεν ισχύει όμως ότι η πλειονότητα των ανθρώπων είναι αυτό που κάποιος θα ονόμαζε «περίεργους». Ξέρετε όμως τι μου αρέσει περισσότερο στο περιβάλλον του ΜΙΤ; Οτι σου παρέχει την ελευθερία να είσαι ο εαυτός σου. Μπορείς να είσαι geek, σπασίκλας, και «φυτό» και να είσαι χαρούμενος. Αλλωστε στο τέλος της ημέρας τι θα πει «φυτό»;». Οι δικοί σας φίλοι ανήκουν μόνο στον επιστημονικό χώρο; «Πολλοί φίλοι μου είναι επιστήμονες και μηχανικοί, αλλά έχω πολύ καλούς φίλους και από άλλα πεδία, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς. Η κοπέλα μου είναι ιστορικός τέχνης». Αλήθεια, πώς διασκεδάζετε; «Πηγαίνω όσο μπορώ περισσότερο στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Μου αρέσουν οι συναυλίες. Και διαβάζω, όταν θέλω να ξεκουράσω το μυαλό μου, μυθιστορήματα». Σε πρόσφατη γιορτή που διοργάνωσαν συνάδελφοί σας στο ΜΙΤ για να σας τιμήσουν για το βραβείο Rolf Nevanlinna φόρεσαν περούκες που αναπαριστούσαν τα μαλλιά σας. Είναι τελικά αυτό το σήμα κατατεθέν σας; «Τι να σας πω; Ισως είναι το σήμα κατατεθέν όλης της οικογένειας. Και ο αδελφός μου, ο οποίος είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο Χάρβαρντ, περίπου τα ίδια μαλλιά μ’ εμένα έχει. Λίγο πιο κοντά μόνο». Ωστε και ο αδελφός σας είναι καθηγητής στις ΗΠΑ… «Ναι. Μάλιστα συνεργαζόμαστε αυτή τη στιγμή χρησιμοποιώντας τη στατιστική και την τεχνητή νοημοσύνη για να κατανοήσουμε ψυχικές ασθένειες». Θα θέλατε στο μέλλον να αποκτήσετε δική σας οικογένεια; «Ναι, θα ήθελα να γίνω πατέρας». Αλήθεια, συνεχίζετε να παίζετε πιάνο; «Ναι, αλλά τώρα πέρασα και στα έγχορδα. Εχω έναν μπαγλαμά. Τον γρατζουνάω ενίοτε». «Θα έπρεπε να νιώθεις ασφάλεια όταν κυκλοφορείς στο πανεπιστημίο» Σπουδάσατε στο Μπέρκλεϊ και διδάσκετε στο MIT. Ποια από τα στοιχεία τους θα μεταφέρατε στο ελληνικό πανεπιστήμιο; «Από πού να αρχίσω; Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι το θύμα της πολιτικής, των απαράδεκτων συναλλαγών δηλαδή του πολιτικού χώρου με τον πανεπιστημιακό, μέσα από τα στρατιωτάκια που έχουν αναπτυχθεί από τα κόμματα στα πανεπιστήμια και τα οποία διαλύουν τη λειτουργία των ιδρυμάτων. Προφανώς το Πανεπιστήμιο είναι χώρος ελεύθερης συζήτησης, όμως η κομματικοποίηση των φοιτητών φέρνει τελικά το αντίθετο αποτέλεσμα. Υπάρχουν μεγάλα εμπόδια στην έκφραση ελεύθερης γνώμης, προπηλακισμοί, χτισίματα ανθρώπων στα γραφεία τους, πέταγμα μπογιάς, σπασίματα εξοπλισμού, κλοπές και τσαμπουκάδες. Η χυδαία διασύνδεση με την πολιτική που επιφέρει ή επιτρέπει όλα αυτά τα φαινόμενα θα έπρεπε να λείπει. Θα έπρεπε να υπάρχει ουσιαστική αξιολόγηση των καθηγητών, να εξαλειφθεί το θέμα του νεποτισμού και της οικογενειοκρατίας, να μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων φοιτητών στο επίπεδο που αντέχουν τα ιδρύματα και η αγορά. Θα έπρεπε ακόμη τα προγράμματα να εκσυγχρονιστούν, δίνοντας στους φοιτητές τη δυνατότητα να παίρνουν γνώση και να κάνουν έρευνα παγκοσμίου επιπέδου. Και το πιο απλό; Θα έπρεπε να νιώθεις ασφάλεια όταν κυκλοφορείς στους χώρους του πανεπιστημίου. Είχαν πρόσφατα γίνει πολύ θετικά βήματα για τη βελτίωση των πανεπιστημίων, αλλά με την ευθύνη πολιτικών, πανεπιστημιακών και φοιτητών γυρίσαμε πάλι πίσω». Από το Πολυτεχνείο εσείς τι κρατάτε; «Το Πολυτεχνείο είναι ένα πολυσυλλεκτικό περιβάλλον που συγκεντρώνει ένα εξαιρετικά ταλαντούχο κομμάτι των νέων της Ελλάδας. Με την εισαγωγή μου εκεί είχα την προσδοκία ότι θα κατακτούσα τη γνώση σε βάθος. Και πράγματι έμαθα πολλά πράγματα, αλλά όχι στο βάθος που επιθυμούσα. Ισως το πιο σημαντικό στοιχείο της εμπειρίας μου εκεί ήταν οι συμφοιτητές μου. Είχαμε φτιάξει ένα παρεάκι που είχε μεράκι να ανακαλύψει τη γνώση σε μεγαλύτερο βάθος από αυτό που προσφερόταν στα μαθήματα. Και αυτή ήταν πολύ διαμορφωτική εμπειρία για την πορεία μου. Πολλές φορές στο αμερικανικό πανεπιστήμιο νιώθω ότι ταΐζουμε «καλομασημένη γνώση» στους φοιτητές μας. Καλό είναι το μάθημα να είναι καλοσχεδιασμένο, αλλά είναι εξίσου σημαντικό οι φοιτητές να κάνουν προσωπικό, ενεργό αγώνα να κατακτήσουν τη γνώση». Πώς είστε ως καθηγητής; «Μάλλον πρέπει να ρωτήσετε τους φοιτητές µου για αυτό! Οταν διδάσκω επικεντρώνοµαι στις µεγάλες ιδέες, θέλω το µάθηµά µου να αξίζει τον χρόνο που αφιέρωσαν οι φοιτητές. Στην έρευνα προσπαθώ να βοηθήσω τους διδακτορικούς φοιτητές µου να αξιοποιήσουν τη δυναµική τους. Δεν µου αρέσουν τα τετριµµένα «business as usual» επιστηµονικά ερωτήµατα. Θέτω υψηλούς στόχους οι οποίοι αξίζουν τον χρόνο και την προσπάθειά που απαιτούν. Είµαι αρκετά χαλαρός, ωστόσο περιµένω από τους φοιτητές µου να µου πουν κάτι µη τετριµµένο για όσα σκέφτονται. Δεν µου αρέσει η ήσσων προσπάθεια, αλλά δεν είµαι πιεστικός. Δεν περιµένω από κανέναν να είναι πάνω από το γραφείο του 10 ώρες την ηµέρα και να µην έχει προσωπική ζωή». https://www.tovima.gr/printed_post/konstantinos-daskalakis/

Κωνσταντίνος Δασκαλάκης: Είμαι χαρούμενος που μπόρεσα να προσφέρω στην ελληνική σκέψη. Όταν πριν από κάποια χρόνια ήταν ακόμη μαθητής ή φοιτητής στην Αθήνα, δεν μπορούσε ποτέ να διανοηθεί ότι θα κατακτούσε ένα από τα σημαντικότερα διεθνή μαθηματικά βραβεία. Και τώρα που το βραβείο Nevanlinna είναι πλέον δικό του, το μυαλό του Κωνσταντίνου Δασκαλάκη, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες επιστήμονες της διασποράς, στρέφεται στην πατρίδα του, την Ελλάδα. Όπως δήλωσε ο 37χρονος καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης των Υπολογιστών του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, από το Ρίο της Βραζιλίας, όπου την Πέμπτη τού απονεμήθηκε το βραβείο μαθηματικών «Rolf Nevanlinna 2018», στη διάρκεια του συνεδρίου της Διεθνούς Ένωσης Μαθηματικών, «το Nevanlinna είναι από τα βραβεία για τα οποία μαθαίνεις όταν είσαι μικρός, ύστερα κοιτάς τη λίστα με τους βραβευθέντες και αποφασίζεις ότι οι πιθανότητες να το λάβεις ποτέ, είναι μηδαμινές. Όταν έμαθα ότι το έργο μου αναγνωρίστηκε με αυτήν την τεράστια διάκριση, αισθάνθηκα μεγάλη τιμή και χαρά. Ύστερα σκέφτηκα όλους τους ανθρώπους ,χωρίς τους οποίους δεν θα είχα φτάσει ως εδώ: τους γονείς και τον αδερφό μου, τη γιαγιά μου, την κοπέλα μου, τους φίλους, τους δασκάλους και τους μαθητές μου». «Μετά», πρόσθεσε, «ήρθε στο μυαλό μου η Ελλάδα που η συνεισφορά της τόσο στα μαθηματικά όσο και την ευρύτερη ανθρώπινη σκέψη ήταν έμπνευση σε όλη μου τη ζωή. Τέλος, θυμήθηκα την πρόσφατη τραγωδία με τις φωτιές της Αττικής και τον άδικο χαμό τόσων ανθρώπων. Όλες αυτές οι σκέψεις συνυπήρχαν στο μυαλό μου, όταν ανέβηκα στη σκηνή για να λάβω το βραβείο και μου έφεραν μεγάλη συγκίνηση». «Είμαι χαρούμενος που μπόρεσα να προσφέρω στην ελληνική σκέψη. Η Ελλάδα έχει πολύ ταλέντο και ελπίζω να δημιουργηθούν σύντομα οι συνθήκες για να μειωθεί η «διαρροή εγκεφάλων» και οι νέοι μας να μπορούν να δημιουργούν μέσα στην Ελλάδα χωρίς περισπασμούς», προσέθεσε. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του Κ. Δασκαλάκη στρέφονται κυρίως στα υπολογιστικά θεμέλια της Θεωρίας Παιγνίων, σε υπολογιστικά προβλήματα στο σχεδιασμό αγορών, στη θεωρία πιθανοτήτων και στη στατιστική σε υψηλές διαστάσεις, καθώς και τα μαθηματικά και υπολογιστικά θεμέλια της τεχνητής νοημοσύνης. Εκτός από τα διδακτικά καθήκοντά του, είναι κύριος ερευνητής στο Εργαστήριο Επιστήμης και των Υπολογιστών και Τεχνητής Νοημοσύνης (Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory-CSAIL) του ΜΙΤ. Το ερευνητικό έργο του εστιάζει τελευταία στο «πάντρεμα» των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης με την οικονομία. Το βραβείο, που δημιουργήθηκε το 1981 προς τιμή του Φινλανδού μαθηματικού Ρολφ Νεβανλίνα και συνοδεύεται από το ποσό των 10.000 ευρώ, απονέμεται κάθε τέσσερα χρόνια (μαζί με το βραβείο Fields) σε έναν επιστήμονα έως 40 ετών, ο οποίος έχει σημαντική συμβολή στα μαθηματικά της επιστήμης των υπολογιστών. Στο σχετικό σκεπτικό της βράβευσης του Κ. Δασκαλάκη, η Διεθνής Μαθηματική Ένωση αναφέρει ότι το έργο του «έχει μεταμορφώσει την κατανόησή μας για την υπολογιστική πολυπλοκότητα των θεμελιωδών προβλημάτων στις αγορές, στις δημοπρασίες, στις καταστάσεις ισορροπίας και σε άλλες οικονομικές δομές». «Ο Κωστής συνδυάζει την εντυπωσιακή τεχνική δεξιoτεχνία με το σπάνιο χάρισμα να εργάζεται πάνω σε προβλήματα που είναι τόσο θεμελιώδη όσο και πολύπλοκα. Είμαστε όλοι τόσο χαρούμενοι, που μάθαμε για την πανάξια αναγνώριση του συναδέλφου μας», δήλωσε η Ντανιέλα Ρας, διευθύντρια του Εργαστηρίου CSAIL του ΜΙΤ. Ο Κ. Δασκαλάκης, παιδί δύο κρητικής καταγωγής εκπαιδευτικών, είναι αριστούχος απόφοιτος της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, όπου εμπνεύσθηκε από το έργο ενός άλλου διακεκριμένου Έλληνα της διασποράς, του καθηγητή Χρήστου Παπαδημητρίου. Το βραβείο Νεβανλίνα είναι η κορυφαία διεθνής διάκρισή του μέχρι σήμερα και του ανοίγει το δρόμο για να συμμετάσχει πλέον στο «Φόρουμ της Χαϊδελβέργης», όπου κάθε χρόνο παίρνουν μέρος οι κάτοχοι των κορυφαίων μαθηματικών βραβείων (Fields, Abel, Turing και Nevanlinna). Πριν το Nevanlinna, είχε κατακτήσει διάφορα άλλα βραβεία, μεταξύ των οποίων τα «2007 Microsoft Graduate Research Fellowship», «2008 ACM Doctoral Dissertation Award», «Game Theory and Computer Science (Kalai) Prize», «2010 Sloan Fellowship in Computer Science», «2011 SIAM Outstanding Paper Prize», «2011 Ruth and Joel Spira Award for Distinguished Teaching», «2012 Microsoft Research Faculty Fellowship», «2015 Vatican Giuseppe Sciacca Foundation Research and Development Award» και «2018 Google Faculty Research Award». Τον Έλληνα επιστήμονα συνεχάρησαν χθες με μηνύματά τους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος και ο πρόεδρος της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης. http://www.in.gr/2018/08/03/tech/konstantinos-daskalakis-eimai-xaroumenos-pou-mporesa-na-prosfero-stin-elliniki-skepsi/

Επέτειος 100 χρόνων από την επιβεβαίωση της θεωρίας της σχετικότητας. Στις 29 Μαΐου 2019 συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από τότε που οι επιστήμονες κατάφεραν να αποδείξουν πειραματικά για πρώτη φορά -μέσω αστρονομικών παρατηρήσεων- τη γενική θεωρία της σχετικότητας, την καινοτόμα θεωρία βαρύτητας που είχε παρουσιάσει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν το 1915 και η οποία τελικά άλλαξε εκ βάθρων την φυσική και την αστρονομία. Μια σειρά από εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν προγραμματιστεί με αφορμή την επέτειο. Εκτός από τη θεμελιώδη σημασία της για την επιστήμη, η γενική σχετικότητα έχει διάφορες σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές, όπως το δορυφορικό σύστημα GPS και τα συναφή συστήματα δορυφορικής πλοήγησης (SatNav), η καλύτερη πρόβλεψη του καιρού μέσω υπολογιστών κ.α. Στις 29 Μαΐου 1919 μια επιστημονική αποστολή με επικεφαλής τον Βρετανό αστρονόμο Σερ Άρθουρ Έντινγκτον, που ταξίδεψε στο νησί Πρίνσιπε στα ανοιχτά της δυτικής ακτής της Αφρικής στον Ατλαντικό, επαλήθευσε τη γενική θεωρία της σχετικότητας, κάνοντας παρατηρήσεις του φωτός των άστρων στη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης και διαπιστώνοντας την καμπύλωση του με βάση τις θεωρητικές προβλέψεις του Αϊνστάιν. Η θεωρία επιβεβαιώθηκε και από μια άλλη βρετανική αποστολή στο Σομπράλ της Βραζιλίας, που έκανε παρατηρήσεις στη διάρκεια της ίδιας έκλειψης. Οι εικόνες από αυτή τη δεύτερη αποστολή, με επικεφαλής τον αστρονόμο Φρανκ Ντάισον, ήταν λιγότερο θολές από εκείνη του Πρίνσιπε υπό τον Έντινγκτον, όπου υπήρχαν αρκετά σύννεφα στον ουρανό. Στην πορεία ο ρόλος αυτής της δεύτερης αποστολής άδικα υποβαθμίσθηκε από τη φήμη του Έντινγκτον. Οι δύο επιστημονικές αποστολές είχαν χρηματοδοτηθεί από τη Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Βρετανίας, τη Βασιλική Εταιρεία επιστημών και τη Βασιλική Ιρλανδική Ακαδημία, ενώ είχαν οργανωθεί από το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς. Ο Αϊνστάιν ενημερώθηκε ανεπίσημα το Σεπτέμβριο του 1919 για την πειραματική επιβεβαίωση της θεωρίας του και έγραψε τα «ευχάριστα νέα» στη μητέρα του. Η επίσημη ανακοίνωση των ευρημάτων των δύο αποστολών σε κοινή επιστημονική συνεδρίαση των βρετανικών επιστημονικών φορέων το Νοέμβριο του 1919, κατέστησε γνωστό διεθνώς ότι η γενική σχετικότητα πράγματι έχει ισχύ, πράγμα που έκανε διάσημο τον Αϊνστάιν μέσα σε λίγες μέρες, όταν η είδηση μεταδόθηκε ευρέως από τα μέσα ενημέρωσης εκείνης της εποχής. Για να γιορτάσει το γεγονός, ο Αϊνστάιν αγόρασε ένα βιολί! Η επίδραση της βαρύτητας που ασκεί ένα άστρο πάνω στο φως που ταξιδεύει κοντά του, είναι πιο εύκολα μετρήσιμη (τουλάχιστον με τις τεχνικές δυνατότητες του προηγούμενου αιώνα), όταν συμβαίνει μια έκλειψη, στη διάρκεια της οποίας αφενός το φως του Ήλιου μπλοκάρεται από τη Σελήνη, αφετέρου το φως άλλων μακρινότερων άστρων καμπυλώνεται. Έτσι, τα άστρα φαίνονται μετατοπισμένα σε ελαφρώς διαφορετικές θέσεις από εκείνες που παρατηρούνται σε άλλες στιγμές. «Πριν ένα αιώνα οι αστρονόμοι επιβεβαίωσαν τη γενική θεωρία της σχετικότητας, μεταμορφώνοντας στην πορεία ριζικά και για πάντα την κατανόηση μας για το σύμπαν. Το έργο του Αϊνστάιν και του Έντινγκτον αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και μια ορατή επίδειξη του πώς η επιστήμη μπορεί να υπερβεί τους φραγμούς σε αυτές τις ταραχώδεις εποχές», δήλωσε ο πρόεδρος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας, καθηγητής Μάικ Κρούιζ. http://www.kathimerini.gr/1026373/gallery/epikairothta/episthmh/epeteios-100-xronwn-apo-thn-epivevaiwsh-ths-8ewrias-ths-sxetikothtas

Στο φως 110 «χαμένα» χειρόγραφα του Αϊνστάιν. Το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο του Ισραήλ παρουσίασε σήμερα μια συλλογή 110 χειρόγραφων σημειώσεων του Αλμπερτ Αϊνστάιν, πολλές από τις οποίες βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας. Περιλαμβάνουν χειρόγραφες μαθηματικές σημειώσεις, κυρίως από το 1944 έως το 1948, καθώς και ένα παράρτημα -το οποίο το πανεπιστήμιο πίστευε ότι είχε χαθεί- μιας μελέτης σχετικά με την ενοποιημένη θεωρία πεδίου, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters. Ο Αϊνστάιν, ο οποίος ανέπτυξε τη θεωρία της σχετικότητας, έναν από τους βασικούς πυλώνες της σύγχρονης επιστήμης, προσπαθούσε ανεπιτυχώς για πολλές δεκαετίες να αποδείξει ότι ο ηλεκτρομαγνητισμός και η βαρύτητα ήταν διαφορετικές εκφάνσεις του ίδιου βασικού πεδίου. Το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο δήλωσε ότι τα έγγραφα ήταν μέρος δωρεάς 80 χιλιάδων αντικειμένων από το αρχείο του Αϊνστάιν. «Αυτά τα έγγραφα αντανακλούν τον τρόπο σκέψης του Αϊνστάιν, τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος δούλευε. Τα περισσότερα από αυτά, χειρόγραφα, είναι μαθηματικοί υπολογισμοί» δήλωσε ο καθηγητής Hanoch Gutfreund. «Είναι περιλήψεις των σημειώσεών του. Κάθε φορά που του ερχόταν μια νέα ιδέα, καθόταν αμέσως και το έγραφε» πρόσθεσε ο ίδιος στο Reuters. https://www.in.gr/2019/03/06/tech/sto-fos-110-xamena-xeirografa-tou-ainstain-eikones/

Albert Einstein: Η αυθάδης ιδιοφυΐα. Ηταν ξαπλωμένος άρρωστος στο κρεβάτι του. Ο πατέρας του τού έφερε μία πυξίδα. Το μικρό παιδί, καθώς άρχισε να την εξετάζει, ξεκίνησε να τρέμει και να κρυώνει. Το γεγονός ότι η μαγνητική βελόνα συμπεριφερόταν σαν να την επηρέαζε ένα κρυμμένο πεδίο δυνάμεων και όχι κάποια μηχανική μέθοδος τού προκάλεσε ένα αίσθημα απορίας. «Πρέπει να υπάρχει κάτι βαθύ κρυμμένο πίσω από τα πράγματα» σκέφτηκε. Και εκείνο το ανήσυχο παιδί, που άργησε να μιλάει και που έλεγε ψιθυριστά τις λέξεις προτού δοκιμάσει να τις πει φωναχτά, με αποτέλεσμα να του αποδοθεί χαρακτηρισμός «Der Depperte» (ο αργός) από την οικογένεια του, ήταν αποφασισμένο να ξεκλειδώσει τα μυστικά του Σύμπαντος. Το παραπάνω περιστατικό περιγράφεται διεξοδικά στην πολυσέλιδη βιογραφία του σούπερ σταρ της Φυσικής Αλμπερτ Αϊνστάιν, η οποία μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός με την υπογραφή του δημοσιογράφου, ιστορικού και συγγραφέα Γουόλτερ Αϊζακσον, ο οποίος έχει ανασυνθέσει μεταξύ άλλων τις ζωές πεφωτισμένων προσωπικοτήτων όπως ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Στιβ Τζομπς και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Το βιβλίο με τίτλο «Albert Einstein – H βιογραφία μιας ιδιοφυΐας» περιγράφει κάθε πτυχή της προσωπικότητας του ανθρώπου με το «φωτοστέφανο των ηλεκτρισμένων μαλλιών» που έγινε σύμβολο της σοφίας. Ο επιστήμονας Η αναζήτησή του άρχισε το 1895, όταν σε ηλικία 16 ετών φαντάστηκε πώς θα ήταν να τρέχει δίπλα σε μια φωτεινή ακτίνα. Πέντε χρόνια αργότερα, ο λόρδος Κέλβιν, καταξιωμένος φυσικός, σε μια επίσημη διάλεξή του στη Βρετανική Εταιρεία για την Προαγωγή της Φυσικής διαβεβαίωνε τους ακροατές τους ότι «δεν απομένει τίποτε νέο να ανακαλυφθεί στη Φυσική πλέον». Ομως ο 26χρονος Αϊνστάιν, ένας άσημος υπάλληλος του Ελβετικού Γραφείου Ευρεσιτεχνιών, σκεφτόταν διαφορετικά. «Λοιπόν, τι σκαρώνεις, βρε παγωμένη φάλαινα, βρε καπνισμένο, ξεραμένο, κονσερβαρισμένο κομμάτι ψυχής…; Γιατί δεν μου έστειλες ακόμη τη διατριβή σου; (…) Σου υπόσχομαι τέσσερις εργασίες σε αντάλλαγμα». Η ανεπίσημη επιστολή του Αλμπερτ Αϊνστάιν προς τον φίλο του Κόνραντ Χάμπιχτ το 1905 ήταν το προανάκρουσμα της ριζικής επιστημονικής ανατροπής που σχεδίαζε. Πράγματι, του υποσχέθηκε τέσσερις εργασίες: η πρώτη αφορούσε την ακτινοβολία και τις ενεργειακές ιδιότητες του φωτός, η δεύτερη ήταν ένας προσδιορισμός των αληθινών μεγεθών των ατόμων, η τρίτη εξηγούσε την άτακτη κίνηση των μικροσκοπικών σωματιδίων σε ένα υγρό και η τέταρτη, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελούσε «απλώς ένα πρόχειρο προσχέδιο που αφορά την ηλεκτροδυναμική των κινούμενων σωμάτων και χρησιμοποιεί μια τροποποίηση της Θεωρίας του Χώρου και του Χρόνου». Και αυτό το προσχέδιο τελικά αποκαθήλωσε τη νευτώνεια Φυσική δίνοντας μια δραστικά αναμορφωμένη όψη του Σύμπαντος, πρώτα με την Ειδική και δέκα χρόνια αργότερα, το 1915, με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Αυτό που ξέχασε να γράψει στον φίλο του, γιατί δεν το είχε σκεφτεί ακόμη, ήταν ότι εκείνη τη χρονιά θα έγραφε και μια πέμπτη εργασία, ένα σύντομο συμπλήρωμα στην τέταρτη, όπου θα διατύπωνε ίσως την κομψότερη εξίσωση της επιστήμης (E=mc2), τόσο σύντομη ώστε να μοιάζει φτιαγμένη για να αγκαλιαστεί από την pop κουλτούρα και να γίνει logo σε βαμβακερά Τ-shirt και κούπες του καφέ. Οπως γράφει ο ιστορικός της επιστήμης Ντέιβιντ Κάσιντι, η σκέψη του Αϊνστάιν συμβολίζει σήμερα περισσότερο τη δυνατότητα της ριζικής αναθεώρησης των ιδεών μας, όπως και της συνειδητοποίησης ότι το Σύμπαν υπακούει όχι στην ωρολογιακή, μηχανική ακρίβεια του Νεύτωνα, αλλά στην παράδοξη, εκ πρώτης όψεως, σύλληψη ενός τετρασδιάστατου καμπυλωμένου χωροχρόνου. Ο Αϊνστάιν έτσι πέρασε στο Πάνθεον πλάι στους Αριστοτέλη, Γαλιλαίο και Νεύτωνα, με τη θεωρία του να επαληθεύεται θεωρητικά όταν οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια μια έκλειψης το 1919 επιβεβαίωσαν την πρόβλεψή του για τον βαθμό στον οποίο η βαρύτητα καμπυλώνει το φως. Οπως περιγράφει ο Γουόλτερ Αϊζακσον στο βιβλίο, «γιόρτασε το νέο αγοράζοντας ένα καινούργιο βιολί. Ωστόσο, καταλάβαινε τον ιστορικό αντίκτυπο της ανακοίνωσης ότι οι νόμοι του σερ Ισαάκ Νεύτωνα δεν ίσχυαν πλέον πλήρως για όλες τις πλευρές του Σύμπαντος. «Νεύτωνα, συγχώρησέ με» έγραψε. «Βρήκες τον μοναδικό τρόπο που ήταν δυνατός στην εποχή σου για έναν άνθρωπο με τις υψηλότερες ικανότητες σκέψης και δημιουργικής δύναμης»». Η επιβεβαίωση αυτή τον έχρισε σούπερ σταρ και είναι περίεργο ότι η θεωρία της σχετικότητας, παρότι δυσνόητη (παραμορφωμένος χώρος, καμπύλωση των ακτίνων του φωτός, δεν υπάρχει απόλυτος χώρος και χρόνος), έγινε δημοφιλές ανάγνωσμα στις τάξεις των μορφωμένων ανθρώπων, οι οποίοι μελετούσαν ενθουσιωδώς εκλαϊκευμένες περιγραφές της. Οταν ένας δημοσιογράφος τού ζήτησε να τη χωρέσει σε μία πρόταση, εκείνος απάντησε: «Σε όλη μου τη ζωή προσπαθώ να την κάνω να χωρέσει σε ένα βιβλίο και αυτός θέλει να τη χωρέσω σε μια πρόταση». Και να σκεφτεί κανείς ότι κέρδισε το Νομπέλ το 1921 όχι για αυτό το magnum opus του αλλά «για τις υπηρεσίες του στη θεωρητική Φυσική και ιδιαίτερα για την ανακάλυψη του νόμου του φωτοηλεκτρικού φαινόμενου», καθώς η συντηρητική Ακαδημία θεωρούσε τότε τη θεωρία της σχετικότητας ακόμη αμφιλεγόμενη. Ο άνθρωπος Το «πρόσωπο του αιώνα», όπως τον χαρακτήρισε το «Time» το 1999, γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου του 1879, στην Ουλμ επί Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Οι γονείς του, Χέρμαν και Παουλίνε, ήταν Εβραίοι, αλλά εντελώς «άθρησκοι», καθώς δεν τελούσαν τις εβραϊκές τελετουργίες. Οταν ο Αϊνστάιν ήταν ενός έτους, μετακόμισαν στο Μόναχο, όπου ο αδελφός του πατέρα του είχε ανοίξει μια εταιρεία εξοπλισμού φωταερίου και ηλεκτρισμού. Το 1881 ήρθε στη ζωή και η αγαπημένη αδελφή του Μάγια. Οταν του την έδειξαν για πρώτη φορά τον έκαναν να πιστέψει ότι ήταν κάτι σαν υπέροχο παιχνίδι. «Ναι, αλλά πού είναι οι ρόδες;» ρώτησε εκείνος. Οπως σημειώνει ο Αϊζακσον, παιδιόθεν χαρακτηριζόταν «από μια αναιδή, επαναστατική διάθεση απέναντι στην εξουσία, που έκανε έναν από τους δασκάλους του να τον στείλει σπίτι του και έναν άλλον να μείνει στην Ιστορία με τη δήλωσή του ότι δεν θα κατάφερνε τίποτα στη ζωή του». Εκείνος ο αυθάδης μαθητής τελικά όχι μόνο καθόρισε τον 20ό αιώνα αλλά και το μέλλον. Αυτά τα χαρακτηριστικά του πάντως δημιούργησαν έναν αστικό μύθο ανάγοντας τον Αϊνστάιν σε προστάτη των απανταχού κακών μαθητών, κάτι που πόρρω απέχει από την πραγματικότητα. Οπως έχει δηλώσει και ο ίδιος: «Πριν από τα 15 είχα μάθει διαφορικό και ολοκληρωτικό λογισμό». Βέβαια είχε και μία ακόμη μεγάλη αγάπη: το βιολί. Το 1894 η οικογενειακή επιχείρηση χρεοκόπησε και οι γονείς του μετακόμισαν στη Βόρεια Ιταλία. Και ενώ αρχικά εκείνος παρέμεινε στο Μόναχο για να συνεχίσει το σχολείο, η περιφρόνησή του για το αυταρχικό σχολικό σύστημα και τη μιλιταριστική ατμόσφαιρα της Γερμανίας τον έκανε να ταξιδέψει και αυτός στην Ιταλία πληροφορώντας τον πατέρα του ότι θα μελετήσει μόνος του για να μπει στο τεχνικό κολέγιο στη Ζυρίχη καθώς και για την απόφασή του να αποποιηθεί τη γερμανική υπηκοότητα, όπως και έπραξε. Την πρώτη φορά απέτυχε να περάσει τις εξετάσεις – άλλωστε ήταν μόλις 15 ετών. Τελικά τον Οκτώβριο του 1896 εγγράφηκε στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Δεν ήταν τυπικό δείγμα φοιτητή. Αυθάδης, συχνά απουσίαζε από τα μαθήματα, θεωρούσε πολλές φορές τις διαλέξεις ξεπερασμένες και μελετούσε με την παρέα του τις πιο πρόσφατες θεωρίες. Μάλιστα κόπηκε στο μάθημα «Πειράματα Φυσικής», ενώ προκάλεσε και έκρηξη στο εργαστήριο, με αποτέλεσμα να πάει στην κλινική για ράμματα. Ερωτευμένος Αϊνστάιν Στα φοιτητικά του χρόνια γνώρισε και τον παθιασμένο έρωτα της ζωής του, τη σερβικής καταγωγής Μιλέβα Μάριτς, τη μοναδική φοιτήτρια στο τμήμα του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης. Τρία χρόνια μεγαλύτερη από εκείνον, δεν ξεχώριζε για την ομορφιά της, κούτσαινε και ήταν επιρρεπής σε κρίσης φυματίωσης και κατάθλιψης. Ομως εκείνος θα έβρισκε ελκυστικό το πάθος της για τα μαθηματικά, τη μελαγχολική και μποέμικη ψυχή της και παρά τις έντονες αντιρρήσεις της οικογένειάς του ήταν προσκολλημένος σε εκείνη. Ο Αϊζακσον γράφει χαρακτηριστικά: «Με το πέρασμα του χρόνου θα γινόταν μούσα, σύντροφος, ερωμένη, σύζυγός, κακός δαίμονας και εχθρός του Αϊνστάιν και θα δημιουργούσε στη ζωή του ένα συναισθηματικό πεδίο ισχυρότερο οποιουδήποτε άλλου. Εναλλάξ θα τον προσέλκυε και θα τον απωθούσε με μια δύναμη τόσο ισχυρή, ώστε ένας απλός επιστήμονας σαν αυτόν δεν μπορούσε ποτέ να την καταλάβει». Την ίδια εποχή, το 1900, τελείωσε το Πολυτεχνείο με βαθμολογία 4,9 με άριστα το 6, σχεδόν με τον χειρότερο βαθμό στην τάξη του, και κατάφερε να γίνει ο μόνος απόφοιτος από το συγκεκριμένο τμήμα που δεν βρήκε δουλειά παρά τις ικετευτικές επιστολές που απέστειλε προς πολλά πανεπιστήμια. Για την ακρίβεια, χρειάστηκε να περάσει διάστημα εννέα ετών από την αποφοίτηση του, καθώς και τέσσερα χρόνια από το θαυμαστό έτος του 1905 που ο ίδιος έφερε την επανάσταση στη Φυσική, προτού του προσφέρουν μια θέση αναπληρωτή καθηγητή. Το 1901 η Μάριτς έμεινε έγκυος. Δεν είχαν παντρευτεί, ενώ η ίδια δεν είχε καταφέρει να αποφοιτήσει από το Πολυτεχνείο. Το 1902 έφερε στη ζωή ένα κορίτσι, τη Λίζερλ. Κατά πάσα πιθανότητα δόθηκε για υιοθεσία και μπορεί να πέθανε από οστρακιά το 1903. Ο Αϊνστάιν δεν μίλησε ποτέ δημόσια για αυτό το παιδί, ούτε αναγνώρισε την ύπαρξή του. Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτήν σε καμία αλληλογραφία, με εξαίρεση κάποια γράμματα τα οποία ήταν κρυμμένα μέχρι το 1986. Τελικά ο Αϊνστάιν μετά κόπων και βασάνων κατάφερε να εξασφαλίσει μία θέση εξεταστή στο Ελβετικό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών με έδρα τη Βέρνη. Εκεί πέρασε την πιο δημιουργική επταετία της ζωής του και έγραψε τις περίφημες εργασίες του που άλλαξαν προσανατολισμό στη Φυσική. Το 1903, σε μια λιτή πολιτική τελετή παντρεύτηκε τη Μάριτς και έναν χρόνο αργότερα ήρθε στη ζωή ο πρώτος γιος τους, ο Χανς Αλμπερτ Αϊνστάιν. Το 1910 ήρθε στον κόσμο και ο δεύτερος, ο Εντουαρντ, ένα παιδί με καλλιτεχνικές τάσεις που τελικά υπέκυψε στους δαίμονες της σχιζοφρένειας λίγο μετά την ηλικία των 20, παραμένοντας έγκλειστος σε κλινική στην Ελβετία σχεδόν για την υπόλοιπη ζωή του. Μετά το θαυμαστό έτος 1905 το άστρο του Αϊνστάιν ανέτειλε, με τον ίδιο να κλονίζει πεποιθήσεις και βεβαιότητες αιώνων. Η μετέπειτα ακαδημαϊκή πορεία του ήταν μια θριαμβευτική αναγνώριση των επιτευγμάτων του: αρχικά Ζυρίχη και Πράγα, για να παραμείνει σχεδόν 20 χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, προτού εγκαταλείψει τη χιτλερική Γερμανία το 1933, κλείνοντας την καριέρα του στην Αμερική, στο ονομαστό Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών του Πρίνστον. Ο γάμος του με τη Μάριτς κλονίστηκε. Ο Αϊνστάιν ερωτεύτηκε την εξαδέλφη του Ελζα, μια γυναίκα διαφορετική από την εξωτική διανοούμενη Μάριτς, μια γυναίκα που μπορούσε να προσφέρει οικογενειακή θαλπωρή και φροντίδα. Με την πρώτη σύζυγό του μπήκαν σε μια διένεξη που κράτησε χρόνια. Τελικά η Μάριτς, ιδιαίτερα πικραμένη, άλλωστε η ίδια από τα πρώτα χρόνια είχε λειτουργήσει ως δοκιμαστικό ακροατήριο για τις ιδέες του και τον βοήθησε να ελέγξει τα μαθηματικά στις εργασίες του – σύμφωνα με κάποιους μελετητές η ίδια μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμη και ισότιμη συνεργάτιδα -, πείστηκε να του δώσει διαζύγιο όταν εκείνος της υποσχέθηκε ότι όταν θα κέρδιζε το βραβείο Νομπέλ θα της παραχωρούσε τα χρήματα. Ετσι και έγινε. Τελικώς, τον Ιούνιο του 1919 ο Αϊνστάιν μετά το διαζύγιο παντρεύτηκε την Ελζα. Δεν στάθηκε πιστός ούτε σε εκείνη. Αν και απέφευγε την εμπλοκή των δεσμεύσεων, μερικές φορές παρασυρόταν από παθιασμένες έλξεις, με την Ελζα να κάνει τα στραβά μάτια, απολαμβάνοντας τη θέση της συζύγου του πιο διάσημου επιστήμονα του κόσμου. Γιατί πέρα από ιδιοφυΐα ο ίδιος υπήρξε ένας αντισυμβατικός σούπερ σταρ που έκανε τα πλήθη να παραληρούν, που ήξερε να δίνει προβοκατόρικες απαντήσεις στους δημοσιογράφους και που εμφανίστηκε φορώντας επίσημο ένδυμα μαζί με την Ελζα στην πρεμιέρα της ταινίας «Τα φώτα της πόλης» δίπλα στο Τσάρλι Τσάπλιν, με τον ηθοποιό να κάνει το αξέχαστο σχόλιο: «Εμένα με ζητωκραυγάζουν επειδή με καταλαβαίνουν όλοι, κι εσάς επειδή δεν σας καταλαβαίνει κανείς». Το τέλος Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του αναζητώντας μια πληρέστερη εξήγηση του Σύμπαντος – μια ενοποιημένη θεωρία πεδίου που θα συνέδεε τον ηλεκτρισμό, τον μαγνητισμό, τη βαρύτητα και την κβαντομηχανική, την οποία πάντα επέκρινε ως ελλιπή. Η προσπάθειά του τελείωσε το 1955 με τον θάνατό του. Μερικά χρόνια νωρίτερα μια διερευνητική εγχείρηση αποκάλυψε ένα ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής που οι γιατροί αποφάσισαν ότι δεν μπορούσαν να χειρουργήσουν. Τον Απρίλιο του 1955 κατέρρευσε. Μια ιατρική ομάδα τού σύστησε έναν χειρουργό που ίσως μπορούσε να επιδιορθώσει την αορτή. Αρνήθηκε. «Είναι κακόγουστο να παρατείνεις τεχνητά τη ζωή». «Εκανα αυτά που μου αναλογούσαν, είναι ώρα να φύγω. Και θα φύγω με αξιοπρέπεια». Στις 18 Απριλίου του 1955, έπειτα από ολιγοήμερη νοσηλεία, μια νοσοκόμα τον άκουσε να λέει μερικές λέξεις στα γερμανικά. Δεν μπόρεσε να τις καταλάβει. Το ανεύρυσμα είχε σπάσει και ο Αϊνστάιν άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 76 ετών. Δίπλα στο κρεβάτι του υπήρχαν 12 σελίδες πυκνογραμμένων εξισώσεων. Ηταν η τελευταία του προσπάθεια αποκρυπτογραφήσει το Σύμπαν. https://www.tovima.gr/printed_post/i-aythadis-idiofyia/

Η «Επιστολή του Θεού» του Αϊνστάιν σε δημοπρασία. Μια χειρόγραφη επιστολή του Άλμπερτ Αϊνστάιν όπου περιγράφει τις απόψεις του για τον Θεό, τη θρησκεία και το νόημα της ζωής θα πουληθεί σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη στις αρχές Δεκεμβρίου και εκτιμάται ότι θα πιάσει 1-1,5 εκατομμύριο δολάρια, ανακοίνωσε ο οίκος Christie"s. Στην «Επιστολή του Θεού», που γράφτηκε στα γερμανικά το 1954 και απευθυνόταν στον φιλόσοφο Έρικ Γκούτκιντ, ο διασημότερος φυσικός του 20ού αιώνα δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν πιστεύει στην ύπαρξή του. «Η λέξη Θεός για εμένα δεν είναι παρά η έκφραση και το προϊόν των ανθρώπινων αδυναμιών και η Αγία Γραφή (δεν είναι παρά μόνο) μια συλλογή σεβαστών μύθων, αλλά παρ" όλ" αυτά, μάλλον πρωτόγονων», γράφει ο Αϊνστάιν έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του, τον Απρίλιο του 1955. «Καμία ερμηνεία, όσο δεξιοτεχνική και αν είναι, δεν θα το αλλάξει αυτό», πρόσθεσε. Η επιστολή έχει έκταση μιάμιση σελίδα και γράφτηκε την εποχή που ο Αϊνστάιν ζούσε στο Νιού Τζέρσεϊ. Το 2008 το γράμμα πουλήθηκε σε δημοπρασία σε έναν ιδιώτη συλλέκτη αντί 404.000 δολαρίων. «Πρόκειται για μια από τις κατηγορηματικότερες δηλώσεις στη διαμάχη μεταξύ των επιστημών και της θρησκείας», σχολίασε ο Πίτερ Κλάρνετ, ειδικός του οίκου Christie"s στον τομέα των βιβλίων και των χειρογράφων. Ο θεμελιωτής της θεωρίας της σχετικότητας, αν και Εβραίος ο ίδιος, δεν διστάζει να απορρίψει και τον ιουδαϊσμό: «Για εμένα, η εβραϊκή θρησκεία είναι, όπως όλες οι άλλες θρησκείες, η ενσάρκωση μιας πρωτόγονης δεισιδαιμονίας», σημειώνει. Τον Οκτώβριο του 1917, ένα χειρόγραφο σημείωμα του Αϊνστάιν που αναφερόταν στο μυστικό της ευτυχίας πουλήθηκε στην Ιερουσαλήμ έναντι 1,56 εκατομμυρίου δολαρίων, ενώ η αρχική εκτίμηση ήταν ότι δεν θα έπιανε παρά 5.000-8.000 δολάρια. «Μολονότι γράμματα και χειρόγραφα του Αϊνστάιν εμφανίζονται τακτικά σε δημοπρασίες, ελάχιστα είναι εκείνα που έχουν ιδιαίτερη σημασία», εξήγησε ο Κλάρνετ. Σύμφωνα με τον ειδικό, η επιστολή που θα πουληθεί στις 4 Δεκεμβρίου στη Νέα Υόρκη είναι εξίσου σημαντική με εκείνη που είχε στείλει ο Αϊνστάιν στον Αμερικανό πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ το 1939, με την οποία τον προειδοποιούσε για τις προσπάθειες της Γερμανίας να κατασκευάσει ατομική βόμβα. Εκείνη η επιστολή πουλήθηκε το 2002 έναντι 2 εκατομμυρίων δολαρίων. https://www.tanea.gr/2018/10/03/lifearts/lifestyle/i-epistoli-tou-theou-tou-ainstain-se-dimoprasia/ Τρία εκατ. δολάρια για το «γράμμα του Θεού» του Αϊνστάιν. Χειρόγραφο γράμμα του Αλμπερτ Αϊνστάιν, στο οποίο εξέθετε τις απόψεις του για τη θρησκεία και το Θεό, πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Κρίστι'ς στη Νέα Υόρκη, αντί σχεδόν τριών εκατομμυρίων δολαρίων. Το γνωστό ως «γράμμα του Θεού», το οποίο έχει έκταση μιάμισης σελίδας και είχε γραφεί στα γερμανικά το 1954, «έπιασε» 2,89 εκατ. δολάρια στη δημοπρασία, σχεδόν διπλάσιο ποσό του αναμενομένου, σύμφωνα με τη βρετανική «Guardian». Το γράμμα, που είχε ως αποδέκτη τον φιλόσοφο Ερικ Γκούτκιντ, ως απάντηση στο βιβλίο του «Επιλέξτε τη Ζωή: Η Βιβλική κλήση για εξέγερση», περιλαμβάνει φράσεις όπως «η λέξη Θεός για μένα δεν είναι τίποτε περισσότερο από την έκφραση και το προϊόν των ανθρώπινων αδυναμιών, ενώ η Βίβλος είναι μια συλλογή έντιμων αλλά παρόλα αυτά πρωτόγονων μύθων, που είναι αρκετά παιδιάστικοι». Η εν λόγω φράση έχει θεωρηθεί απόδειξη ότι ο Αϊνστάιν ήταν άθεος, όμως σε άλλες περιπτώσεις ο ίδιος είχε δηλώσει ότι δεν του άρεσε να του βάζουν αυτή την «ταμπέλα», επειδή δεν ένιωθε έτσι. Στο ίδιο γράμμα ο Αϊνστάιν, ο οποίος ήταν Εβραίος, εκφράζει την απογοήτευσή του για την Ιουδαϊκή θρησκεία, η οποία, όπως γράφει, «όπως οι άλλες θρησκείες, είναι η ενσάρκωση των πιο παιδιάστικων προκαταλήψεων». Για τους Εβραίους, επισημαίνει ότι «δεν έχουν για μένα καμία διαφορετική ποιότητα από ό,τι όλοι οι άλλοι άνθρωποι» και «δεν είναι καλύτεροι από τις άλλες ανθρώπινες ομάδες». Το γράμμα, που βρισκόταν ανάμεσα στα άλλα χαρτιά του Γκούτκιντ, βγήκε σε δημοπρασία για πρώτη φορά το 2008 και είχε πωληθεί αντί 170.000 λιρών. Μάλιστα τότε είχε αποτύχει να το αγοράσει ο γνωστός Βρετανός εξελικτικός βιολόγος και «πατέρας» του νέου αθεϊσμού Ρίτσαρντ Ντόκινς. Σύμφωνα με τους βιογράφους του Αϊνστάιν, ήταν θρησκευόμενος ως παιδί, αλλά στην ηλικία των 13 ετών θεώρησε τη θρησκεία μια εξαπάτηση και εγκατέλειψε την άκριτη θρησκευτική πίστη του. Αργότερα δήλωσε ότι πίστευε «στο Θεό του Σπινόζα», ο οποίος αποκαλύπτεται μέσα στην αρμονία του σύμπαντος, αλλά δεν ασχολείται με τις πράξεις και τη μοίρα των ανθρώπων. Από την άλλη, όμως, είχε επικρίνει «τους φανατικούς άθεους, των οποίων η έλλειψη ανεκτικότητας είναι παρόμοιας μορφής με την έλλειψη ανεκτικότητας των θρησκευόμενων φανατικών». http://www.kathimerini.gr/998449/gallery/epikairothta/episthmh/tria-ekat-dolaria-gia-to-gramma-toy-8eoy-toy-ainstain

Νέα επιβεβαίωση της θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν στο Διάστημα. Μία διεθνής ομάδα επιστημόνων απέδειξε για ακόμη μία φορά -με ένα τεστ σε ένα τριπλό σύστημα άστρων- ότι η Γενική Θεωρία Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν ισχύει στο διάστημα, όπως και στη Γη. Σύμφωνα με τη θεωρία της συμπαντικής βαρύτητας, σε ένα δεδομένο βαρυτικό πεδίο όλα τα αντικείμενα, μικρά και μεγάλα, ελαφριά και βαριά, πέφτουν με την ίδια επιτάχυνση ανεξάρτητα από τη μάζα ή από τη σύνθεσή τους, είτε πρόκειται για φτερά, είτε για σφυριά, ή για άστρα ή μαύρες τρύπες. Έτσι, σύμφωνα και με τον Γαλιλαίο, μία μικρή και μία μεγάλη μπάλα κανονιού που θα πέσουν από τον πύργο της Πίζας, θα φθάσουν στο έδαφος ταυτόχρονα, αρκεί να μην υπάρχει αέρας. Κάτι που όντως έδειξε το 1971 στη Σελήνη ο αστροναύτης Ντέηβιντ Σκοτ της αποστολής «Απόλλων 15», χρησιμοποιώντας ένα σφυρί κι ένα φτερό που άφησε να πέσουν και αυτά έφθασαν ταυτόχρονα στη σεληνιακή επιφάνεια. Κατά καιρούς, όμως, έχουν διατυπωθεί αμφιβολίες αν η θεωρία ισχύει επίσης σε συνθήκες ακραίας βαρύτητας στο διάστημα. Η νέα έρευνα, με επικεφαλής τη δρα Αν Άρτσιμπαλντ του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ και του Ολλανδικού Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας ASTRON, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature» https://www.nature.com/articles/s41586-018-0265-1 , διαλύει κάθε αμφιβολία για την καθολική -δηλαδή συμπαντική- ισχύ της θεωρίας του Αϊνστάιν. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ως «εργαστήριο» παρατηρήσεων το σύστημα τριών αστέρων PSR J0337+1715, που ανακαλύφθηκε το 2011, βρίσκεται σε απόσταση 4.200 ετών φωτός από τη Γη και το οποίο αποτελείται από δύο άστρα λευκούς νάνους και ένα άστρο νετρονίων. Οι λευκοί νάνοι έχουν μικρό μέγεθος ανάλογο της Γης, αλλά μεγάλη μάζα παρόμοια με του Ήλιου. Το άστρο νετρονίων (γνωστό και ως πάλσαρ) είναι ακόμη μικρότερο και πυκνότερο, ένα απομεινάρι μίας παλιάς έκρηξης σούπερ-νόβα, που πλέον περιστρέφεται σαν ισχυρός φάρος, με τρομερά σταθερό ρυθμό (366 περιστροφές το λεπτό), στέλνοντας περιοδικά ηλεκτρομαγνητικά σήματα, τα οποία συλλαμβάνονται από τα επίγεια ραδιοτηλεσκόπια. Οι αστρονόμοι παρατηρούν το εν λόγω σύστημα εδώ και έξι χρόνια με τρία ραδιοτηλεσκόπια στην Ολλανδία (Westerbrok Synthesis), στις ΗΠΑ (Green Bank) και στο Πουέρτο Ρίκο (Arecibo), επειδή εξ αρχής είχαν συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας. Το άστρο νετρονίων περιφέρεται πέριξ του ενός λευκού νάνου, ενώ ο δεύτερος πιο μακρινός λευκός νάνος περιφέρεται γύρω από αυτό το ζευγάρι πάλσαρ-πρώτου λευκού νάνου. Στην ουσία, το ζευγάρι «πέφτει» βαρυτικά προς τον εξωτερικό λευκό νάνο. Επιπλέον, το ένα μέλος του ζευγαριού (άστρο νετρονίων) είναι πολύ πιο βαρύ από το δεύτερο μέλος (εσωτερικός λευκός νάνος), όπως μία σιδερένια μπάλα είναι βαρύτερη από ένα φτερό. Οι ερευνητές μέτρησαν κατά πόσο ο εσωτερικός λευκός νάνος και το άστρο νετρονίων, με τα διαφορετικά βάρη τους, επηρεάζονταν διαφορετικά από τη βαρύτητα του εξωτερικού λευκού νάνου, δηλαδή «έπεφταν» προς αυτόν με διαφορετική ταχύτητα. Τελικά, δεν βρήκαν καμία διαφορά, πράγμα που σημαίνει ότι η θεωρία του Αϊνστάιν ισχύει, συνεπώς δεν χρειάζεται κάποια εναλλακτική θεωρία. http://www.in.gr/2018/07/04/tech/nea-epivevaiosi-tis-theorias-tis-sxetikotitas-tou-ainstain-sto-diastima/

Άλλη μια επιβεβαίωση της θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων έκανε τον πιο ακριβή έως σήμερα έλεγχο της γενικής θεωρίας σχετικότητας του Αϊνστάιν όχι μόνο πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, αλλά και πέρα από τον δικό μας γαλαξία, επιβεβαιώνοντας την ορθότητά της, για τη συμπεριφορά της βαρύτητας σε κοσμική κλίμακα. Συνδυάζοντας στοιχεία από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» και το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, οι επιστήμονες έδειξαν ότι πράγματι η βαρύτητα συμπεριφέρεται όπως ακριβώς προβλέπει η γενική θεωρία σχετικότητας που είχε παρουσιάσει ο Αλμπερτ Αϊνστάιν το 1915. Από τότε, η θεωρία αυτή έχει περάσει με «άριστα» από αλλεπάλληλα τεστ στη Γη και το διάστημα. Οι νέες ακόμη πιο μακρινές μετρήσεις, που έδειξαν πως καμπυλώνεται το φως (και άρα ο χωροχρόνος) γύρω από τον γαλαξία, επιβεβαίωσαν για μια ακόμη φορά ότι η θεωρία είναι σωστή. Οι ερευνητές από τη Βρετανία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον δρα Τόμας Κόλετ του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρύτητας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», http://science.sciencemag.org/content/360/6395/1342 χρησιμοποίησαν έναν σχετικά κοντινό γαλαξία (τον ESO325-G004 σε απόσταση 450 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη) ως βαρυτικό φακό για να πραγματοποιήσουν ένα τεστ ακριβείας της θεωρίας. Ο γαλαξίας αυτός δρα ως ισχυρός βαρυτικός φακός, στρεβλώνοντας το φως από έναν άλλο πολύ πιο μακρινό γαλαξία που βρίσκεται από πίσω του, δημιουργώντας έτσι τον λεγόμενο φωτεινό «δακτύλιο Αϊνστάιν» γύρω από το κέντρο του. Συγκρίνοντας τη μάζα του γαλαξία ESO 325-G004 με την καμπύλωση του χώρου γύρω του, οι αστρονόμοι βρήκαν ότι η βαρύτητα συμπεριφέρεται σύμφωνα με τις προβλέψεις της γενικής θεωρίας της σχετικότητας. «Είναι τόσο ανακουφιστικό να χρησιμοποιούμε τα καλύτερα τηλεσκόπια στον κόσμο για να θέσουμε σε αμφισβήτηση τον Αϊνστάιν και τελικά να βρίσκουμε πόσο σωστός ήταν» δήλωσε ο καθηγητής Μπομπ Νίκολ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας και Βαρύτητας. Το νέο τεστ σχετίζεται και με την επέκταση του σύμπαντος, κάτι που είναι γνωστό ήδη από το 1929 ότι συμβαίνει, αλλά το 1998 έγινε πλέον αντιληπτό ότι η διαστολή του σύμπαντος είναι ταχύτερη σήμερα από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν υπάρχει ένας «εξωτικός» παράγων διαστολής, η λεγόμενη -και προς το παρόν μόνο θεωρητική- σκοτεινή ενέργεια. Ομως το κατά πόσο μπορεί να ισχύει αυτή η εξήγηση της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος, εξαρτάται από το εάν ισχύει επίσης η γενική θεωρία της σχετικότητας για τη βαρύτητα σε κοσμολογική κλίμακα – που όντως φαίνεται να ισχύει. https://physicsgg.me/2018/06/22/%ce%ac%ce%bb%ce%bb%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%cf%80%ce%b9%ce%b2%ce%b5%ce%b2%ce%b1%ce%af%cf%89%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b8%ce%b5%cf%89%cf%81%ce%af%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%83/

Η εξαφάνιση του χρόνου από τον Γκέντελ. O Immanuel Kant υποστήριζε την άποψη ότι η αλλαγή είναι μια αυταπάτη που οφείλεται στους ειδικούς μας ανθρώπινους τρόπους πρόσληψης. Συγκεκριμένα, στην Κριτική του Καθαρού Λόγου, ο Καντ δηλώνει: «Εκείνα τα συναισθήματα τα οποία παρουσιάζουμε στους εαυτούς μας ως αλλαγές, σε όντα με άλλες μορφές διαίσθησης θα προκαλούσαν μια πρόσληψη στην οποία η ιδέα του χρόνου, και συνεπώς και της αλλαγής, δε θα εμφανιζόταν καθόλου». Το 1949 ο Kurt Goumldel (Γκέντελ), προς τιμή των εβδομηκοστών γενεθλίων του Αϊνστάιν, παρουσίασε ένα άρθρο με λύσεις των εξισώσεων πεδίου του Αϊνστάιν στη ΓΘΣ. Οι λύσεις του παρήγαγαν θεωρητικά σύμπαντα στα οποία «δεν μπορούσε κανείς με τίποτε να υποθέσει αντικειμενική παρέλευση του χρόνου». Σ’ ένα τέτοιο κόσμο, ταξίδια στο χρόνο μέσα στο μέλλον ή στο παρελθόν είναι δυνατά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με τον οποίο μπορούμε να ταξιδεύουμε σε διαφορετικές διευθύνσεις στο χώρο. Στο σύμπαν του Γκέντελ, εγκαταλείπεται η διάκριση ανάμεσα σε νωρίτερα και αργότερα. Το ερώτημα είναι αν εάν μπορούμε, με βάση τα αποτελέσματα παρατηρήσεων, να αποκλείσουμε την πιθανότητα να είναι αυτό το μαθηματικά δυνατό σύμπαν υποψήφιο για το φυσικό σύμπαν…… Αν ο Αϊνστάιν μεταμόρφωσε το χρόνο σε χώρο, ο Γκέντελ πέτυχε κάτι ακόμα πιο μαγικό: τον εξαφάνισε. Έχοντας ήδη σείσει συθέμελα το μαθηματικό κόσμο με το θεώρημα της μη πληρότητας, τώρα ο Γκέντελ καταπιανόταν με τον Αϊνστάιν και τη σχετικότητα. Τα μαθηματικά, η φυσική και η φιλοσοφία των ευρημάτων του Γκέντελ ήταν εντελώς καινούρια. Στους πιθανούς κόσμους που θα διέπονταν απ’ αυτές τις νέες κοσμολογικές λύσεις, (τα αποκαλούμενα περιστρεφόμενα ή σύμπαντα Γκέντελ), προέκυπτε πως η δομή του χωροχρόνου στρεβλώνεται ή καμπυλώνεται τόσο πολύ από την κατανομή της ύλης, ώστε δημιουργούνται χρονοειδείς διαδρομές με φορά προς το μέλλον, που αν τις ακολουθήσει ένα ταχύτατο διαστημόπλοιο – ο Γκέντελ είχε βρει ακριβώς την ταχύτητα και τα καύσιμα που θα απαιτούνταν, ξεχνώντας μόνο το φαγητό των κοσμοναυτών – μπορεί να εισέλθει σε οποιαδήποτε περιοχή του παρελθόντος, του παρόντος ή του μέλλοντος. Ο Γκέντελ, αυτός ο συνδυασμός Κάφκα και Αϊνστάιν, απέδειξε για πρώτη φορά στην ιστορία, χρησιμοποιώντας τις εξισώσεις της σχετικότητας, ότι τα ταξίδια στο χρόνο δεν ήταν μια φαντασίωση των φιλοσόφων αλλά μια επιστημονική πιθανότητα….. Ο Γκέντελ έσπευσε να επισημάνει, πως, εάν μπορούμε να επισκεφτούμε το παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει πραγματικά «παρέλθει». Όμως, ο χρόνος που δεν περνάει δεν είναι χρόνος…. Μελετώντας ξανά το περιστρεφόμενο σύμπαν Γκέντελ, ο Stephen Hawking (Χόκινγκ) ένιωσε την ανάγκη να εκφράσει τον θαυμασμό του. Τα αποτελέσματα του Γκέντελ (που δείχνουν πως το ταξίδι στο χρόνο συνάδει με τους νόμους της σχετικότητας), του φάνηκαν τόσο απειλητικά ώστε βάλθηκε να σκαρώσει ένα αντι-γκεντελιανό αίτημα. Εάν γίνει αποδεκτή η περίφημη «εικασία για την προστασία της χρονολογίας» του Χόκινγκ, τότε ακυρώνεται η συνεισφορά του Γκέντελ στην σχετικότητα. Ευρήματα σαν αυτά του Γκέντελ, ήταν κατά τον Χόκινγκ τόσο απαράδεκτα από φυσική άποψη ώστε πρότεινε μια ad hoc τροποποίηση των νόμων της φύσης που οδηγούσε στην απόρριψη του σύμπαντος Γκέντελ ως φυσικά δυνατού… ΠΗΓΕΣ: 1) «ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΔΙΧΩΣ ΧΡΟΝΟ», Palle Yourgrau, εκδόσεις Τραυλός 2) «Γκέντελ, μια ζωή λογικής», John L. Casti and Werner DePauli, εκδόσεις Liberal Bookς. http://physicsgg.me/2011/05/08/%ce%b7-%ce%b5%ce%be%ce%b1%cf%86%ce%ac%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%87%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%bf%cf%85-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b3%ce%ba%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5/

Η NASA αποφάσισε να στείλει στον Τιτάνα το Dragonfly Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να στείλει στον Τιτάνα το Dragonfly, ένα ιπτάμενο ρομποτικό μικρό όχημα (drone), για να εξερευνήσει τον εξωτικό παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου, ο οποίος είναι πλούσιος σε υδρογονάνθρακες και άλλα οργανικά στοιχεία, που αποτελούν θεμέλιους λίθους της ζωής. Είναι η πρώτη φορά που ένα μακρινό ουράνιο σώμα δε θα μελετηθεί ούτε από ρόβερ ούτε από δορυφόρο. Η αποστολή θα εκτοξευτεί το 2026 και θα φθάσει στον Τιτάνα το 2036. Η αρχική διάρκεια της αποστολής θα είναι 2,7 χρόνια και ένας από τους στόχους της θα είναι να ανακαλύψει χημικά ίχνη προηγούμενης ή τωρινής ζωής. Η ιπτάμενη διαστημοσυσκευή, που θα επισκεφθεί δεκάδες τοποθεσίες του Τιτάνα, από κρατήρες ως αμμόλοφους, εκμεταλλευόμενη την πυκνή ατμόσφαιρα του δορυφόρου (τέσσερις φορές πιο πυκνή από τη γήινη), θα κινείται με οκτώ στροφεία (ρότορες) και θα μπορεί να πετάξει και να προσεδαφιστεί όπως ένα μεγάλο drone στη Γη. «Με την αποστολή Dragonfly η NASA για μια ακόμη φορά θα κάνει κάτι που κανένας άλλος δεν μπορεί να κάνει. Η επίσκεψη σε αυτόν το μυστηριώδη ωκεάνιο κόσμο μπορεί να φέρει επανάσταση σε όσα ξέρουμε για τη ζωή στο σύμπαν» δήλωσε ο επικεφαλής της NASA, Τζιμ Μπριντενστάιν. Χάρη στα στοιχεία που επί χρόνια έχει στείλει το σκάφος Cassini από τον Τιτάνα, οι επιστήμονες της NASA έχουν διαλέξει την κατάλληλη εποχή και τοποθεσία για την άφιξη του Dragonfly. Σε πρώτη φάση, θα προσεδαφιστεί στην περιοχή «Σαγκρι-Λα» κοντά στον ισημερινό του δορυφόρου, η οποία θυμίζει τους αμμόλοφους της Ναμίμπια στην Αφρική. Το drone θα «πηδάει» από το ένα μέρος στο άλλο, κάνοντας σύντομες πτήσεις έως οκτώ χιλιομέτρων κάθε φορά και κατεβαίνοντας για να συλλέξει δείγματα. Τελικά, θα επισκεφθεί τον κρατήρα πρόσκρουσης Σελκ, όπου υπάρχουν ενδείξεις για υγρό νερό στο παρελθόν, οργανικά μόρια και παροχή ενέργειας (όλα τα συστατικά της ζωής). Συνολικά, το Dragonfly θα πετάξει πάνω από 175 χιλιόμετρα, σχεδόν διπλάσια απόσταση από όλα μαζί τα ρόβερ στον Άρη. Ο Τιτάν έχει μια ατμόσφαιρα με βάση το άζωτο, όπως η Γη, αλλά έχει νέφη και βροχές από μεθάνιο. Άλλες οργανικές ουσίες σχηματίζονται στην ατμόσφαιρά του και πέφτουν στο έδαφος σαν χιόνι. Ο δορυφόρος, ο δεύτερος μεγαλύτερος στο ηλιακό μας σύστημα, είναι μεγαλύτερος από τον πλανήτη Ερμή. Απέχει από τον Ήλιο δεκαπλάσια απόσταση απ’ ό,τι η Γη, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του να είναι περίπου μείον 179 βαθμοί Κελσίου, ενώ η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνειά του είναι περίπου 50% μεγαλύτερη απ’ ό,τι της ατμόσφαιρας στη Γη. Η αποστολή Dragonfly θα αποτελέσει μέρος του ευρύτερου προγράμματος New Frontiers (Νέα Σύνορα) της NASA, το οποίο περιλαμβάνει επίσης τις ήδη ευρισκόμενες σε εξέλιξη αποστολές New Horizons στον Πλούτωνα και στη Ζώνη Κάιπερ, Juno στο Δία και Osiris-Rex στον αστεροειδή Μπενού. Την ευθύνη του Dragonfly θα έχει το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL) του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, αυτό που κάποτε διηύθυνε ο έλληνας διαστημικός επιστήμονας και ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής. https://www.in.gr/2019/06/28/tech/nasa-apofasise-na-steilei-ston-titana-dragonfly/

Δύο νέες επιστημονικές εργασίες δείχνουν ότι στον Τιτάνα υπάρχουν λίμνες από υγρό μεθάνιο που πέφτει σαν βροχή. Είναι ένας κόσμος όπου συχνά βρέχει, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται λίμνες, μερικές από τις οποίες, παρόλο που βρίσκονται σε μεγάλους λόφους, έχουν βάθος πάνω από 100 μέτρα. Μοιάζει με τη Γη, αλλά είναι ο Τιτάνας, ο μεγάλος δορυφόρος του Κρόνου, και οι λίμνες του δεν περιέχουν νερό, αλλά υγρό μεθάνιο, το οποίο πέφτει σαν βροχή από τον ουρανό. Δύο νέες επιστημονικές εργασίες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό αστρονομίας "Nature Astronomy", παρουσιάζουν νέες εκτιμήσεις, οι οποίες προέκυψαν από την ανάλυση των στοιχείων, που συνέλεξε το σκάφος Cassini της NASA, προτού ολοκληρώσει την πολυετή αποστολή του το 2017 με μια βουτιά θανάτου στον Κρόνο. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μερικές από τις λίμνες υγρών υδρογονανθράκων του εξωτικού δορυφόρου, αν και έχουν διάμετρο μόνο μερικών δεκάδων χιλιομέτρων, είναι απρόσμενα βαθιές, ενώ άλλες είναι ρηχές (με βάθος μόνο μερικών εκατοστών) και εποχικές, με αποτέλεσμα να εξατμίζονται ή να στραγγίζουν κατά περιόδους. Ο Τιτάνας και η Γη είναι τα μόνα σώματα του ηλιακού μας συστήματος, όπου έχουν βρεθεί μόνιμες υγρές επιφάνειες, όπως λίμνες, ποτάμια και θάλασσες. Η διαφορά με τη Γη είναι ότι ο υδρολογικός κύκλος του Τιτάνα βασίζεται στους υγρούς υδρογονάνθρακες, όπως το μεθάνιο και το αιθάνιο. Στη Γη αυτοί οι υδρογονάνθρακες συνήθως βρίσκονται σε αέρια μορφή, αλλά στον Τιτάνα, λόγω των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών του, συμπεριφέρονται σαν υγρά. Ορισμένοι επιστήμονες δεν αποκλείουν την πιθανότητα ύπαρξης περασμένης ή και τωρινής ζωής στον Τιτάνα, μέσα στις λίμνες των υδρογονανθράκων του. Ο Τιτάνας, με διάμετρο περίπου 5.150 χιλιομέτρων, μεγαλύτερος και από τον πλανήτη Ερμή, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος, μετά τον Γανυμήδη του Δία. Έχει τη μεγαλύτερη γεωλογική ομοιότητα με τη Γη από κάθε άλλο σώμα, ακόμη και από τον Άρη, καθώς διαθέτει θάλασσες, λίμνες, νησιά, ποτάμια, φαράγγια, αμμόλοφους, υπόγεια σπήλαια κ.α. Η NASA εξετάζει σοβαρά την πιθανότητα να στείλει ένα drone στον Τιτάνα με την αποστολή Dragonfly, που -αν υλοποιηθεί- θα εκτοξευθεί το 2025 και θα φθάσει στο μυστηριώδη μακρινό δορυφόρο μετά από εννέα χρόνια. https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/765788_dyo-nees-epistimonikes-ergasies-deihnoyn-oti-ston-titana-yparhoyn-limnes

Eνδείξεις για γιγάντιες αμμοθύελλες στον Τιτάνα του Κρόνου. Μια νέα ανάλυση παλαιότερων στοιχείων από τον Τιτάνα, που είχε στείλει στη Γη το σκάφος Cassini της NASA, οδήγησαν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι στην επιφάνεια του μεγαλύτερου δορυφόρου του Κρόνου υπάρχουν γιγάντιες αμμοθύελλες. Η ανακάλυψη -εφόσον επιβεβαιωθεί- κάνει τον Τιτάνα το τρίτο σώμα του ηλιακού συστήματός μας, μετά τη Γη και τον Άρη, όπου έχουν παρατηρηθεί αμμοθύελλες. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο Σεμπάστιεν Ροντρίγκεζ του Πανεπιστημίου Ντενί Ντιντερό του Παρισιού, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature Geoscience. https://www.nature.com/articles/s41561-018-0233-2 Στη μελέτη συμμετείχε και η Ελληνίδα Αθηνά Κουστένη του Αστεροσκοπείου του Παρισιού, η οποία επί χρόνια έχει μελετήσει τον Τιτάνα. «Ο Τιτάν είναι ένα πολύ ενεργό φεγγάρι, κάτι που ήδη γνωρίζουμε όσον αφορά τη γεωλογία του και τον εξωτικό κύκλο των υδρογονανθράκων του. Τώρα, μπορούμε να προσθέσουμε άλλη μια αναλογία με τη Γη και τον ‘Αρη: τον ενεργό κύκλο σκόνης, καθώς οργανικής προέλευσης άμμος σηκώνεται πάνω από μεγάλες εκτάσεις με δίνες γύρω από τον ισημερινό του Τιτάνα» δήλωσε ο Ροντρίγκεζ. Ο Τιτάν είναι ένας γοητευτικός κόσμος, που έχει πολλές ομοιότητες με τον πλανήτη μας. Είναι, μεταξύ άλλων, ο μόνος δορυφόρος στο ηλιακό μας σύστημα, ο οποίος διαθέτει εκτεταμένη ατμόσφαιρα, καθώς επίσης το μόνο σώμα πέρα από τη Γη, στην επιφάνεια του οποίου έχουν βρεθεί μεγάλες και σταθερές επιφάνειες με υγρά (λίμνες ή θάλασσες). Όμως ενώ στη Γη το υγρό είναι νερό, στο δορυφόρο του Κρόνου είναι κυρίως υγρό μεθάνιο και αιθάνιο. Πρόκειται για ένα «εξωτικό» κύκλο, καθώς μόρια υδρογονανθράκων εξατμίζονται συνεχώς, συμπυκνώνονται σε νέφη και μετά πέφτουν ξανά στην επιφάνεια του Τιτάνα με τη μορφή βροχής, ανανεώνοντας τις λίμνες και τις θάλασσές του. Επίσης, ο καιρός στον Τιτάνα εμφανίζει εποχικές μεταβολές όπως και στη Γη, ιδίως στην περιοχή του ισημερινού του, όπου κατά περιόδους τεράστια νέφη μαζεύονται πάνω από τις τροπικές περιοχές και προκαλούν ισχυρές καταιγίδες μεθανίου, ένα φαινόμενο που το Cassini είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει κατ’ επανάληψη. Όταν οι ερευνητές ανέλυσαν ξανά υπέρυθρες εικόνες του 2009 και 2010, τις οποίες είχε τραβήξει το διαστημικό σκάφος κατά τη διέλευσή του, εντόπισαν ασυνήθιστες ενδείξεις. Αρχικά νόμιζαν ότι επρόκειτο για νέφη μεθανίου, όμως μετά συνειδητοποίησαν ότι ήταν κάτι τελείως διαφορετικό: νέφη σκόνης κοντά στην επιφάνεια, που είχαν σηκωθεί από τις δίνες άμμου εξαιτίας των ισχυρών ανέμων που πνέουν στον Τιτάνα και οι οποίοι μεταφέρουν τη σκόνη σε μεγάλες αποστάσεις. http://www.in.gr/2018/09/25/tech/endeikseis-gia-giganties-ammothyelles-ston-titana-tou-kronou/

Τα επτά πρόσωπα του Τιτάνα. Νέες εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA αποκαλύπτουν τον Τιτάνα έτσι όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί ποτέ. Βασισμένες σε δεδομένα από 13 ολόκληρα χρόνια ερευνών, οι έξι απεικονίσεις είναι οι πιο «καθαρές» που έχουν παρουσιαστεί μέχρι τώρα αφού δείχνουν τον δορυφόρο του Κρόνου έτσι όπως αυτός θα πρέπει να φαίνεται κάτω από την ατμόσφαιρά του. Στο κέντρο της φωτογραφίας που παρουσιάζουμε εδώ βλέπουμε το γνωστό μας «πορτοκαλί» φεγγάρι του Κρόνου έτσι όπως αυτό φαίνεται στο φυσικό φως. Οι έξι «παραλλαγές» γύρω του είναι απεικονίσεις της επιφάνειάς του στο υπέρυθρο φως οι οποίες συντέθηκαν από τα στοιχεία που συνέλεξε το διαστημικό σκάφος Cassini διαπερνώντας την ατμόσφαιρα του Τιτάνα με το Φασματόμετρο Οπτικής και Υπέρυθρης Χαρτογράφησης (Visual and Infrared Mapping Spectrometer – VIMS) με το οποίο ήταν εξοπλισμένο. Ο Τιτάνας είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου και ο μοναδικός δορυφόρος στο ηλιακό μας σύστημα ο οποίος διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα, η οποία αποτελείται κατά κύριο λόγο από άζωτο. Είναι επίσης το μοναδικό αντικείμενο εκτός της Γης στου οποίου την επιφάνεια έχουν ανιχνευθεί μεγάλα και σταθερά σώματα υγρού στοιχείου: λίμνες από υδρογονάνθρακες, πιθανότατα μεθάνιο, οι οποίες θα μπορούσαν να φιλοξενούν κάποια μορφή ζωής. Μεγάλο μέρος των παραπάνω πληροφοριών επιβεβαιώθηκε ή ανακαλύφθηκε από το Cassini, του οποίου η αποστολή έληξε πέρυσι το καλοκαίρι με μια αυτοκτονική βουτιά στην ατμόσφαιρα του Κρόνου. Παρά το γεγονός ότι ακόμη και μετά θάνατον ο διαστημικός εξερευνητής συνεχίζει και θα συνεχίσει για χρόνια ακόμη να μας προσφέρει νέα στοιχεία και εντυπωσιακές εικόνες χάρη στον τεράστιο όγκο δεδομένων που είχε συλλέξει, η εξερεύνηση που έκανε έγινε μόνο εξ αποστάσεως. Για να έχουμε σαφή άποψη περί του τι ακριβώς συμβαίνει στον Τιτάνα χρειάζονται επιτόπια έρευνα και χημικές αναλύσεις στην επιφάνειά του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η NASA εξετάζει επόμενες αποστολές με στόχο την προσεδάφιση ενός ρομποτικού εξερευνητή στην επιφάνεια του δορυφόρου ή ακόμη και την προσθαλάσσωση ειδικών σκαφών σε κάποια από τις λίμνες του. http://www.in.gr/2018/07/20/tech/ta-epta-prosopa-tou-titana/

Πόσο διαρκεί μια ημέρα στον πλανήτη Κρόνο; Για δεκαετίες το πόσο διαρκεί μία μέρα στον Κρόνο αποτελούσε ένα μεγάλο μυστήριο για την επιστημονική κοινότητα. Η Γη, όπως είναι γνωστό, περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της κάθε 24 ώρες, ενώ ο Δίας περιστρέφεται ανά 9,8 ώρες. Αντίθετα, η Αφροδίτη περιστρέφεται πολύ πιο αργά καθώς χρειάζεται 243 μέρες για να ολοκληρώσει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονα της. Η απάντηση του μυστηρίου για τον χρόνο περιστροφής του Κρόνου «κρυβόταν» στα λαμπερά δακτυλίδια του, αναφέρει άρθρο των New York Times. Οι επιστήμονες μελετώντας τα δακτυλίδια του πλανήτη κατάφεραν να δείξουν ότι μία μέρα στον Κρόνο ισοδυναμεί με 10 ώρες, 33 λεπτά και 38 δευτερόλεπτα, σε «γήινο χρόνο». «Εκτός από όμορφα τα δακτυλίδια του Κρόνου μπορούν να μας πουν πολλά για το τι συμβαίνει εντός του πλανήτη», δήλωσε η Λίντα Σπάιλκερ, επιστήμονας της NASA, η οποία μελετά τον Κρόνο για πάνω από μία δεκαετία. https://physicsgg.me/2019/01/30/%cf%80%cf%8c%cf%83%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%81%ce%ba%ce%b5%ce%af-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%ae%cf%84%ce%b7-%ce%ba%cf%81/

Λύθηκε το μυστήριο των θεαματικών δακτυλίων του Κρόνου. Ο Κρόνος δεν είχε πάντα τους θεαματικούς δακτυλίους του, αλλά αυτοί είναι σχετικά πρόσφατο δημιούργημα. Οι νέες εκτιμήσεις Αμερικανών και Ιταλών επιστημόνων είναι ότι οι δακτύλιοι σχηματίσθηκαν πριν από δέκα έως 100 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή μπορεί να είναι πιο πρόσφατοι και από τους δεινόσαυρους, αφού οι τελευταίοι εκτιμάται ότι εξαφανίστηκαν πριν περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια. Όλοι οι αέριοι γίγαντες πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος διαθέτουν δακτυλίους, αλλά του Κρόνου είναι οι μεγαλύτεροι και πιο εντυπωσιακοί, με διάμετρο περίπου 282.000 χιλιομέτρων. Αποτελούνται κατά 99% από πάγο και 1% από σωματίδια. Ο Κρόνος, ο έκτος στη σειρά από τον Ήλιο και ο δεύτερος μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος μετά τον Δία, σχηματίσθηκε πριν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, λίγο μετά τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος, αλλά οι δακτύλιοι του είναι πολύ πρόσφατοι. Η νέα εκτίμηση για την ηλικία τους βασίζεται σε μια καινούρια ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων του αμερικανο-ευρωπαϊκού διαστημικού σκάφου Cassini, τα οποία έστειλε κατά την τελική φάση της αποστολής του το φθινόπωρο 2017. Τότε -προτού κάνει βουτιά αυτοκτονίας στην ατμόσφαιρα του Κρόνου- είχε πραγματοποιήσει 22 διαδοχικές κοντινές διελεύσεις ανάμεσα στον πλανήτη και στους δακτυλίους του. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Λουτσιάνο Ίες του Πανεπιστημίου Σαπιέντσα της Ρώμης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», υπολόγισαν την ηλικία με βάση τα νεότερα στοιχεία για τη μάζα των δακτυλίων, όπως την κατέγραψε το Cassini. Όσο μικρότερη είναι η μάζα, σε τόσο μικρότερη ηλικία παραπέμπει. Ο υπολογισμός της μάζας των δακτυλίων κατέστη εφικτός, επειδή καθώς το Cassini περνούσε κοντά από τους δακτυλίους και μέσα από το βαρυτικό πεδίο του Κρόνου, μπορούσε να «νιώσει» τη βαρυτική έλξη που ασκούσαν πάνω του ο πλανήτης και οι δακτύλιοι του. Η βαρυτική επίδραση οδηγούσε σε αλλαγή επιτάχυνσης της διαστημοσυσκευής και από αυτό βγήκαν συμπεράσματα για τη μάζα κάθε δακτυλίου και του ίδιου του Κρόνου. Η νέα εκτίμηση είναι αφενός ότι οι δακτύλιοι έχουν μάζες περίπου 20 φορές μικρότερες από τις προηγούμενες εκτιμήσεις, άρα είναι πολύ νεότεροι σε ηλικία, αφετέρου ότι ο πυρήνας του Κρόνου έχει μάζα 15 έως 18 φορές μεγαλύτερη της Γης. Μάλιστα, οι δακτύλιοι είναι πιθανό να έχουν εξαφανιστεί το πολύ σε 100 εκατομμύρια χρόνια. Συνεπώς, οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να ζουν σε μια ευτυχή συγκυρία που μπορούν να θαυμάσουν τους δακτυλίους, αν και οι τελευταίοι στο μακρινό παρελθόν θα ήσαν ακόμη μεγαλύτεροι και φωτεινότεροι. Τα στοιχεία του Cassini δεν μπορούν πάντως να εξηγήσουν γιατί δημιουργήθηκαν οι δακτύλιοι. Μια πιθανή εξήγηση για την προέλευση τους είναι ότι κάποτε ένας κομήτης ή ένας από τους δορυφόρους του Κρόνου τριγυρνούσε πολύ κοντά στον πλανήτη και όταν τελικά διαλύθηκε από την ισχυρή βαρυτική επίδραση του τελευταίου, τα συντρίμμια του σχημάτισαν τους δακτυλίους. Μια εναλλακτική θεωρία είναι ότι ένας κομήτης ή αστεροειδής έπεσε πάνω σε έναν από τους δορυφόρους του Κρόνου και ό,τι απέμεινε από τη σφοδρή πρόσκρουση, σχημάτισε τους δακτυλίους, ενώ μια τρίτη πιθανότητα είναι να συγκρούστηκαν μεταξύ τους δύο από τους συνολικά 64 δορυφόρους του Κρόνου. https://www.in.gr/2019/01/18/tech/lythike-mystirio-ton-theamatikon-daktylion-tou-kronou/

NASA: Ο Κρόνος χάνει τους δακτυλίους του - Σε 100 εκατομμύρια χρόνια δεν θα έχει μείνει κανένας. Ο Κρόνος χάνει σταδιακά τους εμβληματικούς δακτυλίους του, οι οποίοι έλκονται ολοένα πιο κοντά στο γιγάντιο πλανήτη εξαιτίας της ισχυρής βαρύτητάς του και του μαγνητικού πεδίου του, επιβεβαιώνει μια νέα μελέτη της αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), που εκτιμά ότι σε λιγότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια οι δακτύλιοι θα έχουν εξαφανιστεί. Οι πρώτες εκτιμήσεις για το φαινόμενο είχαν βασιστεί σε παρατηρήσεις των σκαφών Voyager 1 και 2 στις αρχές της δεκαετίας του '80. Τώρα οι νέα εκτιμήσεις είναι ότι η εξαφάνιση γίνεται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι είχε αρχικά υποτεθεί και οι δακτύλιοι πέφτουν σταδιακά στον Κρόνο με τη μορφή μιας «βροχής» παγωμένων σωματιδίων. «Εκτιμούμε ότι αυτή η 'βροχή' των δακτυλίων γίνεται με ρυθμό που θα μπορούσε να γεμίσει σε μισή ώρα μια πισίνα Ολυμπιακών διαστάσεων στον Κρόνο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Τζέιμς Ο'Ντόναχιου του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Γκόνταρντ της NASA, ο οποίος έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό διαστημικής επιστήμης "Icarus" (Ίκαρος). «Αν ήταν μόνο αυτό», πρόσθεσε, «όλο το σύστημα των δακτυλίων θα έχει εξαφανιστεί σε 300 εκατομμύρια χρόνια, αλλά πρέπει να προστεθούν και τα υλικά των δακτυλίων που συνεχώς πέφτουν προς τον ισημερινό του Κρόνου, όπως ανίχνευσε το σκάφος Cassini, με αποτέλεσμα οι δακτύλιοι να έχουν ζωή μικρότερη από 100 εκατομμύρια χρόνια. Το διάστημα αυτό είναι σχετικά μικρό, σε σύγκριση με την άνω των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών ηλικία του Κρόνου». Εδώ και πολλά χρόνια οι επιστήμονες αναρωτιούνται αν ο Κρόνος γεννήθηκε με τους δακτυλίους του ή τους απέκτησε στην πορεία. Η νέα μελέτη ενισχύει το δεύτερο σενάριο, καθώς εκτιμά ότι είναι απίθανο να έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 100 εκατ. ετών. «Είμαστε τυχεροί που ζούμε για να δούμε το σύστημα δακτυλίων του Κρόνου, το οποίο βρίσκεται κάπου στο μέσον της ζωής του. Δεν αποκλείεται ότι στο παρελθόν υπήρχαν επίσης γιγάντια συστήματα δακτυλίων στο Δία, στον Ουρανό και στον Ποσειδώνα, τα οποία όμως δεν έχουμε πια την ευκαιρία να δούμε» ανέφερε ο Ο' Ντόναχιου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου αποτελούνται κυρίως από κομμάτια πάγου, που έχουν μια μεγάλη ποικιλία μεγεθών, από μικροσκοπικούς κόκκους σκόνης ως βράχους διαμέτρου αρκετών μέτρων. http://www.kathimerini.gr/1000626/gallery/epikairothta/episthmh/nasa-o-kronos-xanei-toys-daktylioys-toy---se-100-ekatommyria-xronia-den-8a-exei-meinei-kanenas

Το διαστημόπλοιο Cassini ανακαλύπτει μια νέα ζώνη ακτινοβολίας στον Κρόνο. Στις 15 Σεπτεμβρίου 2017 το διαστημόπλοιο Cassini ολοκλήρωσε με μια εντυπωσιακή «βουτιά» στην πυκνή ατμόσφαιρα του Κρόνου την ερευνητική αποστολή του στον γίγαντα πλανήτη, που διήρκησε συνολικά 13 χρόνια. Πέντε μήνες πριν από αυτό το τέλος, η τροχιά του διαστημοπλοίου άλλαξε ώστε το Cassini να διέλθει 22 φορές ανάμεσα στους πυκνούς δακτυλίους και την ορατή επιφάνεια του πλανήτη, μια περιοχή που ήταν μέχρι τότε ανεξερεύνητη. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει και τον δακτύλιο D, τον εσώτερο και πιο αμυδρό από τους δακτυλίους του Κρόνου. Τα πρώτα αποτελέσματα από την τελική φάση της αποστολής του Cassini αποκαλύπτουν μία ζώνη ακτινοβολίας πρωτονίων πολύ υψηλής ενέργειας μεταξύ του Κρόνου και των πυκνών δακτυλίων του, που σχηματίζεται σε κοντινή απόσταση από τον πλανήτη, συνυπάρχει με τον δακτύλιο D και βρίσκεται σε σχεδόν πλήρη απομόνωση από την υπόλοιπη μαγνητόσφαιρα του Κρόνου. «Όταν το Cassini εισήλθε σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο την 1η Ιουλίου 2004, οι ανιχνευτές του επιστημονικού πειράματος MIMI (Magnetospheric IΜaging Instrument), το οποίο καταγράφει πολύ υψηλής ενέργειας φορτισμένα και ουδέτερα σωμάτια, εστίασαν στην περιοχή μεταξύ του πλανήτη και του δακτυλίου D. Οι μοναδικές αυτές μετρήσεις "φωτογράφισαν" έναν πληθυσμό φορτισμένων σωματιδίων, η ακριβής σύσταση και ιδιότητες του οποίου ωστόσο ήταν ασαφείς. Η μοναδική ευκαιρία να επαναληφθούν και να επεκταθούν οι πρώτες μετρήσεις του 2004 παρουσιάστηκε μετά τον Απρίλιο του 2017, αυτή τη φορά υπό καλύτερη γεωμετρία παρατήρησης, καθώς η κοντινή απόσταση του Cassini από τον Κρόνο μάς έδωσε αυτή τη δυνατότητα» εξηγεί ο Δρ.Ηλίας Ρούσσος, ερευνητής στο Ινστιτούτο Max Planck και επικεφαλής της μελέτης. Το μαγνητικό πεδίο του Κρόνου είναι περισσότερο από δέκα φορές ισχυρότερο κοντά στον πλανήτη απ’ ό,τι εκτός των δακτυλίων. Αυτό καθιστά την παγίδευση των πρωτονίων εκεί τόσο αποτελεσματική, ώστε αυτά να παραμένουν δεσμευμένα στην ίδια περιοχή για χρόνια, αλληλεπιδρώντας συνεχώς με τον δακτύλιο D και την ατμόσφαιρα του Κρόνου, έως ότου χάσουν όλη τους την ενέργεια. Ωστόσο, ο ρυθμός με τον οποίο τα πρωτόνια χάνουν ενέργεια ήταν άγνωστος, κυρίως γιατί η ποσότητα του υλικού στον αμυδρό δακτύλιο D ήταν επίσης άγνωστη. «Ένας σχετικά πυκνός δακτύλιος D θα απορροφούσε γρήγορα τα πρωτόνια και θα είχε ως αποτέλεσμα να μη δημιουργηθεί τέτοια ζώνη ακτινοβολίας. Οι μετρήσεις του ΜΙΜΙ, όμως, αποκάλυψαν μια αξιοσημείωτη και σταθερή συσσώρευση ενεργειακών πρωτονίων σε μία ζώνη ακτινοβολίας που εκτείνεται από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του Κρόνου και κατά μήκος όλου του δακτυλίου D. Αν και αρκετά από τα πρωτόνια που τη συγκροτούν είχαν εξαιρετικά υψηλές ενέργειες, ως και 10 φορές υψηλότερη από ό,τι το ΜΙΜΙ ανέμενε να μετρήσει, τα επίπεδα σωματιδιακής ακτινοβολίας δεν αποδείχτηκαν τελικά επικίνδυνα για το Cassini» εξηγεί ο Δρ. Νίκος Σέργης, ερευνητής του Γραφείου Διαστημικής έρευνας και Τεχνολογίας της Ακαδημίας Αθηνών και συν-συγγραφέας του άρθρου. Πέραν του δακτυλίου D, εκτείνονται οι τρεις δακτύλιοι Α, Β και C που, λόγω της μεγάλης πυκνότητάς τους, είναι ευδιάκριτοι στις φωτογραφίες του Κρόνου. Οι δακτύλιοι αυτοί σχηματίζουν ένα αδιαπέραστο εμπόδιο ακτίνας 62.000 χιλιομέτρων, όπου η παγίδευση φορτισμένων σωματιδίων είναι απαγορευτική. Η εξαιρετικά αποτελεσματική απορρόφηση των φορτισμένων σωματιδίων στους δακτύλιους Α-C δημιουργεί μια ζώνη ακτινοβολίας εντελώς απομονωμένη από την υπόλοιπη, ευμετάβλητη μαγνητόσφαιρα του Κρόνου και δεν εκτείνεται πέραν του δακτυλίου D. «Η απομόνωση αυτή της ζώνης ακτινοβολίας είναι χαρακτηριστικό που δε συναντάμε πουθενά αλλού στο ηλιακό μας σύστημα. Η σημασία του έγκειται στο ότι προσφέρει τη δυνατότητα να εξεταστεί μια ζώνη ακτινοβολίας υπό σχεδόν "εργαστηριακές συνθήκες", κι αυτό γιατί ο μηχανισμός δημιουργίας της καθορίζεται μόνο από την εισροή κοσμικής ακτινοβολίας στο σύστημα του Κρόνου, μια φυσική διεργασία που είναι αμετάβλητη στον χρόνο. Στη Γη, για παράδειγμα, οι συνθήκες είναι πολύ πιο περίπλοκες, καθώς δεν υπάρχουν δακτύλιοι που θα μπορούσαν να σταματήσουν την απρόβλεπτα μεταβλητή εισροή σωματιδίων υψηλής ενέργειας από τον Ήλιο προς τις ζώνες ακτινοβολίας του πλανήτη μας» σημειώνει ο Δρ. Κωνσταντίνος Διαλυνάς, επίσης ερευνητής του Γραφείου Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας της Ακαδημίας Αθηνών και συν-συγγραφέας της εργασίας. «Η Ακαδημία Αθηνών συμμετέχει ενεργά στη μελέτη της μαγνητόσφαιρας του πλανήτη Κρόνου μέσω των ερευνητών του Γραφείου Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας, με περισσότερα από 200 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και βιβλία τα τελευταία 14 χρόνια, παρουσιάζοντας σημαντικές ανακαλύψεις για την μαγνητόσφαιρα του Κρόνου, τα φεγγάρια του, τους δακτυλίους του, αλλά και ως τα όρια της Ηλιόσφαιρας» τονίζει ο Σταμάτη Κριμιζής, ακαδημαϊκός-επόπτης του Γραφείου κι επίτιμος επικεφαλής του πειράματος Cassini/MIMI. Ανακοίνωση της ανακάλυψης στο περιοδικό Science: Roussos Ε., Kollmann P., et al., A radiation belt of energetic protons located between Saturn and its rings, Science, http://science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.aat1962 https://www.naftemporiki.gr/story/1399493/to-diastimoploio-cassini-anakaluptei-mia-nea-zoni-aktinobolias-ston-krono

Εντυπωσιακές εικόνες του Κρόνου από το τηλεσκόπιο Hubble. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble που εδώ και επτά μήνες έχει εστιάσει στη περιοχή του βόρειου πόλου του Κρόνου «συνέλαβε» μια σειρά από πραγματικά εντυπωσιακές εικόνες από σέλας που χορεύουν στον ουρανό του πλανήτη. Οι εικόνες ελήφθησαν πριν και μετά το Κρόνιο θερινό ηλιοστάσιο. Στη Γη, το σέλας δημιουργείται κυρίως από σωματίδια που εκπέμπονται αρχικά από τον Ήλιο με τη μορφή ηλιακού ανέμου. Και όταν αυτό το ρεύμα των ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων πλησιάζει τον πλανήτη μας, αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο, το οποίο λειτουργεί ως γιγαντιαία ασπίδα, που ενώ προστατεύει το περιβάλλον της Γης από τα σωματίδια ηλιακού ανέμου, μπορεί επίσης να παγιδεύσει ένα μικρό κλάσμα αυτών. Τα σωματίδια που παγιδεύονται μέσα στη μαγνητόσφαιρα μπορούν να ενεργοποιηθούν και στη συνέχεια να ακολουθήσουν τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου προς τα κάτω στους μαγνητικούς πόλους. Εκεί, αλληλεπιδρούν με άτομα οξυγόνου και αζώτου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, δημιουργώντας τα πολύχρωμα φώτα που είναι ορατά στις πολικές περιοχές της Γης. Ωστόσο, τα σέλας δεν είναι μοναδικές στον πλανήτη μας. Άλλοι πλανήτες στο Ηλιακό μας Σύστημα έχουν βρεθεί ότι έχουν παρόμοια σέλας μεταξύ αυτών ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Επειδή η ατμόσφαιρα των πλανητών αυτών κυριαρχείται από το υδρογόνο, τα σέλας μπορούν να παρατηρηθούν μόνο σε υπεριώδη μήκη κύματος. Το Hubble έδωσε τη δυνατότητα στους αστρονόμους να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά των σέλας στον βόρειο πόλο του Κρόνου για μεγάλο χρονικό διάστημα και να μάθουν περισσότερα για τη μαγνητόσφαιρα του πλανήτη. Οι εικόνες παρουσιάζουν μια πλούσια ποικιλία εκπομπών με ιδιαίτερα μεταβλητά τοπικά χαρακτηριστικά. Η μεταβλητότητα των σέλας του Κρόνου επηρεάζεται τόσο από τον ηλιακό άνεμο όσο και από την ταχεία περιστροφή του πλανήτη, που διαρκεί μόνο περίπου 11 ώρες. Επιπλέον, το βόρειο σέλας εμφανίζει δύο ξεχωριστές κορυφώσεις στη φωτεινότητα – την αυγή και λίγο πριν τα μεσάνυχτα. http://www.in.gr/2018/09/01/tech/entyposiakes-eikones-tou-kronou-apo-tileskopio-hubble/

Επιστήμονες αναπτύσσουν «ανιχνευτή ζωής» για εξωπλανήτες. Σε πολλές ταινίες και σειρές επιστημονικής φαντασίας- όπως το Star Trek- τα διαστημόπλοια έχουν τη δυνατότητα να αναζητούν μορφές ζωής στους πλανήτες που επισκέπτονται ή τα σκάφη που συναντούν- και επιστήμονες αναπτύσσουν μια τεχνολογία η οποία ενδεχομένως να οδηγήσει σε ένα τέτοιο εργαλείο. Η σχετική μέθοδος παρουσιάστηκε στο περιοδικό Astrobiology και εκτιμάται πως θα μπορούσε να χρησιμοποιείται σε τηλεσκόπια. https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/ast.2019.2050 Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον για τις δυνατότητες εντοπισμού ζωής εξ αποστάσεως, καθώς είναι δυνατός ο εντοπισμός και η ανάλυση φωτός από άλλους πλανήτες, έτσι ώστε να διαπιστώνεται τι χημικά στοιχεία υπάρχουν σε αυτούς τους κόσμους, επιτρέποντας την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις (πιθανές) βιόσφαιρές τους. Για παράδειγμα η παρουσία οξυγόνου ίσως να υποδεικνύει ότι κάτι μπορεί να αναπνέει στην επιφάνεια ενός πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν πολλές διαδικασίες παραγωγής οξυγόνου χωρίς ζωή. Οπότε κάποιοι επιστήμονες πρότειναν ως λύση την αναζήτηση αλυσίδων οργανικών μορίων. Αυτά τα «ζωντανά» χημικά έρχονται σε δύο κατηγορίες, μια «δεξιόχειρα» και μια «αριστερόχειρα» εκδοχή, με το ένα να αποτελεί αντεστραμμένη εικόνα του άλλου. Στη φύση παράγονται ίσες ποσότητες αυτών των μορίων. «Η βιολογία σπάει αυτή τη συμμετρία» λέει στο Live Science ο Φρανς Σνικ, αστρονόμος του Leiden University στην Ολλανδία και ένας εκ των συντελεστών του νέου αυτού επιστημονικού άρθρου. «Αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα στη χημεία και τη βιολογία». Στη Γη τα ζωντανά πλάσματα διαλέγουν το ένα μοριακό «χέρι» και συνεχίζουν με αυτό: Για παράδειγμα, τα αμινοξέα που αποτελούν τις πρωτεΐνες του σώματος είναι οι «αριστερόχειρες» εκδόσεις των μορίων τους. Όταν το φως αλληλεπιδρά με μακρές αλυσίδες διαφορετικών διατάξεων, επέρχεται κυκλική πόλωση- κάτι που σημαίνει ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ταξιδεύουν σε σπείρες που πηγαίνουν είτε με τη φορά του ρολογιού είτε αντίθετα. Τα μη οργανικά σωματίδια, γενικά μιλώντας, δεν προσδίδουν αυτή την ιδιότητα στις ακτίνες του φωτός. Σε προηγούμενη έρευνα ο Σνικ και οι συνάδελφοί του είχαν εξετάσει φύλλα φυτών στο εργαστήριο, παρατηρώντας τη δημιουργία κυκλικά πολωμένου φως από τη χλωροφύλλη. Καθώς λάμβανε χώρα αποσύνθεσή τους, το σήμα της κυκλικής πόλωσης γινόταν όλο και πιο αδύναμο, μέχρι που εξαφανιζόταν. Δοκιμές εκτός εργαστηρίου έδειξαν πως όντως οι ζωντανοί οργανισμοί έδιναν κυκλικά πολωμένο σήμα. Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι εάν οι οργανισμοί σε έναν άλλον πλανήτη θα έδειχναν παρόμοια «προτίμηση» για μόρια μίας κατηγορίας («δεξιόχειρες» ή «αριστερόχειρες»). Ωστόσο ο Σνικ εκτιμά πως υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να ισχύει κάτι τέτοιο, καθώς τα χημικά στοιχεία με βάση τον άνθρακα ταιριάζουν καλύτερα μαζί όταν ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Πλέον η ομάδα του Σνικ σχεδιάζει ένα όργανο που θα μπορούσε να αποσταλεί στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για να εξετάσει το σήμα πόλωσης της Γης- προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με το πώς θα έμοιαζε ένα τέτοιο σήμα από κάποιον άλλο, μακρινό πλανήτη. https://physicsgg.me/2019/08/27/%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%ae%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b5%cf%82-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%cf%80%cf%84%cf%8d%cf%83%cf%83%ce%bf%cf%85%ce%bd-%ce%b1%ce%bd%ce%b9%cf%87%ce%bd%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%ae/

MSP J0740+6620: το άστρο νετρονίων με την μεγαλύτερη μάζα … που μετρήθηκε μέχρι σήμερα ( Τα άστρα νετρονίων είναι η μία από τις τρεις μορφές των υπολειμμάτων της εξέλιξης των άστρων (τα άλλα δύο είναι οι λευκοί νάνοι και οι μαύρες τρύπες). Το άστρο νετρονίων σχηματίζεται από τη βαρυτική κατάρρευση ενός αστέρα μεγάλης μάζας μετά από μία έκρηξη σουπερνόβα. Οι ιδιότητες των άστρων νετρονίων αποδείχθηκε ότι ταυτίζονται με τις παρατηρούμενες ιδιότητες των ραδιοπηγών πάλσαρ, που ανακάλυψαν οι ραδιοαστρονόμοι το 1967, και έτσι ταυτίστηκαν με τα πάλσαρ. Το άστρο που ονομάζεται MSP J0740+6620, είναι ένα ταχύτατα περιστρεφόμενο πάλσαρ με περίοδο της τάξης των χιλιοστών του δευτερολέπτου (ms)] και έχει μάζα 2,14 φορές την μάζα του Ήλιου [M⊙= 1,99×1030kg], την μεγαλύτερη μάζα που μετρήθηκε μέχρι σήμερα σε άστρο νετρονίων. Αυτό είναι κοντά στο όριο Tolman-Oppenheimer-Volkoff που καθορίζει το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η μάζα ενός άστρου νετρονίου, χωρίς να καταρρέει σε μαύρη τρύπα. Το εν λόγω άστρο βρίσκεται περίπου 4600 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Η ανακάλυψη έγινε τυχαία από αστρονόμους του πανεπιστημίου της Δυτικής Βιρτζίνια κατά την διάρκεια παρατηρήσεων που αποτελούσαν τμήμα της έρευνας σχετικής με βαρυτικά κύματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ποσότητα – όσο ένα κουταλάκι ζάχαρης – από το υλικό ενός άστρου νετρονίων, όπως το MSP J0740+6620, ζυγίζει 100 εκατομμύρια τόνους – όση η μάζα ολόκληρου του ανθρώπινου πληθυσμού. Αν και δεν έχει μεγάλη σημασία … εφόσον το MSP J0740+6620 είναι το άστρο νετρονίων με την σήμερα μεγαλύτερη μάζα (2,14×M⊙) όπως αναφέρεται στην δημοσίευση ΕΔΩ: www.nature.com, τότε γιατί το άστρο νετρονίων PSR J2215+5135 που ανακαλύφθηκε το 2018 και αναφέρεται ΕΔΩ: https://arxiv.org/abs/1805.08799, φαίνεται να έχει μεγαλύτερη μάζα (2,27×M⊙); https://physicsgg.me/2019/09/17/msp-j07406620-%cf%84%ce%bf-%ce%ac%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf-%ce%bd%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%bf%ce%bd%ce%af%cf%89%ce%bd-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5/

Pulsars, εξωτικά ουράνια σώματα. Δύο χρόνια μετά την ανακάλυψη του νετρονίου το 1932, οι αμερικανοί αστρονόμοι Walter Baade και Fritz Zwicky σκέφθηκαν ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν αστέρες που αποτελούνται μόνο από νετρόνια και όχι από κάποιο συγκεκριμένο χημικό στοιχείο. Τότε θεωρήθηκε ότι τέτοιου είδους ουράνια αντικείμενα, αν βέβαια υπήρχαν, θα ήταν πολύ αμυδρά για παρατήρηση και η ιδέα αυτή γρήγορα ξεχάστηκε. Το 1969 όμως η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Jocelyn Bell, που χρησιμοποιούσε ένα ραδιοτηλεσκόπιο του πανεπιστημίου του Cambridge για το διδακτορικό της, παρατήρησε μια πηγή ραδιοφωνικής ακτινοβολίας στον ουρανό, η οποία έστελνε ρυθμικά ραδιοσήματα ακριβώς κάθε 1,33 δευτερόλεπτα. Αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση της ανακάλυψης, ο Αμερικανός Thomas Gold και ο Άγγλος Fred Hoyle αναγνώρισαν ότι αυτό το άγνωστο μέχρι τότε ουράνιο σώμα ήταν ένας αστέρας νετρονίων, που περιστρεφόταν μια φορά κάθε 1,33 δευτερόλεπτα, ασύλληπτα γρηγορότερα από τη Γη, που περιστρέφεται μια φορά κάθε 24 ώρες. Η ανακάλυψη των pulsars, όπως ονομάστηκαν αυτοί οι ταχέως περιστρεφόμενοι αστέρες νετρονίων, ώθησε του αστρονόμους που παρατηρούσαν με κλασικά οπτικά τηλεσκόπια να αναζητήσουν αστέρες που παρουσιάζουν παρόμοια ρυθμική ακτινοβολία σε οπτικά μήκη κύματος. Και έτσι στις 20 Ιανουαρίου του 1969, πριν από 50 χρόνια, ανακαλύφθηκε ο πρώτος pulsar που, εκτός από τα ραδιοφωνικά σήματα κάθε 0,33 δευτερόλεπτα, εκπέμπει και οπτικούς παλμούς με την ίδια περιοδικότητα. Αυτός ο pulsar περιστρέφεται τόσο γρήγορα, επειδή είναι πολύ νέος, ηλικίας μόλις 964 ετών. Δημιουργήθηκε κατά την έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα, ο οποίος είχε παρατηρηθεί από κινέζους αστρονόμους το 1054 μ.Χ. Εκείνη η έκρηξη άφησε πίσω της ένα μεγάλο φωτεινό νεφέλωμα στον ουρανό, που είναι γνωστό ως Νεφέλωμα του Καρκίνου, ακριβώς στο κέντρο του οποίου βρίσκεται ο pulsar με τους φωτεινούς παλμούς. Οι αστέρες νετρονίων είναι από τα πιο εξωτικά αντικείμενα του σύμπαντος. Ένα κυβικό εκατοστό νερού, που στη Γη ζυγίζει ένα γραμμάριο, εκεί θα ζύγιζε 200 χιλιάδες τόνους. Δημιουργούνται κατά την έκρηξη αστέρων με μάζα μεγαλύτερη από 8 φορές τη μάζα του Ήλιου. Η ενέργεια που ακτινοβολούν αυτοί οι μεγάλοι αστέρες προέρχεται, όπως και όλων των άλλων, από διαδοχικές θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στον πυρήνα τους. Αρχικά το υδρογόνο εκεί μετατρέπεται σε ήλιο, το ήλιο σε άνθρακα και οξυγόνο και ακολουθεί η δημιουργία του νάτριου, του μαγνήσιου, του πυρίτιου, του θείου και των βαρύτερων στοιχείων. Σε αυτούς τους μεγάλους αστέρες η αλυσίδα παραγωγής όλο και βαρύτερων στοιχείων καταλήγει στον σίδηρο. Αυτός όμως είναι αδρανής, επειδή δεν μπορεί να δημιουργήσει βαρύτερα στοιχεία με αντίστοιχη παραγωγή ενέργειας. Τότε ο πυρήνας συρρικνώνεται με απίστευτη ταχύτητα, θερμαίνεται και τελικά εκρήγνυται με τη μορφή υπερκαινοφανούς αστέρα. Κατά την έκρηξη παράγονται και όλα τα βαρύτερα από τον σίδηρο στοιχεία, όπως το ουράνιο, που χρησιμοποιείται στις ατομικές βόμβες, το ιώδιο, που ρυθμίζει τον θυροειδή αδένα μας, και τον χρυσό, που όλοι ξέρουμε πού χρησιμοποιείται. Η «σκόνη» από την έκρηξη, που περιέχει πια όλα τα χημικά στοιχεία, σκορπίζεται στο διάστημα και χρησιμοποιείται από τη φύση για τη δημιουργία νέων αστέρων και πλανητών. Έτσι δεν είναι ανακρίβεια να πούμε ότι το σώμα μας αποτελείται από αστερόσκονη. https://physicsgg.me/2019/01/22/pulsars-%ce%b5%ce%be%cf%89%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%ac%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%cf%83%cf%8e%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1/

Ανακαλύφθηκε το πιο «τεμπέλικο» άστρο νετρονίων. Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων – ανάμεσα στους οποίους δύο ελληνικής καταγωγής επιστήμονες της διασποράς- ανακάλυψαν τον πιο αργά περιστρεφόμενο αστέρα νετρονίων (πάλσαρ) που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Το εν λόγω άστρο-σβούρα, που έχει ηλικία περίπου 14 εκατομμυρίων ετών και βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης, περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του μία φορά κάθε 23,5 δευτερόλεπτα. Το ρεκόρ του πιο αργού πάλσαρ κατείχε έως τώρα ένα άστρο νετρονίων που έκανε μια περιστροφή κάθε 8,5 δευτερόλεπτα. Το ρεκόρ του πιο γρήγορου πάλσαρ κατέχει ένα άστρο που κάνει μια περιστροφή σε μόλις 1,4 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Συνεπώς το βραδύτερο πάλσαρ στριφογυρνάει περίπου 15.000 φορές πιο αργά από ό,τι το ταχύτερο, πράγμα που έχει εντυπωσιάσει τους επιστήμονες, οι οποίοι δεν περίμεναν να βρουν ένα τόσο…τεμπέλικο άστρο νετρονίων. «Αυτό το πάλσαρ ήταν τελείως απρόσμενο. Είμαστε λιγάκι σοκαρισμένοι που ένα άστρο νετρονίων είναι δυνατό να περιστρέφεται τόσο αργά και παρόλα αυτά να δημιουργεί ισχυρούς ραδιοπαλμούς. Προφανώς τα πάλσαρ μπορούν να είναι βραδύτερα από ό,τι νομίζαμε, πράγμα που μας υποχρεώνει να αναθεωρήσουμε τις θεωρίες μας γι" αυτά», δήλωσε ο ερευνητής Τζέισον Χέσελς του Ολλανδικού Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας ASTRON και του Πανεπιστημίου του "Αμστερνταμ. Οι ερευνητές, που πραγματοποίησαν την ανακάλυψη με το τηλεσκόπιο LOFAR της Ολλανδίας, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής «Astrophysical Journal». http://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/aade88 Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι αστρονόμοι Σωτήρης Σανιδάς του Πανεπιστημίου του "Αμστερνταμ και "Αρης Καραστεργίου των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Δυτικού Ακρωτηρίου στη Νότια Αφρική. Τα πάλσαρ περιστρέφονται σαν σβούρες και παράγουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε μορφή ακτίνων, οι οποίες γίνονται ορατές από τη Γη όπως το φως των φάρων από τα πλοία (γι" αυτό τα άστρα αυτά λέγονται και «κοσμικοί φάροι»). Τα πάλσαρ δημιουργούνται, όταν ένα μεγάλο άστρο εκρήγνυται ως σούπερ-νόβα και απομένει μετά μια ταχέως περιστρεφόμενη σφαίρα πολύ μεγάλης πυκνότητας, με διάμετρο μόνο 20 χιλιομέτρων περίπου. https://www.tanea.gr/2018/10/24/science-technology/anakalyfthike-to-pio-tempeliko-astro-netronion/

Εντοπίστηκε παράξενο Πάλσαρ με απόσταση 1.630 έτη φωτός από τη γή. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο αστέρας νετρονίων βρίσκεται στο σύμπλεγμα «Magnificent Seven» και διαχέει υπέρυθρη ακτινοβολία στον Γαλαξία. Ένα μοναδικό, όσο και μυστήριο φαινόμενο κατέγραψε ομάδα αστροφυσικών, καθώς εντόπισαν Πάλσαρ σε απόσταση 1.630 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο διαχέει υπέρυθρη ακτινοβολία στον Γαλαξία, με τρόπο ο οποίος δεν έχει καταγραφεί έως τώρα και δεν έχει εξηγηθεί και τεκμηριωθεί επιστημονικά. Ο μοναδικός και μυστήριος αστέρας νετρονίων βρίσκεται στο λεγόμενο σύμπλεγμα «Magnificent Seven». Τα Πάλσαρ είναι οι πυρήνες των άστρων που «εξαφανίστηκαν» μετά από μία έκρηξη σουπερνόβα και διατηρούν υψηλά επίπεδα μαγνητικής ενέργειας. Ο συγκεκριμένος αστέρας νετρονίων διαχέει την υπέρυθρη ακτινοβολία, γεγονός που δεν έχει καταγραφεί σε άλλες περιπτώσεις. Όπως υποστηρίζουν οι αστροφυσικοί που ανακάλυψαν το συγκεκριμένο Πάλσαρ, η μελέτη του είναι πιθανόν να ανατρέψει τους νόμους της φυσικής που γνωρίζει ό άνθρωπος ότι ισχύουν για τα άστρα νετρονίων. Οι αστροφυσικοί του πανεπιστημίου Penn State ήταν μέλη της ομάδας που μελετούσε το σύμπαν μέσω του τηλεσκοπίου Χαμπλ και σε συνεργασία με τη NASA. Ποια είναι τα πιθανά σενάρια που εξετάζουν οι επιστήμονες; Το πρώτο σενάριο περιγράφει έναν δίσκο από υλικό, πιθανόν διαστημική σκόνη, αλλά και υλικά που άφησε πίσω της η έκρηξη σουπερνόβα, που περιβάλλουν τον νεκρό αστέρα νετρονίων και στροβιλίζεται μαζί του, προκαλώντας το φαινόμενο. Τα υλικά αυτά με κάποιον τρόπο επιβραδύνουν την κυκλική τους πορεία, με συνέπεια να διαχέονται με τη μορφή κυμάτων. Το δεύτερο σενάριο περιγράφει ένα φαινόμενο «ανεμόμυλο». Πρόκειται για ανέμους που προκαλούνται από ένα ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο, το οποίο έχει δημιουργηθεί από τις δυνάμεις που προκαλούνται στον αστέρα νετρονίων και από ένα ισχυρότατο μαγνητικό πεδίο. Καθώς το αστέρι νετρονίων ταξιδεύει στο διάστημα με ταχύτητα μεγαλύτερη από εκείνη του ήχου, μπορεί να σχηματιστεί κρουστικό κύμα όπου ο χώρος και ο άνεμος αλληλεπιδρούν. Τότε, τα κατεστραμμένα σωματίδια θα προκαλούσαν τις εκτεταμένες εκπομπές υπέρυθρων ακτίνων που έχουν παρατηρηθεί. http://www.pronews.gr/epistimes/diastima/713998_entopistike-paraxeno-palsas-me-apostasi-1630-eti-fotos-apo-ti-gi

Νέα εκτίμηση για την μάζα του νετρίνου. Σε συνέδριο αστροσωματιδιακής φυσικής που πραγματοποιήθηκε στην Τογιάμα της Ιαπωνίας, η ερευνητική ομάδα του πειράματος KATRIN ανακοίνωσε τους νέους υπολογισμούς της για το εύρος της μάζας ηρεμίας του νετρίνου. Σύμφωνα με την ανακοίνωση «An improved upper limit on the neutrino mass from a direct kinematic method by KATRIN» https://arxiv.org/abs/1909.06048 , η μάζα ηρεμίας του νετρίνου δεν ξεπερνά το 1,1 ηλεκτρονιοβόλτ (eV). Η μάζα αυτή αντιστοιχεί σε ≈2·10–36 χιλιόγραμμα (kg). Aυτό το αποτέλεσμα μειώνει το μέχρι σήμερα αποδεκτό άνω όριο της μάζας του νετρίνου στο μισό, από 2 eV σε 1 eV. Το κατώτερο όριο για τη μάζα του νετρίνο που καθορίστηκε από παλαιότερα πειράματα άλλων ερευνητικών ομάδων είναι 0,02 eV. Η καρδιά του πειράματος KATRIN είναι η πηγή που παράγει ζεύγη ηλεκτρονίων-νετρίνων. Πρόκειται για το αέριο τρίτιο , ενός ραδιενεργού ισοτόπου του υδρογόνου με χρόνο ημιζωής t½=12,32y, ο πυρήνας του οποίου περιέχει ένα πρωτόνιο και δυο νετρόνια. Όταν ο πυρήνας του τριτίου διασπάται, εκπέμποντας ένα ηλεκτρόνιο και ένα νετρίνο, τα οποία μοιράζονται ενέργεια 18.560 eV: ^{3}H \longrightarrow \,\, ^{3}He + e^{-} + \bar{\nu}_{e} Οι επιστήμονες του KATRIN δεν μπορούν να μετρήσουν απευθείας την μάζα των νετρίνων, αλλά το κάνουν έμμεσα μετρώντας τις ιδιότητες των παραγόμενων ηλεκτρονίων. Τα περισσότερα ζεύγη ηλεκτρονίων-νετρίνων που εκπέμπονται από το τρίτιο μοιράζονται την ενέργεια που απελευθερώνεται κατά την διάσπαση. Όμως, σε σπάνιες περιπτώσεις, το ηλεκτρόνιο παίρνει σχεδόν όλη την ενέργεια – αφήνοντας μόνο ένα μικρό ποσό για το νετρίνο. Αυτά τα σπάνια ζεύγη είναι που αναζητούν οι επιστήμονες του KATRIN. Σύμφωνα με την εξίσωση E = mc2 – η ελάχιστη ποσότητα ενέργειας που απομένει σ’ αυτές τις περιπτώσεις στο νετρίνο σχεδόν ισούται με την ενέργεια που αντιστοιχεί στην μάζα ηρεμίας του. Εάν το KATRIN μπορεί να μετρήσει με ακρίβεια την ενέργεια του ηλεκτρόνιου, μπορεί να προσδιορίσει και την αντίστοιχη ενέργεια του νετρίνου και επομένως να εκτιμήσει την μάζα ηρεμίας του. Για να είμαστε ακριβείς, διευκρινίζουμε ότι μετρήθηκε η μάζα του αντινετρίνου του ηλεκτρονίου που εκπέμπεται κατά την διάσπαση β– και όχι του νετρίνου του ηλεκτρονίου που εκπέμπεται στην διάσπαση β+. Όμως δεν έχουμε μια ξεκάθαρη ιδέα της διαφοράς μεταξύ του νετρίνου και του αντισωματιδίου του.Το νετρίνο θα μπορούσε να είναι σωματίδιο Majorana, δηλαδή να ταυτίζεται με το αντισωματίδιό του. Η μάζα του νετρίνου είναι μεν πολύ μικρή, αλλά έχει τεράστια σημασία στην φυσική. Παρά την ελάχιστη μάζα τους, τα νετρίνα υπάρχουν σε τεράστιες ποσότητες στο σύμπαν, οπότε το άθροισμα των πολύ μικρών μαζών τους μπορεί να γίνει σημαντικό. Η μάζα του συνόλου των νετρίνων του σύμπαντος εκτιμάται ότι είναι περίπου ίσο με τη μάζα όλων των ορατών άστρων στο σύμπαντος! Στο Καθιερωμένο Πρότυπο, την θεωρία που περιγράφει με εξαιρετική επιτυχία τον κόσμο των στοιχειωδών σωματιδίων, τα νετρίνα θεωρούνται ως σωματίδια χωρίς μάζα. Η μάζα των νετρίνων, έστω και ελάχιστη, μας υπενθυμίζει ότι το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων είναι μια προβληματική θεωρία. Η ερευνητική ομάδα του πειράματος KATRIN (σε φωτογραφία του 2010) https://physicsgg.me/2019/09/18/%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%af%ce%bc%ce%b7%cf%83%ce%b7-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%bc%ce%ac%ce%b6%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bd%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%af%ce%bd%ce%bf%cf%85/

Βρέθηκαν χαμένες επιστολές του Νίκολα Τέσλα στη Σερβία. Στη Σερβία βρέθηκαν δύο επιστολές που είχε γράψει ο γνωστός σερβοαμερικανός επιστήμονας και εφευρέτης Νίκολα Τέσλα, και οι οποίες θεωρούνταν μέχρι πρότινος χαμένες. Τη σχετική ανακοίνωση έκανε η εταιρεία πολιτισμού και ιστορίας «Αντλιγκάτ». Οι επιστολές γράφτηκαν τον Δεκέμβριο του 1934 και έχουν ως αποστολέα τον γενικό πρόξενο του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας στη Νέα Υόρκη Ράντοε Γιανκόβιτς. Στις επιστολές του ο Τέσλα μιλάει για τον σερβικής καταγωγής φυσικό Μιχαήλ Πούπινα. Κατά το παρελθόν οι ιστορικοί θεωρούσαν ότι μεταξύ του Τέσλα και του Πούπινα υπήρχε διένεξη όπως και ότι επί χρόνια δεν μιλούσαν μεταξύ τους. Απέδιδαν μάλιστα τις μεταξύ τους πολιτικές διαφωνίες στην πολυπλοκότητα του σερβικού χαρακτήρα. Ωστόσο στις επιστολές του αυτές ο Τέσλα μιλάει για τον Πούπινα με σεβασμό. «Οι επιστολές αυτές ανατρέπουν σε μεγάλο βαθμό την ευρέως διαδεδομένη άποψη που επικρατούσε για τις συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ των δύο επιστημόνων και επιβεβαιώνουν τα αφηγήματα εκείνα που υποστήριζαν ότι οι σχέσεις τους αποκαταστάθηκαν λίγο πριν από τον θάνατο του Πούπινα. Γίνεται πλέον εντελώς σαφές ότι, τη στιγμή που γράφτηκαν οι επιστολές αυτές, τρεις μήνες πριν από τον θάνατο του Πούπινα, δεν υπήρχε διένεξη μεταξύ τους και αυτό που ήθελαν και οι δύο ήταν να συναντηθούν το συντομότερο», λέει ο ιδρυτής της εταιρείας «Αντλιγκάτ» Βίκτορ Λάζιτς. Οι ερευνητές πάντως δεν διευκρινίζουν πού και πώς βρέθηκαν οι επιστολές αυτές του Τέσλα, ούτε αν τα ίχνη τους οδηγούν στο «αρχείο του Τέσλα» το οποίο ψάχνουν να βρουν επί δεκαετίες. https://www.in.gr/2019/03/15/culture/vrethikan-xamenes-epistoles-tou-nikola-tesla-sti-servia/