Δροσος Γεωργιος

Dr. J. Newman: «Eπένδυση στους ανθρώπους» η εξερεύνηση του Διαστήματος. Η έξοδος στα άστρα αποτελεί μονόδρομο για την Ανθρωπότητα, καθώς «τα είδη τα οποία παραμένουν σε έναν πλανήτη δεν επιβιώνουν» επισημαίνει ο αστροναύτης της NASA, Dr. James Newman, έχοντας προηγουμένως χαρακτηρίσει την ενασχόληση μίας χώρας με το Διάστημα ως μία πολύτιμη «επένδυση» για το μέλλον- έναν καταλύτη έρευνας και ανάπτυξης. Ο Dr. Newman βρέθηκε στην Ελλάδα στο πλαίσιο συνάντησης- συζήτησης που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ευγενίδου στις19 Σεπτεμβρίου, με θέμα «Αναμνήσεις ενός Αστροναύτη: Στοχασμοί για τις Επανδρωμένες πτήσεις στο Διάστημα», τελώντας παράλληλα και τα εγκαίνια της Αστροφιλοτελικής Συλλογής (δωρεά Κλέωνος και Αθανασίας Διονυσάτου) που στεγάζεται στο Ίδρυμα Ευγενίδου. Πρόκειται για έναν βετεράνο του Διαστήματος, με συμμετοχή ως ειδικός αποστολής σε τέσσερις αποστολές στο Διάστημα, με τα διαστημικά λεωφορεία Discovery (STS-51), Endeavour (STS-69 και STS- 88) και Columbia (STS 109)- αποστολή κατά την οποία αυτός και το πλήρωμα του σκάφους επιδιόρθωσαν για τέταρτη φορά το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble- κατά το διάστημα 1993- 2002. Γεννηθείς το 1956, ο…εντυπωσιακά ψηλός, σε σχέση με αυτό που θα περίμενε κανείς, αστροναύτης, ο οποίος έχει περάσει 43 ώρες και 13 λεπτά της ζωής του αιωρούμενος στο κενό σε διαστημικούς περιπάτους, ολοκλήρωσε το Διδακτορικό του το 1984 στο Rice University στις Η.Π.Α. όπου και συνέχισε την μεταδιδακτορική του εργασία για έναν ακόμη χρόνο. Το 1985 διορίστηκε ως Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, ενώ την ίδια περίοδο άρχισε να εργάζεται στο Johnson Space Center της NASA. Toν Ιούλιο του 1990 επελέγη από την NASA και ξεκίνησε την εκπαίδευσή του ως αστροναύτης. Αναχώρησε από την υπηρεσία τον Ιούλιο του 2008 αποδεχόμενος την θέση Καθηγητού Διαστημικών Συστημάτων στην Ναυτική Ακαδημία Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Mόντερεϋ της Καλιφόρνια (ΝPS). Σε συνέντευξή του στο kathimerini.gr, ο Dr. Newman μίλησε για το μέλλον της εξερεύνησης του Διαστήματος, τις προοπτικές αντικατάστασης του Διαστημικού Λεωφορείου, την είσοδο των ιδιωτικών εταιρειών στο χώρο των διαστημικών αποστολών και άλλα θέματα, εκφράζοντας την αισιοδοξία του για την- αναπόφευκτη, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε σαν είδος- πορεία του Ανθρώπου προς τα άστρα κατά τα επόμενα χρόνια. Ποια είναι η άποψή σας πάνω στην απόσυρση των Διαστημικών Λεωφορείων; Θεωρείτε ότι ο αντικαταστάτης θα εμφανιστεί σύντομα; Καλή ερώτηση. Μπορεί κανείς να δει το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Όπως το βλέπω εγώ, δεν μπορείς να έχεις μέλλον, αν δεν αφήσεις πίσω σου το παρελθόν. Οπότε, αυτό που έπρεπε να κάνουμε και εν τέλει κάναμε ήταν να αποσύρουμε το Διαστημικό Λεωφορείο επειδή ήταν πολύ ακριβό- αν και παράλληλα ήταν εξαιρετικά ικανό. Σίγουρα θα γίνει αισθητή η απώλειά του. Ήταν εξαιρετικά χρήσιμο στην κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, μετέφερε πάρα πολύ κόσμο στο Διάστημα, αλλά ήταν πάρα πολύ δαπανηρό- και πολύ επικίνδυνο. Και έχει παλιώσει. Έχουν περάσει τριάντα χρόνια από την εμφάνισή του. Εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, πλέον μπορούμε να το αποσύρουμε και να δαπανήσουμε τα χρήματα στην ανάπτυξη κάποιου άλλου συστήματος. Το σύστημα αυτό θα μπορούσε να είναι ένας επανδρωμένος πύραυλος, όπως στο πρόγραμμα «Ares» …To «Ares 1» έχει να κάνει αποκλειστικά με τη μεταφορά πληρώματος. Δεν είναι σαν το Διαστημικό Λεωφορείο, το οποίο μεταφέρει τόσο το πλήρωμα όσο και το φορτίο…η ιδέα είναι να διαχωριστεί το πλήρωμα από το φορτίο. Το Διαστημικό Λεωφορείο μετέφερε μαζί το πλήρωμα και το φορτίο- μπροστά το πλήρωμα και πίσω το φορτίο- κάτι που έδινε μεν τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, αλλά ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο και πολύ επικίνδυνο, καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα διαφυγής του πληρώματος, όπως φάνηκε στο Challenger και το Columbia. Η ιδέα είναι να είναι χωριστά το πλήρωμα από το φορτίο, ώστε να μπορεί να αποχωριστεί η κάψουλα με το πλήρωμα από το υπόλοιπο σκάφος και να σωθούν οι αστροναύτες. Στόχος είναι η ασφάλεια του πληρώματος. Οι Ρώσοι το έκαναν πάντα αυτό, με το Σογιούζ, το οποίο χρησιμοποιούν εδώ και σαράντα χρόνια, καθώς είναι εξαιρετικά αξιόπιστο, ασφαλές και οικονομικό. Μέχρι τώρα μιλούσαμε για επαναχρησιμοποιούμενα σκάφη. Ισχύει ακόμα αυτό; Παλαιότερα, ναι. Αυτές οι κάψουλες θα μπορούσαν να είναι εν μέρει επαναχρησιμοποιούμενες. Τα ρωσικά σκάφη δεν είναι επαναχρησιμοποιούμενα, πέραν κάποιων τμημάτων ηλεκτρονικού εξοπλισμού…αλλά το επαναχρησιμοποιούμενο δεν είναι πάντα καλύτερο, καθώς δεν είναι απαραίτητα πιο οικονομικό. Μπορεί να φαίνεται έτσι εκ πρώτης όψεως, αλλά όταν θέλεις να φτιάξεις κάτι επαναχρησιμοποιούμενο πρέπει να αποφασίσεις πόσες φορές θα το χρησιμοποιήσεις, να το κάνεις αρκετά ανθεκτικό και να προσέξεις πολλά άλλα πράγματα, τα οποία κοστίζουν. Ενώ, αν έχεις μία σταθερή γραμμή παραγωγής διαστημικών σκαφών μπορείς να κρατήσεις το κόστος χαμηλό- επίσης, αν βρεθεί κάποιο πρόβλημα μπορείς να το διορθώσεις πιο εύκολα. Οπότε το θέμα είναι η επιλογή μεταξύ ενός επαναχρησιμοποιουμένου σκάφους- προσπαθώντας να κάνεις οικονομία όπου μπορείς, κάτι που δημιουργεί κινδύνους- και μίας φτηνότερης γραμμής παραγωγής, στην οποία δεν υπάρχουν πολλά επαναχρησιμοποιούμενα τμήματα. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με την είσοδο ιδιωτικών εταιρειών στο χώρο της εξερεύνησης του Διαστήματος; Είναι «εξερεύνηση του Διαστήματος» οι αποστολές σε χαμηλή τροχιά; Κάποτε ήταν- αλλά είναι ακόμα; Πλέον πηγαίνουν οι Ρώσοι, πηγαίνουν οι Κινέζοι…είναι πολλοί αυτοί που έχουν πυραύλους, οι Ευρωπαίοι έχουν τον Arianne 5, που μπορεί να μεταφέρει φορτία σε κάθε τροχιά. Οπότε δεν υπάρχει λόγος η κυβέρνηση να ξοδέψει χρήματα για να φτιάξει έναν «δρόμο» τη στιγμή που θα μπορούσε να το κάνει κάποιος άλλος. Η όλη ιδέα με τις ιδιωτικές εταιρείες είναι ότι είναι ικανές να το κάνουν πιο οικονομικά. Αν μπορούν να βγάλουν κέρδος, θα βρουν τρόπο να το μεγιστοποιήσουν. Και ξέρουμε ότι είναι πολλοί αυτοί που θα πλήρωναν για να πάνε στο Διάστημα- δείτε τον διαστημικό τουρισμό. Στην αρχή θα είναι μόνο αυτοί που έχουν πολλά λεφτά, αλλά θέλουμε σταδιακά να εξελιχθεί σε μία δραστηριότητα που θα απευθύνεται σε όλο και περισσότερο κόσμο, καθώς θα μειώνονται οι τιμές…επιχειρηματίες όπως ο Ρίτσαρντ Μπράνσον είναι πρόθυμοι να κάνουν κάτι τέτοιο και εγώ νομίζω ότι θα έπρεπε να τους υποστηρίξουμε. Η κυβέρνηση δεν θα έπρεπε να κατασκευάζει πράγματα που θα μπορούσαν να κατασκευαστούν από επιχειρηματίες. Και αν το εγχείρημα επιτύχει, τότε εξοικονομούνται λεφτά για την πραγματική εξερεύνηση του Διαστήματος- πέρα από τροχιά, στη Σελήνη για παράδειγμα, όπου θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένας σταθμός όπως αυτοί που υπάρχουν στην Ανταρκτική. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε να επισκεφτούμε έναν αστεροειδή, ή να πάμε στον Άρη, αλλά εγώ νομίζω ότι η ουσία είναι να κατασκευαστεί ένας μόνιμος σταθμός εκτός Γης. Ειδικά μετά την οικονομική κρίση, φαίνεται ότι είναι πολλοί αυτοί που υιοθετούν μία στάση τύπου «Πρώτα η Γη» απέναντι στο Διάστημα- ότι θα ήταν καλύτερο να δαπανηθούν κεφάλαια για την βελτιωθεί η κατάσταση στη Γη και μετά να κοιτάξουμε προς το Διάστημα. Ποια είναι η άποψή σας επ'αυτού; Σε όλο τον κόσμο, κάθε χώρα θέλει να είναι οικονομικά ανταγωνιστική. Για να γίνει δυνατόν κάτι τέτοιο,πρέπει να έχει μορφωμένους πολίτες- πολίτες με επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις. Για να χτίσεις κάτι χρειάζεσαι μηχανικούς, για να αναπτύξεις κάτι χρειάζεσαι επιστήμονες. Ένας τρόπος για να ενθαρρύνεις τα παιδιά να ασχοληθούν με τις επιστήμες και την τεχνολογία είναι να τους δώσεις να καταλάβουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν θαυμαστά πράγματα σε πολλούς τομείς. Και ένας από αυτούς τους τομείς είναι το Διάστημα. Νομίζω ότι είναι κρίμα να λες στα παιδιά σου «θέλω να μελετάς, να στοχεύεις τον ουρανό» τη στιγμή που δεν υπάρχει η δυνατότητα να πας στην κυριολεξία εκεί. Οι περισσότεροι δεν το εννοούν αυτό, όταν μιλούν για «ουρανό» θεωρούν απλά ότι πρέπει να θέτεις υψηλούς στόχους. Δεν το δέχομαι αυτό. Πιστεύω ότι μία χώρα πρέπει να δίνει στους πολίτες της πολλούς λόγους για να δουλέψουν και να μελετήσουν σκληρά, σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Και η διαστημική έρευνα είναι από μόνη της Έρευνα και Ανάπτυξη. Για παράδειγμα, οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι, αν και μη επανδρωμένοι, αναπτύχθηκαν τόσο γρήγορα επειδή είχε δοθεί τόσο μεγάλη έμφαση στην αποστολή ανθρώπων στο Διάστημα. Δεν πιστεύω ότι το να βάλει κανείς «Πρώτα τη Γη» σημαίνει ότι πρέπει να παραγκωνίσει αυτές τις δραστηριότητες. Πρόκειται για επένδυση- στους ανθρώπους. Σε τι σημείο πιστεύετε ότι θα βρίσκονται τα διαστημικά προγράμματα του κόσμου- ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας, Ε.Ε.- μέσα σε είκοσι χρόνια; Πιστεύω ότι όλες αυτές οι χώρες θα συνεχίσουν να ασχολούνται με το Διάστημα. Νομίζω ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση των Κινέζων, που εκτιμώ ότι θα κάνουν άλματα στο Διάστημα. Είναι υπομονετικός λαός, έχουν μακρά ιστορία- όπως και εσείς οι Έλληνες- και η ανάπτυξή τους είναι αναπόφευκτη. Θα ολοκληρώσουν σύντομα τον πρώτο διαστημικό τους σταθμό, θα πάνε στη Σελήνη, μπορεί ακόμα και να στήσουν την πρώτη βάση εκεί. Οπότε ο υπόλοιπος κόσμος είτε θα συνεργαστεί με την Κίνα, είτε θα αποφασίσει να ασχοληθεί και αυτός με τη σειρά του. Θα δούμε. Τον τελευταίο καιρό ακούμε πολλά για τον εντοπισμό πλανητών που φαίνονται ικανοί να υποστηρίξουν ζωή. Πιστεύετε ότι θα ήταν δυνατός ο αποικισμός; Αν ναι, σε πόσα χρόνια; Μιλάμε για δεκαετίες, αιώνες ή χιλιετίες; Αιώνες. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε την τεχνολογία για να στείλουμε ανθρώπους σε άλλα ηλιακά συστήματα. Το λογικό θα ήταν να στείλουμε πρώτα μη επανδρωμένες αποστολές- ρομπότ. Πρέπει να δούμε το θέμα μακροπρόθεσμα. Πρέπει να αποκτήσουμε τη δυνατότητα να στείλουμε ένα ρομποτικό σκάφος, ας πούμε, 36 έτη φωτός μακριά. Μπορεί να χρειαστούν 50 χρόνια για να φτάσει εκεί. Προφανώς δεν περιμένουμε να επιστρέψει, αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα, καθώς θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με θέματα όπως οι επικοινωνίες, ο έλεγχος κ.α. Κάποια στιγμή θα λάβουμε δεδομένα, 36 χρόνια μετά την άφιξή του στον πλανήτη. Θα αποτελέσει ένα πολύ μεγάλο πείραμα. Αναμφίβολα θα συνεχίσουμε με ανθρώπους, οι οποίοι άλλωστε χαρακτηρίζονται από εξαιρετικές δυνατότητες προσαρμογής, αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε με ρομπότ. Οπότε ναι, νομίζω ότι θα περάσουν αιώνες πριν στείλουμε ανθρώπους σε έναν άλλον πλανήτη πέρα από το ηλιακό μας σύστημα- και θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι θα υπάρχει λόγος για να το κάνουμε. Γι'αυτό πιστεύω ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από τώρα, με τη Σελήνη και το δικό μας ηλιακό σύστημα. Εξάλλου, «τα είδη τα οποία παραμένουν σε έναν πλανήτη δεν επιβιώνουν», όπως είχε πει ο Μάικλ Γκρίφιν (διευθυντής της NASA κατά την περίοδο 2005-2009).

Η μαύρη τρύπα είναι η ίδια, η πλευρά θέασης όμως διαφορετική. 1 October 2011 Ένα στόλος διαστημοπλοίων, μεταξύ των οποίων τα διαστημόπλοια της ESA XMM-Newton και Integral, προσέφεραν μία λεπτομερή εικόνα της γειτονιάς μίας μαύρης τρύπας τεραστιών διαστάσεων. «Σφαιρίδια» αερίου απεικονίζονται να απομακρύνονται από το «τέρας βαρύτητας». Η μαύρη τρύπα που ομάδα επιστημόνων επέλεξε να μελετήσει βρίσκεται στην καρδιά του γαλαξία Markarian 509, 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Η μάζα της συγκεκριμένης μαύρης τρύπας είναι περίπου 300 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου και αυξάνεται συνεχώς καθώς καταβροχθίζει ο,τιδήποτε πλησιάσει. Πίσω από την επιλογή του γαλαξία Markarian 509 βρίσκεται η μεταβλητή λαμπρότητα του, η οποία προδίδει την τυρβώδη ροή της ύλης στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας. Η ακτινοβολία από την καρδιά του γαλαξία παρασύρει μαζί της και σημαντική ποσότητα αερίου. Οι επιστήμονες παρακολούθησαν τη μαύρη τρύπα για 100 ημέρες. «Το διαστημόπλοιο XMM-Newton είχε κεντρικό ρόλο σ'αυτή την προσπάθεια, διότι καλύπτει μήκη κύματος από τις ακτίνες Χ μέχρι το ορατό,» εξηγεί η Jelle Kaastra, από το SRON Netherlands Institute for Space Research, η οποία συντονίζει μία διεθνή ομάδα 26 αστρονόμων από τέσσερις διαφορετικές ηπείρους. Στη διάρκεια των παρατηρήσεων, η λαμπρότητα του γαλαξία στην περιοχή των μαλακών ακτίνων X μεταβλήθηκε περισσότερο από 60 τοις εκατό, ξεπερνώντας τις προσδοκίες των επιστημόνων, οι οποίοι αποδίδουν την τρομακτική αυτή αυξομείωση της σε διαταραχές στη ροή αερίου από την αδηφάγο μαύρη τρύπα. Γιγάντιες σφαίρες αερίου εκτοξεύονταν με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα. Η πηγή τους εντοπίστηκε στην ύλη που έχει συσσωρευθεί γύρω από την μαύρη τρύπα περιμένοντας να καταρρεύσει προς το εσωτερικό της. Προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, αυτή η δεξαμενή ύλης βρίσκεται 15 έτη φωτός μακριά από τη μαύρη τρύπα. Η καρδιά του γαλαξία «Η πηγή του αερίου που καταφέρνει να απομακρυνθεί από μία μαύρη τρύπα παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα της αστρονομίας,» σημείωσε η Jelle Kaastra. Αέριο και σκόνη συσσωρεύονται γύρω από τη μαύρη τρύπα σχηματίζοντας ένα δακτύλιο τεραστίων διαστάσεων. Καθώς στριφογυρίζουν προς το εσωτερικό του δίσκου προσαύξησης, όπως ονομάζεται η επίπεδη μορφή που διαμορφώνουν αέριο και σκόνη, συμπεριφέρονται όπως το νερό την στιγμή που απομακρύνεται από την τρύπα της μπανιέρας. Οι νέες παρατηρήσεις οδήγησαν στην ανακάλυψη ενός στρώματος αερίου με θερμοκρασία της τάξης των εκατομμυρίων βαθμών που περιβάλλει το δίσκο προσαύξησης. Από αυτό το αέριο περίβλημα πηγάζουν ακτίνες Χ και γάμμα, οι οποίες παρασύρουν το αέριο που βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από τη μαύρη τρύπα. Πέρα από τις παρατηρήσεις του XMM-Newton και του Integral, οι επιστήμονες μελέτησαν παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και τους δορυφόρους της NASA Chandra και Swift, καθώς και τα επίγεια τηλεσκόπια WHT και PARITEL. Όλες οι παρατηρήσεις μαζί κάλυπταν μήκη κύματος από το υπέρυθρο, το ορατό και το υπεριώδες μέχρι τις ακτίνες Χ και γάμμα. «Τα αποτελέσματα αποδεικνύουν το πόσο σημαντικές είναι οι μακροχρόνιες παρατηρήσεις στην καλύτερη κατανόηση των φυσικών διεργασίων που συμβαίνουν στα πιο μακρινά αστροφυσικά αντικείμενα. Μία σειρά από αλλαγές ήταν, ωστόσο, απαραίτητες πριν το διαστημόπλοιο XMM-Newton να μπορεί να συγκεντρώνει τέτοιου είδους παρατηρήσεις, και οι προσπάθειες απόδωσαν,» τόνισε ο Norbert Schartel oποίος συμμετέχει στο πρόγραμμα της ESA XMM-Newton. Στις φωτογραφίες ο γαλαξίας Markarian 509 και η καρδιά του γαλαξία.

Αστεροειδής κινητήρας, ο ΄Αποφις και οι πολιτικοί. Η Ρωσία κατασκευάζει αεριωθούμενο κινητήρα, με τη βοήθεια του οποίου θα είναι δυνατή η αλλαγή της τροχιάς των επικίνδυνων για τη Γη αστεροειδών. Η κατασκευή του προχωρεί σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, είπε ο γενικός διευθυντής του Επιστημονικού Κέντρου Κέλντις, ακαδημαϊκός Ανατόλι Κοροτέγιεφ. Το 2012 θα ολοκληρωθεί η κατασκευή του και για το 2015 προγραμματίστηκαν οι επίγειες δοκιμές του αεριωθούμενου κινητήρα. Η εγκατάσταση ως προς την κατασκευή της είναι ένας μικρός ΑΗΣ που είναι συνδεδεμένος με τον ηλεκτροπλασμικό κινητήρα. Η δοσμένη εγκατάσταση δεν πρέπει να μπερδεύεται με τον πυρηνικό κινητήρα, αν και έχουν μιά σειρά κοινά σημεία,- είπε ο Ρώσος ειδικός στα ζητήματα της κοσμοναυτικής Ιγκόρ Λίσοφ. - «Δεν γίνεται λόγος για τον πυρηνικό κινητήρα, όπως είναι, αλλά μόνο για την πηγή ενέργειας, δηλαδή τον πυρηνικό αντιδραστήρα. Οι πυρηνικοί κινητήρες κατασκευάζονταν τόσο στη Σοβιετική ΄Ενωση, όσο και στις ΗΠΑ, όμως κατά τις δοκιμές τους σε πάγκο, η τεχνολογία αυτή θεωρήθηκε υπερβολικά επικίνδυνη»,- παρατήρησε ο Ιγκόρ Λίσοφ. Σήμερα οι επιστήμονες ασχολούνται με την λύση του προβλήματος της αύξησης της ώθησης της αεριωθούμενης ροής και της μείωσης του συστήματος ψύξης εκπομπού. Η εγκατάσταση αυτή θα μπορεί να χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς- από την απώθηση των αστεροειδών ως την ρυμούλκηση των δορυφόρων. Στη Ρωσία συνεχίζονται παράλληλα και οι εργασίες μέσων εξουδετέρωσης των κινδύνων που εγκυμoνούν οι αστεροειδείς. Το Πυραυλο-διαστημικό Κέντρο Μακέγιεφ στα Ουράλια, κατασκεύασε ένα σύστημα από δύο συσκευές. Η μία απ’ αυτές προορίζεται για εξερευνητικές εργασίες και η άλλη θα μεταφέρει την πυρηνική γόμωση, ικανή να σκάσει ένα μικρό αστεροειδή. Σε μεγάλο δε αστεροειδή τέτοια έκρηξη μπορεί να αφήσει μόνο ένα λάκκο εκατό μέτρων. Ταυτόχρονα στη Ρωσική Ομοσπονδία συνεχίζεται η επεξεργασία ειδικής αντίληψης για την ανάπτυξη των συστημάτων αντίδρασης στις διαστημικές απειλές, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση αντίστοιχου ομοσπονδιακού προγράμματος. Η επεξεργασία της ανατέθηκε από την Ροσκόσμος στο Αστρονομικό Ινστιτούτο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών,- είπε η Λίντια Ρίχλοβα, διευθύντρια ενός τμήματος του Ινστιτούτου. -«Υπάρχουν όλο κιόλο 3 διαστημικές απειλές- των αστεροειδών, των διαστημικών σκουπιδιών και των ηλιακών εκλάμψεων. Ανάμεσα στα καθήκοντά μας είναι ο εντοπισμός και το μόνιτορινγκ, η δημιουργία ενιαίου Κέντρου, συστήματος αξιολόγησης των κινδύνων και, βέβαια, του συστήματος αντιμετώπισης των κινδύνων. Εννοείται ότι όλα αυτά τα προγράμματα περιέχουν και ορισμένα πολιτικά σημεία. Οι Αμερικανοί γράφουν ανοιχτά στις ετήσιες εκθέσεις της ΝΑΣΑ, ότι όποιος κατέχει το Διάστημα, κατέχει και τον κόσμο. Πραγματικά οι τεχνολογίες αυτές είναι διπλού προορισμού»,- παρατήρησε η Λίντια Ριχλόβα. Εν τω μεταξύ, ως το τέλος του αιώνα που ζούμε η Γη μάλλον δεν απειλείται από τη σύγκρουσή της με τα ουράνια σώματα διαμέτρου πάνω από 100 μέτρα. Ίσως κάτω από 100 μέτρα. Το πιό δύσκολο εδώ είναι ότι τέτοια σώματα μπορούν να ανακαλυφθούν όλο κιόλο μερικές εβδομάδες ή μέρες ακόμα ως το πλησίασμά τους στη Γη. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να λυθεί μόνο μετά τη δημιουργία διεθνούς δικτύου ειδοποίησης για ενδεχόμενο κίνδυνο από αστεροειδείς.

O «αγώνας» των ESA/NASA να διασώσουν τις αποστολές στον Άρη. Οι διαστημικές υπηρεσίες Ευρώπης και Αμερικής επιδίδονται σε έναν ιδιότυπο «αγώνα δρόμου» ενάντια στο χρόνο, με στόχο τη διάσωση των κοινών αποστολών που έχουν προγραμματίσει για τον Άρη. Οι ESA και NASA σκοπεύουν να στείλουν ένα διαστημικό σκάφος σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη, που θα ακολουθηθεί από την προσεδάφιση ενός μεγάλου οχήματος εδάφους, δύο χρόνια μετά, σε δύο κοινές αποστολές (ExoMars). Ωστόσο, προβληματισμοί για τη χρηματοδότηση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού φαίνονται να απειλούν τις αποστολές- τουλάχιστον, υπό την μορφή με την οποία έχουν σχεδιαστεί. Εάν δεν βρεθούν λύσεις σύντομα, είναι μεγάλος ο κίνδυνος να χαθούν τα «παράθυρα εκτόξευσης» το 2016 και το 2018. Αυτή τη στιγμή εξετάζονται ενδεχόμενα όπως η μείωση της έκτασης των αποστολών (που θα συνεπάγεται μείωση του κόστους) ή η συμμετοχή της Ρωσίας, για να εξασφαλιστούν επιπλέον κεφάλαια. «Είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε με αυτές τις αποστολές. Η ESA και η NASA θέλουν να προχωρήσουν, αλλά πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους περιορισμούς προϋπολογισμού και στις δύο πλευρές. Δουλεύουμε πάνω σ’αυτό, αλλά αντιμαχόμαστε τον χρόνο» είπε ο Alvaro Gimenez, διευθυντής του επιστημονικού τμήματος της ESA. Από την ευρωπαϊκή πλευρά επισημαίνεται η ανάγκη έναρξης των εργασιών πολύ σύντομα για την ολοκλήρωση του Trace Gas Orbiter, για να είναι το σκάφος έτοιμο για εκτόξευση το 2016. Από τη στιγμή που ευνοϊκά «παράθυρα εκτόξευσης» εμφανίζονται περίπου ανά 26 μήνες, εάν δεν λάβει χώρα εκτόξευση την κατάλληλη στιγμή, τίθενται ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα της αποστολής του οχήματος εδάφους, από τη στιγμή που ο δορυφόρος θα λειτουργούσε σαν μέσο επικοινωνίας μεταξύ Γης και του οχήματος. Η ESA αναμένει την παροχή επιβεβαιώσεων από τους Αμερικανούς ότι θα είναι έτοιμοι το 2018 να παρέχουν τον πύραυλο που απαιτείται για την αποστολή του οχήματος εδάφους, καθώς και το σύστημα προσεδάφισης. Οι διαβεβαιώσεις αυτές αναμένονταν τον Ιούνιο, αλλά δεν έχουν δοθεί ακόμα. Στην τελευταία συνάντηση των κρατών- μελών της ESA στο Παρίσι την προηγούμενη εβδομάδα, οι εκπρόσωποι των χωρών πληροφορήθηκαν ότι, λόγω της αβεβαιότητας σε θέματα προϋπολογισμού στην Ουάσινγκτον, η NASA δεν είναι αυτή τη στιγμή να προχωρήσει σε δεσμεύσεις. Ωστόσο, αν δεν συμβεί αυτό, η ESA δεν μπορεί να προχωρήσει στην κατασκευή του δορυφόρου. Το ενδεχόμενο ρωσικής συμμετοχής θα μπορούσε να αποτελέσει λύση, καθώς οι Ρώσοι θα ήταν σε θέση να παρέχουν τον έναν από τους δύο πυραύλους που απαιτούνται για τις αποστολές ExoMars. Το άλλο ενδεχόμενο είναι η μείωση της έκτασης και των στόχων της αποστολής, για να μειωθεί και το κόστος, το οποίο θεωρείται και πιθανότερο. Η ESA επιθυμεί διακαώς την εκτέλεση των αποστολών. «Κάθε περιορισμός της έκτασης και των στόχων θα αποτελούσε σημαντική απώλεια για την Ευρώπη, και δεν είναι κάτι που σκοπεύουμε να αποδεχτούμε» είπε σχετικά ο δρ. Alvaro Gimenez ο οποίος χαρακτήρισε τo πρόγραμμα ExoMars ως «πρόκληση» : «είναι ένα δύσκολο, αλλά εξαιρετικά σημαντικό πρόγραμμα, εάν ποτέ θελήσουμε να έχουμε ένα ρομποτικό πρόγραμμα εξερεύνησης στην ‘γειτονιά’ μας στο Ηλιακό Σύστημα». Η ειρωνεία της όλης υπόθεσης είναι ότι οι συνομιλίες μεταξύ των Ευρωπαίων και των Αμερικανών μηχανικών σχετικά με τις αρμοδιότητες του καθενός πηγαίνουν πολύ καλά. «Το πιο ενοχλητικό είναι ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στο να πετύχουμε αυτά που θέλουμε, αλλά πρέπει να λύσουμε αυτά τα προβλήματα προϋπολογισμού πολύ σύντομα» είπε ο David Parker, στέλεχος της διαστημικής υπηρεσίας της Μ. Βρετανίας.

Στη μελέτη της αντιύλης και των αντιπρωτονίων στρέφεται το CERN. Ξεκινά το νέο πείραμα «ΕLΕΝΑ» του CERN, για να μελετήσει τα αντιπρωτόνια και την αντιύλη. Η κατασκευή της ερευνητικής εγκατάστασης θα αρχίσει το 2013 και αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως το 2016, παράλληλα με τον υπάρχοντα επιβραδυντή αντιπρωτονίων του CERN. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών (CERN) εγκαινιάζει ένα νέο πείραμα, που αποσκοπεί στο να παράγει σε μεγάλες ποσότητες αντιπρωτόνια, δηλαδή σωματίδια αντιύλης, και να τα «παγιδεύσει», έτσι ώστε μετά να τα μελετήσει με άνεση χρόνου. Το πείραμα, που θα εκτελεστεί σε μια νέα υπό κατασκευή εγκατάσταση και ονομάζεται ELENA (Extra Low Energy Antiproton Ring), προγραμματίζεται να παραδώσει τα πρώτα του αντιπρωτόνια υπερβολικά χαμηλής ενέργειας έως το 2016. Ήδη μόλις πραγματοποιήθηκε στο CERN η εναρκτήρια συνάντηση με τη συμμετοχή επιστημόνων από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Δανία, τη Σουηδία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ιαπωνία. Η επίτευξη της δημιουργίας αντιπρωτονίων με τη χαμηλότερη ενέργεια που έχει ποτέ επιτευχθεί, θα καταστήσει εφικτή την καλύτερη μελέτη της αντιύλης. Το ELENA θα αποτελείται από ένα νέο μικρό κυκλικό επιβραδυντή (το αντίθετο ενός επιταχυντή), που θα επιβραδύνει τα αντιπρωτόνια μέχρι το ένα πεντηκοστό της τωρινής ενέργειάς τους, πράγμα που θα διευκολύνει σημαντικά την παγίδευσή τους. Η κατασκευή της ερευνητικής εγκατάστασης θα αρχίσει το 2013 και αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως το 2016, παράλληλα με τον υπάρχοντα επιβραδυντή αντιπρωτονίων του CERN. Για «ένα σημαντικό βήμα στην φυσική της αντιύλης» έκαναν λόγο οι φυσικοί του CERN που ασχολούνται με την μελέτη των αντιπρωτονίων, των σωματιδίων που ανακαλύφθηκαν το 1955 και χάρη στα οποία ανακαλύφθηκαν στη συνέχεια, στη δεκαετία του ΄80, επίσης στο CERN, τα εξωτικά υποατομικά σωματίδια W και Ζ (όλες αυτές οι ανακαλύψεις οδήγησαν σε δύο βραβεία Νόμπελ). Το CERN, που είναι πιο γνωστό για τον μεγάλο επιταχυντή του, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90, έχει πετύχει την παγίδευση των πρώτων αντιπρωτονίων, πράγμα που οδήγησε σε ακριβείς συγκριτικές μετρήσεις μεταξύ πρωτονίων και αντιπρωτονίων. Το 1995 δημιουργήθηκαν στο ευρωπαϊκό ερευνητικό κέντρο τα πρώτα αντιάτομα, δηλαδή άτομα αντιύλης (συγκεκριμένα αντιυδρογόνου), ανοίγοντας το δρόμο για νέα πειράματα στην αντιύλη, ενώ πιο πρόσφατα παγιδεύτηκαν τα πρώτα άτομα αντιυδρογόνου. Στο μέλλον, σχεδιάζονται πειράματα που θα κάνουν λεπτομερείς συγκριτικές μετρήσεις των ατόμων υδρογόνου και αντιυδρογόνου, ενώ θα μετρηθεί και η επίδραση της βαρύτητας στα αντιπρωτόνια. Η αντιύλη είναι το «δίδυμο αδελφάκι» της κανονικής ύλης, καθώς για κάθε κανονικό υποατομικό σωματίδιο θεωρείται ότι υπάρχει ένα αντίστοιχο αντισωματίδιο με ίση μάζα και αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο. Όταν ένα σωματίδιο ύλης και ένα σωματίδιο αντιύλης συναντιούνται, εξαϋλώνονται και τα δύο, παράγοντας καθαρή ενέργεια. Όσο πιο αργά κινούνται τα σωματίδια αντιύλης (πράγμα που ακριβώς θα επιδιώξει ο επιβραδυντής ELENA), τόσο περισσότερο μπορούν να τα παγιδεύσουν οι επιστήμονες, προτού αυτά έρθουν σε επαφή με την κανονική ύλη και εξαφανιστούν. Η έρευνα στην αντιύλη, εκτός από την εμβάθυνση στα μυστήρια του σύμπαντος, μεταξύ άλλων, ελπίζεται ότι θα προσφέρει νέες δυνατότητες στη θεραπεία του καρκίνου.

Γιγάντιο ραδιοτηλεσκόπιο ανοίγει τα μάτια στο ψυχρό Σύμπαν. Το πιο περίπλοκο τηλεσκόπιο που έχει κατασκευαστεί ως σήμερα, η συστοιχία ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, άρχισε να λειτουργεί και είδε το «πρώτο φως», όπως συνηθίζουν να λένε οι αστρονόμοι. Το ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), μια ημιτελής συστοιχία δεκάδων ραδιοτηλεσκοπίων, βλέπει το Σύμπαν σε μια περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που βρίσκεται ανάμεσα στα μικροκύματα και την υπέρυθρη ακτινοβολία. Το αόρατο αυτό φως εκπέμπεται από κοσμικά νέφη και άλλα σώματα εξαιρετικά χαμηλής θερμοκρασίας -περίπου 10 με 50 βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν στους -273,15 βαθμούς. Το ALMA θα μπορέσει έτσι να μελετήσει τα ψυχρά και σκοτεινά νέφη αερίου από τα οποία σχηματίζονται νέα άστρα, καθώς και τις εσχατιές του Σύμπαντος που αντιστοιχούν στα αρχικά στάδια της εξέλιξής του. Προς το παρόν, πάντως, μόνο οι 20 από τις συνολικά 66 κεραίες της συστοιχίας έχουν τεθεί σε λειτουργία -οι υπόλοιπες προγραμματίζεται να έχουν ενεργοποιηθεί έως το 2013. Οι κεραίες αυτές θα λειτουργούν ουσιαστικά ως ένα γιγαντιαίο ραδιοτηλεσκόπιο με τελική διάμετρο 16 χιλιόμετρα. Ακόμα και τώρα, όμως, δεκάδες ερευνητικές ομάδες από όλο τον κόσμο έχουν υποβάλλει αιτήσεις προκειμένου να τους δοθεί χρόνος παρατήρησης με το νέο όργανο. Το ALMA, συνολικού κόστους ενός δισ. δολαρίων, είναι μια συνεργασία του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητήριου (ESO), του αμερικανικού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και διαφόρων ερευνητικών ιδρυμάτων στον Καναδά, την Ιαπωνία και την Ταϊβάν.

Κομήτης εξατμίζεται καθώς "βουτά" στον Ήλιο. Ένας ακόμη –καταδικασμένος- κομήτης εξαϋλώθηκε την 1η Οκτωβρίου ουσιαστικά καθώς τον τράβηξε το μεγάλο βαρυτικό πεδίο του Ήλιου. Ο κομήτης ανακαλύφθηκε μόλις στις 29 Σεπτεμβρίου από μια ομάδα τεσσάρων αστρονόμων M. Kusiak, S. Liwo, B. Zhou και Z. Xu προερχόμενος από τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Ο κομήτης πιθανολογείται ότι προέρχεται από την οικογένεια κομητών Kreutz οι οποίοι προέρχονται από την διάσπαση πιθανώς σύγκρουση με κάτι άλλο ενός τεράστιου αστεροειδούς πολλούς αιώνες πριν. Τα θραύσματα από αυτή την καταστροφή περιπλανώνται πρακτικά στο διάστημα συνιστώντας παγωμένους μικρόκοσμους καθώς το μεγαλύτερος μέρος της μάζας τους καλύπτεται από πάγο. Το όνομά τους το πήραν από τον Γερμανό αστρονόμο Heinrich Kreutz ο οποίος έζησε τον 19ο αιώνα και ανακάλυψε πρώτος τη συγκεκριμένη «οικογένεια» κομητών. Οι κομήτες ονομάζονται και Sungrazers και το χαρακτηριστικό τους είναι ότι εξατμίζεται όλη η μάζα τους όταν περνούν κοντά από τον Ήλιο σε αποστάσεις μέχρι και μερικών δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων. Ο συγκεκριμένος κομήτης ήταν από τους μεγαλύτερους της οικογένειας Kreutz που έχουν παρατηρηθεί. Στον σύνδεσμο μπορείτε να παρατηρήσετε τον κομήτη καθώς "βουτά" προς τον Ήλιο λίγο πριν εξατμιστεί.Διακρίνεται στο κάτω και δεξιό μέρος της εικόνας. http://www.youtube.com/watch?v=tOZPJlkfyjc&feature=player_embedded

Κλείνει, έπειτα από 25 χρόνια, ο αμερικανικός επιταχυντής Tevatron. Tο κλείσιμο του επιταχυντή Tevatron στο εργαστήριο Fermilab σηματοδότησε και επίσημα το τέλος της αμερικανικής κυριαρχίας στη φυσική υψηλών ενεργειών. Μέσα στην υπόγεια κυκλική σήραγγα των 6 χιλιομέτρων, οι τελευταίες δέσμες πρωτονίων και αντιπρωτονίων συγκρούστηκαν σε μια μεταλλική πλάκα λίγο μετά το μεσημέρι της Παρασκευής 30 Σεπτεμβρίου. O Tevatron, κάποτε ο ισχυρότερος επιταχυντής του κόσμου, είχε πια ξεπεραστεί από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN, κάτω από τα σύνορα Γαλλίας και Ελβετίας. Μετά την άρνηση του Κογκρέσου να διαθέσει τα 35 εκατ. δολάρια που απαιτούνταν για την παράταση της λειτουργίας του Tevatron έως το 2014, οι ερευνητές του Fermilab (Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντή «Ενρίκο Φέρμι») θα στραφούν τώρα σε μικρότερα πειράματα. «Τίποτα δεν παραμένει για πάντα στην αιχμή της επιστήμης» σχολίασε ο Πιέρ Οντόν, διευθυντής του Fermilab στο Μπατάβια του Ίλινοϊ. «Πρέπει τώρα να προχωρήσουμε σε τομείς της επιστήμης όπου μπορούμε να συμβάλλουμε» είπε. Ο Tevatron αφήνει πίσω του μια πολύτιμη επιστημονική κληρονομιά, με σημαντικότερο ορόσημο την ανακάλυψη του top κουαρκ το 1995: είναι το βαρύτερο στοιχειώδες σωματίδιο που γνωρίζουμε ως σήμερα, το οποίο έχει μάζα όσο ένας πυρήνας χρυσού, συγκεντρωμένη όμως στον όγκο ενός πρωτονίου. Στα δεδομένα που έχουν ήδη συλλέξει από τον επιταχυντή οι ερευνητές αναζητούν τώρα ενδείξεις για το μποζόνιο του Χιγκς, του οποίου η ανακάλυψη θα προσέθετε την τελευταία πινελιά στο Καθιερωμένο Μοντέλο της Σωματιδιακής Φυσικής. Ακόμα όμως κι αν ανιχνευτούν ενδείξεις, η επιβεβαίωση της ανακάλυψης θα ήταν δουλειά του LHC. Τα επόμενα πειράματα του Fermilab θα έχουν μικρότερο κόστος, όχι όμως και μικρότερη σημασία. Ένα από αυτά, με την ονομασία Minos, θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πρόσφατες ενδείξεις για νετρίνα που ταξιδεύουν ταχύτερα από το φως. Για να γίνει αυτό, μια δέσμη νετρίνων υψηλής έντασης θα ταξιδέψει από το Fermilab σε ένα ορυχείο της Μινεσότα 730 χιλιόμετρα μακριά. Σε γενικές γραμμές, τα επόμενα προγράμματα του Fermilab θα εστιαστούν όχι στην αύξηση της ισχύος αλλά στην αύξηση της έντασης, δηλαδή στην αύξηση των σωματιδίων που παράγονται κάθε δευτερόλεπτο. Παρόλα αυτά, αρκετοί από τους φυσικούς υψηλών ενεργειών που εργάζονταν στο Tevatron ετοιμάζουν τώρα βαλίτσες για το CERN.

Tο πρώτο της διαστημικό εργαστήριo εκτόξευσε η Κίνα. Η Κίνα εκτόξευσε την Πέμπτη το πρώτο της διαστημικό εργαστήριο, το οποίο θα αποτελέσει πεδίο δοκιμών για τη δημιουργία κινεζικού διαστημικού σταθμού εντός της δεκαετίας. Η αποστολή του «Τιανγκόγκ-1», ή «Ουράνιο Παλάτι» στα κινεζικά, ήταν τις τελευταίες ημέρες πρωτοσέλιδο στα τοπικά μέσα, τα οποία βλέπουν το διαστημικό πρόγραμμα της χώρας ως σύμβολο διεθνούς γοήτρου. Η κρατική τηλεόραση είχε αρχίσει από το πρωί την αντίστροφη μέτρηση για την εκτόξευση από την έρημο Γκόμπι, η οποία πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τις 21.16 τοπική ώρα, ή 16.16 ώρα Ελλάδας. Το μη επανδρωμένο Τιανγκόγκ-1, βάρους 8,5 τόνων, θα παραμείνει σε τροχιά δυόμισι χρόνια και θα χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα δοκιμών για τη συναρμολόγηση ενός επανδρωμένου διαστημικού σταθμού έως το 2020. Το επόμενο διάστημα η Κίνα σκοπεύει να εκτοξεύσει τρία σκάφη που θα συνδεθούν με το Τιανγκόγκ-1: οι μη επανδρωμένες κάψουλες Σενζού 8, 9 και δέκα θα συνδεθούν αυτόματα με το τροχιακό εργαστήριο. Η δυνατότητα σύνδεσης ανάμεσα σε διαστημικά σκάφη σε τροχιά, την οποία ανέπτυξαν πρώτα οι ΗΠΑ και η πρώην ΕΣΣΔ τη δεκαετία του 1960, είναι κρίσιμη για οποιοδήποτε πρόγραμμα διαστημικής πτήσης και ειδικά για την κατασκευή ενός διαστημικού σταθμού. Αν οι δύο μη επανδρωμένες πρόβες αποδειχθούν επιτυχείς, η Κίνα θα συνεχίσει με τις επανδρωμένες αποστολές Σενζού 11 και 12 το 2012. Το Πεκίνο ξεκίνησε το διαστημικό του πρόγραμμα το 1990 με τεχνογνωσία που αγόρασε από τη Ρωσία. Το 2003 έγινε μόλις η τρίτη χώρα του κόσμου που καταφέρνει να στείλει άνθρωπο στο Διάστημα, Πέρυσι η Κίνα εκτόξευσε το Τσανγκ-ε, το δεύτερο δορυφόρο της που τίθεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, ενώ για φέτος το φθινόπωρο προγραμματίζεται μια κοινή σινο-ρωσική αποστολή στον Άρη. Σε δοκιμές ο πύραυλος που θα μεταφέρει τους Αμερικανούς πέρα από τη Σελήνη. Ένας από τους κινητήρες του πυραύλου με τον οποίο θα πραγματοποιηθεί η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στους αστεροειδείς πυροδοτήθηκε δοκιμαστικά για 40 δευτερόλεπτα, ανακοίνωσε η NASA. Η δοκιμή έρχεται μόλις λίγες εβδομάδες μετά την παρουσίαση του σχεδίου για τον πύραυλο υγρών καυσίμων, ο οποίος θα είναι ο ισχυρότερος που έχει κατασκευαστεί ποτέ. Το «Σύστημα Διαστημικών Εκτοξεύσεων» (SLS), όπως ονομάζεται προσωρινά το σχέδιο του πυραύλου, απομακρύνεται από τη σχεδιαστική λογική του επαναχρησιμοποιούμενου διαστημικού λεωφορείου, το οποίο δεν μπορούσε να πετάξει πέρα από τη χαμηλή γήινη τροχιά. O πύραυλος του SLS επιστρέφει στην προσέγγιση του Saturn V, του γιγάντιου πυραύλου υγρών καυσίμων που μετέφερε τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη. Η πρώτη μη επανδρωμένη εκτόξευση προγραμματίζεται για το 2017 και η πρώτη επανδρωμένη για το 2021. Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή σε κάποιον αστεροειδή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το 2025, ενώ οι πρώτες επανδρωμένες αποστολές στον Άρη θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τη δεκαετία του 2030. Η δοκιμή που πραγματοποιήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου αφορούσε τον πυραυλοκινητήρα J-2X που θα βρίσκεται στο ανώτατο στάδιο του πυραύλου. Ο κινητήρας λειτούργησε για 40 δευτερόλεπτα στο 99% της μέγιστης ισχύος, προκειμένου να μελετηθεί η συμπεριφορά των συστημάτων πυροδότησης και απενεργοποίησης. Ο κινητήρας αναπτύσσεται από την Pratt & Whitney, έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές κινητήρων για αεροπλάνα, και δοκιμάζεται στο Διαστημικό Κέντρο «Τζον Στένις» της NASA στην πολιτεία του Μισισίπι. H NASA ολοκληρώνει την απογραφή των επικίνδυνων αστεροειδών Αν ανησυχείτε ότι οι άνθρωποι θα έχουν την ίδια τύχη με τους δεινόσαυρους, η NASA έχει καλά νέα. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι έχει πλέον αναγνωρίσει το 90% των αστεροειδών που έχουν διάμετρο άνω του ενός χιλιομέτρων και βρίσκονται σε απόσταση μέχρι 200 εκατ. χιλιόμετρα από την τροχιά της Γης. Οι 981 βράχοι αυτού του είδους θα μπορούσαν δυνητικά να απειλήσουν τον πλανήτη, ωστόσο τα τροχιακά δεδομένα δείχνουν ότι κανένας δεν θα βρεθεί σε πορεία σύγκρουσης τους επόμενους αιώνες. «Γνωρίζουμε πλέον πού βρίσκονται οι περισσότεροι και πού πηγαίνουν. Αυτό πραγματικά μειώνει τον κίνδυνο» δήλωσε η Έιμι Μέινζερ στο πρόγραμμα «Κοντινών στη Γη Αντικειμένων» της NASA, περισσότερο γνωστό ως NEO. Επιπλέον, οι ερευνητές του NEO αναθεώρησαν προς τα κάτω την εκτίμησή της για τον αριθμό των διαστημικών βράχων μεσαίου μεγέθους, από 100 μέτρα έως ένα χιλιόμετρο, οι οποίοι θα μπορούσαν να καταστρέψουν μια ολόκληρη μεγαλούπολη. Σύμφωνα με τις προηγούμενες εκτιμήσεις, περίπου 35.000 αστεροειδείς μεσαίου μεγέθους κινούνται σε απόσταση μέχρι 200 εκατ. χιλιομέτρων από την τροχιά της Γης. Η νέα εκτίμηση κατεβάζειτον αριθμό στους 20.500. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η απογραφή αυτών μεσαίων αστεροειδών προχωρά με πιο αργούς ρυθμούς: μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί μόλις 5.200. Τα νέα δεδομένα, που δημοσιεύονται στο Astrophysical Journal, προέρχονται από το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE της NASA (Εξερευνητής Ευρυγώνιας Υπέρυθρης Απογραφής), το οποίο εκτοξεύτηκε το 2009 ειδικά για να μελετήσει τους επικίνδυνους αστεροειδείς. Το σκάφος καταμετρά τους διαστημικούς βράχους σε μικρές περιοχές του ουρανού προκειμένου να εκτιμήσουν οι αστρονόμοι πόσο μεγάλος είναι ο συνολικός πληθυσμός τους. Η καταγραφή του 90% των κοντινών αστεροειδών με διάμετρο άνω των 140 μέτρων έως το 2020 είναι στόχος που έθεσε το αμερικανικό Κογκρέσο το 1998. Μέχρι στιγμής το NEO έχει ολοκληρώσει το 35% αυτής της προσπάθειας.

Συμπαντικά σωστός ο Αϊνστάιν. Η βασική αρχή της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας αποδεικνύεται για πρώτη φορά σε κοσμικό επίπεδο. Το βασικό συμπέρασμα της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αλβέρτου Αϊνστάιν επιβεβαιώνεται για πρώτη φορά σε κοσμικό επίπεδο από μια ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Νιλς Μπορ στη Δανία. Η υπόθεση ότι το φως, καθώς βγαίνει από το βαρυτικό πεδίο ενός αστρικού σώματος, χάνει μέρος της ενέργειάς του _ κα μάλιστα τόσο περισσότερο όσο μεγαλύτερο είναι το βαρυτικό πεδίο _ έχει αποδειχθεί στο παρελθόν στο επίπεδο του ηλιακού μας συστήματος. Η απόδειξη της ισχύος του και σε κοσμική κλίμακα έρχεται να δώσει μια γερή τονωτική «ένεση» στην αυθεντία του Αϊνστάιν η οποία έχει πληγεί ύστερα από τα αποτελέσματα του πειράματος OPERA του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) που έδειξαν ότι τα νετρίνα κινούνται ταχύτερα από το φως αμφισβητώντας την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας. Από τα σμήνη γαλαξιών Όπως περιγράφουν στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», οι αστροφυσικοί του Ινστιτούτου Νιλς Μπορ με επικεφαλής τον Ράντεκ Βόιτακ σκέφθηκαν να συγκρίνουν το μήκος κύματος του φωτός που «βγαίνει» από τα σμήνη των γαλαξιών. Αν η πρόβλεψη του Αϊνστάιν ήταν σωστή, το φως που εξέρχεται από το κέντρο ενός σμήνους (όπου η βαρύτητα είναι μεγαλύτερη) θα έπρεπε να έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος από αυτό που έρχεται από τα άκρα _ οι επιστήμονες θα έπρεπε δηλαδή να «βλέπουν» μια συγκεκριμένη «βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό» του φάσματος του φωτός. Επειδή μια τέτοια μέτρηση σε ένα μόνο σμήνος γαλαξιών είναι εξαιρετικά δύσκολη εξ αιτίας της μικρής επίδρασης του φαινομένου, οι ερευνητές αποφάσισαν να ελέγξουν πολλά σμήνη γαλαξιών μαζί. Γαλαξιακή στατιστική ανάλυση Για τον λόγο αυτό εξέτασαν στοιχεία από 8.000 σμήνη γαλαξιών που είχαν συγκεντρωθεί από το πρόγραμμα ουράνιας παρατήρησης Sloan Digital Sky Survey. Μέτρησαν το μήκος των κυμάτων φωτός που προερχόταν από το κέντρο και από τα άκρα τους και προχώρησαν σε στατιστική ανάλυση. Η βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό που έδωσαν τα αποτελέσματά τους ταίριαζε ακριβώς με αυτήν που προβλέπεται από τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. «Αποδείχθηκε ότι οι θεωρητικοί υπολογισμοί της βαρυτικής μετατόπισης προς το ερυθρό με βάση τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας ήταν σε απόλυτη συμφωνία με τις αστρονομικές παρατηρήσεις» δήλωσε ο κ. Βόιτακ. «Η ανάλυση των παρατηρήσεών μας στα σμήνη γαλαξιών δείχνει ότι η βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό κινείται αναλογικά σε σχέση με την επιρροή από τη βαρύτητα των σμηνών γαλαξιών». Αν και αστροφυσικοί που δεν συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούν ότι τα αποτελέσματα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, όλοι συμφωνούν ότι αποτελούν μια μεγάλη νίκη για τη θεωρία του Αϊνστάιν. Εκτός αυτού φαίνονται επίσης να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης αποκλείοντας τα εναλλακτικά μοντέλα που την αμφισβητούν.

Επιδείνωση του διαστημικού καιρού «απειλεί επιβάτες και αστροναύτες». Η μεταβολή της ηλιακής δραστηριότητας που προβλέπεται για τις επόμενες δεκαετίες θα οδηγήσει σε αύξηση της επικίνδυνης ακτινοβολίας που λούζει τους αστροναύτες και τους επιβάτες των αεροπλάνων, προειδοποιούν Βρετανοί διαστημικοί μετεωρολόγοι. Εκτιμούν μάλιστα ότι η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη δεν θα είναι δυνατόν να αναχωρήσει πριν από το 2050. Η δραστηριότητα του Ήλιου παρουσιάζει έναν ενδεκαετή κύκλο αυξομείωσης, ακολουθεί όμως κι άλλους, πιο μεγάλους κύκλους που διαρκούν δεκαετίες. Από το 1920 ως σήμερα η ηλιακή δραστηριότητα βρίσκεται στο μέγιστο επίπεδο και προβλέπεται να αρχίσει να μειώνεται σταδιακά τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό όμως θα οδηγήσει σε επιδείνωση του διαστημικού καιρού, εκτιμά τώρα ο Μάικλ Λόκγουντ στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στη Βρετανία, ο οποίος υπογράφει τη σχετική δημοσίευση στο Geophysical Research Letters. Εξετάζοντας δείγματα πάγου που ανασύρθηκαν από μεγάλο βάθος στους πόλους, ο ερευνητές διαπίστωσε ότι τα ενεργειακά ηλιακά σωματίδια (SEP) που λούζουν τη Γη μειώνονται όταν εξασθενεί η ηλιακή δραστηριότητα. Περιέργως, όμως, η ενέργειά τους, και επομένως η ικανότητά τους να προκαλούν βλάβες στα κύτταρα, αυξάνεται αντί να μειώνεται. Επιπλέον, η εξασθένιση της ηλιακής δραστηριότητας συνοδεύεται από εξασθένιση του ηλιακού μαγνητικού πεδίου (ή ηλιόσφαιρας), το οποίο προστατεύει τη Γη από τα επικίνδυνα σωματίδια της κοσμικής ακτινοβολίας (γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες ή GRC). Αυτή η επιδείνωση του διαστημικού καιρού, εκτιμά ο Λόκγουντ, ίσως θα απειλήσει στο μέλλον τις πτήσεις που περνούν κοντά στους πόλους, όπου καταλήγουν περισσότερα εισερχόμενα διαστήματα. Σήμερα, το όριο ασφαλούς έκθεσης για τους επιβάτες είναι πέντε τέτοιες πτήσεις το χρόνο. Τις επόμενες δεκαετίες, όμως, το όριο θα μπορούσε να πέσει στις δύο πτήσεις και να δημιουργήσει προβλήματα στο προσωπικό των αεροπορικών εταιρειών. Ακόμα χειρότερη θα μπορούσε να είναι η κατάσταση σε επανδρωμένες διαστημικές αποστολές, ειδικά όσες βάζουν πλώρη για πέρα από την τροχιά της Σελήνης. Η επανδρωμένη αποστολή που σχεδιάζει να στείλει η NASA στον Άρη τη δεκαετία του 2030 θα λουζόταν στην ακτινοβολία όχι μόνο στη διάρκεια του ταξιδιού αλλά και στην επιφάνεια του Άρη, ο οποίος δεν διαθέτει προστατευτικό μαγνητικό πεδίο όπως η Γη. Και εφόσον αποδειχθεί ότι οι εκτιμήσεις του Λόκγουντ ευσταθούν, η NASA ίσως αναγκαστεί να επιβάλλει απαγορευτικό απόπλου για Άρη για τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες. "Μικροναύτες" πάνε στον ΄Αρη με το ρωσικό Phobos-Grunt, στο πλαίσιο του πειράματος LIFE. "Μικροναύτες" αποκαλούνται οι μετεωρίτες που μεταφέρουν μορφές ζωής από πλανήτη σε πλανήτη και οι περισσότεροι είναι τόσο μικροί, που δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι. Είναι τοποθετημένοι σε μικρούς κυλίνδρους στο ρωσικό σκάφος 11 τόνων Phobos-Grunt, το οποίο θα εξερευνήσει τον "Φόβο", το φεγγάρι του Αρη, και θα επιστρέψει στη Γη με δείγματα των πετρωμάτων του. Το ταξίδι αναμένεται να διαρκέσει περίπου τρία χρόνια. Η επιστροφή του προγραμματίζεται για τον Αύγουστο του 2014, όταν η μικρή κάψουλα με τα δείγματα θα προσγειωθεί στο Καζακστάν. Η αμερικανική Πλανητική Εταιρεία (Planetary Society) έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του πειράματος στο Phobos-Grunt. Συγκεκριμένα, οι μικροναύτες θα απομονωθούν στη μικρή συσκευή του πειράματος, LIFE (Living Interplanetary Flight Experiment). Στο διάστημα των 34 μηνών που θα διαρκέσει το ταξίδι θα φιλοξενηθούν 10 διαφορετικές κατηγορίες οργανισμών μέσα σε 30 μικρούς κυλίνδρους. Στόχος του πειράματος είναι να ελεγχθεί αν και κατά πόσο μπορούν να μεταφερθούν μικροοργανισμοί από τον έναν πλανήτη στον άλλον επιβιώνοντας στις συνθήκες του αφιλόξενου Διαστήματος. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, η υπόθεση της πανσπερμίας -σύμφωνα με την οποία οι πρώτοι μικροοργανισμοί μεταφέρθηκαν στη Γη με τη βοήθεια αστεροειδών και μετεωριτών που προσέκρουσαν στην επιφάνειά της- θα αποκτήσει ισχυρότερα ερείσματα. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να βρίσκονται οι μικροοργανισμοί σε ένα είδος νάρκης. Η φύση έχει μεριμνήσει εξασφαλίζοντας για κάποιους μικροοργανισμούς ένα τέτοιο είδος μακροχρόνιας νάρκης, οι οποίοι αφυπνίζονται όταν οι συνθήκες επιβίωσης είναι ευνοϊκές. Τέτοιοι ακριβώς οργανισμοί έχουν επιλεγεί για το πείραμα LIFE.

Η Σελήνη αποτελεί διαστημική προτεραιότητα της Ρωσίας. Στόχος προτεραιότητας της ρωσικής διαστημικής επιστήμης στο προσεχές μέλλον θα καταστεί η Σελήνη, ανακοίνωσε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικών Ερευνών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών ακαδημαϊκός Λεβ Ζελιόνι. Το 2014 η Ρωσία ύστερα από 40 σχεδόν χρόνια θα επαναρχίσει την εκπλήρωση του προγράμματος εντατικών ερευνήσεων της Σελήνης με τη βοήθεια διαστημικών Σταθμών. Πρώτος θα πετάξει στον δορυφόρο της Γης ο σταθμός, Luna-Glob, που είναι αλληλένδετο σύστημα τροχιακής συσκευής και συσκευής καθόδου. Υπάρχει ακόμα χρόνος για την διευκρίνηση του καταλόγου των συσκευών του γιατί το βάρος του Σταθμού ξεπερνά ήδη το προβλεπόμενο. Παρά τους σκληρούς περιορισμούς οι επιστήμονες θεωρούν απαραίτητη την τοποθέτηση στη συσκευή καθόδου δύο φάρους φωτισμού τεχνολογίας LED (Light-Emitting Diode) (δίοδος εκπομπής φωτός). Τα σήματα φωτός χρησιμοποιούνται πλατιά στο Διάστημα και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όταν εμφανίστηκαν συμπαγείς δίοδοι λέιζερ. Οι δίοδοι διαστημικής επικοινωνίας στις ακτίνες λέιζερ είναι ανθεκτικές στα παράσιτα και τα καπρίτσια της φύσης. Μάλιστα, χωρίς αυτούς δεν εννοούνται πιά τα συστήματα σύζευξης και πλοήγησης. Ακριβώς με την πλοήγηση θα ασχολούνται οι δίοδοι εκπομπής φωτός στο Σταθμό Luna-Glob,- είπε ο Αλεξάντρ Μπαγκρόφ, ανώτατος επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Αστρονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. «Το κύριο καθήκον των φάρων LED είναι να καταγράφουν την ακριβή τοποθεσία των συσκευών που θα προσεληνωθούν. Η τοποθεσία προσελήνωσης μπορεί να βρίσκεται από το πραγματικό σημείο σε απόσταση σχεδόν 1 χιλιομέτρου, ενώ αν τοποθετήσουμε στη συσκευή τέτοιο φάρο, τότε η τοποθεσία του φωτεινού σημείου πάνω στην σεληνιακή επιφάνεια θα δείξει την τοποθεσία της συσκευής καθόδου με ακρίβεια 6 μέτρων. Ο πρώτος φάρος θα κατευθύνει τη δέσμη του φωτός ως το ανώτερο σημείο του σεληνιακού ουρανού. Όταν πάνω από τη συσκευή θα πετά ο σεληνιακός δορυφόρος, θα καταγράψει ακριβώς την φωτεινή ακτινοβολία. Ο δεύτερος φάρος θα είναι πάγια στερεωμένος και θα είναι στραμμένος προς τη Γη. Ο φάρος φωτός θα βοηθήσει τους επιστήμονες να εξακριβώσουν το σύστημα συντεταγμένων στη Σελήνη, κάτι που είναι απαραίτητο για τη σύνταξη των σεληνιακών χαρτών ακριβείας. Πραγματικά, στη Σελήνη δεν υπάρχει ανάλογο του Παρατηρητηρίου Greenwich, με το οποίο θα συνδεόταν ο μηδενικός σεληνιακός μεσημβρινός. ΄Οταν στην εικόνα του σεληνιακού τοπίου θα εμφανιστεί το φωτεινό σημείο του φάρου φωτός, θα καταλάβουμε αμέσως πού βρίσκεται η συσκευή καθόδου. Αν ο σεληνιακός δορυφόρος θα κάνει μερικές εκατοντάδες περιστροφές γύρω από τη Σελήνη και σε κάθε μία απ’ αυτές θα καταγράφεται ο φάρος, τότε θα μπορούμε να καθορίσουμε με ακρίβεια και την τοποθεσία του σεληνιακού πόλου, δηλαδή τις βασικότερες συντεταγμένες που επιτρέπουν τον προσδιορισμό και άλλων εγκαταστάσεων και αντικειμένων στη Σελήνη. Δεν είναι τυχαίο, που οι Ρώσοι ειδικοί προσδορίζοντας τον τόπο προσελήνωσης, διάλεξαν τον σεληνιακό πόλο, όπου δεν είχε προσεληνωθεί ποτέ άλλωτε κανένας Σταθμός. Σε υψηλά σεληνιακά πλάτη στους κρατήρες ανακαλύφτηκαν ενδείξεις ύπαρξης νερού, αλήθεια, προς το παρόν μόνο έμμεσες. Η εξεύρεση του νερού είναι ο βασικός σκοπός της αποστολής του Σταθμού Luna-Glob»,- παρατήρησε ο ο Αλεξάντρ Μπαγκρόφ. Αυτο δεν σημαινει οτι θα σταματήσει η ερευνα για τον Αρη.Η προγραμματισμένη για το Νοέμβριο έναρξη της αποστολής Fobos-grunt θα συνεχιστεί με το σχέδιο Mars-Net, χάρη στο οποίο με τη βοήθεια μερικών μικρών συσκευών από τροχιά του Άρη θα μπορεί να παρακολουθείται ο καιρός σ΄αυτό τον πλανήτη σε ζωντανό χρόνο. Το «αποπαίδι» του ηλιακού μας συστήματος. Αμερικανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι το ηλιακό μας σύστημα διέθετε έναν ακόμη πλανήτη, έναν γίγαντα αερίου, ο οποίος κατά την διαμόρφωση του ηλιακού συστήματος έφυγε ή καλύτερα «εκδιώχθηκε» από αυτό και βρίσκεται τώρα μόνος του σε κάποιο σημείο του γαλαξία μας. Κοσμική εξορία Θα μπορούσε να αποτελεί μια ιστορία κοσμολογικής μυθολογίας αφού σύμφωνα με μια νέα μελέτη ο βασιλιάς τους ηλιακού μας συστήματος, ο Δίας, χρησιμοποίησε την (βαρυτική) ισχύ του για να απομακρύνει ένα πλανήτη. Ο Ντέιβιντ Νεσβόρνι που εργάζεται στο Ινστιτούτο Ερευνών Σαουθγουέστ στο Κολοράντο πραγματοποίησε σειρά προσομοιώσεων θέλοντας να διερευνήσει το πώς ήταν διαμορφωμένο το ηλιακό μας σύστημα πριν από περίπου τέσσερα δισ. έτη, την ίδια δηλαδή εποχή που δημιουργήθηκε η Γη. Όπως διαπίστωσε οι πλανήτες εκείνη την εποχή κινούνταν ελεύθερα και δεν είχαν αποκτήσει την θέση και την τροχιά που έχουν σήμερα. Προχωρώντας σε προσομοιώσεις με βάση τους υπάρχοντες πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και τις κινήσεις τους, ο ερευνητής έβλεπε ότι σε καμία περίπτωση και σε κανένα σενάριο το ηλιακό μας σύστημα δεν εξελισσόταν στην μορφή που το γνωρίζουμε. Όταν όμως προσέθεσε στην κοσμική εξίσωση και ένα ακόμη πλανήτη τότε οι πιθανότητες σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος στην σημερινή του μορφή πολλαπλασιάζονταν. Ο «ορφανός» πλανήτης Σύμφωνα με τον Νεσβόρνι ο πλανήτης αυτός ήταν ένας μεγάλος πλανήτης αερίου μεγέθους ανάλογου με αυτό του Ποσειδώνα και του Ουρανού. Η πρόσφατη ανακάλυψη πλανητών που βρίσκονται μόνοι τους απομονωμένοι σε διάφορα σημεία του διαστήματος μακριά από άστρα και ηλιακά συστήματα υποχρεώνουν την επιστημονική κοινότητα να κοιτάξει με ενδιαφέρον την μελέτη του Νεσβόρνι και να μην την αγνοήσει όπως πιθανώς θα συνέβαινε αν την παρουσίαζε πριν από λίγο καιρό. Ο ερευνητής που δημοσίευσε την μελέτη του στο επιστημονικό περιοδικό «Scientific American» υποστηρίζει ότι ο «εξόριστος» πλανήτης βρίσκεται απομονωμένος σε κάποιο σημείο του Γαλαξία και αποτελεί πλέον ένα σκοτεινό παγωμένο κόσμο.

Ξημερώματα Σαββάτου στον Νότιο Ωκεανό (ίσως) πέσει ο δορυφόρος. Το ακριβές σημείο της πτώσης του UARS θα υπολογισθεί λίγες ώρες πριν το συμβάν. Βιντεο: http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=421291

Νετρίνα ταχύτερα από το φως υποστηρίζουν ότι εντόπισαν επιστημόνες του CERN. Μία σημαντική και για την ώρα ανεξήγητη ανακάλυψη που, αν επαληθευτεί, μπορεί να ταράξει συθέμελα το οικοδόμημα της μοντέρνας φυσικής δηλώνει ότι έκανε ομάδα επιστημόνων που εργάζεται στο CERN. Μετά από τρία χρόνια μετρήσεων κατέγραψαν νετρίνα που κινούνται με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός, το απόλυτο όριο ταχύτητας στο σύμπαν. Τα νετρίνα είναι υποατομικά σωματίδια με ελάχιστη μάζα και μηδενικό φορτίο τα οποία δεν αλληλεπιδρούν σχεδόν καθόλου με άλλα σωματίδια. Κινούνται με την ταχύτητα του φωτός, δηλαδή 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ενώ είναι επίσης δυνατόν να αλλάξουν αυθόρμητα από τον ένα τύπο στον άλλο. Έτσι ένα νετρίνο, για παράδειγμα από τον Ήλιο μπορεί θεωρητικά να διασχίσει ολόκληρο τον πλανήτη χωρίς να προσκρούσει σε κανένα άτομο. Ωστόσο, μία τέτοια σύγκρουση δεν είναι εντελώς απίθανη και μπορεί να καταγραφεί. Η ομάδα των επιστημόνων εξέπεμψε από το CERN μία δέσμη νετρίνων μ και μέτρησε πόσα νετρίνα τ έφτασαν στο ερευνητικό κέντρο του Γκραν Σάσο στην Ιταλία. Σύμφωνα με τις μετρήσεις τους, εντόπισαν νετρίνα που διένυσαν την απόσταση των 730 χιλιομέτρων 60 νανοδευτερόλεπτα ταχύτερα από το χρόνο που χρειάζεται το φως. Το περιθώριο λάθους είναι μονο 10 νανοδευτερόλεπτα. Ένα από τα μέλη της ομάδας, ο Αντόνιο Ερεντιάτο, μιλώντας στο Reuters είπε ότι «έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα μας. Χρειαζόμαστε όμως και άλλους συναδέλφους να κάνουν πειράματα και να τα επιβεβαιώσουν». Τα μέλη της ομάδας θα δημοσιεύσουν τα δεδομένα του πειράματος στο Ίντερνετ ενώ προγραμματίζουν σεμινάριο στο CERN. Η ταχύτητα του φωτός και το γεγονός ότι τίποτα δεν μπορεί να κινηθεί ταχύτερα είναι ένα από τα θεμέλια της θεωρίας της σχετικότητας του Άλμπερτ Άινσταιν η οποία εδώ και περίπου 100 χρόνια έχει επιβεβαιωθεί και μάλιστα από πολύ μεγάλη ακρίβεια από πλήθος πειραμάτων. Αν επαληθευτούν τα πορίσματα των ερευνητών του CERN όλη η μοντέρνα φυσική θα πρέπει μάλλον να αναθεωρηθεί, πιθανότατα εκ βάθρων.

Το πρώτο κομμάτι του «Ουρανίου Παλατιού» εκτοξεύει η Κίνα. Το πρώτο τμήμα του «Ουρανίου Παλατιού» (Tiangong), του πρώτου κινεζικού διαστημικού σταθμού, θα εκτοξεύσει η κινεζική διαστημική υπηρεσία μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Το Tiangong 1 θα εκτοξευτεί από το Τζιουκουάν, στην έρημο Γκόμπι, μεταξύ της 27ης και της 30ής Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua. Πρόκειται για ένα κομμάτι οκτώ τόννων, το οποίο δεν θα είναι επανδρωμένο. Αν και το πρόγραμμα Tiangong είναι μικρότερης έκτασης και πιο «λιτό» από ό,τι ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (στον οποίο συνεργάζονται οι ΗΠΑ, η Ρωσία και άλλες χώρες), το «Ουράνιο Παλάτι» θα φέρει την Κίνα ένα πιο κοντά στις υπάρχουσες «υπερδυνάμεις» του Διαστήματος. Όταν το Tiangong 1 τεθεί σε τροχιά, η κινεζική διαστημική υπηρεσία θα το χρησιμοποιήσει για δοκιμές πρόσδεσης σκαφών και άλλων διαδικασιών οι οποίες είναι απαραίτητες για τη λειτουργία ενός διαστημικού σταθμού. Παρόλα αυτά η ολοκλήρωση και επάνδρωση του σταθμού βρίσκονται ακόμα πολλά χρόνια μακριά, σύμφωνα με τα κινεζικά ΜΜΕ. Η Κίνα έθεσε δεύτερο δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη πέρυσι, αφού προηγουμένως είχε γίνει η τρίτη χώρα που έστειλε αστροναύτες της σε «διαστημικό περίπατο» το 2008. Στα σχέδιά της για το μέλλον συμπεριλαμβάνεται μία προσελήνωση μη επανδρωμένου σκάφους και στη συνέχεια ενός οχήματος εδάφους, για τη συλλογή δειγμάτων σεληνιακού εδάφους και πετρωμάτων, ενώ είναι ανοικτό το ενδεχόμενο αποστολής ανθρώπων στη Σελήνη μετά το 2020. Η Κίνα ανταγωνίζεται κυρίως τους γείτονές της, την Ιαπωνία και την Ινδία, σχετικά με την αύξηση της παρουσίας Διάστημα- ωστόσο το Πεκίνο ισχυρίζεται πως οι σκοποί του είναι απόλυτα ειρηνικοί. Αξίζει να σημειωθεί ότι φόβοι περί μίας διαστημικής κούρσας εξοπλισμών δημιουργήθηκαν το 2007, μετά από επιτυχημένη δοκιμή βλήματος καταστροφής δορυφόρων από τις κινεζικές ένοπλες δυνάμεις. Ο δρόμος προς τον Άρη περνά μέσω της Σελήνης. Η «ενοποίηση της Σελήνης» θα πρέπει να γίνει το κύριο καθήκον της παγκόσμιας αστροναυτικής. Η ιδέα αυτή υποβλήθηκε από έναν από τους πλησιέστερους συνεργάτες του Σεργκέι Κορολιόφ - τον γνωστό επιστήμονα και κατασκευαστή της Σοβιετικής ΄Ενωσης και της Ρωσίας Μπορίς Τσερτόκ. Όπως έχουμε την Ευρώπη, την Ασία, τη Νότια και τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία έτσι πρέπει να έχουμε ακόμα ένα μέρος του κόσμου – τη Σελήνη,- δήλωσε ο Τσερτόν, στο πλαίσιο του πλανητικού Συνεδρίου Μετεχόντων σε διαστημικές πτήσεις, οι εργασίες του οποίου άρχισαν στις 5 Σεπτεμβρίου στη Μόσχα. Ο Ρώσος επιστήμονας θεωρεί ότι η ενοποίηση της Σελήνης με τη Γη, βέβαια, μέ τη βοήθεια διαστημικών μέσων, είναι ένα από τα κύρια καθήκοντα. Το δυναμικό των ερευνών στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, κατά τη γνώμη του, έχει εξαντληθεί σε μεγάλο βαθμό. Σήμερα πολλές χώρες, μαζί και οι ΗΠΑ και η Κίνα άρχισαν να μιλούν για τις φιλοδοξίες τους σχετικά με τη Σελήνη. Εξάλλου, ο δρόμος προς τον Άρη, που είναι ο στρατηγικός σκοπός της διαστημικής δραστηριότητας της Ρωσίας, περνά μέσω της Σελήνης,- θεωρεί ο υποδιευθυντής της επιχείρησης του ρωσικού Κεντρικού Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών στον τομέα των μηχανοκατασκευών (TsNIImash) Νικολάι Πάνιτσκιν. - «Όταν κρινόταν ποιός στόχος είναι πρωταρχικός - η Σελήνη ή ο Άρης, εκφράστηκαν διάφορες απόψεις. Το Ινστιτούτο μας θεωρεί ότι βάζοντας ως μακρινό σκοπό τον ΄Αρη, πρέπει να βαδίζουμε, ωστόσο, μέσω της Σελήνης. Στη Σελήνη υπάρχουν ακόμα πολλα ανεξερεύνητα πράγματα. Στη Σελήνη μπορούν να κατασκευάζονται βάσεις για την πραγματοποίηση διαφόρων ερευνών στο μακρινό Διάστημα και να δοκιμάζονται διάφορες τεχνολογίες για την πτήση στον Άρη. Ακριβώς για αυτό τον λόγο, χαράζοντας τα σχέδια επανδρωμένης πτήσης σ΄αυτό τον πλανήτη ως το 2045, θα πρέπει να δημιουργήσουμε ως το 2030 αντίστοιχα προπύργια στη Σελήνη και από το 2030 ως το 2040 να δημιουργήσουμε βάση για πολύπλευρη αξιοποίηση της Σελήνης με τη βοήθεια ειδικών ερευνητικών εργαστηρίω. Κατά την υλοποίηση των σεληνιακών σχεδίων είναι άξια προσοχής και η ιδέα της δημιουργίας σε περίγεια τροχιά αποθήκης τροφίμων και καυσίμων. Αυτό μάλλον δεν μπορεί να γίνει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό γιατί η λειτουργία του Σταθμού πρόκειται να σταματήσει το 2020, ενώ οι σεληνιακές αποστολές μεγάλων διαστάσεων προβλέπεται να αρχίσουν μετά το 2020. Εννοείται, ότι το σεληνιακό κυνηγητό πρέπει να είναι ειρηνικό. Στο Διάστημα, όπως είναι γνωστό, απαγορεύονται οι δοκιμές και η ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων. Αν σε κοντινό μέλλον αρχίσει η εγκατάσταση κοσμοναυτών και αστροναυτών στη Σελήνη, τότε αντί για στρατιωτικές βάσεις θα πρέπει να χτίζουν εκεί σπίτια και να δημιουργούν εργαστήρια και επιχειρήσεις εξόρυξης πολύτιμων ορυκτών»,- παρατήρησε συμπεραίνοντας ο Νικολάι Πάνιτσκιν. Ετσι οπως δήλωσε και ο Ρώσος κοσμοναύτης Ολέγκ Κονονέκο σε συνέντευξη τύπου στο διαστημικό κέντρο της ΝΑΣΑ στο Χιούστον η περαιτέρω εξερεύνηση του διαστημικού χώρου, μεταξύ άλλων και η εκτέλεση πτήσεων στο βαθύ διάστημα, μπορεί να πραγματοποιείται μόνο από κοινού. Το διάστημα έπαψε να είναι «αθλητικός στίβος», όπου κάθε χώρα πρέπει να επιδεικνύει ότι είναι «ταχύτερη, υψηλότερη, ισχυρότερη», θεωρεί ο Κονονένκο. Ο Ολέγκ Κονονένκο μαζί με τους αστροναύτες Ντόναλντ Πετίτ της ΝΑΣΑ και Αντρέ Κέιπερς της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος θα αναχωρήσουν με διαστημόπλοιο «Σογιούζ» για το Διεθνή Διαστημικο Σταθμό στη σύνθεση του 30ου πληρώματος του σταθμού. Αμερικανοί αστροναύτες προχώρησαν στις προετοιμασίες για την απόβαση σε αστεροειδή, που προγραμματίστηκε για το 2025. Στην ομάδα αστροναυτών περιλήφθηκαν επίσης από έναν εκπρόσωπο του Καναδά και της Ιαπωνίας. Σε όλους τους θα χρειαστεί να ζήσουν 13 μέρες σε υποβρύχιο εργαστήριο που βρίσκεται 5 περίπου χιλιόμετρα από την παραλία της Φλώριδας. Οι αστροναύτες μελετούν, μεταξύ άλλων, την αποτελεσματικότητα διαφόρων μεθόδων μετακίνησης γιατί στον αστεροειδή, σε σύγκριση με την Σελήνη και τον Άρη δεν υπάρχει σχεδόν καμιά βαρύτητα και για να κρατηθούν πάνω στην επιφάνειά του, χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί κάποιο σύστημα αγκύρων.

Ενδιαφέρουσα συνεντευξη του Δρ.Τζιμ Νιουμαν. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231129214 James Hansen Newman. http://en.wikipedia.org/wiki/James_H._Newman

«Ορυχεία» χρυσού τα άστρα νετρονίου. Πριν λίγες εβδομάδες ομάδα επιστημόνων διατύπωσε την θεωρία ότι ο χρυσός έφτασε στην Γη με μετεωρίτες. Τώρα μια άλλη επιστημονική ομάδα υποστηρίζει ότι ανακάλυψε μια από τις κοσμικές πηγές παραγωγής του χρυσού από την οποία τροφοδοτήθηκαν πιθανώς και οι μετεωρίτες που τον έφεραν στον πλανήτη μας. Οι θεωρίες Μετά την Μεγάλη Έκρηξη τα μόνα στοιχεία που υπήρχαν στο νεογέννητο Σύμπαν ήταν υδρογόνο, λίθιο και ήλιο. Στην συνέχεια η σύντηξη των άστρων παρήγαγε διάφορα στοιχεία με το βαρύτερο εξ αυτών να είναι ο σίδηρος. Η δημιουργία ακόμη βαρύτερων στοιχείων όπως ο χρυσός και ο μόλυβδος απαιτεί σύνθετες χημικές και κοσμικές διεργασίες. Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία τα βαρέα στοιχεία είναι απαραίτητα για τον σχηματισμό του δίσκου αερίων ή πρωτοπλανητικού δίσκου, μέσα από τον οποίο θα σχηματιστούν τα άστρα και οι πλανήτες. Τα προηγούμενα χρόνια είχε διατυπωθεί η άποψη ότι η παραγωγή χρυσού και άλλων βαρέων στοιχείων επιτυγχάνεται και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες μέσα από βίαια κοσμικά γεγονότα όπως η σύγκρουση άστρων νετρονίου. Οι προσομοιώσεις Ομάδα επιστήμονες του Ινστιτούτου Αστροφυσικής Max Planck στην Γερμανία θέλησαν να βρουν απαντήσεις για το πώς υπάρχει σε τόση αφθονία στο Σύμπαν και ειδικότερα στον γαλαξία μας χρυσός και άλλα βαρέα στοιχεία. Πραγματοποίησαν προσομοιώσεις για να διαπιστώσουν αν η δημιουργία χρυσού και άλλων βαρέων στοιχείων μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την σύγκρουση άστρων νετρονίου. Τα άστρα νετρονίου αποτελούν τα αστρικά υπολείμματα ενός αστέρα μεγάλης μάζας που αυτοκαταστράφηκε σε μια έκρηξη υπερκαινοφανούς (σουπερνοβα) και αποτελούν τα κοσμικά αντικείμενα με την μεγαλύτερη πυκνότητα στο Σύμπαν. Οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι πράγματι μια σύγκρουση άστρων νετρονίου μπορεί να παράξει και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες χρυσό και άλλα βαρέα στοιχεία και να τα διασκορπίσει στο διάστημα. Επόμενο βήμα της ερευνητικής ομάδας είναι να πραγματοποιήσει προσομοιώσεις συγχωνεύσεων ανάμεσα σε άστρα νετρονίου και μαύρες τρύπες γεγονός που επίσης είναι πιθανό να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την παραγωγή χρυσού και άλλων βαρέων στοιχείων.

Πιο κοντά στην κατανόηση της σκοτεινής ενέργειας. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας (FUW) και της Νάπολης ανακοίνωσαν την ανάπτυξη μιας νέας μεθόδου για τη μέτρηση των κοσμικών αποστάσεων. Λένε ότι η δική τους προσέγγιση χρησιμοποιεί τις ιδιότητες των εκρήξεων των ακτίνων-γ για το σκοπό αυτό. Εκτός από την προφανή χρήση για την εκτίμηση των αποστάσεων μεταξύ των κοσμικών αντικειμένων, η νέα αυτή προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για να αποκτήσουμε νέες γνώσεις για τη φύση της σκοτεινής ενέργειας, την κινητήρια δύναμη πίσω από την παγκόσμια διαστολή. Η σκοτεινή ενέργεια πιστεύεται ότι αποτελεί το 74 τοις εκατό του συνόλου της κοσμικής υλο-ενέργειας. Ενώ η σκοτεινή ενέργεια και η σκοτεινή ύλη, τελούν υπό τη διαρκή επιστημονική έρευνα εδώ και πολλά χρόνια, μέχρι σήμερα οι αστροφυσικοί δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν απτά σημάδια καμιάς εξ αυτών. Πολλά δε επιστημονικά πειράματα έχουν δημιουργηθεί σε όλο τον κόσμο για την επίτευξη αυτού του δύσκολου στόχου. Τώρα, η αναφερθείσα συνεργασία των αστροφυσικών με επικεφαλής τον Ester Piedipalumbo του FUW πιστεύει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ιδιότητες των ακτίνων γάμμα, τα πιο βίαια φαινόμενα στο Σύμπαν, για να κατανοήσει βαθύτερα την σκοτεινή ενέργεια. "Είμαστε σε θέση να καθορίσουμε την απόσταση μιας έκρηξης με βάση τις ιδιότητες της ακτινοβολίας που εκπέμπεται κατά τη διάρκεια της έκρηξης των ακτίνων-γ,” δήλωσε ο καθηγητής αστρονομίας στο FUW και μέλος της ομάδας Marek Demiański. "Δεδομένου ότι ορισμένες από αυτές τις εκρήξεις έχουν σχέση με τα πιο απομακρυσμένα αντικείμενα που γνωρίζουμε στο διάστημα, είμαστε σε θέση για πρώτη φορά να εκτιμήσουμε την ταχύτητα διαστολής του χωροχρόνου, ακόμη και στην σχετικά πρώιμη περίοδο μετά το Big Bang,”, προσθέτει. Μία από τις κύριες κατευθύνσεις της έρευνας για την κατανόηση της φύσης της σκοτεινής ενέργειας είναι να υπολογίσει το κατά πόσο ο χωροχρόνος επεκτείνεται από μόνος του – εξ αιτίας της κοσμολογικής σταθεράς που επινόησε ο Αϊνστάιν – ή εάν ένα ακόμα άγνωστο βαθμωτό πεδίο ευθύνεται για την διαρκώς επιταχυνόμενη διαστολή. Προκειμένου να διαπιστωθεί ποιό από αυτά τα μοντέλα είναι σωστό, οι αστροφυσικοί διενεργούν έρευνες του σύμπαντος σε διάφορα χρονικά σημεία στην ιστορία του, προσπαθώντας έτσι να προσδιορίσουν τη φύση της σκοτεινής ενέργειας ανά πάσα στιγμή. Έτσι, σκέφτηκαν να βάλουν τις εκρήξεις ακτίνων-γ (GRB) στο παιχνίδι Η ομάδα αυτή προτείνει τη χρήση των βίαιων φαινομένων για να μετρήσει τις αποστάσεις από τις πιο πρώιμες πηγές φωτός, που υπήρξαν ποτέ. Κι αυτό θα τους επιτρέψει να πάρουν περισσότερες πληροφορίες για τη φύση της σκοτεινής ενέργειας στις κρίσιμες στιγμές λίγο μετά το Big Bang. Τα δεδομένα που συνέλεξε η ομάδα μέχρι στιγμής δεν αποκάλυψαν τίποτα σχετικά με τη φύση αυτής της δύναμης. "Είναι σκέτη απογοήτευση. Αλλά το σημαντικό είναι το γεγονός ότι έχουμε στα χέρια μας ένα εργαλείο για τον έλεγχο υποθέσεων για τη δομή του Σύμπαντος. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε τώρα είναι να περιμένουμε τα επόμενα κοσμικά πυροτεχνήματα (εκρήξεις ακτίνων-γ)», καταλήγει ο Demiański .

Διαγωνισμός Ζωγραφικής των Διεθνών Παιδικών Κατασκηνώσεων. Το 2011 στη Ρωσία και στο εξωτερικό γιορτάστηκε εκτενώς η 50η επέτειο της πτήσης του Γιούρι Γκαγκάριν στο διάστημα, με πολλές δραστηριότητες. Μία από αυτές ήταν Διαγωνισμός Ζωγραφικής των Διεθνών Παιδικών Κατασκηνώσεων σχετικά με τη δημιουργία των αφισών του διαστημικού οχήματος "Soyuz TMA". Και επειδή το μέλλον ειναι τα παιδια,φωτογραφίες αυτων που πρώτεψαν.

Κρύβει ωκεανό και ο Πλούτωνας; Μετά τους παγωμένους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου (την Ευρώπη και τον Εγκέλαδο) η επιστημονική κοινότητα υποψιάζεται ότι και στον μακρινό και παγωμένο Πλούτωνα υπάρχει νερό σε υγρή μορφή στο υπέδαφος. Αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι πολύ πιθανό ο Πλούτωνας να κρύβει ένα ωκεανό και άρα και κάποιες μορφές ζωής. Ο πυρήνας «καταλύτης» Η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Πλούτωνα κινείται σε επίπεδα των -230 βαθμών Κελσίου αλλά τα τελευταία χρόνια ορισμένοι ειδικοί έχουν διατυπώσει την άποψη ενδέχεται στο εσωτερικό του να υπάρχει αρκετή θερμότητα που να διατηρεί νερό σε υγρή μορφή. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια υποστηρίζουν ότι πράγματι στο εσωτερικό του Πλούτωνα οι συνθήκες που επικρατούν είναι τέτοιες που αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες να υπάρχει ένας «υπόγειος» ωκεανός. Σύμφωνα με τους ερευνητές η ύπαρξη ενός ωκεανού στον Πλούτωνα εξαρτάται από τις συγκεντρώσεις ραδιενεργού καλίου στον πυρήνα του σε συνδυασμό με την ποσότητα του πάγου που περιβάλλει τον πυρήνα. Οι παρατηρήσεις που έχουν γίνει στον Πλούτωνα δείχνουν ότι ο πετρώδης πυρήνας του αποτελεί το 40% του συνολικού του όγκου. Αν οι συγκεντρώσεις καλίου στον πυρήνα είναι σε επίπεδα 75 μερών ανά δισεκατομμύριο η αποσύνθεσή του θα μπορούσε να παράγει θερμότητα ικανή να λιώσει τον εσωτερικό πάγο που είναι ένα μείγμα νερού και αζώτου. «Ο πυρήνας του Πλούτωνα περιέχει αυτή την ποσότητα καλίου ίσως και μεγαλύτερη. Στον πυρήνα της Γης οι συγκεντρώσειςά καλίου είναι δέκα φορές πιο μικρές από εκείνες στον Πλούτωνα αλλά βέβαια η Γη είναι πολύ πιο κοντά στον Ήλιο γεγονός που ίσως έπαιξε ρόλο στο να μην παραχθεί τόσο κάλιο» δηλώνει ο Ουίλιαμ Μακ Κίνον του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Μιζούρι που δεν είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας. Οι προϋποθέσεις για τη συντήρηση ωκεανού Η παρουσία μιας πηγής θερμότητας δεν είναι ικανή από μόνη της για να δημιουργήσει και πολύ περισσότερο να συντηρήσει σε μόνιμη βάση έναν ωκεανό. Η θερμότητα από τον πυρήνα θα μεταδοθεί στον πάγο που τον περιβάλλει. Αν όμως οι πάγοι θερμανθούν με πολύ γρήγορο ρυθμό τότε η θερμότητα θα «ξεφύγει» και θα απελευθερωθεί προς το διάστημα πριν τελικά προλάβουν να λιώσουν οι πάγοι. Για δημιουργηθεί και κυρίως για να διατηρηθεί ένας ωκεανός θα πρέπει η θερμότητα να λειτουργεί με τρόπο ανάλογο ώστε τα κατώτερα στρώματα του εσωτερικού πάγου να λιώνουν μεν αλλά σε πολύ αργό ρυθμό ώστε τα ανώτερα στρώματά του να δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις (ένα είδος μόνωσης) για να συντηρείται η παρουσία του νερού σε υγρή μορφή. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι αυτή η γεωλογική διεργασία λαμβάνει χώρα στον Πλούτωνα οι ερευνητές υπολόγισαν ότι στο υπέδαφος του Πλούτωνα υπάρχει ένα στρώμα πάγου βάθους 165 χιλιομέτρων και κάτω από αυτό ένας ωκεανός με βάθος επίσης 165 χιλιομέτρων. Παρατηρήσεις και μετρήσεις ακρίβειας του σχήματος του Πλούτωνα θα δώσουν πιο καθαρές απαντήσεις για το αν τελικά υπάρχει «υπόγειος» ωκεανός σε αυτόν. Όμως με τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα αυτό δεν είναι δυνατόν και έτσι θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2015 για να μάθουμε την αλήθεια όταν θα φτάσει εκεί το εξερευνητικό σκάφος New Horizon της NASA.

Νέος πύραυλος για αποστολή σε αστεροειδή. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία παρουσϊασε το σχέδιο για έναν πύραυλο υγρών καυσίμων, παρόμοιο με τους πυραύλους των αποστολών Apollo της δεκαετίας του 1960, με τον οποίο θα πραγματοποιηθεί την επόμενη δεκαετία η πρώτη επανδρωμένη αποστολή σε κάποιον αστεροειδή. Το «Σύστημα Διαστημικών Εκτοξεύσεων» (SLS), όπως ονομάζεται προσωρινά το σχέδιο του πυραύλου, απομακρύνεται από τη σχεδιαστική λογική του διαστημικού λεωφορείου, το οποίο ήταν επαναχρησιμοποιούμενο και χρησιμοποιούσε κατά την εκτόξευση βοηθητικούς πυραύλους στερεών καυσίμων. O νέος πύραυλος του SLS επιστρέφει στην προσέγγιση του Saturn V, του γιγάντιου πυραύλου υγρών καυσίμων που μετέφερε τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη. «Επιστρέφουμε στο μέλλον με μια αξιόπιστη τεχνολογία υγρών καυσίμων» σχολίασε ο Σκοτ Χάμπαρντ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και πρώην αξιωματούχος της NASA. Εκτός του ότι θα προσφέρει πολύ μεγαλύτερη προωθητική ισχύ, ο νέος πύραυλος θα είναι πιθανώς πιο ασφαλής από τα διαστημικά λεωφορεία: σε αντίθεση με τους πυραύλους στερεών καυσίμων, οι οποίοι είναι αδύνατο να απενεργοποιηθούν μετά την πυροδότηση, οι κινητήρες υγρών καυσίμων μπορούν να απενεργοποιηθούν σε περίπτωση ανωμαλίας. Ένα ελάττωμα στους βοηθητικούς πυραύλους στερεών καυσίμων είχε εξάλλου προκαλέσει την καταστροφή του διαστημικού λεωφορείου Challenger το 1986. Λίγο πριν παρουσιαστεί επίσημα το σχέδιο του SLS από την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, τα βασικά χαρακτηριστικά του πυραύλου και το χρονοδιάγραμμα για τη χρήση του αποκαλύφθηκαν σε επίσημα έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του Associated Press: Η πρώτη μη επανδρωμένη εκτόξευση προγραμματίζεται για το 2017 και η πρώτη επανδρωμένη για το 2021. Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή σε κάποιον αστεροειδή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το 2025, ενώ οι πρώτες επανδρωμένες αποστολές στον Άρη θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τη δεκαετία του 2030. Η NASA θα δαπανά γύρω στα 3 δισ. δολάρια το χρόνο για να κατασκευάζει και να εκτοξεύει έναν πύραυλο ανά έτος για περίπου 15 χρόνια. Σε πρώτη φάση ο πύραυλος SLS θα μπορεί να μεταφέρει φορτία 77 έως 110 τόνων, ενώ αργότερα θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και τους 165 τόνους. Συγκριτικά, ο Saturn V μπορούσε να σηκώσει 130 τόνους και το διαστημικό λεωφορείο μόλις 27 τόνους. Στην κορυφή του πυραύλου θα βρίσκεται τοποθετημένη το «Πολυχρηστικό Όχημα Προσωπικού», μια εξαθέσια κάψουλα της οποίας το σχέδιο δεν έχει οριστικοποιηθεί. Στον ISS με το ιδιωτικό Liberty Ο πύραυλος SLS διαδέχεται το σχεδιασμό για τον πύραυλο Ares που θα μετέφερε τους Αμερικανούς πίσω στη Σελήνη, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του τέως προέδρου Τζορτζ Μπους, τον οποίο τελικά ακύρωσε ο Ομπάμα Παρόλα αυτά, το σχέδιο του Ares δεν καταλήγει στον καλάθι των αχρήστων: Την Τρίτη η NASA υπέγραψε συμφωνία με την Alliant Techsystems (ΑΤΚ), την εταιρεία που κατασκεύαζε τους βοηθητικούς πυραύλους του διαστημικού λεωφορείου, για την ανάπτυξη ενός διαφορετικού πυραύλου με την ονομασία Liberty, βασισμένου εν μέρει στο σχέδιο του Ares. To κατώτερο στάδιο του Liberty θα αποτελείται από πυραυλοκινητήρες στερεών καυσίμων, παρόμοιους με αυτούς του διαστημικού λεωφορείου, ενώ το ανώτερο στάδιο θα αποτελείται από πυραυλοκινητήρες υγρού υδρογόνου και οξυγόνου, όμοιους με αυτούς που χρησιμοποιούν οι ευρωπαϊκοί πύραυλοι Ariane 5 της Astrium . Μετά τις πρώτες δοκιμές του πυραύλου, η NASA ουσιαστικά θα νοικιάζει τον Liberty για αποστολές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Εκτός από την ATK, τουλάχιστον τέσσερις ακόμα εταιρείες έχουν εξασφαλίσει συμβόλαια με τη NASA για τον ανεφοδιασμό του σταθμού. Μετά την απόσυρση των διαστημικών λεωφορείων φέτος το καλοκαίρι, η NASΑ δεν έχει δικό της όχημα για διαστημικές αποστολές -οι αστροναύτες της εκτοξεύονται στον ISS με τα ρωσικά Soyuz. Επιτυχημένη η επιστροφή του Soyuz στο Καζακστάν. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231128685

Αγγίζουμε το όνειρο της σύντηξης. Είναι ο πιο παλιός καημός του ανθρώπου: να κλέψει το μυστικό του Ηλιου ώστε να πάρει στα χέρια του τη ζωογόνο ενέργειά του. Υπέρτατος εγωισμός, που έγινε όμως ζωτική ανάγκη στα χρόνια μας, με τα αυξανόμενα δισεκατομμύρια των κατοίκων της Γης να ζητούν όλο και περισσότερη ενέργεια. Μια ενέργεια που μόνο «καθαρή» δεν είναι ως τώρα, καθώς εξαιτίας της το χώμα βάφεται κόκκινο και ο ουρανός μας μαύρος. Ομως από αυτόν τον Σεπτέμβρη κάτι άλλαξε. Κάτι που υπόσχεται ατέλειωτη ενέργεια για όλους, άρα ευημερία και - γιατί όχι; - ειρήνη. Κάτι που έχει να κάνει με το σκάσιμο μιας φουσκίτσας υδρογόνου, ίσης με μπιζέλι. Γιατί, ποιος είπε ότι μόνο «το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Αμαζόνιο μπορεί να ταράξει όλον τον πλανήτη»; Γεφυρώνοντας το πολύ μακρινό χθες με το σήμερα, ας πούμε ότι ο θείος-Προμηθέας πέρασε χθες απ' το σπίτι και τον κρατήσαμε για φαγητό. Αφού «την τύλωσε» για τα καλά και έφτασε στο τσακίρ κέφι με το εφετινό μπρούσκο κρασί, έσκυψε συνωμοτικά και ψιθύρισε: «Τώρα, θα σας αποκαλύψω το μυστικό του Ηλιου». Κι άρχισε να λέει μια παράξενη συνταγή για να βγάζουμε, εδώ στη Γη, τη λάμψη και την ενέργεια που βγάζει ο Ηλιος, με τον τρόπο που το κάνει και εκείνος. «Ξεκινάς», είπε, «με λίγο θαλασσινό νερό. Απ' αυτό βγάζεις δύο πυρήνες υδρογόνου, που διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ τους. Ο πρώτος λέγεται δευτέριο και έχει ένα νετρόνιο και ένα πρωτόνιο, ενώ ο άλλος λέγεται τρίτιο και έχει δύο νετρόνια και ένα πρωτόνιο. Παίρνεις αυτά τα δύο και τα πήζεις σε φωτιά, ώσπου γίνονται ένα. Αυτό που προκύπτει από τη σύντηξη είναι ένας βαρύτερος πυρήνας, που τον λένε ήλιο και έχει δύο νετρόνια και δύο πρωτόνια. Ο πυρήνας του ηλίου όμως έχει ελάχιστα μικρότερη μάζα από το άθροισμα των μαζών των δύο πυρήνων υδρογόνου που είχαμε. Τι έγινε η διαφορά; Ενέργεια! Ενέργεια που στην αρχή είναι κινητική, αλλά μετατρέπεται αμέσως σε θερμική μόλις ο πυρήνας του ηλίου και το περισσευούμενο νετρόνιο πέσουν αφηνιασμένα σε ό,τι είναι τριγύρω τους και αρχίσουν τα τρακαρίσματα. Πόση είναι αυτή η ενέργεια που εκλύεται; Από δέκα ως 100 φορές περισσότερη απ' όση χρειάζεται για τη σύντηξη. Και... σκεφτείτε ότι από 600 κιλά θαλασσινό νερό - μα τον Ποσειδώνα - βγάζεις την ενέργεια που θα σου έδινε το κάψιμο δύο εκατομμυρίων τόνων κάρβουνου!». Με τα λόγια αυτά, ο θείος-Προμηθέας αποκοιμήθηκε. Θα μας εξηγούσε ίσως τα περίεργα που είπε το πρωί, ξεμέθυστος. Το ίδιο βράδυ όμως κάποιοι «άνδρες με τα μαύρα» τον απήγαγαν και χάθηκαν τα ίχνη του. Υστερα από χρόνια, ακούστηκε ότι βρισκόταν κάπου στον Καύκασο. Από τη σχάση στη σύντηξη Οι χιλιετίες κύλησαν χωρίς ποτέ να μαθευτεί η εξήγηση. Ωσπου, στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αϊνστάιν δικαίωσε μαθηματικά τον θείο: E=mc², άρα η μάζα που «χάνεται» όντως γίνεται ενέργεια. Οι άνθρωποι πήραν την εξίσωση του Αϊνστάιν και την έβαλαν στην πράξη, αλλά είχαν ξεχάσει ότι η συνταγή μιλούσε για σύντηξη και έφτασαν στη σχάση. Εφτιαξαν έτσι βόμβες και πυρηνικούς σταθμούς, σπάζοντας πυρήνες ραδιενεργών στοιχείων, όπως το ουράνιο και το πλουτώνιο, και γεμίζοντας τον πλανήτη με ραδιενεργά απόβλητα που δεν λένε να «σβήσουν». Κάποιοι θυμήθηκαν ότι η σύντηξη μιλούσε για απλό νεράκι και καθόλου βλαβερά απόβλητα, αλλά πώς μπορούσε να επιτευχθεί; Το πρώτο διστακτικό βήμα στην κατεύθυνση της σύντηξης έγινε στα τέλη της δεκαετίας του '40, όταν κατάφεραν να ελέγξουν το πλάσμα, δηλαδή καυτό μείγμα από ιόντα και ελεύθερα ηλεκτρόνια, χρησιμοποιώντας μαγνητικά πεδία. Είδαν ότι ανεβάζοντας τη θερμοκρασία του πλάσματος στα 100 έως και 300 εκατομμύρια βαθμούς Κέλβιν μπορούσαν να συντήξουν θετικά φορτισμένους πυρήνες δευτερίου με πυρήνες τριτίου και να προκύψει ήλιο. Αλλά η ενέργεια που ξόδευαν γι' αυτή τη σύντηξη ήταν πολύ μεγαλύτερη απ' όση έπαιρναν στο τέλος. Στη δεκαετία του '70 η εφεύρεση του λέιζερ - της εκπομπής φωτονίων σε ριπή ίδιας συχνότητας- αιχμαλώτισε τη σκέψη των ερευνητών της σύντηξης και άρχισαν τα πειράματα: Εστίασαν ισχυρές δέσμες ακτίνων λέιζερ σε ένα σφαιρίδιο που εμπεριείχε ως «καύσιμο» μικρογραμμάρια δευτερίου και τριτίου, κάνοντάς το να υπερθερμανθεί απότομα. Ακολουθώντας πιστά τον Τρίτο Νόμο του Νεύτωνα (κάθε δράση προκαλεί ίση και αντίρροπη αντίδραση), το εξωτερικό περίβλημα του στόχου εξερράγη, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του ενερράγη προς τα μέσα, προξενώντας αιφνίδια και τεράστια συμπίεση στο περιεχόμενο καύσιμο. Αυτή η εσωτερική συμπίεση υπερθέρμανε το καύσιμο «ως την καρδιά του», όπου προξένησε μια αυτοσυντήρητη καύση, γνωστή ως ανάφλεξη. Η θερμοπυρηνική αυτή ανάφλεξη μεταδόθηκε αστραπιαία στο εξώτερο τμήμα του καυσίμου, παράγοντας ενέργεια πολλαπλάσια από τη χρησιμοποιηθείσα για να «ανάψουν» τα λέιζερ. Αρα, η συνταγή του Προμηθέα έστεκε! Ο μαραθώνιος του «γήινου Ηλιου» Οι επιστήμονες λοιπόν γνωρίζουν πλέον ότι η σύντηξη δουλεύει και ότι σίγουρα κάποια μέρα θα μπορούσαμε να καλύψουμε με εργοστάσια πυρηνικής σύντηξης τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη. Για να φτάσει αυτή όμως η πολυπόθητη ημέρα έπρεπε αφενός να βρεθεί ο καλύτερος τρόπος για να παίρνουμε τη μέγιστη απόδοση ενέργειας, αφετέρου να βρούμε τον τρόπο να ελέγχουμε τη σύντηξη σε βαθμό που να επιτρέπει τη συνεχή επανάληψή της. Για την επίτευξη αυτής της καθαρής και ανεξάντλητης ενέργειας επακολούθησε ένα αγώνας δρόμου μεταξύ σχεδόν όλων των τεχνολογικά προηγμένων χωρών. Προτάθηκαν διάφορες μέθοδοι, όμως το κόστος υλοποίησης όλων ήταν τεράστιο. Ετσι, σταδιακά, τα επί μέρους ερευνητικά ινστιτούτα σύντηξης άρχισαν να συνεργάζονται μεταξύ τους και να συνασπίζονται σε πολυεθνικά κονσόρτσια, που έχουν φτάσει πια τα οκτώ σε αριθμό (DEMO, HiPER, IFMIF, ITER, JET, LLE, LMJ, Wendestein 7-X). Το πιο γνωστό σε εμάς τους Ευρωπαίους είναι το ΙΤΕR, που χτίζεται κοντά στην Aix-en-Provence της Νότιας Γαλλίας. Ωστόσο, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, το Lawrence Livermore National Laboratory έστησε πολύ πιο γρήγορα τον δικό του ερευνητικό σταθμό - τον National Ignition Facility (ΝIF) - και εφέτος τον Σεπτέμβριο έκανε ένα σαρωτικό άλμα προόδου. Το στοίχημα του NIF Η απόφαση να χτιστεί το NIF ελήφθη το 1994, χρονιά κατά την οποία ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωνε και οι σχεδιαστές πυρηνικών όπλων έβλεπαν να διαγράφεται εμπρός τους το φάσμα της ανεργίας. Ετσι, μολονότι η απόφαση ανήκε πολιτικά στο υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, τα κονδύλια δόθηκαν από την Επιτροπή Ελέγχου Πυρηνικών Αποθεμάτων του υπουργείου Αμυνας και τα διευθυντικά στελέχη του NIF αποσπάστηκαν από τα προγράμματα του Πενταγώνου. Αυτή η περίεργη υιοθεσία στάθηκε πηγή πολλών διαχειριστικών δεινών στο όλο έργο και διακινδύνευσε πολλές φορές την υπόστασή του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ξεκίνησε με προϋπολογισμό 900 εκατ. δολαρίων και στόχο αποπεράτωσης το 2002, για να καταλήξει να ολοκληρωθεί το 2009, με κόστος 3,5 δισ. δολαρίων (σχεδόν τετραπλάσιο). Αλλά γιατί, εν τέλει, είναι τόσο ακριβό το να φτιάξεις έναν ερευνητικό σταθμό πυρηνικής σύντηξης; Αν πάει κανείς κατευθείαν στον τεθωρακισμένο σφαιρικό «θάλαμο του στόχου», όπου επιτελείται η ανάφλεξη, θα δει μια διάταξη που θυμίζει... τα κάτοπτρα του Αρχιμήδη: 192 φακοί ακτίνων λέιζερ, σε παραβολική διάταξη, στοχεύουν το άμοιρο σφαιρίδιο διαμέτρου μόλις δύο χιλιοστών, που εμπεριέχει τα δύο είδη υδρογόνου και είναι κατεψυγμένο στους 18 βαθμούς Κέλβιν. Για να φτάσει όμως κάποιος σε αυτόν τον θάλαμο προηγείται ένα κτίριο μεγέθους τριών γηπέδων αμερικανικού ποδοσφαίρου και ύψους δέκα ορόφων, που εμπεριέχει τον μεγαλύτερο οπτικό μηχανισμό του πλανήτη και, συνάμα, την ισχυρότερη εγκατάσταση λέιζερ. Φως εκ φωτός Ο λόγος για τον οποίο προαπαιτείται όλος αυτός ο εξοπλισμός έχει να κάνει με το ζητούμενο της μέγιστης θερμοκρασίας που προκύπτει από έναν ομογενή βομβαρδισμό του σφαιριδίου με ακτίνες. Επειτα από δεκαετίες δοκιμών, οι επιστήμονες του NIF κατέληξαν στην εξής διάταξη: Ολα αρχίζουν με μια αρχική πηγή ακτίνων λέιζερ, που ενισχύεται με υπέρυθρο φως παραγόμενο από ένα λέιζερ υττερβίου. Στη συνέχεια το φως διαμοιράζεται σε 48 οδούς και περνάει μέσα από ενισχυτές νεοδυμίου, που ανεβάζουν τα αρχικά nanojoules φωτός σε περίπου 6 Joules. Επειτα ανάβουν ταυτόχρονα 7.680 λάμπες xenon, που τροφοδοτούνται με 422 MJ (megajoules) αποθηκευμένα σε πυκνωτές. Καθώς οι ακτίνες περνούν μπροστά από τις λάμπες, η ενέργειά τους ενισχύεται από τα 6 Joules στα 4 MJ, μέσα σε ελάχιστα δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου. Επειτα από αυτή την τελική ενίσχυση το φως κατευθύνεται προς τον διαμέτρου 10 μέτρων θάλαμο του στόχου. Αλλά προτού καταλήξουν στους φακούς, περνούν από χωρικά φίλτρα, δηλαδή μικρά τηλεσκόπια που εστιάζουν τις δέσμες ακτίνων ώστε να είναι πλέον απολύτως ομοιόμορφες, και κάτοπτρα που τα οδηγούν στους φακούς. Το τελευταίο πράγμα που τους συμβαίνει προτού φτάσουν στους φακούς είναι ότι περνούν από έναν μετατροπέα συχνότητας. Ο λόγος είναι ότι το ως εκεί φως ήταν υπέρυθρο (1053 nm), το οποίο δυστυχώς «φρενάρει» όταν συναντά καυτά ηλεκτρόνια. Ετσι, ο μετατροπέας φροντίζει το τελικό φως που θα βομβαρδίσει το σφαιρίδιο να είναι υπεριώδες (351 nm). Από τη διαδικασία αυτής της μετατροπής υπάρχει μεγάλη απώλεια ενέργειας και η τελική ενέργεια του βομβαρδισμού καταλήγει να είναι μόλις 1,8 MJ. Είναι όμως η πρέπουσα, καθώς καταφέρνει μέσα σε πέντε δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου να ανεβάσει τη θερμοκρασία του σφαιριδίου στους 100 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου (καυτότερο από την καρδιά του Ηλιου!) Αν το πολυδαίδαλο οπτικό σύστημα είναι το κύριο κλειδί επιτυχίας του NIF, δεν πρέπει να παραβλέψουμε το κόλπο που υιοθέτησε για να διασφαλίσει την ανάφλεξη του στόχου: Ναι μεν το κάθε σφαιρίδιο είναι τέλεια κατασκευασμένο από σιλικόνη, ώστε να είναι ολοστρόγγυλο και ομοιογενές (και κοστίζει γι' αυτό 40.000 δολάρια το ένα!), αλλά το NIF προτίμησε να διασφαλίσει την ανάφλεξη με τον εγκιβωτισμό του σε έναν κοίλο επιχρυσωμένο κύλινδρο, που τον ονομάζουν hohlraum (γερμανιστί, κοίλος θάλαμος). Η επιτυχία και τα προσεχώς Την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου το NIF ανακοίνωσε ότι πέτυχε την πολυπόθητη σύντηξη με έκλυση ενέργειας μεγαλύτερη από τη δαπανηθείσα. Συγκεκριμένα, ξόδεψε 500 terawatt (περισσότερη ενέργεια απ' όση κατανάλωναν εκείνη τη στιγμή όλοι μαζί οι Αμερικανοί) αλλά η ενέργεια που βγήκε από το σφαιρίδιο του υδρογόνου ισοδυναμούσε με την κατανάλωση ενέργειας - στον ίδιο χρόνο κλάσματος του δευτερολέπτου - όλου του πλανήτη! H ανακοίνωση έκανε επιστήμονες και κρατικούς ιθύνοντες να αγαλλιάσουν. Ηταν τόσο σημαντικό το επίτευγμα ώστε Βρετανία και Ισπανία έσπευσαν αμέσως να υπογράψουν μνημόνια συνεργασίας με το NIF. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι επίκειται άμεσα η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από εργοστάσια σύντηξης. Για να είναι οικονομικά αποδοτικός ένας σταθμός σύντηξης θα πρέπει να παράγει ενέργεια τουλάχιστον δεκαπλάσια εκείνης που εναποθηκεύεται στους πυκνωτές του σταθμού (που, θυμίζουμε, είναι 422 ΜJ στην περίπτωση του NIF), και αυτή αδιάλειπτα. Αλλά η φόρτιση των πυκνωτών είναι προς το παρόν εφικτή κάθε πέντε ώρες, πολύ μακράν των δέκα συντήξεων ανά δευτερόλεπτο που απαιτεί η αδιάλειπτη λειτουργία. Οπότε, ετοιμάζουν τώρα έναν νέο τύπο λέιζερ, που θα επιτρέπει την επανάληψη του βομβαρδισμού 10 με 15 φορές ανά δευτερόλεπτο, και ρομποτικές διατάξεις που θα επιτρέπουν τη στόχευση σε σφαιρίδια που παίρνουν τη θέση τους το ένα μετά το άλλο. Η πρόβλεψη για τα πρώτα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από σύντηξη παραμένει, προς το παρόν, στον ορίζοντα του 2040 μ.Χ. Εν τω μεταξύ, δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε και τον αντίλογο που προβάλλεται για το όλο θέμα της σύντηξης: Οτι η χρηματοδότηση των ερευνών σε αυτόν τον τομέα στερεί τους πόρους που θα μπορούσαν να απογειώσουν τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ή ότι κύριος μέτοχος της έρευνας στη σύντηξη είναι η πολεμική βιομηχανία, που θέλει να αποκτήσει ακόμη πιο καταστροφικές βόμβες. Αλλά, όταν ρωτούν σχετικά τον υποδιευθυντή του NIF, Ed Moses, εκείνος χαμογελά αφοπλιστικά: «Τι μου λέτε; Πρόκειται για επιστήμη που θα σώσει ζωές. Μια πισίνα νερό θα αρκεί για να ηλεκτροδοτήσει όλη την Καλιφόρνια. Και ένα κυβικό χιλιόμετρο θάλασσας θα ισοδυναμεί με όλα τα αποθέματα υδρογονανθράκων του πλανήτη!» http://www.tovima.gr/science/article/?aid=420103 Στην φωτογραφία αριστερά ο προς εξαΰλωση κόκκος και δεξιά ο θαλαμίσκος βομβαρδισμού του.

Μοναδικός εξωπλανήτης απολαμβάνει διπλό ηλιοβασίλεμα. http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231128732

Πολλαπλά κτυπήματα από το νάνο γαλαξία Τοξότη έδωσαν στον Γαλαξία τις σπείρες του. Ένας γειτονικός γαλαξίας νάνος που ονομάζεται Τοξότης μπορεί να είναι υπεύθυνος για τις σπείρες του Γαλαξία μας. Ο Τοξότης κτύπησε τον Γαλαξία, πριν περίπου 1,9 δισεκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια ‘φώλιασε’ πάνω από τον γαλαξιακό «Βόρειο Πόλο» και συγκρούστηκε και πάλι πριν περίπου 900 εκατομμύρια χρόνια. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται και πάλι σε πορεία για μια τρίτη σύγκρουση σε 10 εκατομμύρια χρόνια περίπου από τώρα. Οι συγκρούσεις αυτές πρέπει να είχαν σημαντική επίδραση στον Γαλαξία μας, αλλά τα αποτελέσματα τους ήταν δύσκολο να υπολογιστούν λόγω της αβεβαιότητας ως προς το μέγεθος της σκοτεινής ύλης στον Τοξότη. Τώρα ο Chris Purcell στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν νέες εκτιμήσεις για τη μάζα του Τοξότη, για να δημιουργήσουν την πιο ακριβή προσομοίωση που έγινε ποτέ για τις συνέπειες αυτών των συγκρούσεων. Γαλαξιακή εξέλιξη Η προσομοίωση ξεκινά με τον Γαλαξία μας ως ένας επίπεδος δίσκος με μια κεντρική ράβδο από άστρα και αέριο. Μετά την πρώτη σύγκρουση, αντί να βρεθούν σε κυκλική τροχιά γύρω από την κεντρική ράβδο, μερικά αστέρια ξεκίνησαν να κάνουν τροχιές σε μια ποικιλία από ελλείψεις. Όλα αυτά συνδυάστηκαν για να σχηματίσουν πυκνές συστάδες άστρων και αερίου σε σχήμα σπιράλ. Μετά τη δεύτερη σύγκρουση, οι σπείρες γίνονται εντυπωσιακά παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται στον Γαλαξία μας. Την ίδια στιγμή, η κεντρική ράβδος στη προσομοίωση είναι διατηρημένη, ακριβώς όπως και στον πραγματικό Γαλαξία μας. Οι συγκρούσεις επίσης δημιούργησαν δομές σαν δακτυλίους γύρω από τον Γαλαξία μας. Ένας από αυτούς, λέει ότι η ομάδα του Purcell, είναι πολύ παρόμοιος με ένα χαρακτηριστικό του νυχτερινού ουρανού, γνωστό ως το δακτύλιος του Μονόκερου. Η προσομοίωση δείχνει ότι ο δακτύλιος συνδέεται με τους σπειροειδείς βραχίονες – πέρα ​​από όσα μπορούν να δουν τα μεγαλύτερα σε ηλικία τηλεσκόπια. Ο Purcell μάλιστα προβλέπει ότι η επόμενη γενιά των γαλαξιακών χαρτών θα δείχνουν αυτή τη σύνδεση. «Η εργασία είναι εντυπωσιακή γιατί αναπαράγει πολλά από τα χαρακτηριστικά που μπορούμε πραγματικά να δούμε", λέει ο Steve Majewski, αστρονόμος στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. “Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ πριν." Η εργασία έχει επίσης ευρύτερες επιπτώσεις για την κατανόηση της γαλαξιακής εξέλιξης, επειδή οι συγκρούσεις μεταξύ γαλαξιών και των συνοδών τους, πιστεύεται ότι είναι ευρέως διαδεδομένες στο σύμπαν. "Πολλοί από τους σπειροειδείς γαλαξίες που μπορούμε να δούμε πιθανότατα σχηματίστηκαν με αυτό τον τρόπο», λέει ο Purcell. Στην φωτογραφία που οι ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα από τις εικόνες της προσομοίωσης που απεικονίζει μια από τις φάσεις της σύγκρουσης του Τοξότη με τον Γαλαξία μας.

Το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου διεκδικεί η Αφρική. Έτοιμη να φιλοξενήσει το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του πλανήτη, το SKA (Square Kilometre Array) παρουσιάζεται η Νότια Αφρική, φιλοδοξώντας να επικρατήσει επί των αντιζήλων της: της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας.Το κολοσσιαίο (τόσο σε διαστάσεις όσο και σε δυνατότητες) ραδιοτηλεσκόπιο θα αποτελείται από χιλιάδες κεραίες- «πιάτα», συνολικής επιφάνειας ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Θα κοστίζει περίπου δύο δισεκατομμύρια δολάρια και θα «παράγει» αρκετά δεδομένα για να «γεμίζει» 15 εκατομμύρια iPod (των 64 GB) κάθε μέρα, απαιτώντας για την ανάλυσή τους υπολογιστική ισχύ την οποία κανένας υπερυπολογιστής αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να καλύψει μόνος του (και για αυτό ζητάται η βοήθεια του προγράμματος Skynet, που θα συνδέσει χιλιάδες οικιακούς υπολογιστές από όλο τον πλανήτη για την ανάλυση των δεδομένων του SKA).Είναι πολύ πιθανό η Αφρική να κερδίσει την «κούρσα» για την εγκατάσταση του ραδιοτηλεσκοπίου. Όλοι οι «διαγωνιζόμενοι» (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Νότια Αφρική σε συνεργασία με άλλες οκτώ αφρικανικές χώρες) προσφέρουν τεράστιες εκτάσεις γης με μικρούς πληθυσμούς, κάτι που σημαίνει ότι θα είναι ελάχιστες οι παρεμβολές από κινητά τηλέφωνα και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι χώρες βρίσκονται στο νότιο ημισφαίριο, που δίνει τη δυνατότητα καλύτερης παρατήρησης του ουρανού. Ωστόσο, στην περίπτωση της Αφρικής θα υπήρχαν και πολιτικά πλεονεκτήματα, καθώς η ήπειρος, που πάντα εθεωρείτο ως υποανάπτυκτη, «καταδικασμένη», και επιστημονικά/ τεχνολογικά πίσω, θα αναλάβει να φιλοξενήσει ένα από τα πιο σημαντικά αστρονομικά προγράμματα των αρχών του 21ου αιώνα.«Εργάζομαι σε ένα πεδίο διεθνούς σημασίας και ενδιαφέροντος, και πλέον μπορώ να το κάνω στην πατρίδα μου, δεν χρειάζεται να φύγω μακριά» λέει ο Λίντσεϊ Μάγκνους, επιστήμονας του ΚΑΤ-7 (Karoo Array Telescope), ενός πρωτοτύπου του SKA, συνεχίζοντας πως «εάν έρθει στην Αφρική, θα λάβουν χώρα συζητήσεις που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει ποτέ…αν θέλεις να σκεφτείς πώς μπορείς να επηρεάσεις τους ανθρώπους με την επιστήμη δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος. Τα παιδιά γνωρίζουν ότι κάτι μεγάλο συμβαίνει, και αυτό διευρύνει τους ορίζοντές τους. Και αυτό είναι κάτι που διαφέρει από την καθημερινότητα του πολέμου, της πείνας και της φτώχειας».Το ΚΑΤ-7 έχει δημιουργήσει θέσεις εργασίες για περίπου εκατό νεαρούς επιστήμονες και μηχανικούς που ειδικεύονται στις τεχνολογίες επόμενης γενιάς, ενώ έχει χρηματοδοτήσει 300 υποτροφίες για φοιτητές αστρονομίας, μηχανολογίας και φυσικής, βοηθώντας στην εξέλιξη των αστρονομικών μελετών σε Μποτσουάνα, Γκάνα, Κένυα, Μοζαμβίκη, Μαδαγασκάρη, Μαυρίτιο και Ζάμπια.Το συνολικό κόστος κατασκευής του ραδιοτηλεσκοπίου θα ανέλθει στα δύο δισεκατομμύρια δολάρια και εκτιμάται ότι το κόστος λειτουργίας του θα βρίσκεται γύρω στα 200 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Υπολογίζεται ότι θα είναι τουλάχιστον 50 φορές πιο ισχυρό από κάθε άλλο τηλεσκόπιο. Η κατασκευή του, που θα γίνει από ένα κονσόρτσιουμ εταιρειών που εδρεύει στη Μ. Βρετανία και στο οποίο θα συμμετέχουν γύρω στις 16 χώρες, θα ξεκινήσει το 2016 και θα διαρκέσει οκτώ χρόνια. Εάν η Αφρική επικρατήσει, αντί για μία μεγάλη «κεντρική» κεραία, θα στηθούν 3.000 μικρότερες κεραίες σε Νότια Αφρική και τις άλλες χώρες που θα συμμετέχουν.Όσο μεγαλύτερο είναι ένα τηλεσκόπιο, τόσο περισσότερο φως (και ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες) μπορεί να «συλλέγει», παρατηρώντας έτσι αντικείμενα τα οποία βρίσκονται πολύ μακριά, όπως άστρα που δημιουργήθηκαν κατά τη γένεση του σύμπαντος. Το SKA θα συλλέγει ραδιοκύματα αντί ορατού φωτός, κάτι που του δίνει πλεονέκτημα έναντι «συμβατικών» οπτικών τηλεσκοπίων. Τα ραδιοτηλεσκόπια μπορούν να συνεχίσουν την παρατήρηση και εν μέσω κακοκαιρίας, να λειτουργήσουν την ημέρα και δεν επηρεάζονται τόσο από την παρουσία κοσμικής σκόνης. Ωστόσο, πρέπει να εγκαθίστανται σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, μακριά από πηγές ραδιοκυμάτων. Το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον κόσμο βρίσκεται στο Αρεσίμπο του Πουέρτο Ρίκο.