Δροσος Γεωργιος

Νέα βαρυτικά κύματα. Τον περασμένο μήνα ξεκίνησε η τρίτη περίοδος ερευνών βαρυτικών κυμάτων από τα ειδικά εργαστήρια LIGO στις ΗΠΑ σε συνεργασία με το ευρωπαϊκό εργαστήριο VIRGO κοντά στην Πίζα της Ιταλίας, το οποίο διευθύνεται από τον Σταύρο Κατσανέβα, που είναι ένας από τους κορυφαίους φυσικούς στον κόσμο. Μέσα στον πρώτο μήνα των ερευνών τους τα εργαστήρια αυτά κατόρθωσαν να εντοπίσουν πέντε διαφορετικές πηγές βαρυτικών κυμάτων, η εμφάνιση των οποίων καταγράφεται πλέον σε εβδομαδιαία βάση και από διαφορετικές πηγές. Ηδη από τις πέντε νέες παρατηρήσεις η τελευταία, που εντοπίστηκε στις 26 Απριλίου, αφορά την αφομοίωση ενός άστρου νετρονίων από μία μαύρη τρύπα, κάτι που παρατηρείται για πρώτη φορά. Η παρατήρηση πάντως που έγινε μία μέρα νωρίτερα οφείλεται στη σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων (πάλσαρ) με τη μορφή μιας «κιλονόβας», που είναι 1.000 φορές πιο έντονη από τις κανονικές αστρικές εκρήξεις νόβα, γεγονός που βοηθά ιδιαίτερα στη μελέτη τέτοιων κατακλυσμιαίων φαινομένων όχι μόνο με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων αλλά και ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών τις οποίες μελετούν τα επίγεια και τα διαστημικά μας τηλεσκόπια. Η πηγή αυτή φαίνεται ότι βρισκόταν σε απόσταση 500 εκατομμυρίων ετών φωτός, ενώ η προηγούμενη παρόμοια δημιουργία βαρυτικών κυμάτων από τη σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων είχε εντοπιστεί πριν από δύο χρόνια, στις 17 Αυγούστου 2017. Οταν δύο τέτοια άστρα νετρονίων βρεθούν το ένα δίπλα στο άλλο, αρχίζει ένας ναπολιτάνικος χορός που αργά ή γρήγορα θα καταλήξει στη σύγκρουσή τους και στη δημιουργία μιας μαύρης τρύπας με το 90% των υλικών των δύο πάλσαρ. Κατά τη διάρκεια όμως της σύγκρουσης μία ποσότητα υλικών ίση με 16.000 φορές τα υλικά της Γης μετατρέπεται σε βαρέα χημικά στοιχεία μεταξύ των οποίων και ο χρυσός σε ποσότητα που υπολογίζεται ότι φτάνει τις 800 σεληνιακές μάζες. Και έτσι μαζί με τη δημιουργία μιας μαύρης τρύπας, την εκπομπή τεράστιων ποσοτήτων βαρυτικών κυμάτων και εκλάμψεων ακτίνων γάμμα, δημιουργούνται επίσης και τα υπόλοιπα βαρέα στοιχεία ανώτερα του σιδήρου. Οι ανιχνευτές LIGO είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε για τον εντοπισμό των βαρυτικών κυμάτων. Καθένας από τους ανιχνευτές αυτούς αποτελείται από δύο κυλινδρικούς βραχίονες, κάθετους μεταξύ τους, με μήκος 4 χλμ. ο καθένας σε απόλυτο σχεδόν κενό που φτάνει να είναι ίσο με το ένα τρισεκατομμυριοστό της ατμοσφαιρικής πίεσης που επικρατεί στην επιφάνεια της θάλασσας. Στο εσωτερικό των κυλίνδρων εκπέμπονται δέσμες ακτίνων λέιζερ που ανακλώνται συνεχώς από καθρέφτες με αποτέλεσμα η απόσταση των 4 χλμ. να αυξάνεται κατά 280 φορές, κάνοντας έτσι το μήκος κάθε βραχίονα ουσιαστικά να είναι ίσο με 1.120 χλμ. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μετρήσουμε απειροελάχιστες διακυμάνσεις μέχρι και μήκους ενός δεκάκις χιλιοστού της διαμέτρου ενός πρωτονίου. Στην ουσία οι ανιχνευτές των εργαστηρίων LIGO δεν είναι τίποτε άλλο παρά τεράστια συμβολόμετρα, μιας τεχνικής που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην πιο απλή της μορφή το 1887 στο πείραμα «Michelson-Morley», αν και το LIGO είναι ουσιαστικά 144.000 φορές μεγαλύτερο εκείνου. Σήμερα, η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται ευρέως στην Αστρονομία, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του συστήματος των ραδιοτηλεσκοπίων ALMA του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, που είναι εγκατεστημένα στη Χιλή. Η δημιουργία τέτοιων εργαστηρίων εγκατεστημένων σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους είναι απαραίτητη γιατί οι ανιχνευτές αυτοί είναι τόσο ευαίσθητοι ώστε μπορούν να καταγράψουν τους κραδασμούς από τη διέλευση ενός φορτηγού στην περιοχή τους, μέχρι και τις διακυμάνσεις ενός μικρού σεισμού χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Η μεγάλη απόστασή τους χρησιμεύει επίσης και στον καλύτερο εντοπισμό της απόστασης της πηγής των βαρυτικών κυμάτων γιατί λόγω της απόστασης καταγράφονται οι ίδιες βαρυτικές ταλαντώσεις, αλλά με μια ελάχιστα μικρή χρονική καθυστέρηση ίση με δέκα χιλιοστά του δευτερολέπτου, ενώ η προσθήκη και του τρίτου εργαστηρίου στην Πίζα της Ιταλίας (VIRGO) βοηθάει ακόμη περισσότερο στον εντοπισμό. Και έτσι στο άμεσο μέλλον υπολογίζεται ότι θα υπάρξουν ακόμη πιο μεγάλες δυνατότητες απ’ ό,τι προηγουμένως, αφού η έκταση των παρατηρήσεων των ανιχνευτών αυτών θα επεκταθεί με τη δημιουργία και άλλων ανιχνευτών όχι μόνο στην επιφάνεια της Γης αλλά και στο Διάστημα (LISA). Με την ενεργοποίηση σύντομα δύο νέων παρόμοιων εργαστηρίων στην Ιαπωνία και τις Ινδίες η ευαισθησία τους θα γίνει ακόμη πιο έντονη. Στους επόμενους μήνες μάλιστα προβλέπεται ότι θα υπάρξουν πολλές ακόμη καταγραφές βαρυτικών κυμάτων, ενώ στα επόμενα δύο χρόνια τέτοιου είδους καταγραφές αναμένεται ότι θα γίνονται σε καθημερινή βάση εμπλουτίζοντας ουσιαστικά τις γνώσεις μας για το σύμπαν. http://www.kathimerini.gr/1023388/article/politismos/vivlio/nea-varytika-kymata

Προβληματισμός στην επιστημονική κοινότητα για την ταχύτερη του αναμενομένου επέκταση του σύμπαντος. Η ανακοίνωση των επιστημόνων, προ ημερών, ότι βλέπουν το σύμπαν να επεκτείνεται ταχύτερα του αναμενομένου, με ρυθμό περίπου 9% πιο γρήγορο απ’ ό,τι προβλέπεται θεωρητικά, δημιούργησε νέο προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα. Αστρονόμοι, φυσικοί και κοσμολόγοι αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με τις θεωρίες τους για το πώς «δουλεύει» ο κόσμος και άρα χρειάζονται μια νέα Φυσική, που να μπορεί να εξηγήσει καλύτερα τι συμβαίνει στο σύμπαν. Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και χρόνια, αλλά πλέον αναζητά επειγόντως μια απάντηση. Η νέα ανακοίνωση από τον νομπελίστα αμερικανό καθηγητή Φυσικής και Αστρονομίας Άνταμ Ρις του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, που επιβεβαιώνει την ταχύτερη διαστολή του σύμπαντος, χωρίς να μπορεί να δοθεί ακόμη μια εξήγηση για το μυστήριο, λειτούργησε ως «καμπανάκι κινδύνου» για τους επιστήμονες. Ο Ρις είχε μοιραστεί το Νόμπελ Φυσικής του 2011 με τους Μπράιαν Σμιτ και Σολ Περλμούτερ, ακριβώς επειδή είχαν πρώτοι δείξει στο τέλος της δεκαετίας του 1990 ότι η επέκταση του σύμπαντος όχι μόνο είναι υπαρκτή, αλλά είναι επίσης -για κάποια «σκοτεινή» αιτία- και επιταχυνόμενη. Το σύμπαν μεγαλώνει συνεχώς και ο χώρος ανάμεσα στους γαλαξίες «ξεχειλώνει». Ο ρυθμός επέκτασης του σύμπαντος ονομάζεται «σταθερά του Χαμπλ», επειδή πρώτος ο αμερικανός αστρονόμος Έντουιν Χαμπλ παρατήρησε το φαινόμενο της συμπαντικής διαστολής το 1929. Ο νέος ακριβέστερος υπολογισμός της σταθεράς από την ομάδα του Ρις έγινε κυρίως με τη βοήθεια παρατηρήσεων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble 70 μεταβλητών αστέρων στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα γαλαξία δορυφορικό του δικού μας. Τα εν λόγω άστρα (Κηφείδες) αυξομειώνουν τη φωτεινότητά τους με προβλεπόμενους ρυθμούς, πράγμα που τα καθιστά χρήσιμα για τη δημιουργία μιας κλίμακας για τον υπολογισμό των κοσμικών αποστάσεων (η μελέτη του φωτός των εκρήξεων σούπερ-νόβα βοηθά περαιτέρω). Ο ρυθμός επέκτασης του σύμπαντος υπολογίστηκε σε περίπου 74,03 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά megaparsec (ένα megaparsec είναι γύρω στα 3,26 εκατομμύρια έτη φωτός). Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 3,3 εκατομμύρια έτη φωτός που ένας γαλαξίας είναι μακρύτερα από τη Γη, φαίνεται να απομακρύνεται από εμάς με ταχύτητα 74 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο πιο γρήγορα. Η αβεβαιότητα του νέου αριθμού εκτιμήθηκε σε μόλις 1,9%, έναντι 10% το 2001 και 5% το 2009, ενώ η πιθανότητα λάθους υπολογίστηκε σε μόλις μία πιθανότητα στις 100.000. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η αναμενόμενη επέκταση του σύμπαντος θα έπρεπε να είναι 67,4 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά megaparsec, με βάση τις παρατηρήσεις του αξιόπιστου ευρωπαϊκού δορυφόρου Planck σχετικά με την κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, δηλαδή του φωτός που είναι το απομεινάρι από την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) της δημιουργίας του σύμπαντος πριν από 13,82 δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι σαν το πρώιμο σύμπαν να συμπεριφερόταν διαφορετικά από το σημερινό. Όπως είπε ο Ρις, «δεν είναι μόνο ότι οι δύο μετρήσεις διαφέρουν, αλλά μετρούμε τελικά κάτι θεμελιωδώς διαφορετικό. Η μία μέτρηση αφορά το πόσο γρήγορα επεκτείνεται το σύμπαν όπως το βλέπουμε. Η άλλη είναι μια πρόβλεψη με βάση τη φυσική του πρώιμου σύμπαντος και τις μετρήσεις τού πόσο γρήγορα θα έπρεπε αυτό να επεκτείνεται. Αν οι δύο μετρήσεις δεν συμφωνούν, τότε υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα πως κάτι λείπει από το κοσμολογικό μοντέλο που συνδέει τις δύο εποχές». Η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια Ως υπεύθυνη για την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος έχει θεωρηθεί η λεγόμενη σκοτεινή ενέργεια, που θεωρείται ότι αποτελεί περίπου το 70% της μάζας-ενέργειας του σύμπαντος. Αποκαλείται σκοτεινή απλούστατα επειδή κανείς δεν ξέρει τι είναι, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με την αποκαλούμενη σκοτεινή ύλη. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η σκοτεινή ενέργεια – ό,τι και αν είναι αυτή- υπήρχε ήδη από τα πρώτα δευτερόλεπτα της γέννησης του σύμπαντος και άρχισε εξ αρχής να ωθεί την ύλη να επεκταθεί. Η ίδια ενέργεια υποτίθεται ότι ευθύνεται και για την επιταχυνόμενη διαστολή, λειτουργώντας ως ένα είδος κοσμικής αντιβαρύτητας. Υπό την επιρροή της σκοτεινής ενέργειας, εκτιμάται ότι το σύμπαν διπλασιάζει το μέγεθος του κάθε δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, άγνωστο με ποιο στόχο (αν υπάρχει στόχος…). «Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί με την κοσμολογία, πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά αυτό το πρόβλημα» δήλωσε η φυσικός Λάιζα Ράνταλ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης». Ανάμεσα στις εναλλακτικές εξηγήσεις που έχουν προταθεί, είναι η «σκοτεινή ακτινοβολία» ενός υποτιθέμενου υποατομικού σωματιδίου -ίσως ενός άγνωστου έως τώρα είδους νετρίνου, πέρα από τα τρία που έχουν βρεθεί-, το οποίο ταξιδεύει σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Ή η πιθανότητα η σκοτεινή ύλη (η αόρατη μορφή της ύλης που δεν αποτελείται από πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια) να αλληλεπιδρά πιο έντονα με τη συνήθη ύλη και ακτινοβολία απ’ ό,τι έχει υποτεθεί μέχρι σήμερα. Αλλά καμία προτεινόμενη εξήγηση δεν έχει αποκτήσει αληθινή αξιοπιστία, ούτε έχει επιβεβαιωθεί. «Είμαστε σε σύγχυση και ελπίζουμε ότι η σύγχυση θα οδηγήσει σε κάτι καλό» δήλωσε στωικά ο βετεράνος κοσμολόγος Μάικλ Τέρνερ του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Αν η σκοτεινή ενέργεια συνεχίσει τον «καλπασμό» της με το σημερινό ρυθμό, τότε προβάλλει στον ορίζοντα ένα εφιαλτικό υπαρξιακό σενάριο: μια μέρα στο μέλλον τα πάντα θα έχουν απομακρυνθεί πια τόσο πολύ από τη Γη, ώστε τίποτε να μην είναι ορατό στον ουρανό. Η Γη -και κάθε άλλος πλανήτης- θα ζει μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. Ακόμη χειρότερα, μπορεί μια μέρα τα άτομα και τα υποατομικά σωματίδια να διαλυθούν εκ των ένδον, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό της ύλης, οπότε δεν θα υπάρχει πια Γη, ούτε σύμπαν με υλική μορφή (το σενάριο της υπέρτατης κοσμικής καταστροφής). Αν όμως η σκοτεινή ενέργεια εμφανίζει αυξομειώσεις διαχρονικά, άρα ίσως «φρεναριστεί» μελλοντικά, τότε μπορεί κανείς να ελπίζει σε ένα πιο αισιόδοξο μέλλον για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη της. https://www.in.gr/2019/05/11/tech/provlimatismos-stin-epistimoniki-koinotita-gia-tin-taxyteri-tou-anamenomenou-epektasi-tou-sympantos/

Νεότερες μετρήσεις δείχνουν ότι το σύμπαν διαστέλλεται ταχύτερα. Το σύμπαν διαστέλλεται πολύ ταχύτερα από ό,τι υπολογίζαμε μέχρι πρότινος, σύμφωνα με νεότερες μετρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble της NASA και της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA). Το σύμπαν εξαπλώνεται, διαρκώς με συνέπεια οι αποστάσεις ανάμεσα στους γαλαξίες να αυξάνονται κάθε δευτερόλεπτο. Ωστόσο, από το 2016 κι έπειτα έχουν προκύψει στοιχεία που καταδεικνύουν ότι ο πραγματικός ρυθμός διαστολής είναι έως εννέα τοις εκατό μεγαλύτερος σε σχέση με τις προγενέστερες εκτιμήσεις μας. Στην πράξη, οι καινούργιες μετρήσεις του Hubble ενισχύουν την πεποίθηση ότι ο ρυθμός διαστολής του σύμπαντος είναι πράγματι μεγαλύτερος, καθώς συρρικνώνουν την πιθανότητα να έχουμε λαθέψει στις μετρήσεις μας. Η στατιστική πιθανότητα αστοχίας ανέρχεται πλέον σε 1 προς 100.000, ενώ προηγουμένως ήταν 1 προς 3.000. Με βάση τα καινούργια δεδομένα ο ρυθμός διαστολής του σύμπαντος υπολογίζεται πλέον σε 74,03 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά μεγαπαρσέκ. Με άλλα λόγια για κάθε 3,3 εκατομμύρια έτη φωτός που χωρίζει την Γη από έναν μακρινό γαλαξία, αυτός φαίνεται να κινείται κατά 74 χιλιόμετρα ταχύτερα λόγω της διαστολής του σύμπαντος. Η αναθεωρημένη σταθερά είναι κατά 9% μεγαλύτερη σε σχέση με τα 67,4 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά μεγαπαρσέκ που υπολογίζαμε στο παρελθόν, ουσιαστικά επιβεβαιώνοντας τα στοιχεία του 2016. διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ: http://www.skai.gr/news/technology/article/402686/to-suban-diastelletai-polu-tahutera-apo-oti-nomizame/#ixzz5m9HI4Zd5 και ΕΔΩ: https://www.nasa.gov/feature/goddard/2019/mystery-of-the-universe-s-expansion-rate-widens-with-new-hubble-data https://physicsgg.me/2019/04/26/%ce%bd%ce%b5%cf%8c%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b5%cf%82-%ce%bc%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%ae%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-%ce%b4%ce%b5%ce%af%cf%87%ce%bd%ce%bf%cf%85%ce%bd-%cf%8c%cf%84%ce%b9-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d/

Το πρώτο μόριο του σύμπαντος εντοπίστηκε στο διάστημα για πρώτη φορά. Αμερικανοί και Γερμανοί επιστήμονες, έπειτα από δεκαετίες αναζήτησης, ανακάλυψαν για πρώτη φορά στο διάστημα το πρώτο μόριο που σχηματίσθηκε ποτέ στο σύμπαν. Πρόκειται για το υδρίδιο του ηλίου, η «υπογραφή» του οποίου ανιχνεύθηκε στον γαλαξία μας με τη βοήθεια του μεγαλύτερου στον κόσμο αερομεταφερόμενου επιστημονικού εργαστηρίου, του Στρατοσφαιρικού Παρατηρητηρίου για Υπέρυθρη Αστρονομία (SOFIA) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) και του Γερμανικού Αεροδιαστημικού Κέντρου. Το αεροσκάφος-παρατηρητήριο SOFIA -ένα τροποποιημένο Boeing 747SP- πετάει περίπου 14.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της Γης και τα ευαίσθητα όργανα του στοχεύουν στο διάστημα, απαλλαγμένα από τις παρεμβολές της χαμηλότερης ατμόσφαιρας. Με τρόπο αυτό βρέθηκε το υδρίδιο του ηλίου σε ένα μικρό αλλά φωτεινό πλανητικό νεφέλωμα (NGC 7027) ηλικίας περίπου 600 ετών, το απομεινάρι ενός άστρου σαν τον Ήλιο μας, σε απόσταση 3.000 ετών φωτός από τη Γη, κοντά στον αστερισμό του Κύκνου. Στο νεφέλωμα αυτό οι συνθήκες (υπεριώδης ακτινοβολία και θερμότητα) είναι κατάλληλες για να σχηματισθεί το συγκεκριμένο μόριο. Όταν το σύμπαν είχε πολύ νεαρή ηλικία και ήταν καυτό, υπήρχαν μόνο ελάχιστα είδη ατόμων, κυρίως υδρογόνου και ηλίου. Περίπου 100.000 χρόνια μετά την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ), καθώς η θερμοκρασία είχε πλέον πέσει στους 3.700 βαθμούς Κελσίου, εκτιμάται ότι ένα άτομο ηλίου και ένα άτομο υδρογόνου συνδυάσθηκαν, δημιουργώντας τον πρώτο χημικό δεσμό, για να φτιάξουν το μόριο του υδριδίου του ηλίου. Το εν λόγω θετικά φορτισμένο μόριο (HeH+) υπάρχει και σήμερα σε ορισμένα μέρη του σύμπαντος, αλλά ποτέ έως τώρα δεν είχε εντοπισθεί, παρόλο που άλλα μεγαλύτερα οργανικά μόρια είχαν βρεθεί. Η ανακάλυψη αποδεικνύει την ύπαρξη του στο διάστημα, η οποία έως σήμερα ήταν θεωρητική. Επιβεβαιώνεται έτσι είναι σωστή η κατανόηση των επιστημόνων για την απλή χημεία του πρώιμου σύμπαντος και πώς αυτή εξελίχθηκε στην πορεία δισεκατομμυρίων ετών στη σημερινή πολύπλοκη χημεία του. Όταν σταδιακά τα άτομα δημιούργησαν τα πρώτα μόρια, το σύμπαν τελικά έριξε τη θερμοκρασία του. Τότε άτομα υδρογόνου μπόρεσαν να αλληλεπιδράσουν με το μόριο του υδριδίου του ηλίου και να δημιουργήσουν για πρώτη φορά το μοριακό υδρογόνο, το βασικό μόριο που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των πρώτων άστρων. Με τη σειρά τους, τα άστρα σχημάτισαν στο εσωτερικό τους όλα τα άλλα χημικά στοιχεία που απαρτίζουν το σημερινό κόσμο. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ρολφ Γκούεστεν του γερμανικού Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Βόννη, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». «Το μόριο κρυβόταν κάπου εκεί έξω, αλλά χρειαζόμασταν τα κατάλληλα όργανα για να κάνουμε τις σωστές παρατηρήσεις και η SOFIA ήταν σε τέλεια θέση για να κάνει κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Γιορκ Χάρολντ Γιορκ, διευθυντής του Κέντρου Επιστήμης SOFIA στη Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνια. Το ήλιο είναι ένα ευγενές αέριο που είναι απίθανο να συνδυασθεί με άλλο είδος ατόμου. Όμως το 1925 οι επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να δημιουργήσουν στο εργαστήριο τους το μόριο του υδριδίου του ηλίου, «χειραγωγώντας» το ήλιο να μοιραστεί ένα από τα ηλεκτρόνια του με ένα ιόν υδρογόνου. Ακολούθησε η προσπάθεια να βρεθεί το ίδιο μόριο στο διάστημα και από τη δεκαετία του 1970 το συγκεκριμένο νεφέλωμα NGC 7027 είχε αποτελέσει στόχο των ερευνών, έως την τελική δικαίωση των επιστημόνων. «Είναι συναρπαστικό που για πρώτη φορά επιτέλους το είδαμε στο διάστημα. Αυτή είναι η ευτυχής κατάληξη σε μια μακρά έρευνα και διαλύει τις αμφιβολίες σχετικά με την κατανόηση μας για τις χημικές διεργασίες στο πρώιμο σύμπαν», δήλωσε ο Γκούεστεν. Πάντως άλλοι επιστήμονες επεσήμαναν ότι καθώς βρέθηκε μόνο μια «υπογραφή» του πρωταρχικού μορίου, πρέπει για επιβεβαίωση να βρεθεί τουλάχιστον άλλη μία σε άλλο σημείο του σύμπαντος. Δείτε εδώ την επιστημονική δημοσίευση. https://www.nature.com/articles/s41586-019-1090-x https://www.in.gr/2019/04/18/tech/proto-morio-tou-sympantos-entopistike-sto-diastima-gia-proti-fora/

Τι συνέβη πριν από τη μεγάλη έκρηξη; Νέα ερευνητικά σημεία σε ένα πρωτεύον σύμπαν. Η κυρίαρχη θεωρία του σχηματισμού του σύμπαντος πηγαίνει έτσι: στις πρώτες στιγμές, το σύμπαν γνώρισε μια ισχυρή έκρηξη επέκτασης, γνωστή και ως πληθωρισμός. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο χώρος επεκτάθηκε γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός. Ο πληθωρισμός χρησιμοποιείται συχνά ως εξήγηση για πολλά φαινόμενα στη δομή και εξέλιξη του Κόσμου, συμπεριλαμβανομένου, για παράδειγμα, του γιατί το σύμπαν φαίνεται σχεδόν το ίδιο προς κάθε κατεύθυνση Οι επικριτές της πληθωριστικής θεωρίας της κοσμολογίας λένε ότι οι συνθήκες που απαιτούνται ήταν απίθανες. Στην τελευταία μελέτη σχετικά με το θέμα, οι ερευνητές έχουν προτείνει ότι είναι απαραίτητο να δούμε την επίδραση των σωματιδίων που λειτουργούσαν σαν ρολόγια. Το τελευταίο σύνολο δεδομένων για την κοσμική ακτινοβολία μικροκυμάτων - το παλαιότερο φως του σύμπαντος - θα απαιτούσε νέα μοντέλα. "Τα πιο φυσικά, εύλογα μοντέλα πληθωρισμού έχουν αποκλειστεί", δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Avi Loeb, πρόεδρος της αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. "Και μια πολύ ευέλικτη θεωρία του πληθωρισμού που μπορεί να φιλοξενήσει οποιοδήποτε σενάριο, όπου όλα είναι δυνατά, είναι λίγο ανησυχητικό - η δύναμη μιας επιστημονικής θεωρίας είναι ότι μπορεί να προβλέψει ορισμένα αποτελέσματα και να αποκλείσει τους άλλους". Άλλα μοντέλα έχουν αναπτυχθεί για να εξηγήσουν μερικά από τα κοσμικά μυστήρια. Η πληθωριστική θεωρία υποθέτει ότι το σύμπαν ξεκίνησε είναι ένα μοναδικό πυκνό σημείο της ύλης και της ενέργειας. Ωστόσο, οι ιδιομορφίες λυγίζουν το ύφασμα του χώρου και του χρόνου - που σημαίνει ότι δεν υπήρχε τίποτα πριν από το Big Bang, ούτε καν χρόνος. Το μοντέλο Big Bounce υποδηλώνει κάτι διαφορετικό: ότι ο Κόσμος γεννήθηκε μετά την κατάρρευση ενός πρώιμου αρχέγονου σύμπαντος, που επεκτάθηκε προς τα έξω. Ο Loeb είπε ότι αυτό το μοντέλο εξηγεί επίσης γιατί το σύμπαν φαίνεται όπως τον κάνει. Άλλα μοντέλα λένε ότι η αλλαγή στο μέγεθος συνέβη αργά. άλλοι λένε ότι συνέβη γρήγορα. Ο Loeb και οι συνεργάτες του δημιούργησαν μια δοκιμή για τον πληθωρισμό και άλλα μοντέλα για να προσδιορίσουν αν είναι πιθανώς ψευδή. "Η επιστήμη σημειώνει πρόοδο με αποδεικτικά στοιχεία, όχι με πεποίθηση, οπότε θέλουμε να βρούμε ενδείξεις για να μας πείσει ότι ένα ή άλλο σενάριο έλαβε χώρα", δήλωσε ο Loeb. Ο συν-συγγραφέας της μελέτης Zhong-Zhi Xianyu στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ δήλωσε ότι το κλειδί σε αυτή τη δοκιμασία είναι το πώς συμπεριφέρεται το σύμπαν σε διαφορετικά κοσμολογικά μοντέλα. Οι ερευνητές εφάρμοσαν μια ιδέα που ονομάζουν «πρωταρχικό πρότυπο ρολόι» στις μη πληθωριστικές θεωρίες. Αν υπήρχε αρχέγονο σύμπαν, θα υπήρχαν και μαζικά σωματίδια που θα είχαν ταλαντευτεί με κανονική συχνότητα, σύμφωνα με την τρέχουσα αντίληψη της φυσικής. Οι ταλαντώσεις των σωματιδίων, που ονομάζονται αρχέγονα πρότυπα ρολόγια, θα είχαν γίνει οι σπόροι των δομών στο σύμπαν μας μετά την επέκταση. "Αν φανταστούμε όλες τις πληροφορίες που μάθαμε μέχρι στιγμής για το τι συνέβη πριν το Big Bang είναι σε ρολό ταινιών, τότε το κανονικό ρολόι μας λέει πώς πρέπει να παίξουν αυτά τα καρέ", δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Xingang Chen του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ . Η κατάρρευση ενός αρχέγονου σύμπαντος θα είχε πιέσει τα πρωταρχικά πρότυπα ρολόγια ώστε να τα εντοπίσει στη δομή του σημερινού σύμπαντος. "Αν βρεθεί ένα πρότυπο σημάτων που αντιπροσωπεύουν ένα συμβασιακό σύμπαν, θα παραποιήσει ολόκληρη την πληθωριστική θεωρία", Xianyu .Περισσότερα από αυτά τα σήματα δεν έχουν ακόμη αναλυθεί στα σύνολα δεδομένων από μεγάλες μελέτες ουρανού, όπως η Sloan Digital Sky Survey ή η επερχόμενη Έρευνα Dark Energy, καθώς και το Wide Field Infrared Survey Telescope (WFIRST) και το μεγάλο Συνοπτικό Τηλεσκόπιο Έρευνας (LSST). Οι επιστήμονες θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου μικροκυμάτων, ανέφερε ο Loeb. "Εντοπίσαμε παρατηρήσιμες λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να αποκλείσουν τον πληθωρισμό", δήλωσε ο Loeb. "Είναι πολύ πιθανό ότι ο πληθωρισμός δεν έλαβε χώρα, αλλά είναι πάντα ωραίο να έχουμε τη δυνατότητα να πούμε εάν οι ιδέες που είναι δημοφιλείς είναι επίσης σωστές." Τα ευρήματα της μελέτης εμφανίζονται στο περιοδικό Physical Review Letters. https://asgardia.space/en/news/What-Happened-Before-the-Big-Bang-New-Research-Points-to-a-Primordial-Universe

Αναβαθμίζονται οι ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων για μεγαλύτερη ευαισθησία. Η ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων από μαύρες τρύπες και άλλα αστροφυσικά φαινόμενα στο διάστημα αναμένεται να γίνει υπόθεση ρουτίνας τα επόμενα χρόνια, καθώς οι ΗΠΑ και η Βρετανία ανακοίνωσαν ότι θα δώσουν 35 εκατομμύρια δολάρια για να αναβαθμίσουν τους ανιχνευτές LIGO, προκειμένου να αποκτήσουν σχεδόν διπλάσια ευαισθησία και ικανότητα ανίχνευσης από ό,τι σήμερα. Η αναβάθμιση των δύο ανιχνευτών LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) στις ΗΠΑ, η οποία θα έχει υλοποιηθεί έως το 2023-24 και θα έχει την ονομασία Advanced LIGO Plus (ή σκέτα Α+), θα επιτρέπει στους ανιχνευτές να «πιάνουν» μια συγχώνευση μαύρων οπών κάθε λίγες ώρες έως τα μέσα της δεκαετίας του 2020. Η χρηματοδότηση θα καλυφθεί κατά 20,4 εκατ. δολ. από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ και κατά 13,7 εκατ. δολ. από τον οργανισμό Research & Innovation της Βρετανίας, ενώ θα υπάρξει και μια μικρή συνεισφορά της Αυστραλίας, σύμφωνα με το BBC και το «Nature». Οι δύο ανιχνευτές LIGO στο Χάνφορντ της Ουάσιγκτον και στο Λίβινγκστον της Λουιζιάνα διαθέτουν ο καθένας δύο βραχίονες των τεσσάρων χιλιομέτρων που σχηματίζουν ορθή γωνία (σχήμα L). Ξεκίνησαν τη λειτουργία τους το 2002, αναβαθμίστηκαν το 2015 και την ίδια χρονιά έκαναν την ιστορική πρώτη ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων από το σύμπαν (ανακοινώθηκε το 2016). Έως σήμερα έχουν ανιχνεύσει συνολικά 11 περιστατικά βαρυτικών κυμάτων, τα δέκα από τη συγχώνευση μαύρων οπών και το ένα από τη συγχώνευση άστρων νετρονίων. Μετά την αναβάθμιση Α+ οι ανιχνευτές θα μπορούν να ανιχνεύουν συγχωνεύσεις άστρων νετρονίων σε απόσταση περίπου ενός δισεκατομμυρίου ετών φωτός, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με σήμερα. Τα βαρυτικά κύματα είναι «ρυτιδώσεις» του χωροχρόνου, σαν τους κυματισμούς σε μια λιμνούλα όταν ρίξει κανείς μια πέτρα, μόνο που αντί για νερό τα κυματάκια συμβαίνουν στον χώρο και στον χρόνο. https://www.in.gr/2019/02/15/tech/anavathmizontai-oi-anixneytes-varytikon-kymaton-gia-megalyteri-eyaisthisia/

Κοσμολογία με ραδιοκύματα μήκους κύματος 21cm Το στοιχείο του υδρογόνου είναι το στοιχείο με την μεγαλύτερη αφθονία στο Σύμπαν. Είναι γνωστό πως το υδρογόνο εκπέμπει ραδιοκύματα μήκους κύματος 21 εκατοστών [διαβάστε σχετικά: Το υδρογόνο εκπέμπει στην ραδιοφωνική συχνότητα των 1420 ΜHz]. https://physicsgg.me/2011/01/24/%CF%84%CE%BF-%CF%85%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%8C%CE%BD%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%AD%CE%BC%CF%80%CE%B5%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA/ Θα μπορούσαμε λοιπόν να «δούμε» την κατανομή του υδρογόνου που περιέχεται στο Σύμπαν, ανιχνεύοντας αυτά τα φωτόνια με ραδιοτηλεσκόπια. Ποια είναι η διαφορά αυτών των φωτονίων με τα φωτόνια της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου; https://physicsgg.me/2012/12/22/t%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%BA%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%B2%CE%AC%CE%B8%CF%81/ Η μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου μας δίνει την εικόνα του σύμπαντος σε μια συγκεκριμένη στιγμή – 300.000 χιλιάδες χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη – όταν η ύλη και η ακτινοβολία βρίσκονταν σε ισορροπία. Το συναρπαστικό με τα φωτόνια μήκους κύματος 21 cm που εκπέμπει το υδρογόνο είναι ότι μπορούν να δώσουν πληροφορίες για την κατανομή του υδρογόνου για διαφορετικές εποχές, πριν ακόμα σχηματιστούν τα άστρα και οι γαλαξίες. Αρκεί να πάρουμε υπόψη την διαστολή των ραδιοκυμάτων εξαιτίας της διαστολής του σύμπαντος. Το μήκος κύματος με το οποίο ανιχνεύονται στη Γη αποκαλύπτει την απόσταση από την οποία ήρθαν, συνεπώς και την ηλικία τους. Για παράδειγμα, φωτόνια με μήκος κύματος 10×21=210cm, εκπέμφθηκαν από άτομα υδρογόνου όταν το σύμπαν είχε ηλικία 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια, δεδομένου ότι η ηλικία του σύμπαντος είναι σήμερα περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Η τεχνική αυτή αποκαλείται τομογραφία των 21 εκατοστών και μάλλον θα αποτελέσει το επόμενο σημαντικό εργαλείο της κοσμολογίας. Aν και ξέρουμε ελάχιστα για την αρχή του σύμπαντος, γνωρίζουμε πολύ καλά το τι έγινε στη συνέχεια κατά τα επόμενα 14 δισεκατομμύρια έτη. Καθώς το σύμπαν μας διαστελλόταν και ψυχόταν, τα κουάρκ ενώθηκαν σχηματίζοντας πρωτόνια (πυρήνες Υδρογόνου) και νετρόνια, τα οποία με τη σειρά τους συντήχθηκαν σε πυρήνες Ηλίου. Στη συνέχεια αυτοί οι πυρήνες σχημάτισαν άτομα συλλαμβάνοντας ηλεκτρόνια, και η βαρύτητα συγκέντρωσε αυτά τα άτομα στους γαλαξίες, τα άστρα και τους πλανήτες που παρατηρούμε σήμερα H ραδιοαστρονομία των 21 εκατοστών μπορεί «δει» την χρονική περίοδο των σκοτεινών εποχών του σύμπαντος, που πιθανόν να κρύβει μυστικά για την σκοτεινή ύλη, τον πληθωρισμό, αλλά και την θεωρία των χορδών. Η μελέτη των φωτονίων μήκους κύματος 21 cm από το υδρογόνο θα δώσει απαντήσεις για την περίοδο της σκοτεινής εποχής του σύμπαντος, για το πώς άρχισαν να σχηματίζονται τα πρώτα αστρικά αντικείμενα και την συμπεριφορά της μεσοαστρικής ύλης, αλλά και τον πιθανό ρόλο της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης. Επίσης, από την μελέτη των δομών της αστρονομίας των 21 cm, θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί ή να απορριφθεί κάποιο πληθωριστικό μοντέλο, ή να προκύψουν ενδείξεις ύπαρξης κοσμικών χορδών. Εννοείται πως οι μετρήσεις αυτών των φωτονίων δεν είναι εύκολη υπόθεση, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές πηγές στον γαλαξία μας που εκπέμπουν σ’ αυτά τα μήκη κύματος, δημιουργώντας ένα ανεπιθύμητο υπόβαθρο. Επιπλέον η ατμόσφαιρα της Γης παραμορφώνει αυτά τα ραδιοσήματα, που επιπλέον επηρεάζονται και από τις γήινες ραδιοφωνικές εκπομπές. Παρόλα τα προβλήματα πολλές ερευνητικές ομάδες – π.χ. Low-Frequency Array (LOFAR) στην Ολλανδία, Murchison Widefield Array (MWA) στην Αυστραλία κ.ά – έχουν αρχίσει έναν αγώνα δρόμου για να ανιχνεύσουν το σήμα του υδρογόνου που φτάνει σε μας μέσα από τα βάθη του σύμπαντος. Το πιο φιλόδοξο σχέδιο είναι το στήσιμο ενός ραδιοτηλεσκοπίου στην αθέατη πλευρά της Σελήνης, το οποίο θα ήταν εντελώς απαλλαγμένο από τον ραδιοφωνικό θόρυβο της γήινης ατμόσφαιρας. Πριν από μερικές δεκαετίες τα πειραματικά δεδομένα που είχε στη διάθεσή της η κοσμολογία ήταν τόσο λίγα που πολλοί υποστήριζαν ότι βρίσκεται πιο κοντά στη φιλοσοφία παρά στη φυσική επιστήμη. Σήμερα, αποτελεί ένα ερευνητικό πεδίο που βασίζεται σε μετρήσεις υψηλότατης ακρίβειας με τεράστιο όγκο δεδομένων που καλύπτουν ολόκληρο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Και είμαστε ακόμα στην αρχή. https://physicsgg.me/2016/01/15/%ce%ba%ce%bf%cf%83%ce%bc%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%af%ce%b1-%ce%bc%ce%b5-%cf%81%ce%b1%ce%b4%ce%b9%ce%bf%ce%ba%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%ae%ce%ba%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%ba%cf%8d%ce%bc/

Ανιχνεύθηκαν πάλι εξωγαλαξιακοί ισχυροί παλμοί ραδιοσημάτων. Το καναδικό ραδιοτηλεσκόπιο CHIME ανίχνευσε επαναλαμβανόμενες γρήγορες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων (Fast Radio Bursts-FRB), οι οποίες προέρχονται από πολύ μακριά, πέρα από τον γαλαξία μας, σε απόσταση περίπου ενάμισι δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ποια είναι η πηγή των FRB, οι οποίες διαρκούν χιλιοστά του δευτερολέπτου, αλλά θεωρούν πιθανότερο ότι πηγάζουν από ισχυρά αστροφυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Το καναδικό τηλεσκόπιο στην κοιλάδα Οκανάγκαν της Βρετανικής Κολομβίας, το οποίο αποτελείται από τέσσερις ημικυλινδρικές κεραίες μήκους 100 μέτρων η κάθε μία, εντόπισε την επαναλαμβανόμενη FRB αρχικά το καλοκαίρι του 2018, ενώ τις επόμενες εβδομάδες ακολούθησαν πρόσθετες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων, συνολικά 13 σε αριθμό. Μέχρι σήμερα έχουν ανιχνευθεί πάνω από 60 FRB (η πρώτη παρατήρησή τους έγινε το 2007), αλλά επαναλαμβανόμενες από την ίδια πηγή μόνο άλλη μια φορά, το 2012, από το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο. Η πηγή προέλευσης της ήταν μάλλον ένας γαλαξίας σε απόσταση 2,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Η νέα καναδική ανακάλυψη παρουσιάστηκε με δύο δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Nature», ενώ σχετική ανακοίνωση έγινε και στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Σιάτλ. Όπως είπαν οι αστρονόμοι, η ανακάλυψη μιας δεύτερης επαναλαμβανόμενης FRB δείχνει ότι το φαινόμενο δεν είναι τελικά τόσο σπάνιο στο σύμπαν, συνεπώς και άλλες τέτοιες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων πιθανώς θα ανιχνευθούν στο μέλλον. https://physicsgg.me/2019/01/10/%ce%b1%ce%bd%ce%b9%cf%87%ce%bd%ce%b5%cf%8d%ce%b8%ce%b7%ce%ba%ce%b1%ce%bd-%cf%80%ce%ac%ce%bb%ce%b9-%ce%b5%ce%be%cf%89%ce%b3%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%be%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%bf%ce%af-%ce%b9%cf%83%cf%87/

Το Σύμπαν σε μία Ημέρα. Oι κοσμολόγοι εκτιμούν ότι η ηλικία του Σύμπαντος είναι περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Αν τα 13,8 δισ. χρόνια αντιστοιχούσαν … σε μία μόνο ημέρα (24 ώρες), σε ποιές χρονικές στιγμές αυτής της ημέρας θα συνέβαιναν τα σημαντικότερα κοσμολογικά γεγονότα, από την Μεγάλη Έκρηξη μέχρι σήμερα από τις διαλέξεις του online μαθήματος: «Galaxies and Cosmology» S. George Djorgovski ( Caltech). http://www.coursera.org https://physicsgg.me/2013/01/09/%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%bd-%cf%83%ce%b5-%ce%bc%ce%af%ce%b1-%ce%b7%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b1/

Επιστήμονες ανακοίνωσαν την ανίχνευση τεσσάρων περιπτώσεων βαρυτικών κυμάτων στη Γη. Οι επιστήμονες της αμερικανικής ερευνητικής κοινοπραξίας LIGO και της αντίστοιχης ευρωπαϊκής VIRGO ανακοίνωσαν τέσσερις νέες περιπτώσεις ανίχνευσης στη Γη βαρυτικών κυμάτων που προέρχονταν από κατακλυσμικά αστροφυσικά φαινόμενα στα βάθη του διαστήματος. Από τότε που ανιχνεύθηκαν για πρώτη φορά βαρυτικά κύματα το Σεπτέμβριο του 2015, έχουν έως τώρα επιβεβαιωθεί συνολικά 11 περιστατικά από τους επίγειους ανιχνευτές LIGO και VIRGO. Συγκεκριμένα πρόκειται για βαρυτικά κύματα («ρυτιδώσεις» του χωροχρόνου που φθάνουν στον πλανήτη μας) που προήλθαν από δέκα συγκρούσεις και συγχωνεύσεις ανάμεσα σε μαύρες τρύπες, καθώς και μία ανάμεσα σε άστρα νετρονίων. Μία από τις τέσσερις νέες ανιχνεύσεις κυμάτων (όλες από μαύρες τρύπες), με την ονομασία GW170729, που αρχικά είχε ανιχνευθεί στις 29 Ιουλίου 2017 και τώρα επιβεβαιώθηκε, είναι η πιο μακρινή και ισχυρή πηγή βαρυτικών κυμάτων που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Συνέβη πριν περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια ανάμεσα σε δύο μαύρες τρύπες με μάζα 50,6 και 34,3 ήλιων, που σχημάτισαν μια ενιαία μαύρη τρύπα με μάζα περίπου όσο 80 ήλιοι. Η υπόλοιπη ενέργεια -ισοδύναμη με σχεδόν πέντε ηλιακές μάζες- μετατράπηκε σε βαρυτική ακτινοβολία και έφθασε με μορφή κυμάτων ως τη Γη. Οι άλλες τρεις νέες περιπτώσεις βαρυτικών κυμάτων που ανακοινώθηκαν τώρα και είχαν ανιχνευθεί αρχικά πέρυσι τον Αύγουστο, προερχόμενες όλες από τη συγχώνευση ζευγαριών μαύρων τρυπών, οδήγησαν σε νέες ενιαίες μαύρες τρύπες με μεγέθη 56 έως 66 φορές μεγαλύτερα του Ήλιου. Ο νέος γύρoς παρατηρήσεων για βαρυτικά κύματα θα ξεκινήσει στις αρχές του 2019 και αναμένονται νέες ανακαλύψεις, γεγονός που θα διευρύνει για τα καλά το νέο πεδίο της λεγόμενης αστρονομίας βαρυτικών κυμάτων, η οποία επιτρέπει στους αστρονόμους και αστροφυσικούς να αποκτούν πληροφορίες πέρα από τα συμβατικά τηλεσκόπια. http://www.kathimerini.gr/998217/article/epikairothta/episthmh/episthmones-anakoinwsan-thn-anixneysh-tessarwn-periptwsewn-varytikwn-kymatwn-sth-gh

Ο «νόμος του Χαμπλ» να μετονομασθεί σε «νόμο Χαμπλ-Λεμέτρ» Ήλθε η ώρα να αποκατασταθεί μια επιστημονική αδικία σε βάρος του πρωτοπόρου Βέλγου ρωμαιοκαθολικού ιερέα, φυσικομαθηματικού, αστρονόμου και κοσμολόγου Ζορζ Λεμέτρ (1894-1966), καθώς η διεθνής αστρονομική κοινότητα προχωρά στη μετονομασία σε «νόμο Χαμπλ-Λεμέτρ» ενός θεμελιώδους νόμου της κοσμολογίας γνωστού μέχρι σήμερα ως «νόμου του Χαμπλ». Τα μέλη της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU) ψήφισαν και αποφάσισαν να προχωρήσουν στη μετονομασία του νόμου, ο οποίος αφορά τη διαστολή του σύμπαντος, ώστε να φέρει όχι μόνο του Αμερικανού αστρονόμου Έντουιν Χαμπλ (αυτού που έχει δώσει στο όνομά του στο ομώνυμο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble), αλλά και του Βέλγου Ζορζ Λεμέτρ. Ο τελευταίος είχε περιγράψει σε επιστημονική δημοσίευσή του τις καινοτόμες θεωρητικές ιδέες του ότι το σύμπαν διαστέλλεται ήδη από το 1927, δύο χρόνια προτού ο Χαμπλ δημοσιεύσει τις αστρονομικές παρατηρήσεις του ότι οι γαλαξίες που βρίσκονται μακρύτερα από το δικό μας, φαίνονται να απομακρύνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι οι κοντινοί, επιβεβαιώνοντας έτσι τη διαστολή του σύμπαντος. Ο Λεμέτρ -ένας αξιοσημείωτος συνδυασμός ιερέα και επιστήμονα- έκανε νέους υπολογισμούς πάνω στις εξισώσεις γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν δεν μπορεί να είναι στατικό, αλλά αντίθετα συνεχώς επεκτείνεται. Το γεγονός ότι έκανε τη δημοσίευσή του στα γαλλικά, σε ένα μάλλον αφανές βελγικό περιοδικό, καθόλου δεν τον βοήθησε να αναγνωρισθεί διεθνώς η πρωτοποριακή συμβολή του στην κοσμολογία. Κάτι τέτοιο συνέβη με καθυστέρηση κι ενώ στο μεταξύ ο Χαμπλ -ο οποίος ήταν πολύ ικανός στο να «πουλάει» το έργο του στον αγγλόφωνο κόσμο- είχε «καπαρώσει» το νόμο διαστολής του σύμπαντος. Διαμάχη υπάρχει μέχρι σήμερα κατά πόσο οι Χαμπλ και Λεμέτρ είχαν συναντηθεί και ανταλλάξει απόψεις το 1928 στη γενική συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης στην Ολλανδία, οπότε ο πρώτος μπόρεσε να μάθει για τις ιδέες του δεύτερου, αλλά και να τις «οικειοποιηθεί» κατά κάποιο τρόπο. Οι ιστορικοί της επιστήμης διαφωνούν επ’ αυτού, σύμφωνα με το «Science». Μια άλλη σύγχυση αφορά τη διαφορά ανάμεσα στη διαστολή του σύμπαντος ως διαδικασία και στο ρυθμό με τον οποίο αυτή συμβαίνει (γνωστό ως «σταθερά του Χαμπλ». Στην πραγματικότητα ο Χαμπλ δεν ισχυρίσθηκε ότι ανακάλυψε τη διαστολή του σύμπαντος (εδώ η πρωτιά σίγουρα ανήκει στον Λεμέτρ), αλλά μέσα από τις παρατηρήσεις του επιβεβαίωσε ότι αυτή συμβαίνει και μάλιστα υπολόγισε ένα συγκεκριμένο ρυθμό. Από τους 4.060 αστρονόμους από όλο τον κόσμο που έριξαν ηλεκτρονικά την ψήφο τους εντός του Οκτωβρίου, το 78% ψήφισε υπέρ της μετονομασίας, το 20% κατά και το 2% απείχε. Βέβαια, ακούγονται ήδη αρκετές διαμαρτυρίες ότι η Διεθνής Αστρονομική Ένωση -η ίδια που είχε προ ετών ανακαλέσει τον τίτλο του πλανήτη από τον Πλούτωνα λόγω του μικρού μεγέθους του- δεν έχει δικαιοδοσία να «βαφτίζει» ξανά τους επιστημονικούς νόμους. Παρόλα αυτά, η ίδια συστήνει στα μέλη της παγκοσμίως να υιοθετήσουν και να καθιερώσουν τη νέα ονομασία «νόμος Χαμπλ-Λεμέτρ». Το κατά πόσο αυτό θα «πιάσει», θα φανεί στο μέλλον. Μερικοί επιστήμονες πολύ αμφιβάλλουν, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο όρος «νόμος Χαμπλ» έχει επικρατήσει στην επιστημονική κοινότητα εδώ και σχεδόν ένα αιώνα. https://www.tovima.gr/2018/11/02/science/o-nomos-tou-xampl-na-metonomasthei-se-nomo-xampl-lemetr/

Στις εσχατιές του μέλλοντος. Μόλις στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα τα δίποδα όντα που κυριάρχησαν στον τρίτο πλανήτη του ηλιακού συστήματος συνειδητοποίησαν ότι όχι μόνο τα αντικείμενα γύρω τους (ποτάμια και βουνά, ήπειροι και θάλασσες, πλανήτες και αστέρια) γεννιούνται, μεταβάλλονται και πεθαίνουν, αλλά και ολόκληρο το Σύμπαν εξελίσσεται, οι ιδιότητές του αλλάζουν, με τρόπο που ευνοεί την ανάπτυξη της πολυπλοκότητας και τελικά της ζωής και της νόησης. Σύμφωνα με την επικρατέστερη σήμερα θεωρία, αυτήν της Μεγάλης Εκρηξης, από έναν μικρό σχετικά αριθμό στοιχειωδών σωματιδίων (πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια, φωτόνια, νετρίνα) που υπήρχαν στο υπέρπυκνο και υπέρθερμο αρχέγονο Σύμπαν πριν από 14 δισεκατομμύρια χρόνια, σχηματίστηκαν σταδιακά οι ελαφροί πυρήνες (μέσα στα πρώτα λεπτά), τα πρώτα άτομα (έπειτα από 300.000 χρόνια), τα πρώτα αστέρια (έπειτα από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια) και οι πρώτοι γαλαξίες (σχηματισμοί από δισεκατομμύρια αστέρια και μεσοαστρικό αέριο). Η δημιουργία των σχηματισμών αυτών (πυρήνες, άτομα, μόρια, κόκκοι σκόνης, πλανήτες, αστέρια, γαλαξίες) έγινε κάτω από την επίδραση των θεμελιωδών δυνάμεων της φύσης (πυρηνική, ηλεκτρομαγνητική, βαρύτητα) και μπόρεσε να πραγματοποιηθεί επειδή η βαρύτητα συνθλίβει τοπικά την ύλη και δημιουργεί αστέρια που εκπέμπουν ενέργεια στο κοντινό περιβάλλον τους: είναι οι διαφορές θερμοκρασίας που επιτρέπουν την εμφάνιση της πολυπλοκότητας. Ζωοδότης Ηλιος Το υπέρτατο στάδιο της εξελικτικής αυτής πορείας, απ' ό,τι γνωρίζουν σήμερα τα δίποδα όντα, συνέβη πάνω στον πλανήτη τους. Κάπου 8 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τον σχηματισμό των πρώτων αστεριών του Γαλαξία τους, σχηματίστηκε ο Ηλιος τους, ζεσταίνοντας με την ενέργεια των θερμοπυρηνικών του αντιδράσεων το πλανητικό του σύστημα. Ωστόσο, μόνο ο τρίτος πλανήτης βρισκόταν σε απόσταση τέτοια που η θερμότητα του Ηλιου να επιτρέπει στην επιφάνειά του την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή, και συνεπώς την εμφάνιση ζωής. Κάπου 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια χρειάστηκαν οι μονοκύτταροι οργανισμοί που σχηματίστηκαν στον αρχέγονο ωκεανό του πλανήτη για να εξελιχθούν σε οργανισμούς σκεπτόμενους, που να αναρωτιούνται για την προέλευσή τους και την ιστορία του κόσμου τους. Η ανασύσταση της ιστορίας του Σύμπαντος, που πραγματοποιήθηκε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, αποτέλεσε έναν από τους μεγαλύτερους θριάμβους στα χρονικά της Επιστήμης. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι η ιστορία αυτή, με το αέναο πέρασμα από το απλό στο διαρκώς πιο περίπλοκο, υποδεικνύει ότι αντίστοιχες διαδικασίες θα εξακολουθήσουν να συμβαίνουν και στο μακρινό μέλλον, παράγοντας ανεπτυγμένες μορφές ζωής και νόησης πέρα από τη φαντασία μας και ένα Σύμπαν πολύ πιο θαυμαστό από αυτό που αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Είναι όμως έτσι; Οι σημερινές μας γνώσεις μάς λένε πως όχι. Ηδη στα μισά του 19ου αιώνα, η επιστήμη της Θερμοδυναμικής έδειχνε ότι σε οποιοδήποτε κλειστό σύστημα η ενέργεια δεν μπορεί παρά να υποβαθμίζεται συνεχώς και η εντροπία να αυξάνεται (σύμφωνα με τον περίφημο 2ο νόμο), κάτι που οδήγησε τον γερμανό φυσικό Clausius να γράψει «όσο περισσότερο το Σύμπαν πλησιάζει την κατάσταση μέγιστης εντροπίας τόσο μειώνονται οι πιθανότητες σημαντικών αλλαγών... καμιά αλλαγή δεν θα μπορέσει στη συνέχεια να συμβεί και το Σύμπαν θα περιέλθει σε οριστικό θάνατο». Σύμπαν σε διαστολή Οι φυσικοί του 19ου αιώνα δεν μπορούσαν να καθορίσουν χρονικά τον θερμικό θάνατο του Σύμπαντος, γιατί δεν γνώριζαν ούτε τις ενεργειακές πηγές των άστρων ούτε τις αρχές της γαλαξιακής εξέλιξης. Σήμερα ξέρουμε ότι μόλις το ένα δέκατο του αερίου που υπήρχε αρχικά στο Σύμπαν έχει μετατραπεί σε αστέρια, ενώ το υπόλοιπο αιωρείται μέσα και γύρω απο τους γαλαξίες. Αλλο τόσο περίπου υπολογίζεται ότι θα σχηματίσει άστρα στις επόμενες δεκάδες δισεκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του, που βρίσκεται ανάμεσα στους γαλαξίες, θα εξακολουθήσει να αραιώνει εξαιτίας της συμπαντικής διαστολής χωρίς η βαρύτητα να μπορέσει ποτέ να το συμπυκνώσει. Στην άμεση γειτονιά μας, ο φωτοδότης Ηλιος θα πάψει να αποτελεί μακροπρόθεσμα την πηγή της ζωής για τον πλανήτη μας. Η αύξηση της φωτεινότητάς του θα οδηγήσει στην εξάτμιση των ωκεανών και στην εξαφάνιση κάθε μορφής ζωής στη Γη σε 1 δισεκατομμύριο χρόνια από τώρα. Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα ο Ηλιος θα διασταλεί 100 φορές περισσότερο από τις τωρινές του διαστάσεις, σχηματίζοντας έναν ερυθρό γίγαντα 1.000 φορές πιο φωτεινό που θα καταπιεί τους εσωτερικούς πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Τα εξωτερικά του στρώματα θα χαθούν σιγά-σιγά στο μεσοαστρικό διάστημα και θα απομείνει η καρδιά του Ηλιου, ένας άσπρος νάνος που θα κρυώνει αργά, εκπέμποντας ελάχιστη ενέργεια. Η συνέχεια των γεγονότων αποδίδεται γλαφυρότατα από τον περίφημο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και εκλαϊκευτή Arthur C. Clarke στο βιβλίο του «Το προφίλ του μέλλοντος», γραμμένο το 1953: «Ο Γαλαξίας μας διανύει τώρα τη σύντομη άνοιξη της ζωής του, μια άνοιξη μεγαλόπρεπη χάρη στην παρουσία λαμπερών ασπρογάλαζων αστεριών, όπως ο Βέγας και ο Σείριος αλλά και (σε μια πιο περιορισμένη κλίμακα) ο ίδιος ο Ηλιος μας. Ωστόσο η πραγματική ιστορία του Σύμπαντος θα αρχίσει μετά το τέλος της φλογερής νεότητας αυτών των άστρων. Θα είναι μια ιστορία που θα φωτίζεται μόνο από την αδύναμη ερυθρή και υπέρυθρη λάμψη των μικρών αστεριών, που θα είναι σχεδόν αόρατα στα μάτια μας. Και ωστόσο το σκοτεινό θέαμα αυτού του Σύμπαντος θα μπορούσε να φαίνεται πανέμορφο και γεμάτο χρώματα στα παράξενα πλάσματα που θα κατάφερναν να προσαρμοστούν και να το συνηθίσουν. Θα ξέρουν ότι μπροστά τους απλώνονται όχι τα εκατομμύρια χρόνια των γεωλογικών μας εποχών ούτε τα δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής των συνηθισμένων άστρων αλλά στην κυριολεξία τρισεκατομμύρια έτη. Ωστόσο θα μας ζηλεύουν εμάς που λουζόμαστε στη φωτεινή λάμψη της Δημιουργίας, γιατί είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε το Σύμπαν όταν ακόμη ήταν νέο...». Οταν σβήνουν τα αστέρια Πράγματι, σε μερικά τρισεκατομμύρια χρόνια απο τώρα, ακόμα και τα μικρότερα αστέρια, όπως ο Εγγύς του Κενταύρου, το πλησιέστερό μας μετά τον Ηλιο, θα έχουν σβήσει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται να υπάρχουν μελλοντικές αλλαγές, όπως φοβόταν ο Clausius. Ανεπαίσθητες, στη δική μας χρονική κλίμακα, διεργασίες θα εξακολουθήσουν να μεταβάλλουν την όψη του Σύμπαντος. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη μέχρι τώρα εξέλιξη, οι αλλαγές αυτές θα αποδομούν συστηματικά την ύλη, σε ολοένα και απλούστερες μορφές. Σε μια πρώτη φάση, τον κυρίαρχο ρόλο θα εξακολουθήσει να παίζει η βαρύτητα, η μοναδική δύναμη με ουσιαστικά άπειρη ακτίνα δράσης, που θα διαλύσει, αργά αλλά σταθερά, τις δομές που είχε «χτίσει» ως τότε: πλανητικά και αστρικά συστήματα, γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών. Μέσα από ένα είδος αστρικού μπιλιάρδου, τα κεντρικά μέρη των συστημάτων αυτών θα χάνουν βαρυτική ενέργεια μέχρι να συγχωνευθούν σε γιγάντιες μαύρες τρύπες, ενώ οι περιφερειακές μονάδες θα κερδίζουν ενέργεια και θα εκτινάσσονται στο αχανές διαστελλόμενο Σύμπαν. Επειτα από 10στην 27 τρισεκατομμύρια χρόνια δεν θα υπάρχουν παρά μεμονωμένα αντικείμενα (αστρικές και γαλαξιακές μαύρες τρύπες, αστρικά πτώματα, πλανήτες, αστεροειδείς, κόκκοι σκόνης) που θα ακολουθούν τους μοναχικούς τους δρόμους ξεμακραίνοντας το ένα από το άλλο σύμφωνα με τον ρυθμό της διαστολής. Σε ακόμα μεγαλύτερη χρονική κλίμακα, ένα φαινόμενο γνωστό από την κβαντική μηχανική που περιγράφει τον μικρόκοσμο των υποατομικών σωματιδίων, το «φαινόμενο σήραγγας» (tunnel effect), θα εξατμίσει σταδιακά όλα τα εναπομείναντα μακροσκοπικά αντικείμενα, αφού τα μετατρέψει αρχικά σε μαύρες τρύπες. Και αυτές με τη σειρά τους θα εξατμιστούν, μετατρέποντας τη μάζα τους σε ακτινοβολία, σύμφωνα με τη θεωρία που διατύπωσε το 1973 ο βρετανός φυσικός Steven Hawking. Οι διαδικασίες του φαινόμενου σήραγγας είναι τόσο αργές που ο χρόνος εξάτμισης των μεγαλύτερων γαλαξιακών μαύρων τρυπών υπολογίζεται σε 10στην 100 χρόνια, ενώ ο χρόνος μετατροπής των αστρικών πτωμάτων σε μαύρες τρύπες σε 10στην 1076 χρόνια. Πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για τον μεγαλύτερο αριθμό που υπολογίστηκε στη φυσική και είναι σίγουρα ασύλληπτος για τον ανθρώπινο νου. Μια στιγμή στον χρόνο Η σύγχρονη κοσμολογία μάς αποκάλυψε λοιπόν ένα μέλλον πολύ πιο περίπλοκο, πολύ πιο πλούσιο σε γεγονότα και με διάρκεια ασύλληπτα μεγαλύτερη από αυτήν που θα μπορούσε να φανταστεί η φυσική του 19ου αιώνα. Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα της μακράς πορείας του δεν διαφέρει πολύ από την εικόνα του θερμικού θανάτου. Σχεδόν όλη η ύλη θα μετατραπεί σε αραιή και ψυχρή ακτινοβολία, ενώ ελάχιστα στοιχειώδη σωματίδια θα αιωρούνται διάσπαρτα στην απέραντη νύχτα του διαστελλόμενου Σύμπαντος σε μια θερμοκρασία πολύ κοντά στο απόλυτο μηδέν. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει απαισιόδοξες σκέψεις σαν αυτές που τόσο εύστοχα διατύπωσε ο άγγλος φιλόσοφος Bertrand Russell στο περίφημο χωρίο του: «Ολα τα έργα του παρελθόντος, όλη η έμπνευση και η μεγαλοφυΐα του ανθρώπινου είδους, καθώς και κάθε ανθρώπινο επίτευγμα προορίζονται να εξαφανιστούν· ο ναός των κατορθωμάτων του ανθρώπου είναι καταδικασμένος να θαφτεί κάτω από τα ερείπια ενός Σύμπαντος που καταρρέει - όλα αυτά είναι τώρα τόσο βέβαια που κανένα φιλοσοφικό σύστημα δεν μπορεί να τα αγνοήσει». Αντίθετα, ο Herbert G. Wells, συγγραφέας της «Μηχανής που ταξιδεύει στον χρόνο» και πατέρας της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας, σε μια διάλεξη στο Βασιλικό Ινστιτούτο του Λονδίνου με θέμα την «Ανακάλυψη του μέλλοντος» το 1902, εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στο μέλλον του ανθρώπινου είδους, αν και ήταν αναγκασμένος να παραδεχθεί ότι οι τότε υπάρχουσες ενδείξεις συνηγορούσαν για το αντίθετο: «Και τελικά είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ηλιος μας μια μέρα θα σβήσει... ότι η Γη μας θα καταλήξει νεκρή και παγωμένη, όπως και κάθε έμβιο ον... ότι το ανθρώπινο είδος είναι καταδικασμένο να εξαφανιστεί. Από όλους τους εφιάλτες μου αυτός είναι ο πιο πειστικός. Κι όμως, δεν τον πιστεύω, γιατί θεωρώ ότι ο κόσμος έχει ένα νόημα και ο άνθρωπος έναν προορισμό. Οσοι κόσμοι κι αν παγώσουν και όσοι ήλιοι κι αν σβήσουν, στα βάθη της ύπαρξής μας θα αναδεύεται πάντα κάτι που μου φαίνεται αδύνατο να χαθεί». Παρόμοια αισιοδοξία δείχνει και ο φυσικός του Princeton Freeman Dyson, στο περίφημο άρθρο του που θεμελίωσε την επιστημονική εσχατολογία το 1979: «Οσο μακριά κι αν πάμε στο μέλλον, θα βρίσκουμε πάντα καινούργια πράγματα να συμβαίνουν, καινούργιους κόσμους για εξερεύνηση, νέες πληροφορίες να καταφτάνουν, κι έναν χώρο που συνεχώς θα διευρύνεται για τη ζωή, τη συνείδηση και τη μνήμη... ένα Σύμπαν με πλούτο και πολυπλοκότητα χωρίς όρια, αιώνια ζωντανό». Οι σκέψεις αυτές σχετικά με το μακρινό μέλλον του Σύμπαντος δεν έχουν καμία πρακτική σημασία και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το τωρινό επίπεδο των γνώσεών μας. Καινούργιες θεωρητικές και παρατηρησιακές ανακαλύψεις ίσως μας οδηγήσουν σε μια εντελώς διαφορετική εικόνα στο μέλλον. Από φιλοσοφική ωστόσο άποψη, θα είναι χρήσιμο να συγκρατήσουμε, έστω και στο πίσω μέρος του μυαλού μας, την ιδέα ότι η θαυμαστή πολυπλοκότητα του κόσμου που μας περιβάλλει και που μας αποκάλυψε η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να μην αποτελεί παρά μια φευγαλέα, απειροελάχιστη, στιγμή στην ιστορία του Σύμπαντος. Ακόμα κι αν είναι έτσι όμως, θα πρόκειται για μια «στιγμή» τόσο, μα τόσο, πολύτιμη. Σε εμάς εναπόκειται να την απολαύσουμε και να την αξιοποιήσουμε. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=1019657

Προς τα πού οδεύει τελικά το Σύμπαν; H επιστημονική κοινότητα έχει συμφωνήσει για το σημείο αρχής του Κόσμου. Ολοι συμφωνούν ότι η περίφημη Μεγάλη Εκρηξη γέννησε το Σύμπαν. Ομως η έλλειψη επαρκών δεδομένων, οι διαφορετικές μέθοδοι παρατηρήσεων και μετρήσεων των κοσμικών μεγεθών και δομών και οι διαφορετικές φιλοσοφίες των ερευνητών δεν έχουν επιτρέψει το να υπάρχει μια ασφαλής εικόνα τόσο για την κίνηση του Σύμπαντος όσο και για το ενδεχόμενο τέλος της ύπαρξής του. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο κορυφαίος αμερικανός αστρονόμος Εντγουιν Χαμπλ ταρακούνησε συθέμελα την επιστημονική κοινότητα ανακοινώνοντας τα ευρήματα της έρευνάς του, τα οποία αποκάλυπταν ότι το Σύμπαν 14 περίπου δισ. έτη μετά τη γέννησή του συνέχιζε να διαστέλλεται. Οι μετέπειτα έρευνες όχι μόνο επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη του Χαμπλ αλλά πήγαν ένα βήμα παρακάτω αφού έδειξαν ότι το Σύμπαν όχι μόνο διαστέλλεται αλλά και ότι η διαστολή αυτή είναι επιταχυνόμενη! Το γεγονός προκάλεσε νέους πονοκεφάλους στους ειδικούς αφού θεωρητικά τουλάχιστον οι βαρυτικές δυνάμεις θα έπρεπε να οδηγούν σε επιβράδυνση αυτής της διαστολής. Πριν από λίγες εβδομάδες οι ερευνητές της NASA ανακοίνωσαν ότι πραγματοποίησαν την ακριβέστερη μέχρι σήμερα εκτίμηση για την ταχύτητα επέκτασης του Σύμπαντος και ότι τα αποτελέσματα όχι μόνο δεν ξεκαθαρίζουν την κατάσταση αλλά την κάνουν ακόμη πιο μπερδεμένη και μυστηριώδη. Και αυτό διότι φαίνεται να υπάρχει μια περίεργη αναντιστοιχία ανάμεσα στον τρόπο που επεκτείνεται το Σύμπαν. «Τα μυστηριώδη νέα αποτελέσματα ενδεχομένως να αποδίδονται στη σκοτεινή ύλη, τη σκοτεινή ενέργεια που αποδεικνύεται περισσότερο εξωτερική απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα ή ένα άγνωστο νέο σωματίδιο στην “ταπετσαρία” του Διαστήματος» αναφέρει η NASA σε ανακοίνωσή της. Οι θεωρίες Η συνεχής μεταβολή των κοσμολογικών δεδομένων δεν επιτρέπει στους επιστήμονες να συνθέσουν το παζλ της εξέλιξης του Σύμπαντος και ειδικότερα του τμήματος εκείνο που αφορά το τέλος του. Η διαστολή του Σύμπαντος έχει ως αποτέλεσμα τα κοσμικά αντικείμενα και ειδικότερα οι γαλαξίες να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον. Η κατάληξη που θα έχει αυτό το φαινόμενο έχει γίνει αντικείμενο διαφόρων θεωριών, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν θα λέγαμε ότι είναι και ιδιαίτερα αισιόδοξες για το μέλλον του Σύμπαντος. Τρεις θεωρίες για το πιθανό τέλος του έχουν ξεχωρίσει. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος οδηγεί σταδιακά στην ψύξη του, γι’ αυτό και ονομάστηκε «Μεγάλη Ψύξη». Οι γαλαξίες θα απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο ο ένας από τον άλλον, με αποτέλεσμα να «παγώσουν» και τελικά να «σβήσουν», με το Σύμπαν να μετατρέπεται σε απόλυτα σκοτεινό και ψυχρό. Η δεύτερη θεωρία, που είναι γνωστή ως «Μεγάλη Σχάση», αναφέρει ότι αυτή η διαστολή «τεντώνει» το Σύμπαν, με αποτέλεσμα στο τέλος αυτό να «σκιστεί» και να καταστραφεί. Η τρίτη θεωρία ονομάζεται «Μεγάλη Σύνθλιψη» και υποστηρίζει ότι κάποια στιγμή η διαστολή θα σταματήσει και τότε θα σταματήσει να υπάρχει και ο χρόνος. Η βαρύτητα θα υποχρεώσει το Σύμπαν να καταρρεύσει και να αυτοκαταστραφεί μέσω μιας διεργασίας που οι θιασώτες της θεωρίας περιγράφουν ως ένα «αντίστροφο Big Bang», μια Μεγάλη Εκρηξη από την... ανάποδη δηλαδή. Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν, το αντίστροφο Big Bang θα καταστρέψει μεν το Σύμπαν μας αλλά θα δημιουργήσει ταυτόχρονα τις συνθήκες για την εκδήλωση μιας νέας Μεγάλης Εκρηξης, από την οποία θα προκύψει ένα νέο Σύμπαν. Βέβαια δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για εμάς, αφού αν κάτι από όλα αυτά συμβεί, αυτό θα γίνει μετά από αρκετά δισεκατομμύρια έτη. http://www.tovima.gr/world/article/?aid=1015310

Η NASA υπολόγισε πόσο γρήγορα επεκτείνεται το Σύμπαν. Επιστημονική ομάδα της NASA έκανε την ακριβέστερη μέχρι σήμερα εκτίμηση για την ταχύτητα επέκτασης του Σύμπαντος και κατέληξε σε ένα, ομολογουμένως, πολύ περίεργο αποτέλεσμα. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από δύο διαστημικά τηλεσκόπια οι ερευνητές προσπάθησαν να υπολογίσουν πόσο γρήγορα «μεγαλώνει» το Σύμπαν, με στόχο να κατανοήσουν από που προήλθε ο κόσμος και το βασικότερο, που πηγαίνει. Αλλά η νέα ακριβέστερη εκτίμηση τελικά μάλλον οδηγεί σε μεγαλύτερη σύγχυση παρά σε αποσαφήνιση του θέματος. Και αυτό διότι φαίνεται να υπάρχει μια περίεργη αναντιστοιχία ανάμεσα στον τρόπο που επεκτείνεται το Σύμπαν, μια διαπίστωση που μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει μια εντελώς νέα Φυσική επιστήμη που υποστηρίζει το Σύμπαν. «Τα μυστηριώδη νέα αποτελέσματα ενδεχομένως να αποδίδονται στη σκοτεινή ύλη, τη σκοτεινή ενέργεια που αποδεικνύεται περισσότερο εξωτερική απ’ ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα ή ένα άγνωστο νέο σωματίδιο στην «ταπετσαρία» του Διαστήματος», αναφέρει η NASA σε ανακοίνωσή της. Οι επιστήμονες προσπαθούν να υπολογίσουν εδώ και χρόνια τον ρυθμό επέκτασης του Σύμπαντος, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια. Η ανακάλυψη της ταχύτητας επέκτασης θα δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα για την προέλευση και τον προορισμό του Σύμπαντος. Αλλά τα διαφορετικά συστήματα μέτρησης διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους. Οι αστρονόμοι έχουν πάντως καταφέρει μέχρι σήμερα να συναινέσουν ως προς το από που ξεκίνησε το Σύμπαν, ενώ δεν έχουν καταφέρει να πετύχουν μια πρόβλεψη για του που πηγαίνει είτε λόγω των συστημάτων μέτρησης, είτε λόγω ελλιπούς κατανόησης των δεδομένων. Αρχικά η ανησυχία των επιστημόνων πήγαζε από το γεγονός ότι η διαφωνία μπορεί να ήταν αποτέλεσμα σφάλματος σε ένα ή περισσότερους τρόπους μέτρησης της σταθεράς. Αλλά η νέα έρευνα δείχνει ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο και ότι οι μετρήσεις είναι σωστές – αλλά ότι κάτι που δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο επεκτείνεται το Σύμπαν. Η μια μέτρηση προέρχεται από την αποστολή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) που χαρτογράφησε πως έμοιαζε το Σύμπαν μόλις 360.000 χρόνια πριν πάρει τη μορφή του. Μέσω αυτού του χάρτη οι επιστήμονες μπορούν να υπολογίσουν τον ρυθμό δια του οποίου έφτασε να είναι αυτό που είναι σήμερα. Αλλά η νέα μελέτη της NASA, δείχνει ότι ο ρυθμός επέκτασης από τα στοιχεία αυτά δεν ταιριάζει με το πως είναι το Σύμπαν που βλέπουμε. Τα νέα δεδομένα από το τηλεσκόπιο Hubble δεν ταιριάζουν με τους υπολογισμούς της ESA. «Η διαφωνία φαίνεται να έχει εξελιχθεί σε μια πλήρης ασυμβατότητα μεταξύ των απόψεών μας για την απαρχή και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Και επί του παρόντος, δεν είναι απλά ένα λάθος σε κάποια μέτρηση. Είναι σα να έχει προβλέψει πόσο ψηλό θα γίνει ένα παιδί βάσει του πίνακα ανάπτυξης και τελικά να έχει ανακαλύψει ότι έχει ξεπεράσει κατά πολύ την πρόβλεψη αυτή», λέει ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας και ο βραβευμένος με Νόμπελ, Άνταμ Ράις από το Ινστιτούτο Επιστήμης Διαστημικού Τηλεσκοπίου και το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη. http://www.in.gr/2018/07/16/tech/nasa-ypologise-poso-grigora-epekteinetai-sto-sympan/

Ανιχνεύθηκε στο διάστημα το πρώτο ραδιενεργό μόριο. Επιστήμονες από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι ανίχνευσαν το πρώτο ραδιενεργό μόριο στο διάστημα, συγκεκριμένα ένα ισότοπο του αργιλίου (αλουμινίου), το 26AI, το οποίο δεν υπάρχει στη Γη. Το μόριο εκτινάχθηκε στο μεσοαστρικό χώρο μετά τη σύγκρουση δύο άστρων. Η παρατήρηση του μορίου -με τη βοήθεια των ραδιοτηλεσκοπίων ALMA και NOEMA- έγινε στον αινιγματικό καινοφανή αστέρα CK Vulpeculae, γνωστό και ως Nova Vul 1670, σε απόσταση περίπου 2.000 ετών φωτός από τη Γη, η έκρηξη του οποίου είχε για πρώτη φορά παρατηρηθεί στην Ευρώπη μεταξύ 1670-72. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο Τόμας Καμίνσκι του αμερικανικού Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature Astronomy. https://www.nature.com/articles/s41550-018-0541-x Ο μεταβλητός σε λάμψη αστέρας CK Vul στον αστερισμό της Αλώπεκος (Vulpecula) έχει γίνει γνωστός ως η τοποθεσία όπου παρατηρήθηκε από Ευρωπαίους αστρονόμους του 17ου αιώνα μια αστρική έκρηξη (νόβα). Το 2013 οι σύγχρονοι αστρονόμοι παρατήρησαν ένα μοριακό νέφος πολύ ασυνήθιστης σύνθεσης στο συγκεκριμένο απομεινάρι της παλαιάς αστρικής έκρηξης και άρχισαν να το μελετούν. Η μελέτη του φαινομένου αποκάλυψε ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια πολύ σπάνια και θεαματική συγχώνευση δύο άστρων σαν τον Ήλιο, η σύγκρουση των οποίων έγινε αντιληπτή στη Γη ως δημιουργία ενός νέου άστρου, μιας «ερυθρής νόβα». Τώρα, 348 χρόνια μετά την πρώτη παρατήρηση, στο σημείο εκείνο -όπου πλέον παραμένουν τα απομεινάρια της σύγκρουσης (ένα αχνό άστρο περιβαλλόμενο από μια άλω υλικών που λάμπουν)- παρατηρήθηκε και το πρώτο ασταθές ραδιενεργό διαστημικό μόριο, το αργίλιο 26, που διαθέτει στον πυρήνα του 13 πρωτόνια και 13 νετρόνια και βρίσκεται επίσης μαζί με άτομα φθορίου, σχηματίζοντας ένα ισότοπο του μονοφθοριδίου του αργιλίου (26AIF). Η διάσπαση του ραδιενεργού ισοτόπου του αργιλίου (26ΑΙ) οδηγεί στη δημιουργία ενός σταθερότερου ισοτόπου του μαγνησίου (26Mg). Η ανίχνευση αυτή οδηγεί τους αστρονόμους στη συνειδητοποίηση ότι σε μια αστρική σύγκρουση ακόμη και τα βαθύτερα και πυκνότερα στρώματα ενός άστρου μπορεί τελικά να εκτεθούν στο διάστημα. Οι επιστήμονες εκτιμούν εδώ και δεκαετίες ότι περίπου δύο αστρικές μάζες του ραδιενεργού μορίου 26ΑΙ είναι διάσπαρτες στο γαλαξία μας, αλλά η προέλευσή του -πέρα από τη δημιουργία του σε αστρικές συγχωνεύσεις- είναι ασαφής. http://www.in.gr/2018/07/31/tech/anixneythike-sto-diastima-proto-radienergo-morio/

Το πλήρωμα του διαστημοπλοίου Soyuz MS-12 επέστρεψε στη Γη. Το πλήρωμα του επανδρωμένου διαστημικού οχήματος Soyuz MS-12, αποκομμένο σήμερα από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), επέστρεψε με ασφάλεια στη Γη. Ένα όχημα κατάβασης με τον κοσμοναύτη Alexei Ovchinin, τον αστροναύτη Nick Haig και συμμετέχοντα διαστημικών πτήσεων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα Hazzaa Al Mansuri προσγειώθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2019 στις 14:00 ώρα Μόσχας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα πτήσης ISS, το διαστημόπλοιο Soyuz MS-12 αποσύρθηκε από το σταθμό στις 10:37 ώρα Μόσχας. Όλες οι εργασίες καθόδου και προσγείωσης ολοκληρώθηκαν σε τακτική βάση, το πλήρωμα ήταν σε καλή κατάσταση. Το επανδρωμένο διαστημόπλοιο Soyuz MS-12 βρίσκεται στο ISS από τις 15 Μαρτίου 2019. Κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό στο πλαίσιο της αποστολής ISS-59/60, ο Alexey Ovchinin (Roscosmos) και ο Nick Haig (NASA) ολοκλήρωσαν πρόγραμμα επιστημονικής και εφαρμοσμένης έρευνας και πειραματισμών, διατήρησαν τη λειτουργικότητα του σταθμού και πραγματοποίησαν εργασίες εξοπλισμού του με εξοπλισμό που παραδίδεται από φορτηγά πλοία. Οι κοσμοναύτες του Roscosmos Alexey Ovchinin και Oleg Kononenko στις 29-30 Μαΐου 2019 πραγματοποίησαν διαστημικές εκδρομές (VKD-46) διάρκειας 6 ωρών 1 λεπτό. Ως μέρος του πειράματος δοκιμής, αποσυναρμολόγησαν τις συσκευές έκθεσης και έλαβαν δείγματα για να αξιολογήσουν πιθανές μικροδομές στο κέλυφος του σταθμού, άλλαξαν τον προσανατολισμό της μονάδας ελέγχου πίεσης και εναπόθεσης και αποσυναρμολόγησαν αχρησιμοποίητα καλώδια και μονάδες μέτρησης. Ο πρώτος αστροναύτης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Hazza Al Mansouri, πέρασε οκτώ ημέρες στο ISS. https://www.energia.ru/ru/news/news-2019/news_10-03.html Η NASA θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ρωσικά διαστημόπλοια. Η NASA ξεκινά διαπραγματεύσεις με τη Ρωσική Κρατική Διαστημική Εταιρεία Roscosmos για να αποκτήσει έδρες στα διαστημόπλοια Soyuz για να παραδώσει αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) μετά την άνοιξη του 2020. Οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιώθηκαν επισήμως στο Ρωσικό Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη για να αγοράσουν νέες θέσεις», δήλωσε ο RIA NovostiMaxim Kharlamov, ο πρώτος αναπληρωτής επικεφαλής του Κέντρου Εκπαίδευσης Cosmonaut. Η NASA αναγκάζεται να συνεχίσει να αγοράζει θέσεις στο Soyuz, καθώς οι SpaceX και Boeing εξακολουθούν να μην είναι σε θέση να ολοκληρώσουν τη δοκιμή των επανδρωμένων διαστημόπλοιων που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος Commercial Crew. Προγραμματίστηκε ότι η NASA θα λάβει νέα επανδρωμένα διαστημόπλοια το 2017, αλλά πολλές καθυστερήσεις οδήγησαν στο γεγονός ότι η αμερικανική διαστημική υπηρεσία δεν είναι σίγουρη ότι οι πτήσεις προς το ISS στα αμερικανικά πλοία θα ξεκινήσουν πριν από το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Την άλλη μέρα, στο πρόγραμμα SpaceX του Dragon Crew προκάλεσε τον επικεφαλής της NASA Jim Bridenstine και της Ilon Mask για το Twitter. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής του Roscosmos Dmitry Rogozin ανέφερε ότι εκπρόσωποι της NASA του είπαν κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων στο Baikonur ότι όλα τα θέματα με το SpaceX και το Boeing θα πρέπει να διευθετηθούν μέχρι τα τέλη του 2019 και το 2020 τα διαστημόπλοια Crew Dragon και Starliner θα αρχίσουν να παίρνουν τους πρώτους επιβάτες το ISS. «Έτσι το πλήρωμα [Δράκος] θα πετάξει το επόμενο έτος. Ευχόμαστε καθε επιτυχία », είπε ο Rogozin. https://asgardia.space/en/news/NASA-Will-Continue-To-Use-Russian-Spacecrafts Το ISS παίρνει μια νέα μονάδα το επόμενο έτος. Ο επικεφαλής του Roscosmos, Ντμίτρι Ρογκοσίν, δήλωσε την Πέμπτη ότι πριν τεθεί σε λειτουργία το νέο τμήμα ISS Nauka (Science) το Φεβρουάριο του 2021, το πλήρωμα θα εκτελέσει 10 διαστημικές περιηγήσεις Η κατασκευή του δομοστοιχείου Nauka ξεκίνησε το 1995. Αρχικά είχε προγραμματιστεί να αποσταλεί στο ISS ως εφεδρικό στήριγμα για την Zarya (Dawn), η πρώτη μονάδα του τροχιακού σταθμού που εξακολουθεί να λειτουργεί σήμερα. Το λανσάρισμα, ωστόσο, συνεχίστηκε να καθυστερει. Το 2013, το δομοστοιχείο επανήλθε στο κεντρικό του κέντρο παραγωγής Khrunichev, με μεταλλικά ροκανίδια που φέρεται ότι εντοπίστηκαν στο σύστημα καυσίμων του. «Η διασφάλιση της πλήρους σύνδεσης της νέας μονάδας με τον σταθμό απαιτεί 10 διαστημικές περιηγήσεις. η λειτουργία θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο του 2021 », δήλωσε ο Rogozin. Είπε επίσης ότι ο Ναούκα θα ταξιδέψει στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ τον Ιανουάριο του 2020 για οκτώ μήνες ηλεκτροστατικών δοκιμών. Τον Νοέμβριο του 2020, η Nauka θα ξεκινήσει το ταξίδι της στο ISS. Η ενότητα θα περιλαμβάνει το χειριστή του Ευρωπαϊκού Ε.Π.Α. που θα επιτρέπει εναλλακτικά μέσα για την εκτέλεση ορισμένων τύπων εργασίας, χωρίς να έχει το πλήρωμα να κάνει διαστημική περιπλάνηση. Η μονάδα μπορεί να παράγει νερό από τα ούρα και να παράγει αρκετό οξυγόνο για έξι άτομα. Το Nauka θα παρέχει στους ρώσους κοσμοναύτες στο ISS μια δεύτερη τουαλέτα (η μονάδα Zvezda (Star) είναι εξοπλισμένη με μία) και μια καμπίνα για ένα τρίτο μέλος του πληρώματος. https://asgardia.space/en/news/The-ISS-is-Getting-a-New-Module-Next-Year

Το Spectrum-RG μπορεί να έχει ηλεκτρικά προβλήματα. Γερμανοί αστρονόμοι tweeted σχετικά με το άνοιγμα των καπακιών και τη λήψη των πρώτων πληροφοριών από τους ανιχνευτές του τηλεσκοπίου eRosita - το κύριο όργανο στο δορυφόρο Spectrum-RG. Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, όλα λειτουργούν κανονικά, αλλά οι πηγές που είναι εξοικειωμένες με την κατάσταση αναφέρουν προβλήματα που μπορεί να οφείλονται σε ελαττώματα στο σύστημα τροφοδοσίας Ανεξέλεγκτες εντολές στο παζλ διαστημικού τηλεσκοπίου eROSITA, οι επιστήμονες του έργου που υποψιάστηκαν την επιθετική εργασία της διαστημικής ακτινοβολίας. Το φαινόμενο προκάλεσε καθυστέρηση στην πλήρη ενεργοποίηση του οργάνου ακτίνων Χ που εισέρχεται σήμερα σε βαθύ χώρο στο νεοσύστατο παρατηρητήριο Spektrum-RG, γράφει το RussianSpaceWeb. Άλλοι ανώνυμοι εμπειρογνώμονες λυπημένοι που μέχρι στιγμής μόνο 3 από τις 7 κάμερες της eROSITA είναι ενεργές που μπορεί να οφείλονται σε ελαττώματα στο σύστημα τροφοδοσίας. Παρόλα αυτά, οι επίσημες πηγές αναφέρουν ότι όλα λειτουργούν κανονικά. «Το Spectrum-RG έχει φτάσει στο Lagrangian σημείο και σύντομα θα αρχίσει να εργάζεται υπό βέλτιστες συνθήκες», δήλωσε ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικών Ερευνών, Αλεξάντερ Λουτοβίνφ, στο All-Russian. Το Συνέδριο Road to Space για την Διαστημική Εκπαίδευση. Ρωσικό-Γερμανικό παρατηρητήριο ακτίνων Χ που αποτελείται από δύο όργανα: τη γερμανική eRosita και τη ρωσική ART-XC. Το κύριο καθήκον του διαστημικού σκάφους είναι να κάνει μια επισκόπηση ολόκληρου του ουρανού στην περιοχή των ακτίνων Χ, η οποία είναι απαραίτητη για να κατανοηθεί ο σχηματισμός μιας μεγάλης κλίμακας δομής του σύμπαντος, η ανάπτυξη των υπερμεγέθων μαύρων οπών, η εξέλιξη της στενής διπλά και άλλα αντικείμενα. Το κύριο όργανο του διαστημικού σκάφους είναι το eRosita και η ρωσική εγκατάσταση συνοδεύει τις παρατηρήσεις του σε ένα πιο άκαμπτο φάσμα φάσματος. Το Spectrum-RG ξεκίνησε από τον σταθμό εκτόξευσης Baikonur στις 13 Ιουλίου. Το διαστημικό σκάφος μόλις έφτασε στην τροχιά του στο σημείο L2 του συστήματος Γης-Ήλιου. Το Spectrum-RG έγινε ο πρώτος δορυφόρος ακτίνων Χ που θα ξεκινήσει τόσο μακριά από τη Γη. https://asgardia.space/en/news/Spectrum-RG-May-Have-Electrical-Problems

Δύο ντοκιμαντέρ για τον Στίβεν Χόκινγκ. Λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Στίβεν Χόκινγκ δημοσιεύτηκε η τελευταία μελέτη του στην οποία καταπιανόταν με τις αγαπημένες του μαύρες τρύπες και το «παράδοξο της πληροφορίας». Μερικούς μήνες αργότερα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Σύντομες απαντήσεις σε μεγάλες ερωτήσεις» , στο οποίο δημοσιεύονται μια σειρά από επικαιροποιημένα σχόλια και σκέψεις που κατέθεσε στους συνεργάτες του ο διάσημος επιστήμονας πάνω σε διάφορα ζητήματα (επιστημονικά, κοινωνικά και φιλοσοφικά) στα οποία είχε αναφερθεί δημόσια στο παρελθόν. Τώρα, λίγο πριν από την συμπλήρωση ενός χρόνου από τον θάνατο του (14 Μαρτίου), έγινε γνωστό ότι βρίσκονται σε διαδικασία ολοκλήρωσης δύο ντοκιμαντέρ στα οποία συμμετείχε ενεργά ο ίδιος ο Χόκινγκ. Το Ίδρυμα Στίβεν Χόκινγκ ανακοίνωσε ότι μια από τις κορυφαίες εταιρείες του είδους στον κόσμο, η Atlantic Productions, έχει αναλάβει την παραγωγή αυτών των δύο ντοκιμαντέρ. Η Atlantic Productions έχει πάρει πολλά βραβεία (BAFTA και Emmy) για τα ντοκιμαντέρ της. Βρίσκεται εκτός των άλλων πίσω από την παραγωγή 11 ντοκιμαντέρ και σειρών του Ντέιβιντ Ατένμπορο που λογίζεται εδώ και δεκαετίες ως ο κορυφαίος δημιουργός ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή. Τα δύο ντοκιμαντέρ για τον Χόκινγκ επιμελήθηκε ο κινηματογραφιστής και διευθύνων σύμβουλος της Atlantic Productions Αντονι Γκέφεν. Το πρώτο τιτλοφορείται «Εμπειρία Εμβύθισης στις Μαύρες Τρύπες του Στίβεν Χόκινγκ». Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο οι θεατές, σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, θα ταξιδέψουν μέσα στο Σύμπαν με οδηγό τον Χόκινγκ. Ο διάσημος επιστήμονας κάνει την αφήγηση και βοηθά τον θεατή στην virtual εξερεύνηση του Σύμπαντος. Το δεύτερο ντοκιμαντέρ τιτλοφορείται «Θεατρικό Ντοκιμαντέρ Στίβεν Χόκινγκ» και σε αυτό ο θεατής θα δει το χρονικό της ζωής του. Οι θεατές θα έρθουν σε επαφή με προσωπικό υλικό (εικόνες, αντικείμενα, έγγραφα κλπ) του επιστήμονα τα οποία δεν έχουν μέχρι σήμερα εκτεθεί στην δημοσιότητα. Ο Γκέφεν και οι συνεργάτες του εργάζονται δύο χρόνια πάνω σε αυτό το πρότζεκτ και ευτυχώς πρόλαβαν να κάνουν τις απαραίτητες ηχογραφήσεις με τον Χόκινγκ πριν αυτός εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό τα δύο ντοκιμαντέρ θα είναι έτοιμα και διαθέσιμα στο κοινό στα αρχές του 2020. «Είμαστε ενθουσιασμένοι που συνεργαζόμαστε με την Atlantic Productions για την δημιουργία ντοκιμαντέρ που θα παρουσιάζουν με πολλές λεπτομέρειες, σε μεγάλο βάθος και με τεχνολογίες αιχμής την ζωή και το έργο του πατέρα μου. Το πρότζεκτ ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια στο γραφείο του πατέρα μου στο Κέιμπριτζ και τώρα βρίσκεται πλέον στο τελικό στάδιο. Το πρώτο ντοκιμαντέρ θα στείλει τους θεατές του σε ένα εκπληκτικό κοσμικό ταξίδι που θα περιγράφει το πώς οραματιζόταν το Σύμπαν ο πατέρας μου» δήλωσε η συγγραφέας και δημοσιογράφος Λούσι Χόκινγκ. «Ο Στίβεν Χόκινγκ ήταν ένα από τα πιο εκπληκτικά μυαλά το σύγχρονου κόσμου. Η επιστημονική του εργασία καθόρισε τον τομέα της Φυσικής και βοήθησε στο να πέσει φως σε μια σειρά από μεγάλα μυστήρια του Σύμπαντος. Ήταν μεγάλη τιμή να συνεργαστώ και μάλιστα πολύ στενά με τον Στίβεν Χόκινγκ σε ένα πρότζεκτ που ο ίδιος θεωρούσε ότι θα αποτελέσει ένα σημαντικό κομμάτι της κληρονομιάς του» ανέφερε με την σειρά του ο Γκέφεν στην διάρκεια της εκδήλωσης όπου ανακοινώθηκε η δημιουργία των ντοκιμαντέρ. https://physicsgg.me/2019/03/11/%ce%b4%cf%8d%ce%bf-%ce%bd%cf%84%ce%bf%ce%ba%ce%b9%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%ad%cf%81-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%af%ce%b2%ce%b5%ce%bd-%cf%87%cf%8c%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%b3/

Hawking εναντίον Hoyle Είναι γνωστό ότι ο Stephen Hawking επιθυμούσε να εκπονήσει την διδακτορική του διατριβή, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, υπό την επίβλεψη του Fred Hoyle, τον διάσημα Βρετανό αστρονόμο του οποίου η συνεισφορά υπήρξε θεμελιώδης όσον αφορά την κατανόηση της σύνθεσης των πυρήνων στο εσωτερικό των άστρων (Hoyle state – Β2FH). http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?bibcode=1954ApJS....1..121H&db_key=AST&page_ind=0&plate_select=NO&data_type=GIF&type=SCREEN_GIF&classic=YES Όμως ο Hoyle είχε ήδη φορτωμένο πρόγραμμα και τελικά ο Hawking ξεκίνησε την διατριβή του με τον Dennis Sciama. O Hoyle ήταν υπέρμαχος της θεωρίας της σταθερής κατάστασης και δεν παραδέχθηκε ποτέ την ιδέα της Μεγάλης Έκρηξης την οποία χαρακτήριζε «παπαδίστικη». Η θεωρία της σταθερής κατάστασης, που διατυπώθηκε από τους Fred Hoyle, Hermann Bondi και Thomas Gold το 1948, παραδέχεται ότι το σύμπαν διαστέλλεται, αρνείται όμως ότι έχει μια αρχή. Η θεωρία παραδέχεται την συνεχή δημιουργία της ύλης εκ του μηδενός, και όχι την δημιουργία ολόκληρης της ύλης του σύμπαντος σε ένα μεμονωμένο γεγονός που συνέβη μόνο μια φορά στο παρελθόν. Ο Hoyle συνήθως συσχέτιζε τις μελέτες του με το κοσμολογικό πρότυπο της σταθερής κατάστασης, και ερχόταν πάντα σε σύγκρουση με τους οπαδούς της Μεγάλης Έκρηξης – άλλωστε ο όρος Big Bang εισήχθη από τον ίδιο τον Hoyle για να υποτιμήσει τη θεωρία, την οποία χαρακτήριζε «καρτουνίστικη». Μια τέτοια δημόσια αντιπαράθεση είχε και με τον Stephen Hawking το 1964, όταν o τελευταίος ήταν ακόμα υποψήφιος διδάκτορας. O Hawking αναφέρεται στο βιβλίο του «Stephen Hawking – Το χρονικό της ζωής μου», Εκδόσεις Τραυλός http://www.travlos.gr/Goitia_gnosis/to_xroniko_zois.htm στην σύγκρουσή του με τον Fred Hoyle, ως εξής: «… Έμαθα πως ο Χόιλ και ο Ναρλικάρ είχαν ήδη επεξεργαστεί την ηλεκτροδυναμική Γουίλερ-Φέινμαν σε διαστελλόμενα σύμπαντα και στη συνέχεια, διατύπωσαν μια χρονικά συμμετρική καινούργια θεωρία της βαρύτητας, την οποία παρουσίασε ο Χόιλ σε μια συνεδρίαση της Βασιλικής Εταιρείας, το 1964. Ήμουν στη διάλεξη και όταν ήρθε η ώρα των ερωτήσεων, είπα πως η επίδραση όλου του υλικού περιεχομένου σε ένα σύμπαν σταθερής κατάστασης, θα οδηγούσε στον απειρισμό των μαζών του. Ο Χόιλ με ρώτησε γιατί το είπα αυτό, και του απάντησα πως το είχα υπολογίσει. Όλοι νόμισαν ότι εννοούσα πως το είχα κάνει από μνήμης, την ώρα της διάλεξης, αλλά η αλήθεια ήταν ότι μοιραζόμουν ένα γραφείο με τον Ναρλικάρ και είχα ήδη διαβάσει ένα προσχέδιο της εργασίας τους, γεγονός που μου επέτρεψε να κάνω τους υπολογισμούς πριν από τη συνεδρίαση. Ο Χόιλ έγινε έξω φρενών. Προσπαθούσε να στήσει ένα δικό του ινστιτούτο και απειλούσε να «την κάνει» κι αυτός στην Αμερική, αν δεν τον χρηματοδοτούσαν. Πίστεψε πως ήμουν βαλτός, για να σαμποτάρω τα σχέδιά του. Ωστόσο, πήρε το ινστιτούτο του και αργότερα μου πρόσφερε δουλειά, άρα, προφανώς, δεν μου κράτησε κακία …» Το επεισόδιο αυτό περιγράφεται επίσης και στην ταινία του BBC με τίτλο «Hawking», με τον Hawking να ζητάει από τον Narlikar και να παίρνει την εργασία του Hoyle για να της ρίξει μια ματιά. Την εργασία αυτή θα παρουσίαζε την επομένη ο Hoyle στη συνεδρίαση της Βασιλικής Εταιρείας. Τελικά όμως η μελέτη τον απορροφά ολοκληρωτικά και κατά τη διάρκεια της νύχτας βρίσκει ότι η εργασία είναι λανθασμένη. Χωρίς να έχει κοιμηθεί ούτε λεπτό, το πρωί επιστρέφει το χειρόγραφο στον Narlikar και παίρνει θέση στην αίθουσα που ο Hoyle θα δώσει την σχετική διάλεξη. Στο τέλος της ομιλίας ο Hawking, με άκομψο τρόπο ομολογουμένως, επισημαίνει το λάθος προκαλώντας την οργή του Hoyle … Ιδού το αντίστοιχο απόσπασμα από την ταινία: Στην φωτογραφια ο Hawking με τα μέλη της λέσχης κωπηλασίας στην Οξφόρδη https://physicsgg.me/2014/01/05/%ce%b2%ce%af%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%bf-hawking-%ce%b5%ce%bd%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%af%ce%bf%ce%bd-hoyle/

Στίβεν Χόκινγκ: «Δεν υπάρχει πιθανότητα ύπαρξης του Θεού, γιατί απλούστατα δεν χρειάζεται» ΚΟΣΜΟΣ 09:57 Στίβεν Χόκινγκ: «Δεν υπάρχει πιθανότητα ύπαρξης του Θεού, γιατί απλούστατα δεν χρειάζεται» Δεν υπάρχει Θεός και η επιστήμη μπορεί να εξηγήσει καλύτερα το σύμπαν από ό,τι μια θρησκεία, λέει ο Βρετανός φυσικομαθηματικός και κοσμολόγος Στίβεν Χόκινγκ στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Σύντομες απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα», το οποίο μόλις εκδόθηκε, αρκετούς μήνες μετά το θάνατό του. Η θέση του αυτή ασφαλώς δεν αποτελεί έκπληξη, αφού όσο ζούσε, ο Χόκινγκ δεν έχανε ευκαιρία να δηλώνει κατηγορηματικά ότι ήταν άθεος και ότι έβλεπε τη δημιουργία του κόσμου από τη σκοπιά του επιστήμονα και μόνο, συχνά προκαλώντας την ενόχληση των πιστών σε κάποια θρησκεία. Το τελευταίο βιβλίο του, που περιλαμβάνει δέκα δοκίμια με ερωταπαντήσεις, αρχίζει με το ερώτημα αν υπάρχει θεός και δίνει αρνητική απάντηση. «Νομίζω», λέει, «ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε αυθόρμητα εκ του μηδενός, σύμφωνα με τους νόμους της επιστήμης. Αν αποδέχεστε, όπως εγώ, ότι οι νόμοι της φύσης είναι καθορισμένοι, τότε δεν χρειάζεται πολύ για να ρωτήσετε: ποιός ρόλος απομένει για το Θεό;». Για τον Χόκινγκ -και πολλούς άλλους επιστήμονες- οι νόμοι της βαρύτητας, της σχετικότητας, της κβαντομηχανικής κ.α. είναι αρκετοί για να εξηγήσουν τα πάντα στο σύμπαν. «Αν θέλετε, μπορείτε να πείτε ότι οι νόμοι αυτοί είναι έργο του Θεού, αλλά αυτό είναι μάλλον ένας ορισμός του Θεού, παρά μια απόδειξη για την ύπαρξή του», γράφει ο Χόκινγκ. Μήπως όμως ένα θεϊκό χέρι δημιούργησε τον «αυτόματο πιλότο» των φυσικών νόμων που διέπουν το σύμπαν; Αυτή είναι η βασική πεποίθηση των θρησκευόμενων επιστημόνων (περίπου ένας στους τρεις επιστήμονες πιστεύει στο Θεό, σύμφωνα με έρευνες) και των απλών ανθρώπων, όχι όμως του Χόκινγκ. Όπως το θέτει: «Μήπως ο Θεός δημιούργησε τους κβαντικούς νόμους που επέτρεψαν στην Μεγάλη Έκρηξη (Μπιγκ Μπανγκ) να συμβεί; Δεν θέλω να προσβάλω οποιονδήποτε πιστό, αλλά νομίζω ότι η επιστήμη έχει πιο πειστική εξήγηση από έναν θεό δημιουργό». Για τον Χόκινγκ, αρκεί η κβαντομηχανική, η οποία εξηγεί πώς συμπεριφέρονται τα υποατομικά σωματίδια, προκειμένου να εμφανισθεί κάπου κάτι από το τίποτε, μετά να εξαφανισθεί και να εμφανισθεί πάλι κάπου αλλού. Επειδή το ίδιο το σύμπαν κάποτε δεν είχε παρά το μέγεθος ενός μόνου σωματιδίου, κάλλιστα ξεκίνησε κάπως έτσι. «Το ίδιο το σύμπαν, με όλη την εκπληκτική απεραντοσύνη και πολυπλοκότητά του, μπορεί απλούστατα να έκανε την εμφάνισή του ξαφνικά, χωρίς να παραβιάσει τους γνωστούς νόμους της φύσης», πιστεύει ο Χόκινγκ. Και τότε τι υπήρχε πριν το «Μπιγκ Μπανγκ», ρωτάνε οι πιστοί; «Δεν υπήρχε χρόνος πριν την Μεγάλη Έκρηξη», απαντά ο Χόκινγκ. «Τελικά έχουμε βρει κάτι που δεν έχει μια αιτία, επειδή δεν υπήρχε χρόνος για μια αιτία ώστε να υπάρξει. Για μένα αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα ενός δημιουργού, επειδή δεν υπήρχε κανένας χρόνος για να υπάρξει ένας δημιουργός». «Είμαστε ο καθένας ελεύθερος να πιστέψει ό,τι θέλει. Κατά την άποψή μου, η απλούστερη εξήγηση είναι ότι δεν υπάρχει Θεός. Κανείς δεν δημιούργησε το σύμπαν και κανείς δεν κατευθύνει τη μοίρα μας», γράφει. Αυτό ακριβώς είναι το βασικό αθεϊστικό επιχείρημα του Χόκινγκ: ότι δεν χρειάζεται μια αιτία (ένας δημιουργός) για να ξεκινήσει κάτι, εν προκειμένω όλος ο κόσμος. Το αν αυτό θα πείσει τους πιστούς και τις θρησκείες, είναι άλλο θέμα… http://www.kathimerini.gr/990465/article/epikairothta/kosmos/stiven-xokingk-den-yparxei-pi8anothta-ypar3hs-toy-8eoy-giati-aploystata-den-xreiazetai

Στίβεν Χόκινγκ : Το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στο σύμπαν. Τις δικές του απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα για το σύμπαν αλλά και τη ζωή δίνει μετά θάνατον ο Στίβεν Χόκινγκ με το βιβλίο που κυκλοφορεί συγχρόνως από την Τρίτη 16 Οκτωβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες τη Βρετανία, την Ιταλία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. «Ανέκαθεν οι άνθρωποι ψάχνουν τις απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα. Από πού ερχόμαστε; Υπάρχει άλλη έξυπνη ζωή στο σύμπαν; Τι υπάρχει μέσα σε μια μαύρη τρύπα; Πώς θα επιβιώσουμε στη Γη; Πώς μπορούμε να εποικίσουμε το Διάστημα; Ποιος είναι ο σχεδιασμός, το βαθύ νόημα πίσω από κάθε πράγμα; Υπάρχει κανένας εκεί πάνω;» συνοψίζει ο βρετανός αστροφυσικός στο βιβλίο του «Σύντομες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα». Ποιες είναι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα λοιπόν; Ο αστροφυσικός που άφησε την τελευταία του πνοή τον περασμένο Μάρτιο απαντά και με έναν προσωπικό απολογισμό: «Είχα μια καταπληκτική ζωή σε αυτόν τον πλανήτη, ενώ συγχρόνως διέτρεχα με το μυαλό μου ολόκληρο το σύμπαν και τους νόμους της Φυσικής. Έφτασα στα πέρατα του γαλαξία, ταξίδεψα σε μια μαύρη τρύπα και γύρισα στις απαρχές του χρόνου. Στη Γη είδα αναταράξεις και ηρεμία, επιτυχία και πόνο. Ήμουν πλούσιος και φτωχός, οργανικά ικανός και ανίκανος. Δέχθηκα συγχαρητήρια και επικρίσεις, αλλά ποτέ δεν αγνοήθηκα. Χάρις στη δουλειά μου είχα το εξαιρετικό προνόμιο να συμβάλω στην κατανόηση του σύμπαντος». «Ελπίζω μια μέρα να βρούμε τις απαντήσεις σε όλε μας τις ερωτήσεις. Πώς θα μπορέσουμε να θρέψουμε έναν παγκόσμιο πληθυσμό όλο και μεγαλύτερο; Να του προσφέρουμε πόσιμο νερό, να παράγουμε ανανεώσιμη ενέργεια, να προλαμβάνουμε και να θεραπεύουμε ασθένειες, να επιβραδύνουμε την κλιματική αλλαγή; Ελπίζω η επιστήμη και η τεχνολογία να μας δώσουν τις απαντήσεις. Είμαστε όλοι ταξιδιώτες του χρόνου, πορευόμαστε προς το μέλλον» γράφει. «Η επιστήμη αποδεικνύεται πολλές φορές πιο παράξενη από την επιστημονική φαντασία. Και προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση» εξηγεί για να προχωρήσει σε μια προσωπική εξομολόγηση: «Εγώ είμαι ένας επιστήμονας με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την Φυσική, την Κοσμολογία, το σύμπαν και το μέλλον της ανθρωπότητας. Χάρις στους γονείς μου καλλιέργησα μια ακόρεστη περιέργεια, ενώ δεν έπαψα ποτέ να προσπαθώ, όπως ο πατέρας μου, να απαντώ στα πολλά ερωτήματα που θέτει η επιστήμη». Πού τον οδήγησε αυτή ακόρεστη περιέργεια; «Πέρασα όλη μου ζωή ταξιδεύοντας στο σύμπαν χωρίς να βγω ποτέ από το μυαλό. Κάποια στιγμή πίστεψα ότι θα ζούσα το τέλος της Φυσικής όπως την γνωρίζουμε. Σήμερα, αντίθετα, πιστεύω πως και μετά το βιολογικό μου τέλος οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν το θαύμα των επιστημονικών ανακαλύψεων. Είμαστε κοντά σε κάποιες από αυτές τις απαντήσεις. Αλλά ακόμη δεν έχουμε φτάσει». Το βέβαιο για ένα από τα λαμπρότερα μυαλά των φυσικών επιστημών είναι πώς τα τελευταία πενήντα χρόνια η οπτική μας για το σύμπαν άλλαξε πολύ. «Θα είμαι ευτυχής εάν θα έχω συμβάλλει κι εγώ σε αυτήν την αλλαγή» γράφει ο Χόκινγκ και συνεχίζει με μια θέρμη φιλοσοφικής ενατένησης: «Μία από τις μεγάλες αποκαλύψεις της διαστημικής εποχής είναι η νέα οπτική κάτω από την οποία η ανθρωπότητα έμαθε να κοιτάζει τον εαυτό της: όταν παρατηρούμε τη Γη από το Διάστημα, βλέπουμε ένα ενιαίο σύνολο. Αντιλαμβανόμαστε την ενότητα, όχι τις διαιρέσεις. Είναι μια εικόνα που μέσα στην τεράστια απλότητά της μεταδίδει ένα πολύ δυνατό μήνυμα: ένας μοναδικός πλανήτης, μία και μόνο ανθρώπινη φυλή». Ένα είναι και το συμπέρασμα για τον Στίβεν Χόκινγκ: «Το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στο σύμπαν» σημειώνει υπενθυμίζοντας ότι γεννήθηκε ακριβώς τρεις αιώνες μετά τον θάνατο του Γαλιλαίου. «Μου αρέσει να σκέπτομαι ότι αυτή η σύμπτωση έπαιξε ρόλο στην κατεύθυνση που πήρα στο πεδίο των επιστημών. Αν και βέβαια, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, εκείνη την ημέρα θα πρέπει να γεννήθηκαν περίπου διακόσιες χιλιάδες παιδιά. Και ποιος ξέρει πόσα από αυτά επέδειξαν κάποιο ενδιαφέρον για την αστρονομία». Ο Χόκινγκ θα έπρεπε πάντως να ζήσει πολύ λιγότερα χρόνια από τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά εξαιτίας της νόσου του Λου Γκέρινγκ από την οποία προσβλήθηκε σε νεαρή ηλικία. Τελικά κατάφερε να ζήσει για πολλές δεκαετίες ακόμη καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο. «Δεν ήμουν ποτέ ανάμεσα στους καλύτερους μαθητές – ήταν μια τάξη πολύ έξυπνων παιδιών και εγώ ήμουν πάνω κάτω στον μέσο όρο. Οι συμμαθητές μου πάντως με φώναζαν Αϊνστάιν. Αυτό σημαίνει ότι έβλεπαν κάτι σε μένα. Δυο συμμαθητές μου πάντως είχαν στοιχηματίσει ένα σακουλάκι καραμέλες ότι δεν θα γινόμουν κανένας» αναφέρει για τα μαθητικά του χρόνια, ενώ ανατρέχει και στην τεράστια επιτυχία που γνώρισε το βιβλίο του «Το χρονικό του χρόνου: Από τη Μεγάλη Έκρηξη ως τις μαύρες τρύπες» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κάτοπτρο): «Δεν περίμενα τέτοια επιτυχία. Χωρίς αμφιβολία συνέβαλε το ενδιαφέρον του κόσμου για την ιστορία μου, για το γεγονός ότι κατάφερα να γίνω θεωρητικός φυσικός και συγγραφέας μπεστ σέλερ παρά την αναπηρία μου». Ο Χόκινγκ δίνει κι άλλα δείγματα ταπεινότητας αλλά και αυτοσαρκασμού: «Για πολλούς συνάδελφούς μου είμαι ένας φυσικός ανάμεσα στους πολλούς. Αλλά για το μεγάλο κοινό ήμουν ο πιο διάσημος φυσικός του κόσμου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι, με εξαίρεση τον Αϊνστάιν, οι επιστήμονες δεν γίνονται δημοφιλείς όσο οι ροκ σταρ και εν μέρει επειδή αντικατοπτρίζω το στερεότυπο της ανάπηρης ιδιοφυΐας: δεν μπορώ να καμουφλαριστώ με μια περούκα και ένα ζευγάρι μαύρα γυαλιά. Το αναπηρικό καροτσάκι με προδίδει»… https://www.tanea.gr/2018/10/15/people/stiven-xokingk-to-mellon-tis-anthropotitas-vrisketai-sto-sympan/

Ο «Χόκινγκ» στην τελετή μνήμης του Στίβεν Χόκινγκ. Την περασμένη Παρασκευή, στην τελετή εναπόθεσης της τέφρας του Στίβεν Χόκινγκ στη «Γωνιά των Επιστημόνων» στο Αβαείο του Ουεστμίνστερ, ανάμεσα στον τάφο του Δαρβίνου και αυτόν του Νεύτωνα, πολλοί προσήλθαν να υποβάλουν σέβη στον καθηγητή που απεβίωσε τον Μάρτιο, σε ηλικία 76 χρόνων. Πολλοί και από τον κόσμο της διασκέδασης και, μεταξύ αυτών, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς που, το 2004, είχε υποδυθεί τον νεαρό Στίβεν Χόκινγκ στην ταινία του BBC «Χόκινγκ». Ο Κάμπερμπατς προσήλθε συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, Σόφι Χάντερ. Διάβασε εδάφιο από τη Βίβλο, από τη «Σοφία Σολομώντος» . Από τον κόσμο της διασκέδασης, παρόντες ήταν ο Πιρς Μόργκαν, ο Ντέιβιντ Γουάλιαμς, η Λίλυ Κόουλ, ο καθηγητής (και τηλεπερσόνα) Μπράιαν Κοξ, ο Ντέιβιντ Γκίλμουρ, ο Νάιλ Ρότζερς. Μαζί με πολλούς από τον κόσμο της επιστήμης (ένας απ' όλους ήταν ο Βρετανός αστροναύτης Τιμ Πικ) και τον κόσμο της πολιτικής (μεταξύ αυτών, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Τζέρεμι Κόρμπιν), που εξασφάλισαν εισιτήριο εισόδου από δημόσια κληρωτίδα (25.000 αιτήσεις για 1.000 εισιτήρια). Ο Πικ διάβασε από το ποίημα του Σέλεϊ «Βασίλισσα Μαμπ». Ο ενταφιασμός της τέφρας του καθηγητή – με επιτύμβια πλάκα στην οποία αναγράφεται «Ενθάδε κείται ό,τι ήταν θνητό από τον Στίβεν Χόκινγκ, 1942-2018» – ανάμεσα στον Νεύτωνα και τον Δαρβίνο σηματοδοτεί ενταφιασμό διασημότητας στο Αβαείο για πρώτη φορά μετά αυτόν του σερ Λόρενς Ολίβιε πριν 29 χρόνια. Και είναι ο πρώτος ενταφιασμός επιστήμονα μετά από αυτόν του επιστήμονα που ανακάλυψε το ηλεκτρόνιο, του Τζόζεφ Τζον Τόμσον που πέθανε το 1940. http://www.tanea.gr//news/lifearts/article/5578443/o-xokingk-sthn-teleth-mnhmhs-toy-stiben-xokingk

Στίβεν Χόκινγκ σε μουσική υπόκρουση Βαγγέλη Παπαθανασίου. Μία μουσική εκπομπή αλλιώτικη από τις άλλες θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 15 Ιουνίου, μετά την τελετή για τον Στίβεν Χόκινγκ στο Αβαείο του Ουεστμίνστερ. Επιλεγμένα λόγια του διάσημου Βρετανού κοσμολόγου, ο οποίος πέθανε τον Μάρτιο σε ηλικία 76 ετών, θα μεταδοθούν στο διάστημα προς την κατεύθυνση της πλησιέστερης μαύρης τρύπας, με συνοδεία μουσικής του Έλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου. Όπως είπε η οικογένεια του Χόκινγκ, σύμφωνα με το BBC, η δορυφορική εκπομπή στο διάστημα θα είναι ένα «μήνυμα ειρήνης και ελπίδας, για την ενότητα και την ανάγκη μας να ζούμε μαζί με αρμονία σε αυτόν τον πλανήτη». Στόχος της εκπομπής θα είναι η μαύρη τρύπα 1A 0620-00, που βρίσκεται σε ένα διπλό σύστημα μαζί με ένα μικρό άστρο. Πρόκειται, σύμφωνα με την κόρη του, Λούσι, «για μία όμορφη και συμβολική χειρονομία, που δημιουργεί έναν δεσμό ανάμεσα στην παρουσία του πατέρα μας σε αυτόν τον πλανήτη, στην επιθυμία του να πάει στο διάστημα και στην εξερεύνηση του σύμπαντος στο μυαλό του». Ένα CD με τη μουσική και τα λόγια -προσφορά από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου- θα δοθεί σε όλους όσοι παρευρεθούν στην αυριανή τελετή, την οποία αναμένεται να παρακολουθήσουν περίπου 1.000 άνθρωποι, επώνυμοι και μη. Κατά τη διάρκεια της τελετής, οι στάχτες του Χόκινγκ θα τοποθετηθούν ανάμεσα σε δύο άλλους γίγαντες της επιστήμης, στον Νεύτωνα και τον Δαρβίνο. https://physicsgg.me/2018/06/14/%cf%83%cf%84%ce%af%ce%b2%ce%b5%ce%bd-%cf%87%cf%8c%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%b3%ce%ba-%cf%83%ce%b5-%ce%bc%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%85%cf%80%cf%8c%ce%ba%cf%81%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b7-%ce%b2/

Στο φως η τελευταία μελέτη του Χόκινγκ για τις μαύρες τρύπες. Η τελευταία επιστημονική εργασία του Στίβεν Χόκινγκ σχετικά με τις μαύρες τρύπες και το «παράδοξο της πληροφορίας» δημοσιεύθηκε μεταθανάτια, από τους άλλους φυσικούς με τους οποίους είχε συνεργασθεί. Η μελέτη είναι μια ακόμη προσπάθεια να κατανοηθεί τι συμβαίνει στην πληροφορία, όταν ένα αντικείμενο πέφτει μέσα σε μια μαύρη τρύπα. Δεν δίνει μια οριστική απάντηση, αλλά στρώνει το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση. Η εργασία, που είχε τελειώσει λίγες μέρες πριν το θάνατο του διάσημου Βρετανού φυσικομαθηματικού και κοσμολόγου φέτος τον Μάρτιο, δημοσιεύθηκε online από συναδέλφους του των πανεπιστημίων Κέιμπριτζ και Χάρβαρντ. Το «παράδοξο της πληροφορίας», που ανακάλυψε ο Χόκινγκ πριν 43 χρόνια, βρέθηκε στο επίκεντρο της ζωής και της σκέψης του έκτοτε, όπως δήλωσε στη «Γκάρντιαν» ο καθηγητής θεωρητικής φυσικής του Κέιμπριτζ Μάλκολμ Πέρι, ο οποίος συνυπογράφει το κύκνειο άσμα του εμβληματικού επιστήμονα, που είχε καθηλωθεί σε αναπηρικό αμαξίδιο και μιλούσε με ηλεκτρονική φωνή λόγω σοβαρής ασθένειας. Το λεγόμενο «παράδοξο της πληροφορίας» προκύπτει από το ότι, σύμφωνα με τον Χόκινγκ, οι μαύρες τρύπες έχουν θερμότητα και παράγουν θερμική ακτινοβολία (γνωστή πλέον ως «ακτινοβολία Χόκινγκ»). Επειδή όλα τα θερμά αντικείμενα στη φύση σταδιακά χάνουν αυτή τη θερμότητα στο διάστημα (λόγω της εντροπίας), η ύστατη μοίρα μιας μαύρης τρύπας θεωρητικά θα είναι η εξάτμισή της. Όμως, σύμφωνα με την κβαντομηχανική, οι πληροφορίες ποτέ δεν χάνονται, οπότε τι άραγε συμβαίνει με τις πληροφορίες που περιέχονται σε ένα αντικείμενο, όταν αυτό απορροφάται βαρυτικά από μια μαύρη τρύπα; Όπως είπε ο Πέρι, «η δυσκολία έγκειται στο ότι αν ρίξει κανείς κάτι μέσα σε μια μαύρη τρύπα, αυτό δείχνει να εξαφανίζεται. Όμως, πώς θα μπορούσε οι πληροφορίες σε αυτό το αντικείμενο να ανακτηθούν κάποτε, αν η ίδια η μαύρη τρύπα στη συνέχεια εξαφανισθεί;» Στην τελευταία εργασία τους οι Χόκινκ, Πέρι, Σάσα Χάκο και ‘Αντριου Στρόμινγκερ δείχνουν ότι η εντροπία μιας μαύρης τρύπας (άρα και η πληροφορία) μπορεί να καταγραφεί από τα φωτόνια που περιβάλλουν τον «ορίζοντα γεγονότων» της μελανής οπής, δηλαδή το σύνορο πέρα από το οποίο το φως δεν μπορεί να δραπετεύσει λόγω της τεράστιας βαρυτικής έλξης που ασκεί η μαύρη τρύπα. Αυτά τα φωτόνια-καταγραφείς της πληροφορίας αποκαλούνται μεταφορικά «απαλές τρίχες» («soft hairs»). Από την άλλη, σύμφωνα με τον Πέρι, «δεν ξέρουμε αν η εντροπία Χόκινγκ περιλαμβάνει τα πάντα που μπορεί να ρίξει κανείς σε μια μαύρη τρύπα, συνεπώς έχουμε κάνει στην πραγματικότητα ένα αρκετά καλό βήμα, αλλά υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει», όσον αφορά μια ολοκληρωμένη απάντηση στο «παράδοξο της πληροφορίας». Μια τέτοια απάντηση, όπως είπε ο Βρετανός φυσικός, ουσιαστικά θα «παντρέψει» τη γενική θεωρία σχετικότητας (βαρύτητας και χωροχρόνου) του Αϊνστάιν με τη θεωρία της κβαντομηχανικής, οι οποίες μέχρι σήμερα παραμένουν ασύμβατες. Ένα βασικό ζητούμενο προς διερεύνηση είναι πώς η πληροφορία που σχετίζεται με την εντροπία, αποθηκεύεται ως φυσική οντότητα στα φωτόνια «soft hair» και πώς στη συνέχεια αυτή η πληροφορία βγαίνει από τη μαύρη τρύπα, όταν η τελευταία σβήνει. https://www.in.gr/2018/10/11/tech/sto-fos-teleytaia-meleti-tou-xokingk-gia-tis-mayres-trypes/

Το μνημόσυνο του Στίβεν Χόκινγκ και η τελευταία δημοσίευσή του. Αμέσως μετά το θάνατο του Hawking δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα στην τελευταία εργασία του. Πρόκειται για την εργασία με τίτλο «A Smooth Exit from Eternal Inflation?», που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Thomas Hertog. Η εργασία είχε αναρτηθεί στον ιστότοπο arxiv.org https://arxiv.org/abs/1707.07702 από τον περασμένο Ιούλιο και δημοσιεύθηκε επίσημα πριν από δυο εβδομάδες στο περιοδικό «Journal of High Energy Physics». https://link.springer.com/article/10.1007%2FJHEP04%282018%29147 Την πρώτη παρουσίαση της εργασίας αυτής είχε κάνει ο Hertog, πέρυσι το καλοκαίρι, σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, με αφορμή τα 75α γενέθλια του Stephen Hawking. Η εργασία βασίζεται στην παλιά ιδέα που φέρει το όνομα “no-boundary (χωρίς όρια)” (των Hawking και Jim Hartle), στην οποία χρησιμοποιείται μια νέα μέθοδος υπολογισμών που παλιότερα δεν ήταν δυνατοί. Ειδικότερα, υπολογίζουν ποιους τύπους συμπάντων θα μπορούσε να περιέχει ένα πολυσύμπαν, εφόσον η θεωρία είναι σωστή. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το σύμπαν μας είναι συμβατό με αυτήν την ιδέα, και επίσης ότι αυτό το συγκεκριμένο πολυσύμπαν δεν είναι τόσο μεγάλο όσο τα συνήθη πολυσύμπαντα που προκύπτουν από την θεωρία του αιώνιου πληθωρισμού. Πρόκειται για μια θεωρητική εργασία η οποία δεν μας λέει τίποτε για ενδεχόμενες πειραματικές επιβεβαιώσεις της. Κι όμως σύμφωνα με διάφορες δημοσιογραφικές πληροφορίες η εργασία αυτή περιγράφει τα πολύπλοκα μαθηματικά που χρειάζονται, ώστε οι πειραματικοί φυσικοί να ανιχνεύσουν τα ίχνη άλλων συμπάντων. Το μόνο πράγμα που αναφέρεται στην εργασία είναι ότι μετά την Μεγάλη Έκρηξη πραγματοποιήθηκε η πληθωριστική διαστολή του σύμπαντος. Και είναι γνωστό πως εξαιτίας της πληθωριστικής διαστολής του σύμπαντος τα αρχέγονα βαρυτικά κύματα που παράχθηκαν στις πρώτες στιγμές του σύμπαντος άφησαν τα αποτυπώματά τους στην κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου, αυτά που αναζητούσε το BICEP αλλά δεν βρήκε …. Όμως, προγραμματίζονται κάποιες διαστημικές αποστολές που ελπίζουν να είναι περισσότερο ακριβείς. Διαμέσου της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου μπορούμε να ανιχνεύσουμε τον πληθωρισμό και όχι τα παράλληλα παράλληλα σύμπαντα. Ο Hertog εξηγεί περαιτέρω: «Αυτό το μοντέλο προβλέπει ότι το σύμπαν μας δημιουργήθηκε με μια έκρηξη ταχύτατης διαστολής, τον κοσμικό πληθωρισμό. Μια μεγάλη έκρηξη αυτού του είδους ενισχύει τα κύματα βαρύτητας τα οποία με τη σειρά τους εμφανίζονται στο μοτίβο των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας, στο κοσμικό μικροκυματικό υπόβαθρο. Οι μελλοντικές δορυφορικές αποστολές θα πρέπει να ανιχνεύσουν το φαινόμενο, αν η θεωρία είναι σωστή. Παρατηρησιακές αποδείξεις για το μοντέλο no-boundary [με τη μορφή αρχέγονων βαρυτικών κυμάτων από την μεγάλη έκρηξη] θα έδινε ισχυρές ενδείξεις για πολυσύμπαν. Αυτή η εργασία παρέχει ένα βήμα προς ένα μαθηματικά αξιόπιστο και επαληθεύσιμο μοντέλο του πολυσύμπαντος. Αυτό αποτελεί μια σημαντική επέκταση της αντίληψής μας για την φυσική πραγματικότητα. Μερικοί κοσμολόγοι επιχειρηματολογούν εναντίον του πολυσύμπαντος ορμώμενοι από το ότι δεν μπορεί να επαληθευθεί πειραματικά. Ωστόσο, το μοντέλο μας δείχνει ότι οι παρατηρήσεις στο δικό μας σύμπαν μπορούν να αποτελέσουν ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη άλλων συμπάντων » Έχουν προταθεί πολυάριθμες ιδέες για το τι μπορεί να συνέβη στο σύμπαν τις πρώτες στιγμές της ύπαρξής του. Μεγάλες εκρήξεις και μεγάλες αναπηδήσεις και συγκρούσεις βρανών και κοσμολογίες χορδών και κοσμολογίες βρόχων και όλα τα παράξενα είδη των θεωριών που θα μπορούσαν ή δεν θα μπορούσαν να κάνουν το ένα ή το άλλο. Όλα αυτά είναι καθαρές εικασίες και τίποτε δεν υποστηρίζεται από πειραματικές αποδείξεις. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ιδεών περιλαμβάνουν μια φάση πληθωρισμού και όλοι προβλέπουν πόλωση της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου. Σε μερικά σενάρια το σήμα προβλέπεται μεγαλύτερο σε σχέση με τα υπόλοιπα. Αλλά στην εργασία των Hawking – Hertog ΔΕΝ περιέχεται κάποια πρόβλεψη για την πόλωση της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου, για την ακρίβεια δεν αναφέρονται ούτε καν οι χαρακτηριστικοί όροι «polarization» ή «tensor modes». Ο ισχυρισμός ότι η ανίχνευση της πόλωσης CMB αποδεικνύει την ύπαρξη του πολυσύμπαντος έχει τόσο μεγάλο νόημα όσο το ισχυρίζεται κάποιος που αφού βρήκε ένα νόμισμα στον δρόμο, τότε ο Μπιλ Γκέιτς πρέπει να πέρασε από εκεί. Και ένα σμήνος αόρατων αγγέλων τον περιέβαλλε ψάλλοντας την «Ωδή στη Χαρά». Οι Hawking – Hertog δεν βρήκαν μια νέα μέθοδο για να μετρήσουν την ύπαρξη άλλων συμπάντων. Ο Stephen Hawking αγαπήθηκε από όλους – και μέσα όσο και έξω από την επιστημονική κοινότητα. Ήταν μια τεράστια φυσιογνωμία χωρίς αμφιβολία, κι αυτό δεν καθορίζεται από την τελευταία δημοσίευσή του, αλλά από το σύνολο της επιστημονικής του συνεισφοράς και κυρίως από τον ηρωικό τρόπο της ζωής του. … εν τω μεταξύ .. στο μνημόσυνο του Στίβεν Χόκινγκ προσκλήθηκαν και…ταξιδιώτες από το μέλλον! Ο Στίβεν Χόκινκ πάντα έλεγε ότι η δυνατότητα των ταξιδιών στο χρόνο δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Παρόλο που, όταν το 2009 είχε διοργανώσει ένα πάρτι για χρονοταξιδιώτες αλλά κανείς δεν είχε τότε εμφανισθεί, παραδέχθηκε ότι αυτό μπορούσε να θεωρηθεί μια πειραματική ένδειξη πως το ταξίδι στο χρόνο δεν είναι δυνατό. Τώρα φαίνεται πως η οικογένειά του και το Ίδρυμα Σ.Χόκινγκ -επιδεικνύοντας χιούμορ ανάλογο του Χόκινγκ όσο ζούσε- αφήνουν την πόρτα ανοιχτή σε αυτή την πιθανότητα, αφού προσκάλεσαν ακόμη και ταξιδιώτες από το μέλλον στο μνημόσυνό του, που θα πραγματοποιηθεί στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ στις 15 Ιουνίου. Το κοινό μπορεί έως τις 15 Μαΐου να κάνει αίτηση για εισιτήρια, ώστε να παρακολουθήσει την τελετή. Όσοι συμπληρώσουν τη σχετική φόρμα, μπορούν να δηλώσουν ως ημερομηνία γέννησής τους οποιαδήποτε ημερομηνία έως στις 31 Δεκεμβρίου 2038, σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερς. Η τέφρα του 76χρονου Βρετανού φυσικομαθηματικού και κοσμολόγου, ο οποίος πέθανε στις 14 Μαρτίου έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι και χρησιμοποιώντας τεχνητή φωνή εξαιτίας της νόσου του κινητικού νευρώνα, θα τοποθετηθεί ανάμεσα στους τάφους των δύο άλλων μεγάλων επιστημόνων της Βρετανίας, του Ισαάκ Νεύτωνα και του Κάρολου Δαρβίνου. Το ενδιαφέρον του κόσμου να παρακολουθήσει το μνημόσυνο είναι τεράστιο και πολυεθνικό. Μέσα σε 24 ώρες από την έναρξη των αιτήσεων στις 9 Μαΐου, περίπου 12.000 άνθρωποι από τουλάχιστον 50 χώρες έκαναν αίτηση για εισιτήρια, από τις ΗΠΑ και τη Βολιβία ως την Κίνα και τη νήσο Τουβαλού στο νότιο Ειρηνικό. Ίσως κάποιος από αυτούς να έλθει από το μέλλον. Όπως είπε εκπρόσωπος του Ιδρύματος Στίβεν Χόκινγκ, «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα του ταξιδιού στο χρόνο, καθώς προς μεγάλη ικανοποίησή μας δεν έχει αποδειχθεί το αντίθετο μέχρι σήμερα. Όλα τα πράγματα είναι δυνατά, έως ότου αποδειχθεί αλλιώς». διαβάστε περισσότερα για την τελευταία δημοσίευση του Hawking ΕΔΩ: www.forbes.com https://physicsgg.me/2018/05/13/%cf%84%ce%bf-%ce%bc%ce%bd%ce%b7%ce%bc%cf%8c%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%bf-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%84%ce%af%ce%b2%ce%b5%ce%bd-%cf%87%cf%8c%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%b3%ce%ba-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%cf%84/