trex

Σούπερ κοσμικός «τοκετός» Γιγάντιο πλανητικό σύστημα γεννιέται στον αστερισμό του Λύκου Ατακάμα, Χιλή Ομάδα επιστημόνων από την Ιαπωνία χρησιμοποιώντας τα ραδιοτηλεσκόπια του αστεροσκοπείου ALMA εντόπισαν ένα άστρο γύρω από το οποίο υπάρχει ένας δίσκος κοσμικής ύλης. Το άστρο που έλαβε την κωδική ονομασία HD 142527 βρίσκεται σε απόσταση 456 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Λύκου. Σύμφωνα με τους ερευνητές γύρω από το άστρο σχηματίζεται ένα γιγάντιο πλανητικό σύστημα. Πρωτοφανής δημιουργία Οι παρατηρήσεις των ερευνητών δείχνουν ότι σχηματίζονται πλανήτες σε όλο το εύρος του κοσμικού (ή πρωτοπλανητικού) δίσκου. Σύμφωνα με τους ερευνητές ορισμένοι πλανήτες σχηματίζονται σε απόσταση τόσο μεγάλη από το άστρο τους που κάτι παρόμοιο δεν έχει παρατηρηθεί ξανά μέχρι σήμερα. Αυτό και άλλα ευρήματα κάνουν τους ερευνητές να πιστεύουν ότι δημιουργείται ένα γιγάντιο σε μέγεθος και πιθανώς πληθυσμό κοσμικών σωμάτων πλανητικό σύστημα. Η ανακάλυψη είναι επίσης σημαντική εκτός των άλλων επειδή η παρατήρηση και μελέτη τέτοιων κοσμικών δίσκων προσφέρει στοιχεία για τη δημιουργία πλανητών. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στον δικτυακό τόπο επιστημονικών προδημοσιεύσεων arXiv. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=559956

Φωτίζοντας τον αέρινο σκελετό του Σύμπαντος Το μεγαλύτερο νέφος αερίων του Σύμπαντος είναι μάλλον ένα από τα νήματα του «κοσμικού ιστού» που συνδέει τους γαλαξίες Ουάσινγκτον Το μεγαλύτερο νέφος αερίων που γνωρίζουμε στο Σύμπαν, το οποίο έγινε ορατό χάρη στο φως ενός κοσμικού φάρου, δεν αποκλείεται να είναι ένα από τα αχανή νήματα που πιστεύεται ότι συνδέουν τους γαλαξίες στον λεγόμενο «κοσμικό ιστό», την αδρή υφή του Σύμπαντος. Το γιγάντιο σύννεφο, αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Νature», εκτείνεται σε απόσταση 2 εκατομμυρίων ετών φωτός μέσα στον διαγαλαξιακό χώρο -είναι περίπου διπλάσιο σε μέγεθος από οποιοδήποτε άλλο νέφος και περίπου δεκαπλάσιο σε σχέση με τον δικό μας Γαλαξία. «Χάντρες» σε... σφουγγάρι Η επιβεβαίωση ότι πρόκειται όντως για κοσμικό νήμα θα έδινε στήριξη σε ένα κυρίαρχο μοντέλο της Κοσμολογίας, το οποίο προβλέπει ότι οι γαλαξίες βρίσκονται διατεταγμένοι σαν χάντρες πάνω σε έναν «σκελετό» που θυμίζει σφουγγάρι. Πριν σχηματιστούν τα άστρα και οι γαλαξίες, το Σύμπαν ήταν ένα γιγάντιο σύννεφο από ελεύθερα άτομα κανονικής ύλης αλλά και από «σκοτεινή ύλη» -ένα υλικό άγνωστης σύστασης που παραδόξως αντιστοιχεί στο 84% της μάζας του Σύμπαντος. Τα υπολογιστικά μοντέλα των κοσμολόγων δείχνουν ότι η σκοτεινή ύλη ήταν η πρώτη που άρχισε να συσσωματώνεται λόγω της έλξης της βαρύτητας. Σταδιακά συμπυκνώθηκε σε δίσκους, οι οποίοι τελικά τράβηξαν προς το μέρος τους και την κανονική ύλη. Μέχρι και σήμερα, δισεκατομμύρια χρόνια μετά, οι γαλαξίες πιστεύεται ότι περιβάλλονται από αυτά τα «φωτοστέφανα» σκοτεινής ύλης, μέσα στα οποία γεννήθηκαν. Υπήρχε όμως και αρκετό υλικό που δεν έπεσε στην παγίδα της σκοτεινής ύλης. Το υλικό αυτό, τεράστιες ποσότητες αερίου, πιστεύεται ότι διατάχθηκε σε μορφή νημάτων τα οποία εκτείνονται ανάμεσα στους γαλαξίες. Το πρώτο κοσμικό νήμα Το νέφος που εντοπίζει η νέα μελέτη δεν αποκλείεται να είναι το πρώτο κοσμικό νήμα που ανακαλύπτουν οι αστρονόμοι. Έγινε ορατό επειδή λουζόταν στο φως ενός κβάζαρ, δηλαδή μιας μαύρης τρύπας που κρύβεται στο κέντρο ενός γαλαξία και εκπέμπει ακτινοβολία καθώς καταπίνει ύλη. Το κβάζαρ της μελέτης, το οποίο φαίνεται από τη Γη όπως ήταν μόλις 3 δισ. χρόνια μετά τη γέννηση του Σύμπαντος, αναγκάζει το νέφος να λάμπει: το υδρογόνο του σύννεφου απορροφά την ακτινοβολία του κβάζαρ και την επανεκπέμπει σε χαρακτηριστικό μήκος κύματος στο φάσμα του υπεριώδους. Λόγω όμως της τεράστιας απόστασης του κβάζαρ από τη Γη, αλλά και λόγω της διαστολής του Σύμπαντος, το φως του σύννεφου «τεντώνεται» και μετατρέπεται σε ορατό φως με ελαφρώς βιολετί απόχρωση. Αυτό ήταν το φως που κατέγραψαν οι ερευνητές με το τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη. Υπό το φως του κβάζαρ «Πιστεύουμε ότι αυτό που ανακαλύψαμε είναι τμήμα ενός νήματος το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι βλέπουμε. Αυτό που μπορούμε να δούμε είναι μόνο το τμήμα που φωτίζεται από τη δέσμη του κβάζαρ» αναφέρει ο Χαβιέ Προτσάσκα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Είναι μια εντυπωσιακή ανακάλυψη, αν μη τι άλλο λόγω του μεγέθους του νέφους. Μένει ωστόσο να αποδειχθεί ότι το σύννεφο είναι όντως κοσμικό νήμα, και όχι ένα κανονικό νέφος αερίου που «τεντώθηκε» λόγω της βαρυτικής επίδρασης κάποιου γαλαξία. Την οριστική απάντηση θα μπορούσαν να δώσουν σχεδιαζόμενες μελέτες, οι οποίες θα αναζητήσουν νήματα γύρω από πιο μακρινά ή πιο κοντινά κβάζαρ. http://www.tovima.gr/science/article/?aid=558941

Τα μυρμήγκια αποίκησαν το… Διάστημα Ενδιαφέρον πείραμα ξεκινά στον ISS με 800 μέλη ενός κοινού είδους Χιούστον Ενα από τα τελευταία φορτία που έφτασαν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) περιείχε και 800… μυρμήγκια. Οι αστροναύτες του ISS πριν από λίγα 24ωρα πραγματοποίησαν τις απαραίτητες ενέργειες για να ξεκινήσουν τα πειράματα με τα μυρμήγκια που στόχο έχουν να δείξουν αν το περιβάλλον μικροβαρύτητας θα μεταβάλει τη συμπεριφορά τους. Τα πειράματα Η NASA έστειλε στον ISS 800 μυρμήγκια του είδους Tetramorium caespitum χωρισμένα σε οκτώ κουτάκια που περιέχουν 100 μυρμήγκια έκαστο. Πρόκειται για ένα από τα πιο κοινά είδη μυρμηγκιών και τα βλέπουμε συνήθως να κινούνται στα πεζοδρόμια, στο γκαζόν κλπ. Οπως έγινε γνωστό οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού εξέθεσαν τα μυρμήγκια σε συνθήκες μικροβαρύτητας. Οι κινήσεις και συμπεριφορά των μυρμηγκιών παρακολουθούνται και καταγράφονται συνεχώς. Οι ειδικοί θέλουν να διαπιστώσουν αν η έλλειψη βαρύτητας θα μεταβάλει τις συνήθειες και συμπεριφορές των μυρμηγκιών. Αν για παράδειγμα, θα υπάρξει μεταβολή στον τρόπο διατροφής των μυρμηγκιών και ειδικά στο αν θα συνεχίσουν να ακολουθούν τις συνήθεις διαδικασίες συλλογής της τροφής τους. Ο ρομποτικός στόχος Οι ειδικοί θέλουν να δουν αν τα μυρμήγκια θα διατηρήσουν τις ίδιες μεθόδους συνεργασίας στην αναζήτηση της τροφής όπου συνήθως γίνεται με ομάδες μυρμηγκιών να κινούνται σε ευθεία γραμμή για να εξερευνούν έτσι το μέγιστο δυνατό χώρο αναζήτησης. Οι οργανωτές του πειράματος ευελπιστούν ότι τα δεδομένα που θα προκύψουν από αυτό θα βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων εφαρμογών για τα ρομπότ όπως την ανάπτυξη συνεργατικών συμπεριφορών σε αυτά. Η αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα σε ρομπότ που π.χ εισέρχονται σε ερείπια κτιρίων μπορεί να σώσει τη ζωή των εγκλωβισμένων σε αυτά. Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι στο πείραμα θα μετέχουν και μαθητές που θα ενημερώνονται για την εξέλιξη του και θα παρεμβαίνουν με τις δικές τους ιδέες και προτάσεις. Το 2012 στον ISS έφτασε ο Τζόνσον Τζάμπερ, μια αράχνη που όπως αποδείχτηκε προσαρμόστηκε γρήγορα στη μικροβαρύτητα. Οταν όμως επέστρεψε στη Γη η αράχνη είχε προβλήματα στις κινήσεις της αφού κάθε φορά που έκανε ένα άλμα έχανε την ισορροπία της αλλά μετά από μικρό διάστημα επαναπροσαρμόστηκε στις γήινες συνθήκες και άρχισε να κινείται και πάλι φυσιολογικά. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=558820#commentForm

Το «σχέδιο πτήσης» του Rosetta Ενδιαφέρον βίντεο με τον τρόπο που το σκάφος θα προσεγγίσει τον κομήτη που «κυνηγά» Παρίσι Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο στο οποίο παρουσιάζεται η διαδρομή και το «μονοπάτι» που θα ακολουθήσει το διαστημικό σκάφος Rosetta όταν φτάσει σε αυτόν και προσπαθήσει να τον… ακουμπήσει για να πραγματοποιήσει έρευνες. Η αποστολή Τον Μάρτιο του 2004 το Rosetta ξεκίνησε ένα φιλόδοξο ταξίδι με στόχο να φτάσει και να εξερευνήσει έναν κομήτη. Επί επτά χρόνια το Rosetta ταξίδευε στο ηλιακό σύστημα προσπαθώντας να βρεθεί κοντά στον κομήτη 67Ρ/Τσουρίμοφ-Γκερασιμένκο. Στην πορεία του έκανε σειρά ερευνών παρατηρώντας πλανήτες και αστεροειδείς που βρίσκονταν στην πορεία του. Τον Ιούνιο του 2011 οι υπεύθυνοι της αποστολής, όπως προέβλεπε το σχέδιο, απενεργοποίησαν ορισμένα από τα όργανά του και ουσιαστικά έθεσαν το σκάφος σε ένα είδος χειμερίας νάρκης ώστε να μην ξοδέψει άλλη ενέργεια η οποία θα είναι απολύτως απαραίτητη για την τελική φάση της αποστολής. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό αυτό το τελικό στάδιο θα ξεκινήσει στις 20 Ιανουαρίου. Το πρωί εκείνης της μέρας οι τεχνικοί θα προσπαθήσουν να «ξυπνήσουν» το Rosetta και να το θέσουν στην τελική ευθεία για την συνάντηση με τον κομήτη. Η προετοιμασία για την προσπάθεια επανεκκίνησης του σκάφους έχει ξεκινήσει και οι επιτελείς της ESA ευελπιστούν ότι όλα θα πάνε καλά. Το Rosetta αναμένεται να φθάσει στον κομήτη τον Νοέμβριο του 2014 και αν καταφέρει να τον πλησιάσει θα αποδεσμεύσει μια συσκευή που θα προσεδαφιστεί στον κομήτη και θα πραγματοποιήσει μελέτες σε αυτόν. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=557920

«Ηλεκτροδυναμικό μαστίγιο» για την κατάρριψη διαστημικών σκουπιδιών Το νέο σύστημα «καθαρισμού» αποτελείται από αγώγιμες ίνες και θα αλληλεπιδρά με το γήινο μαγνητικό πεδίο Τόκιο Η Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία θα εκτοξεύσει τον επόμενο μήνα το πρωτότυπο ενός συστήματος για τον εκτροχιασμό παλιών δορυφόρων και άλλων διαστημικών σκουπιδιών: ένα «μαστίγιο» από αγώγιμες ίνες, το οποίο θα αλληλεπιδρά με το γήινο μαγνητικό πεδίο και θα επιβραδύνει τα σκουπίδια μέχρι να τεθούν εκτός τροχιάς. Το σύστημα Το «ηλεκτροδυναμικό μαστίγιο» (electrodynamic tether) αποτελείται από μακριά, λεπτά καλώδια από ανοξείδωτο ατσάλι και αλουμίνιο. Η ιδέα είναι ότι το ένα άκρο του μαστιγίου θα στερεώνεται πάνω στο σκουπίδι, ενώ το άλλο θα αιωρείται ελεύθερο. Επειδή αποτελούνται από αγώγιμα υλικά, τα μεταλλικά καλώδια αλληλεπιδρούν με το γήινο μαγνητικό πεδίο με αποτέλεσμα να παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο διατρέχει το μαστίγιο. Το ρεύμα αλληλεπιδρά κι αυτό με το μαγνητικό πεδίο, οπότε το μαστίγιο δέχεται μια δύναμη που επιβραδύνει την κίνησή του. Ως αποτέλεσμα, η τροχιά του σκουπιδιού φθίνει συνεχώς μέχρι να εισέλθει στην ατμόσφαιρα. Η πρώτη αποστολή Το πρωτότυπο του μαστιγίου προγραμματίζεται να εκτοξευτεί στις 28 Φεβρουαρίου συνδεδεμένο σε έναν δοκιμαστικό δορυφόρο, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μασαχίρο Νόμι του Πανεπιστημίου του Καγκάβα, το οποίο συνεργάστηκε στο πρόγραμμα με την Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA). «Δύο είναι οι στόχοι της δοκιμής του επόμενου μήνα» ανέφερε ο Νόμι. «Πρώτον, να αναπτύξουμε σε τροχιά ένα μαστίγιο μήκους 300 μέτρων, και δεύτερον να επιβεβαιώσουμε τη μεταφορά ηλεκτρισμού» είπε. Ο εκτροχιασμός ενός πραγματικού διαστημικού σκουπιδιού θα είναι ο στόχος μελλοντικών αποστολών, διευκρίνισε. Το πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών απειλεί πλέον να πάρει δραματικές διαστάσεις: περισσότερα από 20.000 άχρηστα αντικείμενα, από ανενεργούς δορυφόρους μέχρι εξαρτήματα πυραύλων, γυροφέρνουν τη Γη σε ύψος 800 έως 1.400 χιλιομέτρων, ενώ χιλιάδες ακόμα σκουπίδια κινούνται σε υψηλότερες τροχιές. Οι δυνητικές συνέπειες αυτής της διαστημικής χωματερής έγιναν σαφείς το 2009, όταν ένας παροπλισμένος ρωσικός δορυφόρος συγκρούστηκε σε αστρονομική ταχύτητα με έναν αμερικανικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο. Χιλιάδες ακόμα επικίνδυνα συντρίμμια εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν τo 2009, όταν η Κίνα δοκίμασε με επιτυχία έναν βαλλιστικό πύραυλο σχεδιασμένο να καταστρέφει δορυφόρους. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=557740

Ο πύραυλος που θα μας στείλει στον Αρη Η NASA παρουσίασε το επόμενο σύστημα προώθησης διαστημικών σκαφών Χιούστον Τα διαστημόπλοια, οι δορυφόροι, τα τηλεσκόπια και γενικότερα κάθε αντικείμενο με προορισμό το Διάστημα ξεκινούν από τη Γη «δεμένα» σε πυραύλους που τα οδηγούν στα όρια της ατμόσφαιρας όπου και τα απελευθερώνουν είτε για να τεθούν σε τροχιά είτε για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα σχέδια και λεπτομέρειες ενός νέου σούπερ-πυραύλου προώθησης. Ενας τέτοιος πύραυλος θα μπορεί να μεταφέρει πολύ μεγάλο φορτίο ανοίγοντας νέους δρόμους στη διαστημική εξερεύνηση. Το νέο σύστημα Η NASA ονόμασε το νέο σύστημα προώθησης SLS (Space Launch System – Διαστημικό Σύστημα Εκτόξευσης) και ανακοίνωσε ότι η κατασκευή του έχει ήδη ξεκινήσει. Πρωταγωνιστής είναι ένα τεράστιος πύραυλος, ο μεγαλύτερος που έχει κατασκευαστεί ποτέ. Ο πύραυλος αυτός θα έχει ύψος 128 μέτρων και βάρος τριών εκατομμυρίων κιλών. Σύμφωνα με τη NASA οι πρώτες δοκιμές του πυραύλου θα ξεκινήσουν το 2017 και στόχος είναι να μπορεί να μεταφέρει φορτίο 130 τόνων. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί να μεταφέρει μεγάλα διαστημικά σκάφη τα οποία θα μπορούν να πραγματοποιήσουν μακρινά ταξίδια. Θα μπορεί για παράδειγμα, να μεταφέρει ένα σκάφος επανδρωμένης αποστολής στον Αρη ή ένα μεγάλο σκάφος που θα ταξιδέψει ακόμη και εκτός του ηλιακού μας συστήματος. Θα μπορεί επίσης να μεταφέρει μεγάλες δομές όπως π.χ ολόκληρα κομμάτια βάσεων για τη Σελήνη. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=557597#commentForm

Ψάχνοντας για ζωή στους παγωμένους ωκεανούς της Ευρώπης … του δορυφόρου του πλανήτη Δία Νέες παρατηρήσεις της Ευρώπης, ενός από τους δορυφόρους του Δία, δείχνουν έναν τεράστιο πίδακα από υδρατμούς να πηγάζει από το νότιο πόλο της. Ο δορυφόρος είναι γνωστό από καιρό πως πληρεί τις τυπικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μικροβιακής ζωής αφού καλύπτεται από ωκεανούς, ενώ περιέχει και τα κατάλληλα οργανικά χημικά στοιχεία. Καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις για τη φιλικότητα που παρουσιάζει το περιβάλλον της στο ενδεχόμενο ανάπτυξης μορφών ζωής, φαντάζει ένας ολοένα και πιο ελκυστικός προορισμός για μία διαστημική αποστολή. Η Ευρώπη είναι ο μικρότερος από τους τέσσερις γαλιλαϊκούς δορυφόρους του Δία, τους τέσσερις μεγαλύτερους δηλαδή που είχε παρατηρήσει πρώτος ο Γαλιλαίος με το τηλεσκόπιό του. Έχει μέγεθος περίπου ίσο με αυτό της Σελήνης, και είναι συνολικά ο έκτος μεγαλύτερος δορυφόρος στο Ηλιακό Σύστημα. Οι πρώτες ενδελεχείς παρατηρήσεις της επιφάνειάς της έγιναν από τα διαστημόπλοια Voyager τη δεκαετία του ’80. Αν και οι επιστήμονες ανέμεναν ένα χέρσο κόσμο, όπως αυτόν της Σελήνης, οι πρώτες εικόνες τους διέψευσαν. Η Ευρώπη θύμιζε μία μεγάλη λευκή μπάλα, σχεδόν χωρίς καθόλου κρατήρες, ενώ η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως η επιφάνειά της ήταν καλυμένη από καθαρό πάγο. Ειδικά η απουσία κρατήρων έδωσε το ερέθισμα για ένα πλήθος θεωριών. Οι κρατήρες είναι ένα μέσο χρονολόγησης των ουράνιων σωμάτων, καθώς οτιδήποτε μεγάλο εντός του Ηλιακού Συστήματος, γίνεται ενίοτε στόχος μετεωριτών και αστεροειδών. Ο αριθμός των κρατήρων σε ένα σώμα είναι κατά συνέπεια ένας καλός τρόπος να μελετηθεί η ιστορία του. Ακόμη και η Γη έχει ένα μεγάλο ιστορικό ενός κοσμικού βομβαρδισμού, όμως οι περισσότεροι κρατήρες της έχουν «λειανθεί» από γεωλογικά φαινόμενα, όπως η μετακίνηση των τεκτονικών πλακών ή η διάβρωση από ατμοσφαιρικές αιτίες. Στο φεγγάρι αντίθετα, όπου δεν συναντώνται αντίστοιχα φαινόμενα είναι εμφανή τα σημάδια από την πρόσκρουση άλλων σωμάτων στην επιφάνειά του. Στην Ευρώπη, οι υπολογισμοί έδειχναν πως θα έπρεπε να υπάρχει μία σημαντική πρόσκρουση κάθε ένα περίπου εκατομμύριο χρόνια, όμως στην επιφάνειά της δεν απαντώνται παρά 12 εμφανείς κρατήρες, γεγονός αξιοπερίεργο αν αναλογιστεί κανείς την ηλικία της, αλλά και το γεγονός πως το ψύχος στην επιφάνειά της (-160ο C) δεν επιτρέπει στο νερό να βρίσκεται σε υγρή μορφή. Το παράδοξο λύθηκε με μεταγενέστερες παρατηρήσεις από το σκάφος Galileo, το 1996 σύμφωνα με τις οποίες στην Ευρώπη συμβαίνουν αξιοσημείωτα γεωλογικά φαινόμενα. Τα νέα δεδομένα έδειξαν πως ο δορυφόρος ήταν όντως καλυμμένος από ωκεανούς, με παγόβουνα να εξέχουν σε διάφορα σημεία τους. Καθώς η θερμότητα του Ήλιου δεν αρκούσε για να λιώσει το νερό της Ευρώπης, η μόνη πιθανή εξήγηση ήταν πως η θερμότητα αυτή παράγεται στο εσωτερικό της, από ηφαίστεια ή από τριβές των πλακών της που δημιουργεί η βαρύτητα από το περίπλοκο πλανητικό σύστημα του Δία. Πλέον η εκτίμηση είναι πως η Ευρώπη αποτελείται από ένα βραχώδη φλοιό, που καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου από ωκεανούς βάθους μεγαλύτερου ακόμη κι από 100 χιλιόμετρα, οι οποίοι είναι με τη σειρά τους καλυμμένοι από ένα λεπτό στρώμα πάγου. Ο πίδακας που εντόπισε το Χαμπλ, ίσως σημαίνει πως υπάρχουν περιοχές που το νερό σε υγρή μορφή βρίσκεται ακάλυπτο, γεγονός που σίγουρα θα βοηθούσε την έρευνα μίας ενδεχόμενης διαστημικής αποστολής. Για την ώρα ωστόσο τα κονδύλια είναι περιορισμένα, και οι ελπίδες γύρω από την εξερεύνηση ενός από τα πιο ενδιαφέροντα ουράνια σώματα στο Ηλιακό Σύστημα είναι εντοπισμένες στη μελλοντική πρόταση της NASA με το όνομα Europa Clipper, ένα σκάφος κόστους 2 δις δολαρίων το οποίο θα αναλύσει το νερό του δορυφόρου και θα μελετήσει την επιφάνειά του. http://physicsgg.me/2014/01/14/%CF%88%CE%AC%CF%87%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%89%CE%BA/

Oταν ο Ηλιος γίνεται... art θέαμα Μια σειρά νεών εικόνων του μητρικού άστρου θυμίζουν πίνακες ζωγραφικής Χιούστον Δόθηκαν στη δημοσιότητα μια σειρά εικόνων του Ηλιου τις οποίες έχει καταγράψει το διαστημικό παρατηρητήριο SOHO που μελετά το μητρικό μας άστρο και τα φαινόμενα του. Δεν πρόκειται για τις εικόνες που βλέπουμε συνήθως από τον Ηλιο αλλά για εικόνες που παραπέμπουν πραγματικά σε έργα τέχνης. Υπέρυθρες κάμερες και άλλα όργανα έχουν καταγράψει διάφορα φαινόμενα στον Ηλιο με ένα τρόπο που ειδικοί μη και δεν έχουν μέχρι σήμερα δει ξανά. Οι πιο εντυπωσιακές και ενδιαφέρουσες επιστημονικά και... οπτικά εικόνες είναι εκείνες που καταγράφουν τις εκτινάξεις στεμματικού υλικού, ή CME, στον Ηλιο. Πρόκειται για το φαινόμενο που δημιουργεί τα «τσουνάμι» φορτισμένων σωματιδίων που όταν φάνουν στη Γη προκαλούν προβλήματα στους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους και τα δίκτυα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=556878

Το Curiosity από... ψηλά Δορυφόρος στον Αρη φωτογράφισε τον ρομποτικό εξερευνητή Πασαντίνα, Καλιφόρνιαα Από τον Αύγουστο του 2012 βρίσκεται στην επιφάνεια του Αρη το Curiosity, το πιο προηγμένο ρομπότ εξερεύνησης που έχει πατήσει το έδαφος του Κόκκινου Πλανήτη. Πριν από λίγες εβδομάδες ένας από τους δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Αρη και τον μελετούν εντόπισε και φωτογράφισε το Curiosity. Στην εικόνα που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA διακρίνεται καθαρά το ρομπότ και τα ίχνη που έχει αφήσει κατά την κίνηση του στην επιφάνεια του Αρη. Το Curiosity φωτογράφησε στις 11 Δεκεμβρίου ο δορυφόρος MRO με την κάμερα υψηλής ανάλυσης HiRISE. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=556868

Οι «δραπέτες» του Γαλαξία Εντοπίστηκαν «ασυνήθιστα» άστρα που ίσως σπάσουν τα βαρυτικά… δεσμά Νάσβιλ, Τενεσί Διεθνής ομάδα ερευνητών εντόπισε μια ομάδα άστρων στον γαλαξία μας την ύπαρξη των οποίων αγνοούσαμε μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μοναχικά άστρα που κινούνται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από εκείνη των συμβατικών. Αυτού του είδους τα άστρα ονομάζονται άστρα υπερυψηλής ταχύτητας τα οποία σπάνε τα βαρυτικά δεσμά του γαλαξία μας και μπορούν να τον… εγκαταλείψουν. Μέχρι σήμερα είχαν εντοπιστεί 18 τέτοια άστρα που όλα βρίσκονται στο κέντρο του Γαλαξία και ένας σύνθετος κοσμικός μηχανισμός κυριολεκτικά τα εκτοξεύει έξω από αυτόν. Τώρα εντοπίστηκαν 20 νέα άστρα υπερυψηλής ταχύτητας με χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά από εκείνα που γνωρίζουμε. Η «σφεντόνα» Τα άστρα υπερυψηλής ταχύτητας είναι γιγάντιοι υπέρθερμοι μπλε αστέρες που ανήκουν σε δυαδικά συστήματα τα οποία βρίσκονται κοντά στην κολοσσιαία μελανή οπή στο κέντρο του γαλαξία μας. Το ένα άστρο του συστήματος παγιδεύεται από τη βαρυτική έλξη μαύρης τρύπας δημιουργώντας μια κοσμική «σφεντόνα» που εκτοξεύει το άλλο άστρο προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση με τρομερή ταχύτητα επιτρέποντας του να βγει από τα γαλαξιακά σύνορα. Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι για να δημιουργηθεί μια κοσμική «σφεντόνα» είναι απαραίτητο να εμπλέκεται μια γιγάντια μελανή οπή ενώ η ταχύτητα που πρέπει να αναπτύξει το άστρο...βολίδα για να ξεφύγει από τη βαρυτική έλξη του γαλαξία του θα πρέπει να ξεπερνάει το 1,6 εκ.χλμ/ώρα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Λορίν Παλαντίνο του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ, εντόπισαν 20 άστρα που έχουν μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Ηλιου, είναι…μοναχικά (δεν συνοδεύονται από άλλο άστρο) και επιπλέον βρίσκονται μακριά από το κέντρο του γαλαξία μας. Οι ειδικοί προς το παρόν δεν μπορούν να δώσουν κάποια εξήγηση για το πώς αυτά τα άστρα αποκτούν την πολύ μεγάλη ταχύτητα που απαιτείται προκειμένου να καταφέρουν να δραπετεύσουν από τον Γαλαξία αλλά έχουν πλέον στρέψει επάνω τους το ενδιαφέρον τους και ίσως έχουμε σύντομα κάποιες απαντήσεις. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=555732

Ο ακριβέστερος χάρτης του Σύμπαντος Μετρήθηκαν με πρωτοφανή ακρίβεια οι αποστάσεις που χωρίζουν ένα εκατομμύριο γαλαξίες Ουάσινγκτον Αμερικανικό πρόγραμμα για τη χαρτογράφηση του ουρανού μέτρησε με πρωτοφανή ακρίβεια τις αποστάσεις που χωρίζουν ένα εκατομμύριο γαλαξίες, και κατέληξε σε μια «στάνταρτ μεζούρα» για τη χαρτογράφηση του Σύμπαντος σε μεγάλη κλίμακα. Τα αποτελέσματα αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για την καμπυλότητα του χωροχρόνου, για τις διαστάσεις του Σύμπαντος, καθώς και για τη φύση της μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας, η οποία επιταχύνει τη διαστολή του κόσμου. Οι γιγάντιες σφαίρες γαλαξιών Οι κοσμολόγοι γνωρίζουν σήμερα ότι οι γαλαξίες δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στο Σύμπαν -αντίθετα, τείνουν να συγκεντρώνονται σε γιγάντιες σφαίρες. Η νέα μελέτη του προγράμματος BOSS (Baryonic Oscillation Spectroscopic Survey) ουσιαστικά μέτρησε την ακτίνα αυτών των σφαιρών με ακρίβεια 1%. Η διάμετρος που προκύπτει είναι περίπου μισό δισεκατομμύριο έτη φωτός. Τα αποτελέσματα της μελέτης, η οποία έχει ολοκληρωθεί κατά 90%, παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στην Ουάσινγκτον. Έχουν υποβληθεί για δημοσίευση στο «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» και είναι διαθέσιμα σε μορφή προδημοσίευσης εδώ. Το χρυσό στάνταρτ «Είναι η ακριβέστερη μέτρηση του είδους της που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ» υπερηφανεύεται ο Ντέιβιντ Σλέγκελ, επικεφαλής του προγράμματος Boss. «Πριν από 20 χρόνια, οι επιστήμονες τσακώνονταν για εκτιμήσεις που διέφεραν μεταξύ τους κατά 50%. Πριν από 5 χρόνια, μειώσαμε την αβεβαιότητα στο 5%, Πριν από ένα χρόνο, ήταν 2%. Η ακρίβεια του 1% θα είναι το χρυσό στάνταρτ για πολύ καιρό». Η τάση των γαλαξιών να συγκεντρώνονται σε σφαίρες οφείλεται στις «βαρυονικές ακουστικές ταλαντώσεις», ή ρυτιδώσεις στην κατανομή της ύλης στο Σύμπαν. Οι ρυτιδώσεις αυτές δημιουργήθηκαν στα αρχικά στάδια της ζωής του Σύμπαντος, όταν τα φωτόνια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια (σωματίδια που ανήκουν στην ομάδα των βαρυονίων) δημιούργησαν ισχυρά κύματα πίεσης που εξαπλώθηκαν σε όλο το Σύμπαν. Η κατανομή των γαλαξιών ακολουθεί ακόμα και σήμερα αυτές τις ρυτιδώσεις, και η μέτρηση των αποστάσεων που χωρίζουν τις ρυτιδώσεις δίνει μια εικόνα για την εξέλιξη του Σύμπαντος και τη δομή του σε μεγάλη κλίμακα. Το Σύμπαν είναι πράγματι «επίπεδο» Επιπλέον, όμως, η νέα μελέτη του BOSS επιβεβαιώνει ότι το Σύμπαν είναι πράγματι «επίπεδο», δηλαδή υπακούει στους νόμους της ευκλείδειας γεωμετρίας. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα και σε μεγάλες αποστάσεις, οι παράλληλες γραμμές δεν τέμνονται ποτέ και οι γωνίες ενός τριγώνου έχουν άθροισμα 180 μοίρες. Οι κανόνες αυτοί δεν θα ίσχυαν αν ο χώρος ήταν καμπυλωμένος, όπως για παράδειγμα στην επιφάνεια μιας σφαίρας. Η επιπεδότητα του Σύμπαντος έχει με τη σειρά της σημασία για τον προσδιορισμό άλλων παραμέτρων, εξηγεί ο δρ Σλέγκελ. «Ένας από τους λόγους που μας ενδιαφέρει το εάν το Σύμπαν είναι επίπεδο είναι ότι αυτό έχει σημασία για το εάν το Σύμπαν είναι άπειρο» αναφέρει ο ερευνητής. «Αυτό σημαίνει πως είναι πιθανό το Σύμπαν να εκτείνεται επ΄άπειρο στον χώρο και θα συνεχίσει να υπάρχει για πάντα. Τα αποτελέσματά μας βρίσκονται σε συμφωνία με την ιδέα ενός άπειρου Σύμπαντος» καταλήγει. Νέα στοιχεία για τη σκοτεινή ενέργεια Η μελέτη, τέλος, προσφέρει νέα στοιχεία για τη σκοτεινή ενέργεια, μια μυστηριώδη δύναμη που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και αναγκάζει το Σύμπαν να διαστέλλεται με ολοένα αυξανόμενη ταχύτητα. Συγκεκριμένα, τα τελευταία αποτελέσματα δείχνουν να επιβεβαιώνουν ότι η σκοτεινή δύναμη είναι μια κοσμολογική σταθερά, δηλαδή έχει ίδια ένταση παντού και πάντα. Η έρευνα βασίστηκε σε μετρήσεις των αποστάσεων που χωρίζουν τη Γη από 1,2 εκατομμύρια γαλαξίες, σε βάθος 6 δισεκατομμυρίων ετών. Το πρόγραμμα BOSS εντάσσεται στο ευρύτερο ερευνητικό πρόγραμμα χαρτογράφησης Sloan Digital Sky Survey και αξιοποιεί το τηλεσκόπιο του Ιδρύματος Sloan στο Νιου Μέξικο. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=555499

Το (κοσμικό) χέρι του Θεού Εντυπωσιακό φαινόμενο μετά την έκρηξη ενός άστρου Χιούστον Μια εικόνα από ένα εντυπωσιακό όσο και ενδιαφέρον κοσμικό φαινόμενο κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο NuSTAR. Το τηλεσκόπιο «στόχευσε» ένα νεφέλωμα που δημιουργήθηκε από την αυτοκαταστροφή ενός άστρου που βρισκόταν σε απόσταση 17 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Διαβήτη. Το νεφέλωμα έχει λάβει ένα σχήμα που θυμίζει ανθρώπινο χέρι για αυτό και οι επιστήμονες που είδαν την εικόνα του έδωσαν τον χαρακτηρισμό «Το χέρι του Θεού». Η περιοχή του νεφελώματος που εμφανίζεται πιο φωτεινή από τις υπόλοιπες φιλοξενεί ένα άστρο νετρονίου. Τα άστρα νετρονίου που είναι πιο γνωστά με τον όρο «πάλσαρ» είναι σώματα υψηλής πυκνότητας και σχηματίζονται από άστρα τα οποία έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής τους και καταρρέουν. Το συγκεκριμένο πάλσαρ προέκυψε φυσικά από την έκρηξη του άστρου και έχει λάβει την κωδική ονομασία PSR B1509-58. Δείτε την εικόνα με διαφορετικό χρωματισμό που φαίνεται ακόμη πιο καθαρά το σχήμα και τα χαρακτηρισιτκά του http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=555670

Γαλαξιακό… γκρο πλαν Εντυπωσιακό μωσαικό εικόνων του M83 Χιούστον Ο γαλαξίας Μ83 που βρίσκεται σε απόσταση 15 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς αποτελεί τα τελευταία χρόνια στόχο των αστρονόμων αφού αποδεικνύεται ότι ενσωματώνει ενδιαφέροντα κοσμικά χαρακτηριστικά όπως μια μυστηριώδη μελανή οπή που πριν από δύο χρόνια «έλουσε» τον γαλαξία με ένα είδος ακτινοβολίας προσδίδοντας του μια έντονη ροζ απόχρωση. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε μια σειρά από εικόνες του Μ83 και οι τεχνικοί της NASA δημιούργησαν ένα «μωσαικό» του γαλαξία το οποίο αναμένεται να βοηθήσει τους επιστήμονες στην καλύτερη μελέτη του. Στην νέα εικόνα που δημιουργήθηκε διακρίνονται καθαρά χιλιάδες αστρικά σμήνη, εκατοντάδες χιλιάδες μεμονωμένα άστρα και πολλά σουπερνόβα. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=555696

Ηπειροι και ωκεανοί στις Υπερ-Γαίες Οι πλανήτες με μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό της Γης μπορεί να είναι κατοικήσιμοι Ουάσινγκτον Οταν ξεκίνησε η μαζική ανακάλυψη πλανητών μακριά από το ηλιακό μας σύστημα αρχικά εντοπίζονταν γιγάντιοι πλανήτες με μέγεθος παρόμοιο ή και πολλαπλάσιο από αυτό του Δία. Προοδευτικά άρχισαν να εντοπίζονται και μικρότεροι πλανήτες ανάμεσά τους και πλανήτες με μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό της Γης. Οι ειδικοί ονόμασαν αυτούς τους πλανήτες «Υπερ-Γαίες» (super earths) και τα τελευταία χρόνια γίνονται συνεχείς μελέτες και παρατηρήσεις σε αυτούς. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι στις Υπερ-Γαίες είναι πιθανό να αναπτύσσονται κλιματικές και γεωλογικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης, να είναι δηλαδή κατοικήσιμοι και άκρως φιλόξενοι για την παρουσία της ζωής. Οι Υπερ-Γαίες Οι Υπερ-Γαίες που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα είναι πλανήτες που δεν έχουν κοινά χαρακτηριστικά (πέραν του κοντινού μεγέθους τους) με αυτά της Γης. Κάποιοι εξ αυτών είναι πλανήτες αερίου ενώ κάποιοι άλλοι είναι μεν βραχώδεις αλλά βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό τους άστρο με αποτέλεσμα οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε αυτούς να είναι απαγορευτικές για την παρουσία της ζωής. Σε κάποιους ωστόσο απ' αυτούς έχει εντοπιστεί η παρουσία νερού στην ατμόσφαιρά τους. Ο Νίκολας Κάουαν του Κέντρου Αστροφυσικών Ερευνών (CIERA) και ο Ντόριαν Αμποτ, γεωφυσικός του Πανεπιστημίου του Σικάγο, υποστηρίζουν ότι οι Υπερ-Γαίες είναι οι πιθανότεροι τόποι παρουσίας της ζωής - και μάλιστα όπως τη γνωρίζουμε εδώ στη Γη - στο Σύμπαν. «Γήινοι» κόσμοι Οι δύο επιστήμονες πραγματοποίησαν προσομοιώσεις τα αποτελέσματα των οποίων έδειξαν ότι οι Υπερ-Γαίες που είναι τεκτονικά ενεργές αποθηκεύουν νερό στον μανδύα τους με τρόπο ανάλογο που αποθηκεύεται (και κυκλοφορεί) το νερό στον μανδύα της Γης. Ετσι για μια Υπερ-Γη που διαθέτει ξηρά και νερό στον μανδύα η εικόνα της σύμφωνα με τους δύο ερευνητές θα είναι παρόμοια με εκείνη του πλανήτη μας. Θα διαθέτει δηλαδή ηπείρους και ωκεανούς με μεγάλα βάθη. Οι δύο ερευνητές επισημαίνουν επίσης ότι η ύπαρξη ηπείρων και ωκεανών σε ένα πλανήτη δρομολογεί την παρουσία κλιματικών συνθηκών παρόμοιων με αυτών των Γης. Ετσι με κλιματικές συνθήκες παρόμοιες με της Γης και την παρουσία ξηράς αλλά και νερού στην επιφάνειά τους οι Υπερ-Γαίες αποτελούν ιδανικό τόπο για την παρουσία και ανάπτυξη της ζωής. Οι ερευνητές τόνισαν ότι, παρότι σε ορισμένες προσομοιώσεις χρησιμοποίησαν «ακραίες» παραμέτρους, τα αποτελέσματα παρέμειναν τα ίδια. «Μπορούμε να τοποθετήσουμε 80 φορές περισσότερο νερό από το κανονικό σε μια Υπερ-Γη και η επιφάνειά της να εξακολουθεί να μοιάζει με αυτή της Γης» ανέφεραν οι ερευνητές στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρίας που διεξάγεται στην Ουάσινγκτον. Υπογράμμισαν πάντως ότι για να μετατραπεί μια Υπερ-Γη σε... Γη θα πρέπει να διαθέτει τεκτονικές πλάκες και ποσότητες νερού παρόμοιες με αυτές που βρίσκονται στον μανδύα της Γης. Αν η μελέτη των δύο ερευνητών έχει βάση τότε οι επιστήμονες θα πρέπει να στρέψουν με μεγαλύτερες προσδοκίες το ενδιαφέρον τους στην ανακάλυψη και μελέτη των Υπερ-Γαιών. Η μελέτη θα δημοσιευθεί στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal». http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=555327

Απευθείας απεικόνιση των εξωπλανητών …. … με το Gemini Planet Imager (GPI) Ουάσινγκτον Έπειτα από μια δεκαετία προσπαθειών, το πιο προηγμένο όργανο για την άμεση παρατήρηση πλανητών εκτός του Ηλιακού Συστήματος τέθηκε σε λειτουργία σε τηλεσκόπιο της Χιλής. Το νέο όργανο, με την ονομασία Gemini Planet Imager (GPI, Σύστημα απεικόνισης πλανητών τηλεσκοπίου Gemini) είναι ένα από τα ελάχιστα συστήματα που μπορεί να ξεχωρίζει το αμυδρό φως των εξωπλανητών μέσα στην εκτυφλωτική λάμψη των μητρικών τους άστρων. Από τους 1.000 και πλέον εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα, λιγότεροι από 20 έχουν γίνει άμεσα ορατοί. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, οι αστρονόμοι μπορούν μόνο να συμπεραίνουν την ύπαρξη ενός πλανήτη από τη συμπεριφορά του μητρικού άστρου. Η δυνατότητα άμεσης παρατήρησης είναι ένας πραγματικός τεχνικός άθλος. Όπως σχολιάζουν οι υπεύθυνοι του GPI, το να διακρίνει κανείς έναν εξωπλανήτη δίπλα στο άστρο του είναι «σαν να προσπαθεί να δει μια πυγολαμπίδα που πετά δίπλα σε μια λάμπα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά». Το GPI βρίσκεται εγκατεστημένο στο Gemini North, ένα τηλεσκόπιο με κάτοπτρο 8 μέτρων που λειτουργεί στη Χιλή. Έπειτα από τις πρώτες δοκιμές, κατά τις οποίες έστρεψε τα μάτια του στον δορυφόρο του Δία Ευρώπη, το νέο όργανο απέδειξε το ταλέντο του στην απεικόνιση μακρινών κόσμων. Στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης που πραγματοποιείται στην Ουάσινγκτον, οι υπεύθυνοι του GPI παρουσίασαν ένα νέο πορτρέτο ενός πλανήτη που περιφέρεται γύρω από το Βήτα του Οκρίβα, ένα άστρο στον ομώνυμο αστερισμό. Σε μια άλλη παρατήρηση, το GPI κατασκόπευσε τον δίσκο σκόνης που περιβάλλει ένα άλλο άστρο και δεν αποκλείεται να αποτελείται από τα απομεινάρια του σχηματισμού πλανητών. «Ακόμα και αυτές οι πρώτες εικόνες είναι μια τάξη μεγέθους καλύτερες από ό,τι στην προηγούμενη γενιά οργάνων» δηλώνει ο Μπρους Μάκιντος του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου «Λόρενς Λίβερμορ», επικεφαλής της ομάδας που σχεδίασε και κατασκεύασε το όργανο. Το GPI περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα σύστημα με καθρέπτες «προσαρμοστικής οπτικής», το οποίο αντισταθμίζει τις παραμορφώσεις της γήινης ατμόσφαιρας. Διαθέτει φασματογράφο καθώς και έναν «στεμματογράφο», ένα σύστημα που μπλοκάρει το φως του άστρου για να αναδείξει την αμυδρή λάμψη των πλανητών του. Το όργανο βλέπει την υπέρυθρη, ή θερμική, ακτινοβολία την οποία εκπέμπουν οι μεγάλοι, αέριοι πλανήτες, ειδικά στα πρώτα στάδια της ζωής τους. Η φασματική ανάλυση αυτής της ακτινοβολίας μπορεί σε επόμενη φάση να αποκαλύψει λεπτομέρειες για τη σύσταση των πλανητών. Λόγω της επίδρασης της γήινης ατμόσφαιρας, το GPI δεν θα μπορέσει ποτέ να διακρίνει μικρότερους πλανήτες στο μέγεθος της Γης. Η ίδια τεχνολογία θα μπορούσε όμως να αξιοποιηθεί μελλοντικά σε διαστημικά τηλεσκόπια, τα οποία δεν επηρεάζονται από την ατμόσφαιρα. Όπως προβλέπει ο Δρ Μάκιντος, «μια μέρα θα υπάρξει ένα όργανο που μοιάζει με το GPI σε κάποιο τηλεσκόπιο στο Διάστημα. Οι εικόνες και τα φάσματα που θα δώσει αυτό το όργανο θα δείχνουν μια μικρή γαλάζια κουκκίδα, η οποία θα είναι μια νέα Γη». http://physicsgg.me/2014/01/08/%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BE%CF%89%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B7%CF%84%CF%8E/

Πιθανή ανακάλυψη ενός αστρικού αντικειμένου Thorne–Żytkow Ένα ασυνήθιστο αντικείμενο που ανακαλύφθηκε από τηλεσκόπιο στη Χιλή δεν αποκλείεται να είναι το πρώτο παράδειγμα μιας υποθετικής κατηγορίας άστρων, τα οποία έχουν καταπιεί άλλα άστρα. Η ανακάλυψη θα επιβεβαίωνε μια υπόθεση που διατυπώθηκε από δύο αστροφυσικούς το 1977. Η νέα μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στην Ουάσινγκτον, προσφέρει «τις πιο πειστικές ενδείξεις» για την ύπαρξη των αλλόκοτων αντικειμένων «Thorne–Żytkow». Η ύπαρξη αυτών των αντικειμένων είχε προταθεί τη δεκαετία του 1970 τον Kip Thorne και την Anna Żytkow. Οι δύο αστροφυσικοί είχαν υπολογίσει ότι τα άστρα αυτά σχηματίζονται όταν ένας κόκκινος γίγαντας καταπιεί ένα άστρο νετρονίων. Οι κόκκινοι γίγαντες είναι άστρα που βρίσκονται στο επόμενο στάδιο απ’ αυτό που βρίσκεται ο ήλιος μας και διογκώνονται σε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις. Αφού η μεγαλύτερη ποσότητα του υδρογόνου στο εσωτερικό τους έχει μετατραπεί σε ήλιο, στη συνέχεια παράγεται άνθρακας και βαρύτερα στοιχεία. Τα άστρα νετρονίων, αντίθετα, είναι τα κουφάρια μεγάλων άστρων, τα υπολείμματα της έκρηξης σουπερνόβα. Είναι εξαιρετικά θερμά και πυκνά – η πυκνότητά τους φτάνει την πυκνότητα των ατομικών πυρήνων. «Βρήκαμε τις πιο πειστικές ενδείξεις για αυτό την ύπαρξη αυτού του μοντέλου» δηλώνει στο δικτυακό τόπο του Nature η Emily Levesque, η επικεφαλής της μελέτης. Η ομάδα της Levesque χρησιμοποίησε τα τηλεσκόπια «Μαγγελάνος» στη Χιλή για να πραγματοποιήσει φασματικές αναλύσεις σε 22 ερυθρούς υπεργίγαντες στο Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου, έναν νάνο γαλαξία δορυφόρο του δικού μας γαλαξία. Το άστρο που εντόπισαν περιέχει υψηλά επίπεδα Λιθίου, Ρουβιδίου και Μολυβδαινίου, στοιχείων που σπανίζουν στα κανονικά άστρα και θα μπορούσαν να παράγονται από ασυνήθιστες πυρηνικές αντιδράσεις στα αντικείμενα Thorne–Żytkow. Σύμφωνα με τον Kip Thorne που είχε προτείνει την ιδέα, το άστρο που εντοπίζει η τελευταία μελέτη είναι ο καλύτερος υποψήφιος που έχει δει μέχρι σήμερα. Οι ερευνητές αρνήθηκαν πάντως να κατονομάσουν το άστρο, καθώς τα αποτελέσματα δεν έχουν υποβληθεί ακόμα για έλεγχο και δημοσίευση στον επιστημονικό τύπο. http://physicsgg.me/2014/01/08/%CF%80%CE%B9%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%AE-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CF%85%CF%88%CE%B7-%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%82-%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA/

Ριπή ακτινοβολίας έπληξε τη Γη Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το γεγονός συνέβη πριν από 1.200 έτη Ναγκόγια Μια ριπή εξαιρετικά ισχυρής ακτινοβολίας άφησε τα ίχνη της στον πλανήτη μας πριν από περίπου 1.200 χρόνια, αποκαλύπτει μελέτη που εξέτασε τις επιπτώσεις του κοσμικού βομβαρδισμού στα δέντρα. Το φαινόμενο, όμως, παραμένει δυσεξήγητο. Ο «μάρτυρας» Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ναγκόγια στην Ιαπωνία εξέτασαν δακτυλίους δέντρων οι οποίοι σχηματίστηκαν κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι του 775 μΧ στο Βόρειο Ημισφαίριο. Διαπίστωσαν ότι στο ξύλο που σχηματίστηκε εκείνη τη χρονιά είχαν συσσωρευτεί ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα άνθρακα-14, ενός σπάνιου και ραδιενεργού ισοτόπου του άνθρακα. Ο άνθρακας-14 σχηματίζεται όταν ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χτυπά άτομα της ατμόσφαιρας και παράγει νετρόνια. Τα νετρόνια συγκρούονται με τη σειρά τους με άτομα αζώτου-14, τα οποία διασπώνται και σχηματίζουν άνθρακα-14. Η συνεχής ροή σωματιδίων από το διάστημα ανανεώνει τις ποσότητες άνθρακα-14 που υπάρχουν στη Γη και χρησιμοποιούνται σε τεχνικές ραδιοχρονολόγησης. Το συμβάν του 775 μΧ, όμως, προκάλεσε μια δραματική αύξηση του άνθρακα-14 κατά 1,2% σε διάστημα ενός έτους, αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Nature». Ποια πηγή ακτινοβολίας θα μπορούσε να προκαλέσει μια τόσο απότομη μεταβολή; Μόνο δύο φαινόμενα μπορούν επιβεβαιωμένα να αυξήσουν τον άνθρακα-14. Το πρώτο είναι οι ηλιακές εκλάμψεις, εκρήξεις στην επιφάνεια του Ήλιου που μπορούν να βομβαρδίσουν τη Γη με πρωτόνια. Το δεύτερο είναι οι εκλάμψεις ακτίνων γάμμα (GRB): πίδακες ακτινοβολίας που πηγάζουν από ετοιμοθάνατα άστρα καθώς εκρήγνυνται και μετατρέπονται σε σουπερνόβα. Οι αντιρρήσεις Το πρόβλημα όμως είναι ότι μια ηλιακή έκρηξη ή μια έκλαμψη ακτίνων γάμμα, τόσο ισχυρή ώστε να αφήσει τα ίχνη της στα δέντρα, θα είχε και άλλες έντονες επιδράσεις, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γίνει αντιληπτές εκείνη την εποχή. Το σουπερνόβα που θα μπορούσε να δώσει μια τόσο ισχυρή έκλαμψη θα έπρεπε να είχε γίνει ορατό σαν νέο άστρο στον ουρανό, όπως συνέβη με τα σουπερνόβα των ετών 1006 και 1054 μΧ. Επιπλέον, το κατάλοιπο του σουπερνόβα θα έπρεπε να είναι ακόμα και σήμερα ορατό στα τηλεσκόπια. Αν πάλι επρόκειτο για ηλιακή έκρηξη, η έκρηξη αυτή θα έπρεπε να είναι η ισχυρότερη που έχει καταγραφεί ποτέ -τόσο ισχυρή ώστε θα είχε προκαλέσει ένα εντυπωσιακό σέλας και θα είχε διαλύσει το στρώμα όζοντος του πλανήτη. Όπως φαίνεται, η λύση στο μυστήριο θα μπορούσε να δοθεί μόνο με την ανακάλυψη μαρτυριών από όσους έζησαν το συμβάν. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=554661

Ο άνεμος σκοτεινής ύλης γίνεται εντονότερος τον Μάρτιο Νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Physical Review Letters υποστηρίζει ότι η ποσότητα σκοτεινής ύλης που βρίσκεται στην εγγύτητα της Γης κορυφώνεται στις αρχές του μήνα Μαρτίου, κάθε ημερολογιακό έτος. Η σκοτεινή ύλη θεωρείται πως αποτελεί το 27% της συνολικής ύλης και ενέργειας που απαρτίζουν το Σύμπαν. Ελάχιστα μας είναι γνωστά για τη φύση της, καθώς δεν αλληλεπιδρά με την συνήθη ύλη παρά μόνο με τη μεσολάβηση της βαρύτητας, ενώ υπάρχουν πολλές θεωρίες και υποψήφια σωματίδια που θα μπορούσαν να την απαρτίζουν. Μία από τις επικρατέστερες, είναι η θεωρία των Ασθενώς Αλληλεπιδρώντων Σωματιδίων με Μάζα (Weakly Interacting Massive Particles – WIMPs), τα οποία όμως δεν έχουν γίνει ακόμη αντιληπτά σε κάποιο από τα πολλά πειράματα που τα αναζητούν. Εάν όντως υπάρχει σκοτεινή ύλη, θα υπάρχει και μία ποσότητά της που μας περιβάλλει ή και μας διαπερνά ακόμη κάθε στιγμή χωρίς να γίνεται αντιληπτή. Η ποσότητα της σκοτεινής ύλης που περιβάλλει τον πλανήτη μας και εμάς τους ίδιους δεν είναι σταθερή αλλά μεταβάλλεται στη διάρκεια του έτους, και σχετίζεται με τη σχετική θέση της Γης στο Ηλιακό Σύστημα. Η κύρια μάζα της σκοτεινής ύλης πιστεύεται πως βρίσκεται σε νέφη στη γαλαξιακή άλω, μία εκτεταμένη σφαιρική περιοχή που εκτείνεται πέρα από τον κύριο γαλαξιακό δίσκο. Καθώς το Ηλιακό Σύστημα περιφέρεται γύρω από το γαλαξιακό κέντρο, διαπερνά και νέφη σκοτεινής ύλης, και έτσι δημιουργείται ένας «άνεμος σκοτεινής ύλης», όπως ακριβώς και το παρμπρίζ ενός αυτοκινήτου που τρέχει με μεγάλη ταχύτητα βάλλεται από έναν άνεμο που δημιουργεί η κίνησή του. Η Γη εκτελώντας μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον Ήλιο κάθε χρόνο, βρίσκεται σε διαφορετικές θέσεις σε σχέση με τον άνεμο σκοτεινής ύλης. Πιστεύεται πως όταν βρίσκεται να κινείται με φορά αντίθετη από αυτή του «σκοτεινού ανέμου», η πυκνότητα της σκοτεινής ύλης γύρω από τον πλανήτη μας θα βρισκόταν σε ένα ετήσιο μέγιστο και οι προηγούμενοι υπολογισμοί οριοθετούσαν αυτήν την περίοδο στις αρχές Ιούνη. Η νέα μελέτη όμως λαμβάνει υπόψη της ένα ακόμη παράγοντα που οι προηγούμενες αγνοούσαν: τη βαρυτική έλξη του ίδιου του Ήλιου για την περίπτωση που η σκοτεινή ύλη αποτελείται από WIMPs. Σύμφωνα με τους φυσικούς που τη διατύπωσαν ο Ήλιος ασκεί μία «βαρυτική εστίαση» στα σωματίδια σκοτεινής ύλης, όπως ένας μεγεθυντικός φακός συγκεντρώνει τις ακτίνες του φωτός. Το μέγεθος της επίδρασης του Ήλιου εξαρτάται από την ταχύτητα και την ενέργεια των WIMPs, με τα λιγότερα ενεργά WIMPs να επηρεάζονται περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι επιστήμονες υπολόγισαν πως εξαιτίας του Ήλιου προκύπτει μια μεταβολή στην πυκνότητα της σκοτεινής ύλης στο Ηλιακό Σύστημα, η οποία προκαλεί τη μέγιστη πυκνότητα γύρω από τον πλανήτη μας τρεις μήνες νωρίτερα, δηλαδή το Μάρτιο. Η συγκεκριμένη μελέτη έχει άμεση χρησιμότητα στα πειράματα που αποσκοπούν στην ανίχνευση των σκοτεινών σωματιδίων, καθώς η μεταβολή της πυκνότητας της σκοτεινής ύλης επηρεάζει και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. http://physicsgg.me/2014/01/07/%CE%BF-%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%AE%CF%82-%CF%8D%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BD/

NASA: ο Ήλιος αναποδογύρισε Αναποδογύρισε το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου και οι πόλοι του αντιστράφηκαν, καθώς φτάσαμε στο μέσο του 24ου Ηλιακού Κύκλου. Τώρα το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου θα αρχίσει να κινείται και πάλι προς αντίθετες κατευθύνσεις, ολοκληρώνοντας μια 22ετή διαδικασία που θα κορυφωθεί με την αντιστροφή των μαγνητικών του πόλων σε 11 χρόνια. «Η αντιστροφή του μαγνητικού πεδίου του Ήλιου είναι κυριολεκτικά ένα πολύ σημαντικό γεγονός», δήλωσε ο Δρ. Tony Phillips της NASA. «Η περιοχή της μαγνητικής επιρροής του Ήλιου, γνωστή και ως Ηλιόσφαιρα, εκτείνεται δισεκατομμύρια χιλιόμετρα πέρα από τον Πλούτωνα», τόνισε ο Δρ. Phillips εξηγώντας πως οι επιδράσεις από τις αλλαγές της πολικότητας φτάνουν στο κατώφλι του διαστρικού χώρου. Για να γιορτάσει το γεγονός, η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα video που παρουσιάζει την αντιστροφή των πόλων. Στην αρχή της διαδικασίας, το 1997, ο Ήλιος διανύει τον 23ο ηλιακό κύκλο. Ο θετικά φορτισμένος πόλος βρίσκεται στην κορυφή (πράσινες γραμμές), ενώ στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση βρίσκεται ο αρνητικά φορτισμένος πόλος (μωβ γραμμές). Οι γραμμές σταδιακά κινούνται προς τον αντίθετο πόλο, σημειώνοντας πλήρη αντιστροφή το 2002 και ολοκληρώνοντας τον προηγούμενο ηλιακό κύκλο. Στη συνέχεια οι μωβ και πράσινες γραμμές, που δείχνουν αντίθετη πολικότητα, αρχίζουν να αντιστρέφονται και πάλι μέχρι να αναποδογυρίσει το μαγνητικό πεδίου του Ήλιου. Όπως εξήγησε η Karen C. Fox από τη NASA, κατά τη διαδικασία της αντιστροφής ο Ήλιος διανύει περιόδους εντονότερης ηλιακής δραστηριότητας, με περισσότερες ηλιακές εκλάμψεις και εκρήξεις. Επιπλέον επηρεάζεται και η κοσμική ακτινοβολία καθώς εκρήξεις σουπερνόβα και άλλα βίαια περιστατικά στον γαλαξία μας επιταχύνουν τα σωματίδια υψηλής ενέργειας, τα οποία πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός. http://www.econews.gr/2013/12/31/nasa-poloi-ilios-109927/

Μια κοσμική… τηγανίτα Εντυπωσιακή εικόνα του γαλαξία ESO 373-8 Χιούστον Μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα από το Σύμπαν προσέθεσε στον μακρύ του κατάλογο το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το τηλεσκόπιο φωτογράφισε τον γαλαξία ESO 373-8 που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 25 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς. Ο ESO 373-8 ανήκει στο γαλαξιακό σμήνος NGC 2997 και εξαιτίας του σχήματος του έχει λάβει τον χαρακτηρισμό «τηγανίτα» από τους ειδικούς. Δεν είναι ο μόνος γαλαξίας… τηγανίτα στο Σύμπαν αφού διάφορα φαινόμενα και κυρίως η στροφορμή «υποχρεώνουν» ορισμένους γαλαξίες που ξεκινούν ως γιγάντιες μπάλες περιστρεφόμενων αερίων να μετατρέπονται σε λεπτούς κοσμικούς δίσκους. http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=553319

Το Hubble “είδε” την ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη GJ 1214b Μία ομάδα αστρονόμων του κέντρου Αστρονομίας και Αστροφυσικής του πανεπιστημίου του Σικάγο έστρεψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble προς την κατεύθυνση ενός σχετικά κοντινού εξωπλανήτη, προχωρώντας στον πλήρη χαρακτηρισμό μιας ατμόσφαιρας ενός πλανήτη εκτός Ηλιακού Συστήματος για πρώτη φορά μέχρι σήμερα. Πρόκειται για τον πλανήτη GJ1214b, ο οποίος απέχει 40 έτη φωτός από τη Γη προς τον αστερισμό του Οφιούχου. Ανήκει στην κατηγορία των υπερ-Γαιών, πλανητών δηλαδή με μεγαλύτερη μάζα από τη Γη αλλά και μικρότερη από αυτή του ελαφρύτερου από τους «γίγαντες» του Ηλιακού Συστήματος, τον Ουρανό. Οι υπερ-Γαίες θεωρείται πως είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος πλανητών στο Γαλαξία μας, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα στοιχεία. Εξαιτίας της εγγύτητάς του αλλά και του μικρού μεγέθους του μητρικού του άστρου, ο GJ1214b μάλιστα είναι ο πιο παρατηρηθείς στο είδος των υπερ-Γαιών. Ο πλανήτης είχε εντοπισθεί το 2009 από τo MEarth Project, ένα ρομποτικό παρατηρητήριο στις ΗΠΑ το οποίο παρακολουθεί δύο χιλιάδες κόκκινους νάνους προκειμένου να ανακαλύψει πλανήτες. Ήδη από το 2010 επίγεια τηλεσκόπια υπέδειξαν δύο εναλλακτικές πιθανότητες για την ατμόσφαιρά του GJ1214b: είτε περιείχε αποκλειστικά υδρατμούς ή κάποιο άλλο είδος βαρύτερου μορίου, είτε καλυπτόταν από σύννεφα σε υψηλό υψόμετρο τα οποία δεν επέτρεπαν την παρατήρηση της επιφάνειάς του και τον προσδιορισμό της σύνθεσής του. Σύμφωνα όμως με τη νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, νέες παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου Hubble επιβεβαιώνουν την ύπαρξη νεφών στον ουρανό του εξωπλανήτη. Οι ερευνητές χρειάστηκαν το Hubble για 96 ώρες κατά τη διάρκεια 11 μηνών παρατηρήσεων, χρόνο ρεκόρ για το τηλεσκόπιο. «Φτάσαμε το Hubble στα όριά του για να κάνουμε αυτές τις μετρήσεις», δήλωσε η Λάουρα Κράιντμπεργκ, ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Η συγκεκριμένη πρόοδος θα αποτελέσει τη βάση για το χαρακτηρισμό κι άλλων πλανητών, με παρόμοιες τεχνικές», κατέληξε. Οι επιστήμονες ανέλυσαν το φάσμα από το φάσμα από το υπέρυθρο φως του GJ1214b για να εξακριβώσουν την παρουσία του στρώματος νεφών που καλύπτει των πλανήτη, αν και η ακριβής σύνθεσή τους δεν είναι ακόμη γνωστή. Τα υπολογιστικά μοντέλα προβλέπουν πως ίσως τα σύννεφα να αποτελούνται από χλωριούχο κάλλιο ή θειούχο ψευδάργυρο, σε θερμοκρασίες της τάξης των 230 βαθμών Κελσίου, μια πιθανότητα που τα διαφοροποιεί αρκετά σε σχέση με τα γνώριμα σύννεφα στο γήινο ουρανό. Για να μάθουμε περισσότερα για αυτόν αλλά και για πολλούς ακόμη πλανήτες, θα χρειαστεί να περιμένουμε μερικά χρόνια για μεγαλύτερα διαστημικά τηλεσκόπια όπως το διαμέτρου 6.5 μέτρων James Webb της ΝΑSΑ, το οποίο αναμένεται να μπει σε τροχιά το 2018. http://physicsgg.me/2014/01/02/%CF%84%CE%BF-hubble-%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%84%CE%BC%CF%8C%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BE%CF%89%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%AE/

Οι ανακαλύψεις εξωπλανητών το 2013 Η χρονιά που πλησιάζει στο τέλος της ήταν ένα ορόσημο στην ανακάλυψη πλανητών εκτός Ηλιακού Συστήματος, με πολλές διαφορετικές πρωτιές. Έστω κι αν ο στόχος για την εύρεση ενός εξωπλανήτη όμοιο με τη Γη δεν επετεύχθη ακόμη η λίστα με τις ανακαλύψεις του 2013 είναι μακρά και ενδιαφέρουσα. Kepler 37b: Ο μικρότερος εξωπλανήτης (μικρότερος κι από τον Ερμή) Το Φεβρουάριο οι αστρονόμοι ανακοίνωσαν τον εντοπισμό του Kepler 37b, του μικρότερου εξωπλανήτη σε τροχιά γύρω από ένα άστρο της κατηγορίας του Ήλιου. Ο πλανήτης διαμέτρου μόλις 3.900 χιλιομέτρων είναι ελαφρά μεγαλύτερος από τη Σελήνη και βρίσκεται σε απόσταση 215 ετών φωτός από τη Γη, ενώ το έτος του διαρκεί μόλις 13 ημέρες. Το ορόσημο των 1.000 πλανητών Ο πρώτος πλανήτης που περιφέρεται γύρω από ένα άστρο πέραν του Ήλιου βρέθηκε το 1992. Οι ρυθμοί εύρεσης εξωπλανητών τα επόμενα χρόνια ήταν χαμηλοί και η διαφορά έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, από τα δεδομένα του οποίου προέκυψαν εκατοντάδες επιβεβαιωμένοι εξωπλανήτες αλλά και 3.500 ακόμη υποψήφιοι. Το 2013 ήταν η χρονιά που οι πλέον ενημερωμένες βάσεις δεδομένων για τους εξωπλανήτες ξεπέρασαν τις 1.000 εγγραφές. Mέχρι σήμερα ο αριθμός αυτός έχει φτάσει τους 1.056 άλλους κόσμους. Ο πιο γήινος κόσμος Φέτος οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα κόσμο που μοιάζει με το δικό μας σε μέγεθος και σύσταση, αλλά είναι πολύ καυτός ώστε να μπορεί να συντηρήσει ζωή. Ο Kepler 78b έχει διάμετρο 20% μεγαλύτερη από τη Γη και είναι 80% πιο βαρύς, με πυκνότητα σχεδόν ίση με της Γης. Βρίσκεται 400 έτη φωτός μακριά μας, αλλά η πολύ κοντινή απόσταση στο μητρικό του άστρο (1.5 εκατομμύρια χιλιόμετρα) έχει μετατρέψει την επιφάνειά του σε ένα φούρνο θερμοκρασίας 3.680ο C. Σύννεφα ενός άλλου κόσμου Έπειτα από τρία χρόνια παρατηρήσεων με τα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Hubble του πλανήτη γίγαντα Kepler 7b, οι επιστήμονες εντόπισαν σημάδια ανακλάσεων τα οποία ερμήνευσαν ως τον πρώτο εντοπισμό νεφών στον ουρανό ενός κόσμου πέραν από το Ηλιακό μας Σύστημα. Δύο πιθανά κατοικήσιμοι κόσμοι Τον Απρίλιο ανακοινώθηκε και η ανακάλυψη των Kepler 62e και 62f, δύο πλανητών στο ίδιο πλανητικό σύστημα λίγο μεγαλύτερων από τη Γη που τα υπολογιστικά μοντέλα φανερώνουν πως καλύπτονται από ωκεανούς, με τη NASA να δηλώνει πως πρόκειται για δύο πολύ καλούς υποψήφιους στην έρευνα για ζωή πέρα από τη Γη. Κόσμοι πολύ πιο κοντά απ’ όσο πιστεύαμε Σε μία ακόμη έρευνα που δημοσιεύτηκε φέτος, η στατιστική ανάλυση έδειξε πως ένας κόσμος παρόμοιος με τη Γη ίσως να βρίσκεται σε απόσταση μόνο 13 ετών φωτός μακριά μας. Η ανάλυση λάμβανε υπόψη τα στοιχεία από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler και εκτιμούσε τον πληθυσμό των κόκκινων νάνων, οι οποίοι αποτελούν το 75% περίπου του συνολικού αριθμού των άστρων στο Γαλαξία μας. Η λίστα συνεχίζεται με πλήθος ακόμη ερευνών και ανακαλύψεων, με μπλε κόσμους όπου βρέχει γυαλί, με πλανήτες όπου η τροχιά τους είναι 650 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης, με τον υπολογισμό πως πλανήτες όπως η Γη δεν είναι καθόλου σπάνιοι αλλά και την εύρεση τεχνικών όπου μπορεί να ανιχνευθεί η παρουσία ζωής στην ατμόσφαιρα εξωπλανητών με πολλούς επιστήμονες να υποστηρίζουν πως δεν απέχουμε πολύ από την ιστορική στιγμή που θα εντοπίσουμε ίχνη ζωής σε έναν κόσμο πολύ μακριά από το δικό μας. http://physicsgg.me/2013/12/28/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CF%8D%CF%88%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CF%89%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD-%CF%84%CE%BF-2013/

Ο δολοφόνος των δεινοσαύρων «έσπειρε» ζωή στο Διάστημα! O αστεροειδής που έπεσε στη Γη και εξαφάνισε τους δεινοσαύρους ίσως «έστειλε» πίσω στο Διάστημα ζωντανούς οργανισμούς. Μια από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες για την εμφάνιση της ζωής στη Γη αναφέρει ότι η ζωή δεν είναι προϊόν του πλανήτη μας αλλά τουλάχιστον τα δομικά της υλικά έφτασαν εδώ με αστεροειδείς ή κομήτες βρίσκοντας φιλόξενο περιβάλλον. Μια νέα μελέτη αναφέρει ότι σε μια τουλάχιστον περίπτωση είναι πολύ πιθανό να υπήρξε το αντίστροφο δρομολόγιο, δηλαδή να έφυγε ζωή από τη Γη και να κατέληξε σε έναν πλανήτη ή δορυφόρο του ηλιακού μας συστήματος. Οι ερευνητές υποστηρίζουν μάλιστα ότι αυτό πιθανότατα συνέβη όταν έπεσε στη Γη ο τεράστιος αστεροειδής που πιστεύεται ότι οδήγησε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Το συμβάν Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι πριν από περίπου 66 εκ. έτη ένας αστεροειδής με διάμετρο δέκα χλμ έπεσε σε μια περιοχή της Κεντρικής Αμερικής και πιο συγκεκριμένα στο σημερινό Μεξικό. Η σύγκρουση ήταν κολοσσιαία με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι η ενέργεια που απελευθερώθηκε ήταν περίπου ένα δισ. φορές μεγαλύτερη από εκείνη των δύο ατομικών βομβών που έπεσαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι! Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις αυτής της σύγκρουσης εξώθησαν σύμφωνα με τους περισσότερους ειδικούς τους δεινοσαύρους σε εξαφάνιση βάζοντας τέλος στην κυριαρχία τους στον πλανήτη και επιτρέποντας έτσι σε άλλα είδη ζώων να αναπτυχθούν και να «ανθίσουν», ανάμεσα στα οποία και τα θηλαστικά. Οι «κούριερ» της ζωής Ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Penn στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ μελέτησαν την πτώση του συγκεκριμένου αστεροειδή και διεύρυναν το πεδίο της έρευνάς τους όχι μόνο στις επιπτώσεις της πρόσκρουσης επί της Γης, αλλά αν και εκτός αυτής. Είναι δεδομένο ότι η τρομερή σύγκρουση εκτόξευσε στο Διάστημα μεγάλες ποσότητες πετρωμάτων, εδάφους και γενικότερα υλικών της Γης. Οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι ορισμένα από αυτά τα πετρώματα περιείχαν κάποιους μορφές ζωής, κάποιους ζωντανούς οργανισμούς, οι οποίοι όχι μόνο επιβίωσαν της σύγκρουσης αλλά κατάφεραν να επιβιώσουν και στο μη φιλικό για τη ζωή διαστημικό περιβάλλον. Σύμφωνα τουλάχιστον με αυτές τις προσομοιώσεις τα πετρώματα πρέπει να έφτασαν και να έπεσαν σε σημεία του ηλιακού μας συστήματος όπου οι οργανισμοί που περιείχαν θα μπορούσαν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Γήινη ζωή στο ηλιακό σύστημα Σύμφωνα με τους ερευνητές υπάρχει 50% πιθανότητα, τα πετρώματα που μετέφεραν ζωντανούς οργανισμούς να έπεσαν στον Αρη και την Ευρώπη, τον παγωμένο δορυφόρο του Δία στο υπέδαφος του οποίου πιστεύεται ότι υπάρχει ένας μεγάλος ωκεανός. «Θα είναι μεγάλη έκπληξη για μένα αν τελικά δεν έφτασε η ζωή από τη Γη στο Αρη. Ακόμη και με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις και προβλέψεις οι πιθανότητες να έφτασαν στον ωκεανό της Ευρώπης και να εξακολουθούν να ζουν εκεί μορφές ζωής από τη Γη είναι αυξημένες» αναφέρει η Rachel Worth, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrobiology». Οι ερευνητές πάντως επισημαίνουν ότι αν τελικά το σενάριο ότι έφτασε στον Αρη ζωή από τη Γη ως απόρροια του συγκεκριμένου συμβάντος αποδειχθεί αληθινό, αυτό δεν αναιρεί την πιθανότητα ότι η ζωή στη Γη έφτασε με τον ίδιο τρόπο από τον Αρη πριν από δισεκατομμύρια έτη. Ο υποθαλάσσιος «μάρτυρας» Η ανακάλυψη πριν από λίγα χρόνια ενός γιγάντιου κρατήρα διαμέτρου 180 χλμ βαθιά στο υπέδαφος της χερσονήσου του Γιουκατάν οδήγησε τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον κρατήρα που δημιουργήθηκε από την πτώση του αστεροειδή που έπεσε στη Γη πριν από 66 εκ. έτη. Όμως τα διαθέσιμα τεχνικά μέσα δεν έχουν επιτρέψει ακόμη στους επιστήμονες να φτάσουν στον κρατήρα και να συλλέξουν δείγματα από αυτόν για να βρουν στοιχεία για αυτό το εντυπωσιακό αλλά και μεγάλης ιστορικής αξίας συμβάν. Ομάδα ειδικών του Ερευνητικού Ινστιτούτου του Ενυδρείου Monterey Bay και του Ινστιτούτου Ωκεανών Schmidt έστρεψε το ενδιαφέρον της σε ένα υποθαλάσσιο απόκρημνο βράχο που βρίσκεται κοντά στο σημείο της πρόσκρουσης. Χρησιμοποιώντας εξελιγμένο εξοπλισμό χαρτογράφησαν λεπτομερώς τον απόκρημνο βράχο που ονομάζεται Campeche Escarpment, εκτείνεται στον πυθμένα σε μήκος 600 χλμ και κάποια σημεία του έχουν ύψος 4 χλμ! Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η μελέτη του βράχου θα προσφέρει ενδιαφέροντα δεδομένα για τη σύγκρουση με τον αστεροειδή αφού θεωρούν ότι ίχνη υλικών που εκτοξεύτηκαν κατά την πρόσκρουση θα καταστεί δυνατόν να εντοπιστούν στις διαστρωματώσεις του.Μάλιστα έχουν προσφέρει μέρος των χαρτογραφήσεων του απόκρημνου βράχου στις υπηρεσίες Google Earth και Google maps. http://www.planitikos.gr/2013/12/blog-post_27.html

Το Hubble απαθάνατισε το «εορταστικό στεφάνι» γιγάντιου άστρου Ακόμα και το διάστημα έχει «Χριστουγεννιάτικη διάθεση», αφού πρόσφατα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε ένα εντυπωσιακό εορταστικό στεφάνι, κρεμασμένο στην πόρτα του ουρανού. Ακριβώς όπως το αγαπημένο μας Χριστουγεννιάτικο στολίδι, το γιγαντιαίο νέφος αερίου και σκόνης τυλίγει το φωτεινό άστρο RS Puppis, σχηματίζοντας μία μάλλον εορταστική εικόνα. Το RS Puppis βρίσκεται περίπου 6.500 έτη φωτός μακριά από τη Γη και παρόλο που λάμπει τόσο εντυπωσιακά, οι επιστήμονες της NASA επισημαίνουν ότι βρίσκεται στην «επιθανάτια κλίνη του». Το αστέρι έχει μάζα 10 φορές μεγαλύτερη από του Ηλιου μας, και είναι 200 φορές μεγαλύτερο στην όψη. Επειδή RS Puppis πάλλεται ρυθμικά με φωτεινότητα και ενέργεια έως 15.000 φορές μεγαλύτερη από τον ήλιο μας, φωτίζει το στεφάνι σκόνης που το περιβάλλει δημιουργώντας αυτό το εντυπωσιακό νεφέλωμα. «Ακόμα κι αν το φως ταξιδεύει μέσα στο χώρο αρκετά γρήγορα για να καλύψει το κενό μεταξύ της Γης και της Σελήνης σε λίγο περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο , το νεφέλωμα είναι τόσο μεγάλο που το ανακλώμενο φως μπορεί πραγματικά να φωτογραφηθεί καθώς διέρχεται μέσα από το νεφέλωμα» αναφέρει στην ιστοσελίδα της η NASA Χάρη σε αυτό το εντυπωσιακό Χριστουγεννιάτικο στεφάνι, οι αστρονόμοι μέτρησαν με ακρίβεια την απόσταση της Γης από το RS Puppis με μόλις 1% περιθώριο λάθους. Το αστέρι θα χρησιμεύσει ως ένα βελτιωμένο κοσμικό «μέτρο σύγκρισης» επιτρέποντας παρατηρητές να μετρήσουν καλύτερα την απόσταση από άλλα ουράνια αντικείμενα. http://www.planitikos.gr/2013/12/hubble_25.html

Βίντεο: πόσο μεγάλο είναι το σύμπαν; Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας μας έχουν βοηθήσει να προσδιορίσουμε με αρκετά μεγάλη ακρίβεια την ηλικία του Σύμπαντος το οποίο γεννήθηκε με μία Μεγάλη Έκρηξη πριν από περίπου 13.8 δισεκατομμύρια χρόνια. Τον απόηχο από τη Μεγάλη Έκρηξη τον λαμβάνουμε ακόμη στη μορφή μιας ακτινοβολίας μικροκυμάτων. Το πόσο όμως μεγάλωσε το Σύμπαν στη διάρκεια της ζωής του είναι κάτι που παραμένει άγνωστο στους επιστήμονες αφού εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων τους οποίους δε μπορούν ακόμη να προσδιορίσουν. Καθώς το φως ταξιδεύει με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα στο Σύμπαν, γύρω από τον πλανήτη μας δημιουργείται μία νοητή σφαίρα με ακτίνα 13.8 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, η οποία αντιστοιχεί στο μέρος του Σύμπαντος που μπορούμε να παρατηρήσουμε. Το Σύμπαν όμως είναι μεγαλύτερο από τη σφαίρα αυτή, ενώ διαρκώς μεγεθύνεται αφού γνωρίζουμε πως διαστέλλεται και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό. Έτσι, ένα άστρο που βλέπουμε σήμερα στις παρυφές του παρατηρήσιμου Σύμπαντος (13.8 δις έτη φωτός μακριά μας) στην πραγματικότητα απέχει πολύ περισσότερο (46 δις έτη φωτός) εξαιτίας της διαστολής του Σύμπαντος η οποία μπορεί να μεταφραστεί και ως διαστολή των ίδιων των αποστάσεων μεταξύ των αντικειμένων. Καταλήγουμε έτσι σε ένα Σύμπαν που γνωρίζουμε πως έχει διάμετρο τουλάχιστον ίση με 92 δισεκατομμύρια έτη φωτός, αν και δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην είναι πολύ μεγαλύτερο. Ένα ακόμη ερώτημα που σχετίζεται με τον προσδιορισμό του μεγέθους του Σύμπαντος είναι το σχήμα του. Από τη γεωμετρία του που μπορεί να είναι επίπεδη, κλειστή ή ανοικτή προκύπτουν τα αντίστοιχα σχήματα: επίπεδο, σφαίρα ή ένας αρνητικά κυρτωμένος χώρος που μοιάζει με σέλλα. Αν και το πιο απίθανο από τα παραπάνω σενάρια είναι ένα επίπεδο Σύμπαν, καθώς απαιτεί μία συγκεκριμένη σταθερά που ονομάζεται παράμετρος πυκνότητας Ω να έχει ακριβώς την τιμή 1, οι τελευταίες ενδείξεις από διαστημικές παρατηρήσεις (WMAP, Planck) υποδεικνύουν πως το Σύμπαν μας είναι μάλλον επίπεδο, με περιθώριο λάθους μόνο 0.4%. Σχετικό με το σχήμα του Σύμπαντος είναι και το εάν είναι άπειρο ή πεπερασμένο καθώς ένα σφαιρικό Σύμπαν έχει πεπερασμένο μέγεθος (αλλά όχι όρια), ενώ ένα ανοικτό (αρνητικά κυρτωμένο) Σύμπαν είναι άπειρο. Για την ώρα αλλά και για το προσεχές μέλλον λοιπόν παραμένει ανοικτό ακόμη και το ερώτημα του αν θα καταφέρουμε ποτέ να προσδιορίσουμε το μέγεθος του Σύμπαντος και τη σχετική μας θέση μέσα σε αυτό. http://physicsgg.me/2013/12/25/%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BF-%CF%80%CF%8C%CF%83%CE%BF-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%BF-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%B1%CE%BD/