Δροσος Γεωργιος

Ηλιακές παραστάσεις από τη Γη και το Διάστημα. Ενώ οι επίγειοι παρατηρητές βίωσαν χθες την εκπληκτική θέα της ολικής ηλιακής έκλειψης, οι αστροναύτες στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και οι δορυφόροι μας που παρακολουθούσαν τον Ήλιο, απόλαυσαν μοναδικές εικόνες από αυτό το εντυπωσιακό θέαμα από το διάστημα. Χάρη σε μια ιδιομορφία του κόσμου μας, η μέση απόσταση της Σελήνης από τη Γη είναι η σωστή για να εμφανιστεί η Σελήνη στον ουρανό με το ίδιο μέγεθος συγκριτικά με τον σημαντικά μεγαλύτερο Ήλιο: η διάμετρος του Ήλιου είναι 400 φορές μεγαλύτερη από τη Σελήνη, αλλά είναι επίσης 400 φορές πιο μακριά από τη Γη. Όταν τα δύο αστέρια ευθυγραμμίζονται, με τρόπο τέτοιο ώστε η Σελήνη να βρίσκεται ακριβώς μεταξύ της Γης και του Ήλιου, η Σελήνη φαίνεται να καλύπτει πλήρως τον Ήλιο μας, αποκλείοντας προσωρινά το φως του και δημιουργώντας μια ολική ηλιακή έκλειψη για εκείνους που βρίσκονται κατά μήκος του στενού μονοπατιού που σχηματίζεται από τη σκιά της Σελήνης. Χθες, 21 Αυγούστου, οι παρατηρητές που βρίσκονταν κατά μήκος ενός διαδρόμου μήκους 115 χλμ. που εκτείνεται από το Όρεγκον έως τη Νότια Καρολίνα στις ΗΠΑ, βρέθηκαν εντός αυτού του διαδρόμου ολότητας. Η σκιά της έκλειψης χρειάστηκε περίπου 1,5 ώρα για να διασχίσει την ήπειρο, με το αποκορύφωμα της ολικής έκλειψης να διαρκεί περίπου 2 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα. Μια ομάδα αστρονόμων από την ESA απεικόνισε την έκλειψη από τις ΗΠΑ και κατέγραψε φαινόμενα όπως σταγονίδια φωτός που λάμπουν μέσα από κενά στο σεληνιακό έδαφος, και το λαμπερό εφέ “διαμαντένιο δαχτυλίδι” το οποίο εμφανίζεται όταν γλιστράει η τελευταία και η πρώτη λάμψη του ηλιακού φωτός αμέσως πριν και μετά την ολική έκλειψη. Επίσης, απεικόνισαν την εκτεταμένη ατμόσφαιρα του Ήλιου, την κορώνα, η οποία είναι ορατή με γυμνό μάτι μόνο κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης, όταν το υπόλοιπο φως του Ήλιου είναι αποκλεισμένο. Οι αστρονόμοι στο διαστημικό σταθμό Κουρού της ESA, στη Γαλλική Γουιάνα, http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Transportation/Europe_s_Spaceport/Europe_s_Spaceport2 απόλαυσαν μια μερική έκλειψη μετά την ολοκλήρωση της ολικής έκλειψης στη Βόρεια Αμερική. Στη βορειοανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής, ήταν ένα από τα τελευταία μέρη για να παρατηρήσει κάποιος την έκλειψη πριν τελειώσει σε όλο τον κόσμο. Επίσης, τυχεροί παρατηρητές στα δυτικότερα μέρη της Ευρώπης κατάφεραν να αποτυπώσουν μερικές στιγμές της μερικής έκλειψης κατά το ηλιοβασίλεμα, συμπεριλαμβανομένων των αστρονόμων που παρατηρούν από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστρονομίας Διαστήματος (European Space Astronomy Centre) της ESA κοντά στη Μαδρίτη, στην Ισπανία. http://www.esa.int/About_Us/ESAC Εν τω μεταξύ, αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, συμπεριλαμβανομένου του Paolo Nespoli, παρακολούθησαν μερικές εκλείψεις και την ασαφή σκιά της Σελήνης στην επιφάνεια του πλανήτη μας, από τη μοναδική πλεονεκτική θέση του περίπου 40 χλμ. πάνω από τη Γη. Ο διαστημικός σταθμός διέσχισε το μονοπάτι της ολικής έκλειψης τρεις φορές κατά τη διάρκεια των 90 λεπτών της τροχιάς του γύρω από τη Γη. Επιπλέον, ο δορυφόρος Proba-2 της ESA, ο οποίος περιστρέφεται 14,5 φορές την ημέρα γύρω από τη Γη ακολουθώντας πολική τροχιά σε ύψος 800 χιλιομέτρων, προβλεπόταν να περάσει τέσσερις φορές από την οπτική πεδίο της Σελήνης και να καταγράψει τρεις μερικές εκλείψεις. Αρκετά μακρύτερα, περίπου 1,5 εκατομμύριο χιλιόμετρα από τη Γη προς τον Ήλιο, το Ηλιακό και Ηλιοσφαιρικό Παρατηρητήριο (Solar and Heliospheric Observatory) SOHO της ESA/NASA, κατέγραψε εικόνες της δραστηριότητας του Ήλιου και της εκτεταμένης ηλιακής του αδράνειας. Για τον SOHO, οι εκλείψεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο: εμποδίζει μόνιμα το φως από τον δίσκο του Ήλιου, προκειμένου να γίνονται ορατές οι λεπτομέρειες στην κορώνα και τα χαρακτηριστικά της εκτεταμένης ατμόσφαιρας του Ήλιου. Αυτές οι διαστημικές εικόνες παρέχουν ένα χρήσιμο πλαίσιο για τους επίγειους αστρονόμους, προσφέροντας πολλές καταγραφές για την κορώνα και τη δραστηριότητα του Ήλιου κατά τη στιγμή της έκλειψης, και μάλιστα σε μια σειρά από διαφορετικά μήκη κύματος. Αυτό βοηθά στη σύνδεση των χαρακτηριστικών που παρατηρούνται σε ένα εύρος κλίμακας, δίνοντας μια πολύ καλή εσωτερική αποτύπωση για τη δυναμική δραστηριότητα του Ήλιου. Περισσότερες πληροφορίες και εικόνες από τις διάφορες εκστρατείες παρακολούθησης διατίθενται στους παρακάτω συνδέσμους: Επίγεια ομάδα παρατήρησης της ESA στο Casper, Wyoming http://cesar.esa.int/index.php?Section=Total_Eclipse_2017 Δορυφορικές εικόνες ESA Proba-2 http://proba2.oma.be/eclipse-August-2017 Εικόνες ESA/NASA από SOHO https://umbra.nascom.nasa.gov/lasco/observations/status/eclipse/20170821/eclipse2017_images.html Περισσότερα για τις παρατηρήσεις από τον διεθνή διαστημικό σταθμό ISS https://eclipse2017.nasa.gov/iss-observations Μερική έκλειψη από τον Proba-2 http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2017/08/Proba-2_s_partial_eclipses http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/Eliakhes_parasthaseis_apho_te_Ge_kai_to_Dihastema Στην τελευταία φωτογραφία η σκιά της Σελήνης στη Γη.

Εκτόξευση τρίτου δορυφόρου για την ιαπωνική «έκδοση» του GPS Η Ιαπωνία εκτόξευσε επιτυχώς σε τροχιά το Σάββατο, με πύραυλο H-2A, τον δορυφόρο geo-positioning μετά από καθυστέρηση μίας εβδομάδας, ανακοίνωσε η ιαπωνική κυβέρνηση. Όπως αναφέρει το Reuters, η εκτόξευση του τρίτου ιαπωνικού δορυφόρου geo-positioningεντάσσεται στο πλαίσιο των σχεδίων της χώρας για δημιουργία μιας δικής της έκδοσης του αμερικανικού GPS (Global Positioning System), που θα παρέχει πληροφορίες θέσης οι οποίες θα χρησιμοποιούνται για σκοπούς αυτόνομης κίνησης/ αυτόματου πιλότου και εθνικής ασφαλείας. Η εκτόξευση ήταν αρχικά προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί μια εβδομάδα νωρίτερα, ωστόσο αναβλήθηκε εξαιτίας τεχνικού προβλήματος. «Με την επιτυχή εκτόξευση του τρίτου δορυφόρου, κάναμε άλλο ένα βήμα πιο κοντά στο να έχουμε σήμα από τέσσερις δορυφόρους στο μέλλον» δήλωσε ο Μασάτζι Ματσουγιάμα, αρμόδιος υπουργός, σε σχετική ανακοίνωση. Η ιαπωνική κυβέρνηση σκοπεύει να εκτοξεύσει έναν τέταρτο δορυφόρο μέχρι το τέλος του έτους, προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχει ακριβείς πληροφορίες γεωγραφικής θέσης μέχρι τον επόμενο Απρίλιο. Γενικότερα, η Ιαπωνία σχεδιάζει να έχει επτά δορυφόρους ως το 2023, ώστε το σύστημά της να έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί αυτόνομα ακόμα και αν το αμερικανικό GPS «πέσει», έχει δηλώσει κυβερνητικός αξιωματούχος. Ο συγκεκριμένος δορυφόρος κατασκευάστηκε από τη Mitsubishi Electric Corp και εκτοξεύτηκε από τη Mitsubishi Heavy Industries. http://www.naftemporiki.gr/story/1268583/ektokseusi-tritou-doruforou-gia-tin-iaponiki-ekdosi-tougps Φωτογραφίες της ηλιακής εκλειψης απο τον Φιοντορ Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλο. Ο κοσμοναύτης έκανε αρκετές φωτογραφίες αυτού του σπάνιου και, φυσικά, όμορφου αστρονομικού φαινομένου. https://www.roscosmos.ru/23939/

Πρώτες φωτογραφίες από την ολική έκλειψη ηλίου. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες από τις φάσεις της ηλιακής έκλειψης, όπως φαινόταν από διαφορετικά σημεία των ΗΠΑ. Τα πρώτα στάδια της έκλειψης έχουν φωτογραφηθεί από την Πανεπιστημιούπολη του of Southern Illinois University, τη σκυτάλη παίρνει η λίμνη Ross στο Εθνικό Πάρκο North Cascades, ενώ ο Ήλιος «χάθηκε» στο Madras. https://www.youtube.com/watch?v=YkTodJ5B2RQ http://www.pronews.gr/epistimes/diastima/624729_deite-tis-protes-fotografies-apo-tin-oliki-ekleipsi-ilioy Φωτογραφίες της ηλιακής εκλειψης απο τον Φιοντορ Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλο. Ο κοσμοναύτης έκανε αρκετές φωτογραφίες αυτού του σπάνιου και, φυσικά, όμορφου αστρονομικού φαινομένου. https://www.roscosmos.ru/23939/

Τόπος κατοικίας, διάστημα. Γιατί όχι; Στο μέλλον πιθανώς να είναι δυνατά τα σύντομα τουριστικά ταξίδια στο διάστημα. Ακόμη και ο εποικισμός άλλων πλανητών. Όμως πρέπει να ξέρουμε τι μας περιμένει, αναφέρει ο αστρονόμος Νιλ Φ. Κόμινς. Το μέλλον ανήκει στο διάστημα. Με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ένας από αυτούς ίσως να ήταν ο εποικισμός άλλων πλανητών ή ακόμη η διοργάνωση διαστημικών ταξιδιών μικρότερης διάρκειας. Ακούγεται σαν ένα τέλειο σενάριο, που ενδεχομένως πολλοί να θελήσουν να κάνουν πραγματικότητα. Πόσο εφικτά είναι όμως όλα αυτά και τι πρέπει να γνωρίζουμε; Στη Deutsche Welle μίλησε ο Νιλ Φ. Κόλινς, καθηγητής Φυσικής και Αστρονομίας από το Πανεπιστήμιο του Μάιντς με πολλά χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας στη NASA. To τελευταίο βιβλίο του από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις Columbia έχει τίτλο: «Ένας οδηγός για τα ταξίδια στο διάστημα: για όσους πάνε για να μείνουν αλλά και για απλούς τουρίστες» (The Traveler’s Guide to Space – For One-Way Settlers and Round-Trip Tourists). https://cup.columbia.edu/book/the-travelers-guide-to-space/9780231177542 Τα νέα σύνορα είναι το διάστημα «Τα νέα σύνορα βρίσκονται στο διάστημα και για το λόγο αυτό μπορούμε από τώρα να αρχίσουμε να συνυπολογίζουμε τα θετικά και τα αρνητικά προκειμένου να πάρουμε σωστές αποφάσεις. Τόσο οι τουρίστες του διαστήματος όσο και οι έποικοι να κληθούν να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις, γιατί απλά ο οργανισμός μας δεν είναι φτιαγμένους για όλους τους πλανήτες. Ωστόσο με το χρόνο και την πρόοδο της τεχνολογίας αλλά και την εξέλιξη γενικότερα, πιστεύω ότι θα είμαστε σε θέση να ζήσουμε και πέρα από τη γη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νιλ Φ. Κόλινς. Βέβαια ο ίδιος υπογραμμίζει τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να έχει η ζωή στο διάστημα, έστω κι αν πρόκειται για ένα σύντομο ταξίδι. «Είμαι υπέρ των ταξιδιών στο διάστημα και ναι, μπορεί να έχουν πλάκα, όπως μου αφηγούνται φίλοι μου αστροναύτες. Αλλά μακροπρόθεσμα ενέχουν κίνδυνοι. Εάν βγεις στο διάστημα και έρθεις σε επαφή με την ακτινοβολία είναι πιθανό να επιστρέψεις χωρίς προβλήματα. Είναι όμως επίσης πιθανό, όπως συνέβη σε γνωστούς μου, να έχουν σοβαρά προβλήματα με τα οστά τους, ως συνέπεια των διαφορετικών συνθηκών που επικρατούν στον διαστημικό χωροχρόνο», εξηγεί ο ίδιος. Περί εξέλιξης του ανθρώπου και της κοινωνίας Τα τελευταία χρόνια η έρευνα τόσο στη NASA όσο και στην ESA ρίχνει μεγάλο βάρος στη μελέτη της εξελικτικής βιολογίας στο διάστημα. Είναι πολύ σημαντική η κατανόηση του τρόπου προσαρμογής και εξέλιξης βασικών ανθρώπινων λειτουργιών, όπως της διατροφής ή της αναπαραγωγής σε συνθήκες διαστήματος, εξηγεί ο ειδικός. Για παράδειγμα είναι σημαντικό να μελετήσει κανείς πώς μπορεί να είναι τα παιδιά που θα προκύψουν από μια διαδικασία αναπαραγωγής στο διάστημα, δεδομένου ότι και η βαρύτητα αλλά και οι περιβαλλοντικές συνθήκες θα ήταν εντελώς διαφορετικές. Πέρα όμως από τα καθαρά βιολογικά ζητήματα, ανακύπτουν και κοινωνικά ζητήματα ή πιο σωστά ζητήματα κοινωνικής οργάνωσης στο διάστημα. «Τίθεται το ζήτημα της εξέλιξης των κοινωνιών που θα αναπτυχθούν στον Άρη ή το φεγγάρι», αναφέρει ο Νιλ Κόλινς. Όπως επισημαίνει ο ίδιος, η έλλειψη ποικιλομορφίας, όπως τη συναντάμε στη γη, μπορεί να οδηγήσει τις κοινωνίες του διαστήματος προς άλλη κατεύθυνση από όλα όσα γνωρίζουμε σήμερα. Από την άλλη πλευρά άγνωστο παραμένει πώς μπορεί να αντιδράσουν οι άνθρωποι που θα βρεθούν στο διάστημα για μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απέναντι σε φαινόμενα όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός ή η απομόνωση. Μένει να φανεί στο μέλλον. Μέχρι τότε, η έρευνα είναι αυτή που θα δώσει τις πρώτες, έστω θεωρητικές απαντήσεις, για το επόμενο μεγάλο βήμα της ανθρωπότητας. http://physicsgg.me/2017/07/23/%cf%84%cf%8c%cf%80%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%af%ce%b1%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%ac%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b1-%ce%b3%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%af-%cf%8c%cf%87%ce%b9/ Για το ανοιγμα στον ανοικτό κόσμο! Κοσμοναύτης Σεργκέι Ryazansky: «Χθες πήγαμε ένα διαστημικό περίπατο. Όπως πάντα, ήταν πολύ όμορφα, και ένα αναπάντεχο συναίσθημα. Εγω και Φιοντόρ Γιουρτσίχιν δουλέψαμε πανω από 7,5 ώρες, αντί της προγραμματισμένης έξι. Εν τω μεταξύ, μερικά πλάνα από το παράθυρο του συναδέλφου μου, Τζακ Fischer. " https://www.roscosmos.ru/23930/ Μια αστεία φάτσα αιωρείται στον Διαστημικό Σταθμό. Πρόκειται για την Internal Ball Camera η οποία αιωρείται εξαιτίας των συνθηκών έλλειψης βαρύτητας και φωτογραφίζει-βιντεοσκοπεί τις εργασίες των αστροναυτών, ενώ ο χειρισμός της γίνεται από τη Γη. Τις πρώτες φωτογραφίες που τράβηξε ένα drone το οποίο βρίσκεται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) δημοσιοποίησε η διαστημική υπηρεσία της Ιαπωνίας. Το drone, με την ονομασία Internal Ball Camera, είχε σταλεί στον ISS με σκοπό να τραβά φωτογραφίες και βίντεο της δουλειάς που κάνουν οι αστροναύτες. Η συσκευή έχει τη δυνατότητα να αιωρείται σε περιβάλλον μηδενικής βαρύτητας, ενώ ο χειρισμός του γίνεται από τη Γη. Η Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Έρευνας (JAXA) αναφέρει σε ανακοίνωσή της ότι το drone παραδόθηκε στον ISS στις αρχές του Ιουνίου, ωστόσο τώρα αποφασίστηκε ότι ήταν η ώρα να δημοσιοποιήσουν τις πρώτες εικόνες και τα βίντεο που κατέγραψε. Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το βρετανικό ειδησεογραφικό δίκτυο BBC, επικαλούμενο τη σχετική ανακοίνωση, το drone μπορεί να «κινηθεί οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή μέσω αυτόνομων πτήσεων και να καταγράφει βίντεο από οποιαδήποτε οπτική γωνία». Σκοπός του είναι απλά να τραβά φωτογραφίες και βίντεο της δουλειάς που κάνουν οι αστροναύτες, κάτι που μέχρι τώρα αναγκάζονταν να κάνουν οι ίδιοι. Οι εικόνες αποστέλλονται πίσω στη Γη σε πραγματικό χρόνο και επιτρέπουν στους «ελεγκτές πτήσης και τους ερευνητές να ελέγχουν το έργο του πληρώματος από εδάφους». http://physicsgg.me/2017/07/20/%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b5%ce%af%ce%b1-%cf%86%ce%ac%cf%84%cf%83%ce%b1-%ce%b1%ce%b9%cf%89%cf%81%ce%b5%ce%af%cf%84%ce%b1%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%83%cf%84/

Ο πιο μοναχικός άνθρωπος στο Σύμπαν. Πάνε 48 χρόνια από την πρώτη προσσελήνωση. Ήταν 20 Ιουλίου όταν η σεληνάκατος στην οποία επέβαιναν ο Νιλ Αρμστρονγκ και ο Μπαζ Ολντριν ακούμπησε στην επιφάνεια του φεγγαριού. Στην επόμενη τριετία, ακόμα δέκα συνάδελφοί τους θα έκαναν τη βόλτα τους στον αφιλόξενο δορυφόρο της Γης, πριν η ΝASA διακόψει απότομα το πρόγραμμα «Απόλλο» κατόπιν κυβερνητικής εντολής, αφού τα κονδύλια θεωρήθηκε πιο χρήσιμο να ξοδευτούν σε περισσότερο εξοπλισμό και όχι στην εξερεύνηση του Διαστήματος. Μια εντολή την οποία για πάνω από τέσσερις δεκαετίες οι Αμερικανοί πρόεδροι επανυπογράφουν, με τελευταίο τον Μπαράκ Ομπάμα, πριν από μία τριετία, παρά τα όσα είχε υποσχεθεί πριν από τη δεύτερη εκλογή του. Μετά από τρεις ώρες, λοιπόν, και αφού έκαναν όλους τους απαραίτητους ελέγχους στη σεληνάκατο, Αρμστρονγκ και Ολντριν κατέβηκαν τα σκαλιά για να αφήσουν τα αποτυπώματά τους στη σεληνιακή σκόνη και να προχωρήσουν στο σημαντικότερο κομμάτι της αποστολής τους: γεωλογική έρευνα και συλλογή πετρωμάτων. Την ίδια στιγμή, περίπου εκατό μίλια πάνω από τα κεφάλια τους, σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, βρισκόταν ο πύραυλος «Σάτουρν Ε’». Και μέσα του, ένας πραγματικός ήρωας των διαστημικών ανακαλύψεων: ο Μάικλ Κόλινς, ο πιο μοναχικός άνθρωπος στο Σύμπαν. Ηταν αμέσως μετά την τραγωδία του «Απόλλο 1» (οι Γκρίσομ, Ουάιτ και Τσάφι έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια άσκησης), όταν η ΝΑSΑ αποφάσισε πως το πλήρωμα που θα επιχειρήσει την πρώτη προσσελήνωση θα ήταν οι Αρμστρονγκ, Ολντριν και Κόλινς. Γρήγορα ο τρίτος της παρέας έμαθε πως ναι μεν θα ταξίδευε ώς το φεγγάρι με τους συναδέλφους του, αλλά δεν θα είχε ποτέ τη χαρά, τη μοναδική τιμή να περπατήσει στην επιφάνειά του. Ο Κόλινς ποτέ δεν θεώρησε ότι βρέθηκε ριγμένος από τη συμφωνία. Αντιθέτως, ήξερε ότι η μοίρα των δύο πρώτων εποίκων της Σελήνης ήταν στα χέρια του. Επί ένα εικοσιτετράωρο παρέμενε σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι, έτοιμος για το ραντεβού με τη σεληνάκατο. Την ώρα που ο Νίξον είχε έτοιμο τον λόγο για τον θάνατο των δύο αστροναυτών στη Σελήνη, ένα δακρύβρεχτο κείμενο το οποίο προνόησαν να γράψουν εκ των προτέρων τα «γεράκια» του γραφείου επικοινωνίας του, ο Κόλινς ήταν αφοσιωμένος στο έργο του, ξέροντας ότι ποτέ δεν θα γινόταν λαϊκός ήρωας όπως ο Νιλ και ο Μπαζ. Αλλά ο χαμηλών τόνων Μάικλ Κόλινς δεν ενδιαφερόταν για το σταριλίκι. Η μεγάλη του αγάπη ήταν η επιστήμη και η εξερεύνηση. Στη διάσημη φωτογραφία που τράβηξε όταν η σεληνάκατος ξεκίνησε την πορεία της προς το φεγγάρι, με φόντο τη Γη, ο Κόλινς ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσε να υπερηφανευτεί ότι είχε μπροστά του όλη την ανθρωπότητα. Πώς να νιώσεις λοιπόν μοναξιά; http://physicsgg.me/2017/07/20/%ce%bf-%cf%80%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b1%cf%87%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%ce%ac%ce%bd%ce%b8%cf%81%cf%89%cf%80%ce%bf%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%bd/

Η ωραιότερη θεωρία της φυσικής. Στα νιάτα του ο Άλμπερτ Αϊνστάιν πέρασε έναν χρόνο χαζεύοντας και τεμπελιάζοντας. Αν δεν «χάνεις» χρόνο, δεν φτάνεις πουθενά, κάτι που δυστυχώς, συχνά οι γονείς των εφήβων ξεχνούν. Είχε επιστρέψει στην οικογένειά του στην Παβία, αφού παράτησε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου δεν μπορούσε να υποφέρει την αυστηρότητα του λυκείου εκεί. Μιλάμε για την αυγή του 20ου αιώνα: στην Ιταλία εκτυλισσόταν η βιομηχανική επανάσταση. Ο πατέρας του ήταν ο μηχανικός που εγκατέστησε τον πρώτο σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας στις πεδιάδες του Πάδου. Ο Άλμπερτ διάβαζε Καντ και παρακολουθούσε, περιστασιακά, μαθήματα στο πανεπιστήμιο της Παβία: για ευχαρίστηση, χωρίς να είναι εγγεγραμμένος και να σκέφτεται τις εξετάσεις. Έτσι μπορείς να γίνεις σοβαρός επιστήμονας. Έπειτα, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και βυθίστηκε στη μελέτη της φυσικής. Το 1905, έστειλε τρία άρθρα στο πιο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό της εποχής, το Annalen der Physik: καθένα από αυτά άξιζε το βραβείο Νόμπελ. Το πρώτο [«On the Movement of Small Particles Suspended in Stationary Liquids Required by the Molecular-Kinetic Theory of Heat» , Annalen der Physik 17 (1905): 549-560] έδειχνε ότι τα άτομα της ύλης υπάρχουν πραγματικά. Το δεύτερο [«Concerning an Heuristic Point of View Toward the Emission and Transformation of Light» , Annalen der Physik 17 (1905): 132-148], άνοιξε την πόρτα της κβαντικής μηχανικής που θα συζητήσουμε στο επόμενο μάθημα. Το τρίτο [«On the Electrodynamics of Moving Bodies» , Annalen der Physik 17 (1905): 891-921] παρουσίασε την πρώτη θεωρία της σχετικότητας (σήμερα γνωστή ως «ειδική σχετικότητα») που αποσαφηνίζει πώς ο χρόνος δεν κυλάει το ίδιο για όλους: δύο όμοιοι δίδυμοι θα βρεθούν σε διαφορετική ηλικία, αν ο ένας έχει ταξιδέψει με μεγάλη ταχύτητα. Ο Αϊνστάιν έγινε ξαφνικά διάσημος και δέχτηκε προτάσεις εργασίας από διάφορα πανεπιστήμια. Αλλά κάτι τον ενοχλούσε: παρά την άμεση αναγνώρισή της, η θεωρία της σχετικότητας δεν ταίριαζε με ό,τι γνωρίζαμε για τη βαρύτητα, και ειδικά με τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα πέφτουν, Το συνειδητοποίησε γράφοντας ένα άρθρο που συνόψιζε τη θεωρία του, και άρχισε να αναρωτιέται μήπως ο περίφημος νόμος της «παγκόσμιας έλξης» του Νεύτωνα χρειαζόταν αναθεώρηση για να γίνει συμβατός με την καινούργια ιδέα της σχετικότητας. Συγκεντρώθηκε λοιπόν στο πρόβλημα και χρειάστηκε δέκα χρόνια για να το λύσει. Δέκα χρόνια παθιασμένης μελέτης, προσπαθειών, λαθών, σύγχυσης, εσφαλμένων άρθρων, λαμπρών ιδεών, παρεξηγημένων ιδεών. Τελικά, τον Νοέμβριο του 1915, δημοσίευσε ένα άρθρο [“The Foundation of the General Theory of Relativity”, Annalen der Physik 354 (7), 769-822] με την πλήρη λύση: μια καινούρια θεωρία της βαρύτητας, την οποία ονόμασε «γενική θεωρία της σχετικότητας» – ήταν, θα λέγαμε το αριστούργημά του, η «ωραιότερη των θεωριών», σύμφωνα με τον μεγάλο ρωσοεβραίο φυσικό Λεβ Λαντάου. Υπάρχουν κορυφαία αριστουργήματα που μας συγκινούν βαθιά: το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ, η Οδύσσεια του Ομήρου, η Καπέλα Σιξτίνα, Ο Βασιλιάς Ληρ … Για να εκτιμήσουμε το μεγαλείο τους ίσως απαιτείται μακρά μαθητεία. Η ανταμοιβή δεν είναι μόνο η αισθητική απόλαυση, αλλά και το ότι μας ανοίγουν τα μάτια σε νέες διαστάσεις του κόσμου. Η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι λοιπόν ένα αριστούργημα τέτοιας οικουμενικής αξίας. Θυμάμαι τη συγκίνησή μου όταν άρχισα να την καταλαβαίνω σιγά σιγά. Ήταν καλοκαίρι και βρισκόμουν σε μια παραλία της Καλαβρίας, στο Κοντοφούρι, λουσμένος στη λιακάδα του μεσογειακού ελληνισμού. Φοιτούσα τότε στο τελευταίο έτος του πανεπιστημίου. Στις καλοκαιρινές διακοπές, χωρίς το άγχος του σχολείου, μελετάμε καλύτερα. Εγώ μελετούσα μ’ ένα βιβλίο φαγωμένο στις άκρες από τα ποντίκια, γιατί τις νύχτες του χειμώνα το χρησιμοποιούσα για να βουλώνω τις φωλιές των τρωκτικών στο σαραβαλιασμένο, λίγο χίπικο σπίτι, σ’ έναν λόφο της Ούμπρια, όπου συνήθιζα να βρίσκω καταφύγιο από την πλήξη των πανεπιστημιακών αμφιθεάτρων της Μπολόνια. Κάθε τόσο σήκωνα το βλέμμα από το βιβλίο και κοίταζα την αστραφτερή θάλασσα: είχα την εντύπωση ότι έβλεπα πράγματι την καμπυλότητα του χωροχρόνου που φαντάστηκε ο Αϊνστάιν (…) απόσπασμα από το βιβλίο του Carlo Rovelli, «Επτά σύντομα μαθήματα φυσικής», μετάφραση Τριανταφύλλου Σώτη, εκδόσεις Πατάκη. http://physicsgg.me/2016/08/21/%ce%b7-%cf%89%cf%81%ce%b1%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b7-%ce%b8%ce%b5%cf%89%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%86%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/

Προερχόμαστε κατά το ήμισυ από άλλους Γαλαξίες. Σχεδόν τα μισά δομικά συστατικά του ηλιακού μας συστήματος προέρχονται από άλλους γαλαξίες, σύμφωνα με επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. «Τα μισά από τα άτομα που συνθέτουν τους πλανήτες, τον Ήλιο και φυσικά όλους τους ανθρώπους, δεν σχηματίστηκαν στο δικό μας γαλαξία, αλλά σε άλλους γαλαξίες, έτη φωτός μακριά», εξηγεί ο Κλοντ-Αντρέ Φοσέρ-Γκιγκέρ του Weinberg College of Arts and Sciences. Αρχικά, από τα 94 χημικά στοιχεία που απαντώνται στη φύση (τα υπόλοιπα 24 συνθέτονται in vitro), μόνο το υδρογόνο υπήρχε σε πληθώρα στο Σύμπαν. Τα υπόλοιπα 93 σχηματίστηκαν σε βάθος δισεκατομμυρίων ετών, στους πυρήνες των άστρων, με τη βοήθεια της πυρηνικής σύντηξης. Στη συνέχεια, οι εκρήξεις των μεγαλύτερων άστρων [suprenova] εμπλούτισαν τον διαστρικό χώρο με βαρύτερα στοιχεία όπως ο άνθρακας, ο σίδηρος και το νάτριο, από τα οποία αποτελείται το σχετικά «νέο» ηλιακό μας σύστημα, ηλικίας μόλις 5 δισεκατομμυρίων ετών και όλα όσα το αποτελούν. Όπως έδειξαν οι επιστήμονες, οι εκρήξεις των supernova είναι τόσο ισχυρές, που μπορούν να «σπρώξουν» τα βαρύτερα αυτά άτομα, από τον έναν Γαλαξία στον άλλο. «Ένα πολύ μεγάλο μέρος της πρώτης ύλης του Γαλαξία μας, είναι πιθανό να έφτασε ως εδώ από γειτονικούς γαλαξίες, πάνω σε ισχυρούς αστρικούς ανέμους (…) θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας διαγαλαξιακούς μετανάστες», σημειώνει ο αστροφυσικός Ντάνιελ Αλκάζαρ, του πανεπιστημίου Northwestern, στο Ιλινόι. Η νέα διεθνής έρευνα υποδεικνύει πως η διασπορά των στοιχείων γίνεται σε πολύ μεγαλύτερη ακτίνα από ότι αρχικά πιστευόταν. Τα αποτελέσματα της έρευνας βέβαια, αφορούν στο «ελάχιστο» 4,9% της συνολικής ύλης του Σύμπαντος, μιας και το υπόλοιπο 95,1% αποτελείται από την περίφημη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια, για τις οποίες δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα. Η ανακάλυψη της σκοτεινής ύλης και ενέργειας έγινε το 1933 από τον Ελβετό αστρονόμο Φριτς Ζουίκι, που υπολογίζοντας «βαρυτικά» τη μάζα ενός γαλαξιακού σμήνους στον αστερισμό της Κόμης της Βερενίκης,διαπίστωσε πως ήταν 400 φορές μεγαλύτερη, από την εκτιμώμενη μάζα βάσει της λαμπρότητας των γαλαξιών. http://physicsgg.me/2017/07/28/%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%b5%cf%81%cf%87%cf%8c%ce%bc%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b5-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac-%cf%84%ce%bf-%ce%ae%ce%bc%ce%b9%cf%83%cf%85-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%ce%ac%ce%bb%ce%bb%ce%bf%ce%bd-%ce%b3/

Σχετικά με το νέο και γοητευτικότερο σωματίδιο. Τον περασμένο μήνα στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN, αναφέρθηκε η ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου. Η περίπτωση το νέο αυτό σωματίδιο να είναι μια στατιστική απόκλιση αποκλείστηκε καθώς συγκεντρώνονταν όλο και περισσότερα δεδομένα. Το νέο σωματίδιο που αποκαλείται Ξ++ περιέχει δυο γοητευτικά κουάρκ και ένα άνω κουάρκ, έχει μάζα περίπου 3621 MeV και είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύεται ξεκάθαρα ένα τέτοιο σωματίδιο. Γιατί όμως δεν υπάρχει (προς το παρόν) περισσότερος ενθουσιασμός γι αυτό το σωματίδιο; Η βασικότερη αιτία είναι ότι το νέο σωματίδιο δεν είναι αυτό που ένας φυσικός υψηλών ενεργειών θα ονόμαζε «θεμελιώδες». Το σωματίδιο συνίσταται από κουάρκ, γεγονός που το κατατάσσει στην κατηγορία των αδρονίων. Τα πιο συνηθισμένα αδρόνια είναι ο πρωτόνιο και το νετρόνιο. Υπάρχουν πάρα πολλά αδρόνια – αποτελούμενα από κουαρκ και/ή αντι-κουάρκ. Η αποδεκτή θεωρία των στοιχειωδών σωματιδίων, το Καθιερωμένο Πρότυπο, δεν επιτρέπει νέα θεμελιώδη σωματίδια, αλλά επιτρέπει νέα αδρόνια – εφόσον αποτελούνται από τα κουάρκ που ήδη γνωρίζουμε. Αυτό σημαίνει ότι ένα νέο θεμελιώδες σωματίδιο θα άλλαζε την άποψή μας για την φυσική με έναν «βίαιο» τρόπο, κάτι που ένα νέο αδρόνιο δεν μπορεί να το κάνει. Όμως, υπάρχουν μερικά σημαντικά προβλήματα στο Καθιερωμένο Πρότυπο τα οποία δίνουν σοβαρούς λόγους να ελπίζουμε ότι υπάρχουν κι άλλα θεμελιώδη σωματίδια. Η ανακάλυψη ενός τέτοιου σωματιδίου θα μπορούσε να δώσει λύση σ’ αυτά τα προβλήματα, όπως: τι είναι η σκοτεινή ύλη, γιατί υπάρχει περισσότερη ύλη από αντιύλη και το πως θα μπορούσε να «ταιριάξει» η βαρυτική δύναμη με τις άλλες δυνάμεις; Εν γένει, οι φυσικοί δεν περιμένουν να δοθούν απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα ανακαλύπτοντας νέα αδρόνια, σαν το . Μπορεί όμως οι φυσικοί να κάνουν λάθος σ’ αυτό το σημείο. Για παράδειγμα, στο Καθιερωμένο Πρότυπο, η ισχυρή δύναμη που είναι υπεύθυνη για την έλξη μεταξύ των κουάρκ στον σχηματισμό αδρονίων, αντιμετωπίζει την ύλη και την αντιύλη με τον ίδιο τρόπο. Θα ήταν λογικό να επιτρέψουμε εδώ κάποια ασυμμετρία που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ερμηνεία της παρατηρούμενης υπεροχής της ύλης ως προς την αντιύλη στο σύμπαν. Αυτό φαίνεται από ορισμένες απόψεις στην πραγματικότητα πιο φυσικό. Αλλά δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής. Δεν περιμένουμε να παρατηρήσουμε την ισχυρή δύναμη να ευνοεί την ύλη έναντι της αντιύλης σ’ αυτό το νέο αδρόνιο, αλλά μπορεί να εκπλαγούμε. Πρόκειται για μια νέα μορφή αδρονίου – η πρώτη που περιέχει δυο γοητευτικά κουάρκ. Ίσως μελετώντας το περαιτέρω, να αποκαλυφθούν κάποιες ανεπαίσθητες διαφορές στην συμπεριφορά του. Ενώ εμείς κάνουμε υποθέσεις, αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένοι φυσικοί πρότειναν πως η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να συνίσταται από μια εξωτική μορφή αδρονικών σωματιδίων. Καμία από αυτές τις δυνατότητες δεν θεωρείται «καλό στοίχημα» από τους περισσότερους θεωρητικούς, αλλά ο σκοπός του πειράματος είναι να κάνει μετρήσεις και παρατηρήσεις νέων φαινομένων. Και αυτό το αδρόνιο είναι ασφαλώς κάτι νέο. Η ισχυρή δύναμη είναι υπεύθυνη για το μεγαλύτερο ποσοστό της μάζας των ατόμων και των μορίων, κυριαρχεί στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματιδίων με υψηλές ενέργειες που παρατηρούνται στο εσωτερικό των άστρων, τους υπερκαινοφανείς αστέρες και τις κοσμικές ακτίνες. Έχω την αίσθηση πως η κατανόηση της ισχυρής δύναμης, και των συνεπειών που προκύπτουν απ’ αυτή, είναι μια κάπως υποτιμημένη προσπάθεια στη φυσική. Δυστυχώς πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Διαθέτουμε ήδη πολλά δεδομένα σχετικά με τα αδρόνια και δεν είναι ξεκάθαρο πως η ανακάλυψη κι άλλων θα μας βοηθήσει περισσότερο. Το να κάνει κανείς προβλέψεις χρησιμοποιώντας την ισχυρή δύναμη είναι πολύ απαιτητικό, ακόμα κι αν εμπλέκονται λίγα κουάρκ. Για περισσότερες μετρήσεις που θα μας οδηγήσουν σε ένα «άλμα κατανόησης», μάλλον θα χρειαστεί κι ένα παράλληλο άλμα στην θεωρητική έμπνευση ή στην ακρίβεια. Εν τω μεταξύ, μπορεί να θέσαμε τις προσδοκίες πολύ ψηλά. Ο LHCb συλλέγει δεδομένα από μια περιοχή της φύσης στην οποία δεν είχαμε ποτέ πρόσβαση. Η ανακάλυψη ενός πλανήτη που περιφέρεται γύρω από ένα απομακρυσμένο άστρο δεν αποτελεί μια επανάσταση στην κατανόηση της αστροφυσικής – αλλά εξακολουθεί να είναι ακόμα συναρπαστική και σημαντική. Ίσως αυτός να είναι ο καλύτερος τρόπος για να δούμε το . Ο Guy Wilkinson από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα συλλογής των δεδομένων στον LHCb που αποκάλυψαν το νέο σωματίδιο, δήλωσε πως η ανακάλυψη αυτή, σε αντίθεση με τα άλλα βαρυόνια, όπου τα τρία κουάρκ στο εσωτερικό τους εκτελούν έναν περίπλοκο χορό το ένα γύρω από το άλλο: «… ένα διπλά βαρύ βαρυόνιο αναμένεται να δρα σαν ένα πλανητικό σύστημα, όπου τα δυο βαριά γοητευτικά κουάρκ παίζουν τον ρόλο ενός διπλού άστρου, περιφερόμενα το ένα γύρω από το άλλο, ενώ το ελαφρύτερο άνω κουάρκ θα περιφέρεται γύρω από το δυαδικό σύστημα» Νομίζω ότι είναι απόλυτα κατανοητό να χαιρόμαστε από την ανακάλυψη ενός τέτοιου αντικειμένου. http://physicsgg.me/2017/08/20/%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%ce%bd%ce%ad%ce%bf-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b3%ce%bf%ce%b7%cf%84%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%bf-%cf%83/

Ολική έκλειψη Ηλίου, ένα σχολείο για τους παρατηρητές. Ολική έκλειψη του Ηλίου που θα είναι ορατή από ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο πρόκειται να συμβεί τη Δευτέρα 21 Αυγούστου. Ο Ίππαρχος, ο αρχαίος Ελληνας αστρονόμος και μαθηματικός, ο οποίος έζησε πριν από 2.000 χρόνια, χρησιμοποίησε την ολική έκλειψη του Ηλίου προκειμένου να λύσει κάποια προβλήματα της ουράνιας γεωμετρίας. Γνώριζε πως σε ένα σημείο της βορειοδυτικής Τουρκίας η έκλειψη είχε καλύψει ολοκληρωτικά τον Ήλιο. Όμως στην Αλεξάνδρεια, περίπου σε απόσταση χιλίων χιλιομέτρων, μόνο τα τέσσερα πέμπτα του Ηλίου είχαν καλυφθεί. Από αυτό υπολόγισε την απόσταση ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη και κατάφερε να το επιτύχει σωστά κατά το 20%. Ο Ίππαρχος ήταν ένας από τους πρώτους δασκάλους που χρησιμοποίησαν την έκλειψη για να φέρουν εις πέρας τα επιστημονικά τους σχέδια. Τους τελευταίους αιώνες οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν το ουράνιο αυτό φαινόμενο για να παρατηρήσουν το ηλιακό μας σύστημα και ιδιαίτερα τον Ήλιο. Συνήθως ο Ήλιος είναι υπέρλαμπρος και οι επιστήμονες δεν μπορούν να τον παρατηρήσουν, γι’ αυτόν τον λόγο μία ολική έκλειψη αποτελεί την τέλεια ευκαιρία. Το 1605, ο Γερμανός αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ διατύπωσε τη θεωρία ότι η στεφάνη του Ηλίου που είναι ορατή κατά την έκλειψη μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ατμόσφαιρας γύρω από τη Σελήνη που διαχέει το ηλιακό φως που περνά. Επίσης, οι παρατηρητές ανέφεραν ότι έβλεπαν τεράστιους πίδακες να ξεπηδούν από την ηλιακή επιφάνεια και να εκτείνονται εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα στο Διάστημα. Η ανακάλυψη του φασματοσκοπίου στα μέσα του 19ου αιώνα έφερε νέες ηλιακές ανακαλύψεις. Το 1868, ο Γάλλος επιστήμονας Πιερ Γιάνσεν ταξίδεψε μέχρι την Ινδία για να παρακολουθήσει την ολική έκλειψη Ηλίου μέσα από ένα φασματοσκόπιο και κατέληξε ότι οι μεγάλοι πίδακες που εμφανίζονταν στην επιφάνεια του Ηλίου ήταν από θερμό αέριο υδρογόνο. Κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης Ηλίου του 1869, δύο Αμερικανοί ερευνητές, ο Τσαρλς Αουγκούστους Γιανγκ και ο Ουίλιαμ Χάρκνες, παρατήρησαν μια αχνή πράσινη γραμμή στη στεφάνη του Ηλίου. Υπέθεσαν ότι πρόκειται για κάποιο νέο στοιχείο που έβλεπαν να απελευθερώνεται και του έδωσαν μάλιστα και το όνομα «κορόνιουμ». Μόνον το 1930 οι ειδικοί συνειδητοποίησαν ότι το «κορόνιουμ» δεν ήταν κάποιο νέο στοιχείο αλλά σίδηρος που είχε τα μισά από τα 26 του ηλεκτρόνια. Η ανακάλυψη αυτή υπέδειξε και τις υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στην επιφάνεια του Ηλίου, όπου η μέση θερμοκρασία φτάνει τους 10.000 βαθμούς Φαρενάιτ. Μετρήσεις που έγιναν στη στεφάνη κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης του 1932 έδειξαν ότι οι θερμοκρασίες εκεί πέρα είναι πολύ υψηλότερες. Έκτοτε οι ερευνητές αναζητούν απάντηση στο γιατί τελικά η στεφάνη γίνεται τόσο θερμή. Οι ιδέες του Αϊνστάιν δημιούργησαν τη σκηνή για το διασημότερο πείραμα με έκλειψη όλων των εποχών, το 1919, κατά τη διάρκεια του οποίου ο σερ Άρθουρ Έντιγκτον παρατήρησε την κάμψη του αστρικού φωτός γύρω από τον Ήλιο. Το φαινόμενο θα αρχίσει να γίνεται ορατό στην Πολιτεία Όρεγκον, στις δυτικές ΗΠΑ, από τις 09:05 (τοπική ώρα, 19:05 ώρα Ελλάδας). Η έκλειψη θα είναι ολική 75 λεπτά αργότερα, ενώ στη μικρή πόλη Μάντρας του Όρεγκον ο ουρανός θα σκοτεινιάσει για 2 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα. Η Νότια Καρολίνα στις ακτές του Ατλαντικού είναι η τελευταία Πολιτεία των ΗΠΑ όπου θα είναι ορατή η ολική έκλειψη του ηλίου στις 21:48 (ώρα Ελλάδας), κοντά στην πόλη Τσάρλεστον. https://eclipse2017.nasa.gov/ http://physicsgg.me/2017/08/19/%ce%bf%ce%bb%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ad%ce%ba%ce%bb%ce%b5%ce%b9%cf%88%ce%b7-%ce%b7%ce%bb%ce%af%ce%bf%cf%85-%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%cf%83%cf%87%ce%bf%ce%bb%ce%b5%ce%af%ce%bf-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf/

Η αποστολή Proba-3 της ESA θα δημιουργήσει τεχνητές ηλιακές εκλείψεις. Οι αστροφυσικοί ενώνονται με ενδιαφερόμενους παρατηρητές για να παρακολουθήσουν την ολική ηλιακή έκλειψη της Δευτέρας στη Βόρεια Αμερική, αλλά κατά την επόμενη δεκαετία θα παρακολουθήσουν εκλείψεις που διαρκούν μερικές ώρες αντί για μερικά λεπτά – χάρη σε μια πρωτοποριακή διαστημική αποστολή της ESA. Το Proba-3, το οποίο έχει στόχο να εκτοξευθεί στα τέλη του 2020, είναι μια αποστολή που αποτελείται από δύο μικρούς δορυφόρους για μετρήσεις της κλίμακας του μέτρου, οι οποίοι θα δημιουργήσουν μια σκιά στο διάστημα για να αποκλείσουν τον ηλιακό δίσκο για έξι ώρες κάθε φορά, με σκοπό να δώσουν στους ερευνητές μια συνεχή εικόνα της άμεσης γειτνίασης του Ήλιου. Οι ολικές εκλείψεις συμβαίνουν χάρη σε μια αξιοσημείωτη κοσμική σύμπτωση: η Σελήνη της Γης είναι περίπου 400 φορές μικρότερη από το γονικό μας αστέρι, το οποίο είναι περίπου 400 φορές πιο μακριά. Κατά τη διάρκεια των σπάνιων περιόδων κατά τις οποίες οι δύο αυτοί πλανήτες αλληλοεπικαλύπτονται, η Σελήνη μπορεί μερικές φορές να καλύψει τελείως τον Ήλιο. Αυτή η σύντομη περίοδος "ολότητας" – τη Δευτέρα θα έχει μέγιστη διάρκεια μόλις 160 δευτερολέπτων – αποκαλύπτει χαρακτηριστικά του Ήλιου που συνήθως κρύβονται λόγω της έντονης λάμψης του, όπως κυρίως η αμυδρή του ατμόσφαιρα, γνωστή και ως κορώνα του.Η κορώνα είναι το επίκεντρο ενδιαφέροντος, επειδή είναι η πηγή του ηλιακού ανέμου και του διαστημικού καιρού που μπορεί να επηρεάσει τους δορυφόρους και την ίδια τη Γη, ειδικά μέσω των ακανόνιστων εκρήξεων ενέργειας που ονομάζονται “αποβολές μάζας του ηλιακού στέμματος”. Με θερμοκρασίες που φθάνουν πάνω από ένα εκατομμύριο βαθμούς Κελσίου, η κορώνα είναι επίσης πολύ θερμότερη από τη σχετικά δροσερή επιφάνεια των 5500ºC του Ήλιου - γεγονός που φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την κοινή λογική. Οι ερευνητές αναζητούν τρόπους να αυξήσουν την ορατότητα της κορώνας, κυρίως μέσω των “κορωνογράφων” (‘coronagraphs’) – τηλεσκοπίων που φέρουν δίσκους για να αποκλείσουν το άμεσο φως του Ήλιου. Αυτά χρησιμοποιούνται τόσο στο έδαφος όσο και στο διάστημα, όπως και στον παλαίμαχο δορυφόρο SOHO που παρακολουθεί τον Ήλιο. Η εσωτερική έκταση της εικόνας που παρέχεται από τυπικούς κορωνογράφους περιορίζεται από το διάσπαρτο φως", εξηγεί ο Αντρέι Ζουκόφ από το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Βελγίου, ο οποίος εργάζεται ως Κύριος Ερευνητής για τον κορονογράφο του Proba-3. "Το διάσπαρτο φως είναι ένα είδος φωτορύπανσης μέσα σε ένα όργανο. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την επέκταση του μήκους του κορωνογράφου, της απόστασης δηλαδή μεταξύ της κάμερας και του δίσκου, όσο είναι δυνατόν – αλλά υπάρχουν πρακτικά όρια στο μέγεθος του κορωνογράφου”. Για την επίλυση του προβλήματος αυτού, ο κορωνογράφος του Proba-3 χρησιμοποιεί δύο κατασκευαστικά τμήματα: μια δορυφορική κάμερα και έναν δορυφορικό δίσκο. Πετούν μαζί με τέτοια ακρίβεια ώστε να λειτουργούν σαν ένας ενιαίος κορωνογράφος μήκους 150 μέτρων". Κάθε τεχνητή έκλειψη έξι ωρών, ανά 19,6 ώρες της τροχιάς του Proba-3 στη Γη, θα πρέπει να παρέχει μια εικόνα κοντά στην ορατή επιφάνεια του Ήλιου. Αυτό θα καλύψει το σημερινό κενό παρατήρησης μεταξύ των τυπικών κορωνογράφων και των υπεριωδών εικόνων που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση του Ήλιου σε αποστολές όπως το Παρατηρητήριο Solar Dynamics της NASA και το Proba-2 της ESA. Η πρόκληση της αποστολής είναι να μπορούν να διατηρηθούν οι δορυφόροι με ασφάλεια σε σωστή θέση μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και αισθητήρες, καθώς και έξυπνο λογισμικό – αυτόνομη οδήγηση, αλλά αυτή τη φορά στο διάστημα. Η ανάπτυξη τα αποστολής Proba-3 εξελίσσεται ικανοποιητικά, έχοντας ήδη κατασκευάσει μια δομική και θερμική έκδοση του μοντέλου του κορωνογράφου, πριν από την κρίσιμη ανασκόπηση του σχεδιασμού του το φθινόπωρο, ακολουθούμενο από την ανάπτυξη ολόκληρης της αποστολής. http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2015/03/Proba-3_Dancing_with_the_stars http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/E_apostolhe_Proba-3_tes_ESA_tha_demioyrghesei_technethes_eliakhes_eklehipseis

Ο Ρώσος κοσμοναύτης Φιοντορ Γιουρτσίχιν,εκτόξευσε τον πρώτο ρωσικό νανοδορυφόρο στο 5ο διαστημικό του ταξίδι. Ο Γιουρτσίχιν, διοικητής της αποστολής 52 του ISS, ο οποίος συνοδευόταν από ένα νεότερο Ρώσο κοσμοναύτη, τον μηχανικό Σεργκέι Ριαζάνσκι, συνολικά πραγματοποίησε τη διαδοχική χειροκίνητη εκτόξευση πέντε νανοδορυφόρων, ο καθένας από τους οποίους έχει διαστάσεις έως μισού μέτρου και βάρος έως δέκα κιλών… Ο ποντιακής καταγωγής Ρώσος κοσμοναύτης Φιοντόρ Γιουρτσίχιν (Θεόδωρος Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος), μετά από ένα «περίπατο» διάρκειας επτάμισι ωρών εκτός του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), εκτόξευσε χειροκίνητα στο διάστημα τον πρώτο στο κόσμο ρωσικής κατασκευής νανοδορυφόρο, ο οποίος έχει δημιουργηθεί σχεδόν στο σύνολό του από τρισδιάστατο εκτυπωτή. Στόχος είναι να μελετηθούν οι επιπτώσεις του διαστήματος στα σύνθετα πολυμερή και κεραμικά υλικά που έχουν παραχθεί από τρισδιάστατο εκτυπωτή. Ο μικροσκοπικός δορυφόρος τύπου CubeSat έχει διαστάσεις 30Χ11Χ11 εκατοστών και βάρος 3,7 κιλών. Εκτός από τους ηλεκτρονικούς αισθητήρες του, θα μεταδώσει στη ραδιοσυχνότητα 437,025 MHz χαιρετίσματα στον πλανήτη Γη σε δέκα γλώσσες, τα οποία ηχογράφησαν φοιτητές του Πολυτεχνείου του Τομσκ στη Σιβηρία, όπου κατασκευάσθηκε ο δορυφόρος Tomsk-TPU-120, σε συνεργασία με τη ρωσική αεροδιαστημική εταιρεία S.P.Korolev Rocket & Space Corporation Energia. Δύο μίνι-δορυφόροι με την ονομασία Tanyusha εκτοξεύθηκαν ο ένας επ' ευκαιρία της 60ής επετείου της εκτόξευσης του πρώτου τεχνητού δορυφόρου στην ιστορία, του «Σπούτνικ 1» της ΕΣΣΔ, και ο άλλος λόγω της 160ής επετείου από τη γέννηση του Ρώσου επιστήμονα Κονσταντίν Τσιολκόφσκι, «πατέρα» της θεωρητικής αστροναυτικής και του πυραυλικού προγράμματος της Ρωσίας. Τέλος, δύο ακόμη δορυφόροι, ο TNS-0 και ο TS530-Zerkalo, σε σχήμα μεταλλικής σφαίρας όπως ο αρχικός «Σπούτνικ», απελευθερώθηκαν στο διάστημα για να τεστάρουν ο πρώτος ένα πειραματικό σύστημα πλοήγησης και ο δεύτερος την πυκνότητα της γήινης ατμόσφαιρας. Οι δύο κοσμοναύτες της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας (Roscosmos) συνέλλεξαν επίσης δείγματα από διάφορα σημεία στο εξωτερικό του Διαστημικού Σταθμού, στο πλαίσιο των μελετών για τις μικροβιακές κοινότητες που ζουν έξω από αυτόν. Τοποθέτησαν ακόμη λαβές και στύλους, που θα διευκολύνουν τους αστροναύτες στους μελλοντικούς διαστημικούς περιπάτους τους. Τέλος, έκαναν το πρώτο τεστ μιας νέας και πιο εξελιγμένης διαστημικής στολής για τους Ρώσους κοσμοναύτες. Η στολή είναι εφοδιασμένη με αυτόματο σύστημα ελέγχου της θερμοκρασίας και με υπολογιστή, ενώ παρέχει καλύτερη προστασία από τις φθορές. Ο διαστημικός περίπατος του Πόντιου κοσμοναύτη ξεκίνησε στις 17:36 ώρα Ελλάδας της Πέμπτης και ολοκληρώθηκε στη 01:10 της Παρασκευής, διαρκώντας επτά ώρες και 34 λεπτά (αντί για έξι ώρες που είχε αρχικά προγραμματισθεί). Μέχρι σήμερα -μετά και το νέο περίπατο- ο Γιουρτσίχιν έχει «περπατήσει» στο διάστημα 59 ώρες και 28 λεπτά, κατέχοντας την τέταρτη θέση στη σχετική λίστα όλων των αστροναυτών του κόσμου. Ο έμπειρος Γιουρτσίχιν, ο οποίος έχει τιμηθεί με την ανώτατη διάκριση του «Ήρωα» της Ρωσικής Ομοσπονδίας και με το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας, γεννήθηκε το 1959 στο Βατούμι της Γεωργίας και επισκέπτεται συχνά την Ελλάδα. Αυτή την περίοδο πραγματοποιεί το πέμπτο διαστημικό ταξίδι του και το τέταρτο στον ISS, όπου βρίσκεται από τον Απρίλιο. Είναι ο όγδοος Ρώσος κοσμοναύτης που έφθασε τα πέντε διαστημικά ταξίδια και ο δεύτερος γηραιότερος που έχει βρεθεί στο διάστημα. http://www.pronews.gr/epistimes/diastima/623749_fiontor-gioyrtsihin-ektoxeyse-ton-proto-rosiko-nanodoryforo-sto-pempto Η 100η εκτόξευση του Proton-M LV ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Στις 17 Αυγούστου 2017 στις 01:07 ώρα Μόσχας από το κοσμοδρόμιο της Βαϊκόναρ, ο πυραύλος Proton-M με το ανώτερο σταδιο Breeze-M ξεκίνησε επιτυχώς τοποθετωντας ένα διαστημόπλοιο στην τροχιά προς το συμφέρον του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η εκτόξευση ήταν η 100η για το RN της κατηγορίας Proton-M βαρέων φορτηγών, το οποίο χρησιμοποιείται από το 2001 και η 414η εκτόξευση στην ιστορία των πυραυλοφόρων φορέων Proton (όλες οι τροποποιήσεις από το 1965). https://www.roscosmos.ru/23918/

Το καλοκαιρινό τρίγωνο. Στη διάρκεια των καλοκαιρινών μας διακοπών το μεγάλο «Καλοκαιρινό Τρίγωνο» αποτελεί την απαραίτητη συντροφιά μας, αφού τα τρία λαμπερά άστρα που το σχηματίζουν είναι τόσο εύκολα αναγνωρίσιμα όσο και η Μεγάλη Άρκτος στον βόρειο ουρανό κι ο Ωρίωνας τον χειμώνα. Είναι άλλωστε πάρα πολύ δύσκολο για οποιονδήποτε που στρέφει το βλέμμα του στον καλοκαιρινό ουρανό να μην εντοπίσει αμέσως τα τρία λαμπερά άστρα που ανήκουν σε διαφορετικούς αστερισμούς και καλύπτουν την κεντρική περιοχή της έναστρης νύχτας. Το πρώτο άστρο του τριγώνου στον αστερισμό του Κύκνου βρίσκουμε τον Ντένεμπ (άλφα Κύκνου) που σημαδεύει την ουρά του, ενώ τα πιο αμυδρά του άστρα σχηματίζουν τα απλωμένα του φτερά και τον μακρόστενο λαιμό του σε μία μορφή που μοιάζει με σταυρό και γι’ αυτό ονομάζεται σήμερα και Βόρειος Σταυρός. Πιο ‘κει ο μικρότερος αστερισμός της Λύρας χαρακτηρίζεται από το λαμπρό άστρο Βέγα (άλφα Λύρας), που αποτελεί το δεύτερο άστρο του τριγώνου και περιβάλλεται από έναν δίσκο υλικών που μάλλον πρόκειται για τα πρώτα στάδια της δημιουργίας ενός νέου πλανητικού συστήματος. Το τρίτο λαμπρό άστρο του τριγώνου βρίσκεται στον αστερισμό του Αετού και ονομάζεται Αλταΐρ (άλφα Αετού), η περιστροφή του οποίου είναι τόσο γρήγορη ώστε έχει σχήμα αυγού. Ο αστερισμός του Αετού αποτελείται από 120 περίπου ορατά στο γυμνό μάτι άστρα ενώ με το τηλεσκόπιο μπορούμε επίσης να διακρίνουμε αρκετά πλανητικά νεφελώματα και αστρικά σμήνη. Γνωστός από την αρχαιότητα ως Αετός, Πτηνό ή Γύπας ο αστερισμός αυτός ονομάστηκε προς τιμή του βασιλιά των πουλιών και είναι περισσότερο συνδεδεμένος με τον Δία, γι’ αυτό και ονομάζονταν «Διός Όρνις». Οι Άραβες του έδωσαν το όνομα «Αλ Νασρ Αλ Ταΐρ» που σημαίνει «Ιπτάμενος Αετός» και απ’ αυτό το όνομα προέρχεται σήμερα το όνομα του «Αλταΐρ», του λαμπρότερου άστρου του που είναι επίσης και το 12ο λαμπρότερο άστρο στον ουρανό. Ο αστερισμός του Αετού έχει αρκετά μεγάλη έκταση και χωρίζεται στα δύο από τον ουράνιο ισημερινό. Στις αρχικές αναπαραστάσεις περιλαμβάνονταν σ’ αυτόν και ο Γανυμήδης, ο όμορφος νεαρός έφηβος της Τροίας που ο Δίας ανέβασε στον Όλυμπο για να γεμίζει τα κύπελλα των αθανάτων. Αργότερα όμως με διάταγμα του αυτοκράτορα Αδριανού ο Γανυμήδης χάθηκε από τις φτερούγες του Αετού και στη θέση του μπήκε ο προστατευόμενος του αυτοκράτορα, ο Αντίνοος. Ακόμη και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος περιγράφοντας τους «περί τον Αετόν αστέρας» προσθέτει «εφ ων ο Αντίνοος». Ο «τανύπτερος» αετός πάντως ήταν ο πιο αγαπημένος οιωνός του Δία και σύμβολο δύναμης για όλους τους λαούς. Η λαϊκή δοξασία ζυμωμένη με την ανατολίτικη δεισιδαιμονία του έδωσε μυστηριακές δυνάμεις: «Όποιον ισκιώσει ο σταυραϊτός, αυτός θα βασιλέψει». Ο Κωστής Παλαμάς, μάλιστα, στην «Φλογέρα του Βασιλιά» ζωντανεύει το μεσαιωνικό παραμύθι για τον γενάρχη της Μακεδονικής δυναστείας: « Νάτος! Αϊτός κυνηγητής, αϊτός καμαρομύτης, Με τα τετράπλευρα φτερά, τα κλαδωμένα πόδια … …. Κι εφτά φορές το κυνηγάν κι εφτά φορές γυρίζει Πάνω από τον ύπνο του παιδιού ν’ απλώσει τα φτερούγια.» Δίπλα ακριβώς βρίσκουμε τον αστερισμό της Λύρας, και το πέμπτο λαμπρότερο άστρο στον ουρανό, τον Βέγα (άλφα Λύρας) που λάμπει «σαν δάκρυ της αιωνιότητας» ανάμεσα στα «λιγόφεγγα άστρα» του οργάνου που κατόρθωσε να λυγίσει την σκληρή καρδιά του Πλούτωνα και να ξαναφέρει από τον Άδη την Ευρυδίκη. Μια άλλη όμως παράδοση μας λεει ότι η Λύρα δεν ανήκει στον Ορφέα αλλά στον κιθαρωδό Αρίωνα. Είτε έτσι όμως είτε αλλιώς ο Βέγας παραμένει ασύγκριτα λαμπερός καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού αφού λάμπει με θερμοκρασία 10.000 βαθμών Κελσίου σε απόσταση 26 ετών φωτός από τη Γη μας. Σε 12.800 χρόνια μάλιστα ο Βέγας θα γίνει ο Πολικός του ουρανού μας λόγω της μεταπτωτικής κίνησης του άξονα της Γης. Δίπλα στον Βέγα, βρίσκεται το Μ-57, το γνωστό δακτυλιοειδές νεφέλωμα της Λύρας, ένα κέλυφος αερίων που εκτοξεύτηκε στις επιθανάτιες στιγμές ενός άστρου πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Εκατοντάδες παρόμοια πλανητικά νεφελώματα υπάρχουν διάσπαρτα σ’ ολόκληρο τον ουρανό εντοπίζοντας τις περιοχές όπου πρόσφατα έχουν πεθάνει άστρα με το μέγεθος περίπου του Ήλιου μας. Τέτοιου είδους άστρα αναγκάζονται να εκσφενδονίσουν τα εξωτερικά τους αέρια στρώματα σε μια απελπισμένη προσπάθεια να χάσουν αρκετή από τη μάζα τους και να σταματήσουν έτσι την καταστροφική μοίρα που τα περιμένει. Τρισεκατομμύρια τόνοι από τη μάζα ενός τέτοιου άστρου εκσφενδονίζονται ολόγυρα σχηματίζοντας ένα διαστελλόμενο κέλυφος αερίων και μετατρέποντάς το σε ένα πλανητικό νεφέλωμα. Στον αστερισμό του Κύκνου βρίσκονται τα λείψανα μιας άλλης αρχέγονης έκρηξης, το νεφέλωμα του Κύκνου το οποίο δύσκολα διακρίνεται. Με τη βοήθεια όμως του Διαστημικού Τηλεσκοπίου φαίνεται ξεκάθαρα η διαστελλόμενη έκτασή του ανάμεσα στα άστρα του Κύκνου που ανάλαφρος και γαλήνιος έχει απλώσει τις φτερούγες του πάνω στη φωτεινή ζώνη του Γαλαξία μας. Στην αρχαιότητα ο αστερισμός αυτός ονομάζονταν «Όρνις», ενώ ο Ερατοσθένης τον αποκαλούσε «Κύκνο», ονομασία που χρησιμοποίησαν επίσης και οι Ρωμαίοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις και λόγω της γειτνίασής του με την Λύρα ονομάζονταν και Ορφέας, αν και η καλύτερη σύνδεσή του με την Ελληνική μυθολογία είναι αυτή που συνδέει τον αστερισμό με τον μεταμορφωμένο Δία. Σύμφωνα με τον μύθο ο Δίας μεταμορφώθηκε σε Κύκνο και με την εμφάνιση αυτή επισκέφτηκε την βασίλισσα της Σπάρτης Λήδα με την οποία γέννησε τους Διόσκουρους Δίδυμους Κάστορα και Πολυδεύκη καθώς και την ωραία Ελένη που αργότερα έγινε η αφορμή για τον Τρωικό πόλεμο. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι ο Κύκνος είναι ο γιος του Άρη ή ο γιος του Απόλλωνα που αυτοκτόνησε και τοποθετήθηκε στον ουρανό με την μορφή ενός Κύκνου δίπλα στην Λύρα του Απόλλωνα. Το λαμπρότερο άστρο του, ο Ντένεμπ (άλφα Κύκνου) είναι το 18ο λαμπρότερο άστρο στον ουρανό και σημαδεύει την ουρά του. Ο Ντένεμπ βρίσκεται σε απόσταση 1.600 ετών φωτός από τη Γη, ενώ το κεφάλι του Κύκνου προσδιορίζεται από το άστρο «Αλμπιρέο» (βήτα Κύκνου) ένα διπλό αστρικό σύστημα σε απόσταση 400 ετών φωτός με κύριο συντελεστή έναν γαλάζιο γίγαντα ο οποίος έχει έναν μικρότερο συνοδό. Τα υπόλοιπα λαμπρότερα άστρα του Κύκνου (δ, γ, ε) σχηματίζουν τα απλωμένα του φτερά καθώς μοιάζει να πετάει πάνω στη γαλακτόχρωμη αψίδα που σχηματίζουν τα άστρα του γαλαξιακού επιπέδου. Με γυμνό μάτι μπορεί κανείς να παρατηρήσει 200 σχεδόν άστρα, αν και ο Πτολεμαίος αναφέρει μόνο τα 17 λαμπρότερα. Το πιο θεαματικό όμως αντικείμενο που μπορεί κανείς να φωτογραφήσει με τηλεσκόπιο είναι η πανέμορφη «Λούπα του Κύκνου», το λείψανο μιας τρομαχτικής αστρικής έκρηξης σουπερνόβα που συνέβη πριν από 50.000 χρόνια σε απόστασή 1.400 ετών φωτός από τη Γη. Τα διάφορα τμήματά του έχουν καταλογραφηθεί με διαφορετικούς αριθμούς στον Νέο Γενικό Κατάλογο μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται στα δυτικά το νεφέλωμα NGC 6960 που μοιάζει με μια «Σκούπα Μάγισσας» (όπως ονομάζεται χαϊδευτικά), ενώ στα ανατολικά βρίσκουμε το νεφέλωμα Δαντέλα (NGC 6992) και τις παραφυάδες του. Στον ίδιο αστερισμό βρίσκουμε επίσης και την πρώτη αστρική Μαύρη Τρύπα που αναγνωρίστηκε το 1972. Πρόκειται για ένα αντικείμενο που αν και είναι αόρατο υπολογίζεται ότι διαθέτει υλικά δέκα άστρων σαν τον Ήλιο μας. Το αντικείμενο αυτό περιφέρεται και απορροφά υλικά από έναν γειτονικό του γαλάζιο γίγαντα (HD 226868) που έχει υλικά 20 φορές περισσότερα απ’ όσα έχει ο Ήλιος. Τεράστιες ποσότητες ακτίνων Χ εκπέμπονται από την περιοχή του αόρατου συνοδού (Κύκνος Χ-1) που έχει διάμετρο μικρότερη από 300 χιλιόμετρα. Η μόνη εξήγηση που μπορεί να δοθεί στα δεδομένα αυτά είναι ότι πρόκειται για μια Μαύρη Τρύπα, τα λείψανα ενός γιγάντιου άστρου το οποίο στο τέλος της ζωής του κατέρρευσε βαρυτικά με τέτοιον τρόπο ώστε να καταπιεί κυριολεκτικά τον ίδιο του τον εαυτό. Μια Μαύρη Τρύπα είναι πραγματικά ένα από τα πιο μυστηριώδη ουράνια αντικείμενα, στο εσωτερικό των οποίων οι νόμοι της φυσικής δεν έχουν καμιά υπόσταση. Και όμως η σύγχρονη επιστήμη και η γενική θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν έχουν αποδείξει ήδη την πραγματικότητα της ύπαρξής τους. Γιατί σήμερα γνωρίζουμε ότι το μέλλον κάθε άστρου αποφασίζεται βασικά την ώρα της δημιουργίας του, αφού αυτό που παίζει πρωτεύοντα ρόλο είναι η αρχική του μάζα, αφού από την στιγμή που θα γεννηθεί και μέχρι τον θάνατό του, ένα άστρο παλεύει συνεχώς ενάντια στη δύναμη της βαρύτητας. Πρόκειται όμως για μια πάλη που, αργά ή γρήγορα, είναι καταδικασμένο να χάσει. Έτσι, και ανάλογα με την ποσότητα των υλικών που περιλαμβάνει στο τέλος της ζωής του, ένα άστρο πεθαίνει μ’ έναν από τρεις διαφορετικούς τρόπους. Άστρα των οποίων ο πυρήνας περιλαμβάνει υλικά μέχρι 1,4 ηλιακές μάζες τελειώνουν τη ζωή τους ως άσπροι νάνοι, ενώ άστρα που κατορθώνουν να συγκρατήσουν στον πυρήνα τους υλικά από 1,4 έως 2,5 ηλιακές μάζες καταρρέουν μετατρεπόμενα σε άστρα νετρονίων ή πάλσαρ. Στην περίπτωση όμως που η μάζα του πυρήνα ενός άστρου ξεπερνάει τις 2,5 ηλιακές μάζες, δεν υπάρχει καμιά δύναμη στη φύση που να μπορεί να αντισταθεί στην ένταση της βαρύτητάς του, με αποτέλεσμα την αστραπιαία κατάρρευση του αστρικού αυτού πυρήνα. Έτσι, και καθώς, η ακτίνα του άστρου «μηδενίζεται», η ύλη του «αφανίζεται» κάτω από το τεράστιο βαρυτικό πεδίο που σχηματίζεται, δημιουργώντας σε τελική ανάλυση μιά “Μαύρη Τρύπα“. Μια Μαύρη Τρύπα δηλαδή είναι το σημείο εκείνο του χωρόχρονου όπου κάποτε υπήρχε ο πυρήνας ενός γιγάντιου άστρου, το οποίο στην τελική φάση της εξέλιξής του έχασε την πάλη του ενάντια στη βαρύτητα, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν τα υλικά του και να συμπιεστούν περισσότερο ακόμη και από τα υλικά ενός άστρου νετρονίων με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας χωροχρονικής παραμόρφωσης τόσο τεράστιας ώστε η βαρυτική του δύναμη να εμποδίζει κι αυτό ακόμη το φως από του να δραπετεύσει. Μ’ αυτή λοιπόν την έννοια χρησιμοποιείται και ο όρος «μαύρη τρύπα», «τρύπα» γιατί ένα τέτοιο αντικείμενο έλκει σαν «διαστημική ρουφήχτρα» οτιδήποτε συναντήσει στο διάβα του, και «μαύρη» γιατί ούτε και αυτό ακόμη το φως δεν έχει την δυνατότητα να δραπετεύσει από την «επιφάνειά» του για να καταγραφεί από τα μάτια μας ή τα διάφορα άλλα ευαίσθητα όργανα των αστεροσκοπείων μας. Δεν υπάρχει άλλωστε τρόπος ούτε να καταλάβουμε ούτε να εξηγήσουμε τη φυσική κατάσταση της ύλης κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, που χαρακτηρίζουν ένα σημείo «μοναδικότητας» για τη φυσική επιστήμη. Eνα σημείο δηλαδή όπου οι νόμοι της φυσικής παύουν να ισχύουν. Αν μπορούσαμε να συμπιέσουμε την Γη μας στο μέγεθος ενός κερασιού, θα την είχαμε μετατρέψει σε «μαύρη τρύπα». Φυσικά δεν υπάρχει καμιά γνωστή διαδικασία που θα μπορούσε να μετατρέψει τη Γη, ή και τον Ήλιο ακόμη, σε «μαύρη τρύπα». Ο καταρρέων πυρήνας μιας σουπερνόβα, με υλικά πάνω από 2,5 ηλιακές μάζες, είναι ένα από τα ελάχιστα αντικείμενα στο Σύμπαν που μπορούν να δημιουργήσουν κάτι τέτοιο. Εάν θέλετε να δείτε ένα χάρτη του ουρανού ειδικά όπως φαίνεται από το μέρος από το οποίο κάνετε την παρατήρηση και για οποιαδήποτε ώρα της νύχτας μπορείτε να βρείτε τους σωστούς χάρτες δωρεάν (και για το κινητό σας) στο link: http://www.skymaponline.net/skymap.aspx Φυσικά μη ξεχάσετε να προσδιορίσετε το location (το μέρος απ’ όπου κάνετε την παρατήρηση). http://physicsgg.me/2017/08/17/%cf%84%ce%bf-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%bf%ce%ba%ce%b1%ce%b9%cf%81%ce%b9%ce%bd%cf%8c-%cf%84%cf%81%ce%af%ce%b3%cf%89%ce%bd%ce%bf/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 28 Ιουλίου 2017 στις 18:41 MSK από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ εκτοξευτηκε το"Soyuz-FG" με το επανδρωμένο πλοίο (TPK) "Σογιούζ MS-05." Επί του σκάφους TPK "Σογιούζ MS-05" μέλη της μακροπρόθεσμης ISS-52/53 - διοικητής ο κοσμοναύτης Σεργκέι Ryazansky (Roscosmos),ο αστροναύτης της NASA Randolph Breznik και ο αστροναύτης της ESA Paolo Nespoli. Μετά το διαχωρισμό του διαστημικού οχήματος από το τρίτο στάδιο οι Ρώσοι ειδικοί η κύρια επιχειρησιακή ομάδα διαχείρισης του τμήματος του ΔΔΣ (ISS LOCT) στο ΓΣΠ ξεκίνησε την διαχείριση πτήσης του. Το πρόγραμμα της πτήσης παρέχει μια σύντομη προσέγγιση του TPK με τον ISS για τέσσερις στροφές. Ο ελλιμενίσμος με το σταθμό έχει προγραμματιστεί για τις 29 Ιουλίου του 2017 στις 1:01 MSK. Η προσέγγιση του «Soyuz MS-05» με τη βάση σύνδεσης την ερευνητική μονάδα «Rassvet» (MIM-1) έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στην αυτόματη λειτουργία, υπό τον έλεγχο των ειδικών ISS RS LOCT σε MCC και της Ρωσίας τα μέλη του πληρώματος των σταθμών του πλοίου και των μεταφορών. Στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό προετοιμάζονται για την συνάντηση των συναδέλφων του ο Fedor ΓΙΟΥΡΤΣΙΧΙΝ (Roscosmos), η Πέγκυ Whitson (NASA) και ο Dzhek Fisher (NASA). Η προγραμματισμένη διάρκεια πτήσης του πληρώματος ISS-52/53 είναι 139 ημέρες. Το ρωσικό επιστημονικό πρόγραμμα - πάνω από 50 βιολογικών, βιοτεχνολογικών, γεωφυσικών και ιατρικων πειράματων. Επιπλέον, το πλήρωμα θα πρέπει να συνεργαστεί με τα ρωσικα και αμερικανικα φορτηγα πλοία να εκτελέσει ενα διαστημικό περίπατο, και να διατηρήσουν ενεργα τα συστήματα επί του σκάφους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. https://www.roscosmos.ru/23857/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 27 Ιούλ, 2017 στο Μπαϊκονούρ, μια συνέντευξη Τύπου από τους κύριους και backup πληρώματα των επανδρωμένων διαστημικών σκαφών (TPC). Κοσμοναύτες και αστροναύτες απάντησαν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων και μίλησαν για τα σχέδια τους για την επικείμενη αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). https://www.roscosmos.ru/23852/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 26 Ιουλίου 2017, το όχημα εκτόξευσης (LV) «Soyuz-FG» με το επανδρωμένο διαστημόπλοιο (TPC) «MS-05 Soyuz» βγαίνουν από το κτίριο Διαδικασιών και Ελέγχου τον αριθμό εφαλτήριο 1 ( «Start Γκαγκάριν») στο διαστημοδρόμιο BAIKONUR.Η εκτόξευση είναι προγραμματισμένη για τις 18:41 ώρα Μόσχας στις 28 Ιουλίου.Το πλήρωμα του πλοίου -ο κοσμοναύτης Σεργκέι Ryazansky(Roscosmos), ο αστροναύτης της NASA Randolph Breznik και ο αστροναύτης της ESA Paolo Nespoli. https://www.roscosmos.ru/23840/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 25 Ιούλη του 2017 στο Μπαϊκονούρ πραγματοποιήθηκε συνάντηση της τεχνικής διαχείρισης και της Κρατικής Επιτροπής, η οποία εξέδωσε απόφαση σχετικά με την ετοιμότητα του πυραύλου φορέα «Soyuz-FG» για τη μεταφορά του επανδρωμένου διαστημόπλοιου «Σογιούζ-05 MS«για την αφαίρεση και την εγκατάσταση του συγκροτήματος εκτόξευσης.Η αφαίρεση του πυραύλου φορέα από τη συναρμολόγηση και τη δοκιμή και την εγκατάσταση του σε κατακόρυφη θέση με τον αριθμό εφαλτήριο 1 ( «Start Γκαγκάριν») θα πραγματοποιηθεί το πρωί της 26ης Ιουλίου 2017. https://www.roscosmos.ru/23837/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 24, Ιούλ του 2017 μετά την προπόνηση σε ένα διαστημόπλοιο κοσμοναύτες και αστροναύτες τα κύρια και εφεδρικά πληρώματα του επανδρωμένου διαστημικου σκαφους (TPC) «Soyuz MS-05" επισκέφθηκαν την συναρμολόγηση και δοκιμή στο κτίριο στην περιοχή 112 στο διαστημικό κέντρο Μπαϊκονούρ και γνωριστηκαν με την προετοιμασία για την εκτόξευση του πυραύλου φορέα«Σογιούζ -FG», το οποίο θα φέρει τον WPK σε χαμηλή γήινη τροχιά. Μετά την επιθεώρηση των πυραύλων οι κοσμοναύτες Σεργκέι Ryazansky και ο Αλέξανδρος Misurkin οι αστροναύτες Randolph Breznik, Paolo Nespoli, Mark Vanden HI και Norishige КАНАИ επισκέφθηκαν το μουσείο του Μπαϊκονούρ, όπου είδαν μια μοναδική έκθεση, εβαλαν τα αυτόγραφα τους σε μια μεγάλη φωτογραφία του οχήματος εκτόξευσης «FG Ένωση» και υπεγράψαν φωτογραφίες, σημαία αποστολής, καρτ-ποστάλ και δώρισαν τα αναμνηστικά στο μουσείο με τα σύμβολα της εκστρατείας. https://www.roscosmos.ru/23834/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 24, Ιούλ του 2017 τα πληρώματα του TPK «MS-05 Soyuz» έκαναν μια επιθεώρηση ελέγχου.Ελεγξαν τη λειτουργία των διαφόρων συστημάτων του εκσυγχρονισμένου πλοίου. https://www.roscosmos.ru/23832/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 22 Ιουλ 2017 στο συγκρότημα κατάρτισης Test «Μπαϊκονούρ» στο Κέντρο Εκπαίδευσης άνοιξε η κατάρτιση των μελών των κύριων και backup πληρώματων του επανδρωμένου διαστημικου σκαφους (TPC) «Soyuz MS-05" (MKS ISS-52/53). Η εκτόξευση του επανδρωμένου διαστημόπλοιου «Σογιούζ MS-05» με τον φορέα πυραύλο «Soyuz-FG» έχει προγραμματιστεί στις 28 Ιουλίου του 2017 από την πλατφόρμα №1 ( «Start Γκαγκάριν»)απο το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ. https://www.roscosmos.ru/23825/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Οι ειδικοι της RSC «Ενέργεια» πραγματοποιήσαν επιθεώρηση στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο «Σογιούζ MS-05» https://www.roscosmos.ru/23821/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Οι ειδικοί στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ ολοκληρώσαν με επιτυχία τις εργασιες για τον ανεφοδιασμό του επανδρωμένου διαστημικου σκαφους (TPC), η νέα σειρά «Σογιούζ MS-05 » με τα συστατικά υλικα προωθητικό και συμπιεσμένα αέρια. https://www.roscosmos.ru/23795/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Στις 18 Ιουλίου του 2017 στο έδαφος του συγκροτήματος κατάρτισης «Μπαϊκονούρ» εγινε η τελετή για την αναρτηση των σημαιών των χωρών που συμμετέχουν στην εκστρατεία με το επανδρωμένο διαστημόπλοιο (TPC) «Soyuz MS-05" στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) . Η τελετή είναι μια μακρά παράδοση και αποτελεί την επίσημη έναρξη του τελικού σταδίου της προετοιμασίας των αστροναυτών για την επανδρωμένη διαστημική πτήση.Επίσης, οι συμμετέχοντες της δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας του πληρώματος έκαναν το γύρο της πόλης του Μπαϊκονούρ. Πρώτα πήγαν στο μνημείο για τον Γιούρι Γκαγκάριν κοσμοναύτες και αστροναύτες με λουλούδια στους πρόποδες του μνημείου. Στη συνέχεια απέτισαν φόρο τιμής στο θρυλικό σχεδιαστή με τα λουλούδια στην προτομή του Sergeya Korolova και Mihaila Ryazanskogo (Sergeya Ryazanskogo παππού). Τα πλήρωματα αντιγράφων ασφαλείας επισκέφτηκαν την έκθεση του Μουσείου της ιστορίας του κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ. Μετά την περιοδεία οι κοσμοναύτες και αστροναύτες υπεγραψαν αυτόγραφα και αναμνηστικές επιγραφες στο βιβλίο επισκεπτών. https://www.roscosmos.ru/23788/

Οι προετοιμασίες και η εκτοξευση του «Σογιούζ MS-05» σε συνέχειες!!! Τα μέλη των κύριων και εφεδρικών πληρωματων του επανδρωμένου διαστημικου σκαφους MS-05 της «Roscosmos Σεργκέι RJaZANSKIJj και Αλέξανδρος Misurkin, οι αστροναύτες της NASA Randolph Breznik και Mark Vanden HI, ο αστροναύτης της ESA Paolo Nespoli και της JAXA αστροναύτης Norishige КАНАИ (TPC)» ξεκίνησαν την τελική κατάρτιση στο Μπαϊκονούρ. https://www.roscosmos.ru/23782/

ISS-54/55 Το κύριο πλήρωμα 54/55-της δεύτερης αποστολής μακράς διάρκειας στον ISS (ο κοσμοναύτης της Roscosmos Anton Shkaplerov,ο αστροναύτης της NASA Σκοτ ​​Tingley και ο αστροναύτης της JAXA Norishige КАНАИ), η εκτόξευση της οποίας έχει προγραμματιστεί για το Δεκέμβριο του 2017 πραγματοποιουν εκπαίδευση σε προσομοιωτές του ρωσικού τμήματος του ISS και στο επανδρωμένο διαστημικό σκάφος μεταφοράς (TPC) «MS Ένωσης» για την προσομοίωση των ενεργειών του πληρώματος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στο Ρωσικο τμήμα των αστροναυτών του ΔΔΣ υπηρξε «φωτιά» που δεν μπορει να εξαλειφθει, και η συνέχιση της παρουσίας του πληρώματος στο σταθμό γίνεται αδύνατη. Στην περίπτωση αυτή, οι αστροναύτες πρέπει να φύγουν επειγόντως απο τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και να πάνε στο διαστημόπλοιο «Σογιούζ» (simulator) για την επιστροφή στη Γη. Στη συνέχεια, τα μέλη της αποστολής πρέπει να φορούν κοστούμια, για να λάβουν τις θέσεις τους στο διαστημόπλοιο και να αρχίσουν την άμεση αποσύνδεση του πλοίου και του σταθμού. Στο τελευταίο μέρος της εκπαίδευσης του πληρώματος πραγματοποίησαν επείγουσα κατάβαση στη Γη. https://www.roscosmos.ru/23912/

H Google θέλει να βγάλει τον κβαντικό υπολογιστή από το εργαστήριο. Σύμφωνα με πηγές του Bloomberg, η Google θέλει να προσφέρει τη δυνατότητα σε ένα ευρύ κοινό να αποκτήσει πρόσβαση στο quantum computing. Πρόσφατα, η Google έδωσε πρόσβαση στα κβαντικά υπολογιστικά της συστήματα σε ερευνητές, προκειμένου να δημιουργηθούν περισσότερα εργαλεία και εφαρμογές που εκμεταλλεύονται τις υπολογιστικές τους δυνατότητες. Σε αυτό το πλαίσιο λειτουργεί η ανοιχτή πλατφόρμα Project Q Initiative, με την Google να ονομάζει το εργαστήριό της ένα κβαντικό Data Center σε εμβρυϊκή μορφή. Σύμφωνα με το Engadget, παρόλο που η Google δεν δίνει αναλυτικές πληροφορίες για το τι ακριβώς ετοιμάζει στο πεδίο του quantum computing, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι αυτές είναι και οι πρώτες κινήσεις της προς την κατεύθυνση του να γίνει εμπορική η χρήση των κβαντικών υπολογιστών. Ήδη έχει ξεκινήσει να δημιουργείται ένα ιδιότυπο πεδίο ανταγωνισμού, καθώς η IBM έχει δημιουργήσει μία δική της πλατφόρμα, ενώ έχει ανακοινώσει ότι δημιουργεί έναν κβαντικό υπολογιστή γενικής χρήσης για τις επιχειρήσεις. Εύλογο είναι ότι ο πρώτος παίκτης στην κατηγορία αυτή που θα καταφέρει να παρουσιάσει έναν κβαντικό υπολογιστή με εμπορική χρήση θα έχει σημαντικά κέρδη στο μέλλον. Η Google έχει υψηλούς στόχους και θεωρεί ότι μπορεί να δείξει την κυριαρχία της και στο πεδίο του quantum computing. http://www.pestaola.gr/h-google-thelei-na-bgalei-ton-kbantiko-ypologisth-apo-to-ergasthrio/ «Κάνουμε ένα ταξίδι στο νανόκοσμο». Μια συνέντευξη με το Νομπελίστα William E. Moerner. Γενιές και γενιές φοιτητών της Φυσικής μάθαιναν μέχρι πρότινος ότι το όριο ανάλυσης των οπτικών μικροσκοπίων είναι περίπου το μισό μήκος κύματος του πράσινου φωτός, περίπου 200 νανόμετρα. Ο Γερμανός φυσικός Ernst Abbe είχε περιγράψει αυτό το όριο περίθλασης ήδη από το 1873 (Abbe diffraction limit). Αλλά ο William E. Moerner από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ δεν μπόρεσε να αποδεχτεί αυτόν τον περιορισμό. Μάλιστα, χωρίς να τον ακυρώσει, κατάφερε να τον παρακάμψει με έξυπνο τρόπο και να φτάσει την οπτική μικροσκοπία στα όρια των νανοδιαστάσεων, μετατρέποντάς τη σε νανοσκοπία. Θεωρητικά δεν υπάρχει μικρότερη δομή που μπορεί να μελετηθεί. Αυτή η ανάπτυξη μικροσκοπίας φθορισμού υψηλής ανάλυσης που μπορεί να επεξεργαστεί πλέον το νανόκοσμο χάρισε το βραβείο Νομπέλ Χημείας στον ίδιο, αλλά και στους Eric Betzig του Ιατρικού Ινστιτούτου Howard Hughes των ΗΠΑ και Stefan W.Hell του Ινστιτούτου Βιοφυσικής Χημείας Max Planck στη Γερμανία, το 2014. Τελικά, αυτή η «ανυπακοή» σε καθιερωμένα επιστημονικά θεωρήματα, που γενικά φαντάζει οδυνηρή, απέφερε στους τρείς επιστήμονες ένα βραβείο Νομπέλ, σκέφτομαι διαβάζοντας το ενημερωτικό υλικό που έχει δοθεί στους δημοσιογράφους, λίγο πριν μπει στην μεγάλη αίθουσα του Stadttheater στο Λιντάου, ο Νομπελίστας William E. Moerner. Μεταφέρει το μήνυμα του επίσης Νομπελίστα και τέως υπουργού Ενέργειας των ΗΠΑ, Steven Chu για την κλιματική αλλαγή για να ανοίξει το 67ο Lindau Nobel Lauretaes Metting, τον ετήσιο θεσμό συνάντησης Νομπελιστών με νέους ερευνητές από όλο τον κόσμο, που φέτος έλαβε χώρα στο Βαυαρικό νησί Λιντάου το πενθήμερο από τις 25-30 Ιουνίου. Ξεπερνώντας τα όρια Το 1989 όταν ο Νομπελίστας William E. Moerner ξεκινούσε την έρευνά του με τη χρήση απλών μικροσκοπίων και την παρατήρηση μεμονωμένων μορίων δε σκεφτόταν καν την υψηλή ανάλυση. Έχοντας εμπειρία ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και μελετώντας μόρια ως μεταπτυχιακός ερευνητής, βρέθηκε στο εργαστήριο της εταιρείας ΙΒΜ στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας να κάνει βιομηχανική έρευνα. Εκεί πέτυχε να μετρήσει πρώτος την οπτική απορρόφηση ενός μόνο μορίου και να εμπνεύσει πολλούς χημικούς να στρέψουν την προσοχή τους σε μεμονωμένα μόρια. Ο ίδιος αρκετά χρόνια αργότερα έκανε το επόμενο καθοριστικό επιστημονικό βήμα θέτοντας τα θεμέλια της μικροσκοπίας ενός μορίου (Single-Molecule Microscopy, SMM) στηριζόμενος στην ανακάλυψη της πράσινης φθορίζουσας πρωτεΐνης GFP από τον Roger Tsien που αργότερα απέσπασε βραβείο Νομπέλ Χημείας (2008). «Διαπιστώσαμε πως ο φθορισμός μιας παραλλαγής της GFP θα μπορούσε να ελεγχθεί και να ενεργοποιηθεί κατά βούληση. Όταν διεγείραμε την πρωτεΐνη με φως μήκους κύματος 488 νανομέτρων, εκείνη άρχιζε να φθορίζει, αλλά να ξεθωριάζει μετά από λίγο. Ανεξάρτητα από την ποσότητα του φωτός που επαναχορηγούσαμε στην πρωτεΐνη, ο φθορισμός ήταν ανενεργός, η πρωτεΐνη δεν ανταποκρινόταν. Αποδείχθηκε, τελικά, ότι το φως μήκους κύματος 488 νανόμετρα ήταν αυτό που μπορούσε να επαναφέρει την πρωτεΐνη στη ζωή. Όταν η πρωτεΐνη επανενεργοποιήθηκε στα 488 νανόμετρα παρουσιάστηκε και ο φθορισμός», εξηγεί ο επιστήμονας, ο οποίος στη συνέχεια διέλυσε αυτές τις πρωτεΐνες σε ένα τζελ, έτσι ώστε η απόσταση τους να είναι μεγαλύτερο από το όριο περίθλασης των 0,2 μικρομέτρων του Abbe. Παρατήρησε τότε ότι το οπτικό μικροσκόπιο μπορούσε να διακρίνει τη λάμψη από μεμονωμένα μόρια που έμοιαζαν με μικροσκοπικά φαναράκια με διακόπτες. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature το 1997. Η έρευνα περιέγραφε τη δυνατότητα μετατροπής της ικανότητας φθορισμού των μορίων εναλλάξ θετικά και αρνητικά (on and off). Με τη μέθοδο αυτή οι επιστήμονες μπορούσαν να δουν την εικόνα της ίδιας περιοχής πολυάριθμες φορές, αφήνοντας επιλεκτικά κάποια διάσπαρτα μόρια να φθορίζουν (glow) κάθε φορά. Με την επικάλυψη των εικόνων αυτών μία έντονη υπερ-εικόνα διακρινόταν σε επίπεδο νανοδιαστάσεων. Στη συνέχεια ο ερευνητής ανέπτυξε μια μέθοδο στοχευμένης βιοφυσικής απεικόνισης που ονομάζεται Photo-activated localization microscopy (PALM) χρησιμοποιώντας και άλλες φθορίζουσες πρωτεΐνες για ελεγχόμενη διέγερση με συγκεκριμένο φωτισμό. Η έρευνά του έφερε μια «επανάσταση» στην οπτική μικροσκοπία. Ξεκινώντας από μια υποθετική συνθήκη έφτασε να αποσπάσει την υψηλότερη ακαδημαϊκή τιμή. Παρατήρηση μόριο προς μόριο Το καινούργιο που περιέγραψε ο Νομπελίστας κατά την εισήγησή του στο Λιντάου είναι μια νέα μέθοδος μικροσκοπίας φθορισμού υψηλής ανάλυσης, το MINFLUX, που επιτυγχάνει συνήθως ανάλυση 1 nm. Αυτή είναι η τελική χωρική ανάλυση που έχει φυσική σημασία για μια οπτική μέθοδο, επειδή 1 nm είναι το μέγεθος της πηγής φωτονίων, δηλ. η διάμετρος μεμονωμένων μορίων. «Στο MINFLUX, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, εκμεταλλευτήκαμε τα πλεονεκτήματα του συνδυασμού του Photo-activated localization microscopy (PALM) και του Stimulated emission depletion microscopy (STED), δηλαδή της μικροσκοπίας εξαναγκασμένης απόσβεσης εκπομπής, σε μια νέα ιδέα. Αυτό το μικροσκόπιο είναι 100 φορές πιο έντονο από τη συμβατική οπτική μικροσκοπία και ξεπερνά ακόμη και τις καλύτερες μεθόδους μικροσκοπίας φθορισμού υψηλής ανάλυσης που αναπτύχθηκαν μέχρι σήμερα, δηλαδή τη STED. Το MINFLUX θα αποτελέσει τη βάση για μελλοντική απεικόνιση φθορισμού υψηλής ανάλυσης και οπτικό διαχωρισμό μεμονωμένων μορίων, πολύ κοντά το ένα στο άλλο, μόλις μερικά νανόμετρα, γιατί μας δείχνει με μεγάλη ακρίβεια τον εντοπισμό των μορίων που θέλουμε. Φανταστείτε ένα δάσος τη νύχτα στο οποίο θέλετε να δείτε τα κλαδιά του. Τι μπορείτε να κάνετε; Τοποθετείτε πάνω σε αυτά πυγολαμπίδες κοντά κοντά, αυτές αρχίζουν να εκπέμπουν φως και εσείς με μια νοητή γραμμή τις ενώνετε μεταξύ τους, Έτσι έχετε μια εικόνα της κατασκευής των κλαδιών», εξηγεί ο επιστήμονας. Το STED καθώς και το PALM στην πράξη επιτυγχάνουν μια ευκρίνεια διαχωρισμού περίπου 20 έως 30 νανομέτρων. Κατά το STED χρησιμοποιούνται δύο ακτίνες λέιζερ, μια που διεγείρει τα φθορίζοντα μόρια ώστε να εκπέμψουν φθορισμό (“να λάμψουν”) και μια που αναστέλλει τον φθορισμό σε όλα τα μόρια εκτός από εκείνα που έχουν όγκο μεγέθους νανομέτρου. Με την σάρωση πάνω από το δείγμα, νανόμετρο προς νανόμετρο, παράγεται μία εξαιρετική εικόνα με υψηλής ευκρίνειας. Όσο μικρότερος είναι ο όγκος που επιτρέπεται να φθορίζει σε μία μόνο στιγμή, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάλυση της τελικής εικόνας. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει, κατ 'αρχήν, κανένα όριο για την ανάλυση των οπτικών μικροσκοπίων. Να θυμίσουμε ότι η μέθοδος STED, η επονομαζόμενη διεγερθείσα μείωση εκπομπών, προτάθηκε από τον Stefan W.Hell το 1994 και για αυτή τη συνεισφορά του μοιράστηκε το βραβείο Νομπέλ την ίδια χρονιά με τον Καθηγητή Moerner. Διαβάζοντας κάποιος τα παραπάνω εύλογα θα αναρωτηθεί πού μπορούν να βρουν εφαρμογή τα παραπάνω. Κι όμως η νανοσκοπία άνοιξε ένα μεγάλο δρόμο προς τη λεπτομερή διερεύνηση του εσωτερικού περιβάλλοντος ζωντανών κυττάρων και των ιστών. Με αυτή μπορούν οι επιστήμονες να ιχνηλατήσουν συγκεκριμένες διαδρομές συγκεκριμένων μορίων και ειδικότερα πρωτεϊνών και να δουν πως αυτά εμπλέκονται στην εκδήλωση σοβαρών νόσων όπως είναι οι ασθένειες Parkinson, Alzheimer και Huntington κ.λπ. Ο καθηγητής Moerner αυτή τη στιγμή μελετά τη συμπεριφορά 16 γκρουπ διαφορετικών βακτηριακών πρωτεϊνών κατά τη κυτταροδιαίρεση. «Ουσιαστικά διερευνώ την ασυμμετρία στη κίνηση των πρωτεϊνικών μορίων στους δύο βακτηριακούς πόλους». Παράλληλα εργάζεται πάνω στα συσσωματώματα των πρωτεϊνών που εμπλέκονται στη νόσο Huntington καθώς και πάνω στη ροή ρεύματος στα νευρικά κύτταρα μέσω της διάταξης διαύλων νατρίου. Μήνυμα από τη Σουηδία Ο Νομπελίστας την ημέρα της βράβευσής του με Νόμπελ παρακολουθούσε μια διάσκεψη στη Βραζιλία και πληροφορήθηκε τα νέα τηλεφωνικά από τη σύζυγό του, ενώ βρισκόταν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του. Η ίδια το είχε πληροφορηθεί από το πρακτορείο Associated press. «Ήταν συγκλονιστικό», περιγράφει και συνεχίζει: «..αλλά ήμουν πολύ μακριά για να ανταποκριθώ στα τηλέφωνα και στα μηνύματα που μου έστελναν φίλοι και γνωστοί. Έκανα κάποιες δηλώσεις μέσω Skype και ανυπομονούσα για την ώρα που θα έπαιρνα το αεροπλάνο του γυρισμού. Μου είχε περάσει από το μυαλό ως ιδέα το Νομπέλ, αλλά δεν το είχα πιστέψει κιόλας. Όταν κάνεις ένα μεγάλο επιστημονικό “άνοιγμα”, όπως είχαμε κάνει εμείς είναι πιθανό και να συμβεί. Είχα καταλάβει από την αρχή την απήχηση που θα είχε η έρευνά μας», διηγείται με τη συστολή του μεγάλου επιστήμονα. Ο Καθηγητής πίσω από ένα γλυκό χαμόγελο και μια ηρεμία κρύβει μια σοβαρότητα και μια σεμνότητα που δεν σου αφήνει πολλά περιθώρια να περάσεις σε πιο προσωπικό επίπεδο και να τον ρωτήσεις για τη ζωή του. Σου λέει πως γεννήθηκε στο Pleasanton της Καλιφόρνιας και μεγάλωσε στο Σαν Αντόνιο του Τέξας όπου παρακολούθησε το Γυμνάσιο Thomas Jefferson. Έχει πτυχία Φυσικής, Ηλεκτρολόγου μηχανικού και Μαθηματικών από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σαιντ Λούις, καθώς και Μάστερ και διδακτορικό στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο Cornell της Νέας Υόρκης. Σου λέει ακόμη πως εξακολουθεί να θεωρεί τον εαυτό του φοιτητή και συναρπάζεται από το πόσα πολλά πράγματα μαθαίνει κάθε μέρα. Στην ερώτηση αν ξεκινούσε από την αρχή τι θα άλλαζε δυσκολεύεται να απαντήσει γιατί δεν μπορεί να αποφανθεί με σιγουριά σε ποιό επιστημονικό πεδίο βρίσκει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Μπορεί όμως να πει με σιγουριά για την αγάπη του στη Τέχνη που είναι σημαντικό κομμάτι της ζωής του. «Το ενδιαφέρον για τις τέχνες, κυρίως τη μουσική και το θέατρο, που είναι επίσης ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου ξεκίνησε από τη νεαρή μου ηλικία. Με ευχαριστεί πολύ να ακούω και να σκέφτομαι την αρμονία και τη δομή της μουσικής, καθώς και την εκτέλεση. Με κάποιο τρόπο, αυτό διεγείρει και τον εγκέφαλο μου. Με μια χαλαρωτική και όμορφη μουσική επικεντρώνομαι σε εργασίες που μπορεί και να αφήσω ημιτελείς. Άλλα μουσικά κομμάτια όπως π.χ. μια περίπλοκη φούγκα με αποσπούν και δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο ταυτόχρονα. Πιθανώς όλη αυτή η απόλαυση προέρχεται από την περίπλοκη δομή και οργάνωση των κλασσικών και αρμονικών μορφών και τις ομοιότητές τους με την οργάνωση της επιστημονικής γνώσης που βασίζεται σε κανόνες», συμπληρώνει ο καθηγητής, ο οποίος μας αποκαλύπτει πως ενώ συνήθιζε να παίζει μουσική και να ερμηνεύει χαρακτήρες σε όπερα όταν φοιτούσε στο κολλέγιο, τώρα πια αρκείται σε χορωδίες γιατί δεν έχει χρόνο για πρόβες. http://www.naftemporiki.gr/story/1260225/kanoume-ena-taksidi-sto-nanokosmo-mia-sunenteuksi-me-to-nompelista-william-e-moerner