Δροσος Γεωργιος

Ανακαλύφθηκε ο μεγαλύτερος εξωπλανήτης με δύο ήλιους. Τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα εξωπλανήτη, ο οποίος έχει δύο ήλιους στον ουρανό του ανακάλυψαν αστρονόμοι στις ΗΠΑ. Ο Κέπλερ-1647 b, έχει μέγεθος ανάλογο του Δία, βρίσκεται σε απόσταση 3.700 ετών στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου και έχει ηλικία περίπου 4,4 δισεκατομμυρίων ετών, δηλαδή σχεδόν όσο και η Γη. Τα δύο άστρα γύρω από τα οποία περιφέρεται, μοιάζουν με τον Ήλιο, με το ένα να είναι λίγο μεγαλύτερο και το άλλο λίγο μικρότερο. Ο εξωπλανήτης, που εντοπίσθηκε με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ», χρειάζεται 1.107 μέρες (πάνω από τρία γήινα χρόνια) για να διαγράψει μια πλήρη περιφορά γύρω από τους ήλιους του. Θεωρείται ότι, με βάση την απόστασή από τα άστρα του, βρίσκεται στη δυνητικά φιλόξενη για ζωή ζώνη. Οι επιστήμονες του Διαστημικού Κέντρου Goddard της NASA και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον Βεσέλιν Κόστοφ, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, ενώ σχετική δημοσίευση θα γίνει στο περιοδικό αστροφυσικής "The Astrophysical Journal". http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/anakalyfthike_o_megalyteros_eksoplanitis_me_dyo_ilious-64392497/

Μισός αιώνας Ευγενίδειο Πλανητάριο. ΄ Ο​​ι περίπου 300 θεατές που κάθονταν στις αναπαυτικές πολυθρόνες του Νέου Ευγενιδείου Πλανηταρίου ξαφνιασμένοι έσκυβαν ασυναίσθητα τα κεφάλια τους καθώς οι τεράστιοι ογκόλιθοι του Στόουνχεντζ περνούσαν από πάνω τους. Προτού καν προφτάσουν να πάρουν μιαν ανάσα ο αρχαίος Αιγυπτιακός ναός στο Λούξορ ξαναζωντάνεψε όπως ήταν πριν από 3.500 χρόνια με την προβαλλόμενη τρισδιάστατη αναπαράσταση. Εμοιαζε, κυριολεκτικά, σαν να πετάμε με τις μηχανές του «Πολέμου των Αστρων», αλλά η ψευδαίσθηση ήταν πολύ πιο έντονη και «ζωντανή» κάνοντας τον θεατή να συμμετέχει άμεσα στην όλη δράση της εικονικής πραγματικότητας. Αυτή ήταν η αρχή των παραστάσεων του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου, το 2003, αν και η πραγματική του αρχή πηγαίνει ακόμη πιο πίσω. Μισόν αιώνα πίσω. Πράγματι, στις 7 Ιουνίου 1966 έγιναν τα εγκαίνια του πρώτου Πλανηταρίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο κτιριακό συγκρότημα της λεωφόρου Συγγρού, που δημιούργησε ο εθνικός μας ευεργέτης Ευγένιος Ευγενίδης, ο οποίος είχε διαβλέψει από νωρίς ότι η ανόρθωση της κατεστραμμένης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Ελλάδας δεν θα μπορούσε να προχωρήσει παρά μόνο μέσα από την έγκαιρη δημιουργία ενός επαρκώς καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού διαφόρων ειδικοτήτων. Το αντίστοιχο εδάφιο της διαθήκης του, που έχει ημερομηνία 21/08/1952, αναφέρει: «Συνιστώ εν Αθήναις κατά τους ορισμούς του ελληνικού δικαίου Ιδρυμα, υπό το όνομα “ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ”, του οποίου σκοπός είναι να συμβάλη εις την εκπαίδευσιν νέων ελληνικής ιθαγενείας εν τω επιστημονικώ και τεχνικώ πεδίω». Ο αείμνηστος Ευγενίδης δεν όριζε τους τομείς στους οποίους έπρεπε να δραστηριοποιηθεί το Ιδρυμα, έτσι, η αείμνηστη αδελφή του Μαριάνθη Σίμου, πρώτη διαχειρίστρια-διοικήτρια και ψυχή του Ιδρύματος, αποφάσισε την προσθήκη ενός Πλανηταρίου. Το ποσό που δαπανήθηκε ήταν υπέρογκο για την εποχή εκείνη, ενώ ο πολύ μεγάλης αξίας κεντρικός πλανηταριακός προβολέας ήταν δωρεά του αείμνηστου Νικόλαου Βερνίκου-Ευγενίδη, δεύτερου μετά τη Σίμου προέδρου του Ιδρύματος. Το Πλανητάριο ξεκίνησε να λειτουργεί σε μια αίθουσα με 240 θέσεις, κάτω από έναν ημισφαιρικό θόλο διαμέτρου 15 μέτρων και ύψους 10,5 μέτρων. Το κύριο προβολικό σύστημα που διέθετε ήταν ο «Παγκόσμιος Προβολέας» της εταιρείας Carl Zeiss, ένα όργανο που αποτελείτο από 29.000 εξαρτήματα και έφερε επάνω του 150 μικρότερα προβολικά συστήματα. Ο Προβολέας, με ύψος 6 μέτρων και βάρος 2,5 τόνους, είχε τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να προβάλλει περισσότερα από τα άστρα που μπορεί να δει το αβοήθητο μάτι (8.900 άστρα), να παρακολουθεί τις κινήσεις των πλανητών και την αλλαγή του ουράνιου θόλου από οποιοδήποτε σημείο της Γης, καθώς και διάφορα άλλα ουράνια φαινόμενα. Στον κεντρικό Προβολέα προστέθηκαν αργότερα διάφοροι προβολείς ειδικών εφέ, βιντεο-προβολείς, καθώς και ένα ολοκληρωμένο σύστημα αυτοματισμού και διαχείρισης όλων των μηχανημάτων με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Σήμερα, το υπέροχο αυτό όργανο κοσμεί την αίθουσα δεξιώσεων του πρώτου ορόφου, τοποθετημένο, ως έκθεμα πλέον, στην ίδια ακριβώς θέση που βρισκόταν στη διάρκεια της λειτουργίας του από το 1966 έως το 1999. Το 2003, το Ιδρυμα Ευγενίδου αντικατέστησε το παλαιό με το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο, έναν υπερσύγχρονο, δυναμικό εκπαιδευτικό πολυχώρο όπου το κοινό μπορεί να μαθαίνει, να εξερευνά και να ανακαλύπτει, με τρόπο εποπτικό και ψυχαγωγικό. Ο νέος αυτός χώρος είναι σχεδιασμένος ώστε να μπορεί να συνδυάζει την εκπαιδευτική και ψυχαγωγική δραστηριότητα με τις φαντασμαγορικές ψηφιακές παραστάσεις του Πλανηταρίου, ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως θολωτό κινηματοθέατρο μεγάλης επιφάνειας τύπου ΙΜΑΧ με δεκαπλάσια επιφάνεια εικόνας από τις ταινίες που προβάλλουν οι συμβατικοί κινηματογράφοι. Ο νέος θόλος-οθόνη, διαμέτρου περίπου 25 μέτρων και επιφάνειας μεγαλύτερης των 950 τ.μ., είναι τριπλάσιος του αντίστοιχου θόλου στο παλαιό Πλανητάριο, ενώ το επίπεδό του είναι κεκλιμένο κατά 23,5 μοίρες, γεγονός που δημιουργεί στον θεατή μια μοναδική εμπειρία και την αίσθηση ότι «εμβαπτίζεται» στο προβαλλόμενο περιβάλλον. Η ευκρίνεια, η φωτεινότητα της εικόνας και το τεράστιο μέγεθος της οθόνης δημιουργούν στον θεατή την ψευδαίσθηση ότι μεταφέρεται σε περιοχές του πλανήτη, αλλά και έξω απ’ αυτόν, με πρωτόγνωρο ρεαλισμό. Τα υπερσύγχρονα Ψηφιακά Συστήματα Αστρικών Προβολών έχουν την ικανότητα να προσομοιώνουν τις κινήσεις αλλά και να αποδίδουν επακριβώς την εμφάνιση που έχουν τα διάφορα αντικείμενα του Σύμπαντος, όπως φαίνονται με τη βοήθεια των μεγαλύτερων επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων του κόσμου. Η πλοήγηση σ’ αυτό τον χώρο γίνεται σε δευτερόλεπτα, δίνοντας στους θεατές την ψευδαίσθηση μεταφοράς τους, με μια μηχανή του χώρου και του χρόνου, σε τρισδιάστατα ταξίδια στο εσωτερικό του Γαλαξία μας, αλλά και πέρα απ’ αυτόν σ’ ολόκληρο το Σύμπαν των 100 δισεκατομμυρίων γαλαξιών. Ενα πολυδιάστατο πολιτιστικό κέντρο σαν το Νέο Ευγενίδειο Πλανητάριο είναι δομημένο ως έργο και ως φιλοσοφία με τέτοιον τρόπο ώστε να προσελκύει ένα νέο και ευρύτατο κοινό, ενώ θα συνεχίσει να ανανεώνεται συνεχώς και να λειτουργεί όπως πάντα ως πηγή πληροφοριών για την αστρονομία, την αστροφυσική και γενικότερα για την επιστημονική γνώση, τόσο για τη Γη όσο και για το Διάστημα. http://www.kathimerini.gr/863074/article/epikairothta/episthmh/misos-aiwnas-eygenideio-planhtario To ηλιακό αεροπλάνο κατέκτησε και τη Νέα Υόρκη. Πάνω από το Άγαλμα της Ελευθερίας με τελικό προορισμό το αεροδρόμιο JFK, όπου προσγειώθηκε, πέρασε το ηλιακό αεροσκάφος Solar Impulse 2. Είχε απογειωθεί από την Πενσυλβάνια με προορισμό την αμερικανική μεγαλούπολη, τελευταίο σταθμό ενός παγκόσμιου ταξιδιού που ξεκίνησε πριν από έναν και πλέον χρόνο. Με κυβερνήτη τον Ελβετό Αντρέ Μπόρσμπεργκ, το πειραματικό σκάφος, που για την κίνησή του τροφοδοτείται αποκλειστικά από τις ηλιακές ακτίνες, απογειώθηκε λίγο πριν τα μεσάνυχτα (7 το πρωί του Σαββάτου, ώρα Ελλάδος) από το διεθνές αεροδρόμιο του ΛεΧάι Βάλεϊ. Δείτε το βίντεο με το ιστορικό ταξίδι http://www.solarimpulse.com/leg-14-from-Lehigh_Valley-to-New_York Τελικός σταθμός του, το διεθνές αεροδρόμιο JFK της Νέας Υόρκης, καλύπτοντας πτήση διάρκειας τριών ωρών. Στο JFK προσγειώθηκε χωρίς να αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα στις 3:59 τοπική ώρα (10:59, ώρα Ελλάδος) ένα λεπτό πριν από την ώρα που ήταν προγραμματισμένη η προσγείωση. «Είναι απίστευτο. Είναι ένα όνειρο» δήλωσε ο Ελβετός πιλότος. Κάμερες που είχαν τοποθετηθεί σε ένα πλοίο στο λιμάνι της Νέας Υόρκης βιντεοσκόπησαν την πτήση του Solar Impulse 2 ενώ περνούσε πάνω από τη γέφυρα Βεραζάνο. Το Solar Impulse 2 θα διασχίσει στη συνέχεια τον Ατλαντικό για να φτάσει στην Ευρώπη και κατόπιν θα επιστρέψει στο Άμπου Ντάμπι, από όπου είχε ξεκινήσει το ταξίδι, στις 9 Μαρτίου 2015. Το ηλιακό αεροσκάφος πετά με την ενέργεια που του παρέχουν οι 17.000 φωτοβολταϊκές κυψέλες του και κινείται με ταχύτητα περίπου 50 χιλιομέτρων την ώρα. Οι δύο πιλότοι εναλάσσονταν από σταθμό σε σταθμό. Κατά τη διάρκεια της πτήσης τους μπορούν να κοιμηθούν μόνο για λίγα λεπτά καθώς όλα τα τεχνικά δεδομένα πρέπει να επαληθεύονται κάθε 20 λεπτά. Η ομάδα που συνοδεύει το Solar Impulse 2 στον γύρο του κόσμου μεταφέρει μαζί της ένα φουσκωτό υπόστεγο το οποίο μπορεί να τοποθετηθεί οπουδήποτε και να προστατεύσει το αεροσκάφος μετά την προσγείωσή του. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500083593

Ο “οδικός χάρτης” του Elon Musk για την κατάκτηση του Άρη. Οι πρώτες μη επανδρωμένες αποστολές στον Άρη θα ξεκινήσουν το 2018, δηλαδή σε μόλις 2 χρόνια από σήμερα. Από εκείνη τη χρονιά, θα πραγματοποιούνται ρομποτικές αποστολές ανά διετία – τη χρονική περίοδο που ο Κόκκινος Πλανήτης θα βρίσκεται στη μικρότερη απόσταση από τη Γη. Με αυτό τον τρόπο, θα προετοιμασθεί το έδαφος ώστε οι πρώτοι αστροναύτες να φτάσουν στον Άρη το 2025. Αυτός είναι το χρονοδιάγραμμα που έχει στα σκαριά η SpaceX για την εξερεύνηση του Άρη, όπως αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα ο ιδρυτής της εταιρείας Elon Musk, σε αποκλειστική του συνέντευξη στην εφημερίδα Washington Post. Ο Musk παρομοίασε το εγχείρημα με την κατάκτηση της Δύσης από τους πιονιέρους που ίδρυσαν τις πρώτες αποικίες στον “Νέο Κόσμο”. Όπως παραδέχθηκε , το “ταξίδι” των πρώτων αποίκων σίγουρα θα είναι “δύσκολο, επίπονο και επικίνδυνο”. Ωστόσο, δήλωσε βέβαιος πως θα στεφθεί με επιτυχία. Πριν πάντως από την πρώτη επανδρωμένη αποστολή, θα “κατακτήσουν” τον Άρη ρομποτικά οχήματα για την πραγματοποίηση πειραμάτων. Αυτές οι αρχικές πτήσεις θα βοηθήσουν μεταξύ άλλων την εταιρεία να ελέγξει τη διαδικασία πλοήγησης των διαστημοπλοίων της στις διαπλανητικές πτήσεις, αλλά και την ασφαλή προσεδάφισή τους στον Κόκκινο Πλανήτη. http://www.naftemporiki.gr/story/1114906/o-odikos-xartis-tou-elon-musk-gia-tin-kataktisi-tou-ari

Άφιξη του διαστημοπλοίου Juno στον Δία μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα. Σε απόσταση περίπου 17,8 εκατ. χιλιομέτρων από τον μεγαλύτερο «κάτοικο» του ηλιακού συστήματος, τον Δία, βρίσκεται το διαστημόπλοιο Juno της NASA- που αναμένεται να καταφθάσει εκεί μέσα σε διάστημα μικρότερο του ενός μήνα. Στις 4 Ιουλίου, το Juno θα πυροδοτήσει τον κύριο κινητήρα του για 35 λεπτά, προκειμένου να τεθεί σε πολική τροχιά γύρω από τον γίγαντα αερίων. Σύμφωνα με τη NASA, θα πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δύσκολο και προκλητικό εγχείρημα, καθώς ο Δίας βρίσκεται στο «σκληρότερο» περιβάλλον που γνωρίζουμε από άποψης ραδιενέργειας- αλλά το Juno είναι ειδικά σχεδιασμένο για να μπορεί να ταξιδεύει σε τέτοιες ζώνες. «Καλύπτουμε την απόσταση με τον Δία σε ταχύτητα περίπου 6,4 χλμ/ δευτερόλεπτο» είπε ο Σκοτ Μπόλτον, επικεφαλής ερευνητής της αποστολής, από το Southwest Research Institute στο Σαν Αντόνιο. «Αλλά η βαρύτητα του Δία μας έλκει δυνατότερα κάθε μέρα και όταν φτάσουμε θα έχουμε επιταχύνει σε 10 φορές αυτή την ταχύτητα- πάνω από 70 χλμ το δευτερόλεπτο- όταν ο πυραυλοκινητήρας μας “πατήσει φρένο” για να μπούμε σε τροχιά». Αυτές τις εβδομάδες, η ομάδα του Juno αξιολογεί και επανεξετάζει κάθε τμήμα της διαδικασίας εισόδου σε τροχιά γύρω από τον Δία (Jupiter Orbit Insertion- JOI), διερευνώντας ακόμα και πολύ μακρινά ενδεχόμενα. «Είμαστε στις τελευταίες φάσεις δοκιμών και εξέτασης της ακολουθίας JOI, ως τμήμα των τελικών προετοιμασιών μας για είσοδο σε τροχιά γύρω από τον Δία» λέει ο Ρικ Ναϊμπάκεν, υπεύθυνος προγράμματος για το Juno στο JPL της NASA στην Πασαντένα. http://www.naftemporiki.gr/story/1114364/afiksi-tou-diastimoploiou-Juno-ston-dia-mesa-se-ligotero-apo-enan-mina

Αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν «αόρατο» Γαλαξία από… Σκοτεινή Ύλη ! Η μεγάλη Χιλιοστομετρική Συστοιχία της Ατακάμα ((Atacama Large Millimeter Array (ALMA)) φωτογράφισε μια εικόνα με πολύ λεπτές στρεβλώσεις. http://www.almaobservatory.org/en/about-alma Αυτό, από μόνο του, δεν είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον; όμως, οι στρεβλώσεις αυτές κατευθύνονται προς ένα κρυφό γαλαξία-ένα σκοτεινό, νάνο γαλαξία που περιέχει ως επί το πλείστον...σκοτεινή ύλη . Η σκοτεινή ύλη δείχνει να είναι ένα από τα δύο στοιχεία που λείπουν από το πάζλ του σύμπαντός. Η εικόνα που ακολουθεί, φωτογραφημένη από τη Συστοιχία ALMA, εμφανίζει αχνά κόκκινα τόξα να ''γειτονεύουν'' με ένα γαλαξία (εμφανίζεται στο μπλε φως παρακάτω) σχεδόν 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Οι στρεβλώσεις του φωτός θεωρούνται ότι έχουν προκληθεί από βαρυτικές δυνάμεις από ένα σκοτεινό νάνο γαλαξία ακριβώς πίσω από αυτόν. Η NASA εξηγεί: «είμαστε πολύ πιο σίγουροι του τι δεν είναι η σκοτεινή ύλη από το τι πιστεύουμε ότι είναι. Σίγουρα γνωρίζουμε ότι η σκοτεινή ύλη δεν αποβάλλει ή απορροφά φως, γεγονός που την καθιστά εντελώς αόρατη για τα τηλεσκόπια μας μέχρι τώρα. Και ακόμα κι αν δεν έχουμε τις γνωστές τεχνικές για να δούμε την σκοτεινή ύλη, όλη αυτή η ύλη έχει βαρυτικές δυνάμεις, η οποίες επιδρούν σε ότι βρίσκεται κοντά της (ακόμη και το φως). Όπως είχε προβλεφθεί από τη θεωρία της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν, οι βαρυτικές δυνάμεις ορισμένων ''οντοτήτων'' (ουσιών, στοιχείων) τροποποιούν το φως και προκαλούν ένα φαινόμενο εστιασμού, το οποίο καλείται : βαρυτικός φακός. Αυτό παρέχει σημαντικά στοιχεία σχετικά με τους παρακείμενους γαλαξίες, ακόμη και όταν είναι πολύ μακριά ή, σε αυτό το ''σενάριο'' αόρατοι. Μπορούμε να εντοπίσουμε αυτά τα αόρατα αντικείμενα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που μπορείτε να δείτε σταγόνες βροχής πάνω σε ένα παράθυρο. Ξέρετε ότι είναι εκεί επειδή μεταβάλλουν την εικόνα των αντικειμένων στο φόντο. Η μελέτη προτείνει ότι μπορεί να μην έχουμε δει τους περισσότερους νάνους γαλαξίες, επειδή γενικά ή σύνθεσή τους είναι από σκοτεινή ύλη. Για σχεδόν δύο δεκαετίες, οι επιστήμονες έχουν δει τον ίδιο τύπο στρεβλώσεων τους οποίους ονομάζουν :«Αποκλίσεις». Το ευρήματα αυτά θα μπορούσαν να εξηγήσουν αυτές τις Αποκλίσεις και να διευρύνουν τις δυνατότητες της Συστοιχίας ALMA έτσι ώστε να ανακαλυφθούν παρόμοια αντικείμενα που θα συγκριθούν μεταξύ τους, γεγονός που θα βοηθήσει τους αστρονόμους να μάθουν περισσότερα για τη σκοτεινή ύλη. http://www.pronews.gr/portal/20160613/genika/diastima/49/astronomoi-anakalypsan-enan-aorato-galaxia-apo-skoteini-uli

Δάσκαλοι στα «θρανία» του CERN. O μαθηματικός Ντίκραν Τάχτα έφυγε από τη ζωή το 2006. Αρμενικής καταγωγής, σπούδασε Μαθηματικά, αλλά ως φιλομαθής νέος του ‘60 διάβαζε μανιωδώς λογοτεχνία, φιλοσοφία και Ιστορία. Ηταν ένας άνθρωπος γεμάτος ενέργεια, μεταδοτικός και αγαπητός μεταξύ των μαθητών του, οι οποίοι στο μάθημά του έφτασαν να δημιουργούν ταινίες μικρού μήκους και να μαγειρεύουν. Υπήρξε ένας «μαγικός» δάσκαλος, έγραψε η εφημερίδα «Γκάρντιαν» στη νεκρολογία του. Και αν το όνομά του δεν περιλαμβάνεται στις λίστες με τους φημισμένους ανά τον κόσμο μαθηματικούς, ίσως δεν είναι παράλειψη, καθώς η αποστολή του Ντίκραν Τάχτα ήταν διαφορετική. Χάρη στη «μαγεία» της διδασκαλίας του, η Θεωρητική Φυσική «απέκτησε» τον Στίβεν Χόκινγκ. Ο δάσκαλος Τάχτα ενέπνευσε τον τότε νεαρό μαθητή για «μαθηματικά, πιο πολλά μαθηματικά και φυσική». Πίσω από σπουδαίους επιστήμονες υπάρχουν συνήθως φωτισμένοι δάσκαλοι που, σε μια ορισμένη στιγμή της καριέρας τους, κατάφεραν και ενεργοποίησαν μια λανθάνουσα σπίθα, μια άγνωστη δυναμική και μετέδωσαν την επιθυμία για γνώση ή αναγνώρισαν και έδωσαν ώθηση σε ένα σπάνιο ταλέντο. Ετσι, ο Κρίστιαν Ντόπλερ πήγε στο Πολυτεχνείο της Βιέννης αντί να γίνει λιθοξόος όπως οι άνδρες της οικογένειάς του με την παραίνεση ενός καθηγητή του, ο Ρίτσαρντ Φάινμαν στράφηκε προς τη Φυσική, ενώ για τον «πατέρα» των πρωτονίων και νομπελίστα Ερνεστ Ράδερφορντ σημαντική ήταν η επίδραση του καθηγητή του κ. Μπίκερτον. Αυτή την καταλυτική σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή φιλοδοξεί να αξιοποιήσει το CERN, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών, με το πιλοτικό πρόγραμμα «Παίζοντας με τα πρωτόνια», που διοργανώνεται με πρωτοβουλία του πειράματος CMS. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και για πρώτη φορά οι συμμετέχοντες δάσκαλοι θα επιλεγούν από δύο επιστημονικές επιτροπές και θα εκπαιδευτούν από μια μεγάλη ομάδα διεθνών ερευνητών του CERN, για να μυήσουν αργότερα τους μικρούς μαθητές τους στον συναρπαστικό κόσμο της Φυσικής. «Θέλουμε οι εκπαιδευτικοί να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστικοί παράγοντες, ως πρεσβευτές της επιστήμης, της Φυσικής και του CERΝ και να εμπνεύσουν τους μαθητές στην επιστημονική κουλτούρα, στον τρόπο σκέψης και στη μεθοδολογία για να αγαπήσουν τις επιστήμες. Να καταλάβουν ότι η επιστημονική πράξη είναι μια δημιουργική διαδικασία», τονίζει στην «Κ» ο υπεύθυνος του προγράμματος Αγγελος Αλεξόπουλος. Ελληνες δάσκαλοι Κάθε χρόνο χιλιάδες εκπαιδευτικοί και μαθητές επισκέπτονται τις εγκαταστάσεις του CERN στη Γενεύη για να δουν από κοντά τους ερευνητές που προσπαθούν να απαντήσουν στα θεμελιώδη ερωτήματα από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν και πώς δημιουργήθηκε. Περίπου 7% των εκπαιδευτικών που λαμβάνουν μέρος στα προγράμματα επιμόρφωσης και ένας στους 10 μαθητές που επισκέπτονται το Κέντρο Ερευνών προέρχονται από την Ελλάδα, στοιχεία που προσδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο γεγονός ότι οι πρώτοι δάσκαλοι που θα συμμετάσχουν στο νέο πιλοτικό πρόγραμμα του CERN θα είναι Ελληνες. Αυτή την περίοδο η πρώτη επιτροπή αξιολόγησης εξετάζει αιτήσεις από 150 εκπαιδευτικούς που εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους, ενώ η τελική επιλογή θα γίνει από επιστημονική επιτροπή του CERN με επικεφαλής τον διαπρεπή καθηγητή Θεωρητικής Φυσικής Τζον Ελις, η οποία θα αναδείξει τους 10 δασκάλους που θα πετάξουν για Γενεύη. Αλλωστε, όπως επισημαίνει στην «Κ» o διακεκριμένος φυσικός και μέλος της πρώτης επιτροπής αξιολόγησης Δημήτριος Νανόπουλος, στην εποχή μας τα πράγματα αλλάζουν με την ταχύτητα του φωτός και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς για τις νέες εξελίξεις. «Για μένα η προσπάθεια έγκειται στη σωστή μετάδοση της γνώσης στους μικρούς εν δυνάμει επιστήμονες. Είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία και ταυτόχρονα μια πρόκληση. Δεν είναι εύκολο, αλλά, αν οι θεματικές ενότητες παρουσιαστούν με τον κατάλληλο τρόπο και τις αγαπήσει ο δάσκαλος, τότε μπορεί να δημιουργήσει την “ανυπομονησία” στους νέους για να εμβαθύνουν αργότερα», τονίζει ο κ. Νανόπουλος. Κοσμολογία με απλά υλικά Οι δάσκαλοι που θα ζήσουν για μία εβδομάδα με τους ερευνητές του CERN τον ερχόμενο Αύγουστο θα εκπαιδευθούν σε τέσσερις βασικές ενότητες: Κοσμολογία, Στοιχειώδη Σωμάτια, Τεχνολογία και Ιστορία της Επιστήμης στο CERN. Ειδικότερα με διαλέξεις, συζητήσεις με ερευνητές, επισκέψεις σε πειραματικές εγκαταστάσεις και βιωματικά εργαστήρια οι δέκα τυχεροί εκπαιδευτικοί θα γνωρίσουν τους επιταχυντές σωματιδίων και τους ανιχνευτές που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες του Κέντρου, θα γνωρίσουν τις βασικές έννοιες της σύγχρονης Φυσικής και βέβαια θα μάθουν να δημιουργούν στην τάξη τα δικά τους πειράματα Κοσμολογίας και μοντέλα επιταχυντών με απλά υλικά, όπως μπαλόνια, πλαστικά μπουκάλια και μακαρόνια. Η εμπειρία τους στο CERN και τα πειράματα που θα μάθουν θα είναι δομημένα με κατάλληλο τρόπο ώστε να μεταφερθούν στην τάξη τους. «Το ιδανικό θα ήταν ο κάθε εκπαιδευτικός να δημιουργήσει το δικό του υλικό και να το διδάξει με τον δικό του τρόπο», επισημαίνει η φυσικός Τίνα Νάντσου, η οποία έχει αναλάβει την παιδαγωγική επιμέλεια του προγράμματος. Τα περισσότερα υλικά, άλλωστε, χρησιμοποιούνται από την ίδια στο μάθημα Φυσικής που παραδίδει στη Σχολή Χιλλ, εισάγοντας τους μικρούς μαθητές στη συγκεκριμένη επιστήμη με έναν διαφορετικό, δημιουργικό, τρόπο. «Οσο πιο μικρός είσαι, τόσο πιο ανοικτό πνεύμα έχεις», τονίζει. Μάλιστα, το 2014 τα «εκτάκια» της Σχολής Χιλλ ήταν το πρώτο ελληνικό δημοτικό σχολείο που επισκέφθηκε το CERN και οι μικροί μαθητές έβγαιναν φωτογραφίες με τον νομπελίστα Κάρλο Ρούμπια έχοντας προηγουμένως εντυπωσιάσει την επιστημονική κοινότητα με την εξαιρετική προετοιμασία τους. Οι προοπτικές που ανέδειξε εκείνη η συνεργασία γέννησε το φετινό πρόγραμμα «Παίζοντας με τα πρωτόνια». «Ενα τέτοιο πρόγραμμα του CERN μπορεί να δώσει ελπίδα στον κόσμο και ενθουσιασμό στα παιδιά και γιατί όχι να βρούμε τους επόμενους μεγάλους επιστήμονες», σημειώνει η κ. Νάντσου. Καλλιεργώντας προσδοκίες Η πρόσκληση για τη συμμετοχή στο πιλοτικό πρόγραμμα του CERN απευθύνθηκε σε εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στα νησιά, σε απομακρυσμένες και υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας και άρα στην τάξη τους συναντούν παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον με ενδεχομένως λιγότερα ερεθίσματα αναφορικά με τη σύγχρονη Φυσική και τις επιστήμες. Το ζητούμενο για τα παιδιά, μας εξηγεί ο κ. Αλεξόπουλος, είναι να νιώσουν ότι μπορούν να γίνουν μέρος του κόσμου που ονομάζεται CERN. «Θέλουμε τα παιδιά να μπουν σε ένα ταξίδι γνώσης, να τονωθεί η περιέργεια και η αυτοπεποίθησή τους και να πιστέψουν ότι η επιστημονική έρευνα και ανακάλυψη δεν είναι τόσο μακριά γι’ αυτά. Και όσο πιο νωρίς γίνει αυτό, τόσο μεγαλύτερη αξία έχει», προσθέτει. Εξίσου σημαντική θα είναι και η αξιολόγηση του προγράμματος από το Τμήμα Ερευνας και Ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής μετά την ολοκλήρωσή του, ώστε να δημιουργηθεί ένα εκπαιδευτικό μοντέλο και να εφαρμοστεί στο μέλλον σε εκπαιδευτικούς άλλων χωρών. Το κλειδί είναι η εξωστρέφεια. Τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις στο πεδίο της σύγχρονης Φυσικής και του Διαστήματος, με πιο πρόσφατες την ανακάλυψη του σωματιδίου Χιγκς, τις υδάτινες ροές στον πλανήτη Αρη και την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, έγιναν viral στο Διαδίκτυο και έδωσαν σημαντική ώθηση στη διάδοση της επιστημονικής γνώσης σε ένα ευρύτερο κοινό. Πολλά στερεότυπα που ακολουθούσαν την επιστημονική έρευνα κατέπεσαν, οι επιστημονικοί οργανισμοί και τα κέντρα ερευνών επέδειξαν σημαντική εξωστρέφεια και άνοιξαν τις πύλες τους σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, οι δημόσιες συζητήσεις για τις επιστήμες μπήκαν στην ατζέντα πολιτιστικών φορέων ενώ αναπτύχθηκαν τα κέντρα διάδοσης επιστημών, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 2.500 παγκοσμίως. «Εζησα το CERN από το 1973 έως το 2002 και έχω βιώσει αυτή την αλλαγή και τη στροφή προς την εξωστρέφεια», επισημαίνει ο κ. Νανόπουλος. Ο σπουδαίος φυσικός, που υπήρξε ερευνητής και ανώτερο στέλεχος του CERN, τονίζει ότι η εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης είναι σημαντική, αλλά πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά για να μην μετατραπεί σε «επιστημονικό» λαϊκισμό. Το πρόγραμμα «Παίζοντας με τα πρωτόνια» υποστηρίζεται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CREATIONS, και το απαιτητικό έργο του συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων, της εξεύρεσης χορηγιών και της διοργάνωσης για την Ελλάδα ανέλαβε η μη κερδοσκοπική εταιρεία κοινωνικής καινοτομίας New Wrinkle, η οποία είχε πρόσφατα διοργανώσει την ελληνική συμμετοχή στη σειρά εκδηλώσεων του δήμου του Παρισιού για τη διαπολιτισμικότητα «Café de jour». Οπως επισημαίνει ο διευθυντής της εταιρείας Στέφανος Νόλλας, οι φορείς στην Ελλάδα έχουν ωριμάσει και διακρίνονται για την ικανότητά τους να συνεργάζονται αποτελεσματικά. «Αυτό για εμάς είναι η σοβαρότερη ένδειξη πως το πιο συνειδητοποιημένο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας αναγνωρίζει τη ζωτική ανάγκη της χώρας να βγει από την κρίση με άλματα δημιουργίας», επισημαίνει. http://www.kathimerini.gr/863101/article/epikairothta/episthmh/daskaloi-sta-8rania-toy-cern

Κβαντική φυσική και αρχαία φιλοσοφία. Η εμπειρία, η παρατήρηση και η επίγνωση μέσα από τις αρχές της κβαντικής φυσικής μπορούν να δώσουν απαντήσεις στα σημαντικά ερωτήματα της επιστήμης. Αυτό ήταν το θέμα που ανέπτυξε στο Μέγαρο Μουσικής ο καθηγητής Υπολογιστικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Chapman των ΗΠΑ Μηνάς Καφάτος στην ομιλία του με τίτλο «Επιστήμη, Συνειδητότητα και Ανθρωπος: πώς η Σύγχρονη Επιστήμη Συναντά την Αρχαία Φιλοσοφία», η οποία δόθηκε στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων «Η Επιστήμη στη Ζωή μας» του Megaron Plus. Οι αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης και ο Ηράκλειτος, επισήμανε ο καθηγητής Καφάτος, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τις σκέψεις του για την επιστήμη και ειδικότερα τη συνειδητότητα. «Με τη φράση «τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν» ο Ηράκλειτος ίσως έγινε ο πατέρας της κβαντικής φυσικής» τόνισε χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο αναπληρωτής καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάνος Δανέζης, ο οποίος μίλησε για όσα δεν γνωρίζουμε ή δεν μπορούμε να αντιληφθούμε σε σχέση με το Σύμπαν. Μετά την ολοκλήρωση των ομιλιών, ο κ. Καφάτος και ο κ. Δανέζης δέχτηκαν ερωτήσεις από τους πολίτες. Ο καθηγητής Καφάτος αφιέρωσε την ομιλία του στη μνήμη της Κλαίρης Μπόμπολα, χωρίς την οποία, όπως τόνισε, η εκδήλωση δεν θα είχε πραγματοποιηθεί ποτέ. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/kbantiki_fysiki_kai_arxaia_filosofia-64391091/

Το μέλλον μας είναι στα χέρια τους. Η Μαρία Ανδριά, η Μαρία Μπαϊκούση, η Ιωάννα Τζουλάκη, ο Βασίλης Αλεξανδράκης, ο Παναγιώτης Δάλλας, ο Γιώργος Κατσοπρινάκης, ο Βασίλειος Μουλιανίτης, ο Αθανάσιος Παπακυριακού και ο Κοσμάς Τσακμακίδης είναι νέοι αλλά έχουν ήδη διαγράψει μια λαμπρή επιστημονική πορεία. Από τις έρευνές τους σε εγχώρια ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια θα προκύψει το αύριό μας. Μπαταρίες μεγάλης διάρκειας Μαρία Μπαϊκούση Η δρ Μαρία Μπαϊκούση είναι μόλις 36 ετών αλλά έχει ήδη κάνει μια επιτυχή διαδρομή, επαγγελματική και προσωπική. Με σπουδές στα πανεπιστήμια Πάτρας και Ιωαννίνων, όπου εκπόνησε και τη διδακτορική διατριβή της στο Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης των Υλικών, η μητέρα ενός παιδιού είναι χαρούμενη που δεν χρειάζεται να αφήσει τα πάτρια εδάφη προκειμένου να συνεχίσει την επαγγελματική πορεία της: «Προσωπικά, το ΕΛΙΔΕΚ μού προσέφερε τη δυνατότητα να εργαστώ στον τομέα που μου αρέσει, την έρευνα, μένοντας στην Ελλάδα και παρακάμπτοντας τα δεδομένα της εποχής που θέλουν τους νέους ερευνητές, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών, να μεταναστεύουν στο εξωτερικό για να ακολουθήσουν την επιστήμη τους. Επιπλέον, μου δίνεται η ευκαιρία απόκτησης εμπειρίας, τόσο επιστημονικής όσο και διαχειριστικής, για τη συγκρότηση και καθοδήγηση μιας ερευνητικής ομάδας, πράγμα νέο για τα ελληνικά δεδομένα και σημαντικό βήμα εξέλιξης για έναν νέο ερευνητή. Βέβαια υπάρχουν κάποιες δυσλειτουργίες, οι οποίες ίσως αναμενόμενα ανακύπτουν σε ένα νέο εγχείρημα και ελπίζω να επιλυθούν μελλοντικά, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του πολλά υποσχόμενου νέου αυτού θεσμού». Οσο για το έργο που πρόκειται να εκπονήσει, η δρ Μπαϊκούση εξήγησε του στόχους της: «Το έργο “Σύνθετες πορώδεις δομές άνθρακα-θείου για μπαταρίες λιθίου-θείου”, το οποίο υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, και ειδικότερα στο εργαστήριο “Κεραμικών και Σύνθετων Υλικών” του Τμήματος Μηχανικών Επιστήμης των Υλικών, στοχεύει στην παραγωγή καινοτόμων νανοϋλικών άνθρακα για την εφαρμογή τους στις νέας γενιάς μπαταρίες λιθίου-θείου. Οι νέες αυτές επαναφορτιζόμενες μπαταρίες αποτελούν ένα πολλά υποσχόμενο σύστημα αποθήκευσης ενέργειας, καθώς δύνανται να αντικαταστήσουν στο μέλλον τις έως τώρα χρησιμοποιούμενες μπαταρίες ιόντων λιθίου και να καλύψουν πλήρως τις υψηλές ενεργειακές ανάγκες της σύγχρονης τεχνολογίας (ηλεκτρικά οχήματα, αεροσκάφη, φορητές συσκευές κ.τ.λ.) λόγω της πολύ υψηλότερης θεωρητικής ενεργειακής πυκνότητάς τους. Μέχρι σήμερα ωστόσο κρίσιμοι περιορισμοί που σχετίζονται με τη χαμηλή αγωγιμότητα του θείου και τις χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν μέρος κατά τη λειτουργία της μπαταρίας οδηγούν πρακτικά στη μειωμένη απόδοση και στη γρήγορη εξασθένισή τους, παρεμποδίζοντας την εμπορική χρήση τους. Η ενσωμάτωση του θείου σε νανοϋλικά άνθρακα φαίνεται να είναι μία από τις πιο υποσχόμενες στρατηγικές για την αντιμετώπιση των περιορισμών αυτών. Η παρούσα έρευνα πραγματεύεται τον σχεδιασμό και τη σύνθεση καινοτόμων υπερδομών άνθρακα, οι οποίες θα φιλοξενήσουν αποτελεσματικά την ενεργή ουσία, παρέχοντας μεγαλύτερη αντοχή στην μπαταρία ύστερα από επαναλαμβανόμενες φορτίσεις, ενισχύοντας έτσι τη λειτουργία και τους κύκλους ζωής της». Με άλλα λόγια, αν κάποια μέρα φορτίζουμε την μπαταρία του κινητού μας μία φορά τον μήνα, ίσως αυτό να το χρωστούμε στη δρα Μπαϊκούση και στη δουλειά της. Οσο για την ίδια, δεν ξέρουμε πώς φορτίζει τις «μπαταρίες» της για να αντεπεξέρχεται στους πολλαπλούς ρόλους της: «Αναμφισβήτητα, ο συνδυασμός των ρόλων της ερευνήτριας, συζύγου και μητέρας δεν είναι κάτι εύκολο. Σε γενικές γραμμές επιτυγχάνεται με έγκαιρο προγραμματισμό των εργασιακών μου υποχρεώσεων και αφιέρωση ουσιαστικού χρόνου στην οικογένειά μου όταν είμαι στο σπίτι. Κάποιες μέρες που απαιτείται περισσότερος χρόνος για τη δουλειά, ή την οικογένεια αντίστοιχα, προσπαθούμε να τηρούμε τις ισορροπίες με συνεννόηση και συνεργασία. Η δυνατότητα που μου έδωσε το ΕΛΙΔΕΚ να συνεχίσω την έρευνα μένοντας στην Ελλάδα με την οικογένειά μου αντισταθμίζει τις όποιες δυσκολίες και με βοηθάει να αντεπεξέλθω στην καθημερινότητά μου». Επίθεση στον καρκίνο Αθανάσιος Παπακυριακού Ο δρ Αθανάσιος Παπακυριακού είναι χημικός και από την αρχή της ερευνητικής του πορείας ασχολήθηκε με θέματα που αφορούν την υγεία. Το αντικείμενο των ερευνών του εστιάζεται στην ανακάλυψη ενώσεων που στοχεύουν στη ρύθμιση πρωτεϊνικών βιομορίων για τη θεραπεία του καρκίνου. Μέσα από μια μακρά ερευνητική πορεία σε πανεπιστήμια του εξωτερικού (Φλωρεντίας, Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας, Σαουθάμπτον της Βρετανίας) κατέχει τώρα τη θέση κύριου ερευνητή στο Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος». Μαζί με τη δρα Αναστασία Μπακάλη του εργαστηρίου Χημείας Πρωτεϊνών και σε συνεργασία με ομάδα κρυσταλλογραφίας πρωτεϊνών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης θα εκπονήσουν το πρόγραμμα με το «μελωδικό» όνομα «ARIA» (Atomic Resolution Insight into the Antigen processing machinery). Για να αντιληφθούμε τους στόχους του προγράμματος, θα πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε ένα μέρος της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Οπως εξήγησε ο δρ Παπακυριακού, «Ενας από τους κύριους μηχανισμούς της άμυνας του ανθρώπου έναντι εξωγενών αλλά και ενδογενών επιθέσεων (κυττάρων μολυσμένων από ιούς ή με κακοήθεις μεταλλάξεις) βασίζεται στη συνεχή παρουσίαση μικρών πεπτιδικών τμημάτων που προέρχονται από τις πρωτεΐνες του. Τα αντιγονικά αυτά πεπτίδια των 8-10 αμινοξέων παρουσιάζονται στην επιφάνεια του κυττάρου από τα μόρια του συμπλέγματος μείζονος ιστοσυμβατότητας τάξης Ι, τα MHC-Ι. Εκεί εξετάζονται συνεχώς από τα Τ-λεμφοκύτταρα τα οποία και αποφασίζουν για τη “μοίρα” του κυττάρου – αν ένα Τ-λεμφοκύτταρο αναγνωρίσει επάνω στα MHC-I αντιγόνο από μολυσμένη ή μεταλλαγμένη πρωτεΐνη, τότε εξαπολύει τοξικές ενώσεις και το κύτταρο καταστρέφεται. Τα κύτταρά μας λοιπόν παρουσιάζουν συνεχώς μια “εικόνα” της κατάστασής τους στα Τ-λεμφοκύτταρα μέσω συμπλόκων των MHC-I με αντιγονικά πεπτίδια. Είναι κατανοητό πλέον ότι εξίσου σημαντικό ρόλο στη διεργασία αυτή παίζουν δύο ένζυμα, οι αμινοπεπτιδάσες του ενδοπλασματικού δικτύου ERAP1 και ERAP2, τα οποία ρυθμίζουν το μέγεθος των παραγόμενων πεπτιδίων ώστε να είναι κατάλληλα για παρουσίαση στην επιφάνεια». Στόχος του προγράμματος «ARIA» είναι η αποσαφήνιση δύο βασικών ερωτημάτων στον μηχανισμό παραγωγής αντιγονικών πεπτιδίων μέσα στο ενδοπλασματικό δίκτυο, και πιο συγκεκριμένα: α) εάν τα δύο ένζυμα ERAP1 και ERAP2 λειτουργούν ως σύμπλοκο και ποια είναι η επίδραση του διμερισμού τους στην αντιγονοπαρουσίαση, και β) κατά πόσον είναι δυνατή η δράση του ενζύμου ERAP1 σε εκτεταμένα αντιγονικά πεπτιδίων ενώ αυτά είναι συνδεδεμένα επάνω στα MHC-I. Για τον σκοπό αυτόν θα γίνει συνδυαστική χρήση δομικών και λειτουργικών μελετών των μορίων που εμπλέκονται στους κομβικούς αυτούς μηχανισμούς της προσαρμοστικής ανοσίας με σύγχρονες υπολογιστικές και βιοφυσικές μεθόδους. Τα παραπάνω ερωτήματα είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς η διαδικασία λαμβάνει χώρα και στον καρκίνο. Η ερευνητική αιχμή του δόρατος στην καταπολέμηση της νόσου τα τελευταία χρόνια είναι η ανοσοθεραπεία, η οποία στοχεύει στο να ενισχύσει το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα με τρόπο ώστε αυτό το ίδιο να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα. Με άλλα λόγια, απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα όπως αυτά που έθεσαν ο δρ Παπακυριακού και η δρ Μπακάλη θα μας εξασφαλίσουν τη γνώση που απαιτείται για να καθοδηγήσουμε την παρουσίαση των αντιγόνων εκείνων που εξασφαλίζουν την αποτελεσματική επίθεση του ανοσοποιητικού μας εναντίον του καρκίνου. Περιττό να πούμε ότι τόσο ο ίδιος ο δρ Παπακυριακού όσο και η συνεργάτιδά του είναι ενθουσιασμένοι που θα εκπονήσουν αυτό το ελπιδοφόρο ερευνητικό πρόγραμμα επί ελληνικού εδάφους. Οπως μας είπαν χαρακτηριστικά: «Τα προγράμματα ΕΛΙΔΕΚ έχουν επιδείξει μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα συνέπεια στην προκήρυξη ερευνητικών προγραμμάτων αριστείας, κάτι που θα πρέπει να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Ειδικά τα προγράμματα ενίσχυσης μεταδιδακτόρων ερευνητών/-τριών θα συμβάλουν σημαντικά στην αναστροφή του φαινομένου της μετανάστευσης επιστημόνων στο εξωτερικό και θα συνεισφέρουν ουσιαστικά στη μετάβαση των μεταδιδακτόρων σε ανεξάρτητους επικεφαλής ερευνητικών ομάδων». Στόχος: το πιο ευαίσθητο πολωσίμετρο Γιώργος Κατσοπρινάκης Ο δρ Γιώργος Κατσοπρινάκης αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιστήμονα που δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να φύγει για μεγάλο διάστημα στο εξωτερικό προκειμένου να ασχοληθεί με αυτό που αγαπούσε. Ισως επειδή στην Κρήτη, και ειδικότερα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου και στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), μπορούσε να διεξαγάγει την έρευνα που ήθελε και να διαπρέπει, όπως αποδεικνύουν οι δημοσιεύσεις του σε επιστημονικά περιοδικά υψηλού κύρους. Τι αφορούσε αυτή η έρευνα; Τα ενδιαφέροντα του δρος Γιώργου Κατσοπρινάκη εστιάζονται στον τομέα της ατομικής και μοριακής φυσικής, και ειδικότερα στη φασματοσκοπία και στην πολωσιμετρία με χρήση οπτικών κοιλοτήτων με σκοπό τις μετρήσεις χειρομορφίας. Μπερδευτήκατε; Για να αντιληφθούμε τα παραπάνω, πρέπει πρώτα να αντιληφθούμε την έννοια της χειρομορφίας: «Ενα μόριο ή ιόν είναι χειρόμορφο όταν δεν μπορεί, γεωμετρικά, να ταυτιστεί με το κατοπτρικό του είδωλο, όπως τα χέρια μας (η “χειρ” είναι η ετυμολογική βάση της λέξης “χειρομορφία” εξάλλου). Αυτή η ασυμμετρία ανιχνεύεται σαν οπτική ενεργότητα, δηλαδή σαν περιστροφή της πόλωσης του φωτός που διέρχεται από δείγμα τέτοιου χειρόμορφου υλικού, με τα δύο εναντιομερή (κατοπτρικά είδωλα) να προκαλούν αντίθετες στροφές πόλωσης, χαρακτηριστικό που αποτελεί το εργαλείο αναγνώρισης και διαχωρισμού τους. Η χειρομορφία είναι σημαντική διότι, ενόσω τα χειρόμορφα εναντιομερή έχουν τα ίδια φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά, εν τούτοις το βιολογικό τους αποτύπωμα ενδέχεται να είναι εντελώς διαφορετικό, με το ένα εναντιομερές να είναι ευεργετικό για τον οργανισμό και το άλλο τοξικό, με τυπικό παράδειγμα το σκάνδαλο της θαλιδομίδης στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όπου ο μη διαχωρισμός των εναντιομερών σε ένα φαρμακευτικό σκεύασμα ευρείας χρήσης οδήγησε σε χιλιάδες περιπτώσεις γεννήσεων παιδιών με υψηλή δυσμορφία στα άκρα και μεγάλη θνησιμότητα» εξήγησε ο δρ Κατσοπρινάκης. Η χειρομορφία χαρακτηρίζει σημαντικά φαινόμενα στην ατομική φυσική, τη χημεία, τη βιολογία. Ως εκ τούτου η μέτρησή της είναι ζωτικής σημασίας σε ένα πλήθος τομέων, από τη θεμελιώδη έρευνα στη βιολογία, στη χημεία, στη φυσική και στην ιατρική, ως τη φαρμακοβιομηχανία ή τη βιομηχανία τροφίμων. Ωστόσο, η οπτική περιστροφή λόγω χειρομορφίας είναι πολύ ασθενής (μικρότερη του χιλιοστού της μοίρας σε τυπικά αραιά δείγματα) και αυτό αποτελεί τον ανασταλτικό παράγοντα για την αξιοποίηση της ανίχνευσης χειρομορφίας. Αυτό το πρόβλημα ήρθε να λύσει η δουλειά του δρος Κατσοπρινάκη και των συνεργατών του: «Πρόσφατα η ερευνητική μας ομάδα επέδειξε μια καινοτόμο τεχνική οπτικής πολωσιμετρίας βασισμένη σε οπτικές κοιλότητες, σε διατάξεις δηλαδή οι οποίες παγιδεύουν το φως σε μια κλειστή τροχιά, αναγκάζοντάς το να αλληλεπιδράσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές με το χειρόμορφο δείγμα, ενισχύοντας έτσι την ασθενή οπτική περιστροφή του και άρα το αντίστοιχο μετρούμενο σήμα». Η τεχνική αυτή εμφανίζει τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα υπάρχοντα πολωσίμετρα, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στην ενίσχυση του σήματος, αλλά χάρη στον ευέλικτο σχεδιασμό του συστήματος επιτρέπει τη μέτρηση της χειρομορφίας οποιουδήποτε ασθενώς απορροφώντος δείγματος, από άτομα ή οργανικά μόρια σε αέρια ή υγρή μορφή μέχρι μονοστρώσεις χειρόμορφων δομών σε επιφάνειες, και άλλα. Σκοπός του προγράμματος το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΛΙΔΕΚ είναι η πειραματική διάταξη να φθάσει σε τέτοια επίπεδα ευαισθησίας ώστε να καταστούν δυνατές «οι πλέον ευαίσθητες – και δύσκολες – μετρήσεις χειρομορφίας, αυτές λόγω παραβίασης της συμμετρίας ομοτιμίας σε ατομικά συστήματα, μια εφαρμογή που αποτελεί έλεγχο του καθιερωμένου μοντέλου σωματιδιακής φυσικής. Αυτό αυτομάτως θα σημαίνει ότι το σύστημά μας θα είναι ήδη κατά πολλές τάξεις μεγέθους πιο ευαίσθητο από τα πλέον ευαίσθητα σημερινά πολωσίμετρα» εξήγησε ο δρ Κατσοπρινάκης. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η χρηματοδότηση μέσω του ΕΛΙΔΕΚ αποτελεί σημαντικό εργαλείο για να μπορέσουν ερευνητές όπως ο δρ Κατσοπρινάκης να συνεχίσουν το πρωτοποριακό έργο τους. Ο ίδιος όμως μεταξύ σοβαρού και αστείου δεν παρέλειψε να σημειώσει: «Ενα αναπάντεχο πλεονέκτημα της σημαντικής και διαχρονικής έλλειψης χρηματοδότησης της έρευνας στην Ελλάδα υπήρξε η σφαιρική, αν και μη τυπική, εκπαίδευση που έχουμε λάβει όσοι ερευνητές δραστηριοποιούμαστε εντός των συνόρων όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τον επαναπροσδιορισμό του εξοπλισμού μας, τον “κανιβαλισμό” του καμιά φορά, και την εξάντληση των δυνατοτήτων του, καθώς και τις επιπλέον γνώσεις που de facto έχουμε οδηγηθεί να αποκτήσουμε, όπως, για παράδειγμα στην περίπτωσή μου, γνώσεις αναλογικών και ψηφιακών κυκλωμάτων, χειροποίητες λύσεις αυτοματοποίησης εργαστηρίου ή εξ ολοκλήρου κατασκευήςπρωτότυπων διατάξεων, ακόμα και γνώσεις ξυλουργικής και μηχανολογίας και άλλα πολλά». Τόνισε επίσης ότι μεγάλο πρόβλημα ανέκαθεν της ερευνητικής δραστηριότητας ήταν και παραμένουν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες έχουν μάλλον επιταθεί τα χρόνια της κρίσης με την πολυνομία και τις διαρκείς αλλαγές σε εργασιακά και ασφαλιστικά θέματα. Θέματα που προφανώς χρήζουν βελτίωσης. Διδάσκοντας δασκάλους Μαρία Ανδριά Η δρ Μαρία Ανδριά είναι γλωσσολόγος με ειδίκευση στην εφαρμοσμένη γλωσσολογία, την κατάκτηση ξένων γλωσσών και τη διδακτική ξένης γλώσσας. Προτού επιστρέψει στην Ελλάδα και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) εργαζόταν ως καθηγήτρια και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Εχει διατελέσει επίσης υπεύθυνη και καθηγήτρια στο Τμήμα Ελληνικών για Ενηλίκους της Ελληνικής Κοινότητας Καταλωνίας στη Βαρκελώνη, όπου δίδασκε νέα ελληνικά σε ισπανόφωνους και καταλανόφωνους μαθητές. Ετσι είναι πολύ καλά εξοπλισμένη για να αναλάβει το έργο του ΕΛΙΔΕΚ που στοχεύει στην ανάπτυξη εργαλείων τα οποία θα βοηθήσουν τους διδάσκοντες να βοηθήσουν στη συνέχεια τους μη έλληνες μαθητές τους να κατανοήσουν τη γλώσσα μας. «Σκοπός του ερευνητικού προγράμματος είναι να μελετήσει τον τρόπο εκμάθησης και διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε διαφορετικά περιβάλλοντα μάθησης (Δεύτερο, εντός Ελλάδας, και Ξένο, εκτός Ελλάδας) και να εντοπίσει καλές πρακτικές διδασκαλίας που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε καθένα από αυτά τα περιβάλλοντα» μας είπε η δρ Ανδριά. Περιττό να πούμε ότι οι εν λόγω καλές πρακτικές διδασκαλίας προχωρούν πέρα από την εκμάθηση της γλώσσας αυτής καθαυτής και έχουν να κάνουν με την ένταξη των μη Ελλήνων (είτε πρόκειται για προσφυγόπουλα είτε για φοιτητές είτε για στελέχη εταιρειών) στην ελληνική κοινωνία: «Δεδομένης της αυξανόμενης ανάγκης για την εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας/ξένης γλώσσας (όπως για παράδειγμα με την πρόσφατη άφιξη μεγάλου αριθμού προσφύγων στη χώρα μας), αφενός η εξέταση του τρόπου με τον οποίο μπορεί να διδαχθεί η ελληνική γλώσσα με πιο αποτελεσματικό τρόπο σε διαφορετικές ομάδες μαθητών και αφετέρου η επικέντρωση στην κατάλληλη εκπαίδευση και πιστοποίηση των διδασκόντων είναι θέματα μεγάλης σημασίας για την κοινωνία μας. Τα αποτελέσματα του ερευνητικού μας έργου θα μας επιτρέψουν να εμβαθύνουμε στα φαινόμενα που αποτελούν τη βάση της εκμάθησης γλωσσών και να μπορέσουμε να συνεισφέρουμε στον τομέα της εκμάθησης δεύτερης γλώσσας, προσφέροντας ευρήματα από μια γλώσσα που δεν έχει μελετηθεί αρκετά ως τώρα υπό αυτό το πρίσμα. Πιο συγκεκριμένα, ο απώτερος σκοπός του έργου είναι να προτείνει ουσιαστικές πρακτικές εφαρμογές για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας/ξένης γλώσσας με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και της αποδοτικότητας της διδακτικής πράξης. Επιπλέον, οι εν λόγω καλές διδακτικές πρακτικές που θα προσδιοριστούν θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατάρτιση και πιστοποίηση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό». Η εμπειρία της δρος Ανδριά στην Ισπανία είναι πολύτιμη για αυτό που έρχεται να κάνει στη χώρα μας. Είναι όμως ένα καλό βήμα για τη σταδιοδρομία της; «Θεώρησα ότι η χρηματοδότηση ερευνητικών έργων του ΕΛΙΔΕΚ είναι μια πολύ σημαντική ευκαιρία για μένα να μάθω και να εξελιχθώ ως ερευνήτρια. Επιθυμία και όνειρο κάθε νέου ερευνητή είναι να δουλέψει σε ένα θέμα που να έχει επιλέξει ο ίδιος και που να ανταποκρίνεται απόλυτα στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα και στο αντικείμενό του. Να δημιουργήσει τη δική του ερευνητική ομάδα, να επιλέξει δηλαδή τους συνεργάτες με τους οποίους θα εργαστεί πάνω σε έναν κοινό στόχο. Το ΕΛΙΔΕΚ μάς έδωσε αυτό ακριβώς. Αισθάνθηκα ότι μας δίνεται μια θέση, αυτή του επιστημονικού υπευθύνου ενός έργου, με ευθύνη, μια θέση που μας επιτρέπει να πάρουμε πρωτοβουλία, να εξελίξουμε τη δημιουργικότητά μας. Αυτό είναι κάτι μοναδικό για τα ελληνικά – και όχι μόνο – δεδομένα, το να δίνεται δηλαδή χώρος και φωνή σε νέους ανθρώπους. Είναι μια κίνηση που δείχνει, θα έλεγα, έμπρακτα εμπιστοσύνη στη νέα γενιά ερευνητών. Αναζητώντας την τάξη στο κενό Κοσμάς Τσακμακίδης Ποιοι είναι οι νόμοι που διέπουν το κενό; Τι γίνεται όταν αφαιρέσουμε την ύλη και οι μόνες συνιστώσες που υπάρχουν είναι ο χώρος και ο χρόνος; Και τι συμβαίνει με το φως σε νανο-διαστάσεις, μεγέθη δηλαδή κατά 10.000 φορές μικρότερα από τη διάμετρο μιας ανθρώπινης τρίχας; Αν κοπιάζετε ακόμη να αντιληφθείτε το νόημα των παραπάνω ερωτημάτων, δεν αποτελείτε εξαίρεση. Είναι δύσκολο για εμάς τους κοινούς θνητούς να μπούμε στον κόσμο όπου κινούνται οι επιστήμονες που εργάζονται στο πεδίο της νανοφωτονικής. Σε αυτό το πεδίο λάμπει εδώ και χρόνια ο εκ Κομοτηνής ορμώμενος Κοσμάς Τσακμακίδης ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ πέτυχε να φρενάρει το φως! Ναι, κατά τη διάρκεια της διδακτορικής διατριβής του στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ στην Αγγλία, ο 39χρονος σήμερα Κοσμάς Τσακμακίδης πέτυχε να δημιουργήσει μια φωτοπαγίδα και να σταματήσει το φως (θυμίζουμε ότι το φως κινείται με τη μεγαλύτερη ταχύτητα στο Σύμπαν, περί τα 300 εκατομμύρια μέτρα ανά δευτερόλεπτο στο κενό ή αλλιώς περί τα 20 ταξίδια αλέ-ρετούρ από τη Γη στη Σελήνη ανά δευτερόλεπτο). Και μάλιστα, χρησιμοποιώντας ένα μεταϋλικό και «παίζοντας» με τις διαστάσεις του πέτυχε η φωτοπαγίδα να λειτουργεί ευρυζωνικά, για όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου και σε θερμοκρασία δωματίου! Τα παραπάνω έλαβαν χώρα το 2007 και από τότε ο Κοσμάς Τσακμακίδης συνέχισε την ερευνητική δραστηριότητά του μέσω του Imperial College του Λονδίνου και του Πανεπιστημίου Berkeley στην Καλιφόρνια, προτού αποφασίσει να επιστρέψει στην Ελλάδα και ειδικότερα στο Τμήμα Φυσικής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Οι τυχεροί φοιτητές που θα τον έχουν δάσκαλό τους στα προπτυχιακά μαθήματα (φυσικής στερεάς κατάστασης) θα έχουν ίσως την ευκαιρία να μυηθούν και στις κβαντικές διαταραχές του κενού, το πεδίο στο οποίο εστιάζει τώρα το ερευνητικό ενδιαφέρον του. Μα τι διαταραχές; Το κενό δεν είναι κενό; «Στα μεγέθη για τα οποία συζητούμε, το κενό είναι μια δυναμική κατάσταση εκτός ισορροπίας στην οποία συμβαίνουν πολλά πράγματα. Παραδείγματος χάριν, μπορεί να δημιουργηθεί ένα σωματίδιο το οποίο στη συνέχεια να αλληλοεξουδετερωθεί από το αντισωματίδιό του» εξήγησε ο κ. Τσακμακίδης. Και απαντώντας στο ερώτημα τι είναι αυτό που αναζητεί πρόσθεσε: «Αναζητούμε το πώς είναι δυνατόν από το “μηδέν” να διεγερθεί μια αλληλουχία γεγονότων ώστε τελικά να προκύψει μακροσκοπική οργάνωση και τάξη. Πώς, δηλαδή, από το “κβαντικό τίποτα” προκύπτουν μορφές αυτοοργάνωσης. Γνωρίζουμε ήδη, από τη δουλειά μας που μόλις δημοσιεύτηκε στο Science Advances, ότι μία προϋπόθεση για να συμβεί αυτοοργάνωση υπό αυτές τις συνθήκες είναι να υπάρξει θετική ανάδραση. Κάτι τέτοιο επιτρέπει παραδείγματος χάριν το ένα φωτόνιο (το στοιχειώδες σωματίδιο του φωτός) να γίνει δύο, τα δύο τέσσερα, τα τέσσερα οκτώ κ.ο.κ., και τελικά να δημιουργηθούν μη τυχαίες μακροσκοπικές μορφές και σχήματα». Προφανώς τα ερωτήματα που θέτει ο κ. Τσακμακίδης είναι θεμελιώδη. Υπάρχουν άραγε πρακτικές εφαρμογές; «Τα παραπάνω ερωτήματα είναι πράγματι θεμελιώδη, μιας και αφορούν την εξέλιξη πολύπλοκων συστημάτων, από τον ανθρώπινο εγκέφαλο μέχρι τη μακροσκοπική δομή του Σύμπαντος. Ωστόσο, κατά καλή τύχη, στην προκειμένη περίπτωση υπάρχει και μια ευρεία γκάμα πρακτικών εφαρμογών: τα ευρήματά μας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για τη δημιουργία κβαντικών ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οποίοι θα λειτουργούν με μεμονωμένα φωτόνια (αντί για ηλεκτρόνια στα οποία στηρίζονται οι σημερινοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές), αλλά επίσης και στη δημιουργία αποδοτικότερων φωτοβολταϊκών συστημάτων αλλά και νανοσκοπικών λέιζερ». Πρακτικές εφαρμογές ή μη, η παρουσία ενός επιστήμονα τέτοιου μεγέθους λαμπρύνει αναμφίβολα το Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ. Αλλά και ο ίδιος ο κ. Τσακμακίδης είναι περήφανος για το Πανεπιστήμιο που τον δέχθηκε στη θέση του καθηγητή μόλις πριν από λίγο καιρό: «Το ΕΚΠΑ είναι ένα ιστορικό πανεπιστήμιο με μεγάλη παράδοση, και οι φοιτητές μας είναι παιδιά με λαμπρό μυαλό και όρεξη για μάθηση. Στο Τμήμα Φυσικής, παρά τις όποιες ελλείψεις και τη σχετικά μικρή χρηματοδότηση σε σχέση με αντίστοιχα πανεπιστήμια του εξωτερικού, αγωνιζόμαστε για να δημιουργήσουμε την επόμενη γενιά άριστων επιστημόνων και εργαζόμαστε σκληρά για να πετύχουμε και αυτόν τον στόχο». Μεταμορφώνοντας τα ρομπότ Βασίλειος Μουλιανίτης Ο δρ Βασίλειος Χ. Μουλιανίτης ανήκει στην κατηγορία των επιστημόνων που διέπρεψαν παραμένοντας εντός των συνόρων. Μηχανολόγος μηχανικός και στη συνέχεια διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών, υπηρετεί από εφέτος ως επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου με γνωστικό αντικείμενο τη «Σχεδίαση Μηχανοτρονικών Προϊόντων και Συστημάτων». Τι πραγματεύεται αυτό το πεδίο; «Η μηχανοτρονική (mechatronics) ορίζεται ως η συνεργατική ολοκλήρωση της επιστήμης της μηχανολογίας, ηλεκτρονικής/ηλεκτρολογίας με την πληροφορική στον σχεδιασμό και την κατασκευή προϊόντων και διαδικασιών. Παραδείγματα τέτοιων συστημάτων είναι τα ρομπότ, οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, τα αυτοκίνητα» εξήγησε ο δρ Μουλιανίτης και πρόσθεσε ότι η μηχανοτρονική προσέγγιση είναι απαραίτητη στον σχεδιασμό μεταμορφικών ρομποτικών βραχιόνων, που αποτελεί τον στόχο του προγράμματος το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΛΙΔΕΚ και το οποίο θα εκτελεστεί με επιστημονικό υπεύθυνο τον ίδιο και σε συνεργασία με τον δρα Χαράλαμπο Βάλσαμο και τον υποψήφιο διδάκτορα κ. Νίκο Στραβοπόδη. Τι είναι όμως τα μεταμορφικά ρομπότ; «Πρόκειται για ρομπότ τα οποία αποτελούνται από τρία κύρια συστατικά στοιχεία: τις ενεργές αρθρώσεις, τις ψευδοαρθρώσεις και παθητικά στοιχεία. Η καινοτομία σε αυτή την κλάση των ρομπότ έγκειται στην προσαρμογή της ανατομίας τους (μορφής) μέσω των ψευδοαρθρώσεων με σκοπό την εκτέλεση της ανατιθέμενης εργασίας με υψηλή επίδοση». Και ποια μπορεί να είναι η ανατιθέμενη εργασία στην προκειμένη περίπτωση; «Το πρόγραμμα εστιάζει στην εφαρμογή των ρομποτικών βραχιόνων στην ιατρική και πιο συγκεκριμένα στην αποκατάσταση / φυσικοθεραπεία. Εν τούτοις, λαμβάνοντας υπόψη τα πολλαπλά οφέλη της ικανότητας μεταμόρφωσης του βραχίονα η αξιοποίησή του είναι δυνατή και σε άλλα πεδία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η βιομηχανία και ειδικά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπου η επένδυση σε τυπικά βιομηχανικά ρομπότ είναι ασύμφορη ή/και αδύνατη». Σε ποιο σημείο βρίσκεται τώρα η ανάπτυξη αυτών των ρομποτικών βραχιόνων; «Ο δρ Χαράλαμπος Βάλσαμος τοποθέτησε κατά την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής του τις βάσεις για τον σχεδιασμό και τις βασικές αρχές λειτουργίας τέτοιων συστημάτων. Το πρόγραμμα τώρα έχει τρεις επιμέρους στόχους: πρώτον, την ανάπτυξη ενός εργαστηριακού πρωτοτύπου ενός αυτο-μεταμορφώσιμου ρομποτικού βραχίονα, με σκοπό τη γρήγορη και αυτόνομη αλλαγή της ανατομίας, δεύτερον, την ανάπτυξη των απαραίτητων εργαλείων και μεθόδων για τον σχεδιασμό, τη δόμηση, τον έλεγχο και τη μεταμόρφωσή του και τρίτον την ανάπτυξη του συστήματος ελέγχου του βραχίονα, αλλά και των στρατηγικών αυτο-μεταμόρφωσής του». Οπως προκύπτει από τα παραπάνω, χάρη στο ΕΛΙΔΕΚ ο δρ Μουλιανίτης θα μπορέσει να έχει στο εργαστήριό του δύο άξιους συνεργάτες, οι οποίοι ίσως και να έπαιρναν τον δρόμο για την αλλοδαπή. Τον ρωτήσαμε αν εκτιμά ότι το ΕΛΙΔΕΚ θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα για τους έλληνες ερευνητές που θέλουν να κάνουν έρευνα αιχμής στη χώρα μας. «Στην παρούσα φάση, οι δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ προσφέρουν στο ερευνητικό προσωπικό της χώρας την προοπτική να συνεχίσουν την έρευνά τους εντός συνόρων. Το ΕΛΙΔΕΚ πρέπει να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος μιας πολιτικής που θα στραφεί προς την υποστήριξη της έρευνας, μειώνοντας τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και συγχρόνως αυξάνοντας την ευελιξία της διαχείρισης των έργων που χρηματοδοτεί, με σκοπό την απελευθέρωση των ερευνητών στο κύριο αντικείμενό τους, που είναι η έρευνα και η καινοτομία». Σύγχρονος αλχημιστής Παναγιώτης Δάλλας Κάθε φορά που ένα ηφαίστειο εκρήγνυται, κάθε φορά που μια πυρκαγιά θεριεύει, ο αέρας γεμίζει με διοξείδιο του άνθρακα και ένα πλήθος από τοξικούς ρύπους. Οπως εξάλλου γεμίζει από την καθημερινή ανθρώπινη δραστηριότητα (βιομηχανική παραγωγή, μηχανές αυτοκινήτων, καλοριφέρ). Τι ωραία που θα ήταν να είχαμε έναν τρόπο να απομακρύνουμε τις τοξικές ρυπογόνες ουσίες και να μετατρέπουμε το διοξείδιο του άνθρακα σε χρήσιμες ενώσεις! Ή να το αποθηκεύουμε έτσι ώστε να αξιοποιείται διαφορετικά. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα και η περαιτέρω χρήση του στην πετρελαϊκή βιομηχανία («enhanced oil recovery» μέθοδοι για την άντληση πετρελαίου υπό μεγάλες πιέσεις και θερμοκρασίες). Σε αυτόν τον διπλό στόχο αποσκοπεί και το ερευνητικό πρόγραμμα που θα εκπονήσει ο δρ Παναγιώτης Δάλλας στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», όπου εργάστηκε και για τη διδακτορική διατριβή του. Σήμερα, ο δρ Δάλλας είναι επίσης ακαδημαϊκός επισκέπτης στην Οξφόρδη, ενώ η ερευνητική διαδρομή του τον ταξίδεψε στις ΗΠΑ (Πανεπιστήμιο Κορνέλ στο Ιθακα) και στην Τσεχία (Ερευνητικό Κέντρο για τα Νανοϋλικά). Ο τίτλος του έργου είναι «Δισδιάστατοι ημιαγωγοί με πλασμονικά νανοϋλικά ως φωτοκαταλύτες και φθορίζοντα υποστρώματα» και, όπως εξήγησε ο έλληνας ερευνητής, «Το έργο αφορά την ανάπτυξη διαφόρων σύνθετων υλικών βασισμένων σε δισδιάστατους ημιαγωγούς ως φωτοκαταλύτες για την αναγωγή διοξειδίου του άνθρακα και την απομάκρυνση τοξικών ρύπων αλλά και άλλων για τη χρήση τους σε αισθητήρες για την ανίχνευση μορίων. Ενας τρόπος για την αύξηση της απόδοσης των φωτοκαταλυτών και των φθοριζόντων υλικών είναι η γειτνίαση με νανοσωματίδια χρυσού. Λόγω του υψηλού κόστους (των νανοσωματιδίων χρυσού), σκοπεύω να αναπτύξω εναλλακτικές νανοδομές χαμηλότερου κόστους που θα έχουν παρόμοια επίδραση» Τα δισδιάστατα υλικά, τα οποία ήρθαν στο φως της επικαιρότητας με την ανακάλυψη και μελέτη του γραφενίου, αποτελούν την ερευνητική αιχμή του δόρατος στη σύνθεση νανοδομών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Για το πρόγραμμά του ο δρ Δάλλας θα κληθεί να συνθέσει δισδιάστατους πολυμερείς και ανθρακικούς ημιαγωγούς, οι οποίοι θα ενωθούν με πλασμονικά νανοσωματίδια, τα οποία θα λειτουργούν ως ενισχυτές. «Oι πλασμονικοί ενισχυτές θα είναι ανισοτροπικά νανοσωματίδια χρυσού ή τα αντίστοιχα κράματα με διάφορα σχήματα και μεγέθη, ως εκ τούτου με διαφορετικό συντονισμό επιφανειακών ηλεκτρονίων. Σκοπός μας είναι να αναπτύξουμε πολυμερείς ή ανθρακικές δισδιάστατες νανοδομές διακοσμημένες με νανοσωματίδια χρυσού (πλασμονικούς ενισχυτές) σε πρώτη φάση και εναλλακτικών του χρυσού υλικών σε δεύτερη. Οπως είναι γνωστό από την αρχαιότητα, ο χρυσός έχει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οπτικές ιδιότητες και σήμερα έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την απόδοση των φωτοκαταλυτών και των φθοριζόντων υλικών. Το ηλεκτρικό πεδίο διά μέσου του συντονισμού των επιφανειακών ηλεκτρονίων στους πλασμονικούς ενισχυτές θα οδηγήσει σε αύξηση της κβαντικής απόδοσης φθοριζόντων υλικών, οδηγώντας σε εφαρμογές ως αισθητήρες». Παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος, ο δρ Δάλλας είναι αισιόδοξος ότι το πρόγραμμά του μπορεί να αποδώσει εξίσου καλά επί ελληνικού εδάφους όσο θα απέδιδε και στο εξωτερικό: «Γνωρίζω συναδέλφους (ή μη) οι οποίοι έχουν πετύχει περισσότερα στην Ελλάδα από ό,τι στο εξωτερικό, ενώ για άλλους ισχύει ακριβώς το αντίστροφο. Η επιτυχία είναι κάτι που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και δεν μπορεί να προβλεφθεί. Ας κάνουμε όλοι το καλύτερο δυνατόν». Πολεμώντας την υπέρταση Ιωάννα Τζουλάκη Η δρ Ιωάννα Τζουλάκη διέγραψε μια μακρά πορεία στην αλλοδαπή, τόσο εκπαιδευτική (Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Ιmperial College του Λονδίνου) όσο και επαγγελματική: εργάστηκε ως επίκουρη καθηγήτρια στη σχολή δημόσιας υγείας του Ιmperial College προτού επιστρέψει στην Ελλάδα και στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Κεντρικός άξονας των ερευνητικών δραστηριοτήτων της για την τελευταία δεκαετία υπήρξε η αρτηριακή πίεση, ίσως ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ηδη η έρευνα της δρος Τζουλάκη και των συνεργατών της έχει συμβάλει στο να αναδειχθούν η σημασία και η σχέση του τρόπου ζωής με τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Γνωρίζουμε πλέον σήμερα ότι η φυσική άσκηση, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ, η μεσογειακή διατροφή, η μειωμένη κατανάλωση αλατιού και φυσικά η αποχή από το κάπνισμα παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Ομως τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης καθορίζονται και από γενετικούς παράγοντες. Και εδώ υπεισέρχεται το έργο της ελληνίδας ερευνήτριας: «Τα τελευταία χρόνια κάναμε μεγάλες έρευνες που σκοπό έχουν να μελετήσουν το γενετικό υπόβαθρο της υπέρτασης ή και άλλων παραγόντων κινδύνου. Ανακαλύψαμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό γονιδίων που σχετίζονται με την αρτηριακή πίεση. Η πληροφορία αυτή είναι πολύ σημαντική. Πρώτον, μπορεί να εξηγήσει καλύτερα τον μηχανισμό, τα βιολογικά μονοπάτια που οδηγούν στη νόσο. Δεύτερον, μπορεί να φανερώσει καινούργιους θεραπευτικούς παράγοντες. Τέλος, μπορεί να συμβάλει στην ιατρική ακριβείας. Δηλαδή, τα ευρήματα γενετικής προδιάθεσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να προβλέψουν ποια άτομα είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν υψηλή αρτηριακή πίεση και έτσι να λάβουν προληπτική θεραπεία. Πάντως, η όποια γενετική προδιάθεση δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως καθοριστική και αμετάβλητη. Αντίθετα, οι μελέτες μας έχουν δείξει πως άτομα υψηλού γενετικού κινδύνου μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον παραπάνω κίνδυνο ανάλογα με τον τρόπο ζωής που ακολουθούν». Με δεδομένη την εκπαιδευτική και ερευνητική εμπειρία της στην αλλοδαπή ζητήσαμε από τη δρα Τζουλάκη να συγκρίνει τις δυνατότητες των ελληνικών πανεπιστημίων σε σχέση με τα ξένα στα οποία έχει εργαστεί: «Πιστεύω στις δυνατότητες των ελληνικών πανεπιστημίων. Προφανώς και εκεί, καθώς αποτελούν και αυτά κομμάτι της κοινωνίας μας, μπορεί κανείς να συναντήσει το καλύτερο και το χειρότερο, όπως άλλωστε συμβαίνει παντού, ακόμη και στα ξένα πανεπιστήμια. Αναμφίβολα όμως το καλύτερο μπορεί να βρει ευκολότερα διεξόδους και να αναδειχθεί σε μερικά ξένα πανεπιστήμια, όπου η θεσμική οργάνωση είναι υψηλότερη. Το ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται βελτίωση σε θεσμικά ζητήματα αλλά και να αναπτύξει μια σταθερή αντίστοιχη κουλτούρα που να προάγει τις δομές αριστείας. Για παράδειγμα, ενώ υπάρχει αξιολόγηση, δεν γίνεται πάντα χρήση των αποτελεσμάτων της. Σε κάθε περίπτωση πάντως, το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν υστερεί σε επιστημονικό δυναμικό όσο κάποιες φορές παρουσιάζεται, και η καθολική αποδόμησή του είναι λανθασμένη και άδικη». Οσο για το ΕΛΙΔΕΚ, η άποψή της είναι σαφής: «Ο θεσμός του ΕΛΙΔΕΚ μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τόσο τους νέους ερευνητές να κάνουν έρευνα αιχμής στην Ελλάδα όσο και τους ερευνητές που εργάζονται στο εξωτερικό να χτίσουν την ερευνητική τους δραστηριότητα στη χώρα μας. Θέλω να πιστεύω ότι οι πρώτες δυσκολίες και καθυστερήσεις στην εκτέλεση κάποιων προγραμμάτων θα εξομαλυνθούν. Είναι σημαντικό ο θεσμός αυτός να έχει διάρκεια και να εδραιωθεί στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα ως μια ανεξάρτητη και αδιάβλητη διαδικασία με μοναδικό κριτήριο την επιστημονική ποιότητα». Μαγνητικές διαδρομές Βασίλης Αλεξανδράκης Η κλιματική αλλαγή έχει επιφέρει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, πράγμα που, μεταξύ άλλων, σημαίνει αύξηση της ανάγκης για κλιματισμό. Αλλά η σημερινή τεχνολογία ψύξης βασίζεται στην επαναλαμβανόμενη συμπίεση και αποσυμπίεση αερίων, κατά κύριο λόγο υδροφθορανθράκων (hydrofluorocarbons), oι οποίοι συμβάλλουν σημαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι δε εξαιρετικά ενεργοβόρος: έχει υπολογιστεί ότι η ενέργεια που καταναλώνεται για τη λειτουργία των κλιματιστικών μονάδων προβλέπεται σύντομα να φτάσει γύρω στις 10 τρισεκατομμύρια κιλοβατώρες, ποσό ίσο με τη μισή παγκόσμια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα. Μια εναλλακτική τεχνολογία για την αντικατάσταση των υπαρχόντων συστημάτων ψύξεως μηχανικής συμπίεσης αερίων είναι η μαγνητοθερμική ψύξη, η οποία δεν χρησιμοποιεί αέρια αλλά στερεά υλικά ως ψυκτικό μέσο, με αποτέλεσμα να μην εκλύονται διοξείδιο του άνθρακα και άλλα επιβλαβή αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μόνο που προς το παρόν αυτή η τεχνολογία δεν είναι όσο αποδοτική θα έπρεπε. Στόχος του προγράμματος του δρος Βασίλη Αλεξανδράκη, το οποίο θα εκπονηθεί στο Ινστιτούτο Νανοτεχνολογίας και Νανοεπιστήμης του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», είναι η βελτίωση της απόδοσης της μαγνητοθερμικής ψύξης. Με σπουδές και ερευνητική δραστηριότητα που τον ταξίδεψαν από την Ελλάδα στη Γερμανία (Ruhr-University Bochum) και στην Ισπανία (University of the Basque Country, Bilbao), ο δρ Αλεξανδράκης είναι ειδικός στα φαινόμενα μαγνητικής υστέρησης, στους μηχανισμούς αντιστροφής της μαγνήτισης καθώς και στις μαγνητικές αλληλεπιδράσεις σε λεπτά υμένια και σε νανοσωματίδια. Είναι ακριβώς το φαινόμενο της υστέρησης που μειώνει την αποδοτικότητα της μαγνητοθερμικής ψύξης. Τι είναι αυτό; «Ενα μαγνητοθερμικό υλικό ξεκινάει από κάποιες αρχικές τιμές της θερμοκρασίας και του μαγνητικού πεδίου, οι οποίες στην ουσία καθορίζουν και την αρχική τιμή της εντροπίας και της μαγνήτισης του συστήματος, και ύστερα από διαδοχικές μεταβολές της θερμοκρασίας ή του μαγνητικού πεδίου επιστρέφει πάλι στις αρχικές συνθήκες. Αυτή η κυκλική διαδικασία γίνεται με μη αντιστρεπτό τρόπο, με άλλα λόγια το σύστημα μετά την αποκατάσταση των αρχικών τιμών της θερμοκρασίας και του πεδίου εμφανίζει κάποια υστέρηση σε σχέση με την αρχική τιμή της εντροπίας και της μαγνήτισης. Η υστέρηση αυτή απαιτεί την κατανάλωση επιπλέον ενέργειας προκειμένου το σύστημα να επιστρέψει στην αρχική του κατάσταση καθιστώντας τη μαγνητοθερμική ψύξη λιγότερο αποδοτική» εξήγησε ο δρ Αλεξανδράκης, ο οποίος είδε την ύπαρξη του ΕΛΙΔΕΚ ως μια «πραγματικά καλή επαγγελματική ευκαιρία και όχι απλώς αφορμή για να επιστρέψω στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη προκήρυξη έδινε την ευκαιρία στους αιτούντες να οριστούν ως επιστημονικοί υπεύθυνοι των ερευνητικών έργων, επιτρέποντάς τους να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να λάβουν οι ίδιοι τις καθοριστικές αποφάσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση των έργων. Να προσθέσω και κάτι το οποίο με εξέπληξε ευχάριστα και αφορά το είδος της εργασιακής σχέσης με τον φορέα υποδοχής. Η προσωπική μου εμπειρία ως εργαζομένου παλαιότερα στην Ελλάδα, είτε για ευρωπαϊκά είτε για εθνικά ερευνητικά προγράμματα, είναι ότι η μόνη δυνατή σύμβαση εργασίας ήταν η σύμβαση έργου (γνωστή ως μπλοκάκι παροχής υπηρεσιών) και όχι μισθωτής εργασίας. Αυτό εξανάγκαζε τους ερευνητές να υποβάλλουν δηλώσεις ΦΠΑ και να επωμίζονται το αντίστοιχο κόστος, καθώς δεν ήταν πάντοτε

Intelsat DLA-2 Στις 10, Ιουνίου του 2016 το ανώτερο στάδιο "Breeze-M» που ηταν στην τροχιά στόχου με απόγειο 65.000 χλμ με την συσκευή απο τον χώρο των τηλεπικοινωνιών την Intelsat DLA-2 ( "Intelsat DiElEy-2"). διαχωριστηκε από το ανώτερο στάδιο στις 1:40 MSK. Η εκτόξευση του πυραύλου «Proton-M» εγινε στις 10:10 MSK 9 Ιούν του 2016. Ο δορυφόρος Intelsat DLA-2 που κατασκευάζεται από την Space Systems Loral (ΗΠΑ) που τις ανατέθηκε από το δορυφορικό φορέα εκμετάλλευσης Intelsat Α.Ε. Ο Intelsat DLA-2 έχει σχεδιαστεί για να παρέχει άμεσες υπηρεσίες τηλεοπτικής μετάδοσης (DTH), καθώς και τις υπηρεσίες επικοινωνίας για τους χρήστες στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. http://www.roscosmos.ru/22300/

Γιάννης Παυλίδης, ο Έλληνας επιστήμονας που φτιάχνει το «μαύρο κουτί» για τα αυτοκίνητα. Είτε κανείς οδηγεί, είτε καθαρίζει φρούτα με το μαχαίρι, είτε χειρουργεί, ακόμη κι αν είναι αφηρημένος, ένας αυτόματος μηχανισμός κάνει τα χέρια του να λειτουργούν από μόνα τους, χαρίζοντάς τους τη δεξιότητα ενός αυτόματου πιλότου. Όμως ο μηχανισμός αυτός ενίοτε αποτυγχάνει και τότε γίνεται το μοιραίο λάθος, λέει σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χιούστον στο Τέξας Γιάννης Παυλίδης, διευθυντής του Εργαστηρίου Υπολογιστικής Φυσιολογίας (CPL), το οποίο ο ίδιος ίδρυσε το 2002. Ο Έλληνας επιστήμονας της διασποράς είναι διεθνώς αναγνωρισμένος, ειδικός στην μελέτη των φυσιο-ψυχολογικών λειτουργιών του ανθρώπου και ιδίως των ανθρωπίνων συμπεριφορών σε κρίσιμες στιγμές. Ο ίδιος αναζητά τρόπους για να περιορίσει το -πιθανώς μοιραίο- ανθρώπινο λάθος την ώρα οδήγησης, πιλοταρίσματος, χειρουργικής επέμβασης κλπ. Ο κ.Παυλίδης αναφέρει ότι τα περισσότερα αυτοκινητιστικά και αεροπορικά δυστυχήματα οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος, ενώ ουκ ολίγα είναι και τα περιστατικά χειρουργικών λαθών. Ένα σοβαρό πρόβλημα που έχει καταδείξει η έρευνά του, είναι η δυσαρμονία ανάμεσα στο ανθρώπινο συμπαθητικό σύστημα και στις ανάγκες του τεχνικού πολιτισμού μας. Αυτό, όπως λέει, συχνά προκαλεί -ιδίως σε συνθήκες στρες- ενστικτώδεις και άγαρμπες κινήσεις χωρίς δεύτερη σκέψη, οι οποίες μπορεί να ήσαν κάποτε σωτήριες για τους προγόνους μας στη σαβάνα, αλλά σήμερα πια είναι ακατάλληλες για τον χειρισμό πολύπλοκων μηχανών, όπου απαιτούνται λεπτές και προσεκτικά επιλεγμένες κινήσεις. Όπως αναφέρει, τελικά όλα -άνθρωποι και μηχανήματα- μπορούν να κάνουν το λάθος, ενώ τονίζει ότι «παρά την αυξανόμενη αυτοματοποίηση, η δεξιότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στις ζωές όλων μας, ειδικά στις πιο κρίσιμες στιγμές». Επισημαίνει ότι τα σύγχρονα συστήματα αυτοματισμών αναλαμβάνουν να πετάξουν αεροπλάνα και να οδηγήσουν αυτόνομα αυτοκίνητα, όμως η συνέπεια είναι ότι οι πιλότοι και οι οδηγοί σταδιακά ξεχνάνε να πιλοτάρουν ή να οδηγούν. Και αυτό μπορεί να αποβεί ολέθριο, αν κάποια στιγμή κάτι δεν πάει καλά στο αυτόματο σύστημα. Ο Γ.Παυλίδης αποφοίτησε το 1987 από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, έκανε μεταπτυχιακά στη ρομποτική στο Imperial College του Λονδίνου και στην επιστήμη των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα των ΗΠΑ, από όπου πήρε το διδακτορικό του το 1996. Έκτοτε η διεπιστημονική έρευνά του, που έχει προβληθεί σε πολλά επιστημονικά περιοδικά και στον ξένο Τύπο, εστιάσθηκε στο μεταίχμιο της τεχνολογίας και της φυσιολογίας/ψυχολογίας. Ο ίδιος μελετά με πρωτοποριακές ηλεκτρονικές μεθόδους την ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς επίσης την αλληλεπίδραση ανθρώπων-μηχανών. Έχει χρηματοδοτηθεί με πάνω από 9 εκατομμύρια δολάρια από δημόσια ερευνητικά κονδύλια των ΗΠΑ, καθώς και σε συνεργασία με φορείς όπως η Κλινική Mayo και η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τέξας. Μεταξύ άλλων, ο Παυλίδης και οι συνεργάτες του έχουν αναπτύξει εφαρμογές για τη μέτρηση της ρύπανσης (μέσω κινητού τηλεφώνου), του στρες, του ψεύδους, της υπνικής άπνοιας στη διάρκεια του ύπνου κ.α. Η τελευταία επιστημονική δημοσίευσή του στο έγκριτο περιοδικό "Scientific Reports" -που προξένησε αίσθηση διεθνώς και υπήρξε η αφορμή γι' αυτή τη συνέντευξη- έγινε σε οδηγούς και έδειξε ότι κάθε οδηγός διαθέτει μια «έκτη αίσθηση», που του παρέχει μια σχετική προστασία στο δρόμο (όχι παντού και πάντα βεβαίως...). Ακολουθεί η συνέντευξη: Τι μελετάτε στο Εργαστήριο Υπολογιστικής Φυσιολογίας (CPL); Στο CPL αναπτύσσουμε μεθόδους μέτρησης φυσιολογικών λειτουργιών, που μπορούν να εναρμονιστούν με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Το κίνητρο για τέτοιες μεθόδους είναι η επιθυμία μας να μελετήσουμε ανεμπόδιστα την φυσιολογική βάση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, όπως διαμορφώνεται στο φυσικό της περιβάλλον. Εστιάζουμε κυρίως στην λειτουργία του συμπαθητικού συστήματος και τον ρόλο που παίζει στον τρόπο που ο άνθρωπος αντιμετωπίζει κρίσιμες καταστάσεις. Το Εργαστήριο είναι γνωστό για τις θερμοφυσιολογικές μεθόδους μέτρησης στο πρόσωπο που έχει αναπτύξει και οι οποίες γίνονται από απόσταση, χωρίς άγγιγμα. Η πρώτη από αυτές τις μεθόδους μετρούσε την αιμάτωση στους περιοφθαλμικούς μυς και χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία στην ανίχνευση ψεύδους. Η σχετική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό «Nature» το 2002 και πήρε παγκόσμια δημοσιότητα. Αργότερα, αναπτύξαμε μια μέθοδο μέτρησης του ιδρώτα στην περιρινική επιφάνεια, καταδεικνύοντας ότι τα επίπεδα εφίδρωσης σε αυτήν την περιοχή συνδέονται με τα επίπεδα στρες. Η τεχνική χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία στο να αναδείξει τον τρόπο που οι χειρουργοί αποκτούν επιδεξιότητα. Πιο πρόσφατα, η ίδια τεχνική έφερε στην επιφάνεια τους μηχανισμούς που ενεργοποιούνται, όταν αποσπάται η προσοχή των οδηγών. Και οι δυο σχετικές εργασίες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Scientific Reports», το 2012 και 2016 αντίστοιχα, και ειδικά η δεύτερη έλαβε πρωτοφανή δημοσιότητα. Γιατί δίνετε έμφαση στην μελέτη των δεξιοτήτων χειρουργών, πιλότων, οδηγών κ.α. και τι νέο φέρνει η έρευνά σας σε αυτό το πεδίο; Η δεξιότητα είναι η επιτομή των ανθρωπίνων χαρακτηριστικών. Κατα πάσα πιθανότητα έπαιξε τεράστιο ρόλο στην ανάπτυξη της ανθρώπινης νοημοσύνης στη διάρκεια της εξελικτικής πορείας του είδους μας. Σήμερα, παρά την αυξανόμενη αυτοματοποίηση, η δεξιότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στις ζωές όλων μας, ειδικά στις πιο κρίσιμες στιγμές. Σχετικά παραδείγματα περιλαμβάνουν την επίδοση των χειρουργών σε κρίσιμες επεμβάσεις, τις επιδόσεις των πιλότων όταν τα αυτόματα συστήματα αποτυγχάνουν, και τις αντιδράσεις των οδηγών σε επικίνδυνες καταστάσεις. Πολλοί από εμάς θα βρεθούμε αντιμέτωποι, άμεσα η έμμεσα, τουλάχιστον με ένα από αυτά στη ζωή μας. Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τη δυνατότητα να μελετήσουμε με συνεχείς μετρήσεις τη φυσιο-ψυχολογία του ανθρώπου, σε συνάρτηση με τον χώρο όπου επιχειρεί, για να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε βάθος. Μόνο αν καταλάβουμε τι γίνεται σε βάθος, θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε τρόπους ικανούς να διορθώσουν τα προβλήματα. Και προβλήματα υπάρχουν πολλά: ποικίλουν από τα αυτοκινητιστικά και αεροπορικά δυστυχήματα, τα περισσότερα των οποίων οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος, έως περιστατικά χειρουργικών λαθών για τα οποία σπάνια ακούμε, γιατί προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος στοιχειοθέτησης τους. Ένα σοβαρό πρόβλημα που έχει καταδείξει η έρευνά μας, είναι η δυσαρμονία ανάμεσα στον τρόπο που λειτουργεί το συμπαθητικό σύστημα και στις ανάγκες που καλείται να εξυπηρετεί στο πλαίσιο του αναπτυγμένου τεχνικού πολιτισμού μας. Το σύνδρομο «μάχης ή φυγής» ("fight or flight") προκαλεί ενστικτώδεις, γρήγορες και άγαρμπες κινήσεις χωρίς δεύτερη σκέψη, οι οποίες μπορεί να είναι σωτήριες στη σαβάνα, αλλά είναι το αντίθετο από αυτό που χρειάζεται στον χειρισμό πολύπλοκων μηχανών, όπου απαιτούνται λεπτές και προσεκτικά επιλεγμένες κινήσεις. Η βιολογία μας είναι εντελώς αποκομμένη από τον ξέφρενο ρυθμό του πολιτισμού μας. Η έρευνα μου, λοιπόν, σκοπεύει να αναδείξει πλήρως αυτό το πρόβλημα και να αναπτύξει μεθόδους αντιμετώπισης του. Σε ποιες ιατρικές εφαρμογές εστιάζεσθε; Η δουλειά μου είναι εστιασμένη σε ανθρώπινες συμπεριφορές σε κρίσιμες στιγμές και όχι στην παθολογία. Κάποιες από τις μεθόδους που αναπτύξαμε όμως, έχουν βρει ιατρικές εφαρμογές. Η πιο γνωστή είναι η μέτρηση της αναπνοής από απόσταση, χρησιμοποιώντας θερμοφυσιολογική απεικόνιση της περι-ρινικής περιοχής. Η σχετική δημοσίευση έγινε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό "Sleep" και ήταν ένα από τα πιο προβεβλημένα ερευνητικά έργα που χρηματοδότησε το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ το 2009. Υπάρχει πράγματι ένα είδος έκτης αίσθησης που προστατεύει τους οδηγούς και κατά πόσο κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε άλλες δραστηριότητες; Όταν οι φυσικοί πόροι του οδηγού, δηλαδή τα μάτια του και τα χέρια του, δεν είναι αποσπασμένα από την οδήγηση, αλλά ο νους του είναι, τότε δείξαμε ότι υπάρχει ένα είδος αυτόματου πιλότου μέσα του, που βοηθάει να διατηρεί την ευθεία πορεία του. Η προστασία που προσφέρει αυτός ο μηχανισμός όμως, είναι σχετική. Ο οδηγός έχει ήδη αρχίσει ενστικτωδώς να κάνει έντονες, σπασμωδικές κινήσεις στο τιμόνι χάρη στο σύνδρομο "fight or flight". Το μόνο που κάνει ο αυτόματος μηχανισμός, είναι να διορθώνει άμεσα οποιαδήποτε σπασμωδική κίνηση προς τα αριστερά με μια ισοδύναμη κίνηση προς τα δεξιά και αντιστροφα. Αν καθώς συμβαίνει αυτό, ο οδηγός αποσπάσει και φυσικά την προσοχή του, π.χ. κοιτάξει για κάποια στιγμή προς τα πλάγια, τότε το έντονο "τρέμουλο" της στιγμής θα μείνει αδιόρθωτο, οδηγώντας σε γρήγορη έξοδο από τη λωρίδα, με πιθανώς καταστροφικά αποτελέσματα. Πολλοί αναγνώστες -είμαι σίγουρος- θα έχουν την εμπειρία να καθαρίζουν φρούτα η λαχανικά, χωρίς να έχουν το νου τους σε αυτό που κάνουν. Τα χέρια σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται να "λειτουργούν από μόνα τους". Είναι μάλλον ο ίδιος μηχανισμός και φαίνεται να δουλεύει πολύ καλά σε δεξιοτεχνικά καθήκοντα ρουτίνας, ενόσω ο μηχανισμός ανατροφοδότησης-αυτοδιόρθωσης ματιού-χεριού (eye-hand feedback loop) παραμένει ενεργός. Τι είναι το σύστημα "stressalyzer" που αναπτύσσετε για τα οχήματα; Θα είναι ό,τι και το μαύρο κουτί στα αεροπλάνα. Ένα απο τα σήματα που θα καταγράφει, θα είναι η κατάσταση του συμπαθητικού συστήματος του οδηγού. Χωρίς αυτήν την πληροφορία δεν έχουμε ιδέα για το τι πραγματικά προκαλεί πολλά ατυχήματα. Μετά την τωρινή φάση δοκιμών-πειραματισμών, πότε προβλέπετε να πουληθούν τα πρώτα αυτόνομα οχήματα, που θα κυκλοφορούν μόνα τους στο δρόμο; Θα είναι αναγκαία η παρουσία του ανθρώπου οδηγού για καλό και για κακό; Είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την ακριβή ημερομηνία. Η τεχνολογία για αυτόνομα αυτοκίνητα ,κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ. μοναχικοί αυτοκινητόδρομοι), είναι ήδη εδώ. Το πρόβλημα είναι τι γίνεται σε δύσκολες κυκλοφοριακές συνθήκες, όπως μέσα σε μητροπολιτικά κέντρα. Σταδιακά, πάντως, θα λυθούν τα τεχνικά προβλήματα και εκεί. Παρόλα αυτά, η πλήρης εφαρμογή των αυτόνομων αυτοκινήτων μπορεί να καθυστερήσει πιο πολύ από την τεχνολογία, για λόγους που άπτονται νομικών ζητημάτων και ζητημάτων υποδομής. Υπάρχει ένα οξύμωρο με την παρουσία του ανθρώπου στα αυτόματα αυτοκίνητα. Υποτίθεται ότι θα είναι εκεί για να αναλάβει να σώσει την κατάσταση, αν τα πράγματα πάνε στραβά. Το πρόβλημα είναι ότι, σε συνθήκες προηγμένου αυτοματισμού, ο άνθρωπος δεν θα έχει πια ιδέα από οδήγηση σε εύκολες συνθήκες, πόσο μάλλον σε δύσκολες συνθήκες, που θα βγάζουν "εκτός μάχης" τον αυτόματο μηχανισμό. Είναι το ίδιο πρόβλημα που έχουν οι πιλότοι της νέας γενιάς - βασικά δεν ξέρουν να πετάνε. Τα περισσότερα ατυχήματα τα τελευταία χρόνια γίνονται, όταν ο αυτόματος πιλότος τα βρίσκει σκούρα και μεταφέρεται ο έλεγχος στον πιλότο, ο οποίος, αν είναι της καινούργιας γενιάς, κάτω από το βάρος της απειρίας και του συνδρόμου «fight or flight», κάνει τις λάθος ενέργειες, όπως στην πτήση της Air France που συνετρίβη στον Ατλαντικό το 2009. Αν όμως είναι της παλιάς σχολής, τότε κάνει θαύματα, όπως ο πιλότος στον ποταμό Χάντσον επίσης το 2009. Τα ρομποτικά αυτοκίνητα δεν θα είναι αφηρημένα, αλλά ούτε θα έχουν έκτη αίσθηση. Θα είναι τελικά πιο ασφαλείς οι δρόμοι του μέλλοντος; Πιστεύω ότι γενικά θα υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια. Παρόλα αυτά, σχεδόν τίποτε δεν λειτουργεί πάντα καλά. Όπως δείξαμε στο τελευταίο άρθρο, και ο άνθρωπος έχει τους δικούς του αυτόματους μηχανισμούς, που ενίοτε επίσης αποτυχαίνουν. Το ερώτημα είναι τι γίνεται τότε; Σε αυτό το ερώτημα για τα αυτόματα αυτοκίνητα δεν έχει δοθεί ακόμη ρεαλιστική απάντηση. Συνεργάζεστε με Έλληνες ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον ή στην Ελλάδα; Έχω μακροχρόνια και στενή συνεργασία με τον δρα Παναγιώτη Τσιαμυρτζή, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν ο κυριότερος συνεργάτης μου σε αυτήν την τελευταία δουλειά και αυτός που έκανε την ενδελεχή ανάλυση των δεδομένων. Επίσης συνεργάζομαι με την σύζυγο μου δρα Σεμεντεφέρη εδώ στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον. Νοσταλγείτε την Ελλάδα; Θα επιστρέφατε σε αυτήν ποτέ για να διεξάγετε έρευνα; Ναι, νοσταλγώ την Ελλάδα και την αγαπώ πολύ. Είμαι σε ένα σημείο στην καριέρα μου όμως που είναι δύσκολο να μετακινηθώ είτε προς στην Ελλάδα είτε και εντός Αμερικής, ανεξάρτητα από τις επικρατούσες συνθήκες. http://www.pronews.gr/portal/20160610/genika/epistimes/27120/giannis-petridis-o-ellinas-epistimonas-poy-ftiahnei-mayro-koyti-gia

Google: Πιο κοντά στην ανάπτυξη ενός παγκόσμιου κβαντικού υπολογιστή. Εδώ και περίπου 30 χρόνια ερευνητές προσπαθούν να αναπτύξουν έναν παγκόσμιο κβαντικό υπολογιστή, μια υπολογιστική δηλαδή συσκευή που εκμεταλλεύεται χαρακτηριστικές ιδιότητες της κβαντομηχανικής για την επεξεργασία δεδομένων και την εκτέλεση υπολογισμών. Ωστόσο, οι προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός τέτοιου περίπλοκου συστήματος προχωρούσαν μέχρι πρόσφατα με πολύ αργό ρυθμό. Όμως μια ερευνητική ομάδα της Google κατάφερε να κατασκευάσει το πρωτότυπο μιας τέτοιας συσκευής - που βρίσκεται σε πειραματικό ακόμα στάδιο- η οποία είναι σε θέση να επιλύει ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων σε τομείς όπως η χημεία και η φυσική, ενώ παράλληλα έχει τη δυνατότητα κλιμάκωσης σε μεγαλύτερα συστήματα. Τόσο η IBM όσο και η καναδική εταιρεία D-Wave έχουν αναπτύξει λειτουργικούς κβαντικούς υπολογιστές χρησιμοποιώντας διαφορετικές προσεγγίσεις, ωστόσο τα μηχανήματά τους δεν έχουν μεγάλη δυνατότητα κλιμάκωσης στην πληθώρα των κβαντικών bits (qubits) που χρειάζονται για την επίλυση προβλημάτων που οι κλασσικοί υπολογιστές δεν μπορούν να λύσουν. Επιστήμονες των ερευνητικών εργαστηρίων της Google καθώς και φυσικοί του Πανεπιστημίου Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια περιγράφουν τη νέα αυτή συσκευή στην ιστοσελίδα Nature. «Πρόκειται για μια καταπληκτική δουλειά από πολλές απόψεις και είναι γεμάτη με πολύτιμα μαθήματα για την κβαντική κοινότητα», δήλωσε στο Nature ο Daniel Lidar, ειδικός σε θέματα κβαντικής πληροφορικής του Πανεπιστημίου της Νότια Καλιφόρνιας. Το πρωτότυπο σύστημα που ανέπτυξε η Google συνδυάζει τις δύο κύριες προσεγγίσεις στην κβαντική πληροφορική. Η μία προσέγγιση κατασκευάζει τα ψηφιακά κυκλώματα του υπολογιστή χρησιμοποιώντας qubits σε καθορισμένες διατάξεις με στόχο την επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος. Αυτό είναι ανάλογο με ένα «χειροποίητο» ψηφιακό κύκλωμα που υπάρχει σε έναν συμβατικό μικροεπεξεργαστή, ο οποίος έχει αναπτυχθεί με τη χρήση των κλασσικών bits. Μεγάλο μέρος της θεωρίας των κβαντικών υπολογιστών βασίζεται σε αυτή την προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει μεθόδους για τη διόρθωση σφαλμάτων που διαφορετικά θα μπορούσαν να «εκτροχιάσουν» έναν υπολογισμό. Μέχρι στιγμής, οι πρακτικές εφαρμογές ήταν εφικτές με τη χρήση μόνο μερικών qubits. Η άλλη προσέγγιση ονομάζεται αδιαβατική κβαντική πληροφορική (Adiabatic Quantum Computing - AQC). Στην προκειμένη περίπτωση, ο υπολογιστής κωδικοποιεί ένα συγκεκριμένο πρόβλημα σε μία ομάδα qubits και σταδιακά εξελίσσει και προσαρμόζει την αλληλεπίδραση μεταξύ τους ώστε να «διαμορφώσει» τη συλλογική κβαντική τους κατάσταση και να φτάσει στη λύση. Ως αρχή, περίπου οποιοδήποτε πρόβλημα μπορεί να κωδικοποιηθεί στην ίδια ομάδα qubits. Αυτή η νέα προσέγγιση θα επιτρέπει σε έναν υπολογιστή να πραγματοποιεί κβαντικές διορθώσεις σφαλμάτων, δήλωσε στο Nature o Lidar. «Με τη διόρθωση των σφαλμάτων, η προσέγγισή μας μετατρέπεται σε έναν αλγόριθμο γενικής χρήσης που είναι στη θεωρία κλιμακούμενος σε έναν τυχαίο μεγάλο κβαντικό υπολογιστή», δήλωσε ο Alireza Shabani, ένα ακόμα μέλος της ερευνητικής ομάδας της Google. Η συσκευή της Google βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο, ωστόσο ο Lidar υποστηρίζει ότι σε ένα με δύο χρόνια, αυτού του είδους οι συσκευές θα μπορούσαν να είναι πραγματικότητα. «Στο μέλλον θα είναι δυνατό να κάνουμε προσομοίωση της κβαντικής δυναμικής, η οποία είναι απρόσιτη μέσω του κλασσικού υλικού και θα σηματοδοτήσει την έλευση της ‘κβαντικής υπεροχής΄», πρόσθεσε ο ίδιος. http://www.ethnos.gr/epistimi/arthro/google_pio_konta_stin_anaptyksi_enos_pagkosmiou_kbantikou_ypologisti-64389896/

Διόρθωση της τροχιάς του ΔΔΣ Σύμφωνα με το πρόγραμμα της πτήσης του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) στις 8, Ιουνίου του 2016 πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη διόρθωση της τροχιάς του ΔΔΣ. Ο σκοπός της διόρθωσης ήταν η δημιουργία των προϋποθέσεων για την καταλληλη τροχιά για το επανδρωμένο διαστημόπλοιο μεταφοράς (TPC) «Soyuz TMA-19M», και να διασφαλίσει την συζευξη του διαστημικού σκάφους «Soyuz MS", που έχει προγραμματιστεί για τις 7 Ιουλίου, το 2016. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της υποστήριξης της υπηρεσία πλοήγησης το διαστημικό σκάφος Mission Control Center (MCC) "Πρόοδος MS-02" στις 17 ώρες. 00 λεπτά. ωρα MSK.ξεκινησε λειτουργία του κινητήρα για 238,6 δευτερόλεπτα. Ως αποτέλεσμα, έλαβε ο ISS προσαύξηση ταχύτητας 0,45 m / sec. Μετά τον ελιγμό, η μέση αύξηση του ύψους πτήσης του σταθμού για 800 μέτρα θα είναι 403,4 χιλιόμετρα. http://www.roscosmos.ru/22294/ Ο πυραυλος "Proton-M", με το διαστημικό σκάφος INTELSAT DLA-2 εκτοξευτηκε με επιτυχία από το Μπαϊκονούρ. Στις 9 Ιουνίου 2016 στις 10:10 ωρα MSK απο την τοποθεσία εκτόξευσης 81 στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ πραγματοποιηθηκε επιτυχή εκτόξευση του πυραύλου φορέα «Proton-M» με το ανώτερο στάδιο "Breeze-M» και το τηλεπικοινωνιακο διαστημόπλοιο Intelsat DLA-2 ( " Intelsat DiElEy-2). Σύμφωνα με το πρόγραμμα πτήσης μετά από 9 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση διαχωρίζεται από το τρίτο στάδιο της εκτόξευσης το άνω στάδιο "Breeze-M" και έχει αρχίσει ο σχηματισμός της τροχιάς αναφοράς. Η τροχιά στόχου ειναι το απόγειο των 65.000 χιλιομέτρων, και ο διαχωρισμός της από το ανώτερο στάδιο αναμένεται στις 10 Ιουνίου στις 1:41 MSK. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος από την αρχή της εκτοξευσης πριν από το διαχωρισμό του διαστημικού σκάφους θα είναι 15 ώρες και 31 λεπτά. Ο Intelsat DLA-2 έχει σχεδιαστεί για να παρέχει άμεσες υπηρεσίες τηλεοπτικής μετάδοσης (DTH), καθώς και τις υπηρεσίες επικοινωνίας για τους χρήστες στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. http://www.roscosmos.ru/22296/ Τί συνέβη στο σώμα του αστροναύτη Σκοτ Κέλι που έμεινε 340 ημέρες στο διάστημα. Εχουν περάσει τρεις μήνες πλέον από τη στιγμή που πάτησε ξανά στη Γη. Ομως, ο Σκοτ Κέλι νιώθει ακόμη τις συνέπειες της παραμονής του στο διάστημα για 340 ημέρες. Ο Αμερικανός αστροναύτης περιέγραψε σε εκδήλωση της NASA το τι συνέβη στο σώμα του, μετά από την τελευταία του αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. «Οταν επέστρεψα, ήμουν πραγματικά πιασμένος και πονούσα. Το δέρμα μου δεν είχε αγγίξει τίποτα πέρα από τα ρούχα μου για 340 ημέρες. Ο,τι κι αν άγγιζα, ένιωθα να φλέγεται το δέρμα μου», είπε ο Κέλι, που έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο με τις εντυπωσιακές φωτογραφίες από το διάστημα που ανέβαζε στο Instagram κατά τη διάρκεια της αποστολής του. «Μάλιστα είχα κάποια εξανθήματα και αποχρωματισμούς όπου ακουμπούσα. Και στη συνέχεια για μέρες εμφάνισα συμπτώματα σαν να είχα γρίπη. Αν δεν είχα βρεθεί για ένα χρόνο στο διάστημα, θα είχα τρέξει στα επείγοντα ενός νοσοκομείου και θα τους έλεγα ''Δεν ξέρω τι έχω, αλλά δεν νιώθω καθόλου καλά''», παραδέχθηκε ο αστροναύτης, σύμφωνα με το Business Insider. http://www.pronews.gr/portal/20160608/genika/diastima/49/ti-synevi-sto-soma-toy-astronayti-skot-keli-poy-emeine-340-imeres-sto

Μία «έξοδο διαφυγής» από τις μαύρες τρύπες προτείνει ο Στίβεν Χόκινγκ. Οι μαύρες τρύπες δεν αποτελούν «απόλυτες φυλακές», αφού είναι ανακτήσιμες τουλάχιστον οι πληροφορίες των σωμάτων και της ακτινοβολίας που καταλήγουν σε αυτές. Αυτό υποστηρίζει ο διάσημος Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος μαζί με δύο ακόμη θεωρητικούς φυσικούς προτείνουν σε άρθρο τους στο περιοδικό Physical Review Letters έναν μηχανισμό διατήρησης των πληροφοριών, ο οποίος λειτουργεί τελικά ως «έξοδος διαφυγής» τους στο σύμπαν με τον «θάνατο» της μαύρης τρύπας. Οι μαύρες τρύπες είναι τα «απομεινάρια» πολύ μεγάλων άστρων, τα οποία έχουν τόσο μεγάλη πυκνότητα που «καταπίνουν» οποιοδήποτε φωτόνιο ή σώμα βρεθεί στην εμβέλεια του πανίσχυρου βαρυτικού τους πεδίου, ή αλλιώς στον ορίζοντα γεγονότων, όπως ονομάζεται. Ωστόσο, το ερώτημα που απασχολεί τους επιστήμονες εδώ και 40 χρόνια είναι τι συμβαίνει με τις πληροφορίες που κωδικοποιούνται στην ακτινοβολία και τις μάζες. Σύμφωνα με τη Γενική Σχετικότητα, οι περισσότερες από αυτές χάνονται διά παντός. Ο λόγος είναι πως «οι μαύρες τρύπες δεν έχουν μαλλιά», όπως είχε πει χαρακτηριστικά ο θεωρητικός φυσικός Τζον Άρτσιμπαλντ Γουίλερ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, για να περιγράψει το γεγονός ότι οι μόνες πληροφορίες που μπορούν να γίνουν γνωστές είναι η μάζα, το φορτίο και στροφορμή μιας μαύρης τρύπας. Αυτό σημαίνει πως δεν είναι ανακτήσιμες όλες οι υπόλοιπες των φωτονίων ή των σωμάτων που απορροφήθηκαν. Επομένως, ακόμη κι όταν μία μαύρη τρύπα εξατμισθεί, ένα φαινόμενο που και πάλι ανακάλυψε ο Χόκινγκ, με τον «θάνατό» του θα χαθούν μαζί του. Κάτι τέτοιο όμως έρχεται σε αντίθεση με την κβαντική φυσική, η οποία υποστηρίζει πως διατηρούνται πάντοτε οι πληροφορίες. Έτσι, οι μαύρες τρύπες φέρνουν σε αντίθεση τις δύο βασικές θεωρίες της σύγχρονης φυσικής, οι οποίες θα μπορέσουν να «συμφιλιωθούν» μόνον αν βρεθεί πειστική λύση σε αυτό το πρόβλημα, το οποίο είναι γνωστό ως «παράδοξο της χαμένης πληροφορίας». Μαζί με τους Μάλκομ Πέρι από το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και Άντριου Στόμινγκερ από το Χάρβαρντ, ο Χόκινγκ περιγράφει στο άρθρο έναν μηχανισμό που «απαντά» στο παράδοξο, αφού δείχνει πώς ενδεχομένως αποθηκεύονται οι πληροφορίες και «επιζούν». Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με την εν λόγω θεωρία, οι μαύρες τρύπες δεν είναι… φαλακρές, αλλά έχουν «απαλά μαλλιά». Με τον όρο αυτό, οι συγγραφείς του άρθρου περιγράφουν κβαντικά σωματίδια χωρίς μάζα, τα οποία περιβάλλουν τις μαύρες τρύπες, «κατοικώντας» στον ορίζοντα γεγονότων τους. Κατά συνέπεια, οι πληροφορίες της ύλης και του φωτός που απορροφώνται, αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων από τα «απαλά μαλλιά». Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα φωτόνιο ή μία μάζα βρεθεί μέσα στον ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας, διεγείρει τα «απαλά μαλλιά», διαταράσσοντας την κατάστασή τους με τέτοιο τρόπο ώστε οι πληροφορίες του να αποτυπωθούν σε αυτά. Ακόμη όμως κι αν οι πληροφορίες αποθηκεύονται με αυτό τον τρόπο, πώς δεν εξαφανίζονται για πάντα με τον «θάνατο» της μαύρης τρύπας; Γι’ αυτό τον σκοπό, οι τρεις επιστήμονες επικαλούνται την ακτινοβολία Χόκινγκ, ένα φαινόμενο που προέβλεψε πρώτος ο Βρετανός, σύμφωνα με το οποίο οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν φωτόνια, λόγω της κβαντικής αβεβαιότητας. Συνεπώς, αυτή η εκπεμπόμενη ακτινοβολία είναι το «όχημα» που μεταφέρει τις πληροφορίες πίσω στο σύμπαν, με συνέπεια να καταφέρνουν τελικά να «επιζήσουν». Όπως αναφέρουν πάντως οι τρεις φυσικοί, με τον συγκεκριμένο μηχανισμό δεν ισχυρίζονται πως έφτασαν να λύσουν το «παράδοξο της χαμένης πληροφορίας», αφού η θεωρία τους χρειάζεται να διασαφηθεί περισσότερο σε ορισμένα σημεία της. Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν, κατέδειξαν μία σημαντική παράμετρο (τα «απαλά μαλλιά») που μέχρι σήμερα έλειπε από τις περιγραφές των μελανών οπών. http://www.naftemporiki.gr/story/1113493/mia-eksodo-diafugis-apo-tis-maures-trupes-proteinei-o-stiben-xokingk

Η βάπτιση τεσσάρων νέων στοιχείων του περιοδικού πίνακα και τα ονόματα αυτών: Νιχόνιο, Μοσχόβιο, Τενεσίνιο και Ογκάνεσον ( Με την συλλογή 156.278 υπογραφών, οι θαυμαστές των Motourhead, του γνωστού χέβι μέταλ συγκροτήματος, ζητούσαν να ονομαστεί «Lemmium» το ένα από τα 4 νέα στοιχεία του περιοδικού πίνακα, το «βαρύ μέταλλο» με ατομικό αριθμό 115, προς τιμήν του αρχηγού της μπάντας Lemmy Kilmister. Δυστυχώς δεν εισακούστηκαν. Η Διεθνής Ένωση Καθαρής και Εφαρμοσμένης Χημείας (IUPAC) προβληματιζόταν από τον Ιανουάριο για τα ονόματα των νέων στοιχείων που δημιουργήθηκαν στα εργαστήρια τα τελευταία χρόνια. Και σήμερα ανακοίνωσε τα ονόματα που προτείνει για τα 4 νέα στοιχεία του περιοδικού πίνακα. Μετά από μια δημόσια διαβούλευση που θα είναι ανοιχτή μέχρι στις 8 Νοεμβρίου του 2016, η IUPAC θα βάλει την τελική σφραγίδα έγκρισης των ονομάτων. Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 113 Το στοιχείο που διαθέτει 113 πρωτόνια στον πυρήνα του δημιουργήθηκε σε ιαπωνικό εργαστήριο και έφερε το προσωρινό όνομα Ununtrium (από τις λατινικές λέξεις «ένα» και «τρία» και την κατάληξη –ium) και συμβολιζόταν με Uut. To καινούργιο όνομα θα είναι Νihonium – Νιχόνιο( και το νέο σύμβολο Νh. Νιχόν προφέρεται η Ιαπωνία … στα ιαπωνικά (日本). Η IUPAC με την κίνηση αυτή ελπίζει ότι η υπερηφάνεια και η πίστη στην επιστήμη θα αντικαταστήσει την δυσπιστία σε όλους όσους υπέφεραν από την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011. Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 115 Ununpentium ήταν το προσωρινό όνομα του τεχνητά κατασκευασμένου υπερβαρέoς στοιχείου του περιοδικού πίνακα με ατομικό αριθμό 115, και η συντομογραφία του ήταν Uup. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 2004 στη Ρωσία και επιβεβαιώθηκε το 2013. To νέο όνομα θα είναι Moscovium (Mc) – Μοσχόβιο(, προφανώς από την πόλη της Μόσχας. Στην περιφέρεια της πόλης βρίσκεται το εργαστήριο όπου δημιουργήθηκε το Μοσχόβιο. Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 117 Το στοιχείο Ununseptium (Uus) με ατομικό αριθμό Ζ=117 δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 2010 στο εργαστήριο Oak Ridge, στο Tennessee των ΗΠΑ. Γι αυτό το νέο όνομα του στοιχείου θα είναι Tennessine (Ts) – Τενεσίνιο(. Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 118 To στοιχείο Ununoctium (Uuo) βαφτίστηκε Oganesson (Og) από το όνομα του καθηγητή Yuri Oganessian , ο οποίος αφιέρωσε την έρευνά του στην μελέτη των βαρέων στοιχείων με ατομικό αριθμό μεγαλύτερο του 92. Το στοιχείο Ογκάνεσον (ή Ογκανέσιον βρίσκεται στην 18η ομάδα του περιοδικού πίνακα – την ομάδα των ευγενών αερίων. Γι αυτό έχει την κατάληξη –ον, όπως λέμε Νέον, Αργόν, Κρυπτόν, Ξένον και Radon – Ραδόνιον (εκτός του Ηλίου). http://physicsgg.me/2016/06/08/%ce%b7-%ce%b2%ce%ac%cf%80%cf%84%ce%b9%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%b5%cf%83%cf%83%ce%ac%cf%81%cf%89%ce%bd-%ce%bd%ce%ad%cf%89%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%b9%cf%87%ce%b5%ce%af%cf%89%ce%bd-%cf%84%ce%bf%cf%85/

Σε κατάσταση σιωπηρού συναγερμού η NASA από τον μυστήριο θάνατο επιστημονικής ερευνήτριας. Σε κατάσταση συναγερμού έχουν τεθεί οι εγκαταστάσεις της NASA στις ΗΠΑ, μετά το μυστηριώδη θάνατο μίας 48χρονης επιστημονικής ερευνήτριας. Η Tiffany Moisan από το Princess Anne εργαζόταν στο Wallops Flight Facility και το πτώμα της βρέθηκε την περασμένη Κυριακή πίσω από μεγάλο κατάστημα τροφίμων, αναφέρει η New York Post. Το αυτοκίνητο της Tiffany βρέθηκε στο πάρκινγκ του καταστήματος, όπως δήλωσε ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης στην περιοχή. Όπως αναφέρθηκε, δεν βρέθηκαν στοιχεία που να δίνουν μία εικόνα για το συμβάν. Η έρευνα, ωστόσο, συνεχίζεται, ενώ το πτώμα της γυναίκας έχει μεταφερθεί στον ιατροδικαστή, τα ευρήματα του οποίου είναι ικανά να φωτίσουν αυτήν την περίεργη υπόθεση. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της NASA, Keith Koehler το αντικείμενο της 48χρονης ήταν η έρευνα των ωκεανών και του φυτοπλαγκτόν. http://www.pronews.gr/portal/20160608/genika/diastima/49/se-katastasi-siopiroy-synagermoy-i-nasa-apo-ton-mystirio-thanato Νέες εκπληκτικές φωτογραφίες της Γης από το διάστημα. Εχει διανύσει περισσότερα από 4 δισ. χιλιόμετρα και έχει κάνει τον κύκλο της Γης περισσότερες από 100.000 φορές από τότε που τέθηκε σε τροχιά, πριν από 17 χρόνια. Ο λόγος για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ), που προσφέρει τις καλύτερες εικόνες του πλανήτη μας στα κατά καιρούς πληρώματα που τον αποτελούν. Υπολογίζεται ότι έχουν τραβηχθεί πάνω από 3 εκατομμύρια φωτογραφίες από τον ΔΔΣ, που βρίσκεται περίπου 350 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη. Ωστόσο, οι φωτογραφίες που έχουν τραβήξει οι αστροναύτες που βρίσκονται τώρα στον Σταθμό θεωρούνται πως είναι οι καλύτερες, απεικονίζοντας την απαράμιλλη ομορφιά και το μεγαλείο του πλανήτη Γη. Οι αστροναύτες Tim Peake, Tim Kopra και Jeffrey Williams έχουν φωτογραφίσει απίθανα ηλιοβασιλέματα σε ωκεανούς, εκπληκτικά βουνά, γεωμετρικές φιγούρες σε ερήμους, πόλεις όπως δεν τις έχουμε ξαναδεί. Ταυτόχρονα, όμως, οι φωτογραφίες τους δείχνουν και το πόσο εύθραυστο είναι το «σπίτι μας». Φωτογραφίες. 1.Καλώς ήρθατε στη Νέα Υόρκη. Διακρίνονται το Μανχάταν, το Μπρονξ, το Κουίνς, το Μπρούκλιν και το Στέιτ Αϊλαντ 2.Μια αστραπή καταδεικύνει την ύπαρξη καταιγίδας 3.Αμμόλοφοι στην έρημο της Αλγερίας 4.Χιονισμένες βουνοκορφές στα Ιμαλάια 5.Χαμηλή νέφωση στον Ειρηνικό Ωκεανό την ώρα του ηλιοβασιλέματος 6.Σικάγο by night! Προσέξτε τη ρυμοτομία... 7.Η τελευταία χερσόνησος πάγου, που λιώνει, στη θάλασσα Μπέρινγκ 8.Μαγική Βενετία και από ψηλά... 9.Η Ιταλία και οι Άλπεις όπως φαίνονται τη νύχτα 10.Οχι, δεν είναι πίνακας ζωγραφικής. Είναι τεράστιοι αμμόλοφοι στις παρυφές της ερήμου Ναμίμπ, στην Αφρική. 11.Ο κρατήρας Manicouagan στον Καναδά, σε σχήμα δακτυλίου. Τον προκάλεσε αστεροειδής πριν από περίπου 210 εκατομμύρια χρόνια 12.Γεωμετρικό σχέδιο «χαραγμένο» στη Σαουδική Αραβία από γεωργικές αρδεύσεις 13.Ποτάμι πάγου στην Παταγονία 14.Το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, στις ΗΠΑ 15.Το Σαν Φρανσίσκο με τη γέφυρα Γκόλντεν Στέιτ (αριστερά) 16.Το εκπληκτικό πεδίο πάγου στην Παταγονία, που ρέει στη λίμνη Viedma 17.Το ακρωτήρι Cod στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ 18.Ενώ φαίνονται σαν πυγολαμπίδες, στην πραγματικότητα αυτά τα πράσινα στίγματα είναι φώτα αλιευτικών σκαφών στον κόλπο της Ταϊλάνδης 19.Η βόρεια ακτή της ισπανικής νήσου Μαγιόρκα, στη Μεσόγειο Θάλασσα 20.Βανκούβερ, Καναδάς 21.Αυτή η φωτογραφία απεικονίζει το πώς ο άνθρωπος αλλάζει τη Γη. Τεράστιες τρύπες στην Αριζόνα από δραστηριότητες εξόρυξης 22.Λίμνη στη Βραζιλία 23.Η Σελήνη στον ορίζοντα πάνω από την Κορέα. Οι «κυματισμοί» είναι επί της ουσίας ατμοσφαιρική παραμόρφωση http://www.pronews.gr/portal/20160608/genika/diastima/49/nees-ekpliktikes-fotografies-tis-gis-apo-diastima-foto

Google: «Κουμπί πανικού» για τεχνητή νοημοσύνη εκτός ελέγχου. Για την περίπτωση που η τεχνητή νοημοσύνη βγει εκτός ελέγχου και τα βάλει με την ανθρωπότητα, ένα ενδεχόμενο που θεωρούν πιθανό αρκετοί φιλόσοφοι και ειδικοί της τεχνολογίας, ερευνητές της Google προσπαθούν να αναπτύξουν ένα «μεγάλο κόκκινο κουμπί» που θα διακόπτει την εχθρική δραστηριότητα. «Αν η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο υπό ανθρώπινη επίβλεψη, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι απαραίτητο να πατήσει ο ανθρώπινος χειριστής το μεγάλο κόκκινο κουμπί, προκειμένου να εμποδίσει τη νοημοσύνη να συνεχίσει μια επιβλαβή αλληλουχία ενεργειών» γράφει η ερευνητική ομάδα σε μελέτη που δημοσιεύεται από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Μηχανικής Μάθησης. Παράδειγμα μιας τέτοιας κατάστασης θα ήταν ένα ρομπότ που πρέπει να σταματήσει τη λειτουργία του για να αποφευχθούν τραυματισμοί ή ζημιές. Παρόλα αυτά, οι συντάκτες της μελέτης προειδοποιούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη «ενδέχεται να μάθει μακροπρόθεσμα πώς να αποφύγει τέτοιες διακοπές». Η ασυνήθιστη μελέτη παρουσιάστηκε από ερευνητές της DeepMind, μιας εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης που εξαγοράστηκε από τη Google, σε συνεργασία με το Future of Humanity Institute. Ιδρυτής του ινστιτούτου είναι ο φιλόσοφος Νικ Μπόστρομ, ο οποίος υποστήριζε στο βιβλίο του Superintelligence ότι ο άνθρωπος θα τα βρει σκούρα όταν η τεχνητή νοημοσύνη τον ξεπεράσει σε ικανότητα μάθησης. Παρόμοιες απόψεις έχουν μεταξύ άλλων ο βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Έλον Μασκ και ο Μπιλ Γκέιτς της Microsoft. H μελέτη περιλαμβάνει πολύ τεχνικές λεπτομέρειες, καταλήγει όμως στην ιδέα ότι μια δυνητικά επικίνδυνη τεχνητή νοημοσύνη δεν θα μπορεί να αντιμετωπιστεί απλά τραβώντας το καλώδιο από την πρίζα. Το «κόκκινο κουμπί» θα ήταν ουσιαστικά ένας αλγόριθμος που παρεμβαίνει στα συστήματα επιβράβευσης που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη προγραμμάτων που μαθαίνουν μόνα τους. Ουσιαστικά ο αλγόριθμος αυτός θα ξεγελούσε τη μηχανή ώστε να αποφασίσει να σταματήσει μόνη της την «επιβλαβή αλληλουχία ενεργειών». Δεδομένου ότι η Google, η Facebook, η Amazon, η Microsoft και άλλες εταιρείες επενδύουν πολλά στην τεχνητή νοημοσύνη, οι συντάκτες της μελέτης πιστεύουν ότι η μέρα που θα χρειαστεί να πατήσουμε το κόκκινο κουμπί μπορεί να μην αργήσει. Επικαλούνται μάλιστα προηγούμενη έρευνα το 2013, στην οποία ένας αλγόριθμος που έπαιζε Tetris συνειδητοποίησε ότι δεν θα έχανε ποτέ αν απλά διέκοπτε το παιχνίδι επ΄αόριστον. Ας ελπίσουμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα διαβάσει τη μελέτη της Google ώστε να απενεργοποιήσει το κόκκινο κουμπί. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500082668 Μικροσκοπικά λέιζερ για επεξεργαστές νέας γενιάς. Ομάδα επιστημόνων από το Hong Kong University of Science and Technology, το University of California, Santa Barbara, τα Sandia National Laboratories και του Harvard University κατάφερε να δημιουργήσει μικροσκοπικά λέιζερ απευθείας πάνω στο πυρίτιο- ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα στη βιομηχανία των ημιαγωγών και παραπέρα. Για πάνω από 30 χρόνια, η κρυσταλλοειδής δομή του πυριτίου και τα τυπικά υλικά λέιζερ δεν μπορούσαν να ταιριάξουν, καθιστώντας αδύνατον τον συνδυασμό τους, μέχρι τώρα: Όπως αναφέρεται σε δημοσίευση στο Applied Physics Letters, η ενσωμάτωση κοιλοτήτων subwavelength (απαραίτητων δομικών στοιχείων των μικροσκοπικών λέιζερ- σε πυρίτιο επέτρεψε τη δημιουργία και επίδειξη στοιχείων εκπομπής φωτός υψηλής πυκνότητας. Η τοποθέτηση λέιζερ σε μικροεπεξεργαστές αυξάνει τις δυνατότητές τους και τους επιτρέπει να «τρέχουν» με λιγότερη ενέργεια, κάτι που συνιστά μεγάλο βήμα για τη σχετική τεχνολογία, εξηγεί η Κέι Μάι Λάου, καθηγήτρια του Hong Kong University of Science and Technology. Παραδοσιακά, τα λέιζερ που χρησιμοποιούνται για εφαρμογές εμπορίου είναι μεγάλα (για τα δεδομένα των λέιζερ- 1mm x 1mm). Τα μικρότερα είναι λιγότερο αποτελεσματικά, ωστόσο οι ερευνητές κατάφεραν να λύσουν το πρόβλημα μέσω χρήσης «whispering gallery mode» λέιζερ, που θεωρούνται εξαιρετικά καλή επιλογή ως πηγή φωτός για οπτικές επικοινωνίες σε τσιπ, επεξεργασία δεδομένων, χημικούς αισθητήρες κ.α. Επί της προκειμένης, τα μικροσκοπικά αυτά λέιζερ είναι ιδανικά για μετάδοση δεδομένων σε πολύ υψηλές ταχύτητες, ανοίγοντας τον δρόμο για επεξεργαστές νέας γενιάς. «Η φωτονική είναι η πιο οικονομική από άποψη ενέργειας και κόστους μέθοδος μετάδοσης μεγάλων όγκων δεδομένων σε μεγάλες αποστάσεις. Μέχρι τώρα, οι πηγές φωτός λέιζερ για τέτοιες εφαρμογές ήταν “off chip”...η δουλειά μας επιτρέπει “on chip” ενσωμάτωση λέιζερ» αναφέρει η Λάου. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η τεχνολογία αυτή θα φτάσει στην αγορά μέσα σε διάστημα 10 ετών http://www.naftemporiki.gr/story/1112374/mikroskopika-leizer-gia-epeksergastes-neas-genias

Άνοιξε ο δρόμος για τους διαστημικούς ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων. Σχεδόν τέλεια ελεύθερη πτώση αντικειμένου στο διάστημα Οι επιστήμονες της αποστολής LISA Pathfinder του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ανακοίνωσαν ότι το πείραμά τους ξεπέρασε τις προσδοκίες τους, πετυχαίνοντας τη σχεδόν τέλεια ελεύθερη πτώση ενός αντικειμένου στο διάστημα. Κανένα άλλο ανθρώπινο κατασκεύασμα δεν έχει ποτέ «βιώσει» κάτι ανάλογο, όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, οι οποίοι παρουσίασαν τα αποτελέσματα των πρώτων δύο μηνών της πειραματικής αποστολής. Όπως είπαν, ανοίγει πλέον με ασφάλεια ο δρόμος για την κανονική αποστολή LISA. Η αποστολή του δορυφόρου LISA Pathfinder, ο οποίος εκτοξεύθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2015, δεν αποτελεί παρά ένα κρίσιμο αλλά αναγκαίο τεστ σε μικρή κλίμακα για τον έλεγχο της τεχνολογίας, που θα χρησιμοποιηθεί σε πολύ μεγάλη πλέον κλίμακα στη μελλοντική αποστολή του παρατηρητηρίου LISA (Laser Interferometer Space Antenna), η οποία θα επιχειρήσει να ανιχνεύσει τα βαρυτικά κύματα στο διάστημα. Για να ανιχνευθούν βαρυτικά κύματα (για πρώτη φορά ανιχνεύθηκαν βαρυτικά κύματα από τον επίγειο ανιχνευτή LIGO), ο κύβος στο εσωτερικό του δορυφόρου πρέπει να είναι πλήρως απομονωμένος από κάθε άλλη επιρροή. Πράγμα που οι επιστήμονες, οι οποίοι έκαναν και τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό φυσικής «Physical Review Letters», ανακοίνωσαν ότι το πέτυχαν όχι ακριβώς στην εντέλεια, αλλά πάντως δεκάδες χιλιάδες φορές καλύτερα από κάθε προηγούμενο πείραμα ελεύθερης πτώσης. http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.116.231101 Στην τωρινή φάση, ο δορυφόρος φέρει στο εσωτερικό του δύο πανομοιότυπους κύβους βάρους δύο κιλών ο καθένας και με πλευρά 46 χιλιοστών, από κράμα χρυσού και πλατίνας, οι οποίοι αιωρούνται στο κενό στο εσωτερικό της διαστημοσυσκευής Pathfinder, τελείως ελεύθεροι από κάθε άλλη δύναμη πέρα από τη βαρύτητα. Οι δύο κύβοι στο εσωτερικό του Pathfinder βρίσκονται σε απόσταση 38 εκατοστών μεταξύ τους, ενώ παρακολουθούνται συνεχώς μέσω ενός συμβολόμετρου λέιζερ, το οποίο καταγράφει την παραμικρή επίδραση εξωτερικής δύναμης που δέχονται και άρα την τυχόν απόκλιση από τη θέση τους. Οι κύβοι, όπως απέδειξε το πείραμα, είναι σχεδόν τελείως ακίνητοι μεταξύ τους και -πέρα από τη βαρύτητα- η δύναμη που δέχονται, δεν ξεπερνά το βάρος ενός ιού πάνω στη Γη. Το λέιζερ μπορεί να καταγράψει μια ανεπαίσθητη απόκλιση στην μεταξύ τους απόσταση όχι μεγαλύτερη από το μισό της διαμέτρου ενός ατόμου! «Με το LISA Pathfinder δημιουργήσαμε το πιο “ήσυχο” μέρος που είναι γνωστό στην ανθρωπότητα. Η απόδοσή του είναι θεαματική και υπερβαίνει όλες τις προσδοκίες μας», δήλωσε ο καθηγητής Κάρστεν Ντάντσμαν, διευθυντής του Ινστιτούτου Βαρυτικής Φυσικής Μαξ Πλανκ της Γερμανίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Βαρυτικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Λάιμπνιτς του Ανοβέρου. «Εξαλείφοντας όλες τις πηγές διαταραχών, μπορέσαμε να παρατηρήσουμε την πιο τέλεια ελεύθερη πτώση που δημιουργήθηκε ποτέ. Και αυτό μάς έδειξε πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε το LISA, ένα διαστημικό παρατηρητήριο βαρυτικών κυμάτων», προσέθεσε. Μετά από αυτή την επιβεβαίωση ότι η αρχική ιδέα του πειράματος είναι σωστή και υλοποιήσιμη, η κανονική αποστολή LISA, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη το 2034, θα περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός τριγωνικού σχηματισμού δορυφόρων. Αυτοί θα πετάνε σε καθορισμένες μεταξύ τους αποστάσεις στο διάστημα (περίπου ένα εκατομμύριο χιλιόμετρα θα είναι η κάθε πλευρά του «τριγώνου») και θα δημιουργούν έτσι ένα τεράστιο διαστημικό συμβολόμετρο λέιζερ. Αυτό θα είναι ικανό να ανιχνεύσει τυχόν περαστικά βαρυτικά κύματα, τα οποία θα έχουν ως προέλευση κάποιο βίαιο συμβάν στο σύμπαν (π.χ. μια σύγκρουση ανάμεσα σε μαύρες τρύπες). Από φέτος τον Φεβρουάριο, η πειραματική συσκευή LISA Pathfinder, με τους κύβους στο εσωτερικό της, βρίσκεται σε τροχιά στο διάστημα στο λεγόμενο σημείο «Λαγκράνζ 1» (L1), σε απόσταση περίπου 1,5 εκατ. χλμ. από τη Γη. Το κανονικό παρατηρητήριο βαρυτικών κυμάτων LISA -που εντάσσεται στο πρόγραμμα «Cosmic Vision» («Κοσμικό Όραμα») της ESA- θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο σε απόσταση 50 εκατ. χιλιομέτρων από τη Γη. Το διαστημικό παρατηρητήριο LISA θα συμπληρώσει το επίγειο LIGO, καθώς θα είναι σε θέση να ανιχνεύσει χαμηλής συχνότητας βαρυτικά κύματα (0,1 mHz έως 1 Hz), τα οποία δεν είναι δυνατό να γίνουν αντιληπτά στη Γη. Τα βαρυτικά κύματα που «πιάνει» το επίγειο LIGO, έχουν συχνότητες από δέκα έως αρκετές χιλιάδες hertz, όμως τα βαρυτικά κύματα στο διάστημα έχουν ένα πολύ ευρύτερο φάσμα συχνοτήτων, τα οποία θα μπορεί να «δει» το διαστημικό παρατηρητήριο LISA. Επιπλέον ένα τέτοιο διαστημικό παρατηρητήριο βαρυτικής αστρονομίας θα είναι απαλλαγμένο από τους αναπόφευκτους «θορύβους» της Γης (σεισμικούς, θερμικούς κ.ά.). http://physicsgg.me/2016/06/07/%ce%ac%ce%bd%ce%bf%ce%b9%ce%be%ce%b5-%ce%bf-%ce%b4%cf%81%cf%8c%ce%bc%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%8d%cf%82/

Ερευνητές χαρτογράφησαν 8.000 γαλαξίες. Νέα δεδομένα προκύπτουν για τη πορεία του Γαλαξία μας σε σχέση με αυτή των γειτονικών. Αν προσπαθήσουμε να φανταστούμε την ακριβή θέση μας στο σύμπαν θα μας φανεί πολύ δύσκολο. Το να χαρτογραφηθεί όμως η θέση αυτή ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Προσπαθώντας οι ειδικοί να καταλάβουν τον ακριβή αριθμό των γαλαξιών, κατέληξαν στην άποψη ότι υπάρχουν περίπου 100 – 200 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο γνωστό σύμπαν, αλλά το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερο, διότι όλα όσα ξέρουμε για το σύμπαν δεν είναι παρά μονάχα ένα κλάσμα απ ότι υπάρχει στην πραγματικότητα εκεί έξω. Έτσι, μια ομάδα επιστημόνων αποφάσισε να χαρτογραφήσει τη συμπαντική γειτονιά μας συλλέγοντας δεδομένα για περισσότερους από 8.000 γαλαξίες που βρίσκονται κοντά στο δικό μας. Εργάστηκαν πολύ σκληρά και για να πάρουν μια ιδέα του κοσμικού χάρτη που μας περιβάλλει, χαρτογράφησαν ξέχωρα την θέση του κάθε γαλαξία με τις κινήσεις του στο διάστημα. Εκείνο που ανακάλυψαν είναι ότι ο δικός μας Γαλαξίας είναι μέρος ενός γιγάντιου συστήματος που κόβει την ανάσα. Ενός συστήματος που «κρατά» μαζί μια σειρά από διαφορετικούς γαλαξίες, γι αυτό ονομάστηκε «Υπερσμήνος» γνωστό και ως «Super Cluster». Ίσως όμως η ακόμη μεγαλύτερη ανακάλυψη είναι το γεγονός ότι εντόπισαν «κάτι» στο σύμπαν, που τραβάει τον Γαλαξία μας μαζί με άλλους γαλαξίες προς «αυτό» με μια εκπληκτική ταχύτητα 22 εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα! Αυτή η άγνωστη δύναμη γνωστή πλέον ως «Μεγίστη Έλξη» (Great Attractor) έλκει τον Γαλαξία μας κι οτιδήποτε γύρω από αυτόν, προς ένα συγκεκριμένο σημείο στο διάστημα, το οποίο εντοπίζεται περίπου 250 έτη φωτός μακριά. Οι ερευνητές θεωρούν ότι αυτή η Έλξη είναι μια «βαρυτική ανωμαλία» που βρίσκεται στο κέντρο του Υπερσμήνους Λανιακέας (Laniakea). Επιπλέον αυτό που προστίθεται στο όλο μυστήριο είναι ότι, η Έλξη αυτή συμβαίνει επίσης να βρίσκεται προς μια κατεύθυνση στον ουρανό, που ονομάζεται «Ζώνη της Αποφυγής». Προς εκείνη την κατεύθυνση υπάρχει τόσο πολύ σκόνη και αέρια που οι δορυφόροι και τα τηλεσκόπια δεν μπορούν να δουν καθαρά μακριά. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν το σύμπαν είναι ανυπολόγιστα τεράστιο και εμείς δεν είμαστε παρά μόνο ένα μικρό σύστημα που ταξιδεύει στο διάστημα με μια απίστευτα γρήγορη ταχύτητα. http://www.pronews.gr/portal/20160608/genika/diastima/49/ereynites-hartografisan-8000-galaxies-ti-anakalypsan

Ανίχνευση διαρροών πετρελαιαγωγών από το διάστημα. Μια εφαρμογή που αναπτύχθηκε από ολλανδική εταιρεία επιτρέπει την παρακολούθηση προβλημάτων και διαρροών των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, χρησιμοποιώντας δεδομένα από δορυφόρους, και παρέχοντας καλύτερη ακρίβεια από ό,τι οι συμβατικές εναέριες έρευνες. Η εφαρμογή της ολλανδικής εταιρείας Orbital Eye, με την ονομασία PIMSyS, συλλέγει δεδομένα ραντάρ από τους ευρωπαϊκούς δορυφόρους Sentinel, στο πλαίσιο του προγράμματος Copernicus, και μέσα από ειδικό λογισμικό ανιχνεύει αυτόματα την κίνηση του εδάφους και άλλα πιθανά προβλήματα. Το σύστημα εντοπίζει τα προβλήματα με αξιοπιστία, παρά το γεγονός ότι οι αγωγοί βρίσκονται περίπου 1,5 μέτρο κάτω από την επιφάνεια της γης. «Επί του παρόντος, τα δεδομένα του δορυφόρου Sentinel-1A ανανεώνονται κατά μέσο όρο μία φορά κάθε 12 ημέρες. Αρχικά, ορισμένες εταιρείες προτιμούν μία υψηλότερη συχνότητα, αλλά μόλις αρχίσουν να χρησιμοποιούν το σύστημα διαπιστώνουν ότι ο ρυθμός είναι επαρκής», δήλωσε ο Γιαν Ρίντερ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας. Παραδοσιακά, οι πετρελαϊκές εταιρείες χρησιμοποιούν ελικόπτερα για την παρακολούθηση των δικτύων αγωγών, αλλά οι εναέριες έρευνες εντοπίζουν μόνο το 17% των προβλημάτων, ενώ το 37% συνήθως αναφέρεται από το κοινό. Η εφαρμογή συνδέεται με μια κεντρική βάση δεδομένων μέσω επίγειων δικτύων και δορυφορικών συνδέσεων, και παράγει αυτοματοποιημένες ειδοποιήσεις σε περίπτωση πιθανού προβλήματος, ώστε στη συνέχεια να αποσταλούν άτομα στην τοποθεσία και να ελέγξουν την κατάσταση. Η υπηρεσία θα γίνει πιο ακριβής και ευρέως διαθέσιμη, καθώς ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) επεκτείνει το δορυφορικό δίκτυο Sentinel, με δύο νέους δορυφόρους να βρίσκονται υπό κατασκευή. Ο δεύτερος δορυφόρος του δικτύου, Sentinel-1B, που εκτοξεύτηκε στις 25 Απριλίου, θα καλύπτει την Ασία, την Αφρική και τις ΗΠΑ και θα επιτρέπει πιο συχνή λήψη εικόνων. Το πρόγραμμα Copernicus προσφέρει τα δεδομένα δωρεάν. Μόνο οι αγωγοί φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν μήκος 140.000 χιλιομέτρων. Σχεδόν οι μισές βλάβες στους αγωγούς μεταφοράς αερίου υψηλής πίεσης στην Ευρώπη προκαλούνται από εκσκαφές, κατασκευές και εργασίες οργώματος. http://www.naftemporiki.gr/story/1112500/anixneusi-diarroon-petrelaiagogon-apo-to-diastima

Οι ΗΠΑ έτοιμες για ιστορική έγκριση της πρώτης ιδιωτικής αποστολής στο φεγγάρι. Για πρώτη φορά στην ιστορία της διαστημικής εξερεύνησης, η αμερικανική κυβέρνηση είναι έτοιμη να δώσει έγκριση για την πρώτη ιδιωτική αποστολή πέρα από την τροχιά της Γης, αναφέρει η Wall Street Journal. To σχέδιο της εταιρείας Moon Express να προσεδαφιστεί στο φεγγάρι θα δημιουργήσει το νομικό και διπλωματικό προηγούμενο για την ανάπτυξη μιας νέας αγοράς, εκτιμούν αναλυτές. Η εξέλιξη έρχεται λίγους μήνες αφότου το Κογκρέσο ψήφισε το νομοσχέδιο Space Act για την ιδιωτική πρωτοβουλία στο Διάστημα, το οποίο μεταξύ άλλων δίνει σε ιδιωτικές εταιρείες δικαιώματα εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων που εξορύσσονται από αστεροειδείς. Η προοπτική της εξορυκτικής δραστηριότητας στο Διάστημα προσελκύει τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον επιχειρηματιών και χωρών όπως το μικρό Λουξεμβούργο, το οποίο σκοπεύει να δημιουργήσει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο και συνεργάζεται με αμερικανική εταιρεία για διαστημικές μπίζνες. Ανώνυμες πηγές αναφέρουν τώρα στη Wall Street Journal ότι η περίπτωση της Moon Express θα καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο η Ουάσινγκτον θα εξασφαλίσει ότι οι ιδιωτικές εμπορικές δραστηριότητες στο Διάστημα συμμορφώνονται με τις διεθνείς συνθήκες. Οι συνθήκες αυτές προβλέπουν μεταξύ άλλων ότι οι κυβερνήσεις είναι υποχρεωμένες να επιβλέπουν τις εμπορικές δραστηριότητες στο Διάστημα και να αποτρέπουν μεταξύ άλλων τη ρύπανση των ουράνιων σωμάτων. Η επίσημη άδεια αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες με τη μεσολάβηση του γραφείου Επιστήμης του Λευκού Οίκου και της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας, η οποία επιβλέπει τις εκτοξεύσεις αμερικανικών πυραύλων και τα σχέδια των φορτίων. Πάντως η άδεια για την ίδια την εκτόξευση απέχει ακόμα μήνες, και η Moon Express θα πρέπει πρώτα να λύσει μια σειρά από σημαντικά τεχνικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι ο πύραυλος που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει δεν έχει πετάξει μέχρι σήμερα. Η ελάχιστα γνωστή Moon Express είναι μία από τις εταιρείες που συμμετέχουν στο διαγωνισμό Google Lunar X Prize, ο οποίος προσφέρει 20 εκατομμύρια δολάρια για το πρώτο σκάφος που θα προσεδαφιστεί στη Σελήνη, θα κινηθεί στην επιφάνειά της και θα μεταδώσει εικόνες και βίντεο. Η μικρή σεληνάκατος της εταιρείας, βάρους περίπου δέκα κιλών, θα μεταφέρει μόνο επιστημονικά όργανα. Προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2017 από τη Νέα Ζηλανδία με πύραυλο Electron της εταιρείας Rocket Lab. Στην επόμενη φάση η εταιρεία σχεδιάζει εμπορικές δραστηριότητες στην επιφάνεια της Σελήνης. H διαδικασία που θα ακολουθηθεί από την κυβέρνηση θα εφαρμοστεί και στην περίπτωση της Space X, η οποία σχεδιάζει μια μη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη το 2018. Η εταιρεία έχει επίσης συμβόλαιο με τη NASA για τον ανεφοδιασμό του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού -ιδιωτικές εταιρείες εκτοξεύουν εδώ και χρόνια δορυφόρους και άλλα φορτία σε γήινη τροχιά. Σχολιάζοντας το ρεπορτάζ της Wall Street Journal, εκπρόσωπος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Αεροπορίας FAA δήλωσε πως η υπηρεσία εργάζεται σε έναν μηχανισμό που «επιτρέπει τις αναδυόμενες εμπορικές δραστηριότητες στο διάστημα», όπως η περίπτωση της Moon Express. Αρνήθηκε πάντως να δώσει λεπτομέρειες μέχρι να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500082344

Τεχνολογικοί κολοσσοί στην... ουρά για μια πατέντα του Αριστοτελείου. Οταν διευθυντικά στελέχη παγκόσμιων τεχνολογικών κολοσσών, όπως η ιαπωνική Mitsubishi και η γερμανική VARTA, έρχονται στη Θεσσαλονίκη για να πάρουν τεχνογνωσία, είναι προφανές ότι κάτι πολύ σημαντικό συμβαίνει. Το Κέντρο Οργανικών και Εκτυπωμένων Ηλεκτρονικών του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ (COPE-H), που «γεννήθηκε» και μεγαλώνει τα τελευταία δύο χρόνια στην περιοχή της Θέρμης, διεκδικεί και πετυχαίνει να παίξει ενεργό ρόλο στην παγκόσμια πρωτοπορία της έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογιών αιχμής. Στον σημαντικό αυτό τομέα (οργανικά και εκτυπωμένα ηλεκτρονικά) που θα μπαίνουν όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας το επόμενο διάστημα. Πρόκειται για τεχνολογία που «παντρεύει» αυτή του Γουτεμβέργιου με τα ηλεκτρονικά σε νανοκλίμακα και έχει ήδη από σήμερα εφαρμογή στους τομείς της ενέργειας (εύκαμπτα εκτυπώσιμα φωτοβολταϊκά), του φωτισμού (OLED), της βιομηχανίας ηλεκτρονικών συσκευών (TV, smartphones, wearables κ.ά.), της ένδυσης («έξυπνο» ρούχο), της συσκευασίας («έξυπνη» συσκευασία), της ιατρικής (νανοϊατρική), της αγροτικής παραγωγής (θερμοκήπια) κ.ά. «Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία 200 χρόνια του ελεύθερου ελληνικού κράτους, που έχουμε στα χέρια μας μια τεχνολογία αιχμής και συμμετέχουμε στην ανάπτυξή της. Μέχρι σήμερα στις τεχνολογικές επαναστάσεις εισάγαμε την τεχνολογία αυτή και απλά την ακολουθούσαμε», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ, καθηγητής Στέργιος Λογοθετίδης, καθισμένος ανάμεσα σε διευθυντικά στελέχη της Mitsubishi και της VARTA, που βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη για να υπογράψουν σημαντικές συμφωνίες συνεργασίας με το COPE-H. To υπερσύγχρονο Κέντρο, που εγκαινιάστηκε επίσημα την περασμένη εβδομάδα, αποτελεί τη συνέχεια μιας σημαντικής προσπάθειας 25 ετών, η οποία ξεκίνησε το 1991 με την ίδρυση του πρωτοποριακού Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ. Σήμερα αναπτύσσεται σε εγκαταστάσεις συνολικής επιφάνειας 2.000 τ.μ., διαθέτει τρεις πιλοτικές μονάδες παραγωγής και σημαντικότατο ανθρώπινο κεφάλαιο που απαρτίζεται από 35 εξειδικευμένους ερευνητές, ενώ ενσωματώνει τεχνολογίες πρώτης γραμμής, μεταξύ αυτών ηλεκτρονικές διατάξεις μοναδικές στον κόσμο. «Τεχνολογίες όπως αυτές δεν υπάρχουν σήμερα ούτε στην Ιαπωνία, ούτε στη Γερμανία», είπε ο κ. Λογοθετίδης, κάτι που επιβεβαίωσε και ο τεχνικός διευθυντής της MMC Ryotec, θυγατρικής της Mitsubishi, δρ Ναόκι Ρικίτα, τονίζοντας πως ο τεχνολογικός εξοπλισμός του Κέντρου σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει στα αντίστοιχα κέντρα της τεχνολογικά προηγμένης χώρας του. Ο τελευταίος βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη ως εκπρόσωπος του JAPEC, του πανίσχυρου ιαπωνικού συνδέσμου επιχειρήσεων οργανικών και εκτυπωμένων ηλεκτρονικών, που έχει ως μέλη του παγκόσμιους γίγαντες της τεχνολογίας όπως οι SONY, TOSHIBA, MITSUBISHI, RICΟΗ, αλλά και την κορεατική SAMSUNG, προκειμένου να υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με τον αντίστοιχο ελληνικό σύνδεσμο επιχειρήσεων (HOPE-A). 25 νεοφυείς επιχειρήσεις Ο HOPE-A αριθμεί σήμερα 25 επιχειρήσεις-μέλη, στην πλειονότητά τους δυναμικές και πολλά υποσχόμενες νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups) που αναπτύχθηκαν γύρω από το ερευνητικό Κέντρο του ΑΠΘ. «Εχει δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα τέτοιων ελληνικών επιχειρήσεων, που είτε χρησιμοποιούν την τεχνογνωσία του Κέντρου είτε συμμετείχαν και οι ίδιοι στην ανάπτυξή της. Ετσι, οι τεχνολογίες που αναπτύσσουμε σε ερευνητικό επίπεδο μπαίνουν σταδιακά στον παραγωγικό ιστό και δημιουργούν τελικά εμπορικά προϊόντα», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Λογοθετίδης. Μια από τις εταιρείες αυτές, η Organic Electronic Technologies (OET), βρίσκεται σε τελικές συζητήσεις με τη γερμανική βιομηχανία μπαταριών VARTA, προκειμένου να συνεργαστούν στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου τριετούς πρότζεκτ που στοχεύει στην παραγωγή εκτυπωμένων μπαταριών ως το 2019. Οπως είπε ο διευθυντής ερευνών της VARTA, Μάρτιν Κρεμπς, που βρέθηκε επίσης στη Θεσσαλονίκη, η ελληνική εταιρεία πρόκειται να συνεισφέρει στην ανάπτυξη των βέλτιστων μελανιών και υλικών εκτύπωσης, σε συνδυασμό με τα οργανικά εκτυπωμένα φωτοβολταϊκά που παράγει ήδη στις εγκαταστάσεις της. Ο δρ Κρεμπς χαρακτήρισε ως εξαιρετικά υψηλό το επίπεδο τεχνολογίας που έχει αναπτυχθεί στο ερευνητικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, με το οποίο η γερμανική εταιρεία συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο του προγράμματος BASMATI. Η ΟΕΤ έχει ήδη υπογράψει συνεργασία με την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία FIAT στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που προβλέπει την τοποθέτηση εύκαμπτων οργανικών φωτοβολταϊκών διατάξεων στην οροφή των αυτοκινήτων FIAT 500. Αυτά θα παράγουν ενέργεια που θα χρησιμοποιείται για τη θέρμανση, την ψύξη και άλλες λειτουργίες στο εσωτερικό των αυτοκινήτων. Η τεχνολογία των Οργανικών και Εκτυπωμένων Ηλεκτρονικών αναπτύσσεται ραγδαία και θα μπαίνει όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα των ανθρώπων τα επόμενα χρόνια, δίνοντας προστιθέμενη αξία σε όσους την παράγουν. Σύμφωνα με τον καθηγητή, Στ. Λογοθετίδη, μόνο η αγορά των οργανικών και εκτυπωμένων ηλεκτρονικών έχει σήμερα τζίρο 30 δισ. ευρώ παγκοσμίως και θα φτάσει τα 70-80 δισ. έως το 2022-2023, ενώ οι εφαρμογές που θα αναπτυχθούν με βάση αυτή την τεχνολογία θα ξεπεράσουν στο ίδιο διάστημα τα 250-300 δισ. ευρώ. «Με τις πρωτοποριακές μονάδες παραγωγής οργανικών ηλεκτρονικών και την τεχνογνωσία που έχουμε, πιστεύουμε πως σε σύντομο χρονικό διάστημα θα έχουμε καταφέρει όχι μόνο να μειώσουμε το κόστος παραγωγής τους, αλλά και με τα νέα επενδυτικά κεφάλαια και πρωτοβουλίες θα είμαστε πολύ σύντομα κοντά στη βιομηχανική παραγωγή και τα τελικά προϊόντα για πολλές περιπτώσεις και εφαρμογές», επεσήμανε ο κ. Λογοθετίδης. Προϊόντα και εφαρμογές από το μέλλον Η εύκαμπτη ηλεκτρονική εφημερίδα, που τυλίγεται σαν πάπυρος και περιέχει ειδήσεις που ανανεώνονται σε πραγματικό χρόνο, είχε εντυπωσιάσει ως προϊόν από το μέλλον, στο φουτουριστικό θρίλερ «Minority Report» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, παραγωγής του 2002. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το μέλλον είναι? εδώ και όπως λένε οι επιστήμονες δεν θα αργήσει η μέρα που θα πωλείται στο εμπόριο η εφημερίδα-πάπυρος, αλλά και κινητά, τάμπλετ, τηλεοράσεις και άλλες συσκευές με εύκαμπτες οθόνες-ζελατίνες. Οι μεγάλες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας της Απω Ανατολής έχουν επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στην έρευνα και ανάπτυξη του λεγόμενου «ηλεκτρονικού χαρτιού» και ορισμένες έχουν ήδη λανσάρει τα πρώτα μοντέλα. Τα εύκαμπτα οργανικά ηλεκτρονικά έχουν βρει ως σήμερα εφαρμογή σε μια σειρά από προϊόντα, όπως τα φιλμ φωτοβολταϊκών που ενσωματώνονται σε ρούχα, τσάντες και άλλα αξεσουάρ, δίνοντας τη δυνατότητα φόρτισης κινητών τηλεφώνων και άλλων συσκευών εν κινήσει. Μεγαλύτερες διατάξεις σε τέντες και κουρτίνες μπορούν να εξασφαλίσουν ενέργεια για ψύξη και θέρμανση στο εσωτερικό κτιρίων, ενώ πολύ περισσότερες εφαρμογές θα μπαίνουν συνεχώς στην καθημερινότητά μας όσο η τεχνολογία εξελίσσεται. Μια πολλά υποσχόμενη εφαρμογή είναι αυτή των λεγόμενων «έξυπνων» υφασμάτων, με νήμα από νανοϋλικά, που θα παράγουν «έξυπνα» ρούχα. Αυτά θα κρατούν σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος, αφού θα καταλαβαίνουν τις αλλαγές θερμοκρασίας και υγρασίας. Ανάλογα με την ύφανση, θα μπορούν να αλλάζουν ακόμα και χρώμα, θα έχουν εντομοαπωθητική ή αποσμητική δράση, ενώ δεν θα λεκιάζουν και δεν θα χρειάζονται σιδέρωμα. Οι εφαρμογές της νανοτεχνολογίας στην «πράσινη» δόμηση, φέρνει τα «έξυπνα» κτίρια, με μια επένδυση-μόνωση σε τοίχους και παράθυρα που θα ρυθμίζει τη θερμοκρασία στους εσωτερικούς χώρους, ακόμα και το χρώμα των τοίχων ανάλογα με τις προτιμήσεις και τη διάθεση των ιδιοκτητών. Τζιρός 250-300 δισ. ευρώ Η αγορά των οργανικών και εκτυπωμένων ηλεκτρονικών έχει σήμερα τζίρο 30 δισ. ευρώ παγκοσμίως και θα φτάσει τα 70-80 δισ. έως το 2022-2023, ενώ οι εφαρμογές που θα αναπτυχθούν με βάση αυτή την τεχνολογία θα ξεπεράσουν στο ίδιο διάστημα τα 250-300 δισ. ευρώ. http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/texnologikoi_kolossoi_stin_oura_gia_mia_patenta_tou_aristoteleiou-64387390/

Το ελληνικό «μυαλό» της Τesla που σχεδιάζει τα αυτοκίνητα του μέλλοντος. Είναι ένας από τους «εγκεφάλους» της Tesla Motors, της νούμερο ένα εταιρείας στην ηλεκτροκίνητη αυτοκίνηση που καταφέρνει πάντα να γίνεται πρώτο θέμα με τις καινοτομίες και τα φιλόδοξα πρότζεκτ που ανακοινώνει. Ο επικεφαλής Ερευνας και Σχεδιασμού των ρηξικέλευθων ηλεκτρικών κινητήρων της Tesla, Κωνσταντίνος Λάσκαρης, ο οποίος έχει μεγαλώσει και σπουδάσει στην Αθήνα μίλησε στο «Εθνος της Κυριακής» για το πώς είναι για έναν Ελληνα επιστήμονα να εργάζεται σε έναν κολοσσό της Σίλικον Βάλεϊ και, μάλιστα, δίπλα σε έναν επιχειρηματία όπως ο Ελον Μασκ αλλά και για το μέλλον του αυτοκινήτου στην Ευρώπη. «Οταν κάποιος βρεθεί μπροστά στις εγκαταστάσεις στο Φρίμοντ στην Καλιφόρνια, όπου εκατοντάδες ρομπότ κατασκευάζουν αυτοκίνητα σε μια τελείως αυτοματοποιημένη, υπερσύγχρονη γραμμή παραγωγής ή κάνει μία βόλτα στο Giga factory στη Νεβάδα δεν μπορεί παρά να μείνει εντυπωσιασμένος και να συνειδητοποιήσει το κολοσσιαίο εγχείρημα της Tesla», μας περιέγραψε ο κ. Λάσκαρης, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι όραμα της εταιρείας είναι «να ανατρέψει τα στερεότυπα και να απεξαρτητοποιήσει την ανθρωπότητα από τα ορυκτά καύσιμα». «Αισθάνομαι δέος μπροστά του» Μάλιστα για εκείνον είναι ιδιαίτερη εμπειρία το να εργάζεται δίπλα στον Μασκ, τον εκκεντρικό δισεκατομμυριούχο που είναι πρωτοπόρος σε μια σειρά από κλάδους, από το αυτοκίνητο και την Ενέργεια μέχρι τη διαστημική τεχνολογία: «Οσες φορές έχω παρουσιάσει τη δουλειά μου σε αυτόν, πάντα αισθάνομαι ένα δέος μπροστά στο πόσο μπορεί να επηρεάσει τον κόσμο και πόσο σημαντικά πράγματα έχει καταφέρει», αναφέρει ο κ. Λάσκαρης. Σε ηλικία μόλις 38 ετών ο Ελληνας μηχανικός είναι «υπεύθυνος για την επιλογή τεχνολογιών των κινητήρων για τα υπάρχοντα και τα μελλοντικά αυτοκίνητα της Tesla», όπως μας είπε. «Η ομάδα μου σχεδιάζει εξειδικευμένα εργαλεία προσομοίωσης λειτουργίας ηλεκτρικών κινητήρων, τα οποία εν συνεχεία χρησιμοποιούμε προκειμένου να βελτιστοποιούμε τη γεωμετρία και να πετύχουμε όσο το δυνατόν πλεονεκτικότερα χαρακτηριστικά. Η τεχνολογία των κινητήρων ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις επιδόσεις πρωταθλητή και γενικότερα για το DNA των Tesla», εξήγησε ο κ. Λάσκαρης. Η εξέχουσα θέση που κατέχει στην εταιρεία δεν ήρθε τυχαία. «Πολλά χρόνια πριν ξεκινήσω να εργάζομαι στην Tesla, προέβλεπα ότι θα έρθει η μέρα όπου δεν θα μπορεί τίποτα να συναγωνιστεί την κίνηση με ηλεκτρική ενέργεια και έβλεπα τις δυνατότητες της τεχνολογίας πριν ακόμα γίνουν αυτονόητες. Γι' αυτό κατεύθυνα το διδακτορικό μου σε αυτόν τον τομέα και απέκτησα αυτό το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». Ο Ελληνας μηχανικός σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο ΕΜΠ, έκανε μεταπτυχιακό στο Imperial College του Λονδίνου και επέστρεψε στο ΕΜΠ για το διδακτορικό του. «Παράλληλα με το ακαδημαϊκό προαπαιτούμενο κομμάτι, μετέτρεψα το Smart μου σε ηλεκτροκίνητο, χρησιμοποιώντας δικό μου κινητήρα που σχεδίασα και κατασκεύασα, συμμετείχα σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα σχεδιασμού ηλεκτρικών κινητήρων και ξεκίνησα την ομάδα Προμηθέας, η οποία κατέρριψε το πανελλήνιο ρεκόρ, σε διεθνή διαγωνισμό εξοικονόμησης ενέργειας, κατά οκτώ φορές», ανέφερε ο Λάσκαρης. «Οταν βρέθηκα να συζητάω με την Tesla για συνεργασία, ήμουν πλέον πανέτοιμος και στεκόμουν πολύ καλά απέναντι στον ανταγωνισμό. Ετσι λοιπόν τον Δεκέμβρη του 2011, αφού υποστήριξα τη διατριβή μου ήρθα στο Palo Alto και πέρασα τρεις γύρους συνεντεύξεων. Δεν θα ξεχάσω την τελευταία μέρα της συνέντευξης όπου μου είπαν ''πήγαινε πίσω στην Ελλάδα και πακετάρισε τα πράγματά σου, διότι ξεκινάς να δουλεύεις για εμάς''». «Η Σίλικον Βάλεϊ είναι το όνειρο κάθε επιστήμονα», είπε στο «Εθνος» ο κ. Λάσκαρης, περιγράφοντας ότι «ο αέρας εδώ γεμίζει τα πνευμόνια με φιλοδοξίες και όνειρα. Τίποτα δεν είναι τρελό, τίποτα δεν είναι απίθανο». Βέβαια, όπως μας είπε, «το μέρος είναι άκρως ανταγωνιστικό», ενώ δεν είναι εφικτό να έχει κανείς μια ισορροπημένη ζωή. «Η προσωπική ζωή είναι πιο μοναχική. Οι Ελληνες είμαστε πιο δραστήριοι κοινωνικά και σε αυτό το μέρος η αφοσίωση των ανθρώπων στην καριέρα τους αλλά και σε υλικούς στόχους δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια επένδυσης στον ανθρώπινο τομέα. Ετσι εύκολα μπορεί κάποιος να πέσει στην παγίδα όπου η ευτυχία του περιορίζεται σε επαγγελματικές επιτυχίες και σε αξεσουάρ, χάνοντας την ουσία», εξομολογήθηκε ο αρχιμηχανικός της Tesla, που ζει στο Σαν Φρανσίσκο με την Ελληνίδα σύζυγό του και τον 6χρονο γιο τους. Εχοντας περάσει το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του στην Ελλάδα ο αρχιμηχανικός της Tesla έχει ισχυρούς δεσμούς με την πατρίδα του και έρχεται δύο φορές τον χρόνο, συνήθως τα Χριστούγεννα και το καλοκαίρι. «Είμαι αισιόδοξος για την Ελλάδα» «Ακόμα και έχοντας μεγάλη αναγνώριση από την εταιρεία που δουλεύω, δεν παύω να είμαι στην άλλη άκρη της γης, το οποίο με κάνει και νιώθω μετανάστης με όλη την έννοια και με όλα τα δύσκολα που συνεπάγεται αυτό», μας εξομολογήθηκε και ανέφερε ότι θα ήθελε πολύ να εργαστεί ξανά στη χώρα. «Θα ήθελα να επιστρέψω κάποια στιγμή στην Ελλάδα, να δουλέψω και εννοώ να δουλέψω ως ακόμα νέος και δραστήριος και όχι ως συνταξιούχος. Είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, και με κάποιο τρόπο έχω πλάσει στο μυαλό μου ότι θα γίνει. Ομως εδώ και αρκετό καιρό η Ελλάδα έχει επανειλημμένα πρωταγωνιστικό ρόλο σε δυσάρεστες ειδήσεις στον διεθνή Τύπο, το οποίο δεν βοηθά να ευδοκιμήσουν τέτοιου είδους ιδέες που χρειάζονται τη στήριξη ξένων κεφαλαίων. Ελπίζω ότι σύντομα θα σταθεροποιηθεί η κατάσταση από κάθε άποψη και τότε θα το σκεφτώ πολύ σοβαρά να επηρεάσω όσο πιο θετικά μπορώ την Ελλάδα με την τέχνη μου». Πάντως ο κ. Λάσκαρης, ο οποίος έχει εργαστεί προηγουμένως και στη Siemens, θεωρεί ότι η Ευρώπη βρίσκεται αρκετά πίσω στον κλάδο του ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Αυτό το αποδίδει στο ότι υπάρχουν «πολλές παραδοσιακές αυτοκινητοβιομηχανίες οι οποίες έχουν χτίσει τεχνολογία μηχανών εσωτερικής καύσης την οποία και πουλούν. Δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος βιασύνης από μέρους τους, σε μια μετάβαση κατά την οποία θα έχαναν το ανταγωνιστικό τεχνολογικό πλεονέκτημά τους». Εκτιμά ότι «είναι θέμα χρόνου πλέον μέχρι να μεταβούμε στην εποχή των αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων» και ότι «στα επόμενα χρόνια θα δούμε σημαντική διείσδυση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην αγορά, στην καθημερινότητά μας, στη ζωή μας». Οσο για την κούρσα αυτόνομων αυτοκινήτων (driverless cars), στην οποία έχουν αποδυθεί μια σειρά από αυτοκινητοβιομηχανίες και εταιρείες τεχνολογίας της Σίλικον Βάλεϊ, ο Ελληνας μηχανικός εκτίμησε ότι θα αλλάξει «όχι μόνο τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη μετακίνηση, αλλά πρακτικά και τον τρόπο που ζούμε, για πάντα». «Φυσικά θέλω να ελπίζω ότι το αυτοκίνητο δεν θα εγκαταλειφθεί ως προέκταση του ανθρώπινου σώματος, με την έννοια ότι προσφέρει συγκινήσεις όπως η επιτάχυνση, που χάνουν τη σημασία τους σε ένα driverless car. Ακόμα και αν εφευρίσκαμε την τηλεμεταφορά υπάρχουν άνθρωποι που θα ήθελαν να οδηγούν, πέρα από τους προφανείς λόγους μετακίνησης», τόνισε χαρακτηριστικά. Το στοίχημα του Μodel 3 Αυτήν την περίοδο ο ίδιος και η ομάδα του εργάζονται «πυρετωδώς για το Model 3, το πιο προσιτό μοντέλο της εταιρείας, ένα αυτοκίνητο μεγάλης παραγωγής, πολύ μεγαλύτερης από αυτής του Model S & X, το οποίο εισάγει μεγάλες προκλήσεις» και που, όπως εκτιμά, «αναμένεται να διαμορφώσει σημαντικά την εικόνα του αυτοκινήτου του μέλλοντος». http://www.ethnos.gr/diethni/arthro/to_elliniko_myalo_tis_tesla_pou_sxediazei_ta_autokinita_tou_mellontos-64387397/

Εκτόξευση ρωσικού πυραύλου εξοργίζει περιβαλλοντιστές και Εσκιμώους. Πύραυλος που εκτοξεύτηκε το Σάββατο από το ρωσικό κοσμοδρόμιο του Πλεσέτσκ προκάλεσε την αντίδραση της Greenpeace και των Εσκιμώων λόγω του κινδύνου μόλυνσης της Αρκτικής με άκρως τοξικά καύσιμα. Ο πύραυλος Rokot εκτοξεύτηκε το απόγευμα και έθεσε με επιτυχία σε τροχιά τον στρατιωτικό δορυφόρο Geo-IK-2, σχεδιασμένο να χαρτογραφήσει τη Γη σε τρεις διαστάσεις. Το πρώτα δύο στάδια του πυραύλου χρησιμοποιούν κινητήρες SS-19/(RS-18), οι οποίοι είχαν σχεδιαστεί στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για χρήση σε βαλλιστικούς πυραύλους και χρησιμοποιούν το άκρως τοξικό καύσιμο υδραζίνη. Λόγω του κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, οι ΗΠΑ έχουν σταματήσει τη χρήση υδραζίνης σε εκτοξεύσεις εδώ και μια δεκαετία. Το δεύτερο στάδιο του Rokot κατέπεσε στον Αρκτικό Ωκεανό, ανάμεσα στη Γροιλανδία και τον Καναδά, όπως ενημέρωσε η Μόσχα τις αρμόδιες αρχές. «Η ιδέα του να ρίξει κανείς έναν πύραυλο με τοξικά χημικά στα νερά της Αρκτικής [...] είναι εξίσου εξωφρενική με τις γεωτρήσεις για πετρέλαιο σε αυτήν την περιοχή» είχε δηλώσει στην εφημερίδα Toronto Star ο Άλεξ Σπιρς-Ροες της Greenpeace. «Το να ρίξει κανείς αυτά τα χημικά από ένα πλοίο θα ήταν ξεκάθαρη παραβίαση του διεθνούς και καναδικού δικαίου, και το να ρίχνονται από τον αέρα είναι εξίσου απαράδεκτο». Στην είδηση της εκτόξευσης είχαν αντιδράσει και εκπρόσωποι των εσκιμώων Ινουίτ στον Καναδά. Tα νερά της περιοχής «έχουν ζωτική σημασία για τη διατροφή των κοινοτήτων Ινουίτ στη Γροιλανδία και τον Καναδά. Οι Ινουίτ ζουν εδώ, χρησιμοποιούν τα ζώα αυτών των νερών για να ταΐσουν τις οικογένειές τους» δήλωσε στο καναδικό πρακτορείο ειδήσεων ο Οκαλίκ Εγκέσιακ του Συμβουλίου Ινουίτ. «Αυτό είναι το σπίτι μας» είπε. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500082084 Ελληνικός νανοδορυφόρος στη θερμόσφαιρα. Τον πρώτο νανοδορυφόρο ελληνικής κατασκευής ο οποίος θα εκτοξευθεί από το κοσμοδρόμιο του Καζακστάν προκειμένου να συλλέξει στοιχεία για τα κατώτερα στρώματα της θερμόσφαιρας, σχεδίασαν και ανέπτυξαν καθηγητές και φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών (από τα τμήματα Μηχανόλογων και Αεροναυπηγών Μηχανικών και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών) σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Libre Space Foundation. Το εγχείρημα της ερευνητικής ομάδας να κατασκευάσει από το μηδέν έναν νανοδορυφόρο, φτιάχνοντας δηλαδή όλα τα υποσυστήματα που τον πλαισιώνουν, το καθιστά εξαιρετικά σημαντικό, ενώ συνέβαλε στο να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα το κόστος, το οποίο δεν ξεπέρασε τις 40.000 με 45.000 ευρώ. Την Τετάρτη 1η Ιουνίου, τρία από τα μέλη της ομάδας βρέθηκαν στο χώρο της Ελληνικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας στην Τανάγρα και πραγματοποίησαν το πρώτο από τα τρία τελικά τεστ πριν από την εκτόξευσή του. «Ο δορυφόρος με την ονομασία ''UPSat'' πέρασε με επιτυχία το τεστ ταλαντώσεων, το οποίο ουσιαστικά προσομοιώνει τις συνθήκες εκτόξευσης. Θα ακολουθήσουν, εντός της εβδομάδας, οι θερμικές δοκιμές, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι θα αντέξει τα θερμικά φορτία, ενώ αμέσως μετά θα διεξαχθεί το τελικό τεστ λειτουργικότητας, όπου θα ελεγχθεί μέσω υπολογιστή ότι όλα τα υποσυστήματα βρίσκονται σε άριστη κατάσταση», υπογραμμίζει στο «Εθνος» ο αρχιμηχανικός του «UPSat» και απόφοιτος του τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών Ανδρέας Αμπατζόγλου. Το ταξίδι του Ο νανοδορυφόρος θα σταλεί στις αρχές Ιουλίου στην Ολλανδία όπου βρίσκεται το Ινστιτούτο Δυναμικής Ρευστών «Von Karman» που έχει σχεδιάσει και συντονίζει την αποστολή στην οποία θα συμμετέχουν συνολικά 50 δορυφόροι από διάφορες χώρες. Τον Οκτώβριο, θα γίνει η εκτόξευση από το κοσμοδρόμιο του Καζακστάν, ενώ λόγω του μικρού μεγέθους των δορυφόρων (ο ελληνικός έχει διαστάσεις 20cmX10cmX10cm) τα cubesats θα φτάσουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και από εκεί θα τεθούν σε τροχιά. Η διάρκεια ζωής του δορυφόρου από τη στιγμή που θα μπει σε τροχιά είναι 9 έως 14 μήνες. Απο το κοσμοδρομιο του Καζακστάν θα γίνει η εκτόξευση, ενώ ο νανοδορυφόρος UPSat θα τεθεί σε τροχιά από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό Το ταξίδι για τον μικροδορυφόρο ξεκίνησε δειλά δειλά το 2008. Αρχικά ασχολήθηκαν ελάχιστοι καθηγητές και φοιτητές, αλλά σιγά σιγά η ομάδα πλαισιώθηκε από περίπου 35 άτομα από διαφορετικές ειδικότητες μέχρι την τελική υλοποίησή του. Το 2011 ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αναζητούσε συμμετοχές για τη διεθνή επιστημονική αποστολή μελέτης της θερμόσφαιρας και θα αποτελούνταν από 50 μικροδορυφόρους ήταν το έναυσμα για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Η έρευνα, η μελέτη, η σχεδίαση, η ανάπτυξη και η κατασκευή του δορυφόρου διήρκεσε συνολικά τέσσερα χρόνια. Επικεφαλής της ομάδας είναι ο καθηγητής στο τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών και Διευθυντής του Εργαστηρίου Τεχνικής Μηχανικής και Ταλαντώσεων του Πανεπιστημίου Πατρών Βασίλης Κωστόπουλος, ενώ στην ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετέχουν επίσης οι καθηγητές του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Τεχνολογίας Υπολογιστών Αντώνης Τζες, Μανώλης Τατάκης και Γρηγόρης Καλύβας). Ο κ. Κωστόπουλος μίλησε στο «Εθνος» για την αποστολή του δορυφόρου, τα στοιχεία που θα συλλέξει αλλά και για τα επόμενα βήματα της ερευνητικής ομάδας που ξεπερνούν τα σύνορα της Ελλάδας. «Μέχρι σήμερα, μόνο έμμεσα έχει μετρηθεί για το ποια είναι η σύνθεση ενός στρώματος της ατμόσφαιρας το οποίο βρίσκεται σε μία απόσταση από τα 80 έως 200 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της γης. Θα είναι η πρώτη φορά που θα μετρηθεί η σύνθεση της κατώτερης θερμόσφαιρας με όργανα που θα βρίσκονται στους δορυφόρους» αναφέρει ο κ. Κωστόπουλος, για να προσθέσει. «Η γνώση της ακριβούς σύστασης της κατώτερης θερμόσφαιρας θα βοηθήσει μεταξύ άλλων ώστε να σχεδιάζονται καλύτερα οι θερμικές θωρακίσεις που θα πρέπει να έχει ένα διαστημικό όχημα όταν εισέρχεται σε αυτά τα στρώματα ώστε να μην καταστρέφεται». Τα σχέδια της ομάδας Οσον αφορά στα επόμενα βήματα της ερευνητικής ομάδας; «Σχεδιάζουμε αρχικά έναν δορυφόρο που θα είναι τρεις φορές μεγαλύτερος από αυτόν που κατασκευάσαμε και σε δεύτερο χρόνο, έναν που θα είναι έξι φορές μεγαλύτερος, καθώς με αυτόν θα έχουμε τη δυνατότητα να μεταφέρουμε και κάποιο φορτίο στο Διάστημα», τονίζει ο κ. Κωστόπουλος. Ο λόγος μάλιστα που θα επιχειρήσουν να κατασκευάσουν τον μεγαλύτερο δορυφόρο είναι ότι τους έχει προσεγγίσει μία γαλλική εταιρεία, η οποία στέλνει δορυφόρους στο διάστημα με χαμηλό κόστος». ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΙΑ Ο κώδικας του UPSat είναι ανοιχτός για όλους Ο «UPSat» είναι ο πρώτος δορυφόρος παγκοσμίως με ανοικτά και διαθέσιμα σε όλους σχέδια, σύμφωνα με τα πρότυπα του ελεύθερου και ανοικτού λογισμικού. Αυτό σημαίνει στην πράξη, εξηγεί ο κ. Αμπατζόγλου, ότι όλα τα σχεδιαγράμματα για την κατασκευή του, ο κώδικας καθώς και το λογισμικό, είναι προσβάσιμα σε όλους όσοι επιθυμούν να υλοποιήσουν ένα αντίστοιχο εγχείρημα. Μία άλλη ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου δορυφόρου είναι ότι όλα τα υποσυστήματα (εκτός από τα φωτοβολταϊκά πάνελ) έχουν κατασκευαστεί από την ερευνητική ομάδα. Δηλαδή, το δομικό πλαίσιο, ο υπολογιστής ελέγχου της αποστολής, το σύστημα τηλεπικοινωνιών, το σύστημα διαχείρισης ενέργειας, το λογισμικό λειτουργίας των υποσυστημάτων και διάφορα άλλα υποσυστήματα που ολοκληρώνουν τη λειτουργία του δορυφόρου. «Δεν θα αποκτούσαμε ουσιαστική γνώση πάνω στα διαστημικά συστήματα αν αγοράζαμε τα υποσυστήματα και στη συνέχεια απλά τα προσαρμόζαμε στον δορυφόρο», τονίζει ο κ. Αμπατζόγλου. Εκτός όμως από τα οφέλη που είχαν από την κατασκευή των υποσυστημάτων σε ερευνητικό επίπεδο, υπήρχαν σημαντικά οφέλη και στο κόστος, καθώς έτσι το περιόρισαν στο μισό. Μόνο το σύστημα που τροφοδοτεί με ενέργεια τον δορυφόρο πωλείται έτοιμο 4.500 με 5.000 ευρώ, ενώ η ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών και του Libre Space Foundation το έφτιαξε με λιγότερα από 1.000 ευρώ. Το συνολικό κόστος του δορυφόρου έφτασε τις 40.000 με 45.000 ευρώ. Η χρηματοδότηση Οσον αφορά στη χρηματοδότηση, το μεγαλύτερο μέρος καλύφθηκε από το Πανεπιστήμιο Πατρών (Επιτροπή Ερευνών και Κοσμητεία) αλλά και το Εργαστήριο Τεχνικής Μηχανικής, ενώ κόστος κατασκευής ανέλαβε και η Libre Space Foundation, συνεισφέροντας σημαντικά στην υλοποίηση του δορυφόρου. Μέσα στην εβδομάδα, ο νανοδορυφόρος θα βρεθεί στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και συγκεκριμένα στο εργαστήριο Τεχνικής Μηχανικής. Εκεί, έχει στηθεί ένας θάλαμος κενού, όπου έχει ενσωματωθεί σύστημα ψύξης και θέρμανσης, το οποίο προσομοιάζει τις συνθήκες που θα υπάρχουν στο περιβάλλον του Διαστήματος. Αναφορικά με τις μετρήσεις που θα καταγράφει ο δορυφόρος για τη σύσταση της κατώτερης θερμόσφαιρας, θα συλλέγονται και από τον σταθμό βάσης που στήνεται αυτήν την περίοδο στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Στην φωτογραφία ο αρχιμηχανικός του UPSat Ανδρέας Αμπατζόγλου (κέντρο) μαζί με δύο από τα μέλη του Libre Space Foundation, τον Πιέρρο Παπαδέα (αριστερά) και τον Μάνθο Παπαματθαίου κατά τη διάρκεια του τεστ ταλαντώσεων στην Ελληνική Αεροδιαστημική Βιομηχανία στην Τανάγρα. http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/ellinikos_nanodoryforos_sti_thermosfaira-64387862/

Επίγειο ραδιοτηλεσκόπιο βλέπει κάτω από τα σύννεφα του Δία. Αστρονόμοι στις ΗΠΑ μελέτησαν με ραδιοτηλεσκόπιο την ατμόσφαιρα του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, του Δία, και δημιούργησαν τον πιο ολοκληρωμένο μέχρι σήμερα «ραδιο-χάρτη» της. Αυτό που, μεταξύ άλλων, αποκαλύπτεται για τον γίγαντα αερίου είναι ότι κάτω από τα -ορατά και με γυμνό μάτι- στροβιλιζόμενα πολύχρωμα νέφη, κηλίδες και λωρίδες, κρύβονται αόρατα συνεχώς μετακινούμενα αέρια αμμωνίας. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, με επικεφαλής την καθηγήτρια αστρονομίας Ίμκε ντε Πάτερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science», χρησιμοποίησαν την Πολύ Μεγάλη Συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Καρλ Γιάνσκι (Karl Janski Very Large Array) του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ραδιοαστρονομίας (NRAO) στο Νέο Μεξικό. Τα ραδιοτηλεσκόπια μέτρησαν τις ραδιο-εκπομπές από την ατμόσφαιρα του Δία, στη γκάμα ραδιοσυχνοτήτων 4 έως 18 gigahertz ή σε μήκος κύματος 1,7 έως επτά εκατοστών. Μπόρεσαν έτσι να «δουν» σε βάθος έως 100 χιλιομέτρων από την επιφάνεια των νεφών του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, μία ανεξερεύνητη περιοχή, όπου σχηματίζονται αυτά τα νέφη και όπου η ατμοσφαιρική πίεση είναι οκταπλάσια από αυτή της Γης. Η μελέτη αυτού του είδους θα είναι χρήσιμη και σε άλλους πλανήτες και εξωπλανήτες στο μέλλον. «Στην ουσία, δημιουργήσαμε μια τρισδιάστατη εικόνα του αερίου αμμωνίας στην ατμόσφαιρα του Δία, αποκαλύπτοντας τις ανοδικές και καθοδικές κινήσεις στο εσωτερικό αυτής της ταραχώδους ατμόσφαιρας», δήλωσε η Πτερ. Οι παρατηρήσεις αυτές είναι επίκαιρες εν όψει της άφιξης στο Δία, στις 4 Ιουλίου, του σκάφους Juno της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το οποίο, μεταξύ άλλων, θα μετρήσει την ποσότητα του νερού στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Θα προσπαθήσει επίσης να «δει» ακόμη πιο βαθιά στο εσωτερικό του αεριώδους γίγαντα, έως τον πετρώδη πυρήνα του - αν όντως υπάρχει κάτι τέτοιο. Αμμωνία είχε εντοπισθεί στο Δία αρχικά το 1995, όταν το σκάφος Galileo είχε «βουτήξει» μέσα στην ατμόσφαιρά του. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500081802

61 χρόνια από την ίδρυση του Κοσμοδρόμιου του Μπαϊκονούρ! Η 2 Ιούνη 2016 σηματοδότησε την 61η επέτειο από την ίδρυση του κοσμοδρόμιου Μπαϊκονούρ. Το Μπαϊκονούρ τοποθεσία εκτόξευσης - ο κύριος χώρος του κοσμοδρόμιου της Σοβιετικής Ενωσης-Ρωσίας, η οποία άνοιξε το δρόμο για τον κόσμο της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου και της ανθρωπότητας τον δρόμο προς το διάστημα. Η Κατασκευή του έργου «Έρευνα Δοκιμών №5» (ΚΔΕΘ-5) εγκρίθηκε από το Γενικό Επιτελείο του υπουργείου Άμυνας της ΕΣΣΔ 2 Ιούν 1955. Σήμερα το Μπαϊκονούρ είναι ένα ισχυρό κοσμοδρόμιο που βρίσκεται σε μια έκταση 6717 τ.χλμ. Από το Μπαϊκονούρ πραγματοποιούνται εκτοξεύσεις απο ολο τον κοσμο και η Ρωσία έχει ενισχύσει τη θέση της μεταξύ των διαστημικών δυνάμεων. Το διοικητικό κέντρο του Μπαϊκονούρ , έχει υποστεί διάφορα ονόματα: pos. Dawn, Zvezdograd (πριν από την άφιξη του στρατηγού Charles de Gaulle), pos. Ο Λένιν, η πόλη του Λένιν και το 1995 επίσημα - Μπαϊκονούρ. Κατά τη διάρκεια της ύπαρξής της, η διαστημική βάση έχει βραβευτεί με τρεις τάξεις: το Τάγμα του Λένιν, Διαταγή της Οκτωβριανής Επανάστασης, Τάγματος του Ερυθρού Αστέρα. http://www.roscosmos.ru/22283/ Η πρώτη προσπάθεια «ανάγνωσης» DNA στο διάστημα. Φορητό εξοπλισμό για τον προσδιορισμό της αλληλουχίας γενετικού υλικού θα έχουν στις «αποσκευές» τους οι τρεις αστροναύτες οι οποίοι στις 24 Ιουνίου θα εκτοξευθούν με ένα διαστημόπλοιο Σογιούζ από το Κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ο λόγος είναι πως, ανάμεσα στα υπόλοιπα πειράματα που θα πραγματοποιήσουν στον Σταθμό, περιλαμβάνεται και η πρώτη προσπάθεια «ανάγνωσης» DNA στο διάστημα. Υπεύθυνη για το συγκεκριμένο πείραμα είναι η 37χρονη Αμερικανίδα Κέιτ Ρούμπινς, ειδική στη μελέτη ιών η οποία εργαζόταν στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών Whitehead στη Μασαχουσέτη μέχρι το 2009, όταν έγινε δεκτή στο πρόγραμμα αστροναυτών της NASA και ξεκίνησε να εκπαιδεύεται για το «ταξίδι» της στον Σταθμό. Μέλη της τριμελούς ομάδας είναι επίσης ο Ρώσος κοσμοναύτης Ανατόλι Ιβανίσιν και ο Ιάπωνας Τακούγια Ονίσι, οι οποίοι όπως και η Ρούμπινς θα παραμείνουν στον Σταθμό περίπου 4 μήνες. Αν και η 37χρονη επιστήμονας θα είναι η πρώτη που θα προσπαθήσει να «διαβάσει» DNA στο διάστημα, ο δρόμος για την πραγματοποίηση του πειράματος άνοιξε το περασμένο φθινόπωρο. Τότε, ερευνητές του πανεπιστημίου Johns Hopkins, οι οποίοι επέβαιναν μέσα σε αεροπλάνο που πετούσε σε παραβολική τροχιά για να δημιουργήσει συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, δοκίμασαν τον εξοπλισμό για την ανάλυση γενετικού υλικού στις σύντομες «βουτιές» του αεροπλάνου. Έτσι προέκυψαν οι πρώτες βάσιμες ενδείξεις πως η συγκεκριμένη τεχνική δεν λειτουργεί μόνο στη Γη. Τα πειράματα της Ρούμπινς στον Διαστημικό Σταθμό, όπου επικρατούν μόνιμα συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, αναμένεται να δώσουν την τελεσίδικη απάντηση. Όπως αναφέρει η Αμερικανίδα επιστήμονας σε συνέντευξή της στο περιοδικό Scientific American, αν αυτή η απάντηση είναι θετική, τότε η διαστημική υπηρεσία θα γνωρίζει πλέον πως η μέθοδος λειτουργεί στο διάστημα, ώστε να την αξιοποιήσει σε αποστολές στον πλανήτη Άρη ή άλλους μακρινούς προορισμούς. «Το κρίσιμο ερώτημα για τη NASA είναι κατά πόσο μία τέτοια συσκευή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση ζωής στο σύμπαν, από τις “υπογραφές” της», σημειώνει χαρακτηριστικά. Το πείραμα όμως έχει και ένα δεύτερο στόχο, ο οποίος είναι η μελέτη της επίδρασης που έχει το διάστημα στο γενετικό υλικό. «Η “ανάγνωση” του DNA στον Σταθμό θα επιτρέψει στη διαστημική υπηρεσία να μελετήσει τις αλλαγές του γενετικού υλικού σε πραγματικό χρόνο, αντί απλώς να αντιπαραβάλλει την κατάσταση στην οποία βρισκόταν πριν από την εκτόξευση με αυτήν στην οποία θα επιστρέψει, και να εκτιμήσει τι συνέβη στο μεσοδιάστημα», συμπληρώνει η Ρούμπινς. Εκτός από τον προσδιορισμό της αλληλουχίας γενετικού υλικού, η ερευνήτρια θα πραγματοποιήσει άλλα 250 πειράματα στον Σταθμό. Ένα από αυτά αφορά την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου. Μελέτες που έχει κάνει ήδη η NASA δείχνουν πως το ανοσοποιητικό εξασθενεί, με συνέπεια να μειώνεται η φυσική άμυνα του οργανισμού στις «επιθέσεις» των ιών και των βακτηρίων. «Ο μηχανισμός είναι ακόμη άγνωστος, και μας ενδιαφέρει πολύ να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα των αστροναυτών. Με αυτό τον τρόπο, θα αποκτήσουμε περισσότερα στοιχεία και για την παθολογική συμπεριφορά του ανοσοποιητικού εδώ κάτω στη Γη», επισημαίνει. Πριν επιλεγεί για το πρόγραμμα αστροναυτών της NASA, η Ρούμπινς είχε ασχοληθεί ερευνητικά με ιούς όπως ο Έμπολα. «Προφανώς, δεν πρόκειται να μεταφέρουμε στον Σταθμό δείγματα Έμπολα. Ωστόσο, το γεγονός ότι έχω μελετήσει επικίνδυνα παθογόνα με βοηθά να παραμείνω συγκεντρωμένη σε δύσκολες και στρεσογόνες καταστάσεις», καταλήγει. https://www.youtube.com/watch?v=IzgScT2rFOs http://www.naftemporiki.gr/story/1111314/i-proti-prospatheia-anagnosis-dna-sto-diastima